Inspiracje daltonskie nr 1

INSPIRACJE DALTOĹƒSKIE Teoria i praktyka

Zeszyty naukowo-metodyczne Polskiego Stowarzyszenia Dalton 1

NUMER 1/2018

Rada redakcyjna

INSPIRACJE DALTOŃSKIE. TEORIA I PRAKTYKA Zesz yty n a u kowo-meto d yc z n e Polskiego Stowarzyszenia Dalton wydawane w formie kwartalnika.

REDAKTOR NACZELNY Renata Michalak (Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu)

Z ogromną radością informujemy, że wraz z początkiem 2018 roku Polskie Stowarzyszenie Dalton rozpoczęło wydawanie kwartalnika „Inspiracje Daltońskie. Teoria i Praktyka”. Inicjatywa ta ma służyć popularyzacji idei edukacji daltońskiej. W związku z tym w czasopiśmie znajdują się m.in.: opracowania naukowe założeń pedagogiki planu daltońskiego; aplikacje praktycznych wskazówek i rozwiązań edukacyjnych; informacje o specyfice funkcjonowania placówek daltońskich w kraju i świecie oraz ważne wydarzenia dotyczące upowszechniania koncepcji Planu Daltońskiego.

SEKRETARZ REDAKCJI Elżbieta Misiorna (Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu) SEKRETARZE WSPOMAGAJĄCY: Katarzyna Dryjas (Prezes Polskiego Stowarzyszenia Dalton; Przedszkole Publiczne nr 16 w Ostrowcu Świętokrzyskim) Teresa Grad (Prezes Poznańskiego Oddziału OMEP; Przedszkole nr 148 w Poznaniu) Kinga Koszewska (Przedszkole nr 148 Poznań)

Kwartalnik skierowany jest głównie do nauczycieli, wychowawców, pedagogów zainteresowanych innowacyjnym podejściem do edukacji dzieci.

Jednocześnie stanowi on płaszczyznę współpracy środowiska nauczycielskiego i akademickiego. Zapraszamy do publikowania na łamach Czasopisma.

Zainteresowane osoby proszone są o nadsyłanie tekstów na adres Redakcji: „Inspiracje Daltońskie. Teoria i Praktyka Os. Bolesława Chrobrego 121, 60-681 Poznań E-mail: inspiracje.redakcja.poznan@gmail.com

Karolina Zawalska (Przedszkole nr 148 Poznań) CZŁONKOWIE RADY: Roel Röhner Honorowy Członek Rady (Prezydent Fundacji Dalton International) Marek Budajczak (Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu) Agata Sowińska (Dalton International Research Platform)

PA RT N E RZY:

Bogusław Śliwerski (Uniwersytet Łódzki; Akademia Pedagogiki Specjalnej w Warszawie) Hans Wenke (International Dalton Consultant, Education Philospher) REDAKTOR JĘZYKOWY Marta Pawłowska (Przedszkole nr 148 Poznań)

2

Drodzy Czytelnicy

„Inspiracje Daltońskie” to kwartalnik, który służy przede wszystkim popularyzacji idei i rozwiązań praktycznych w zakresie zindywidualizowanego nauczania, które stanowi istotę koncepcji pedagogicznej stworzonej przez Helen Parkhurst na początku ubiegłego stulecia. Wpisuje się ona w nurt Nowego Wychowania, który zapoczątkował zupełnie odmienne od dotychczasowego postrzeganie dziecka i jego zasobów. Obecnie w Polsce obserwuje się powrót do tych idei i prawdziwy renesans edukacji alternatywnej, co dodatkowo wzmacnia sens podjętych działań.

Realizacja założeń Planu Daltońskiego tworzy każdemu dziecku szczególnie sprzyjający kontekst optymalizacji jego szans rozwojowych, głównie poprzez wyjątkową aranżację przestrzeni edukacyjnej i wizualizację procesu kształcenia. Sukces edukacyjny dziecka zależy jednak w znacznej mierze od profesjonalizmu nauczyciela, wychowawcy, jego wielostronnych kompetencji, wśród których twórcze i wrażliwe, a także odpowiedzialne podejście do wszystkich elementów procesu kształcenia stanowi najwyższą wartość. Dlatego też Czasopismo ma stanowić prawdziwą płaszczyznę wymiany doświadczeń, poszukiwania i odkrywania znaczeń oraz konstruowania osobistego rozumienia istoty rozwoju dziecka i swojego w nim miejsca, w społecznym dyskursie obejmującym środowisko nauczycielskie i akademickie. Ten swoisty i otwarty na różnorodność dyskurs będzie się toczył w ramach kreślonych przez fundamentalne założenia koncepcji Planu Daltońskiego, osadzonej jednak w najnowszych osiągnięciach nauk pedagogicznych i dyscyplin ją wspierających.

Wyrażam głębokie przekonanie, że inicjatywa ta jest potrzebna w rzeczywistości edukacyjnej nacechowanej wielością znaczeń, niejednorodnością idei i różnorodnością podejść, co oczywiście może stanowić niezwykle

Fot. Jason Leung

cenne wyzwanie dla nauczycieli i szansę ich rozwoju, ale może także powodować zagubienie, a w konsekwencji rezygnację z wysiłków stawania się samoświadomym profesjonalistą i refleksyjnym praktykiem.

Wobec tego jednym z zasadniczych celów Czasopisma jest upowszechnianie najbardziej wartościowych inicjatyw, działań i szczegółowych rozwiązań w zakresie edukacji daltońskiej.

Oddajemy w Państwa ręce pierwszy numer Czasopisma z nadzieją, że spełni ono swe cele i zachęci do jego współtworzenia wszystkich zainteresowanych efektywną, a przede wszystką szczęśliwą i radosną edukacją dzieci.

W numerze tym znajdziecie Państwo głównie rozważania dotyczące początków i istoty samej koncepcji Planu Daltońskiego. Została w nim także krótko przedstawiona sylwetka Helen Parkhurst twórczyni koncepcji i Jej droga budowania osobistej filozofii edukacji oraz swoistej pedagogii. Ponadto, poznacie Państwo losy ponownych narodzin koncepcji w Polsce oraz pierwsze doświadczenia z implementacji jej założeń w rzeczywistość edukacji przedszkolnej i szkolnej w naszym kraju.

Kolejne cztery numery będą dotyczyły fundamentalnych założeń koncepcji Planu Daltońskiego, które staną się kontekstem rozważań teoretycznych i rozwiązań praktycznych. Drugi numer będzie zatem poświęcony wspieraniu dziecięcej swobody i odpowiedzialności. Trzeci kształtowaniu samodzielności dzieci, a czwarty i piąty kolejno: rozwijaniu umiejętności współpracy oraz refleksji.

Zachęcamy Państwa do publikowania swych przemyśleń, pomysłów, efektów swej codziennej pracy na łamach Kwartalnika „Inspiracje Daltońskie”.

W imieniu Rady Redakcyjnej Renata Michalak

Redaktor Naczelny Czasopisma

3

Plan daltoński w Polsce

Minęło już kilka lat od momentu, kiedy

pierwszym krokiem jest zmiana warunków pracy

pedagogika Planu Daltońskiego pojawiła się na

milionów uczniów, ponieważ obecne nie tylko

nowo w Polsce. W 2009 roku podjęliśmy udaną

drażnią dzieci i hamują ich rozwój, ale również

próbę wdrożenia koncepcji do polskiego systemu

sprawiają, że faktyczne uczenie się (główny cel

edukacyjnego w trzech placówkach: Przedszkolu

szkoły) jest niemożliwe.”1

Publicznym nr 16 w Ostrowcu Świętokrzyskim,

To my dorośli na początku jesteśmy odpowiedzialni

Przedszkolu nr 31 w Warszawie i Szkole Podstawowej

i wskazujemy dziecku drogę, wspieramy je

ABIS w Łodzi. Wielki entuzjazm i determinacja

w rozwoju. Ważne jest jednak aby w miarę szybko

nauczycieli zaowocowały nie tylko przyznaniem

przekazać „klucz” małemu człowiekowi i uczynić go

prekursorom międzynarodowych certyfikatów, ale

właścicielem jego edukacji. „

także niezwykłym rozpowszechnieniem się idei

Plan Daltoński to nie tylko koncepcja edukacyjna,

pedagogiki daltońskiej w naszym kraju. Obecnie

to także sposób na życie. Stanowi niezwykle

pod opieką Polskiego Stowarzyszenia Dalton

atrakcyjną i skuteczną odpowiedź na potrzeby

jest blisko 80 przedszkoli i szkół w całej Polsce

młodego pokolenia, które nie tylko musi pokonać

a rozwój koncepcji postępuje bardzo dynamicznie.

kolejne szczeble edukacyjne, lecz także pewnym

Nauczyciele i dyrektorzy placówek oświatowych

krokiem wejść w dorosłe życie i poradzić sobie

zaczęli dostrzegać ogromne korzyści z implementacji

z jego wyzwaniami. Ucząc więc dzieci nie tylko

Planu Daltońskiego w praktykę edukacyjną.

wyposażamy je w nową wiedzę, ale przygotowujemy

Zalety koncepcji dostrzegają nie tylko nauczyciele, ale także rodzice dzieci, co jeszcze bardziej utwierdza

je do życia w przyszłości.

Drodzy

Czytelnicy

oddajemy

w Wasze

nas w przekonaniu o ogromnej wartości Planu

ręce pierwszy numer kwartalnika Polskiego

Daltońskiego w pracy edukacyjnej. Wyniki badań

Stowarzyszenia Dalton „Inspiracje Daltońskie. Teoria

ankietowych prowadzonych przez Stowarzyszenie

i Praktyka”, na łamach którego będziemy propagować

ujawniły

wysoką

skuteczność

koncepcji

idee Planu Daltońskiego. Mamy nadzieję, że będzie

przejawiającą się wzrostem samodzielności u dzieci.

to miejsce do polemiki, wymiany doświadczeń,

Badani nauczyciele i rodzice wskazywali zwłaszcza

przekazywania dobrych praktyk edukacyjnych

na przyrost umiejętności organizowania wolnego

czy informacji na temat wydarzeń związanych

czasu, planowania pracy, podejmowania decyzji,

z pedagogiką Planu Daltońskiego w kraju i na

samodzielnego poszukiwania rozwiązań w różnych

świecie. Zamieszczane zaś w czasopiśmie artykuły

sytuacjach. Dzieci wykazują się większą aktywnością

będą inspiracją dla dyrektorów i nauczycieli do

społeczną i poznawczą, śmiałością oraz gotowością

zmiany sposobu funkcjonowania edukacyjnego

do podejmowania nowych wyzwań. Respondenci

i doskonalenia warsztatu pracy.

stwierdzili także, że doświadczenia z Planem

Inicjatywa ta to także kolejny krok w rozwoju

Daltońskim przyczyniły się do wzrostu ich zaufania

tej cennej koncepcji w naszym kraju oraz rozwoju

do dziecka, jego możliwości i niezależności. To

Polskiego Stowarzyszenia Dalton. Serdecznie

szczególnie ważne w naszym społeczeństwie,

zapraszamy do współpracy.

przyzwyczajonym raczej do nadmiernej ochrony i wyręczania dziecka.

Z daltońskim pozdrowieniem

To niewątpliwie duży sukces koncepcji, która stoi

Katarzyna Dryjas

w opozycji do tradycyjnie uprawianej pedagogii,

Prezes Polskiego Stowarzyszenia Dalton

na co uwagę zwróciła jej autorka, Helen Parkhurst: „Plan Daltoński jest reorganizacją procedur szkolnych, a rezultaty, które osiągnęliśmy przekonały mnie, że gdybyśmy mieli pomóc społeczeństwu, to 4

1 „ Wyjaśnienie planu daltońskiego przez autora planu Helen Parkhurst Dyrektora Edukacyjnego Szkoły Uniwersyteckiej dla dzieci w Nowym Jorku, USA. Stowarzyszenie Dalton 35, Cornwall Gardens, London, S.W.7, 1926.

Spis treści

Renata Michalak: Wstęp od redaktora

s.3

Katarzyna Dryjas: Plan Daltoński w Polsce

s.4

1. ARTYKUŁY I POLEMIKI 1.1. Roel Röhner : Kilka refleksji na temat Helen Parkhurst - Twórczyni Planu Daltońskiego 1.2. Renata Michalak: Plan Daltoński kontekstem konstruowania roli ucznia i nauczyciela

s.6

s.8

2. ROZWIĄZANIA PRAKTYCZNE W EDUKACJI DALTOŃSKIEJ 2.1. Renata Michalak: Miejsce i rola wizualizacji w edukacji daltońskiej

s.12

2.2. Edyta Turowska: Instrukcja czynnościowa „Korale dla mamy”

s.13

2.3. Justyna Jerominek, Sylwia Paruzel: Instrukcja czynnościowa „Matematyczne TEE”

s.14

2.4. Joanna Kłosińska: Instrukcja czynnościowa „Zrób to sam”

s.14

2.5. Agata Juliańska: Karta zadań „Zaczarowana zagroda”

s.15

2.6. Kinga Koszewska: Mój dzień w przedszkolu z perspektywy dziecięcych doświadczeń

s.21

3. PLACÓWKI DALTOŃSKIE W KRAJU I NA ŚWIECIE 3.1. Katarzyna Dryjas: Jak to się zaczęło w Przedszkolu Publicznym nr 16 im. Kolorowa Akademia w Ostrowcu Świętokrzyskim 3.2. Anna Wróbel: Z doświadczeń nauczycieli Przedszkola nr 31 im. Zdzisława Witwickiego w Warszawie

s.24 s.26

3.3. Elżbieta Stanisławska: Edukacja według Planu Dalton-refleksje nauczycielki przedszkola

s.27

3.4. Teresa Grad: Certyfikowane placówki daltońskie w Polsce

s.28

4. WYDARZENIA I INFORMACJE 4.1, Roel Röhner: Sprawozdanie z konferencji „Przyszłość zaczyna się dziś-Plan Daltoński odpowiedzią na różnorodność potrzeb rozwojowych dzieci”. Lublin, 17 listopada 2017

s.30

4.2. Agata Sowińska: Język angielski w przedszkolach daltońskich

s.31

O autorach - notki biograficzne

s.34

Placówki certyfikowane

s.38

5

1 . A R T Y K U ŁY I P O L E M I K I

Kilka refleksji na temat Twórczyni Planu Daltońskiego - Helen Parkhurst

Roel Röhner

Dalton International

Helen Parkhurst prawdopodobnie urodziła się 8 marca 1886 r. w Durand w stanie Wisconsin w USA. Oryginalne świadectwo Jej urodzenia zostało utracone. W archiwach miasta Durand znajduje się „nieocenzurowana kopia”, na której podana jest data urodzenia 8 marca 1886 r.

