9
HABER
21 Þubat 2014 Cuma
‘Kýrklar Daðý’ndaki imarlar yýkýlmalý’ KIRKLAR Daðý'nýn kent tarihi için öneminin tartýþýlmaz olduðunun altýný çizen Dicle Üniversitesi Çevre Sorunlarý Uygulama ve Araþtýrma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Kemal Güven,Surlardan daha yüksek binalarýn inþa edilmesinin tarihi dokuyu zedelediðini ifade ederek, Kýrklar Daðý'nda yapýlan imarlarýn yýkýlmasýnýn gerekliliðine dikkat çekti DÝYARBAKIR - Dicle Üniversitesi Çevre Sorunlarý Uygulama ve Araþtýrma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Kemal Güven, UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi'nde yer alan Diyarbakýr Kalesi ve Dicle Kültürel Peyzajý'nýn Dünya Miras Listesi'ne adaylýðý kapsamýnda; Büyükþehir Belediyesi Diyarbakýr Kalesi ve Dicle Kültürel Peyzajý Alan Yönetimi Baþkanlýðý'na bir rapor sundu. Kentsel Sit Alaný olan Suriçi ve birlikte planlanmasý düþünülen Hevsel Bahçeleri ve Dicle Kültürel Peyzajý Alan Yönetim Planý'nýn hazýrlanmasý çalýþmalarýnda katký sunmak amacýyla raporu hazýrladýðýný dile getiren Güven, onlarca fotoðrafla desteklenen yaklaþýk 80 sayfalýk "Diyarbakýr'da Çevre Sorunlarý Deðerlendirme Raporu" nu Büyükþehir Belediyesi Diyarbakýr Kalesi ve Dicle Kültürel Peyzajý Alan Yönetimi Baþkanlýðýna sunduðunu ifade etti.
Kaçak ve düzensiz yapýlaþmanýn boyutlarý Hýzlý nüfus artýþý, altyapý sorunlarý ve çarpýk kentleþme, evsel ve týbbi atýklar, çöp surunu, Dicle nehri ýslahý gibi çok sayýda baþlýk içeren raporda, Diyarbakýr'ýn, barýndýrdýðý zengin kültürel çeþitlilik bakýmýndan özgün bir mimari ve yapýlanma tarihine sahip nadir yerleþim birimlerinden birisi olduðu ancak, son dönemlerde yaþanan etnik sorunlar, göç ve çarpýk kentleþmenin þehrin bu
özgün mimarisini yok ettiði belirtildi. Diyarbakýr kenti ve planlamaya konu olan alanlara yönelik en önemli çevresel ve kültürel deðerlerin surlar, Dicle Vadisi, Hevsel Bahçeleri ve buradaki ekolojik yapý yani flora ve fauna olduðunu kaydeden Güven, Diyarbakýr kentinde plan dýþý, kaçak, düzensiz yapýlaþmalar dikkat çekici boyutlarda olduðunu aktardý.
'Görüntü kirliði var' Surlardan daha yüksek binalarýn inþa edilmesinin tarihi dokuyu zedelediðini aktaran Güven, "Daðkapý'dan Urfakapý'ya kadar surlar boyunca kötü görünüm sergileyen surlardan daha yüksek binalar inþa edilmiþtir. Ayrýca Benusen burcundan Mardinkapý'ya kadar surlara bitiþik gecekondularýn yapýmý engellenememiþtir. Bunlar, görsel kirlilik oluþturmaktadýr. Yapýlaþmada kat farklýlýklarýnýn önlenmesi, cadde ve sokaklarda ölçü ve plana uygun inþaatlarýn yapýlmasý, ruhsat verilirken tam uygunluk aranmalý ve denetim saðlanmalýdýr. 2004 yýlýnda baþlatýlan imar mastýr planý eksiksiz uygulanmalýdýr" dedi.
