Ежеквартальный международный культурно-интеллектуальный журнал / 3 ayl›k uluslararas› düflünce ve kültür dergisi
28
Президент Турции Абдуллах Гюль оценил турецко-российские отношения:
«Наше многоплановое сотрудничество будет развиваться» Cumhurbaflkan› Abdullah Gül Türkiye-Rusya iliflkilerini de¤erlendirdi:
“Çok boyutlu ortakl›¤›m›z derinleflecek”
Пример диалога в современном мире:
Фетхуллах Гюлен Modern dünyada bir diyalog öncüsü:
Fethullah Gülen
Весна / Bahar 2009
Türkiye fiyat› 7.50 TL.
28
‹zvestiya St. Petersburg gazetesi Genel Yay›n Yönetmeni Boris Klementyev:
O¤lumu Türk okuluna vermemi kimse istememiflti Шеф-редактор газеты «Известия – СанктПетербург» Борис Клементьев:
«Мне не советовали отдавать сына в турецкий лицей»
80-летие Чингиза Айтматова отмечали без него Cengiz Aytmatov’suz 80. yafl kutlamas›
Гюлен в СМИ мира Gülen dünya bas›n›nda
редактор editör
И снова диалог... Yeniden diyalog…
Сила, нашедшая свое материальное выражение в журнале «ДА», опирается на согласованность действий объединившихся во имя общей цели людей, представляющих разные страны. Понятие «Евразия» теряет свой смысл, когда отсутствует какая-то его часть. Bu dergiyi ç›kartan güç, hep birlikte el ele verip tesis edilen sinerjidir. Avrasya, birimiz olmadan anlams›z.
ÌÓ„Ó ‚ÂÏÂÌË ÔÓ¯ÎÓ Ò ÚÂı ÔÓ, Í‡Í Ì‡¯ ÂÊÂÍ‚‡Ú‡Î¸Ì˚È ÊÛ̇Î, ‚‚Ë‰Û ÌÂÍÓÚÓ˚ı Ô˘ËÌ, ÔËÓÒÚ‡ÌÓ‚ËÎ Ò‚ÓÈ ‚˚ÔÛÒÍ. ᇠ‰Ó΄ËÈ „Ó‰ ‚˚¯ÎË Î˯¸ ÒÔˆˇθÌ˚ ËÁ‰‡ÌËfl ‚ ä‡Á‡ıÒÚ‡ÌÂ Ë äË„ËÁËË. ùÚÓÚ „Ó‰ ÒڇΠÔÂËÓ‰ÓÏ „ÎÛ·ÓÍÓ„Ó ÓÒÏ˚ÒÎÂÌËfl ÔӉ·ÌÌÓÈ ‰Ó ÒÂ„Ó ÏÓÏÂÌÚ‡ ‡·ÓÚ˚ Ë ‚ÂÏÂÌÂÏ ÔÓÒÚÓÂÌËfl Ô·ÌÓ‚ ̇ ·Û‰Û˘ÂÂ. ä‡Í ‚˚ ÔÓÏÌËÚÂ, ÔÓ˜ÚË Ì‡ ͇ʉÓÏ Ó·˘ÂÏ ÒÓ·‡ÌËË è·ÚÙÓÏ˚ ÑˇÎÓ„ Ö‚‡ÁËfl ÔÓ‰ÌËχÎÒfl ‚ÓÔÓÒ Ó ‚˚ÔÛÒÍ ÊÛ̇· «ÑÄ» ̇ ÌÂÒÍÓθÍËı flÁ˚͇ı. ÑÓÏËÌËÓ‚‡ÌË ÛÒÒÍÓ„Ó Ë ÚÛˆÍÓ„Ó flÁ˚ÍÓ‚ ÔÓ ‡ÒÔÓÒÚ‡ÌÂÌÌÓÒÚË ‚ ‚‡ÁËÈÒÍÓÏ Â„ËÓÌ ÔÓÒÎÛÊËÎÓ Ô˘ËÌÓÈ ÛÚ‚ÂʉÂÌËfl ÔÓÒΉÌËı ‚ ͇˜ÂÒÚ‚Â flÁ˚ÍÓ‚ ÔÛ·ÎË͇ˆËË. ᇠ‰ÂÒflÚ¸ ÎÂÚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ̇¯Â„Ó ÊÛ̇· ̇Ӊ˚ ̇¯Ëı ÒÚ‡Ì ÔÓ¯ÎË ‰Ó΄ËÈ ÔÛÚ¸ ÔÓÁ̇ÌËfl ‰Û„ ‰Û„‡. àÌÚÂÂÒ ÒÓ ÒÚÓÓÌ˚ ̇ÒÂÎÂÌËfl „ËÓÌÓ‚, „‰Â ‚˚¯ÎË ÚÂχÚ˘ÂÒÍË ÔËÎÓÊÂÌËfl Í ÊÛ̇ÎÛ, ÔÓÒÎÛÊËÎ ÔËÏÂÓÏ Ë ‰Îfl ‰Û„Ëı ÒÚ‡Ì-Û˜‡ÒÚÌËÍÓ‚ è·ÚÙÓÏ˚. èÓ˝ÚÓÏÛ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ Ô‚Ӊ‡ ÊÛ̇· ̇ ÏÌÓ„ÓflÁ˚˜Ì˚È ÙÓÏ‡Ú Ò„ӉÌfl ÓÙÓÏÎflÂÚÒfl ‚ ÍÓÌÍÂÚÌ˚È ÔÓÂÍÚ, Ë ‡·ÓÚ‡ ‚ ˝ÚÓÈ Ó·Î‡ÒÚË ÔÓ‰ÓÎʇÂÚÒfl... ÑÂÒflÚ¸ ÎÂÚ – ÌÂχÎ˚È ÒÓÍ ‰Îfl β·Ó„Ó ËÁ‰‡ÌËfl. ÑÓÒÚ‡ÚÓ˜Ì˚È ‰Îfl ÔÓÒÚÓÂÌËfl Ô·ÌÓ‚ ̇ ·Û‰Û˘ÂÂ, ÓÔˇflÒ¸ ̇ ÓÔ˚Ú ÔÓ¯Î˚ı ÎÂÚ. èÓ‰‚Ó‰fl ËÚÓ„ ˝ÚÓÏÛ ÔÂËÓ‰Û ÊËÁÌË ÊÛ̇· Ë Ô˚Ú‡flÒ¸ ÓˆÂÌËÚ¸ ÔӉ·ÌÌÛ˛ ‡·ÓÚÛ ÒÓ ÒÚÓÓÌ˚, Ï˚ ÒÔÓÒËÎË Ò·fl: «ëÏÓ„ÎË ÎË Ï˚ ÔÓÒÚÓËÚ¸ ‰Ë‡ÎÓ„? ä‡ÍË ÚÂÏ˚ ÓÚ‡ÁËÎË ÒÚ‡Ú¸Ë ÊÛ̇·? ì ͇ÍÓ„Ó ÍÓ΢ÂÒÚ‚‡ ˜ËÚ‡ÚÂÎÂÈ Ì‡¯ÎË ÓÌË ÓÚÍÎËÍ? ä‡ÍÓ‚ ‚Í·‰ ÊÛ̇· ‚ ÒÓÁ‰‡ÌË ÏÓÒÚ‡ ‰ÛÊ·˚ ÏÂÊ‰Û Ì‡Ó‰‡ÏË Ì‡¯Â„Ó Â„ËÓ̇? ä‡ÍÓ ‡ÒÒÚÓflÌË Ï˚ ÔÂÓ‰ÓÎÂÎË Ì‡ ÔÛÚË Í Ò¸ÂÁÌÓÏÛ Ë Û‚‡Ê‡ÂÏÓÏÛ ËÁ‰‡Ì˲?..» ÖÒÚ¸ ‰‚ Ô˘ËÌ˚, ÍÓÚÓ˚ ÔÓ‰ÚÓÎÍÌÛÎË Ì‡Ò Í ÔÓ‰Ó·ÌÓÏÛ ‡Ì‡ÎËÁÛ. ëË·, ̇¯Â‰¯‡fl Ò‚Ó χÚ¡θÌÓ ‚˚‡ÊÂÌË ‚ ÊÛ̇Π«ÑÄ», ÓÔˇÂÚÒfl ̇ Òӄ·ÒÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ó·˙‰ËÌË‚¯ËıÒfl ‚Ó ËÏfl Ó·˘ÂÈ ˆÂÎË Î˛‰ÂÈ, Ô‰ÒÚ‡‚Îfl˛˘Ëı ‡ÁÌ˚ ÒÚ‡Ì˚. èÓÌflÚË «Ö‚‡ÁËfl» ÚÂflÂÚ Ò‚ÓÈ ÒÏ˚ÒÎ, ÍÓ„‰‡ ÓÚÒÛÚÒÚ‚ÛÂÚ Í‡Í‡fl-ÚÓ Â„Ó ˜‡ÒÚ¸. å˚ ‰ÓÎÊÌ˚ ·˚Ú¸ ‚Ò ‚ÏÂÒÚÂ. Ç ÍÓ̈ 2006 „Ó‰‡ Ï˚ ÔÓÚÂflÎË åÂË íËÙÓÌÂÌÍÓ, ÍÓÚÓ‡fl ÍÓ„‰‡-ÚÓ Á‡fl‚Ë· Ó ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ÒÓÁ‰‡ÌËfl ËÁ‰‡ÌËfl, ÔÓ‰Ó·ÌÓ„Ó ÊÛ̇ÎÛ «ÑÄ» , ‚ ˲Ì Ôӯ‰¯Â„Ó „Ó‰‡ – óËÌ„ËÁ‡ ÄÈÚχÚÓ‚‡, ÍÓÚÓ˚È Ì‡Á‚‡Î ÊÛ̇Π‚ËÁËÚÌÓÈ Í‡ÚÓ˜ÍÓÈ Ö‚‡ÁËË. ç‡ ÔÛÚË ‰Ë‡ÎÓ„‡ ‚ÔÂÂ‰Ë ¯ÎË, ÔËÁ˚‚‡fl Ì‡Ò Á‡ ÒÓ·ÓÈ, Ú‡ÍË ËÁ‚ÂÒÚÌ˚ β‰Ë, Í‡Í Ä̇, êÓÒÚËÒ·‚ ê˚·‡ÍÓ‚, ï‡ÛÌ íÓ͇Í, éÎÊ‡Ò ëÛÎÂÈÏÂÌÓ‚, ÉËÛÎË Ä·҇ÌËfl, åÛıÚ‡ ò‡ı‡ÌÓ‚, ÅÓËÒ å‡Ë‡Ì, àθ·Â éÚ‡ÈÎ˚, îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ Ë ÏÌÓ„Ë ‰Û„ËÂ... òÎÓ ‚ÂÏfl, Ë ‰Ë‡ÎÓ„, ‚ÓÒÔÂÚ˚È Ó‰ÌËÏ ËÁ ̇¯Ëı ̇ÒÚ‡‚ÌËÍÓ‚, ‰ÓÎÊÂÌ ·˚Î ÔÓ‰ÓÎʇڸÒfl. éÌ ‚ÓÁÓ‰ËÎÒfl ÒÌÓ‚‡... Ç ÔÓ¯ÎÓÏ ÌÓÏ ̇¯Â„Ó ÊÛ̇· Ï˚ ÔËÒ‡ÎË Ó ‰ÛıÓ‚ÌÓÏ Îˉ ԇ‚ÓÒ·‚ÌÓ„Ó Ïˇ ë‚flÚÂȯÂÏ è‡Úˇı ÄÎÂÍÒËË II. ùÚÓÚ ÌÓÏ Ï˚ ÔÓÒ‚fl˘‡ÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ, β·ËÏÓÏÛ ÏÌÓ„ËÏË, ˉÂË ÍÓÚÓÓ„Ó Û‚‡Ê‡˛Ú, «èËÏ ‰Ë‡ÎÓ„‡ ‚ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÏ ÏË» îÂÚıÛηıÛ É˛ÎÂÌÛ. à‰Âfl ÒÓÁ‰‡ÌËfl ˝ÚÓ„Ó ÌÓχ ÔË̇‰ÎÂÊËÚ Ì‡¯ËÏ ÓÒÒËÈÒÍËÏ ÍÓÎ΄‡Ï. å˚ „ÎÛ·ÓÍÓ ÔËÁ̇ÚÂθÌ˚ ËÏ Á‡ ÔӉ·ÌÌÛ˛ ËÏË ‡·ÓÚÛ ‚ ‚ˉ ӈÂÌÓÍ, ÍÓÏÏÂÌڇ˂, ÒÚ‡ÚÂÈ, Ó·ÂÒÔ˜˂¯Ëı Ëı ÌÂÓˆÂÌËÏ˚È ‚Í·‰ ‚ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍÛ ˝ÚÓ„Ó ËÁ‰‡ÌËfl. Ç ÌÓÏ ‚˚ ̇ȉÂÚ ÔÓ‰Ó·ÌÛ˛ ËÌÙÓχˆË˛ Ó ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚Â è·ÚÙÓÏ˚, Ӊ̇ÍÓ, ‡Á¯ËÚ ‰‡Ú¸ ‚‡Ï ͇ÚÍÛ˛ ËÌÙÓχˆË˛ Ó· ËÁÏÂÌÂÌËflı, ÔÓËÁӯ‰¯Ëı Û Ì‡Ò Á‡ ÔÓÒΉÌËÈ ÔÂËÓ‰. çÓ‚˚Ï Ô‰Ò‰‡ÚÂÎÂÏ è·ÚÙÓÏ˚ ·˚Î ËÁ·‡Ì çÛÎ‡Ì é‡Á‡ÎËÌ, ÒÓÔ‰Ò‰‡ÚÂÎÂÏ ÒڇΠï‡ÛÌ íÓ͇Í, ‡ „Â̇θÌ˚Ï ÒÂÍÂÚ‡ÂÏ Ì‡Á̇˜ÂÌ àÒχËÎ í‡Ò. Ü·ÂÏ ‚‡Ï ÔËflÚÌÓ„Ó ˜ÚÂÌËfl... ꇉ˚ ÌÓ‚ÓÈ ‚ÒÚÂ˜Â Ò ‚‡ÏË!
å
zun bir süre oldu… Her üç ayda bir yay›na haz›rlad›¤›m›z dergimiz, elimizde olmayan sebeplerden dolay› bir y›ld›r sadece Kazakistan ve K›rg›zistan ekleriyle yay›na devam ediyordu. Bu durum, kendimizi hem kontrol etme hem de yenileme ad›na önemli bir imkan sa¤lad›.
U
Hat›rlarsan›z, Diyalog Avrasya Platformu’nun hemen her Kurul toplant›s›nda DA dergisinin çok dilli olmas› gerekti¤i yönünde fikirler dile getirilmiflti. Fakat bu co¤rafyada en yayg›n iletiflim dillerinin Türkçe ve Rusça olmas› bu iki dili, “yay›n dili” olarak benimsememizde etkin rol oynad›. Aradan geçen on y›lda dergimiz arac›l›¤›yla yap›lan yay›nlarla, birbirimizi tan›ma ve anlamada epey yol al›nd›. Ek yay›nlar›m›z›n ç›kt›¤› yerlerde bölge halklar› taraf›ndan be¤eniyle okunuyor olmas›, di¤er üye ülkelerimiz için de örnek oldu… Bu nedenle “dergimizin çok dilli olmas› gerekti¤i” fikri art›k projelefltiriliyor… Bu konuda haz›rl›klar›m›z var… On y›l, yay›nc›l›kta önemli bir süre… Geriye bak›p, ileriye dönük muhasebe yapmak için yeterli… “Diyalogda nereye geldik, bu zamana kadar hangi alanlarda yay›n yap›ld›, bu yay›nlar ne kadar okur buldu, dergimizin bölge diyaloguna ciddi bir katk›s› oldu mu, ilkeli ve dürüst bir yay›nc›l›k ad›na bir mesafe kat edildi mi?” gibi sorular› kendimize sorduk. Bizi bu muhasebeye iten iki sebep vard›: Bu dergiyi ç›kartan güç, hep birlikte el ele verip tesis edilen sinerjiydi. Avrasya, birimiz olmadan anlams›zd›… Hepimiz beraber olmal›yd›k… DA gibi bir dergiye duyulan ihtiyac› dile getiren Mery Trifonenko’yu 2006 y›l›n›n bafllar›nda, bu dergiyi bir kartvizit yapan Cengiz Aytmatov’u da geçti¤imiz Haziran’da kaybettik… Bize diyalogda yol gösteren di¤er entellektüellerimiz Anar, Rostislav Ribakov, Harun Tokak, Olcas Süleymenov, Giuli Alasania, Muhtar fiahanov, Boris Marian, ‹lber Ortayl›, Fethullah Gülen ve di¤er entellektüellerdi... Zaman ilerliyordu ama bir ayd›n›m›z›n iflaretiyle bundan on y›l önce bafllayan diyalog devam etmeliydi… Diyalog yeniden dirilmeliydi… ‹flte bu yeniden diriliflte; geçen say›m›zda Ortodoks dünyas›n›n ruhani lideri Patrik II. Aleksey’i ifllemifltik, bu say›m›zda ise çok seveni olan ve fikirlerine de¤er verilen “Modern Dünyada Bir Diyalog Öncüsü” Fethullah Gülen’i dosya konusu yapt›k. Zira o, hayat›n› diyalo¤a ve hoflgörüye adam›fl birisi. Bu fikir Rus meslektafllar›m›zdan geldi. Haz›rlanan dosyaya yorum, de¤erlendirme ve röportajlar›yla ciddi destek verdiler, kendilerine teflekkür ederiz… Say›m›zda platformumuzun etkinlikleri hakk›nda detayl› haber bulacaks›n›z ama k›saca bir bilgi verelim. Yeni Dönem Baflkan›m›z Nurlan Orazalin, Platform Eflbaflkan›m›z Harun Tokak, Genel Sekreterimiz ‹smail Tas oldu… ‹yi okumalar dile¤iyle… Yeniden merhaba!