W 1905 r. H. Parkhurst ukończyła studia w zakresie elementarnego nauczania. Później studiowała w Wisconsin State Teachers College oraz w Rzymie razem z Marią Montessori. W 1943 roku H. Parkhurst otrzymała tytuł magistra sztuki na Uniwersytecie w Yale. W 1910 i 1911 roku była związana ze szkołą w Tacoma w stanie Waszyngton. W tych latach zaczęła opracowywać swoje pomysły dotyczące modernizacji edukacji, które określiła mianem „planu laboratoryjnego”. Twierdziła, że klasa musi być laboratorium społecznym, w którym uczniowie będą eksperymentować, współpracować, a starsi, bardziej doświadczeni wychowankowie będą nauczać młodszych.

W 1912 r. H. Parkhurst wróciła do Wisconsin, aby nauczać w Wisconsin Central State Teachers College.1

Nauczycielska droga H. Parkhurst Swoją pierwszą pracę Helen Parkhurst podjęła w Elementarnej Szkole Publicznej numer 5 w Waterville w stanie Wisconsin. Latem 2004 roku 1 Źródło: Wikipedia

6

Helen otrzymała certyfikat nauczyciela szkoły podstawowej, kilka miesięcy przed rozpoczęciem pracy – miała wówczas 18 lat. Jej 45 uczniów było w wieku od 6 do 16 lat. Sześciu zaś chłopców było jedynie o dwa lata młodszych od swojej nauczycielki.

Tak zróżnicowana grupa uczniów stanowiła nie lada wyzwanie dla młodej nauczycielki.

Zaraz po ukończeniu studiów i rozpoczęciu pracy zawodowej H. Parkhurst odkryła, że młodzi uczniowie nie są zainteresowani edukacją i to skłoniło Ją do podjęcia działalności eksperymentatorskiej.

Pracowała bez harmonogramu, z góry założonego planu, stymulując każdego studenta poprzez indywidualnie dobrane comiesięczne zadania.

Urządziła pięć tzw. „przedmiotowych kącików”, co znacznie zmieniło obowiązkowy wówczas wystrój sali. W tak zaaranżowanej przestrzeni uczniowie mieli swobodę samodzielnego planowania pracy, wykonywania swoich zadań oraz konsultowania się ze starszymi uczniami, którzy pełnili rolę „asystentów nauczyciela”. 2 Swe pierwsze doświadczenia przedstawiła w autorskiej broszurze, w której opisuje daltoński plan laboratoryjny, słowami: „Nigdy nie było czasu w historii, kiedy organizacje, które stworzyliśmy w ramach życia, zostały zakwestionowane, tak jak są dzisiaj. Edukacja, podobnie jak przemysł i stosunki międzynarodowe, budzi w tym samym duchu niepokój. W szkołach słyszymy brzęk starych, zużytych maszyn, nieadekwatnych do tego, by służyć temu celowi.

2 Helen Parkhurst, Grondlegster van het Daltononderwijs, by Rene Berends, 2011 Saxion University press

COFNIJ DO SPISU TREŚCI

W przemyśle pracownik grozi, uderza i odmawia pracy. W szkole uczeń wykręca się, buntuje i nie chce się uczyć. Dziś więc my, nauczyciele, jesteśmy powołani do budowy nowych maszyn dla nowego świata”3 Ciekawe, że Helen Parkhurst opisała swoje pomysły, jako „plan laboratoryjny”. W tym czasie słowo „laboratorium” było dobrze znanym i powszechnie używanym pojęciem. Już w 1896 roku John Dewey założył swoją Szkołę Laboratoryjną w Chicago.4 W tym kontekście warto zauważyć, że Helen Parkhurst uważała, że „Eksperyment jest najlepszym i rzeczywiście jedynym prawdziwym nauczycielem”. W mojej opinii to stwierdzenie jest bezpośrednio związane także z kluczowymi umiejętnościami nauczyciela XXI wieku.

niebezpieczeństwa eksplozji eksperymentów, takich jak wiwisekcja.5 Warto zaznaczyć, że Helen Parkhurst nie chciała swoich idei sygnować nazwiskiem, tak jak zrobiła to Montessori.

Postanowiła zatem użyć nazwy „Dalton”.

Dzięki wsparciu finansowemu rodziny Crane, Helen Parkhurst rozpoczęła pracę w utworzonej w 1920 roku szkole „The Children’s University School” w Nowym Jorku, która później otrzymała nazwę „The Dalton School”. Nazwa ta pochodzi od miasta, w którym mieściła się rezydencja rodziny Crane. Niezwykle bogate zatem doświadczenie H. Parkhurst znajduje w pełni odbicie w założeniach Planu Daltońskiego.

W 1914 r. Helen Parkhurst wyjechała do Rzymu na trzymiesięczne szkolenie w Instytucie Marii Montessori. W 1915 roku metoda Montessori była zaprezentowana na światowej wystawie w San Francisco, gdzie Parkhurst działała jako asystent Marii Montessori. Do roku 1918 Parkhurst była głównym przedstawicielem Montessori w Stanach Zjednoczonych. Zarządzała nawet „Szkołą Trenerów dla Nauczycieli Montessori”. Później jednak rozdzieliły się z Montessori, by móc rozwijać swoją własną drogę edukacji.

Parkhurst realizowała swoje idee w szkole dla chłopców upośledzonych fizycznie, w Berkshire Cripple School, w stanie Massachusetts. Pani W. Murray Crane, członek zarządu i główny fundator tej szkoły, była bardzo entuzjastycznie nastawiona do innowacyjnych koncepcji. Poprosiła więc Helen Parkhurst o wprowadzenie jej założeń do programu liceum dla chłopców i dziewcząt w mieście Dalton w stanie Massachusetts. Innowację tę zrealizowano w lutym 1920 roku. Pomysły i eksperymenty podjęte w tej szkole były inspiracją do stworzenia Daltońskiego Planu Laboratoryjnego.

Po wprowadzeniu założeń planu daltońskiego, to jest około roku 1921 w Anglii, termin „laboratorium” spotkał się z negatywnym przyjęciem i miał pejoratywny wydźwięk. Anglicy skrytykowali to pojęcie. Prawdopodobnie obawiali się 3 An explanation of The Dalton Laboratory Plan by its originator Helen Parkhurst, 1926 Dalton Association London 4 Helen Parkhurst, Grondlegster van het Daltononderwijs, by Rene Berends, 2011 Saxion University press

5 Rene Berends

7

1 . A R T Y K U ŁY I P O L E M I K I

Plan Daltoński kontekstem konstruowania roli ucznia i nauczyciela

Renata Michalak Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu

W procesie konstruowania roli ucznia i nauczyciela, da się wyróżnić pewne, jakościowo odmienne etapy. Najpierw następuje wchodzenie w rolę, które polega na zdobywaniu podstawowych informacji dotyczących przepisu roli i warunków, a więc sposobu jej realizacji, zdefiniowanego poprzez system oczekiwań społecznych. Na tym etapie następuje także uczenie się zachowań zgodnych z przepisem roli, głównie poprzez naśladowanie postępowania innych. Drugi etap można nazwać pełną adaptacją do roli, którą cechuje coraz sprawniejsze i bardziej efektywne realizowanie przepisu roli, dzięki adekwatnemu posługiwaniu się wiedzą i umiejętnościami, a także wprowadzanie już pewnych zmian do przepisu roli, choć tylko w ramach rozpoznanej konwencji. Modyfikacje te nie dotyczą celów działań. Twórcze przekraczanie roli to ostatni etap konstruowania roli, który wyraża się w kreatywnym zindywidualizowanym posługiwaniu się już posiadaną wiedzą, umiejętnościami i doświadczeniami. Na etapie tym zwykle następuje przekraczanie przepisu roli zgodnie z własnymi celami i wizją osobistego rozwoju (Brzezińska 2004, Michalak, 2013).

Konstruowanie roli przedszkolaka i ucznia uwarunkowane jest współdziałaniem różnorodnych determinant tworzących skomplikowaną, często trudną do określenia sieć połączeń czynników biologiczno-genetycznych i środowiskowych.

Na czynniki genetyczne przedszkole nie ma wpływu, czynniki środowiskowe zaś współtworzy, a w niektórych zakresach jest ich wyłącznym kreatorem. Proces budowania roli przedszkolaka zależy między innymi od możliwości indywidualnych dziecka, wśród których najistotniejsze to zapewne: 8

zdolności poznawcze, intelektualne, style myślenia, temperament, strategie uczenia się, tempo pracy, reaktywność na wzmocnienia, wrażliwość emocjonalna, stopień rozwoju układu nerwowego itp.

Zależy także od takich czynników, jak: rodzaj, treść i struktura zadania, stopień atrakcyjności form i metod realizacji zajęć, styl komunikowania się z dzieckiem, system wsparcia psychicznego, fizycznego oraz system oceniania. Na ich ilość i jakość zdecydowanie największy wpływ wywiera sam nauczyciel. Niezależnie od stopnia atrakcyjności wybranej koncepcji kształcenia, o szansach rozwojowych dziecka decyduje nauczyciel i sposób jego funkcjonowania.

Nie mniej ważne są także czynniki związane ze środowiskiem rodzinnym. Atmosfera domu rodzinnego, styl pełnienia funkcji rodzicielskich, poziom wykształcenia rodziców, ich aspiracje i oczekiwania, a także typ relacji, w jakie wchodzi dziecko z rodzicami i rodzeństwem różnicują jego indywidualne zasoby.

Proces konstruowania roli przedszkolaka i ucznia, co już podkreślano, determinowany jest w znacznej mierze jakością relacji dziecka z nauczycielem i stylem jego ogólnego funkcjonowania w kontekście społeczno-przedmiotowym, wyznaczonym realizacją określonej koncepcji kształcenia. W związku z tym od nauczycieli oczekuje się ogólnych kompetencji świadczących o profesjonalizmie w zakresie osobowego, merytorycznego i metodycznego funkcjonowania zgodnego z założeniami danej koncepcji. Kwestia ta nabiera dodatkowej mocy, gdyż jakość pracy nauczyciela decyduje o funkcjonowaniu dzieci nie tylko w teraźniejszości, ale także w bliższej i dalszej

COFNIJ DO SPISU TREŚCI

przyszłości. Pierwsze doświadczenia edukacyjne stają się bowiem matrycą kolejnych jego doświadczeń. Ich roli zatem nie da się przecenić.

Określona koncepcja kształcenia wyznacza zatem warunki, w jakich przebiega konstruowanie roli przedszkolaka, ucznia i roli nauczyciela.

Dziecko będzie miało możliwość wykorzystania wszystkich szans rozwojowych, jakie stwarza mu koncepcja kształcenia wyrosła na bazie założeń Planu Daltońskiego, tylko wtedy, gdy odpowiednio zostanie zorganizowane wychowanie i nauczanie, które sprzyjać będzie jego konstruktywnemu i podmiotowemu funkcjonowaniu. Cztery podstawowe aspekty rozwoju wpisane w optykę Planu Daltońskiego zostaną osiągnięte tylko poprzez głęboką i autentyczną indywidualizację procesu kształcenia. Rozwój każdego dziecko, niezależnie od uniwersaliów, przebiega w sobie tylko właściwy sposób i zależny jest od jego indywidualnych doświadczeń. Doświadczenia bowiem stanowią podstawowy materiał rozwoju każdego człowieka.

Ważne jest zatem, by zainicjowany proces kształcenia bazował na zróżnicowanych zasobach dzieci, by je wzmacniał i dynamizował, by optymalizował szanse i możliwości.

W analizie zadań nauczyciela autentycznie wspierającego dziecko w procesie konstruowania roli przedszkolaka i ucznia, można wyróżnić pewne ich grupy: 1. Zadania w zakresie diagnozowania i monitorowania bieżącego funkcjonowania dzieci • prowadzenie wrażliwej i systematycznej obserwacji zmian zachodzących w indywidualnym dziecku, ale także w grupie, w różnych sytuacjach życia przedszkolnego oraz w różnych fazach procesu kształcenia • zwracanie uwagi na zachowanie dzieci w kontekście przyczyn, specyfiki rozwojowej i szerokim spektrum uwarunkowań sytuacyjnych • rejestrowanie danych za pomocą odpowiednio dobranych metod i narzędzi • odbieranie i natychmiastowe reagowanie na płynące od dzieci sygnały • stymulowanie dzieci do autokontroli • budowanie zaufania dzieci do nauczycieli • nawiązanie pozytywnych relacji z opiekunami i rodzicami dzieci

2.