'Bölgenin mikro klima yapýsý ile oynanmamalý' Aþýrý nüfusun çarpýk kentleþmeyi beraberinde getirdiðine dikkat çeken Güven, bunun beraberinde alt yapý, katý atýk (çöp) Dicle nehri kirliliði gibi sorunlarý ortaya çýkardýðýný söyledi. Güven, hazýrlanan ra-
porda aðýrlýklý olarak çarpýk kentleþme, alt yapý sorunlarý, kent yaþamý için öneme sahip Dicle vadisi ve Hevsel Bahçelerine yönelik kirletici unsurlar üzerinde durulduðunu ifade etti. . Çöplerin, toplama alanlarýnda vahþi depolama biçiminde depolandýðýný beliren Güven, Diyarbakýr'ýn henüz lisanslý bir hafriyat depolama ve geri kazaným tesisinin bulunmadýðýna dikkat çekti. Güven, "Diyarbakýr tarihsel yerleþiminin sýnýrý ve kültürel simgesi olan surlar, Dicle nehrinin hemen kýyýsýnda yükselmiþtir. Dini kitaplarda Fýrat nehri ile birlikte anýlan ve cennet olarak nitelenen Mezopotamya'nýn bir parçasý olan Dicle vadisi, üzerinde önemle durulmasý gereken bir deðerdir. Bu bakýmdan Dicle nehri kirliliði ve buna yol açan faktörler üzerinde hassasiyetle durulmuþtur. Dicle Havzasýnda Dicle nehrini kirleten faktörleri endüstriyel, evsel, tarýmsal, madencilik, erozyon kaynaklý kirlilik, kum ocaklarý ve kaçak deþarjlar olarak sýralayabiliriz. Dicle Havzasý projesi Büyükþehir Belediyesi'nin bütçesi yetmediðinden, son olarak Çevre ve Þehircilik Bakanlýðý bu iþe ele atmýþ görünüyor. Dicle Vadisi ve çevresi Diyarbakýr Kenti'nin doðal çevre kalitesi ve rekreasyon potansiyeli açýsýndan en önemli alanýný oluþturmaktadýr. Dicle Nehrinin ýslahý nehrin yapýsýný, akýþ hýzýný ve
kodunu deðiþtirmeden, kesinlikle baraj veya gölet oluþturma þeklinde deðil, o bölgenin mikro klima yapýsý ile oynanmadan ve biyolojik çeþitlilik gözetilerek yapýlmalýdýr" diye konuþtu.
“Ýnþaatlar derhal durdurulmalý” Kýrklar Daðý'nýn kent tarihi için öneminin tartýþýlmaz olduðunun altýný çizen Güven, Kýrklar Daðý'nda yapýlan imarlarýn yýkýlmasýnýn gerekliliðine dikkat çekti. Güven, "Kýrklar Daðý nýn kent kültüründeki önemi tartýþýlmaz. Kitaplardaki þu ifadeye dikkat çekmek isterim: "Kadim Amida'da Kýrklar meclisi (kentte, esnafýn, zanaatkârlarýn, çiftçilerin temsilcilerinden oluþurdu) kentin sorunlarýný o yýl yapýlacak imar faaliyetlerini, açýlacak yeni ibadet yerlerini halka sunmak için hummalý bir faaliyet yürütürdü. Newroz Bayramý Kýrklar Daðý'nda kutlanýrdý. Bu kutlamalara kentin tüm dini mensuplarý hep birlikte katýlýrdý. Meþaleler yakýlýr ve Kýrklar meclisi o yýl yapýlacak faaliyetleri ve etkinlikleri halka sunardý. Kentin kültürel ve tarihi deðerlerinin etkilenmemesi için halkýn bilinçlendirilmesi, eþsiz güzellikteki On Gözlü köprü siluetini etkileyen ve Diyarbakýr için kültürel ve tarihi deðere sahip Kýrklar Daðý'ndaki yapýlarýn inþaatý derhal durdurulmasý ve hemen yýkýlmasý için giriþimlerde bulunulmalýdýr" þeklinde konuþtu. (ÝHA)