Платформа Диалог Евразия Diyalog Avrasya Platformu Председатель Baflkan
Нурлан Оразалин Nurlan Orazalin Сопредседатель Eflbaflkan
Харун Токак Harun Tokak Генеральный секретарь Genel Sekreteri
Исмаил Тас ‹smail Tas Редколлегия Yay›n Kurulu Диалог начинается с «да». Diyalog ‘evet’le bafllar. Журнал «ДА» – издание Платформы Диалог Евразия DA dergisi bir Diyalog Avrasya Platformu yay›n›d›r. Ежеквартальный международный культурно-интеллектуальный журнал Üç ayl›k uluslararas› düflünce ve kültür dergisi Весна 2009, 28 номер Bahar 2009, Say›: 28 Yayg›n Süreli Yay›n / T. C. Kültür Bakanl›¤› Sertifika No: 1106-34-002992
Учредители ‹mtiyaz Sahibi В Турции: от имени АО «Фон Да Ажанс Хизм. Сан. ве Тидж.» Эркам Туфан Айтав. В РФ: НО «Фонд содействия развитию Центра восточной литературы Российской государственной библиотеки» Fon Da Ajans Hizm. San ve Tic. Afi. ad›na
Дженгиз Шимшек Cengiz fiimflek
Грузия Gürcistan Гиули Аласания Giuli Alasania Тамаз Гамкрелидзе Tamaz Gamkrelidze Нона Гамбашидзе Nona Gambaflidze Ясин Аслан Yasin Aslan Казахстан Kazakistan Кансеит Абдезули Kanseyit Abdezul› Олжас Сулейменов Olcas Süleymenov
Erkam Tufan Aytav Ответственный редактор Sorumlu Yaz› ‹flleri Müdürü
Азербайджан Azerbaycan Низами Джафаров Nizami Caferov Иса Хабиббейли ‹sa Habipbeyli Мустафа Саатчи Mustafa Saatçi Сулейман Окумуш Süleyman Okumufl
Главный консультант Yazar-Bafldan›flman
Мехмет Гюндем Mehmet Gündem
Редакторы русских текстов Rusça Redaktörleri
Кыргызстан K›rg›zistan К. Молдокасымов K. Moldokas›mov Мустафа Башкурт Mustafa Baflkurt
Александр Полещук Aleksandr Polefluk, Марина Меланьина Marina Melanina Монголия Mo¤olistan Редакторы отделов Alan Editörleri
Цедендорж Дашдондов Ts. Dafldandov
Политика Siyaset Bilimi: Бушра Эрсанлы Büflra Ersanl›, Cоциология Sosyoloji: Умит Мерич Ümit Meriç Kультура Kültür: Джемаль Ушак Cemal Uflak, Экономика Ekonomi: Кадир Дикбаш Kadir Dikbafl
Мехмет Зор Кая Mehmet Zor Kaya Борис Мариaн Boris Marian
При участии Katkıda Bulunanlar Владимир Авдеев Vladimir Avdeyev, Елена Калинина Elena Kalinina Юнус Шен Yunus fien, Сезер Чакмак Sezer Çakmak, Дилек Чакмак Dilek Çakmak Консультативный совет Dan›flma Kurulu АНАР ANAR (Азербайджан Azerbaycan), Абиш Кекильбаев Abifl Kekilbayev, Гарифулла Эсим Garifulla Esim, Мухтар Шаханов Muhtar fiahanov (Казахстан Kazakistan), Асан Ормушев Asan Ormuflev (Кыргызстан K›rg›zistan), Ростислав Рыбаков Rostislav R›bakov (Российская Федерация Rusya Federasyonu), Халиль Иналджик Halil ‹nalc›k, Кемаль Карпат Kemal Karpat, Ильбер Ортайлы ‹lber Ortayl›, Халит Рефиг Halit Refi¤, Мете Тунчай Mete Tunçay (Турция Türkiye) Ответственность за статьи, опубликованные в журнале, несут авторы. Yaz›lar›n sorumlulu¤u yazarlar›na aittir, dergiyi ba¤lamaz. Координатор журнала в РФ Rusya Federasyonu Koordinatörü
Али Сами Йылдырым Ali Sami Y›ld›r›m Координатор журнала в Анкаре Ankara Koordinatörü
Фарук Эрбильгин Faruk Erbilgin Отдел маркетинга Abone, Reklam ve Da¤›t›m
Шабен Гюль fiaben Gül (abone@daplatform.org)
Координатор журнала в Казахстане Kazakistan Koordinatörü
Али Челикбаш Ali Çelikbafl Управ. информационным отделом ‹stihbarat ve Haber Bölüm fiefi
Салих Яйладжы Salih Yaylac› Дизайн Görsel Tasar›m ASR Дизайн (Мурат Аджар)
Молдова Moldova
Российская Федерация Rusya Federasyonu Михаил Мейер Mihail Meyer Леонид Сюкияйнен Leonid Sükiyainen Татьяна Филиппова Tatyana Filippova Александр Ручкин Aleksandr Ruçkin Евгений Дугин Yevgeniy Dugin Дамир Исхаков Damir ‹shakov Разиль Валеев Razil Valeyev Расим Хуснутдинов Rasim Husnutdinov Борис Клементьев Boris Klementyev Сельман Гюлен Selman Gülen Таджикистан Tacikistan Мехмон Бахти Mehmon Bahti Муминшо Каноатов Muminflo Kanoatov Эмсал Коч Emsal Koç
ASR Grafik (Murat Acar) Турция Türkiye
Адрес Yönetim Yeri, ‹mtiyaz Sahibi ve Sorumlu Müdür Adresi: Cumhuriyet Cad. No: 209/4 Harbiye-‹stanbul/Türkiye Тел Tel: +90 (212) 232 17 51 Факс Faks: +90 (212) 231 82 34 Bask›: Renk Matbaas› / Davutpafla - ‹stanbul Tel: +90 (212) 612 11 27 Представительства Temsilcilikler: Турция Türkiye +90 (212) 232 17 51 Азербайджан Azerbaycan (azarbaijan@daplatform.org) +994 (12) 498 17 24 Грузия Gürcistan (georgia@daplatform.org) +995 (32) 93 43 76 Казахстан Kazakistan (kazakhstan@daplatform.org) +7 (327) 291 31 60 Кыргызстан K›rg›zistan (kyrgyzstan@daplatform.org) +996 (312) 59 65 30 Молдова Moldova (moldova@daplatform.org) +373 (79) 76 70 83 Монголия Mo¤olistan (mongolia@daplatform.org) +34 29 66 32 54 63
Нахчеван Nahç›van (nahcivan@daplatform.org) +994 502 12 02 17 Российская Федерация Rusya Federasyonu (russia@daplatform.org) +7 (495) 514 13 83
Мехмет Алтан Mehmet Altan Токтамыш Атеш Toktam›fl Atefl Бешир Айвазоглу Beflir Ayvazo¤lu Ниязи Октем Niyazi Öktem Авни Озгурель Avni Özgürel Мехмет Сарай Mehmet Saray Эдибе Созен Edibe Sözen
Татарстан Tataristan (tatarstan@daplatform.org) +7 (843) 238 18 47 Башкортостан Baflk›rdistan (baskurdistan@daplatform.org) +7 (3472) 66 58 38 Таджикистан Tacikistan (tajikistan@daplatform.org) +992 (372) 24 91 83
Туркмениcтан Türkmenistan
Туркменистан Türkmenistan (turkmenistan@daplatform.org) +99 (312) 41 14 05-06-07 Украина Ukrayna (ukraine@daplatform.org) +38 (044) 235 66 53
Türkiye’de fiyat›: 7.50 YTL. KKTC’de fiyat›: 8.50 YTL. Y›ll›k abone bedeli: 28 YTL., ö¤renciler için: 25 YTL. Avrupa: 30 EURO, ABD: 35 USD Abone hesap numaralar›: Asya Kat›l›m Bankas› A.fi. fiiflli fiubesi, YTL: 5-186593-1 USD: 186593-2 EURO: 186593-7. TC. Ziraat Bankas› Afi. Osmanbey fiubesi (850) YTL: 45359102-5001 USD: 45359102-5002 EURO: 45359102-5003 Posta çeki no: 1612101 Подписной индекс: 83156 Каталог Пресса России Журнал «ДА» зарегистрирован в Министерстве по делам печати, телерадиовещания и средств массовых коммуникаций Российской Федерации Свидетельство о регистрации: ПИ № 77-5826 от 07.12. 2000 В России и странах СНГ цена договорная Журнал «ДА» зарегистрирован в Министерстве культуры, информации и спорта Республики Казахстан. Свидетельство о регистрации: 5878-Ж
www.daplatform.org • info@daplatform.org
Джемиль Йылдыз Cemil Y›ld›z Украина Ukrayna Владимир Сергейчук Vladimir Sergeyçuk Исмаил Керимов ‹smail Kerimov Гокхан Демир Gökhan Demir Алексей Чебукин Aleksey Çebukin Иван Драч ‹van Draç Богдан Андрусышин Bogdan Andrus›flin
содержание Пример диалога в современном мире:
Фетхуллах Гюлен
Modern dünyada bir diyalog öncüsü:
Fethullah Gülen кто такой фетхуллах гюлен? fethullah gülen kimdir?
Пример диалога в современном мире: Фетхуллах Гюлен Леонид Сюкияйнен
Modern dünyada bir diyalog öncüsü: Fethullah Gülen Leonid Sükiyainen
8
ученые рассказывают о гюлене ayd›nlar gülen’i anlat›yor
Раскрыть глаза и души Владимир Авдеев
Gözleri, gönülleri açmak... Vladimir Avdeyev
14
Идейное пространство Гюлена Нодир Одилов
Gülen’in fikir dünyas› Nadir Odilov
18
Самый влиятельный интеллектуал мира Нагима Байтенова
Dünyan›n en etkili entelektüeli Nagima Baytenova
22
Cлышать другого, а потом себя Борис Клементьев
Yan›ndakini duymak Boris Klementyev
26
içindekiler «Наше многоплановое сотрудничество будет развиваться»
гюлен об образовании gülen’in e¤itim anlay›fl›
Учить миру в школе добра
Абдуллах Гюль
Ольга Карабанова
‹yilik okulunda bar›fl ö¤retmek Olga Karabanova
32
“Çok boyutlu ortakl›¤›m›z derinleflecek”
90
Abdullah Gül
Школа, открывшая новые перспективы Тимофей Нешитов
Yeni ufuklar açan okul Timofey Neflitov
36
Заслуженный почет Гиули Аласания
Hak edilmifl bir onur Giuli Alasaniya
40
Почувствовать разницу Татьяна Филиппова
Fark› hisset
идеи гюлена на мировой арене gülen’in fikirleri uluslararas› arenada
94
Tatyana Filippova
Дворцовый фарфор Шабен Гюль BD США / A
re / ‹ngilte Англия
/ Rusya Россия
Saray porselenleri
44
вопросы ученых к гюлену ayd›nlar gülen’e sordu
«Это движение не является заслугой одного человека» Р. Рыбаков - Н. Емельянова - Н. Назирова
100
Встретимся в детском саду Беседовал: Гекхан Демир
«Ислам не предлагает детальной формы политического режима»
Ana okulunda buluflalım Konuflan: Gökhan Demir
106
Леонид Сюкияйнен
“Bu hareket bir kifliye maledilmemeli” R. R›bakov - N. Emelyanova - N. Nazirova
52
“‹slam, aç›kça bir siyasi rejim önermez” Leonid Sukiyainen
«Сегодня отношения с Россией лучше, чем в прошлом, а завтра будут еще лучше» Татьяна Филиппова
Интервью журналу Foreign Policy
“Rusya’yla iliflkilerimiz bugün iyi, yar›n daha iyi olacak”
Foreign Policy’nin Gülen röportaj›
Tatyana Filippova
fiaben Gül
60
80-летие Айтматова отмечали без него
69
Aytmatov’suz 80. yafl kutlamas›
114
75
гюлен в сми мира gülen dünya bas›n›nda
Турецкие школы на первой странице New York Times Türk okullar› New York Times’›n manfletinde
Терпимость и дискриминация в образовании
78
Дженгиз Шимшек
Приглашение к диалогу
E¤itimde hoflgörü ve ayr›mc›l›k
Константин Зиновьев
Cengiz Simflek
Diyalo¤a davet Konstantin Zinovyev
80
Газеты «Известия» и «Заман» – за развитие российско-турецких отношений ‹zvestiya ve Zaman’dan Rus-Türk iliflkilerine destek
82
118
VIII общее собрание Платформы Диалог Евразия состоялось в Анталье Сезер Чакмак
Diyalog Avrasya Platformu VIII. Genel Kurul toplant›s› Antalya’da yapıldı Sezer Çakmak
124
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
Пример диалога в современном мире:
Фетхуллах Гюлен Modern dünyada bir diyalog öncüsü:
Fethullah Gülen
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
кто такой фетхуллах гюлен? fethullah gülen kimdir?
Встреча Фетхуллаха Гюлена с Папой Иоанном Павлом II. Ватикан, 1998 г. Fethullah Gülen, 1998 y›l›nda Vatikan’da Papa II. John Paul ile görüfltü.
Пример диалога в современном мире:
Фетхуллах Гюлен Леонид Сюкияйнен Доктор юридических наук, профессор ГУ – Высшая школа экономики (РФ).
Modern dünyada bir diyalog öncüsü:
Fethullah Gülen Leonid Sukiyainen Prof. Dr., Ekonomi Üniversitesi (Rusya).
Û·ÎËÍÛÂÏ˚ ÓÚ‚ÂÚ˚ îÂÚıÛηı‡ ɲÎÂ̇ ̇ ‚ÓÔÓÒ˚ ÓÒÒËÈÒÍËı Û˜ÂÌ˚ı Ë ÊÛ̇ÎËÒÚÓ‚ ÔË‚ÎÂ͇˛Ú Í Ò· ‚ÌËχÌË ÚÂÏ, ˜ÚÓ ÓÌË Óڇʇ˛Ú Ò‡Ï˚ ‚‡ÊÌ˚ ‡ÒÔÂÍÚ˚ Û˜ÂÌËfl ÚÛˆÍÓ„Ó ÏÛÒÛθχÌÒÍÓ„Ó Ï˚ÒÎËÚÂÎfl, Â„Ó ‚Á„Îfl‰˚ ̇ ÚÂÓÎӄ˘ÂÒÍËÂ, ÍÛθÚÛÌ˚Â, ̇‚ÒÚ‚ÂÌÌÓ-‰ÛıÓ‚Ì˚Â Ë ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍË ÔÓ·ÎÂÏ˚, ‚ÓÎÌÛ˛˘Ë ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚È ÏË Ë ÓÒÒËÈÒÍÓ ӷ˘ÂÒÚ‚Ó. èÂʉ ‚Ò„Ó, ·ÓÒ‡˛ÚÒfl ‚ „·Á‡ Ú ÏÓÏÂÌÚ˚ ‚ ÓÚ‚ÂÚ‡ı îÂÚıÛηı‡ ɲÎÂ̇, ÍÓÚÓ˚Â
è
8
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú ÔÓÌflÚ¸ „·‚ÌÓ ‚ Â„Ó Ë‰Âflı Ë ÚÂÏ Ò‡Ï˚Ï ‡Á‚ÂflÚ¸ ÒÓÏÌÂÌËfl, ËÌÓ„‰‡ ‚ÒÚ˜‡˛˘ËÂÒfl ‚ ÔÛ·ÎË͇ˆËflı ÓÒÒËÈÒÍËı ëåà Ó Â„Ó ÍÓ̈ÂÔˆËflı Ë ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚË. èÂʉ ‚Ò„Ó, îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ ÔÓ‰˜ÂÍË‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ Ú‡Í Ì‡Á˚‚‡ÂÏÓ «‰‚ËÊÂÌË ɲÎÂ̇» Ì fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÚÛÍÚÛÌÓ ÓÙÓÏÎÂÌÌÓÈ, ˆÂÌÚ‡ÎËÁÓ‚‡ÌÌÓÈ Ë ÙÓχθÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ. ꘸ ˉÂÚ Ó ÒÓ‚ÏÂÒÚÌ˚ı ÛÒËÎËflı ÏÌÓ„Ëı ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡ÎÓ‚, ÂÎË„ËÓÁÌ˚ı ‰ÂflÚÂÎÂÈ, ËÒÒΉӂ‡ÚÂÎÂÈ Ë
us bilim adam› ve gazetecilerinin sorular›na Say›n Gülen’in verdi¤i cevaplar, bu önde gelen Türk Müslüman düflünürünün ö¤retisinin en önemli noktalar›n›, modern dünya ve Rus kamuoyunu ilgilendiren dini anlay›fl, kültürel, manevi ve politik problemlerini nazara alan görüfllerini yans›tt›¤› için ilgi çekicidir. Gülen’in cevaplar›ndaki fikirlerinin en önemli noktalar›n› aç›klayan ve Rus bas›n›nda
R
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
fethullah gülen kimdir? кто такой фетхуллах гюлен?