•

• •

• •

•

•

Zadania w zakresie planowania działań wspierających przedszkolaków i uczniów opracowanie danych w kontekście konstruowania programów wspierających indywidualnego ucznia i grupę przedszkolną wyznaczenie celów rozwoju dziecka i grupy w perspektywie „tu i teraz” oraz „tam i potem” skonfrontowanie osobistych wymagań i standardów zewnętrznych z możliwościami, potrzebami i zainteresowaniami dzieci planowanie ciągu sytuacji sprzyjających działaniom pomocowym planowanie strategii wspierania dzieci poprzez dobór odpowiednich metod, form i narzędzi

opracowanie oferty różnorodnych sposobów organizowania aktywności zabawowej dzieci w celu stymulowania, podtrzymywania i ukierunkowywania ich zaangażowania oraz zwiększenia atrakcyjności i efektywności proponowanych zadań, sprzyjających osiąganiu wewnętrznych i zewnętrznych standardów stymulowanie indywidualnego rozwoju każdego dziecka 9

1 . A R T Y K U ŁY I P O L E M I K I

•

• •

3.

•

•

• •

• •

•

10

aktywizowanie społecznego wsparcia rozwoju dziecka (organizowanie współpracy ze środowiskiem rodzinnym i lokalnym) tworzenie przyjaznej dla każdego dziecka przestrzeni edukacyjnej uruchamianie autorefleksji i oceny własnej praktyki w kontekście użyteczności, funkcjonalności, celowości i efektywności.

Zadania w zakresie komunikowania wspierającego dzieci empatyczne informowanie dziecka oraz jego rodziców o zakresie i jakości zmian w funkcjonowaniu przedszkolaka wyrażanie ocen konstruktywnych, wspierających, motywujących do dalszego doskonalenia własnej pracy i siebie wzmacnianie dzieci do wysiłku poprzez dawanie wskazówek do dalszej pracy koncentrowanie się na mocnych stronach osobowości dziecka, jego postępach i sukcesach w procesie wyrażania opinii formułowanie ocen „nieetykietyzujących” dzieci wskazywanie i wyjaśnianie braków oraz popełnionych błędów w celu nakreślenia możliwych dróg ich zmian przekazywanie informacji oceniających w warunkach intymnych, bezpiecznych, a także wyrażających szacunek wobec odbiorcy.

Rozważania dotyczące roli nauczyciela w procesie wspierania rozwoju dzieci przedszkolnych należy uzupełnić o spostrzeżenia dotyczące szczególnych zadań, jakie ma do spełnienia nauczyciel edukacji przedszkolnej.

Nauczyciel dziecka na tym wczesnym etapie kształcenia jest nie tylko obiektem uwielbienia, ale niesie na swych barkach ogromną odpowiedzialność, w jego rękach bowiem leży dalszy rozwój dziecka. Korzystając z silnego emocjonalnego nastawienia swoich dzieci, kształtuje ich umysły, wyposażając je w podstawowe narzędzia zdobywania wiedzy. Kształtuje ich samoocenę, nagradzając lub bagatelizując rezultaty ich pracy.

Sukcesy lub porażki w pierwszych latach edukacji instytucjonalnej nierzadko decydują o przebiegu całej kariery edukacyjnej, a także pracy zawodowej dorosłego już człowieka (Appelt 2005, s. 280).

Głównymi zadaniami nauczyciela wrażliwego na dziecko i jego edukacyjną przyszłość są zatem: • diagnozowanie strefy aktualnego i najbliższego rozwoju, • wzbudzanie i podtrzymywanie osobistego zaangażowanie dziecka w proces konstruowania struktur wiedzy, który wiedzie je do rozwoju poczucia kompetencji i zaufania do siebie i innych, • prezentowanie kluczowych form informacji na wiele sposobów, wyważając przy tym proporcje między samodzielnymi

COFNIJ DO SPISU TREŚCI

•

• •

• • •

dociekaniami, poszukiwaniami wiedzy przez dziecko a przekazem gotowych znaczeń, bycie kompetentnym źródłem wiedzy, ale i wiedzy „o wiedzy”, by dziecko zdobyło narzędzia poznawania świata i siebie samego, stawianie i regulowanie wymagań oraz wyzwań poznawczych i społecznych, organizowanie środowiska uczenia się indywidualnego i zespołowego, by dziecko nabyło kompetencji samodzielnego i kolektywnego uczenia się, wrażliwe i konstruktywne krytykowanie, życzliwa opieka i nienatarczywa pomoc, umożliwianie dziecku odnoszenia sukcesów, zwłaszcza kiedy zadanie jest trudne, kształtuje to poczucie sprawstwa i zaufanie do własnych możliwości oraz efektywności działań, co oswaja z trudnościami.

W podsumowaniu należy podkreślić, że niezależnie od ogromnych i niewątpliwych zalet Planu Daltońskiego, sukces w konstruowaniu roli przedszkolaka i ucznia w zdecydowanej mierze zależy od jakości funkcjonowania nauczyciela. Jego osobista filozofia edukacji w ogromnym stopniu determinuje sposób pełnienia przez niego roli zawodowej, który jest dla dziecka źródłem określonych doświadczeń. Warto zatem by nauczyciel przedszkolny osobiste odniesienia do pedagogii dziecka budował w kontekście idei H. Parkhust (1928, s. 28), twórczyni Planu Daltońskiego, która podkreślała, że (…) plan nie jest procesem narzuconym dziecku, bez względu na jego uzdolnienia, ale pozyskiwaniem własnych zainteresowań dziecka dla zdobycia przezeń wiedzy. Zachęcania go do podjęcia pracy sposobem odpowiadającym jego wrodzonemu pragnieniu zdobywania wiedzy na własnej drodze i w dowolnie wybranym czasie. Plan ten budzi w dziecku ducha polegania na samym sobie i inicjatywę, dając w ten sposobów początek kształtowaniu się charakteru”.

Bibliografia: Appelt K. (2005), Wiek szkolny. Jak rozpoznać potencjał dziecka? (W:) A.I. Brzezińska (red.), Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa, Gdańsk, GWP Brzezińska A. (2004), Społeczna psychologia rozwoju. Warszawa, Wyd. Naukowe SCHOLAR Michalak R. (2013), Dziecko u progu edukacji przedmiotowej.

Studium Teoretyczno-empiryczne. Poznań, Wyd. Naukowe UAM Parkhurst H. (1928), Wykształcenie według planu daltońskiego.

Lwów, Wydawnictwo Książnica – Atlas Roehner R., Wenke H. (2011) Pedagogika Planu Daltońskiego. Łódź, Sor-Man

Fot. Markus Spiske

11

2 . R O Z W I Ą Z A N I A P R A K T Y C Z N E W E D U K A C J I D A LT O Ń S K I E J

Miejsce i rola wizualizacji w edukacji daltońskiej

Renata Michalak

Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu

Fot. Jason Leung

Realizacja podstawowych założeń Planu Daltońskiego opiera się na wizualizacji wszystkich działań uczniów i nauczyciela. Jej wartość mierzy się nie tylko poprzez zewnętrzne przejawy, doskonale widoczne w zachowaniu partnerów interakcji edukacyjnej, ale przede wszystkim poprzez zmiany zachodzące w strukturach psychicznych uczniów. Należy przy tym podkreślić, że istota wizualizacji procesu kształcenia wyraża się w stymulowaniu rozwoju wszystkich kompetencji uczniów, a więc poznawczych, emocjonalno-społecznych i motorycznych. Na uwagę zasługuje jej niezwykle istotne znaczenie w procesie rozwoju myślenia i rozumowania uczniów, co stanowi jedno z najtrudniejszych zadań edukacji. Wizualizacja stanowi drogę, pomost pomiędzy myśleniem sensorycznym a konkretnym i konkretno-wyobrażeniowym a następnie myśleniem abstrakcyjnym.

Jednocześnie pozwala wniknąć w sposób prowadzenia operacji rozumowania przez każdego ucznia. Spełnienia zatem podwójną rolę, bo nie tylko pozwala rozwijać myślenie ucznia, ale diagnozować jego przebieg. Stanowi zatem dla nauczyciela niezwykle wartościowe i efektywne narzędzie pracy, nadając jego funkcjonowaniu odmienną formę. Wizualizacja wymaga bowiem zamiany, zwykle dominującej w procesie kształcenia, werbalnej aktywności nauczyciela na konkretne, symboliczne jej reprezentacje. Ważne przy tym by reprezentacje te były odpowiednio dobrane do potrzeb i możliwości ich odbiorców, tak by były jasne i czytelne, a przede wszystkim rzeczywiście stymulowały ich rozwój. Wizualizacja 12

jako proces wspierania rozwoju uczniów stanowi istotę Planu Daltońskiego, a jej odpowiednio skuteczne wykorzystanie stanowi prawdziwe wyzwanie dla nauczyciela.

Wizualizacja, zarówno w przedszkolach, jak i szkołach daltońskich, dotyczy kluczowych kwestii związanych z zarządzaniem aktywnością dzieci i uczniów. Dzieci doświadczają zatem zwizualizowanego przebiegu dnia aktywności, tygodnia, rodzaju zadań, sposobu ich realizacji i czasu zakończenia, momentu rozpoczęcia, jak i zakończenia dnia aktywności, a także miejsca pracy, formy aktywności, pór roku, a także ważnych wydarzeń z życia dziecka itd. Warto przy tym podkreślić, że forma wizualizacji jest niezwykle zróżnicowana i wynika z kreatywności oraz inwencji nauczycieli, a także uczniów. Na szczególną uwagę zasługuje instrukcja czynnościowa, która krok po kroku stymuluje dziecko do wykonania zadania, dając mu przy tym poczucie sprawstwa i sukcesu. Uczeń w sposób indywidualny realizuje cele edukacyjne, rozpoczynając pracę i prowadząc ją do końca, zgodnie z określonymi etapami działania wynikającymi ze struktury procesu myślenia.

W niniejszym numerze zostaną zaprezentowane instrukcje czynnościowe oraz karty zadań, jakie stworzyli nauczyciele przedszkoli i szkół daltońskich. W kolejnych numerach kwartalnika zostaną ukazane przykłady rozwiązań w zakresie wizualizacji dotyczące kolejnych aspektów edukacji daltońskiej.

COFNIJ DO SPISU TREŚCI

Instrukcja czynnościowa „Korale dla mamy”

Edyta Turowska Przedszkole nr 54, Lublin

Materiały: •

Mąka

•

Sól

•

Farby

•

Woda

•

Sznurek

•

Miski

Instrukcja zawiera sześć obrazków/kroków dla dzieci 4 i 5 letnich: 1.

materiały potrzebne do wykonania korali z barwionej masy solnej,

2.

sposób wykonania masy i jej skład,

3.

barwienie masy solnej farbą plakatową,

4.

formowanie kulek różnej wielkości z otworami na sznurek

5.

nawlekanie na sznurek kulek,

6.

prezentacja korali.

Jakie cele realizuje instrukcja: - wzbogacanie doświadczeń plastycznych, - rozwijanie sprawności manualnych, - rozwijanie koordynacji wzrokowo - ruchowej, - kształtowanie umiejętności odczytywania instrukcji obrazkowej, - uczenie się czerpania radości ze sprawiania innym prezentów, - wspieranie poczucia własnej wartości.

13

2 . R O Z W I Ą Z A N I A P R A K T Y C Z N E W E D U K A C J I D A LT O Ń S K I E J

Instrukcja czynnościowa Matematyczne TEE

Justyna Jerominek, Sylwia Paruzel Przedszkole Niepubliczne w Lublińcu Stumilowy las

Zadaniem dziecka jest ulepić wałek z ciastoliny, wcisnąć w nią TEE (patyki do piłek golfowych), za pomocą pensety umieścić szklane kóle na “TEE”, zgodnie z wyrzuconą liczbą oczek na kostce.

Usprawnienie małej motoryki oraz koordynacji wzrokowo-ruchowej, doskonalenie umiejętności matematycznych w zakresie dodawania.

Instrukcja czynnościowa “Zrób to sam” składanie odzieży dla dzieci czteroletnich

Joanna Kłosińska Przedszkole nr 34, Koszalin

14

COFNIJ DO SPISU TREŚCI

Karta zadań dla klasy 2 „z wizytą u Elegancika” Materiały do pobrania: Agata Juliańska

g o o . g l /G u Xd C b

Polskie Stowarzyszenie Dalton

15

2 . R O Z W I Ą Z A N I A P R A K T Y C Z N E W E D U K A C J I D A LT O Ń S K I E J

16

COFNIJ DO SPISU TREŚCI

17

2 . R O Z W I Ą Z A N I A P R A K T Y C Z N E W E D U K A C J I D A LT O Ń S K I E J

18

COFNIJ DO SPISU TREŚCI

19

2 . R O Z W I Ą Z A N I A P R A K T Y C Z N E W E D U K A C J I D A LT O Ń S K I E J

20

COFNIJ DO SPISU TREŚCI

Mój dzień w przedszkolu z perspektywy dziecięcych doświadczeń

Kinga Koszewska Przedszkole nr 148, Poznań Na podstawie opowiadań Leny, Mai, Zosi i Wojtka.

Ilustracja: Gabriela Konieczna, lat 6

Przedszkole daltońskie ma swój rytm, co trafnie ilustrują refleksje Leny, Mai, Zosi i Wojtka. Zarówno w przebiegu dnia aktywności dzieci, jak i całym tygodniu ich pracy, a nawet całym roku, można wyodrębnić pewne stałe elementy. Szczególnie można je dostrzec w regularnym i systematycznym sposobie funkcjonowania dzieci i nauczyciela. Już samo wejście do przedszkola wiąże się z określoną czynnością, jaką dziecko musi podjąć wraz z rodzicem by zaznaczyć swoją obecność. Pierwszy

dzień tygodnia wiąże się zaś z aktywnością, celem której jest samodzielne zaplanowanie przez każde dziecko zadań, jakie będzie podejmowało w kolejnych dniach. Ponadto, indywidualnie decyduje z kim, w jaki sposób i kiedy je wykona.

Natomiast koniec tygodnia pracy to czas refleksji, podsumowań, ale i nadziei na kolejne wyzwania, które niosą nowe szanse. To jedynie kilka propozycji wybranych z bogactwa, jakie stwarza edukacja daltońska.

21

2 . R O Z W I Ą Z A N I A P R A K T Y C Z N E W E D U K A C J I D A LT O Ń S K I E J

Pewnego dnia poprosiłam, by chętne dzieci opowiedziały mi o swoim dniu w przedszkolu….. „Codziennie rano się budzę, ale nie sama. Budzi mnie mama albo tata, a czasem babcia. Potem idę do kuchni, gdzie czeka na mnie ciepłe kakao. To jest taki nasz poranny zwyczaj z mamą. Czasem jem też kanapkę. Potem myję zęby. Niedawno była u nas w przedszkolu pani dentystka i powiedziała, że trzeba je dokładnie myć, żeby były zdrowe.

Wróżka Zębuszka zabiera tylko te zęby, które same wypadną, a nie takie, które trzeba wyrwać.

No więc myję zęby codziennie. Ubieram się sama, to znaczy wybieram ubrania, które chcę założyć.

Mama mi pozwala i bardzo ją za to kocham. Potem mama, tata, albo babcia odprowadzają mnie do przedszkola. Czasem trochę mi smutno, bo lubię być z rodzicami w domu, ale w przedszkolu też lubię być”. „Trzeba odbić kartę i włożyć swoje zdjęcie na tablicę przy sali. Jeżeli nie ma jeszcze naszej pani, to idę do grupy Muminków i bawię się z koleżankami. Na korytarzu obok sali Muminków jest kącik lekarski i fryzjerski. Lubię tam chodzić. A chłopaki, to lubią grać obok w piłkarzyki. Potem przychodzi nasza pani i woła nas do sali na gimnastykę. Nie bardzo lubię takie ćwiczenia, które przygotował dla nas pan Piotr, bo są trochę trudne, ale pani mówi, że one są potrzebne, żeby stopy były zdrowe, a nie płaskie. Pani nam kiedyś pokazała swoje stopy i nie są płaskie. To dlatego, że ćwiczyła je, jak chodziła do przedszkola. I chodziła na gimnastykę korekcyjną. Ja też chodzę na gimnastykę korekcyjną w poniedziałek i środę. „Każdy dzień ma jakiś kolor - poniedziałek jest czerwony, wtorek niebieski, środa pomarańczowa, czwartek zielony, a piątek biały.

Poniedziałek, to dzień czerwony, a środa - pomarańczowy.

Po gimnastyce wybieramy dyżurnych. Lubię być dyżurną, a najbardziej lubię pomagać pani. Dyżurni noszą takie kołnierzyki jak marynarze. Mamy trzech dyżurnych od stolików, dyżurnego od łazienki, dyżurnego 22

od pogody i pilnowania planu dnia i dyżurnego od zamiatania podłogi. I mamy Piratkę i Kapitana, bo my jesteśmy Żeglarze. Oni pomagają pani

W poniedziałek losujemy krzesło, na którym będziemy siedzieć przez cały tydzień i z kim będziemy w parze. Dyżurni nakrywają obrusy i przywożą śniadanie na wózku, a dzieci wtedy myją ręce. Potem zabieramy z wózka talerze i kubki i jemy śniadanie. Pani zawsze mówi, że trzeba jeść w ciszy, żeby się nie zakrztusić, więc ustawiamy „cisza” na skali głosu. Po jedzeniu trzeba powiedzieć „dziękuję”. Po śniadaniu liczymy ilu nas jest i mamy zajęcia. „Jak są zajęcia, to lubię sobie czasem pogadać i chyba przeszkadzam trochę wtedy. Ja też nie lubię jak na angielskim dzieci mi przeszkadzają i nie mogę powtarzać. Na zajęciach bardzo lubię wycinać. Jestem leworęczna, ale pani przyniosła takie specjalne nożyczki. Tylko one jedne są różowe. Po zajęciach możemy się bawić, ale musisz przykleić swoje imię do kącika, w którym chcesz się bawić. Możemy bawić się na korytarzu.

Ja najczęściej bawię się w biblioteczce i czytam książki, bo umiem już czytać. Czasem czytam innym dzieciom po obiedzie. Jak się zabiera książkę z biblioteki, to trzeba włożyć zakładkę, żeby potem położyć książkę w to samo miejsce.

I lubię jeszcze te łamigłówki na komputerze, co nam pani włącza. Jak dzwoni dzwonek, to trzeba posprzątać. Potem jest drugie śniadanie.

Jak już zjemy to idziemy do ogrodu albo na spacer. Ubieramy się sami. Czasami pani prosi,

COFNIJ DO SPISU TREŚCI

żeby pomóc małym Misiom zapinać suwaki i guziki. Mamy w szatni taką kolorową instrukcję jak wiązać buty, ale ja już umiem sama wiązać, bo rozmawialiśmy niedawno o butach i się nauczyłam. Pani zrobiła nam taki sztuczny but do ćwiczeń. Jak idziemy na spacer, to trzeba założyć takie żółte kamizelki, żeby nikt się nie zgubił. Potem mamy rytmikę z panią Olą. Wtedy lubię sobie potańczyć i pouczyć się nowych piosenek. Ładnie śpiewam. Potem są zajęcia i angielski. Lubię angielski i umiem dużo słówek.

Czasem mamy jeszcze francuski i religię. Na religii robimy fajne zadania i uczymy się o Panu Jezusie.

Lubię jak śpiewamy i pani gra na gitarze. Pani ma taką dużą gitarę i ona jest cała niebieska. Przed obiadem siadamy w kole i każdy musi powiedzieć jak się zachowywał, co mu się podobało, a co nie.

I przyczepiamy sobie pieczątki ze słoneczkami.

Jak ktoś uzbiera cztery słoneczka, to w piątek dostaje od pani medal. Ale trzeba zrobić wszystkie zadania z tablicy. Te zadania robimy, kiedy jest zabawa. Trzeba w poniedziałek zaplanować kiedy chce się je zrobić. Ja zawsze zaznaczam sobie na czerwono, że chcę zrobić wszystkie zadania w poniedziałek, żeby potem mieć więcej czasu na zabawę. Potem myjemy ręce, a dyżurni przywożą obiad. W naszym przedszkolu jest stół szwedzki.

Nakładamy sobie na talerz tyle, ile zjemy. Ja czasem nie zjadam zupy, ale zawsze zjadam drugie danie. Nie lubię tylko takiego jednego

„Trzeba pamiętać, żeby wyciągnąć swoje zdjęcie z tablicy przed salą. A potem przychodzi po mnie

kotleta i ciepłej marchewki z groszkiem, bo mi do siebie nie pasują. Po obiedzie odpoczywamy.

mama albo babcia, a czasem tata i idziemy do domu. Lubię moje przedszkole!”

Lubię sobie wtedy poleżeć i czasami mi się zdarza, że zasnę. Czasem czytam dzieciom książki, bo jeszcze nie wszyscy potrafią czytać, ale co tydzień poznajemy nową literę i wtedy przynosimy z domu przedmioty na tą literę i kładziemy na parapecie. Po odpoczynku możemy się bawić.

Dzieci ze wszystkich grup bawią się na korytarzu i spotykam się z moją najlepszą koleżanką, która jest w Smerfach. Jak się bawimy, to pani Tereska zabiera chętne dzieci i idą robić kanapki na podwieczorek dla dzieci, które pozostają dłużej w przedszkolu. Potem sprzątamy naszą salę i idziemy do Muminków”.

23

3. PLACÓWKI DALTOŃSKIE W KRAJU I NA ŚWIECIE

Jak to się zaczęło w Przedszkolu Publicznym nr 16 im. Kolorowa Akademia w Ostrowcu Świętokrzyskim

Katarzyna Dryjas Publiczne Przedszkole nr 16, Ostrowiec Świętokrzyski

Plan Daltoński stworzony przez Helen Parkhurst, jest szeroko rozpowszechniony w nauczaniu elementarnym (od 4 do 12 r.ż.) w Austrii, Holandii, Republice Czeskiej, Wielkiej Brytanii, Australii, Korei, Tajwanie, Chile, Japonii i w Stanach Zjednoczonych.

W Polsce szkoły realizujące założenia Planu Daltońskiego funkcjonowały w okresie międzywojennym. W 2009 roku koncepcja narodziła się na nowo w naszym kraju.

Do tego czasu studiując podręczniki z historii wychowania czy dydaktyki można było się natknąć jedynie na wzmianki dotyczące Planu Daltońskiego zwanego także „Planem Laboratoryjnym”, który traktowany był w naszym kraju jedynie jako element historii edukacji.

Moja przygoda z Planem Daltońskim rozpoczęła się od wizyty studyjnej w szkołach w Holandii, zorganizowanej przez Polski Komitet Światowej Organizacji Wychowania Przedszkolnego OMEP. Byłam wówczas świeżo powołanym dyrektorem przedszkola i poszukiwałam ciekawych rozwiązań, które mogłabym wprowadzić do swojej placówki.

Wizyta ta bardzo mnie zainspirowała, a organizacja pracy edukacyjnej w holenderskich szkołach daltońskich wręcz zachwyciła. Po wielu latach nauczycielskiej pracy uświadomiłam sobie, że rola ucznia i nauczyciela powinna wyglądać zupełnie inaczej, a nasze działania osadzone w tradycyjnej pracy są niestety mało efektywne. Niesamowitym doświadczeniem było dla mnie obserwowanie małych dzieci samodzielnie funkcjonujących w holenderskiej szkole, które obdarzone dużą dozą zaufania i wolności pracowały pilnie i nie stwarzały żadnych problemów związanych z nadużywaniem 24

swobody mimo, że nie zawsze znajdywały się w zasięgu wzroku nauczycieli. Po powrocie do kraju z ogromnym entuzjazmem podjęłam próby przekonania swych nauczycieli, że można i należy pracować zupełnie inaczej.

Nie wiedząc i nie znając jeszcze zbyt dobrze całej koncepcji i jej praktycznej strony, wspólnie z pracownikami przedszkola podjęliśmy się implementacji założeń Planu Daltońskiego. Było to niezwykle trudne wyzwanie, gdyż nie miałyśmy dostępu ani do literatury ani przykładów rozwiązań praktycznych osadzonych w naszym systemie edukacji.

W porozumieniu z Anią Wróbel, dyrektorem Przedszkola nr 31 w Warszawie równolegle rozpoczęłyśmy proces wdrażania założeń Planu Daltońskiego w codzienną pracę edukacyjną.

Wymieniałyśmy doświadczenia, wspólnie działałyśmy i doskonaliłyśmy naszą wiedzę i doświadczenie z pomocą holenderskich przyjaciół z Dalton International.

Była to ciężka i trudna praca. Nauczyciele mieli różne nastawienie. Jedni bardziej sceptyczni, innym udzielił się mój entuzjazm. Nikt się jednak nie poddał lecz konsekwentnie, krok po kroku na drodze prób i błędów brnął do przodu.

Wdrażając nowe metody do pracy z dziećmi w wieku 4—6-lat, przyglądałyśmy się bacznie naszym wychowankom: jak funkcjonują, czego się uczą, jakie są skutki naszej pracy oraz pytałyśmy jak oceniają nasze działania rodzice. Nauczycielki same były zaskoczone postawą dzieci. Wielokrotnie podkreślały, że przedszkolaki stają się bardziej samodzielne. Powierzenie im odpowiedzialności

COFNIJ DO SPISU TREŚCI

za wykonanie zadania skutkuje samodyscypliną, autokontrolą i silną motywacją do wywiązywania się z przydzielonych obowiązków. Nauka kooperacji owocuje u dzieci rozwojem poczucia odpowiedzialności nie tylko za siebie, ale także za zespół. Przedszkolaki stają się bardziej opiekuńcze w stosunku do swoich kolegów i jeśli dostrzegają taką potrzebę, chętnie służą innym swoją pomocą.

Zastanawiają się nad własnymi działaniami, uczą się refleksyjnie myśleć. Stają się także bardziej aktywne, wykazują większą inicjatywę, co zauważają w domu również rodzice.

Co więcej, same dzieci starały się zainteresować rodziców swoją pracą i obowiązkami, jakie mają w przedszkolu. W domu rozmawiają na ten temat z dorosłymi i chętnie przenoszą tam elementy Planu Daltońskiego. Z relacji rodziców wiem, że dzieci same np. proszą o wyznaczenie im obowiązków domowych. Tak więc cała społeczność przedszkolna zaczęła żyć nową koncepcją.

Nasz entuzjazm i chęć zmiany były systematycznie podtrzymywane przez różne sytuacje edukacyjne, które nam się przytrafiały podczas wdrażania założeń Planu Daltońskiego. Dziś opowiadamy te drobne zdarzenia jak anegdoty. Pozwolę sobie przytoczyć jedną, która mocno utwierdziła nas w skuteczności koncepcji, a dotyczy ona grupy dzieci 6-letnich.