ÔÂÔÓ‰‡‚‡ÚÂÎÂÈ, Ó·˙‰ËÌÂÌÌ˚ı Ó·˘ËÏË ˆÂÎflÏË Ë Ê·ÌËÂÏ ÔÓÔ‡„‡Ì‰ËÓ‚‡Ú¸ ˉÂË ÚÓ·ÌÚÌÓÒÚË, ‰Ë‡ÎÓ„‡, ‚˚ÒÓÍÓÈ Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË Ë ÔÓÁËÚË‚ÌÓ„Ó ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓ„Ó Ïˇ. ùÚÓ Í‡Ò‡ÂÚÒfl Ë ‡ÍÚË‚ÌÓ Ó·ÒÛʉ‡ÂÏ˚ı ‚ ÓÒÒËÈÒÍËı ëåà «ÚÛˆÍËı ¯ÍÓλ, ËÎË «¯ÍÓΠɲÎÂ̇». ç‡ Ò‡ÏÓÏ ‰ÂΠ˝ÚË Û˜Â·Ì˚ ۘÂʉÂÌËfl ‚ÓÁÌËÍÎË ÔÓ ˜‡ÒÚÌÓÈ ËÌˈˇÚË‚Â Ë ÒÓÁ‰‡˛ÚÒfl ‡Á΢Ì˚ÏË Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËflÏË. 燂ÂÌÓÂ, ÛÔÓÏË̇ÌË ËÏÂÌË É˛ÎÂ̇ ‚ Ò‚flÁË Ò Ëı ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚ¸˛ Ó·˙flÒÌflÂÚÒfl ÚÂÏ, ˜ÚÓ ‚ Û͇Á‡ÌÌ˚ı ¯ÍÓ·ı ‰Â·ÂÚÒfl ‡ÍˆÂÌÚ Ì‡ ÚÂÒÌÓÈ Ò‚flÁË Ó·Û˜ÂÌËfl ‡Á΢Ì˚Ï ‰ËÒˆËÔÎËÌ‡Ï Ì‡ Ò‡ÏÓÏ Ô‰ӂÓÏ ÏËÓ‚ÓÏ ÛÓ‚ÌÂ Ò ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËÂÏ Û˜ÂÌËÍÓ‚ ‚ ‰Ûı ۂ‡ÊÂÌËfl ‰Û„ Í ‰Û„Û, ÓÚˈ‡ÌËfl ‡Á΢ËÈ ÏÂÊ‰Û Î˛‰¸ÏË ÔÓ ÔËÁ̇ÍÛ Ëı ÂÎË„ËÓÁÌÓÈ, ̇ˆËÓ̇θÌÓÈ ËÎË ‡ÒÓ‚ÓÈ ÔË̇‰ÎÂÊÌÓÒÚË. á‡Ú‡„Ë‚‡fl ‚ÓÔÓÒ Ó Ô‡‚‡ı ˜ÂÎÓ‚Â͇ Ë ‰ÂÏÓ͇ÚËË, ÚÛˆÍËÈ Ï˚ÒÎËÚÂθ ‰Â·ÂÚ ‡ÍˆÂÌÚ Ì‡ ÚÓÏ, ˜ÚÓ Ô‡‚‡ Ë Ò‚Ó·Ó‰˚ ÓÚ‰ÂθÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚Â͇ Ì ÏÓ„ÛÚ ÔËÌÓÒËÚ¸Òfl ‚ ÊÂÚ‚Û ËÌÚÂÂÒ‡Ï ÍÓÎÎÂÍÚË‚‡ Ë Ó·˘ÂÒÚ‚‡. óÚÓ Ê ͇҇ÂÚÒfl ‰ÂÏÓ͇ÚËË, ÚÓ Ú‡ÍÓÈ ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍËÈ ÂÊËÏ Ò Â„Ó ÓÒÌÓ‚Ì˚ÏË Ô‡‚‡ÏË Ë Ò‚Ó·Ó‰‡ÏË ‚ ̇˷Óθ¯ÂÈ ÒÚÂÔÂÌË Óڂ˜‡ÂÚ ÍËÚÂËflÏ ËÒ·χ. ùÚ‡ Ê ӈÂÌ͇ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ‡ÒÔÓÒÚ‡ÌÂ̇ ̇ ÂÒÔÛ·ÎË͇ÌÒÍÛ˛ ÙÓÏÛ Ô‡‚ÎÂÌËfl ‚ Ò‡‚ÌÂÌËË Ò ÏÓ̇ıËÂÈ. îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ ‰‡ÂÚ Ó˜Â̸ „ÎÛ·ÓÍÛ˛ ÓˆÂÌÍÛ ÒÓÒÚÓflÌËfl ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓ„Ó ËÒ·χ Ë ÏÛÒÛθχÌÒÍÓ„Ó Ïˇ. Ç ˜‡ÒÚÌÓÒÚË, ÓÌ ÓÚϘ‡ÂÚ, ˜ÚÓ „·‚̇fl ÔÓ·ÎÂχ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓ„Ó ÏÛÒÛθχÌË̇ ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÌÂÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË ‡ÒÒχÚË‚‡Ú¸ ËÒÎ‡Ï ‚ ‰ËÌÒÚ‚Â ‚ÒÂı Â„Ó ÒÚÓÓÌ Ë ÔÓfl‚ÎÂÌËÈ. àÏÂÌÌÓ ˝ÚÓ ÔÂÔflÚÒÚ‚ÛÂÚ ÚÓÏÛ, ˜ÚÓ·˚ ËÒÎ‡Ï ÒڇΠÒ‰ÒÚ‚ÓÏ ÔÂÓ‰ÓÎÂÌËfl ÚÂı ÚÛ‰ÌÓÒÚÂÈ, Ò ÍÓÚÓ˚ÏË ‚ÒÚ˜‡ÂÚÒfl ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ. é‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓ Ó·‡˘‡ÂÚÒfl ‚ÌËχÌË ̇ ÚÓ, ˜ÚÓ Ì‡¯ ÏË ÌÛʉ‡ÂÚÒfl ‚ Ó·˙‰ËÌÂÌËË Ï‡Ú¡θÌÓ„Ó Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó, ‚ ‚ÓÁÓʉÂÌËË ËÒÚËÌÌÓÈ Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË Ë ÍÛθÚÛ˚. àÏÂÌÌÓ ÔÓ˝ÚÓÏÛ, ÔÓ ÏÌÂÌ˲ îÂÚıÛηı‡ ɲÎÂ̇, ÂÎË„Ëfl ‚ ·Û‰Û˘ÂÏ ‰ÓÎÊ̇ ËÏÂÚ¸ ·Óθ¯Â Á̇˜ÂÌËÂ, ˜ÂÏ Ò„ӉÌfl.
íÓθÍÓ Ì‡ ˝ÚÓÏ ÔÛÚË ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÏÓÊÂÚ Ó·ÂÒÚË ‚ÌÛÚÂÌÌ˛˛ „‡ÏÓÌ˲, ÔÓÍÓÈ Ë Û‚ÂÂÌÌÓÒÚ¸. ä ÒÓʇÎÂÌ˲, ÍÓÌÒÚ‡ÚËÛÂÚ îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ, Ì˚Ì ËÒÎ‡Ï Á̇˛Ú Ë ÔÓÌËχ˛Ú ÔÓ‚ÂıÌÓÒÚÌÓ Ë, ˜ÚÓ Â˘Â ‚‡ÊÌÂÂ, Ò‡ÏË ÏÛÒÛθχÌ Ì ‚Ò„‰‡ ‚ÂÌÓ Ô‰ÒÚ‡‚Îfl˛Ú ËÒÎ‡Ï Í‡Í ‚ÂÛ Ë ÍÛθÚÛÛ ‰Û„ËÏ. Ç ˝ÚÓÏ ÓÚÌÓ¯ÂÌËË Í‡ÈÌ ‚‡ÊÌÓ ‚ÌÓ‚¸ ÒÓ‰ËÌËÚ¸ ‚ÂÛ Ë Ì‡ÛÍÛ. í‡ÍÓÈ ÔÓ‰ıÓ‰ ‡ÒÍ˚‚‡ÂÚ „·‚ÌÓ ‚ Û˜ÂÌËË îÂÚıÛηı‡ ɲÎÂ̇. 뇂ÌË‚‡fl Ò‚ÓË ‚Á„Îfl‰˚ Ò ÍÓ̈ÂÔˆËflÏË ÏÛÒÛθχÌÒÍËı ÂÙÓχÚÓÓ‚ ‚ÚÓÓÈ ÔÓÎÓ‚ËÌ˚ ïIï ‚. – ̇˜‡Î‡ XX ‚. îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ ÓÚϘ‡ÂÚ ‚Â‰Û˘Û˛ ˜ÂÚÛ Û˜ÂÌËfl åÛı‡Ïω‡ Ä·‰Ó – ÓÚ‡ÊÂÌË ‚ ÌÂÏ Â‚ÓÔÂÈÒÍÓ„Ó Ï‡Ú¡ÎËÁχ Ë ÔÓÁËÚË‚ËÁχ. ÖÒÎË Â„ËÔÂÚÒÍËÈ
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
zaman zaman yay›nlanan Gülen’in teflvik etti¤i e¤itim faaliyetleri hakk›ndaki flüpheleri kald›rmaya yard›m eden unsurlar üzerinde dural›m. Öncelikle Gülen bu hareketin belli bir merkezden yönetilen resmi bir kurum olmad›¤›n›n alt›n› çiziyor. Gülen hareketi olarak adland›r›lan hareket modern dünya flartlar›nda ayn› amaçlar› tafl›yan hoflgörü, diyalog, ahlak ve iflbirli¤i fikirlerinin prati¤e dökülmesini isteyen birçok entelektüel, din adam›, araflt›rmac› ve e¤itimcinin çabalar›n› içine almaktad›r. Rus bas›n›nda çok konuflulan, ‘Türk okullar›’ veya ‘Gülen okullar›’ olarak adland›r›lan e¤itim kurumlar› için de ayn› fleyi söyleyebili-
Так называемое «движение Гюлена» не является структурно оформленной, централизованной и формальной организацией. Речь идет о совместных усилиях многих интеллектуалов, религиозных деятелей, исследователей и преподавателей, объединенных общими целями и желанием пропагандировать идеи толерантности, диалога, высокой нравственности и позитивного взаимодействия в условиях современного мира. Gülen hareketi olarak adland›r›lan hareket modern dünya flartlar›nda ayn› amaçlar› tafl›yan hoflgörü, diyalog, ahlak ve iflbirli¤i fikirlerinin prati¤e dökülmesini isteyen birçok entelektüel, din adam›, araflt›rmac› ve e¤itimcinin çabalar›n› içine almaktad›r.
Фетхуллах Гюлен с журналистами, учеными, деятелями культуры и искусства на церемонии вручения премии «Толерантность», учрежденной Фондом журналистов и писателей Турции Fethullah Gülen, Gazeteciler ve Yazarlar Vakf›’n›n Hoflgörü Ödül töreninde Türkiye’nin farkl› kesimlerinden gazeteci, ayd›n ve sanatç›lar›yla birlikte
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
9
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
кто такой фетхуллах гюлен? fethullah gülen kimdir?
На взгляд Гюлена, за конфликты, нередко возникающие между мусульманским миром и Западом, несут ответственность обе стороны. Gülen’e göre Müslüman dünyas› ile Bat› aras›nda oluflan çat›flmalarda iki taraf da sorumluluk tafl›maktad›r.
Присужденные Гюлену награды 1995: «Благодарственная грамота» фонда «Мехметчик» 1996: «Награда за толерантность» от Фонда турецких промышленников и бизнесменов (ТУСИАВ) 1997: «Специальная награда в области образования» от Турецкого образовательного фонда 1999: Награда Фонда «Ипекйолу» 2001: «Награда за выдающееся служение» от Ассоциации турецких писателей 2004: Награда «За вклад в создание мира» от Киргизского фонда «Нравственность» 2005: Премия ЮНЕСКО за пропаганду идеалов терпимости и ненасилия
Ald›¤› baz› ödüller 1995: Mehmetçik Vakf› “Teflekkür Berat›” 1996: Türk Sanayici ve ‹fladamlar› Vakf› (TÜS‹AV) “Hoflgörü Ödülü” 1997: Türk E¤itim-Sen “24 Kas›m E¤itim Özel Ödülü” 1999: “‹pekyolu Vakf› Ödülü” 2001: Türkiye Yazarlar Birli¤i “Üstün Hizmet Ödülü” 2004: K›rg›zistan Ruhaniyet Vakf› Taraf›ndan “Bar›fla Katk›” Ödülü 2005: UNESCO “Hoflgörü ve Diyalo¤a Katk›” Ödülü
10
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
Ï˚ÒÎËÚÂθ Û‰ÂÎflÎ ÓÒÌÓ‚ÌÓ ‚ÌËχÌË ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍËÏ Ë ÒӈˇθÌ˚Ï ÔÓ·ÎÂÏ‡Ï ÏÛÒÛθχÌÒÍÓ„Ó Ïˇ, ÓÒÚ‡‚Îflfl ‚ ÚÂÌË ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ‚ÓÁ‚‡˘ÂÌËfl Í ‰ÛıÓ‚Ì˚Ï Ì‡˜‡Î‡Ï ËÒ·χ, ÚÓ Ò‡Ï îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ Ò˜ËÚ‡ÂÚ ÔËÓËÚÂÚÌ˚ÏË Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËflÏË ‚ ‚ÓÁÓʉÂÌËË ËÒ·χ „ÎÛ·ÓÍÓ ÛÒ‚ÓÂÌË ÂÎË„ËÓÁÌ˚ı ÓÒÌÓ‚ ËÒ·χ. èÓ Â„Ó ÏÌÂÌ˲, ÚÓθÍÓ Ú‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ ÏÛÒÛθχÌ ÏÓ„ÛÚ Ô‡‚ËθÌÓ Ô‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ Ò‚Ó˛ ‚ÂÛ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÏÛ ÏËÛ. èÓÎËÚ˘ÂÒÍË ‰‚ËÊÂÌËfl ÔÓ‰ Ù·„ÓÏ ËÒ·χ, ̇ӷÓÓÚ, ÌÂÒÛÚ ‚ Ò· ÓÔ‡ÒÌÓÒÚ¸ ÓÚıÓ‰‡ ÓÚ ËÒÚËÌÌÓ„Ó ËÒ·χ, ‡ÁÓ·˘ÂÌËfl ÏÛÒÛÎ¸Ï‡Ì ‚ÏÂÒÚÓ Ëı Ó·˙‰ËÌÂÌËfl. íÛˆÍËÈ Û˜ÂÌ˚È ‡ÒÍ˚‚‡ÂÚ ÚÂÒÌÛ˛ Ò‚flÁ¸ ‚ ËÒ·Ï ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ ÂÎË„ËË Ë Ì‡ÛÍË. éÌ ÔÓ‰˜ÂÍË‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ Ò‡ÏÓ „·‚ÌÓ ‚ ËÒ·Ï Á‡Íβ˜‡ÂÚÒfl ‚ ‰ÛıÓ‚ÌÓÏ Ò‡ÏÓÒӂ¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËË Ë Ì‡Û˜ÌÓÏ ÓÒ‚ÓÂÌËË ÇÒÂÎÂÌÌÓÈ. îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ ÔÓ‰˜ÂÍË‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ ‚ ÔË̈ËÔ ËÒÎ‡Ï ÌÂÔÓÒ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓ Ì Á‡Ú‡„Ë‚‡ÂÚ ‚ÓÔÓÒ˚ ÔÓÎËÚËÍË. é‰Ì‡ÍÓ ÌÂÍÓÚÓ˚ ̇ԇ‚ÎÂÌËfl ËÒ·ÏÒÍÓÈ Ï˚ÒÎË ‰Â·˛Ú ‡ÍˆÂÌÚ ËÏÂÌÌÓ Ì‡ ˝ÚËı ÔÓ·ÎÂχı. èÓ˝ÚÓÏÛ, ‚ÏÂÒÚÓ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ·˚ ÔÓÌËχڸ ‰ÊËı‡‰ Í‡Í ‰ÛıÓ‚ÌÓ̇‚ÒÚ‚ÂÌÌÓ ӷÌÓ‚ÎÂÌËÂ, ÓÌË ‰Â·˛Ú ÒÚ‡‚ÍÛ Ì‡ ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍÛ˛ ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚ¸, ÍÓÚÓ‡fl Ó˜Â̸ ˜‡ÒÚÓ ÔËÌÓÒËÚ ÏÛÒÛÎ¸Ï‡Ì‡Ï Ì ÔÓθÁÛ, ‡ ‚‰. îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ Ò˜ËÚ‡ÂÚ, ˜ÚÓ ‚Ò Íβ˜Â‚˚ ÔÓ·ÎÂÏ˚ ÏÛÒÛθχÌÒÍÓ„Ó Ïˇ ‰ÓÎÊÌ˚ ¯‡Ú¸Òfl, ÔÂʉ ‚Ò„Ó, ÔÛÚÂÏ ‡Á‚ËÚËfl Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl Ë ‚ÓÁÓʉÂÌËfl ËÒ·ÏÒÍÓÈ Ì‡Û˜ÌÓÈ Ï˚ÒÎË. ç‡ Â„Ó ‚Á„Îfl‰, Á‡ ÍÓÌÙÎËÍÚ˚, ̉ÍÓ ‚ÓÁÌË͇˛˘Ë ÏÂÊ‰Û ÏÛÒÛθχÌÒÍËÏ ÏËÓÏ Ë á‡Ô‡‰ÓÏ, ÌÂÒÛÚ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ Ó·Â ÒÚÓÓÌ˚. îÂÚıÛηı
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
fethullah gülen kimdir? кто такой фетхуллах гюлен?