W każdy poniedziałek nauczycielki wprowadzają przedszkolaki w temat tygodnia i przydzielają zadania na najbliższe dni. Pod koniec tygodnia nauczycielka zaprosiła dzieci po obiedzie na obejrzenie bajki. Wtedy dwie dziewczynki zgłosiły się i powiedziały, że nie mogą iść na bajkę, ponieważ mają do wykonania jeszcze zadania, a już jest koniec tygodnia — wróciły więc do sali i zabrały się do pracy. „TO działa!”- usłyszałam okrzyk euforii mojej nauczycielki, która przybiegła po tym wydarzeniu do mojego gabinetu. Takie były początki.

Do 2011 roku udało nam się przygotować właściwą przestrzeń edukacyjną, która stwarza dzieciom możliwość świadomego uczestnictwa w procesie edukacyjnym i umożliwia im samodzielną, odpowiedzialną pracę oraz realną współpracę z innymi dziećmi. W kwietniu tego roku po audycie przeprowadzonym przez przedstawicieli Dalton International Roela Rohnera i Hansa Wenke, Przedszkole otrzymało międzynarodowy certyfikat Daltonschool. Odczytałyśmy to jako ogromny

sukces, który przyniósł nam radość, ale i poczucie, że to dopiero początek „daltońskiej drogi”.

Pojawiła się też myśl, że jeśli nam się udało przełamać starą strukturę pracy to może warto zainteresować tym innych polskich nauczycieli. I tak praca toczyła się dwutorowo. Z jednej strony systematyczna praca w przedszkolu i samodoskonalenie, a z drugiej propagowanie idei w kraju poprzez utworzenie Polskiego Stowarzyszenia Dalton, gdzie zaistniała spora szansa upowszechnienia tej niezwykłej i szeroko wykorzystywanej na całym świecie koncepcji. Tak zaczęłam dzielić swoją pracę pomiędzy Przedszkolem a Stowarzyszeniem.

Dziś minęło już od tego momentu 8 lat.

Najwięcej czasu zajęła mi zmiana nauczycielskiej mentalności i starych nawyków dydaktycznych.

Nie mogę powiedzieć, że ta praca jest zakończona.

Jest to „droga w ciągłej budowie”, systematyczne doskonalenie siebie, wypracowywanie nowych pomysłów, ulepszanie, dzielenie się doświadczeniem. To także przekazywanie wypracowanych sposobów młodym nauczycielom, ze względu na nieuniknioną wymianę pokoleniową.

Często słyszę rozmowy mojej doświadczonej kadry z młodymi nauczycielami lub z pedagogami, którzy nas odwiedzają, że za nic nie wróciliby do tradycyjnej organizacji i metodyki pracy. Słowa te dodają mi skrzydeł i utwierdzają w podjętej pracy.

Rozpoczynając tę „daltońską przygodę” nie sądziłam nawet w swoich najśmielszych marzeniach, że rozwój Planu Daltońskiego w Polsce będzie następował tak dynamicznie i z tak wielkim entuzjazmem, co wielokrotnie podkreślał sam Prezydent Dalton International Roel Rohner. Przez te kilka lat pracy, spotkałam na swojej drodze wielu wspaniałych i zaangażowanych w ten rozwój dyrektorów i nauczycieli, za co im serdecznie dziękuję. Każda moja wizyta w przedszkolu czy w szkole, gdzie przyszło mi mówić o koncepcji Helen Parkhurst także i mnie ubogaca, uczy i inspiruje. Cieszę się, że stworzyliśmy w Polsce „dużą daltońską rodzinę” i staramy się zmieniać jakość polskiej edukacji. Podziękowania należą się przede wszystkim moim nauczycielom z Przedszkola Publicznego nr 16 „Kolorowa Akademia” w Ostrowcu Świętokrzyskim, za ich postawę, za to, że z tak wielkim zaangażowaniem podjęli wyzwanie i zamienili moje marzenia w rzeczywistość.

25

3. PLACÓWKI DALTOŃSKIE W KRAJU I NA ŚWIECIE

Z doświadczeń nauczycieli Przedszkola nr 31 im. Zdzisława Witwickiego w Warszawie Anna Wróbel Przedszkole nr 31, Warszawa Polskie Stowarzyszenie Dalton

Jesteśmy placówką wyróżniającą się w środowisku

Dzięki tym doświadczeniom przedszkole stworzyło

tożsamością i otwartością na nowe wyzwania.

niepowtarzalny kontekst dla edukacji małego

Stwarzamy warunki do wszechstronnego rozwoju

dziecka, łącząc naturalną atmosferę domu

dziecka, zapewniamy mu bezpieczeństwo i fachową

rodzinnego z celową, świadomą edukacją. Dziś

opiekę, wpajamy zasady zdrowego stylu życia,

promujemy edukację daltońską w środowisku,

właściwych zachowań społecznych i patriotycznych

przekonujemy nauczycieli, że warto realizować

oraz edukacji na najwyższym poziomie. Główne

w swojej placówce plan daltoński. Dlaczego? Od

założenia programu naszego przedszkola to

2009 r. mierzymy się z koncepcją Helen Parkhurst

wielopłaszczyznowy profil artystyczny w powiązaniu

korzystając z doświadczeń nauczycieli z Holandii

z postacią patrona placówki - Zdzisława Witwickiego

i Czech oraz Fundacji Dalton International. W 2011 r.

oraz edukacją daltońską. Realizujemy w przedszkolu

jako jedna z trzech pierwszych placówek w Polsce

autorski program „Szacunek-Nauka-Samodzielność

otrzymała certyfikat International Dalton School,

- pedagogika daltońska w przedszkolu” łącząc

a od blisko 8 lat doświadczamy efektów pedagogiki

podstawowe

założenia

planu

daltońskiego

Planu Daltońskiego. Wykorzystując koncepcję

z różnorodnymi technikami twórczego wyrazu

Planu Daltońskiego udaje nam się bardzo dobrze

w procesie edukacji przedszkolnej. Realizowana

przygotowywać nasze dzieci do życia społecznego.

w placówce koncepcja Planu Daltońskiego dobrze

Wyposażamy przedszkolaki w umiejętności, które

przygotowuje nasze dzieci do życia społecznego,

pozwalają im radzić sobie z różnymi problemami

wyposaża je w umiejętności, które pozwalają im

na kolejnych etapach edukacji. Dzięki realizacji tej

radzić sobie z różnymi problemami na kolejnych

koncepcji kształtujemy u dzieci odpowiedzialność

etapach

oraz budujemy ich wysoką samoocenę. Uczymy

edukacji.

Absolwenci

przedszkola

wyróżniają się wśród swoich rówieśników otwartą

konsekwencji, systematyczności i inspirujemy do

postawą i zaangażowaniem. Systematycznie

samodzielnego myślenia i działania. Plan Daltoński

prowadzona diagnoza przedszkolna potwierdziła, że

pozwala poznać naszym wychowankom wartość

dzięki innowacji dzieci uczą się szybciej i efektywniej

czasu, rozwija zainteresowania i zamiłowanie do

samodzielności, odpowiedzialności za powierzone

nauki, a nauczycieli inspiruje do indywidualizacji

zadania, swobody w decydowaniu o własnych

pracy z dzieckiem. Zgadzając się z Helen Parkhurst,

podstawowych potrzebach. Realizacja Planu

że Daltoński Plan Laboratoryjny oznacza dla mnie

Daltońskiego w Przedszkolu nr 31 jest naturalną

błogosławione uwolnienie od zabójczej rutyny

konsekwencją poszukiwania przez nauczycieli

klasowej oraz wielką możność poznawania jednostek,

alternatywnych sposobów nawiązywania relacji

a dzięki zaznajomieniu się z ich potrzebami możność

nauczyciel-dziecko, dziecko-nauczyciel. Zgodnie

dopomagania im do rozwinięcia silnych charakterów

z tym co zawsze powtarza Roel Röhner, każda

oraz stania się w przyszłości użytecznymi obywatelami1

placówka daltońska jest inna, Przedszkole nr 31

dążymy do rozwoju swoich kompetencji, jako

im. Zdzisława Witwickiego ma dziś swoją odrębną

nauczycieli daltońskich, aby kreować efektywną

tożsamość daltońską, która przeszła transformację

edukację w celu pełnego doświadczenia i rozumienia

od swobodnego tworzenia, kreowania sztuki

przez dziecko otaczającej je rzeczywistości.

oraz swobody wypowiedzi poprzez sztukę do samodzielnej edukacji według Planu Daltońskiego.

26

1 Helen Parkhurst Wykształcenie według Planu Daltońskiego Lwów-Warszawa 1928r.

COFNIJ DO SPISU TREŚCI

Edukacja według Planu Daltonrefleksje nauczycielki przedszkola Elżbieta Stanisławska Przedszkole nr 31, Warszawa

Z chwilą rozpoczęcia realizacji w przedszkolu innowacji

Wszelkie narzędzia daltońskie niezwykle pomagają

pedagogicznej „Szacunek- Nauka- Samodzielność”

we właściwej organizacji pracy w zakresie czasu

rozpoczęłam w swojej codziennej pracy wychowawczo-

i przestrzeni. Naturalną rzeczą jest to, że zupełnie

dydaktycznej etap wdrażania założeń Planu Daltońskiego.

inne pomoce wykorzystywane są w poszczególnych

Proces ten był złożony i niełatwy. Dość trudno było

grupach wiekowych i na kolejnych etapach edukacji.

zrozumieć doświadczonej nauczycielce, że jego rola ma

Dzięki wykorzystaniu tak zróżnicowanych środków

się sprowadzić jedynie do inspirowania, stymulowania

dydaktycznych wspieramy stopniowo rozwój dziecka,

dzieci do działania i podążania za nimi. Nie ukrywam, że

co sprawia, że włożony wysiłek się opłaca, przynosi

dopóki sama nie zrozumiałam i nie doświadczyłam tego

wymierne korzyści, a to szczególnie nadaje sens pracy

osobiście nie bardzo wierzyłam w powodzenie pracy

nauczyciela.

z wykorzystaniem pedagogiki daltońskiej.

Pracując systematycznie z grupą dzieci począwszy

Edukacja daltońska szczególnie dobrze sprawdza się w grupach dzieci tzw. trudnych wychowawczo,

od trzylatków i obserwując to co osiągnęły w wieku 6

kiedy nauczycielowi trudno zapanować nad grupą.

lat, z ogromną satysfakcją mogę stwierdzić, że warto

To, że mogą sobie samodzielnie wybrać działania, że

poszukiwać nowych rozwiązań edukacyjnych. Warto dać

mają obok siebie kolegów i nauczycielkę, która służy

dzieciom swobodę w działaniu, możliwość zaplanowania

pomocą sprawia, że czują się bezpieczne i chętne do

i wyboru zadań oraz monitorowania procesu ich

pokonywania wszelkich trudności. Mają przy tym dużo

realizowania. Chyba najtrudniej jest przełamać stereotyp,

swobody i wolności.

że w pracy wychowawczo-dydaktycznej należy jak

Nauczyciel daltoński stopniowo dochodzi do tego, że

najmniej pracować z całą grupą, że powinniśmy pozwolić

wszystkie dzieci jednocześnie nie muszą robić tego

dzieciom na samodzielne, we współpracy z kolegą lub

samego, że każda praca może być inna, że ta sama

w małym zespole rozwiązywanie problemów. A instrukcja

instrukcja słowna, czy obrazkowa jest rozumiana przez

obrazkowa wystarczy całkowicie do wykonania jakiejś

dziecko w sposób indywidualny i daje mu możliwość

niezwykle atrakcyjnej pracy. Nie należy się obawiać,

indywidualnego wykonania zadania.

że jeśli nie mówimy do wszystkich jednocześnie, to

Wdrożenie założeń Planu Daltońskiego to długi

wszystkie dzieci nie będą czegoś wiedziały. Zapewniam,

proces dla nauczyciela. Trzeba być osobą kreatywną,

że sobie poradzą, że dopytają kolegów, że będą chciały

ciągle poszukującą ciekawych zadań dla dzieci,

wykonać zadanie we własnym tempie i w wybranym

systematyczną w działaniach, konsekwentną, a nade

przez siebie czasie.

wszystko lubiącą dzieci i podążającą za nimi. Dzieci

Początkowo wydawało mi się, że dzieci pracujące

w przedszkolu daltońskim w ostatnim roku edukacji

na kilku płaszczyznach jednocześnie: w sali i poza

są na tyle zaawansowane w takim sposobie edukacji,

salą, w małych zespołach, czy w parach będą przeze

że same podejmują inicjatywę, dopominają się o karty

mnie niedopilnowane, nie będę miała na nich tzw. „oka”.

planowania, samodzielnie wykonują dla siebie instrukcje

Okazuje się, że one same bardzo się pilnują, dbają o to

i wspólnie z nauczycielką planują zadania na cały

żeby wykonać zaplanowane przez siebie zadanie we

bieżący tydzień.

właściwym czasie, zaznaczyć w umowny sposób jego

Nie sposób jest opisać wszelkich pozytywnych

wykonanie i samodzielnie dokonać ewaluacji. W efekcie

efektów takiej pracy, ale wiem już teraz że warto było

wszystkie dzieci znajdują ciekawe dla siebie zajęcia

„pokochać” Plan Daltoński i stale się uczyć we współpracy

i zwykle doprowadzają rozpoczęte prace do końca,

z dyrektorem i innymi nauczycielkami.

wspierając się przy tym wzajemnie.

27

3. PLACÓWKI DALTOŃSKIE W KRAJU I NA ŚWIECIE

Certyfikowane placówki daltońskie w Polsce

Teresa Grad Przedszkole nr 148 w Poznaniu

W odpowiedzi na ogromne zainteresowanie środowiska nauczycielskiego pedagogią Planu Daltońskiego w niniejszym numerze zamieszczamy nie tylko refleksje teoretyczne i metodyczne, ale także regulamin certyfikacji placówek daltońskich.