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
Гюлен стал первопроходцем широкомасштабной деятельности в области диалога с представителями других религий в турецком обществе, в котором долгие века преобладает мусульманское население. Gülen, Türkiye gibi as›rlard›r Müslüman kimli¤inin hakim oldu¤u bir toplumda di¤er din müntesipleriyle tarihte ender rastlanabilen genifl bir diyalog faaliyeti bafllatm›flt›r.
ɲÎÂÌ ÓÚϘ‡ÂÚ, ˜ÚÓ Ì„‡ÚË‚ÌÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ËÒ·ÏÛ ÔÓÓÈ Ó·˙flÒÌflÂÚÒfl ÌÂÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸˛ Ò‡ÏËı ÏÛÒÛÎ¸Ï‡Ì „ÎÛ·ÓÍÓ Ô‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ ËÒ·Ï, ÔÓ͇Á‡Ú¸ ‚ÒÂÏÛ ÏËÛ Â„Ó Ì‡ÒÚÓfl˘Û˛ ÔËÓ‰Û. Ä á‡Ô‡‰ Ó˜Â̸ ˜‡ÒÚÓ ‚ Ò‚ÓÂÏ ÓÚÌÓ¯ÂÌËË Í ËÒ·ÏÛ ÔÂÒΉÛÂÚ ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍË ËÌÚÂÂÒ˚ Ë ÒÓÁ̇ÚÂθÌÓ ÙÓÏËÛÂÚ Ó·‡Á ËÒ·χ Í‡Í ÒËÎ˚, ‰Â·˛˘ÂÈ ÒÚ‡‚ÍÛ Ì‡ ÚÂÓ. îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ Ó·‡˘‡ÂÚ ‚ÌËχÌË ̇ ÚÓ, ˜ÚÓ ÔÂӷ·‰‡˛˘Â ‚ ËÒ·Ï ‰ÛıÓ‚ÌÓ-̇‚ÒÚ‚ÂÌÌÓ ̇˜‡ÎÓ ÎÂÊËÚ ‚ ÓÒÌÓ‚Â Ë Â„Ó ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í ÏËÒÍËÏ ‚ÓÔÓÒ‡Ï. Ç ˜‡ÒÚÌÓÒÚË, ÓÌ „Ó‚ÓËÚ, ˜ÚÓ ËÒÚËÌÌ˚È ÏÛÒÛÎ¸Ï‡Ì Ì ÚÓθÍÓ ÔË‚ÂÊÂÌ Ò‚ÓÂÈ ‚ÂÂ, ÌÓ Ë ˜ÂÒÚÌÓ ÓÚÌÓÒËÚÒfl Í ‰Û„ËÏ Î˛‰flÏ. Ö‰ËÌÒÚ‚Ó ÂÎË„ËÓÁÌÓ„Ó Ë ÏËÒÍÓ„Ó, Ô‰‡ÌÌÓÒÚË ÄηıÛ Ë ‚ÂÌÓÒÚË Ò‚ÓÂÏÛ ‰ÓÎ„Û ÔÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌ˲ Í ‰Û„ËÏ – ‚‡ÊÌÂȯ ͇˜ÂÒÚ‚Ó ËÒÚËÌÌÓ ‚ÂÛ˛˘Â„Ó. èÓ˝ÚÓÏÛ, Í‡Í ÔÓ‰˜ÂÍË‚‡ÂÚ Û˜ÂÌ˚È, ËÒÎ‡Ï ÓÒÌÓ‚‡Ì ̇ „‡ÏÓÌËË ‰Û¯Ë, ‡ÁÛχ, Ò‰ˆ‡, ˜Û‚ÒÚ‚ Ë ‚ÓÎË. äÓÏ ÚÓ„Ó, ÓÒÓ·Û˛ ˆÂÌÌÓÒÚ¸ ‚ ËÒ·Ï ËÏÂÂÚ ÒÂϸfl. íÓθÍÓ ‚ ÒÂϸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÏÓÊÂÚ ‚ÓÒÔËÚ‡Ú¸ ‚ Ò· ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ ‰ÛıÓ‚Ì˚Â Ë Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚ ͇˜ÂÒÚ‚‡, ÍÓÚÓ˚ ÔÓÏÓ„‡˛Ú ÂÏÛ ‚ ÔÓÒÚËÊÂÌËË ËÒÚËÌ˚ Äηı‡. îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ ÔÓ‰˜ÂÍË‚‡ÂÚ ÓÒÓ·Ó Á̇˜ÂÌË ‰Ë‡ÎÓ„‡ Ë ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁÂÈ ‚ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÏ ÏËÂ. éÌ ÓÚϘ‡ÂÚ, ˜ÚÓ ËÒÎ‡Ï ‚Ò„‰‡ ‚ÓÒÔËÌËχΠÎÛ˜¯Ë ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÚÂı ÍÛθÚÛ Ë ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËÈ, Ò ÍÓÚÓ˚ÏË ÓÌ ‚ÒÚ˜‡ÎÒfl ̇ ÔÓÚflÊÂÌËË Ò‚ÓÂÈ ËÒÚÓËË. à Ò„ӉÌfl ÏÛÒÛθχÌÒÍËÈ ÏË ÌÛʉ‡ÂÚÒfl ‚ ËÒÔÓθÁÓ‚‡ÌËË ÔÓÁËÚË‚ÌÓ„Ó ÓÔ˚Ú‡ ‰Û„Ëı ÒÚ‡Ì. ÑˇÎÓ„ Ô‚‡ÚËÎÒfl ‚ ËÏÔ‡ÚË‚ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÒÚË. Ç Á‡Íβ˜ÂÌË ÓÒÓ·Ó ÓÚÏÂÚËÏ ‚˚ÒÓÍÛ˛ ÓˆÂÌÍÛ ÚÛˆÍËÏ Ï˚ÒÎËÚÂÎÂÏ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ Ë ÔÂÒÔÂÍÚË‚ ÒÓÚÛ‰Ì˘ÂÒÚ‚‡ ÏÂÊ‰Û êÓÒÒËÂÈ Ë íÛˆËÂÈ. èÓ Â„Ó ÏÌÂÌ˲, ÏÂÊ‰Û ‰‚ÛÏfl Òڇ̇ÏË ÂÒÚ¸ Ó˜Â̸ ÏÌÓ„Ó Ó·˘Â„Ó. èÓ˝ÚÓÏÛ ÓÌË ‚ÒÂÈ Ò‚ÓÂÈ ËÒÚÓËÂÈ Ë ÍÛθÚÛÌ˚ÏË Ú‡‰ËˆËflÏË Ó·Â˜ÂÌ˚ ̇ ÚÓ, ˜ÚÓ·˚ Ë„‡Ú¸ ÓÔ‰ÂÎfl˛˘Û˛ Óθ ‚ ÔÓÎËÚËÍ ւ‡ÁËË. Ä ‰Îfl ˝ÚÓ„Ó ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÎÛ˜¯Â Á̇ڸ ‰Û„ ‰Û„‡ Ë ‰Ó‚ÂflÚ¸ ‰Û„ ‰Û„Û.
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
Фетхуллах Гюлен подчеркивает особое значение диалога и взаимосвязей в современном мире. Fethullah Gülen, modern dünyada diyalog ve iflbirli¤inin öneminin alt›n› çizmektedir. riz. Bu e¤itim müesseseleri baz› seçkin sivil toplum kurulufllar›n›n insiyatiflerine göre aç›lmaktad›r. Bu okullar›n faaliyetlerinin Gülen’in ismine ba¤lanmas›; e¤itimci kadrolar›n yüksek kalitede bir e¤itim vermelerinin yan›s›ra, genel ö¤retilerinde din, dil, ›rk farkl›l›klar›na sayg› kültürünü baz almalar›yla aç›klanabilir. ‹nsan haklar› ve demokrasi konusunda da düflünür, bir grup veya toplumun menfaatine bile olsa bir insan›n hak ve özgürlüklerinde k›s›tlama yap›lamayaca¤›n› vurguluyor. Demokratik rejimin ise ‹slam prensiplerine en uygun politik sistem oldu¤unu, ayn› flekilde cumhuriyet rejiminin de monarflik sistemden daha uygun bir yönetim flekli oldu¤unu ifade ediyor. Fethullah Gülen modern ‹slam dünyas›n› derinlemesine bir analize tabi tutuyor. Modern Müslüman’›n en önemli problemi ‹slam’›, esaslar›na göre bütüncül bir flekilde yorumlayama-
mas›d›r. Bu temsil sorunu, modern insan›n karfl›laflt›¤› zorluklar›n afl›lmas›nda, ‹slam’›n sundu¤u çarelerin muhatap al›nmas›n› engellemektedir. Gülen, dünyam›z›n maddiyat›n maneviyatla ayn› zeminde eritilmesine, bunun sonucunda hakiki ahlak ve kültürün canland›r›lmas›na muhtaç oldu¤una dikkat çekmektedir. Bu sebeple, Gülen’e göre, dinin gelecekte daha önemli bir rol oynamas› gerekiyor. Sadece bu yolu seçen modern bir insan; kendi içinde uyum, huzur ve iman› hissedecektir. Gülen, ‹slam’›n günümüzde tam manas›yla tan›nmad›¤›n› ve Müslümanlar›n ‹slam’› yaflay›fl ve kavray›fllar›yla tam manas›yla temsil edemedi¤ini söylüyor. Bu hususta dini bilimle tekrardan buluflturmak çok önemli. Bu kavray›fl Gülen ö¤retisinin en önemli noktas›na ›fl›k tutmaktad›r. Fethullah Gülen 19. ve 20. yüzy›lda yaflam›fl Müslüman reformcular›n fikirleriyle kendi görüfllerini k›yaslayarak, Muhammed Abduh ö¤retisinin Avrupa materyalizm ve pozitivizmine özgü özellikler tafl›d›¤›n›n alt›n› çizmektedir. Abduh, inananlar›n ‹slam’›n manevi de¤erlerine dönmeleri gerekti¤inden çok; Müslüman dünyas›n›n politik ve sosyal problemlerine önem verirken, Fethullah Gülen ‹slam’›n canland›r›lmas›nda mevcut dini ilkelerin benimsenmesinin daha önemli oldu¤unu düflünmektedir. Gülen’e göre, Müslümanlar sadece bunun sayesinde kendi inançlar›n› do¤ru bir flekilde modern dünyaya tan›tabilirler. ‹slam bay-
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
11
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
кто такой фетхуллах гюлен? fethullah gülen kimdir?
ra¤›n› tafl›d›¤›n› iddia eden politik hareketler ‹slam’› özünden uzaklaflt›rma tehdidiyle birlikte, Müslümanlar› birlefltirmek bir yana; onlar› birbirinden ay›rma tehlikesi tafl›maktad›rlar. Türk düflünür ‹slam’›n karakteristi¤inde bilim ile s›k› ba¤lar›n var oldu¤una dikkat çekiyor. ‹slam’da manevi olarak kendini gelifltirme ve ilmi araflt›rmalar›n en önemli mefhumlar oldu¤unun alt›n› çizmektedir. Ayr›ca Gülen ‹slam’›n politik konulara de¤inmedi¤ini vurgulamaktad›r. Fakat ‹slam felsefesinin baz› yönleri bu problemlere yöneliktir. Bu yüzden islami felsefeyle oluflturulmaya çal›fl›lan siyasi ak›mlar cihad›n manevi inkiflaf olarak anlafl›lmas› yerine, bilakis Müslümanlara zarar veren politik faaliyetler gerçeklefltirmektedirler. Gülen, Müslüman dünyas›n›n en önemli problemlerinin e¤itim ve ‹slam felsefesinin canland›r›lmas› yoluyla çözülebilece¤ini düflünmektedir. Gülen’e göre Müslüman dünyas› ile Bat› aras›nda oluflan çat›flmalarda iki taraf da sorumluluk tafl›maktad›r. Gülen, dünyada ‹slam’›n olumsuz bir
12
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
imaja sahip olmas› Müslümanlar›n kendi dinlerini dünyaya tan›tamamas›ndan, gerçek ‹slam’› temsil edememesinden kaynaklanmakta oldu¤u kan›s›ndad›r. Di¤er yandan Bat› da menfi politik amaçlarla teröre dayal› bir ‹slam imaj› oluflturmufltur.
Гюлен называет главной бедой «дискриминацию», первопричину всех конфликтов. Лечение этой сложной болезни основывается на взаимном терпении и диалоге.
Fethullah Gülen modern dünyan›n en önemli sorunlar› hakk›nda, ‹slam’›n manevi-ahlaki prensiplerinin ›fl›¤›nda hayat bulan fikirlerin esas›nda yatmakta olan çözüm yollar›na dikkat çekmektedir. Ayr›ca gerçek Müslüman kendi dinine karfl› sad›k bir fert olmakla birlikte, di¤er insanlara karfl› da dürüsttür. Günlük hayatta dinin yol göstericili¤ini prati¤e dökme, kendi sorumluluklar›n› istikametli bir flekilde yerine getirme, dindar kiflinin ana özelliklerinin aras›nda yer almaktad›r. Bu yüzden ‹slam can, ak›l, kalp ve isteklerin uyumuna dayanmaktad›r. Ayr›ca ‹slam’da ailenin özel bir yeri vard›r. ‹nsan, Allah’›n indirdi¤i hakikatleri özümsemede gerekli olan manevi ve ahlaki özellikleri sadece aile ortam›nda kazanabilir.
diyalog ve iflbirli¤inin öneminin alt›n› çizmektedir. ‹slam, tarih boyunca karfl›laflt›¤› kültür ve medeniyetlerin inkiflaf›n› her zaman iyi tahlil etmifltir. Günümüzde Müslüman dünyas›n›n, di¤er ülkelerin olumlu tecrübelerini kullanmaya ihtiyac› vard›r. Diyalog art›k ça¤dafll›¤›n gerektirdi¤i bir mefhum haline geldi.
Fethullah Gülen, modern dünyada
Gülen bütün çat›flmalar›n kayna¤›nda ayr›mc›l›¤› görmekte, ayr›mc›l›¤›n çözümünün de karfl›l›kl› “hoflgörü ve diyalog”dan geçti¤ini belirtiyor.
Türk düflünürün Rusya ile Türkiye aras›ndaki iliflkileri ve iflbirli¤i perspektiflerini çok önemsedi¤ini belirtmek gerek. Gülen’e göre, ülkelerimiz aras›nda birçok ortak nokta vard›r. Bu yüzden kendine has zengin tarihi ve kültürel gelenekeleri bulunan Rusya ile Türkiye, Avrasya co¤rafyas›nda stratejik öneme sahip iki devlet. Bu da karfl›l›kl› fleffafl›k ve güven esas›n› gerekli k›l›yor.
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
fethullah gülen kimdir? кто такой фетхуллах гюлен?
Произведения Из под пера Гюлена вышло большое количество книг, статей и стихотворных произведений, охватывающих самые разные темы. Своими 65 книгами, содержащими более 7000 статей и комментариев, в том числе имеющих стихотворную форму, он внес огромный вклад в мир мысли. Наряду с книгами, периодически стали появляться и статьи автора, в феврале 1979 года – в журнале «Sizinti», в 1988 году – в журнале «Yeni Umit», а позднее в журнале «Yagmur». Помимо этих изданий, его работы нашли отражение и в некоторых других газетах и журналах. В произведениях Гюлена, наряду с религиозной нитью, пронизывающей все его работы, прослеживаются и такие темы, как философия, общественная жизнь и образование. Его книги были переведены на различные языки, среди которых, в первую очередь, следует отметить арабский, немецкий, китайский, французский, английский, испанский и русский языки.
dünyam›za büyük katk› sa¤lam›flt›r. Kitaplar›n›n yan›nda ilk say›s› fiubat 1979’da ç›kan S›z›nt› dergisinde, 1988 y›l›nda Yeni Ümit dergisinde daha sonra da Ya¤mur dergisinde yaz›lar› periyodik olarak yay›nlanmaya bafllad›. Bunlar›n d›fl›nda baz› gazete ve dergilerde de yorum ve makaleleri yer almaktad›r. Eserlerinde dini ö¤retisinin etkisini görmekle beraber, Gülen daha çok din, felsefe, toplumsal yaflam ve e¤itim konular›nda esere sahiptir. Eserleri baflta Arapça, Almanca, Çince, Frans›zca, ‹ngilizce, ‹spanyolca ve Rusça olmak üzere de¤iflik dillere çevrilmifltir.
Bestelenmifl eserleri K›r›k M›zrap adl› fliir kitaplar›ndan sanat müzi¤i, halk müzi¤i ve
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
tasavvuf müzi¤i olmak üzere yaklafl›k 100’ün üzerinde eseri bestelenmifltir. Bununla birlikte farkl› sanatç›lar›n okuduklar› fliir albümleri ç›kar›lm›flt›r. Ayr›ca flark›-fliir düeti fleklinde bestelenmifl albümleri de vard›r.
Konferanslar› Yurtiçi ve yurt d›fl›nda olmak üzere 500’ün üzerinde seminer ve konferans vermifltir. Konferanslar›nda iflledi¤i konular› flöyle s›ralayabiliriz: Ahlak, Allah sevgisi, Anne baba hakk›, Çocuk terbiyesi, Duan›n ehemmiyeti, Fizik ötesi hayat, Garipler Kervan›, Gönül dünyam›z, Gözyafllar›, ‹çtimai hayat, Kader, Kuran, Kardefllik destan›, Mesuliyet duygusu, Sonsuz Nur, Sorular ve Ç›k›fl Yollar›, Zekat.
Произведения, положенные на музыку Более 100 произведений из сборника стихов «Сломанный плектр» положены на музыку, для них были написаны народные аранжировки и суфийские мотивы. Помимо этого, были выпущены альбомы стихов, которые читают профессиональные артисты, и альбомы, в которых песня сменяется стихотворными формами.
Конференции Гюлен провел более 500 конференций и семинаров как в Турции, так и в других странах. Темы конференций можно обозначить следующим образом: нравственность, любовь к Богу, права родителей, воспитание ребенка, значение молитвы, метафизическая жизнь, караван странников, мир души, слезы, общественная жизнь, судьба, Коран, поэма о братстве, чувство ответственности, бесконечный свет, вопросы и пути их решения, закят.
Eserleri Gülen’in çeflitli konular› ele alan çok say›da kitap, makale ve fliirleri mevcuttur. ‹kisi fliir kitab› olmak üzere 65 kitab›nda 7000’in üzerinde makale ve yorum yazarak fikir
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
Некоторые произведения
Kitaplar›ndan baz›lar›
Сомнения, порожденные веком (4 тома); Декларация; Эпоха и поколение (9 томов); От семени к платану (2 тома); Горизонт молитвы (16 статей); От процесса к процессу (5 томов); К проблемам современной молодежи; В тени веры (2 тома); Сущность воспитания; Судьба с позиции Книги и Сунны; Изумрудные вершины сердца (4 тома); Навстречу нашему миру; Сломанный плектр;Разбитый кувшин (8 томов); критерии, или Огни в пути (4 тома); Вера в потустороннюю жизнь; Призма (7 томов); Бесконечный свет (3 тома); Метафизическое измерение бытия; Правда о сотворении и эволюция.
Asr›n Getirdi¤i Tereddütler (4 cilt), Beyan, Ça¤ ve Nesil (9 cilt), Çekirdekten Ç›nara (2 cilt), Dua Ufku ( 16 yaz› ), Fas›ldan fas›la (5 cilt ), Günümüzde Gençli¤in Problemlerine Do¤ru, ‹nanc›n Gölgesinde ( 2 cilt ), ‹rflad Ekseni, Kitap ve Sünnet Perspektifinde Kader, Kalbin Zümrüt Tepeleri (4 cilt), Kendi Dünyam›za Do¤ru, K›r›k M›zrap (2 cilt), K›r›k Testi ( 8 cilt ), Ölçü veya Yoldaki Ifl›klar ( 4 cilt), Ölüm Ötesi Hayat, Prizma (7 cilt), Sonsuz Nur ( 3 cilt ), Varl›¤›n Metafizik Boyutu, Yarat›l›fl Gerçe¤i ve Evrim
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
13
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
ученые рассказывают о гюлене ayd›nlar gülen’i anlat›yor
Раскрыть глаза и души Владимир Авдеев Исполнительный директор Института развития прессы (РФ).
Gözleri, gönülleri açmak... Vladimir Avdeyev Bas›n Geliflimtirme Enstitüsü baflkan yard›mc›s› (Rusya).
Фетхуллах Гюлен – не автор новых теорий и толкований. Он лекарь, способный раскрыть глаза людям, убедить их, наконец, увидеть то, что годами и веками находилось рядом с ними. Fethullah Gülen, yeni ö¤retilerin ve aç›klamalar›n yarat›c›s› de¤ildir. O, insanlar›n gözlerini hakikate uyarabilen, yüz y›llard›r yanlar›nda olan de¤erleri görmelerine yard›m eden bir hekimdir.
14
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
ayd›nlar gülen’i anlat›yor ученые рассказывают о гюлене
‡Í ‚˚„Îfl‰ËÚ Ë‰Â‡Î¸Ì˚È ‰ÓÏ? äÓ̘ÌÓ, ͇ÒË‚˚È, Û˛ÚÌ˚È, ÔÓÒÚÓÌ˚È. äÓÏ̇Ú˚ ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ‡ÁÌ˚ÏË, ‚ ‡ÁÌÓÏ ÒÚËÎÂ, Ò ‡ÁÌÓÈ Ï·Âθ˛, ‡ÁÌ˚Ï ˆ‚ÂÚÓÏ ÒÚÂÌ. çÓ ‚ ˆÂÎÓÏ ÓÌ ‰ÓÎÊÂÌ ·˚Ú¸ ‰ÓÏÓÏ, ‰ËÌÒÚ‚ÓÏ, Ó·˙‰ËÌË‚¯ËÏ Ëı Ë Ò‰Â·‚¯ËÏ ÌÂÔÓ‚ÚÓËÏ˚Ï Ë ÛÌË͇θÌ˚Ï ÒÓÓÛÊÂÌËÂÏ. ä‡Í ‚˚„Îfl‰ËÚ Ë‰Â‡Î¸Ì˚È Ò‡‰? íÂÌËÒÚ˚È, ͇ÒË‚˚È, χÌfl˘ËÈ. Ñ‚¸fl Ë ÍÛÒÚ‡ÌËÍË Ì ÔÓıÓÊË ‰Û„ ̇ ‰Û„‡, Í‡Í Ë ÔÎÓ‰˚, ÍÓÚÓ˚ ÓÌË ‰‡flÚ Î˛‰flÏ. Ä Ë‰Â‡Î¸Ì‡fl ·Ë·ÎËÓÚÂ͇? ÅÓθ¯‡fl, ‡ÁÌÓÓ·‡Á̇fl, ‰‡˛˘‡fl ÒÚÓθÍÓ Û‰Ó‚ÓθÒÚ‚Ëfl Ë ÔË˘Ë ‰Îfl Ô˚ÚÎË‚Ó„Ó Ûχ… ì ‰Ó·Ó„Ó Ë ÏÛ‰Ó„Ó ıÓÁflË̇ Ò‡‰, ‰ÓÏ, ·Ë·ÎËÓÚÂ͇ – ÏÌÓ„ÓÓ·‡ÁË ڇÍËı ÌÂÔÓıÓÊËı Ë Ú‡ÍËı ÔÂ͇ÒÌ˚ı Ô‰ÏÂÚÓ‚, ‚¢ÂÈ Ë ‰‡Ó‚. à ÚÓθÍÓ ‰Ó·˚È Ë ÏÛ‰˚È ÒÔÓÒÓ·ÂÌ ÔÓÌflÚ¸, Í‡Í ‚‡ÊÌÓ ÊËÚ¸ ÒÂ‰Ë ‡ÁÌÓÓ·‡ÁËfl, ҉·‚ Â„Ó Ó„‡Ì˘Ì˚Ï Ë ÒÔÓÒÓ·Ì˚Ï Ò Ï‡ÍÒËχθÌÓÈ ÔÓθÁÓÈ ÒÎÛÊËÚ¸ β‰flÏ. äÓ„‰‡ fl ÔÓÁ̇ÍÓÏËÎÒfl ÒÓ ÒÚ‡Ú¸flÏË îÂÚıÛηı‡ ɲÎÂ̇, fl ÔÓ‰ÛχÎ, ˜ÚÓ ÛÏ Ë ÏӇθ ˝ÚÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚Â͇ ÒÔÓÒÓ·Ì˚ ҉·ڸ ËÏÂÌÌÓ ˝ÚÓ – Ó·˙flÒÌËÚ¸ β‰flÏ ‚‡ÊÌÓÒÚ¸ ‰ËÌÒÚ‚‡ ‡ÁÌÓÓ·‡ÁËfl. éÌ Ô˯ÂÎ ‚ ˝ÚÓÚ ÏË, ˜ÚÓ·˚ Ó·˙flÒÌËÚ¸ ‡ÁÛÏÌÓÒÚ¸ Ë ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌÓÒÚ¸ ÊËÁÌË ‚ ÏËÂ, ̇ÒÂÎÂÌÌÓÏ ‡ÁÌ˚ÏË Î˛‰¸ÏË, ı‡Ìfl˘ËÏË ‚ Ò· ËÒÚÓÍË ‡Á΢Ì˚ı ÍÛθÚÛ, ÙËÎÓÒÓÙËÈ Ë ‚ÂÓ‚‡ÌËÈ. ÑÎfl ÏÂÌfl îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ – Ì ‡‚ÚÓ ÌÓ‚˚ı ÚÂÓËÈ Ë ÚÓÎÍÓ‚‡ÌËÈ. éÌ ÎÂ͇¸, ÒÔÓÒÓ·Ì˚È ‡ÒÍ˚Ú¸ „·Á‡ β‰flÏ, ۷‰ËÚ¸ Ëı, ̇ÍÓ̈, ۂˉÂÚ¸ ÚÓ, ˜ÚÓ „Ó‰‡ÏË Ë ‚Â͇ÏË Ì‡ıÓ‰ËÎÓÒ¸ fl‰ÓÏ Ò ÌËÏË. ùÚÓ Ú‡Í ‚‡ÊÌÓ – ‡ÒÍ˚Ú¸ β‰flÏ „·Á‡… çÓ ˝ÚÓ – Î˯¸ Ô‚˚È ¯‡„. ÇÚÓÓÈ Ò‰Â·ڸ ÒÎÓÊÌÂÂ. ç‡‰Ó Û·Â‰ËÚ¸ Ëı ÔÓÚflÌÛÚ¸ ÛÍÛ ÚÓÏÛ, ÍÚÓ fl‰ÓÏ, Á‡„ÎflÌÛÚ¸ ‚ Â„Ó „·Á‡, ÛÒÎ˚¯‡Ú¸ Â„Ó „ÓÎÓÒ Ë Ò‰Â·ڸ „·‚ÌÓ – ÔÓÒÚ‡‡Ú¸Òfl ÔÓÌflÚ¸. èÓÌflÚ¸ – Á̇˜ËÚ ‡ÒÍ˚Ú¸ „·Á‡ Ë ‰Û¯Ë. çÓ ÂÒÚ¸ Ë ·ÓΠÔÓÒÚÓÈ ‚‡Ë‡ÌÚ – ÓÚÚÓÎÍÌÛÚ¸ ÔÓÚflÌÛÚÛ˛ ÛÍÛ, ÓÚ‚ÂÒÚË ‚Á„Îfl‰ Ë Ò͇Á‡Ú¸ Ò·Â: «èÂÂ‰Ó ÏÌÓÈ – Ì ڇÍÓÈ, Í‡Í fl. éÌ – ˜ÛÊÓÈ». Ç˚·‡Ú¸ Ú‡ÍÛ˛ ÎËÌ˲ Ôӂ‰ÂÌËfl Ë ‚ Ò‡ÏÓÏ ‰ÂΠÔÓ˘Â: Ì ̇‰Ó ÔÓÒÚË„‡Ú¸ ÍÛθÚÛÛ ‰Û„Ó„Ó, ËÁÛ˜‡Ú¸ Â„Ó flÁ˚Í Ë ËÒÚÓ˲, ÔËÁ̇ڸ ÚÛ ÔÓÒÚÛ˛ ËÒÚËÌÛ, ˜ÚÓ ‚Ò Ï˚ ‰ÂÚË Â‰ËÌÓ„Ó ÅÓ„‡. ä ÚÓÏÛ ÊÂ, ‚Ò„‰‡ ̇ȉÛÚÒfl β‰Ë, ÍÓÚÓ˚ «ÔÓÏÓ„ÛÚ»: Û͇ÊÛÚ Ì‡ ‡Á΢Ëfl ‚ ÂÎË„ËÓÁÌ˚ı ÚÓÎÍÓ‚‡ÌËflı Ó‰ÌÓ„Ó Ë ÚÓ„Ó Ê ‚ÓÔÓÒ‡, ̇ÔÓÏÌflÚ Ó ÍÓÌÙÎËÍÚ‡ı Ë ‚ÓÈ̇ı ÏÂÊ‰Û Òڇ̇ÏË. ëÎÓ‚ÓÏ, ҉·˛Ú ‚ÒÂ, ˜ÚÓ·˚ ÚÓÌ͇fl ÌËÚ¸ ÏÂÊ‰Û Î˛‰¸ÏË ÎÂʇ· ÌÂ Û ÌËı ‚ Û͇ı, Ò‚flÁ˚‚‡fl ÛÏ˚ Ë Ò‰ˆ‡, ‡ ÏÂÊ‰Û ÌËÏË, ÒÓ ‚ÂÏÂÌÂÏ Ô‚‡˘‡flÒ¸ ‚ ÔÓÔ‡ÒÚ¸. Ñ‚‡‰ˆ‡ÚÓÂ Ë ‰‚‡‰ˆ‡Ú¸ Ô‚Ó ÒÚÓÎÂÚËfl ÓÚϘÂÌ˚ ÔÓfl‚ÎÂÌËÂÏ Ó˜Â̸ ‚‡ÊÌÓ„Ó Ë ÓÔ‡ÒÌÓ„Ó ÚÂÏË̇ – «ÒÚÓÎÍÌÓ‚ÂÌËÂ
ä
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËÈ». à ÒÎÓÊÌÓÒÚ¸ Ò„ӉÌfl¯ÌÂÈ ÒËÚÛ‡ˆËË Á‡Íβ˜‡ÂÚÒfl ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÚÂÚ¸Â„Ó ÔÛÚË ÛÊ ÌÂÚ – Ï˚ Ô‰ ‚˚·ÓÓÏ: ËÎË ‚ÒÚÛÔ‡Ú¸ ‚ ‰Ë‡ÎÓ„ Ë Ô˚Ú‡Ú¸Òfl ÔÓÌflÚ¸, ËÎË ÔÓ‰ÓÎʇڸ ‡Ò¯ËflÚ¸ ÔÓÔ‡ÒÚ¸. çÓ Â¯ËÚ¸Òfl ̇ ‰Ë‡ÎÓ„ χÎÓ. ç‡‰Ó ÛÏÂÚ¸ Â„Ó „‡ÏÓÚÌÓ Ë ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ ‚˚Òڇ˂‡Ú¸. à ÓÒÌÓ‚ÓÈ ‚ ‚˚Òڇ˂‡ÌËË Ú‡ÍÓ„Ó ‰Ë‡ÎÓ„‡ ‰ÓÎÊ̇ ÒÚ‡Ú¸ Ó·˘‡fl ÒËÒÚÂχ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ Î˛‰ÂÈ, ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘‡fl ̇ áÂÏÎÂ, ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓ ÓÚ ÚÓ„Ó, Í Í‡ÍÓÏÛ Í·ÒÒÛ, ˝ÚÌÓÒÛ ËÎË ÍÓÌÙÂÒÒËË Ï˚ Ò·fl ÓÚÌÓÒËÏ. í‡ÍÓÈ ˆÂÌÌÓÒÚ¸˛ ÏÓÊÂÚ Ë ‰ÓÎÊ̇ ÒÚ‡Ú¸ ÇÖêÄ. «äÓθ ÒÂ‰Ë ÚÂı, ÍÚÓ ‚ÂÛÂÚ, Ó‰ÌË ‚ÒÚÛÔËÎË ‚ ÒÔÓ Ò ‰Û„ËÏË, ÔËÏËËÚ Ëı». ùÚÓ ËÁ˜ÂÌË ËÁ äӇ̇ (49:9) ɲÎÂÌ ÔË‚Ó‰ËÚ ‚ Ò‚ÓËı ÒÚ‡Ú¸flı Ì ÒÎÛ˜‡ÈÌÓ. à ‰ÂÎÓ Á‰ÂÒ¸ Ì ÚÓθÍÓ ‚ ÔËÏËÂÌËË, Ô‡ˆËÙËÁÏÂ Ë ÚÓ·ÌÚÌÓÒÚË. ùÚË ÒÎÓ‚‡ ËÏÂ˛Ú ·ÓΠÏÛ‰˚È Ë ‰Â‚ÌËÈ ÒÏ˚ÒÎ. ÇÒ Ï˚ – ıËÒÚˇÌÂ, ÏÛÒÛθχÌÂ, ËÛ‰ÂË, ·Û‰‰ËÒÚ˚ – ‰ÂÚË Ó‰ÌÓ„Ó ÅÓ„‡. àÏÂÌÌÓ Ú‡Í fl ÔÓÌËχ˛ ÒÎÓ‚‡ äӇ̇ Ó «ÚÂı, ÍÚÓ ‚ÂÛÂÚ». àÒÚËÌ̇fl ‚‡ ÏÓÊÂÚ ÚÓθÍÓ Ó·˙‰ËÌflÚ¸. é̇ Ì ÏÓÊÂÚ ÒÚ‡Ú¸ ÔÓÚË‚Ó˜ËÂÏ. à ÒÚÓËÚ Ó̇ ̇ ˆÂÌÌÓÒÚflı, ‰Ó͇Á‡‚¯Ëı Ò‚Ó˛ ÌÂÁ˚·ÎÂÏÓÒÚ¸ ‚ Ú˜ÂÌË ‚ÂÍÓ‚. ùÚÓ – β·Ó‚¸, ‰ÂÚË, ̇¯Â ·Û‰Û˘ÂÂ, ̇¯‡ áÂÏÎfl. à ˝ÚË ÒÚ‡ËÌÌ˚Â, ÔÓʇÎÛÈ, ‰Ó·Ë·ÎÂÈÒÍËÂ Ë ‰ÓÍÓ‡Ì˘ÂÒÍË ˆÂÌÌÓÒÚË ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÔÓ‚ÚÓflÚ¸ β‰flÏ ÌÂÛÒÚ‡ÌÌÓ, ̇ÔÓÏË̇fl ËÏ, ˜ÚÓ ‚Ó‚‡ÎË ˆ‡Ë, ‡ ‰ÛÊËÎË Ì‡Ó‰˚,
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
deal bir ev düflünseydiniz akl›n›za nas›l bir yap› gelirdi? Tabi ki odalar›yla, iç aksesuar›yla güzel, konforlu, büyük bir ev... Ya ideal bir bahçe düflünseydiniz hayalinizde nas›l bir bahçe oluflurdu? Güzel, gölgeli, çekici... Bahçenin içini süsleyen bu güzellikler kendine has hususiyetleriyle canl›lara bir hizmet sunuyorlar... Peki ya ideal bir kütüphane? Nas›l bir kütüphane hayal edersiniz? Bilgiye müfltak bir dima¤a tatmin ve düflünme esas› afl›layan kitaplarla dolu; büyük ve görkemli bir kütüphane... Ev, kütüphane veya bahçe... Bu yap›lar›n hepsi kendi farkl›l›klar›n› uyumlu bir flekilde ayn› payda alt›nda birlefltiriyor.