Opisuje on jej kolejne formalne kroki, jakie należy podjąć w procedurze uzyskania statusu placówki daltońskiej. W Polsce funkcjonuje już wiele takich placówek, wykaz których zamieszczamy w niniejszym numerze czasopisma.

Zachęcamy wszystkich zainteresowanych do skorzystania z bogatych doświadczeń nauczycieli certyfikowanych już placówek.

Procedura certyfikacji Każda szkoła/przedszkole publiczne i niepubliczne może ubiegać się o certyfikat i nadanie nazwy placówki daltońskiej. Proces certyfikacji placówki daltońskiej trwa przez okres 2 lat.

1.

Rada Pedagogiczna podejmuje uchwałę w sprawie podjęcia działań w celu uzyskania statusu placówki daltońskiej oraz zgłasza swój akces do Polskiego Stowarzyszenia Dalton.

2.

Konsultanci Polskiego Stowarzyszenia Dalton wspólnie z radą pedagogiczną planują harmonogram szkoleń na okres 2 lat. Szkolenia prowadzą konsultanci Polskiego Stowarzyszenia Dalton. Podczas dwuletniego okresu wspierania placówki przez PS Dalton: członkowie rady pedagogicznej mają obowiązek uczestniczenia w całym cyklu szkoleń prowadzonych przez konsultantów; członkowie rady pedagogicznej zapraszani są do wzięcia udziału w konferencjach organizowanych przez PS Dalton i wymiany doświadczeń z innymi placówkami daltońskimi;

REGULAMIN CERTYFIKACJI PRZEDSZKOLI I SZKÓŁ DALTOŃSKICH W POLSCE Polskie Stowarzyszenie Dalton jest jedyną instytucją w Polsce upoważnioną przez Fundację Dalton International do nadawania certyfikatów Szkoły Daltońskiej.

Zgodnie ze statutem organizacji (§ 7 pkt 1 ppkt 2) Polskie Stowarzyszenie Dalton we współpracy z Dalton International organizuje proces certyfikacji szkół i przedszkoli spełniających kryteria placówki daltońskiej na zasadach określonych poniższym regulaminem.

28

•

•

COFNIJ DO SPISU TREŚCI

•

•

•

•

3.

rodzice dzieci uczęszczających do danej placówki włączeni są w proces zamian koncepcji pracy placówki. konsultanci PS Dalton udzielają wskazówek, odnośnie kryteriów oceny i wymagań, jakie musi spełnić placówka, która chce ubiegać się o nazwę placówki daltońskiej. konsultanci PS Dalton wspierają placówki w fazie wdrażania koncepcji edukacji daltońskiej.

PS Dalton wspiera współpracę i wymianę doświadczeń pomiędzy placówkami daltońskimi Koszt szkoleń ustalany jest indywidualnie z każdą placówką. Obejmuje: cykl szkoleń, koszt pierwszego audytu oraz koszty organizacyjne (dojazdy i noclegi).

4.

Po dwuletnim czasie przygotowań konsultant/ci Polskiego Stowarzyszenia Dalton przeprowadza/ją audyt placówki.

5.

Po przeprowadzeniu audytu, ustaleniu: w jakim stopniu placówka wywiązała się wymagań określonych w punkcie 2 i ocenie placówki, PS Dalton przekazuje dyrektorowi placówki stanowisko audytora/ów.

6.

Po spełnieniu wymagań i pozytywnej ocenie audytorów placówka otrzymuje certyfikat i staje się członkiem Polskiego Stowarzyszenia Dalton.

7.

PS Dalton nadaje certyfikat na okres maksymalnie trzech lat. Po określonym w certyfikacie terminie, jego ważność wygasa.

8.

PS Dalton może wydać decyzję o odmowie przyznania certyfikatu.

9.

Po otrzymaniu certyfikatu placówki daltońskiej, szkoła/przedszkole staje się członkiem Polskiego Stowarzyszenia Dalton

10. Placówka jako członek Stowarzyszenia zobowiązana jest do rocznej opłaty członkowskiej (1 zł od każdego wychowanka) 11. Placówka, która po upływie ważności certyfikatu chce nadal posługiwać się nazwą placówki daltońskiej musi wystąpić z wnioskiem do PS Dalton o ponowy audyt palcówki. Ponowny audyt konsultanta/ów PS Dalton służy potwierdzeniu jakości i realizacji koncepcji edukacji daltońskiej. Koszt drugiego audytu ustalany jest indywidualnie z każdą placówką i obejmuje koszt audytu oraz koszty organizacyjne (dojazdy i noclegi).

12. Jeżeli drugi audyt zakończony zostanie pomyślnie i certyfikat zostanie przyznany na maksymalny okres trzech lat, to audyt następny (trzeci) będzie przedłużony na podstawie sprawozdania rozwoju placówki w zakresie edukacji daltońskiej.

13. Kolejne audyty przebiegać będą według algorytmu: na przemian raz audyt konsultanta raz sprawozdanie. W przypadku audytów które zakończyły się przyznaniem certyfikatu na okres krótszy niż trzy lata, ubieganie się o otrzymanie następnego certyfikatu będzie zawsze poprzedzone audytem. Z tytułu przedłużenia certyfikatu na podstawie sprawozdania lub audytu przeprowadzonego przez konsultanta PSD, placówka ponosi koszty.

29

4. WYDARZENIA I INFORMACJE

Sprawozdanie z konferencji „Przyszłość zaczyna się dziś - Plan Daltoński odpowiedzią na różnorodność potrzeb rozwojowych dzieci”.

Lublin, 17 listopada 2017

Roel Röhner

Dalton International

Dalton International z dumą obserwuje postęp edukacji daltońskiej w Polsce. Pełna zapału grupa nauczycieli i dyrektorów pod inspirującym kierownictwem Katarzyny Dryjas, kilka lat temu zaczęła wprowadzać edukację daltońską w kilku placówkach przedszkolnych. Działalność ta rozrosła się na skalę całego kraju. Dzięki wsparciu polskich reprezentantów Światowej Organizacji Wychowania Przedszkolnego OMEP, miało to niewiarygodne skutki. Ich siatka międzynarodowych kontaktów oraz wsparcie ze strony Fundacji Dalton International zaowocowało organizacją corocznych konferencji daltońskich.

Konferencje są dowodem, że innowacyjność edukacji według Planu Daltońskiego może być stymulowana poprzez wymianę doświadczeń zawodowych. Zarząd Polskiego Stowarzyszenia Dalton może być dumny ze swojego sukcesu, jakim jest obecność na tych konferencjach czołowych wykładowców z polskich uniwersytetów oraz specjalistów daltońskich z innych krajów.

Filozof Bertrand Russel twierdził, że “ludzie pragną nie wiedzy, a bezpieczeństwa.” Mimo, że osobiście zgadzam się z tym stwierdzeniem, uważam, że niesie ono za sobą pewne ryzyko.

Bowiem, aby nasz model daltoński odniósł sukces, jednostka nie może zaspokoić się samym poczuciem bezpieczeństwa. Musimy stale pracować i odnawiać naszą wiedzę na temat Planu Daltońskiego, ponieważ edukacja jest nieustannym źródłem inspiracji.

Ellen Stein, dyrektor “The Dalton School” w Nowym Jorku postawiła kiedyś istotne pytanie: 30

“Jednym z powodów, dla których Dalton cieszył się powodzeniem przez prawie całe stulecie jest fakt, że byliśmy skorzy do przystosowania Planu do zmieniającej się rzeczywistości. Ale to rodzi kolejne pytanie: Czy w tej adaptacji nie odeszliśmy zbyt daleko od oryginalnych założeń Helen Parkhurst” * Teoria Helen Parkurst potwierdziła swoją wartość dydaktyczną w przeszłości, ale mam wrażenie, że dzisiaj jest jeszcze bardziej aktualna.

Miałem przyjemność mówić o tym 17 Listopada 2017 podczas ostatniej Konferencji daltońskiej w Lublinie. Dalton jest całkowicie przystosowany do wyzwań XXI wieku. Jednak nieustanna refleksja jest konieczna, abyśmy nie przestali działać i poddawać się konstruktywnej krytyce.

Polskie Stowarzyszenie Dalton jest odpowiedzialne za ustandaryzowanie wielkiego zainteresowania Planem Daltońskim w swoim kraju. Wielu ambitnych konsultantów ds. Planu Daltońskiego podróżuje po Polsce z wykładami wprowadzającymi i szkoleniami. Na zakończenie każdej Konferencji Daltońskiej w Polsce grupa przedszkoli i szkół podstawowych otrzymuje oficjalny certyfikat Szkoły Daltońskiej.

Fundacja Dalton International jest dumna z rozwoju koncepcji w Polsce. Inicjatywa powstania Polskiego Magazynu Dalton jest rezultatem ciężkiej pracy i wizji Zarządu Polskiego Stowarzyszenia Dalton, która dzięki współpracy z „Moje Bambino” zapewne przerodzi się w ogromny sukces.

* Dalton International Magazine, Brno 2004

COFNIJ DO SPISU TREŚCI

Język angielski w przedszkolach daltońskich

Dr Agata Sowińska

Kształcenie integralne oraz ``blended learning`` w edukacji językowej najmłodszych Edukacja języka angielskiego w przedszkolach daltońskich to złożony proces obejmujący oddziaływania o charakterze dydaktycznym i wychowawczym. Dzieci w wieku przedszkolnym nabywają podstawowych zasad życia w społeczeństwie, a także uczą się rozwiązywania problemów oraz krytycznego myślenia. Zajęcia z języka obcego, to doskonała okazja realizowania zadań wychowawczych w pełnej integracji z programem nauczania przedszkolnego.

Szczególnie użyteczne przy tym może być implementacja skorelowanych koncepcji wielorakich inteligencji oraz „blended learning”.

Blended Learning, czyli naukę, z użyciem nowoczesnych multimediów. Niewątpliwą zaletą skorelowanej implementacji tych podejść jest pobudzenie wychowanka do aktywnego udziału w zajęciach edukacyjnych, w tym z języka angielskiego. Motywacja, zaangażowanie, ciekawość poznawcza są znaczące w pedagogice daltońskiej oraz niezbędne w procesie edukacji językowej dzieci na etapie przedszkolnym.

Poniżej przedstawiony został schemat „blended learning”, co oznacza w dosłownym tłumaczeniu z języka angielskiego, „mieszane uczenia się”1.

1 Co to jest blended learning? - www.edulider.pl

31

4. WYDARZENIA I INFORMACJE

Na schemacie zaprezentowano strategię łączącą wykorzystanie tradycyjnego nauczania, z aktywnościami, prowadzonymi zdalnie za pomocą komputera (M-learning)2. Jest to zatem doskonały sposób prowadzenia zindywidualizowanego kształcenia dzieci w przedszkolu daltońskim.

Niewątpliwie, wdrażanie mieszanych” form i metod nauczania nie rozwiązuje wszystkich istotnych problemów edukacji dzieci. Ważne jest, nie tylko co, jak czy dlaczego uczymy, ale przede wszystkim kogo uczymy. Kwestie te zostały zobrazowane na schemacie Simona Sineka, który wprowadził pojęcie „złotego koła”. „Złote kołƚo” Simoná Sineká3 jest wdrażane w edukacji daltońskiej realizowanej obecnie w Holandii. Nie należy jednak zapominać, że punktem wyjściowym edukacji powinno być dziecko, gdyż to właśnie wychowanek jest w niej najważniejszy 4. W kontekście tego założenia postanowiłam wzbogacić powszechnie znany schemat złotego koła Simona Sineka. Poniższy schemat, został zatem uzupełniony o kwestię „kto”, a więc wychowanka jako najważniejszego podmiotu.

Wizualizacja opisanego procesu, znajduje się poniżej:

Na powyższym schemacie zaprezentowano ważność osoby wychowanka w ujęciu holistycznym, uwzględniającym jego zróżnicowany i integralny rozwój. Powyższy schemat jest ściśle związany z polską wizją indywidualizacji procesu kształcenia wychowanka. Problematykę tę porusza Stefan Kunowski, który przedstawia teorie wychowania warstwicowego. Mowa tu o składnikach wychowania, do których zaliczył: bios- poprzez zapewnienie wychowankowi rozwoju psychofizycznego, etos- poprzez zapewnienie wychowankowi odpowiedniego rozwoju kulturowego, agos- podjęcie planowego procesu wychowawczego oraz los- a więc siƚa niewymierna, niedająca się przewidzieć, a także autoagos- czyli składnik samowychowania. Owo autoagos, odgrywa znaczącą rolę w pedagogice daltońskiej, także w nauce języka angielskiego.

Umożliwia bowiem wychowankowi samopoznanie oraz samo odkrywanie. Tak zróżnicowany proces edukacyjny, podnosi wychowanka do roli podmiotu, gdyż umożliwia samorozwój, odkrycie własnych talentów, także na zajęciach języka angielskiego. Z racji powyższego, uwzględnienie teorii inteligencji wielorakich na

WHY HOW WHAT WHO

2 P. Sharma, Blended Learning: Using Technology in and Beyond the Language Classroom, 2007, ISBN 978-0230020832.

3 S. Sinek, Zaczynaj od dlaczego. Jak wielcy liderzy inspirują innych do działania, Penguin Group Publishing, New York 2013.

4 S. Kunowski, Podstawy współczesnej pedagogiki, Warszawa 1997, s. 165-169; „...realne znaczenie wychowania dziś polega na przekształcaniu człowieka, na wyprowadzaniu rozwijającej się jednostki ze zwierzęcego stanu natury i podnoszenia jej do stanu kulturalnego człowieczeństwa”.