‹
Fethullah Gülen’in yaz›lar›yla tan›flt›ktan sonra, bu insan›n fikirleri ve ahlaki normlar›n›n; etnik ve dini unsurlar farkl› olsa bile insanlarla hoflgörü zemininde bir arada yaflanabilece¤ini ve bu felsefeyi teorik ve pratik boyutlar›yla anlatabildi¤ini anlad›m. Say›n Gülen’in farkl› kültür, felsefe ve inanç köklerini içlerinde bar›nd›ran, birbirinden farkl› kültürlere sahip insanlar›n, yaflad›klar› dünyada bar›fl içinde yaflaman›n gerekli oldu¤unu anlatmak için bu dünyaya geldi¤ini düflünüyorum. Fethullah Gülen’i yeni ö¤retilerin ve aç›klamalar›n yarat›c›s› olarak görmüyorum. O, insan-
Надо убедить их протянуть руку тому, кто рядом, заглянуть в его глаза, услышать его голос и сделать главное – постараться понять. Herkese diyalo¤u temsil eden bir dostluk eli uzatabilmek, ruhunda tafl›d›¤› güzellikleri bedenin pencereleri olan gözlere yans›tabilmek, karfl› cenah›n sesli düflünmesini sa¤layabilmek ve en önemlisi onu anlamaya çal›flmak gerek.
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
15
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
ученые рассказывают о гюлене ayd›nlar gülen’i anlat›yor
lar›n gözlerini hakikate uyarabilen, yüz y›llard›r yanlar›nda olan de¤erleri görmelerine yard›m eden bir hekimdir. Bu yap›lan faaliyetler oldukça önemli bir misyon eda etmekte. Herkese diyalo¤u temsil eden bir dostluk eli uzatabilme, ruhunda tafl›d›¤› güzellikleri bedenin pencereleri olan gözlere yans›tabilme, karfl› cenah›n sesli düflünmesini sa¤layabilme ve en önemlisi onu anlamaya çal›flma... Anlamak, gözleri ve gönülleri açmak demektir. Ama daha kolay bir yol var tabi. Sana do¤ru uzat›lm›fl eli kabul etmemek, gözlere yans›yan samimiyeti görmezden gelmek ve muhatab›na “O benim gibi de¤ildir, o yabanc›d›r” demek... Bunu yapmak gerçekten daha kolay. O zaman yan›ndakinin kültürünü tan›maya, dilini ve tarihini ö¤renmeye, “Biz bir Allah’›n kullar›y›z” gerçe¤ini kabul etmeye gerek kalmayacak. Medeniyetler aras› anlaflmazl›klar›, savafllar› hat›rlatan ve bu konular hakk›nda tezler ve senaryolar ileri süren kifli ve kurumlar her zaman olmufltur. Yani bu zümre kalp ve dima¤lara nifak tohumlar› salarak hoflgörü kahramanlar›nca oluflturulan sevgi adac›klar› aras›nda uçurumlar oluflturmaya çal›flacaklard›r.
Истинная вера стоит на ценностях, доказавших свою незыблемость в течение веков. Это – любовь, дети, наше будущее, наша Земля.
Yirminci asr›n bafllar›ndan itibaren çok önemli ve önemli oldu¤u kadar da tehlikeli bir tez ortaya at›ld›; “Medeniyetler Çat›flmas›...” Art›k önümüzde iki yol var: Ya birbirimizi anlamaya, var olan fikirleri kendi konumunda kabul etmeye çal›flaca¤›z ya da aram›zdaki uçurum daha da geniflleyecek.
Gerçek inanç yüzy›llarca kendi de¤iflmezli¤ini zaman›n tefsiriyle tasdik eden de¤erlere dayanmaktad›r. Bu de¤erlerin aras›nda sevgi, çocuklar, gelece¤imiz ve dünyam›z vard›r.
Diyalo¤un samimi kitlelerce sa¤lam temeller üzerine bina edilmesi gerekiyor. Bu temelin harc›nda, dünyada var olan genel de¤erler sistemi olan inanç kavram› kullan›lmal›d›r.
Ó·‡ÁÓ‚‡ÚÂθÌ˚ı Û˜ÂʉÂÌËflı, „‰Â ËÏfl ɲÎÂ̇ ·Î‡„Ó„Ó‚ÂÈÌÓ Ë Û‚‡ÊËÚÂθÌÓ ÔÓËÁÌÓÒflÚ Ë Û˜ÂÌËÍË, Ë ÔÂÔÓ‰‡‚‡ÚÂÎË. à ÓÒÌÓ‚‡ Ó·Û˜ÂÌËfl ‚ ˝ÚËı ¯ÍÓ·ı Ë ÛÌË‚ÂÒËÚÂÚ‡ı – ‡Á‚ËÚË ÚÓ·ÌÚÌÓÒÚË Ë ÔÓÌËχÌËfl ÏÛθÚËÍÛθÚÛÌÓ„Ó Ì‡ÒΉËfl ˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚‡. íÓθÍÓ Ú‡Í ÏÓÊÌÓ ‚ÓÒÔËÚ‡Ú¸ ‚ ̇¯ÂÏ ·ÂÒÔÓÍÓÈÌÓÏ ÏË ̇ÒÚÓfl˘Â„Ó ˜ÂÎÓ‚Â͇, ÒÔÓÒÓ·ÌÓ„Ó ÒÏÓÚÂÚ¸ ‰‡ÎÂÍÓ ‚Ô‰ Ë ÒÓÁ‰‡‚‡Ú¸ ÏË Ì ‰Îfl ‚‰ÂÌËfl ·ËÁÌÂÒ‡ Ë ÔÓÎÛ˜ÂÌËfl ÔË·˚ÎË, ‡ ‰Îfl ÚÓÊÂÒÚ‚‡ ‰Ó·‡ Ë ÔÓÌËχÌËfl. ÑÎfl ‚‰ÂÌËfl ‰Ë‡ÎÓ„‡ ÏÂʉÛ
Kur’an’daki “E¤er müminlerden iki topluluk birbirleriyle vuruflursa, onlar›n aralar›n› bulun” (49:9) ayeti Gülen’in yaz›lar›yla büyük bir paralellik gösteriyor. Buradaki konu sadece bar›flma, pasifizm ve tolerans de¤il. Bu buyru¤un daha hikmetli ve derin bir manas› var. Biz insanlar; dini düflüncemiz, felsefemiz ne olursa olsun bir Yarat›c›’n›n kullar›y›z. Kur’an’›n “müminler” ifadesini bu flekilde anlamaktay›m.
ÍÓÌÙÎËÍÚÓ‚‡ÎË ‚·‰˚ÍË, ‡ ÒÓÁ‰‡‚‡ÎË ÍÛθÚÛÛ ˝ÚÌÓÒ˚. çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÔÓÒ‚ÂÚËÚÂθÒÚ‚Ó: „ÛÎflÌÓÂ, ÏÂÚӉ˘ÌÓÂ Ë ÍÓÔÓÚÎË‚ÓÂ. ÑÎfl îÂÚıÛηı‡ ɲÎÂ̇ ˝ÚÓ Ì ‚˚Á˚‚‡ÂÚ ÒÓÏÌÂÌËÈ. «ÇÂÏÂ̇ „Û·ÓÈ ÒËÎ˚ ÓÒÚ‡ÎËÒ¸ ‰‡ÎÂÍÓ ÔÓÁ‡‰Ë, – Ô˯ÂÚ ÓÌ. – Ç ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÏ ÔÓÒ‚Â˘ÂÌÌÓÏ ÏË ‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌ˚È ÔÛÚ¸ ۷‰ËÚ¸ ‰Û„Ëı ÔËÌflÚ¸ Ú‚Ó˛ ÚÓ˜ÍÛ ÁÂÌËfl ÎÂÊËÚ ˜ÂÂÁ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ˚ ‡„ÛÏÂÌÚ˚». à Ì ÒÎÛ˜‡ÈÌÓ É˛ÎÂÌ Ò˜ËÚ‡ÂÚ Ì‡ÛÍÛ Ë Ó·‡ÁÓ‚‡ÌË ӉÌÓÈ ËÁ ‚Â΢‡È¯Ëı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓ„Ó Ïˇ. åÌ ‰Ó‚Ó‰ËÎÓÒ¸ ·˚‚‡Ú¸ ‚ ÚÛˆÍËı
16
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
Gerçek inanç her fleyi ve herkesi bir-
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
ayd›nlar gülen’i anlat›yor ученые рассказывают о гюлене
Ô‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎflÏË ‡ÁÌ˚ı „ÛÔÔ Ë ˝ÚÌÓÒÓ‚ ÌÛÊÌÓ Ó·Î‡‰‡Ú¸ ¢ ӉÌËÏ ‚‡ÊÌÂȯËÏ Í‡˜ÂÒÚ‚ÓÏ – ‚˚ÒÓÍËÏ ÔÓÌËχÌËÂÏ „‡Ê‰‡ÌÒÍÓ„Ó ‰Ó΄‡ Ë ÏÛÊÂÒÚ‚ÓÏ. èËÏ ڇÍÓ„Ó ÏÛÊÂÒÚ‚‡ îÂÚıÛηı‡ ɲÎÂ̇ ÔÓËÁ‚ÂΠ̇ ÏÂÌfl Ó„ÓÏÌÓ ‚Ô˜‡ÚÎÂÌËÂ.