32

COFNIJ DO SPISU TREŚCI

zajęciach języka angielskiego jest istotne, gdyż umożliwia nauczycielowi indywidualizację pracy, koncentrując się na osobie wychowanka oraz jego indywidualnych potrzebach edukacyjnych.

Indywidualizacja nauczania dzieci języka angielskiego w kontekście teorii wielorakich inteligencji i założeń Planu Daltońskiego

Indywidualizacja pracy w edukacji języka

angielskiego jest niezwykle istotna. Eliminuje bowiem naukę poprzez wdrażanie do tzw. encyklopedyzmu. Szkoła daltońska, zorientowana na respektowanie zasady indywidualizacji w pracy edukacyjnej to szkoła przyszłości, która w każdym uczniu, odnajdzie mistrza w innej dziedzinie.

Należy podkreślić, że tyle ile dzieci stanowi grupę uczących się tyle może być różnych stylów uczenia się, także języka angielskiego.

Każde dziecko, uczy się na swój sposób. Obecnie w Europie, funkcjonują różne strategie i metody nauki języka obcego5. Oznacza to, że określone metody nauki języka angielskiego, są efektywne dla określonych wychowanków. Każde dziecko bowiem, ma odmienne predyspozycje, potrzeby oraz wrażliwość na określone bodźce. Wobec tego, w trosce o poprawienie jakości i efektywności edukacji języka angielskiego w przedszkolach daltońskich, Dalton International Research Platform we współpracy z Uniwersytetem im. A.

Dalton International Research Platform uwzględniło podstawowe umiejętności dziecka w zakresie poszczególnych funkcji charakterystycznych dla określonej grupy wiekowej. Arkusz obserwacji, skonstruowany został w oparciu o program ministerialny oraz dostosowany do rzeczywistości wychowania przedszkolnego w Chinach, Holandii oraz Polsce. W każdym z wyżej wymienionych krajów, Dalton International Research Platform wytypował przedszkole pilotażowe, w którym zostanie przeprowadzony pomiar. Przedszkolem pilotażowym w Polsce zostało Przedszkole nr 148, „Mali Europejczycy”, w Chinach Shenzen Dalton Xinhua School Xinhuy Chene’a, w Holandii wytypowano Daltonschool De Leeuwerik Leiderdorp. Podsumowanie badań może pomóc ocenić, jakie sprawności językowe są opanowane przez dziecko, a które wymagają szczególnego zainteresowania nauczycieli i rodziców, w celu wyrównania ewentualnych braków. Mamy nadzieję, że badania wzbudzą zainteresowanie nauczycieli pracujących w przedszkolach.

Zainteresowanych nauczycieli i chętnych do wzięcia udziału w badaniach prosimy o e-mail na adres: a gat a . s ow i ns k a @k p nm a i l . nl

Mickiewicza w Poznaniu, reprezentowanym przez Renatę Michalak, przystąpił do opracowania założeń metodologicznych, celem których ma być zbadanie efektywności nauczania języka angielskiego dzieci bazującego na teorii inteligencji wielorakich oraz założeniach Planu Daltońskiego.

W oparciu o założenia badawcze skonstruowano narzędzia weryfikacji empirycznej, w których umiejętnościom językowym oraz wychowawczym zostały przyporządkowane szczególne rodzaje inteligencji: werbalno-lingwistyczna, matematyczno-logiczna, naturalistyczna, interpersonalna, intrapersonalna, wizualnoprzestrzenna, muzyczno-rytmiczna, naturalistyczna.

5 D. Marsh, Using Languages to learn and learning to use languages: an introduction to content and language integrated learning for parents and young people. TIE-CLIL: The ECML Archive. http://archive.ecml.at/mtp2/clilmatrix/ pdf/1UK.pdf

33

O autorach

P rof.

n a d z w.

dr

Katarzyna Dryjas

hab.

Dyrektor

Renata Michalak – pracuje na

Wydziale

Edukacyjnych

posiadającego

Uniwersytetu

certyfikat

im. A. Mickiewicza w Poznaniu.

procesu

kształcenia

dzieci,

międzynarodowy

Autorka dotyczących

edukacji

Dalton

Współżałożycielka

Polskiego

optymalizacja

dydaktyka konstruktywistyczna, strategie kształcenia

Publicznego

International

School.

Główne obszary zainteresowań naukowych:

Przedszkola

nr 16 w Ostrowcu Świętokrzyskim

Studiów

Stowarzyszenia licznych

daltońskiej,

Dalton.

artykułów publikowanych

w czasopismach m.in.: Wychowanie w Przedszkolu,

aktywizującego, kompetencje poznawcze uczniów,

Bliżej Przedszkola, Przedszkolne ABC, Meritum, Plan

zintegrowana

daltoński- wiedza i praktyka. Konsultant PSD, edukator,

edukacja

elementarna,

adaptacja

rozwojowa, edukacja prozdrowotna, przyrodoznawcza i proekologiczna,

zrównoważony

rozwój

oraz

neuropedagogika. Najważniejsze publikacje książkowe: Dziecko u progu edukacji przedmiotowej. Studium teoretyczno-empiryczne (autorka); Aktywizowanie ucznia w edukacji wczesnoszkolnej (autorka), Konteksty

pracownik

dydaktyczny

i Przedsiębiorczości Wyższej

Szkoły

w Sandomierzu

Wyższej

Szkoły

w Ostrowcu Humanistyczno-

oraz

Centrum

Biznesu

Świętokrzyskim, Przyrodniczej

Doskonalenia

Kadr

Oświatowych w Starachowicach (w latach 2008-2013).

Polski

koordynator

edukacji

dla

światowego

zrównoważonego

projektu rozwoju

wczesnej Światowej

edukacji zintegrowanej (współautorka), Konteksty

Organizacji Wychowania Przedszkolnego OMEP w latach

gotowości szkolnej (współautorka); Edukacja elementarna

2010-2014. Laureatka ogólnopolskiej nagrody Marii

jako strategia zmian rozwojowych dziecka (współred.),

Weryho-Radziwiłłowiczowej, laureatka nagrody Wolters

Adaptacja w przebiegu życia jednostki (red.), Edukacja

Kluwer Super Dyrektor Przedszkola 2015. Wyróżniona

całożyciowa – wybrane konteksty (red.); Nauczycielskie

w konkursie Przegląd Innowacji i Twórczości w Edukacji

filozofie nauczania przyrody (red.); Obrazy dzieciństwa

organizowanym

i dorastania (współred.); Edukacyjne konsekwencje zmian klimatycznych i cywilizacyjnych Wielkopolski. Storyline

przez

Akademię

Humanistyczno-

Ekonomiczną w Łodzi. Autorka projektów realizowanych w ramach programów Comenius oraz Erasmus+.

jako strategia edukacji ekologicznej najmłodszych (współred.); Przyrodnicze rozumowanie i komunikowanie się najmłodszych. Przyroda, Badania, Język (współred.).

Kierownik i autor programu studiów podyplomowych

Roel Röhner - Prezydent Dalton

w zakresie edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej

International, wieloletni dyrektor

oraz edukacji alternatywnej. Autorka licznych grantów

szkoły daltońskiej “Dalton School

ministerialnych i kuratoryjnych podnoszących kwalifikacje

Pieterskerkhof” swoim

w Utrechcie.

pedagogiczne i zawodowe nauczycieli. Prowadzi

W

doświadczeniu

zajęcia na studiach stacjonarnych, niestacjonarnych

zawodowym

i podyplomowych głównie dla studentów pedagogiki

różnorodnych działań na rzecz

posiada

wiele

i czynnych zawodowo nauczycieli. Współrealizatorka

popularyzacji Planu Daltońskiego

czterech międzynarodowych projektów dotyczących

w świecie. Do najważniejszych publikacji należą: “Leve

kształcenia nauczycieli w zakresie przyrodoznawstwa

de school” (współautor); “At’ žije škola” (współautor);

(TEMPUS), koncepcji tworzenia, wdrażania oraz ewaluacji

“Daltononderwijs, een blijvende inspiratie” (współautor);

szkolnych programów kształcenia (SOKRATES), a także

“Hallo Dalton” (współautor); “Dalton, doe het eens anders”

tworzenia grupy ekspertów do pracy z ofiarami przemocy

(współautor); “Dalton onderwijs, een ontwikkelingsgerichte

domowej (TASK-FORCE) i utworzenia sieci struktur

inspiratie” (współautor); “Pedagogika planu daltońskiego”

wspierania ofiar przemocy (NETWORK).

(współautor).

34

COFNIJ DO SPISU TREŚCI

Agata Sowińska, International Dalton

Teresa Grad

Consultant, doktor Nauk Społecznych

Przedszkola

Katolickiego Uniwersytetu Jana Pawła II

„Mali

–

wieloletni

Publicznego

Europejczycy”

w

dyrektor nr

148

Poznaniu,

w Lublinie, magister filologii angielskiej

które

o specjalności literatura brytyjska na

placówką daltońską w Wielkopolsce.

Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi,

studia

podyplomowe

na

jest

Prezes Światowej

Organizacji

pierwszą

certyfikowaną

Poznańskiego Wychowania

Oddziału

Przedszkolnego

Uniwersytecie Warszawskim na wydziale Polonistyki

OMEP.

Stosowanej w zakresie dydaktyki języka polskiego

konferencji, seminariów realizowanych we współpracy

jako obcego. Od 2010 do 2013 nauczyciel języka

z wiodącymi instytucjami i organizacjami oświatowymi.

Autorka

licznych

projektów

edukacyjnych,

angielskiego w liceum ogólnokształcącym. Wykładowca

Popularyzatorka wielu innowacyjnych przedsięwzięć

w Wyższej Szkole Biznesu i Przedsiębiorczości, od

w zakresie edukacji najmłodszych. Lider tworzenia sieci

2014-2016 kierownik katedry pedagogiki w Wyższej

współpracy przedszkoli i szkół zarówno w środowisku

Szkole

lokalnym, jak i ogólnokrajowym.

Biznesu

Katolickiego

i Przedsiębiorczości,

Uniwersytetu

wykładowca

Lubelskiego.

Redaktor

językowy czasopisma naukowego „Polish Journal of Health and Fitness” WSBiP. Od 2012 roku prowadzi badania

nad

innowacyjną

rzeczywistością

szkolną,

zwłaszcza badania jakości i efektywności innowacyjnego

Anna Wróbel

nauczania i uczenia się języka angielskiego, edukacji

Wieloletni

alternatywnej,

twórca

psycholingwistyki.

Autorka

licznych

publikacji naukowych, w których została dokonana

dyrektor edukacyjnych

przedszkola, projektów

krajowych I międzynarodowych. Jako

analiza badań nad innowacyjnością w edukacji języka

lider współpracy międzynarodowej

angielskiego, neurolingwistyką zamieszczonych między

organizuje

innymi, w Dalton Visie Magazine, w Hadze. Z artykułów

konferencje

na szczególną uwagę zasługują: Wykorzystanie metody

wymianę

projektu oraz metody Computer- Assisted Language

Wolontariat jest dla niej jednym

Learning (CALL) w innowacyjnym procesie nauczania

ze źródeł satysfakcji i motywacji do kolejnych działań.

międzynarodowe oraz

międzynarodową

staudyjną

nauczycieli.

języka angielskiego, Podstawowe czynniki endogenne

Umiejętnie łączy pracę zawodową i zainteresowania

i egzogenne w procesie przyswajania języka angielskiego,

z działalnością w organizacjach pozarządowych: Prezes

Kształcenie integralne w procesie nauczania języka

Polskiego Komitetu Światowej Organizacji Wychowania

angielskiego, Język jako narzędzie kształtowania kultury

Przedszkolnego OMEP, inicjatorka i współzałożycielka

rodziny, Badania i innowacje w daltońskiej edukacji.

Polskiego

Szczególnym polem jej zainteresowań jest dydaktyka

Polskiego Stowarzyszenia Dalton, konsultant Polskiego

Stowarzyszenia

Dalton,

Wiceprezes

języka angielskiego, problematyka z zakresu pedagogiki

Stowarzyszenia Dalton. Dyrektor Przedszkola nr 31 im.

ogólnej, edukacji alternatywnej. Autorka monografii

Zdzisława Witwickiego w Warszawie posiadającego

Innowacje w edukacji języka angielskiego w świetle

międzynarodowy certyfikat International Dalton School.

teorii szkoły twórczej opublikowana na Katolickim

Jako lider przywództwa edukacyjnego wspiera rozwój

Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II na Wydziale

coachingu w edukacji. Laureatka Medalu Komisji Edukacji

Nauk Społecznych. Obecnie lider Dalton International

Narodowej.

Research Platform oraz właściciel firmy International Dalton Consultancy w Holandii.

35

Sylwia Paruzel - magister

Edyta Turowska

pedagogiki wczesnoszkolnej

Nauczyciel mianowany z 11 - letnim

i przedszkolnej Uniwersytetu

stażem

Opolskiego.

Autorka

W

zawodzie

pracy

nauczyciela pracuje od 3 lat w

zdrowym

Niepublicznym

realizowanych

Przedszkolu

Stumilowy Las w Lubińcu.

pedagogicznej.

programu

„Jestem

przedszkolakiem” w

oraz

placówce

projektów edukacyjnych „Muzyczna

Od 2017 r. jako wychowawca

przygoda przedszkolaka”, „Bajeczki,

najmłodszej grupy w „Stumilowym Lesie” wcześniej

wierszyki lubi przedszkolaczek – poczytaj mi proszę bo ja

wychowawca grupy najstarszej . Z wielką satysfakcją

nie potrafię”. Aktywnie włącza się w organizację spartakiad

i dumą obserwuje codzienne postępy podopiecznych

organizowanych dla dzieci z lubelskich przedszkoli.

w różnych obszarach i dokłada wszelkich starań aby

Ponadto organizuje przeglądy i konkursy dla rodzin dzieci

ich wspierać. Są to niezapomniane chwile, które

uczęszczających do naszego przedszkola „Zdrowo jemy

wynagradzają trud pracy nauczyciela. W życiu prywatnym

i codziennie się gimnastykujemy”, „Bezpieczna droga do

miłośnik historii Dolnego Śląska oraz Sudetów.

przedszkola”, „Weekend z rodziną”. Od wielu lat prowadzi wspólnie z koleżanką koło teatralne „Kurtynka” dla dzieci przejawiających uzdolnienia recytatorsko – wokalne.