О Фетхуллахе Гюлене в России знают немногие Ö„Ó ËÏfl ËÁ‚ÂÒÚÌÓ ‚ÓÒÚÓÍӂ‰‡Ï, ËÒÚÓË͇Ï, ÙËÎÓÒÓÙ‡Ï, ÒÓˆËÓÎÓ„‡Ï, ÌÓ ¯ËÓÍÓÈ ‡Û‰ËÚÓËË Â„Ó ËÏfl Ò͇ÊÂÚ ÌÂÏÌÓ„Ó ËÎË Ê ÌË˜Â„Ó Ì Ò͇ÊÂÚ. çÓ ËÏfl ˝ÚÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚Â͇, Í‡Í Ë Â„Ó ÚÛ‰˚, ‰ÓÎÊÌ˚ ÒÚ‡Ú¸ ‰ÓÒÚÓflÌËÂÏ ‚ÒÂı β‰ÂÈ ‰Ó·ÓÈ ‚ÓÎË. ÖÒÎË Ï˚ ¯ËÎË ‚˚‡ÒÚËÚ¸ Ò‡‰, ÒÓÒÚÓfl˘ËÈ ËÁ ‡ÁÌ˚ı, Ì ÔÓıÓÊËı ‰Û„ ̇ ‰Û„‡ ‰Â‚¸Â‚, ÔËÌÓÒfl˘Ëı ‡ÁÌ˚Â, ÌÓ ‚ÍÛÒÌ˚Â Ë ÔÓÎÂÁÌ˚ ÔÎÓ‰˚, Ì‡Ï ÌÛÊÌÓ ·˚ÎÓ ·˚ ÔÓÌflÚ¸ Ó‰ÌÛ ‚‡ÊÌÛ˛ ‚¢¸: Á‡ ‰Â‚¸flÏË Ë ÍÛÒÚ‡ÌË͇ÏË, ‡ÒÚÛ˘ËÏË ‚ ̇¯ÂÏ Ó·˘ÂÏ Ò‡‰Û, ̇‰Ó Ûı‡ÊË‚‡Ú¸ ÔÓ‡ÁÌÓÏÛ. çÂÍÓÚÓ˚Ï ÌÛÊ̇ ÔÎÓ‰ÓӉ̇fl ÔÓ˜‚‡ Ë Ïfl„ÍËÈ ÍÎËχÚ, ‰Û„Ë ÔË‚˚ÍÎË Í Ê‡Â Ë ÓÚÒÛÚÒڂ˲ ‚·„Ë. çÓ ‚˚‡˘Ë‚‡Ú¸ Ëı ̇‰Ó, ÔÓ‰˜ËÌflfl Ò‚Ó˛ ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚ¸ Ó‰ÌÓÈ ‚ÂÎËÍÓÈ Ë Ó·˘ÂÈ ˆÂÎË: ÓÒÚ‡‚ËÚ¸ ˝ÚÓÚ ˆ‚ÂÚÛ˘ËÈ Ò‡‰ ‰Îfl ̇¯Ëı ÔÓÚÓÏÍÓ‚, ÍÓÚÓ˚ ·Û‰ÛÚ Ì‡Ò·ʉ‡Ú¸Òfl Â„Ó ÔÎÓ‰‡ÏË Ë ‡ÒÚËÚ¸ ÌÓ‚˚È ÛÓʇÈ. «ÖÒÎË ·˚ ÏÓÎÓ‰ÓÒÚ¸ Á̇·, ÂÒÎË ·˚ ÒÚ‡ÓÒÚ¸ Ïӄ·», – β·flÚ ÔÓ‚ÚÓflÚ¸ ‚ÓÔÂȈ˚. ч, ̇‰Ó ÚÓÓÔËÚ¸Òfl. ÜËÁ̸ ·˚ÒÚÓÚ˜̇, Ë Ì‡¯Â ÔÓÍÓÎÂÌË ÏÓÊÂÚ Ì ÛÒÔÂÚ¸ ҉·ڸ ‚Ò„Ó. 燂ÂÌÓÂ, Ï˚ ÔÓÒÂÂÏ ÒÂÏÂ̇, ÌÓ Ì ÛÒÔÂÂÏ ‰Óʉ‡Ú¸Òfl ÛÓʇfl. å˚ ·Û‰ÂÏ Ûı‡ÊË‚‡Ú¸ Á‡ ‡ÒÚÂÌËflÏË, ÌÓ Ì ‰Ó·¸ÂÏÒfl ÓÍÓ̘‡ÚÂθÌÓÈ „‡ÏÓÌËË ‡ÈÒÍÓ„Ó Ò‡‰‡ ̇ ÁÂÏÎÂ. å˚ Ó·˙flÒÌËÏ Î˛‰flÏ, ˜ÚÓ ÓÌË – ‰ÂÚË ‡ÁÌ˚ı ÂÎË„ËÈ Ë ÍÛθÚÛ, ÌÓ Ó‰ÌÓÈ áÂÏÎË Ë ÇÂ˚, Ë ‚ ÚÓ Ê ‚ÂÏfl Ï˚ Ì ۂˉËÏ ÓÍÓ̘‡ÚÂθÌÓ„Ó ÂÁÛθڇڇ ˝ÚÓ„Ó ÒÚÓθ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ„Ó Ë Û‚ÎÂ͇ÚÂθÌÓ„Ó ‰Ë‡ÎÓ„‡. ç‡‰Ó ÚÓÓÔËÚ¸Òfl. çÓ ÌÂθÁfl ‚ Òԯ͠Òӂ¯ËÚ¸ Ò¸ÂÁÌÛ˛ ӯ˷ÍÛ, Ó ÍÓÚÓÓÈ ÚÂÔÂÎË‚Ó Ô‰ÛÔÂʉ‡ÂÚ îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ. çÂθÁfl Á‡ÒÚ‡‚ÎflÚ¸ ‚ÒÚÛÔ‡Ú¸ ‚ ‰Ë‡ÎÓ„, ÌÂθÁfl Á‡ÒÚ‡‚ÎflÚ¸ ËÁÛ˜‡Ú¸ ÍÛθÚÛÛ Ë flÁ˚Í ÚÓ„Ó, ÍÓ„Ó ÔÂʉ ҘËڇΠ«˜ÛÊËÏ», Í‡Í ÌÂθÁfl Á‡ÒÚ‡‚ÎflÚ¸ ˜ÂÎÓ‚Â͇ β·ËÚ¸ Ë ‚ÂËÚ¸. óÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ Û·Â‰ËÚ¸Òfl ‚ ˝ÚÓÏ Ò‡Ï, ‰ÓÎÊÂÌ Á‡ıÓÚÂÚ¸ ˝ÚÓ„Ó. íÓθÍÓ ÚÓ„‰‡ Ï˚ Ë Ì‡˜ÌÂÏ Á‡Í·‰˚‚‡Ú¸ ̇ áÂÏΠ̇¯ ÔÂ͇ÒÌ˚È Ó·˘ËÈ Ò‡‰, ÔÎÓ‰˚ ÍÓÚÓÓ„Ó ·Û‰ÛÚ ‚ÍÛ¯‡Ú¸ ̇¯Ë ‰ÂÚË. ÑÂÚË, ÍÓÚÓ˚Â, ÒÓı‡ÌË‚ Ë̉˂ˉۇθÌÓÒÚ¸ Ë Ò‡ÏÓ·˚ÚÌÓÒÚ¸, ·Û‰ÛÚ ÊËÚ¸ ‚ ÏË ‰ËÌÒÚ‚‡ ÏÌÓ„ÓÓ·‡ÁËfl. Ç ÏËÂ, Ó ÍÓÚÓÓÏ Ú‡Í Ï˜ڇÂÚ Ë Ì‡ÒÚÛÔÎÂÌËfl ÍÓÚÓÓ„Ó Ú‡Í Ê‰ÂÚ îÂÚı‡Î·ı ɲÎÂÌ. Ç ÏËÂ, ÊËÚÂÎË ÍÓÚÓÓ„Ó ÓÚÍÓ˛Ú, ̇ÍÓ̈, Ò‚ÓË „·Á‡ ̇ Â„Ó ˘Â‰ÓÒÚ¸ Ë ·Ó„‡ÚÒÚ‚Ó, ‡ÒÍ˚‚ ‰Û„ ‰Û„Û Ò‚ÓË ‰Û¯Ë Ë Ò‰ˆ‡.
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
Нельзя заставлять вступать в диалог, нельзя заставлять изучать культуру и язык того, кого прежде считал «чужим», как нельзя заставлять человека любить и верить. Человек должен убедиться в этом сам, должен захотеть этого. ‹nsan› sevmeye ve inanmaya zorlayamad›¤›m›z gibi diyaloga girmeye de zorlayamay›z. ‹nsan kendisi bunu istemeli ve buna inanmal›d›r. lefltirmeyi hedef al›r. Gerçek inanç yüzy›llarca kendi de¤iflmezli¤ini zaman›n tefsiriyle tasdik eden de¤erlere dayanmakta. Bu de¤erlerin aras›nda sevgi, çocuklar, gelece¤imiz ve dünyam›z vard›r. ‹nsanlara ilk insanla birlikte do¤an de¤erleri, krallar savafl›rken milletlerin dostluk etti¤ini, üst düzey yöneticiler anlaflamazken etnik gruplar›n yeni kültürler infla etti¤ini devaml› olarak tekrarlamak ve anlatmak gerekmekte. Devaml›, yöntemli ve dikkatli bir üslup gerekmekte. Fethullah Gülen’in bunlardan flüphesi yok. “Kaba gücün kullan›ld›¤› zamanlar art›k geride kald›. Modern dünyada, flahs›n muhataba kendi bak›fl aç›s›n› kabul ettirebilmesi, ancak esasl› deliller sayesinde mümkündür” cümlesi Gülen’in bilim ve e¤itimin ça¤›m›zdaki en büyük de¤erler aras›nda oldu¤u düflüncesini pekifltiriyor. Gülen’in flahs› ve isminden; hem ö¤renci hem de ö¤retmenler taraf›ndan derin bir sayg›yla bahsedildi¤i Türk e¤itim kurumlar›n› ziyaret etme imkan›m oldu. Bu müesseselerdeki ö¤retim sisteminin, esas›nda tolerans ve insanl›¤›n birçok kültür miras›n›n -dar daireden uluslararas› arenaya kadar- pratik olarak gelifltirildi¤ini gördüm. Sadece bu flekilde, fliddet senaryolar› eflli¤inde dönen dünyam›zda ileriye inançla, ümitle bakabilen ve menfaat elde etmek için de¤il, etrafa masumane güzellikler yaymak amac›yla dünyaya yeniden bir bahar soluklat-
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
maya çal›flan ideal insanlar›n yetifltirilmesinin mümkün oldu¤unu gördüm... Farkl› etnik gruplar›n aras›ndaki diyalo¤un gerçeklefltirilmesi için insani sorumluluklar›m›z›n iyi anlafl›lmas› çok önemlidir. Gülen’in bu konudaki gayreti ve civanmertli¤inin etkisinde kald›¤›m› söyleyebilirim.
Fethullah Gülen Rusya’da hâlâ yeterince tan›nm›yor fiarkiyatç›, tarihçi, felsefeci ve sosyolog gibi bilim adamlar› ismini bilirken, s›radan insanlar Gülen hakk›nda çok az bilgiye sahipler. Ya da hiçbir bilgiye sahip de¤iller. Ama bu insan›n hem ismi hem de çal›flmalar› bütün gönüllüler taraf›ndan bilinmelidir. Birbirinden farkl› bitki ve a¤açlar› bir arada bar›nd›ran bir bahçe oluflturma gayretindeysek, bir fleyi çok iyi kavramam›z gerekiyor... Bahçemizde yetiflen a¤aç ve bitkilerin kendine has ihtiyaçlar› oldu¤unu, baz›lar›n›n verimli bir topra¤a ve yumuflak havaya, baz›lar›n›n da s›cakl›¤a ve kurulu¤a ihtiyac› oldu¤unu bilmeli. Bu a¤açlar› yetifltirirken faaliyetimizin amac› bir olmal› ve bu güzel meyveler veren bahçeyi gelecek nesle en güzel flekilde sunmal›... Avrupal›lar “Gençlik bilseydi, yafll›l›k yapabilseydi” ifadesini çok s›k kullan›yorlar. Evet, acele etmemiz gerek. Madem ki hayat çok k›sa ve neslimiz her fleyi yapmaya güç yetiremeyebilir. O halde tohumlar› ektikten sonra meyvelerini göremeyebiliriz. Yetiflen güzelliklerin semerelerinin dünyada cennet bahçesinin uyumuna numunelik yapaca¤›na flahitlik edemeyebiliriz. Acele etmemiz gerekiyor… Ama acele ederken Fethullah Gülen’in uyar›s›n› dikkate almak gerekiyor. ‹nsan› sevmeye ve inanmaya zorlayamad›¤›m›z gibi diyaloga girmeye de zorlayamay›z. ‹nsan kendisi bunu istemeli ve buna inanmal›d›r. Sadece o zaman dünyada meyvelerinin çocuklar›m›z taraf›ndan yenece¤i, güzel ortak bahçemizi kurmaya bafllayaca¤›z. Özgün çocuklar›m›z›n yaflayaca¤› çeflitlilik içinde birli¤in olaca¤› bir dünyada... Gülen’in hayal etti¤i ve o y›llard›r hicranla bekledi¤i dünyada... ‹nsanlar›n birbirlerine gönül kap›lar›n› ard›na kadar aç›p sevgi ve bar›fl› soluklayabildi¤i bir dünyada...
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
17
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
ученые рассказывают о гюлене ayd›nlar gülen’i anlat›yor
Идейное пространство Гюлена Нодир Одилов Член-корреспондент академии педагогических и социальных наук России, профессор
Gülen’in fikir dünyas› Nadir Odilov Prof. Dr., Rusya Pedagojik ve Sosyal Bilimler Akademisi üyesi
‡Á‚ËÚËÂÏ Ó·˘ÂÒÚ‚‡, ÔÓ„ÂÒÒÓÏ ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚÂθÌ˚ı ÒËÎ Ë ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ÚÛ‰ ‡Á‰ÂÎflÂÚÒfl ̇ ÛÏÒÚ‚ÂÌÌ˚È Ë ÙËÁ˘ÂÒÍËÈ. ã˛‰Ë, ÍÓÚÓ˚ ÓÒ‚Ó·ÓʉÂÌ˚ ÓÚ ÚÛ‰‡ ÙËÁ˘ÂÒÍÓ„Ó, ÔÓÎÛ˜‡˛Ú ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ Á‡ÌËχڸÒfl ÛÏÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ÚÛ‰ÓÏ. èÓfl‚Îfl˛ÚÒfl ‰ÛıÓ‚Ì˚ ˆÂÌÌÓÒÚË, Ô‰̇Á̇˜ÂÌÌ˚ ‰Îfl Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËfl ‰ÛıÓ‚Ì˚ı Á‡ÔÓÒÓ‚ ˜ÂÎÓ‚Â͇. óÂÏ ‚˚¯Â Â„Ó ËÌÚÂÎÎÂÍÚ, ÚÂÏ ÒËθÌ ÒÚÂÏÎÂÌËÂ Í ‰ÛıÓ‚Ì˚Ï ˆÂÌÌÓÒÚflÏ. Ç˚‡Ê‡flÒ¸ ÒÎÓ‚‡ÏË îÂÚıÛηı‡ ɲÎÂ̇, Ú‡ÍÓÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ „ÎÛ·Ê ‚ÌË͇ÂÚ ‚ ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚Â͇ Ë ÒËθÌ ÒÓÒÚ‡‰‡ÂÚ. èÓ˝ÚÓÏÛ, Òӄ·ÒÌÓ É˛ÎÂÌÛ, ËÒÚËÌ̇fl ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËfl ÙÓÏËÓ‚‡Î‡Ò¸ ÚÓθÍÓ Ú‡Ï, „‰Â „·‚Ì˚ÏË ˆÂÌÌÓÒÚflÏË ·˚ÎË Á̇ÌËÂ Ë Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸. å˚ÒÎËÚÂθ ÛÚ‚Âʉ‡ÂÚ, ˜ÚÓ «ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËfl ·Û‰Û˘Â„Ó ÒÙÓÏËÛÂÚÒfl ·Î‡„Ó‰‡fl ÒËÌÚÂÁÛ Ì‡Û˜Ì˚ı ‰ÓÒÚËÊÂÌËÈ á‡Ô‡‰‡ Ë ˝ÚËÍË ÇÓÒÚÓ͇». èÓ‰ÓÎʇfl Ò‚Ó˛ Ï˚Òθ, ɲÎÂÌ ÔËıÓ‰ËÚ Í ÏÛ‰ÓÏÛ ‚˚‚Ó‰Û Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ «‰Îfl ÔÓÎÛ˜ÂÌËfl ÔÓÁËÚË‚Ì˚ı ÂÁÛθڇÚÓ‚ Ó‰ÌÓ„Ó Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl ̉ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ». á̇ÌË ÔÓÏÓ„‡ÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ Î˯¸ ‚ ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â, ÍÓ„‰‡ ÓÌ ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ ˆÂÎÂÛÒÚÂÏÎÂÌÌÓ. ñÂθ ÂÒÚ¸ ˉ‡Î, ̇ ‰ÓÒÚËÊÂÌË ÍÓÚÓÓ„Ó Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÓ Á̇ÌËÂ. ìÒÎÓ‚ËÂÏ ÔÓfl‚ÎÂÌËfl ÌÓ‚˚ı ÔÓ„ÂÒÒË‚Ì˚ı Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ˉ‡ÎÓ‚ fl‚ÎflÂÚÒfl Ò‚Ó·Ó‰‡, ÌÓ Ú‡ Ê ҂ӷӉ‡ ÏÓÊÂÚ ÔÓÓʉ‡Ú¸ Ë Â‡ÍˆËÓÌÌ˚ ˉ‡Î˚, ÍÓÚÓ˚ ÚÓÏÓÁflÚ ‡Á‚ËÚË ӷ˘ÂÒÚ‚‡. èÓ˝ÚÓÏÛ ÓÌ ÔÓÌËχÂÚ Ò‚Ó·Ó‰Û ˜ÂÎÓ‚Â͇ Í‡Í «ÓÒ‚Ó·ÓʉÂÌË ‡ÁÛχ ÓÚ ‚ÒÂı ÔÂÔÓÌ, ϯ‡˛˘Ëı Â„Ó ‰ÛıÓ‚ÌÓÏÛ Ë Ï‡Ú¡θÌÓÏÛ ‡Á‚ËÚ˲, ÌÓ Ò ÛÒÎÓ‚ËÂÏ Òӷβ‰ÂÌËfl ‚ÒÂı ̇‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÌÓÏ». ÑÛ„‡fl ͇Ú„ÓËfl, ÍÓÚÓ‡fl ‡ÒÒÓˆËËÛÂÚÒfl Ò ÔÓÌflÚËÂÏ ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËË,˝ÚÓ ÍÛθÚÛ‡. äÛθÚÛ‡ ˜ÂÎÓ‚Â͇ ËÎË Ó·˘ÂÒÚ‚‡ ÂÒÚ¸ ÒËÌÚÂÁ ÚÓ„Ó ÔÓÎÓÊËÚÂθÌÓ„Ó, ˜ÚÓ ˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚Ó ‚˚‡·ÓÚ‡ÎÓ ‚ ıӉ ҂ÓÂ„Ó ‡Á‚ËÚËfl. ëÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ Ï‡Ú¡θ̇fl ÍÛθÚÛ‡, ÍÓÚÓ‡fl ÓÔ‰ÂÎflÂÚÒfl ‡Á‚ËÚËÂÏ ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚÂθÌ˚ı ÒËÎ – ÓÚ Í‡ÏÂÌÌ˚ı ÓÛ‰ËÈ ÚÛ‰‡ ‰Ó ‡ÚÓÏÌ˚ı Òڇ̈ËÈ.