Justyna

absolwentka

Jerominek,

Akademii

im

Jana

Długosza

w Częstochowie. Z Niepublicznym Przedszkolem

Stumilowy

Las

w Lublińcu związana od samego początku.

Wspólnie

z Katarzyną

Bącławek, dyrektorką przedszkola odkrywała korzyści płynące z pracy z dziećmi w duchu Planu Daltońskiego. Odkąd pamięta zawsze chciała pracować z dziećmi. Dzisiaj praca daje jej wiele radości i satysfakcji, każdego dnia troszczy się oto, aby każdy z wychowanków był szczęśliwy i radosny aby w przyszłości pewnym siebie i kochającym świat człowiekiem. Prywatnie mama dwójki szczęśliwych chłopców.

Jest nauczycielem tworzącym własne teksty wierszy, opowiadań, bajek, które wykorzystuje w pracy z dziećmi.

Edyta Turowska wzięła udział w I Edycji Konkursu Literackiego dla nauczycieli „Lubelskie legendy i bajki dla przedszkolaków” zorganizowanego przez Przedszkole nr 35, 56 i 87 pod patronatem Prezydenta Miasta Lublin.

Bajka „Sen o Lublinie” otrzymała wyróżnienie i została wydana z okazji 700-lecia Lublina w książce „Lubelskie legendy i bajki dla przedszkolaków”.

Nauczycielka

była

i organizatorką

wielokrotnie

współinicjatorką

akcji charytatywnej zbiórki książek,

czasopism dziecięcych i gier edukacyjnych „Książka za uśmiech” oraz akcji „Czekoladowy uśmiech” dla podopiecznych z Placówki Wielofunkcyjnej „Pogodny Dom” w Lublinie.

Edyta Turowska przygotowuje dzieci do konkursów i przeglądów plastycznych, sportowych, recytatorskich, muzycznych o zasięgu ogólnopolskim, wojewódzkim

Elżbieta Stanisławska

i lokalnym osiągając sukcesy:

Nauczyciel dyplomowany z 35 letnim stażem

pracy.

wdrażającego

Członek edukację

zespołu daltońską

w Przedszkolu Nr 31 im. Zdzisława

- I miejsce w konkursie międzynarodowym „Szczęśliwe dziecko – dziecko i sport” zorganizowanym przez Miejskie Przedszkole w Żarach, - I miejsce w konkursie piosenki „My się zimy nie boimy,

Witwickiego w Warszawie, jednego

nawet bardzo ją lubimy”

z pierwszych przedszkoli w Polsce

Przedszkole nr 50 w Lublinie,

z

Międzynarodowym

zorganizowanym przez

Certyfikatem

- I miejsce w konkursie plastycznym zorganizowanym

International Dalton School. Zainteresowanie literaturą

przez Zarząd Dróg i Mostów w Lublinie „Konkurs na

łączy z działaniami na rzecz promocji w środowisku

Kartkę Bożonarodzeniową”,

wychowania przedszkolnego literatury dziecięcej oraz

- I miejsce w międzyprzedszkolnym konkursie plastycznym

patrona przedszkola - Zdzisława Witwickiego wybitnego

zorganizowanym przez Przedszkole nr 86 przy Zespole

ilustratora książek dla dzieci.

Szkół nr 12 w Lublinie „Ozdoba Bożonarodzeniowa”.

36

COFNIJ DO SPISU TREŚCI

Kinga

jest

Koszewska,

Wytyczne dla autorów - jak przygotować tekst

rodowitą Poznanianką. Kocha swoje

miasto,

legendy

i tradycje z nim związane, a

zwłaszcza

gwarę.

Z

poznańską Przedszkolem

nr 148 „Mali Europejczycy” jest roku.

Ukończyła

pedagogikę

związana

od

w zakresie

2010

edukacji

elementarnej i języka angielskiego oraz wychowanie przedszkolne i wczesnoszkolne, a także katechezę przedszkolną na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Z wykształcenia jest również technikiem informatykiem. W wolnych chwilach uczestniczy w wielu kursach i szkoleniach dla nauczycieli, ponieważ uwielbia poznawać i uczyć się nowych rzeczy. Kolekcjonuje instrumenty muzyczne i pocztówki z krowami. W wolnych chwilach

amatorsko

trenuje

łucznictwo

tradycyjne,

a także „szydełkuje” zabawki. W przedszkolu koordynuje obszar edukacji plastycznej, ekologicznej i europejskiej.

Ustawienia dokumentu Dokument programu: Microsoft Word nazwa pliku: imię i nazwisko autora i tytuł artykułu, np. Imie_Nazwisko_tytul..doxc format: A4; marginesy: 2,5 cm; czcionka: Times New Roman; rozmiar czcionki: 10; interlinia: pojedyncza; Justowanie: tekst wyrównany do lewej strony; dzielenie wyrazów: wyłączone; wcięcia akapitów: standardowe (0,63 cm).

Akapity Każdy nowy akapit prosimy rozpocząć wcięciem, nie stosować dodatkowych odstępów między akapitami.

Do dzielenia akapitów używać wyłącznie klawisza Enter (Return). Nie stosować miękkiego podziału akapitu / wiersza (w Wordzie klawisze Shift + Enter) Prosimy nie stosować twardych czy powielonych spacji, twardych enterów lub innych znaków łamiących wiersze.

Ilustracje W przypadku załączenia grafik czy fotografii do artykułu

Agata Juljańska Jest entuzjastą i praktykiem zasady „nauki że

przez

uczeń

zabawę”.

najłatwiej

Uważa,

przyswaja

wiedzę, gdy nie ma świadomości bycia

nauczanym.

pracy podąża

za

W

swojej

uczniem,

za

jego potrzebami i zainteresowaniami. Traktuje go, jak partnera,

współtwórcę

i świadomego

konstruktora

procesu edukacyjnego. Ten zamysł idealnie wpisuje się w założenia pedagogiki Planu Daltońskiego, której jest praktykiem i propagatorem. Jest konsultantem i członkiem zarządu Polskiego Stowarzyszenia Dalton.

proszę o zaznaczenie w tekście kolorem czerwonym: (01 Tytuł ilustracji fot. Anna Nowak) Rozdzielczość: minimum 300 dpi.

Przestrzeń kolorystyczna: CMYK Proszę załączyć ilustracje w postaci odrębnych plików (formaty plików: .jpg / .eps / .ai /.tiff) W nazwie pliku należy wprowadzić: Numer i tytuł ilustracji oraz ewentualne źródło/autora: np. 01_tytul-ilustracji_fot_Imie-Nazwisko.jpg

Prawa autorskie Wszystkie fragmenty tekstów, ilustracji, ryciny, schematy,

Przygotowuje i prowadzi szkolenia, szerząc ideę Helen

tabele itp., pochodzące z innych dzieł są chronione

Parkhurst. Praca sprawia jej ogromną radość, jest jej

prawem autorskim. Umieszczenie w zeszycie materiałów

pasją i czymś, co najbardziej lubi robić. Radość uczniów,

chronionych prawem autorskim będzie możliwe pod

ich zaangażowanie i chęć wspólnego podejmowania

warunkiem uprzedniego dostarczenia przez Autora do

wyzwań jest dla niej największą nagrodą. Odpoczywa

Redakcji pisemnej zgody właściciela praw autorskich.

przygotowując zajęcia, tworząc gry, projektując karty pracy, czy pisząc wierszyki. Pracuje z sercem, satysfakcją

Autor

i poczuciem spełnienia.

oświadczenie

do

swojego o

artykułu

przekazaniu

dołącza praw

wypełnione

autorskich

do

publikacji (wzór oświadczenia do pobrania pod adresem: goo.gl/cQLBon).

37

Placówki certyfikowane

Niepubliczne Przedszkole „SKRZAT” w Przasnyszu Ogrodowa 7A, Przasnysz 535 733 833 Gminne Przedszkole w Dąbrowie Zielonej Pl. Kościuszki 44, Dąbrowa Zielona 343555008

Przedszkole nr 31 im. Zdzisława Witwickiego

Miejskie Przedszkole nr 31 w Częstochowie

Warszawa Krucza 19 22 621 99 40

Częstochowa, ul. Ludowa 95a 34 325 71 30 Przedszkole Nr 6 im. Przyjaciół Kubusia Puchatka w Rawiczu

Szkoła Podstawowa ABIS – Szkoła dla dziecka Rzgowska 17A, Łódź 42 250 55 00

Przedszkole Publiczne nr 16 Kolorowa Akademia Pułanki 6, Ostrowiec Świętokrzyski 412620976

Przedszkole nr 148 Mali Europejczycy w Poznaniu os. B. Chrobrego 121, Poznań 61 822-52-31

Rawicz, Mikołajewicza 23 655467638 Przedszkole Samorządowe nr 64 Akademia Jasia i Małgosi w Białymstoku Białystok, Dubois 12 85745-30-50 Miejskie Przedszkole nr 11 w Częstochowie Częstochowa, Kurpińskiego Ponurego 6 34 325-31-22 Przedszkole nr 34 w Koszalinie Gen. Józefa Bema 9, Koszalin 94 340 5226

Przedszkole Miejskie nr 55 Ks. Kard. St. Wyszyńskiego 41, Łódź 426864576

Przedszkole nr 8 im. Janusza Korczaka w Koszalinie Koszalin Bałtycka 44 943431432

Przedszkole Miejskie nr 10 Jagiellońska 8, Olsztyn (89) 526 04 43

38

Przedszkole nr 43 w Lublinie Skautów 11a, Lublin 81 741-27-38

Przedszkole Samorządowe w Ujeździe

Przedszkole nr 54 w Lublinie

Kościelna 24, Ujazd 44 719 21 65

Lublin, Lwowska 34 81 747 40 19

Szkoła Podstawowa im. Mieczysława Czychowskiego w Dzbeninie Ostrołęka, Dzbenin 6a 29 7646808

Przedszkole w Szyszkowej „Szyszkowa Polana” Lesna, Szyszkowa 64 606 494 216 Niepubliczne Przedszkole Eko-Przedszkolak w Strzelinie

Szkoła Podstawowa im. Konstytucji 3 Maja w Śmiglu

Strzelin, ul. Św. Jana 5 71 325 09 26

Śmigiel, M. Konopnickiej 5 65 5180 143 PRZEDSZKOLE W BARANOWIE „MALI ODKRYWCY” Gminne Przedszkole im. „Leśnych Skrzatów” w Rokicinach Rokiciny, Sienkiewicza 2a 44 719 50 53 Przedszkole Miejskie nr 20 „Baśniowa Kraina”w Lesznie

Przeźmierowo, Baranowo, ul Klonowa 15 61 652 71 20

Przedszkole nr 129 „Małych Przyjaciół” w Poznaniu

Leszno, Kazimierza Karasia 11 65-520-35-28

Poznań, os. Przyjaźni 135 618200672

Przedszkole nr 119 „W Zielonym Ogrodzie”

PRZEDSZKOLE NR 4 IM. PSZCZÓŁKI MAI

Warszawa, Turmoncka 18 (22) 811 35 89

Gryfino, ul. Kościuszki 17 914162964

Miejskie Przedszkole nr 14 w Legnicy

PRZEDSZKOLE MIEJSKIE NR 152 W ŁODZI

Legnica, Kubusia Puchatka 2 76 721 35 22

Łódź, Retkińska 78 426867796

Przedszkole Publiczne nr 18 w Szczecinie

Przedszkole Miejskie Nr 7 w Częstochowie

Szczecin, Unisławy 15a 881 444 090

Częstochowa, Mireckiego 25a 34 323-45-80

Przedszkole Publiczne nr 14 w Lublinie Lublin, Bronowicka 3 87 746 15 25 Przedszkole nr 25 w Lublinie Lublin, Aleja Warszawska 37 A 815338812

39

Notatki

NUMER 1/2018

INSPIRACJE DALTOŃSKIE

ZARZĄD POL SKIEGO STOWARZYSZENIA DALTON

Teoria i praktyka Katarzyna Dryjas PREZES PROJEKT I SKŁAD:

Wydawnictwo Wagros www.wagros.pl ZDJĘCIA:

Okładka przód: Craig Whitehead Okładka tył: Hugues de Buyer-Mimeure Jason Leung Markus Spiske Amy Treasure (Unsplash) Deposit Photos

Anna Wróbel WICEPREZES

Katarzyna Małek SEKRETARZ

Dorota Dobrowolska SKARBNIK

Teresa Grad CZŁONEK

A D R E S R E DA KCJI :

„Inspiracje Daltońskie.

Teoria i Praktyka” Osiedle Bolesława Chrobrego 121 60-681 Poznań

Juliańska Agata CZŁONEK

Kamila Szymańska CZŁONEK

E-mail: inspiracje.redakcja.poznan@gmail.com

D A LT O N . O R G . P L

KOMISJA REWIZYJNA:

Urszula Komorowska PRZEWODNICZĄCA

Joanna Kurak CZŁONEK

Małgorzata Ramos CZŁONEK

41