ë
18
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
Согласно Гюлену, истинная цивилизация формировалась только там, где главными ценностями были знание и нравственность. Gülen’e göre gerçek medeniyet, sadece bilgi ve ahlak›n ana de¤erler aras›nda yer ald›¤› zeminde oluflmaktad›r. óÂÎÓ‚ÂÍ, ‚ÓÓÛÊfiÌÌ˚È Á̇ÌËflÏË, ËÒÔÓθÁÛÂÚ Ëı ‰Îfl ËÁÏÂÌÂÌËfl ÔËÓ‰˚. ç‡fl‰Û Ò Ï‡Ú¡θÌÓÈ, ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ Ë ‰Ûıӂ̇fl ÍÛθÚÛ‡, Ë„‡˛˘‡fl ‚Â‰Û˘Û˛ Óθ ‚ ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚Â͇. í‡ ËÎË Ë̇fl ΢ÌÓÒÚ¸ «‡Á‚Ë‚‡ÂÚÒfl ·Î‡„Ó‰‡fl ÒËÒÚÂχÚ˘ÂÒÍÓÈ ‡·ÓÚ ̇‰ ÒÓ·ÓÈ, ̇‰ ·Î‡„ËÏË Á‡Ó‰˚¯‡ÏË, ËÁ̇˜‡Î¸ÌÓ Á‡ÎÓÊÂÌÌ˚ÏË ‚  ÔËӉ». ÇÂ΢ˠ̇ˆËË, ÔÓ ÏÌÂÌ˲ Ï˚ÒÎËÚÂÎfl, ‚ Á̇˜ËÚÂθÌÓÈ ÒÚÂÔÂÌË Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ Ó·˘ÌÓÒÚË ˆÂÎË Âfi Ô‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎÂÈ. «Ç Ó·˘ÂÒÚ‚Â, „‰Â Ó‰ÌÓ Ì‡Á˚‚‡ÂÚÒfl ·ÂÎ˚Ï, ‡ ‰Û„Ó – ˜ÂÌ˚Ï, ‚Ò„‰‡ ÏÓÊÌÓ Ì‡·Î˛‰‡Ú¸ ÏÂÚ‡ÌË ËÁ Ó‰ÌÓÈ Í‡ÈÌÓÒÚË ‚ ‰Û„Û˛, Ë ÔÓ͇ ÓÌÓ ÓÒÚ‡ÂÚÒfl Ú‡ÍËÏ ‡ÁÓ·˘ÂÌÌ˚Ï, Ì ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ Ë Â˜Ë Ó Ì‡Î˘ËË Í‡ÍÓ„Ó-ÎË·Ó ÔÓÁËÚË‚ÌÓ„Ó ÔÓ„ÂÒÒ‡». ÉÓ‚Ófl Ó ‚‡ÊÌÓÒÚË ÎËÚ‡ÚÛ˚ ‚ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËË „‡Ê‰‡ÌÒÍÓ„Ó Ó·˘ÂÒÚ‚‡, ɲÎÂÌ ÓÚϘ‡ÂÚ: «HeÚ ÓÔ‡‚‰‡ÌËfl ̇¯ÂÏÛ ·ÂÁ‡Á΢ÌÓÏÛ ÓÚÌÓ¯ÂÌ˲ Í Ì‡Û˜ÌÓÏÛ Ë ÎËÚ‡ÚÛÌÓÏÛ Ì‡ÒΉ˲ ̇¯Ëı Ò·‚Ì˚ı Ô‰ÍÓ‚, Á‡ ÍÓÚÓ˚ÏË ·ÂÁ ÛÒÚ‡ÎË „ÓÌËÚÒfl ‚ÂÒ¸ ÏË». ïÛ‰ÓÊÂÒÚ‚ÂÌ̇fl ÍÛθÚÛ‡ ‚ÓÒÔËÚ˚‚‡ÂÚ ˜ÂÎÓ‚Â͇ ‚ ‰Ûı ÎÛ˜¯Ëı ˜ÂÎӂ˜ÂÒÍËı ˉ‡ÎÓ‚, ÒÂ‰Ë ÍÓÚÓ˚ı ‚Â‰Û˘Â ÏÂÒÚÓ ÔË̇‰ÎÂÊËÚ ˜ÂÒÚË. «óÂÒÚ¸ – ˝ÚÓ Ú‡Í‡fl
oplumun geliflmesi ve üretim gücünün artmas›yla emek; akli ve fiziki çal›flmalar alt›nda paydalanmaktad›r. Sosyal hayatta fiziki olarak çal›flmak zorunda kalmayan insanlar, akli emek yoluyla topluma katk› imkan›na sahipler. Bu safhada toplumun ruhani taleplerine uyan manevi de¤erler ortaya ç›kmaktad›r. ‹nsan›n zeka seviyesi ne kadar yüksek ise ö¤renme iste¤i de o kadar yüksektir. Fethullah Gülen’in ifadeleriyle böyle bir insan, muhatab›n› her yönüyle tan›r ve gerekti¤inde de yard›m etmeye çal›fl›r. Bu yüzden Gülen’e göre gerçek medeniyet, sadece bilgi ve ahlak›n ana de¤erler aras›nda yer ald›¤› zeminde oluflmaktad›r.
T
Düflünür, gelece¤in medeniyetinin, Bat›’n›n bilimsel çal›flmalar›n›n ve Do¤u’nun ahlaki de¤erlerinin birleflmesi yoluyla oluflaca¤› sonucuna varmaktad›r. Ayr›ca Gülen, olumlu sonuçlara varmak için sadece iyi bir e¤itim al›nmas›n›n yeterli olmad›¤›n› düflünmektedir. Bilgi, insan›n amac› oldu¤u sürece faydal› olacakt›r. Amaç bilgi eksenli idealler oluflturmakt›r. Yeni toplumsal ideallerin ortaya ç›kmas›n›n ana flartlar›ndan biri özgürlüktür. Fakat bu özgürlük mant›k ölçülerine göre s›n›rland›r›lmam›flsa, toplumun geliflmesine engel olan menfi ideolojilerin do¤mas›na ve etki alan›n›n genifllemesine neden olmaktad›r. Gülen, özgürlü¤ü “ahlaki normlar›n yerine getirilme flart›yla, akl›n maddi ve manevi geliflmesinin engellerden kurtulmas›” olarak anlamaktad›r. Medeniyeti ça¤r›flt›ran di¤er bir kategori kültürdür. Maddi kültür üretim kapasitesiyle belirlenmektedir. Farkl› ça¤lar›n üretim geliflme seviyeleri kendi flartlar›na göre de¤ifliklik arz eder. Tafl, çal›flma aleti olarak kullan›lmaya bafllam›fl ve günümüzde atom santrallerine kadar gir-
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
ayd›nlar gülen’i anlat›yor ученые рассказывают о гюлене
Ò‚fl˘ÂÌ̇fl ˆÂÌÌÓÒÚ¸, ÍÓÚÓÓÈ ÏÓ„ÛÚ ÔÓÍÎflÒÚ¸Òfl ‚Ò ÔÎÂÏÂ̇ Ë Ì‡Ó‰˚, Ë ÒÂ‰Ë ‚ÒÂı ·Î‡„ÓÓ‰Ì˚ı ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚ Ó̇ Ó‰ËÌ ËÁ ‚‡ÊÌÂȯËı ·ËÎΡÌÚÓ‚». å˚ÒÎËÚÂθ Ó˜Â̸ ˜ÂÚÍÓ ÔÓ‚Ó‰ËÚ ˜ÂÚÛ ÏÂÊ‰Û ÔÓÌflÚËflÏË «˜ÂÒÚ¸» Ë «Û‚‡ÊÂÌË»: «ÅÓ„‡ÚÒÚ‚Ó ÏÓÊÂÚ ÔËÌÂÒÚË Ú· ۂ‡ÊÂÌËÂ, ÌÓ ÓÌÓ Ì ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ „‡‡ÌÚÓÏ Ú‚ÓÂÈ ˜ÂÒÚË. Ä ·Â‰ÌÓÒÚ¸ Ì ÏÓÊÂÚ Âfi ÔÓ„Û·ËÚ¸». óÛ‚ÒÚ‚ÛÂÚÒfl „ÎÛ·ÓÍÓ ̇ۘÌÓ ÓÒÏ˚ÒÎÂÌË ͇Ú„ÓËÈ ˜ÂÒÚË Ë Û‚‡ÊÂÌËfl. ÑÂÈÒÚ‚ËÚÂθÌÓ, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ˜ÂÒÚË ‚ ͇ÍÓÈ-ÚÓ ÒÚÂÔÂÌË ÔË·ÎËʇÂÚÒfl Í ‡Î¸ÚÛËÒÚÛ. éÌ ‚Ó ËÏfl ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ˜ÂÒÚË Ë‰ÂÚ Ì‡ ÛÒÚÛÔÍÛ Î˛‰flÏ, „ÓÚÓ‚ ÔËÌËχڸ Û‰‡˚, Ì Óڂ˜‡fl ̇ ÌËı. éÌ Ì „Ó‰, Ì β·ËÚ Í˘ËÚ¸Òfl Ò‚ÓËÏË ÛÒÔÂı‡ÏË, „ÓÚÓ‚ ÔÓÏÓ„‡Ú¸ ‚ÒÂÏ Ë Ì ÏÓÊÂÚ ÛÌËÁËÚ¸ ËÎË ÓÒÍÓ·ËÚ¸ ÍÓ„Ó ·˚ ÚÓ ÌË ·˚ÎÓ. éÌ ÒÍÓÏÂÌ Ë ÌÂÔËÚflÁ‡ÚÂÎÂÌ. é‰ÌËÏ ÒÎÓ‚ÓÏ, Ò‡ÏÓ„Ó ïӉʇ ùÙÂÌ‰Ë ÏÓÊÌÓ Ì‡Á‚‡Ú¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ˜ÂÒÚË. à Í Ú‡ÍÓÏÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ÓÍÛʇ˛˘Ë ÓÚÌÓÒflÚÒfl Ò ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚ÓÏ, ËÒÍÂÌÌ – ÚÓθÍÓ ËÁ-Á‡ Â„Ó ˜ÂÎӂ˜ÌÓÒÚË. ä ÚÓÏÛ, ˜ÚÓ ·˚ÎÓ Ò͇Á‡ÌÓ, ‰Ó·‡‚ËÏ, ˜ÚÓ Ô‡‚ËÚÂθÒÚ‚Ó ‰ÓÎÊÌÓ ÒÓÒÚÓflÚ¸ ËÁ Ú‡ÍËı β‰ÂÈ, ÍÓÚÓ˚ fl‚Îfl˛ÚÒfl ÌÓÒËÚÂÎflÏË ˜ÂÒÚË Ë ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡ ̇ˆËË. à·Ó «˜ÂÎÓ‚ÂÍ, ÍÓÚÓ˚È Ú‚Â‰Ó ıÓ˜ÂÚ ÒÚ‡Ú¸ Ó‰ÌËÏ ËÁ ͇ÂÛ„ÓθÌ˚ı ͇ÏÌÂÈ Ò‚ÓÂÈ Ì‡ˆËË – ÂÒÎË ÓÌ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂθÌÓ ËÒÍÂÌÂÌ ‚ Ò‚ÓËı ÔÓÏ˚Ò·ı, – ÏÓÊÂÚ ÔÓÁ‚ÓÎËÚ¸ Ò· Á‡·˚Ú¸
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
Гюлен утверждает, что «цивилизация будущего сформируется благодаря синтезу научных достижений Запада и этики Востока». Gülen, gelece¤in medeniyetinin, Bat›’n›n bilimsel çal›flmalar›n›n ve Do¤u’nun ahlaki de¤erlerinin birleflmesi yoluyla oluflaca¤› kanaatinde. Ó Ò‚ÓËı ΢Ì˚ı ËÌÚÂÂÒ‡ı, ÌÓ Ì ËÏÂÂÚ Ô‡‚‡ ÌË Ì‡ ÏËÌÛÚÛ Á‡·˚‚‡Ú¸ ‰‡ÊÂ Ó Ò‡Ï˚ı ÌÂÁ̇˜ËÚÂθÌ˚ı ÏÂÎÓ˜‡ı, ÍÓÚÓ˚ ıÓÚ¸ ͇Í-ÚÓ Í‡Ò‡˛ÚÒfl ̇ˆËÓ̇θÌ˚ı ËÌÚÂÂÒÓ‚». ã˛‰Ë, ӷ·‰‡˛˘Ë ˜Û‚ÒÚ‚ÓÏ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡, ˉÛÚ Ì‡‚ÒÚÂ˜Û Î˛·˚Ï ÓÔ‡ÒÌÓÒÚflÏ, ÍÓÚÓ˚ ۄÓʇ˛Ú ̇ˆËË Ë Âfi Ò‡ÏÓ·˚ÚÌÓÒÚË. àÁ ÌËı ÔÓÎÛ˜‡˛ÚÒfl ıÓӯˠ‡‰ÏËÌËÒÚ‡ÚÓ˚ Ë ÔÓÎËÚËÍË, Ó ÍÓÚÓ˚ı ϘڇÂÚ îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ ïӉʇ ùÙẨË. à·Ó «‰Îfl ıÓӯ„Ó
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
mifltir. ‹nsan kendi bilgileri yard›m›yla do¤ay› de¤ifltirmek üzere yine do¤an›n güçlerini kullanmaktad›r. Maddi kültürünün yan› s›ra her insan›n hayat›nda büyük önem kazanan manevi kültür de vard›r. Her flah›s do¤as›nda var olan özelliklerin meziyetleri sayesinde, kendini e¤iterek geliflmektedir. Gülen’e göre bir milletin yüceli¤i temsilcilerinin amaçlar›n›n bir olmas›na ba¤l›d›r. Etnik veya ideolojik ayr›mc›l›¤›n var oldu¤u toplumlarda sürekli kitlesel refah ve huzurun önüne inkiflaf ivmesini kesen afl›lmaz engeller ç›kmaktad›r. Gülen, sivil toplumun geliflmesinde, edebiyat›n öneminden bahsederek: “Tüm dünyan›n peflinden kofltu¤u atalar›m›z›n bilimsel ve edebi miras›na ilgisizli¤imizin özrü yoktur” demektedir. Klasik edebiyat insana, aralar›nda fleref kavram›n›n ön plana ç›kt›¤› idealler telkin etmektedir. “fieref, bütün ›rk ve milletlerin üzerine yemin edebildi¤i kutsal bir de¤er, hassas de¤erler aras›nda ise en önemli p›rlantalardan biridir” cümlesiyle Gülen, “fleref” ile “sayg›” kavramlar›n›n aras›nda ince fark›n alt›n› çizmektedir. Zenginlik bize sayg›nl›k kazand›r›r, fakat
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
19
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
ученые рассказывают о гюлене ayd›nlar gülen’i anlat›yor
‡‰ÏËÌËÒÚ‡ÚÓ‡ Ë ÔÓÎËÚË͇ ÓÒÓ·Ó Á̇˜ÂÌË ËÏÂ˛Ú ÒÎÂ‰Û˛˘Ë ͇˜ÂÒÚ‚‡: ‚‡ ‚ ÒÔ‡‚‰ÎË‚ÓÒÚ¸, ÔËÓËÚÂÚ Á‡ÍÓ̇, ÒÓÁ̇ÌË ҂ÓÂÈ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË ‚ „Û·ÓÈ Ë ÚflÊÂÎÓÈ ‡·ÓÚÂ Ë ÁÂÎÓÒÚ¸ ڇ·ÌÚ‡ ‚ ‰Â·ı, ÚÂ·Û˛˘Ëı χÍÒËχθÌÓ„Ó Ú‡ÍÚ‡ Ë ÍÓÂÍÚÌÓÒÚË». 臂ËÚÂθÒÚ‚Ó – ˝ÚÓ, ÔÂʉ ‚Ò„Ó, ÒÔ‡‚‰ÎË‚ÓÒÚ¸ Ë ÔÓfl‰ÓÍ. ÖÒÎË ˜ËÌÓ‚ÌËÍË, Ô‡‚fl˘Ë „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÓÏ, ËÁ·Ë‡˛ÚÒfl ÔÓ ÓÒÌÓ‚‡ÌËflÏ ˜ËÒÚÓÚ˚ Ë Ô‡‚‰ÌÓÒÚË Ò‚ÓÂ„Ó ı‡‡ÍÚ‡, Ò‚ÓËı Ï˚ÒÎÂÈ Ë ˜Û‚ÒÚ‚, ÚÓ ÏÓÊÌÓ Ò͇Á‡Ú¸, ˜ÚÓ ˝ÚÓ „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚Ó ÏÓ„Û˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ Ë ·Î‡„ÓÓ‰ÌÓ. çËÍÓ„‰‡ ÌÂθÁfl Á‡·˚‚‡Ú¸, ˜ÚÓ ËÁÎ˯Ìflfl ÒÛÓ‚ÓÒÚ¸ ÏÓÊÂÚ ÒÚ‡Ú¸ Ô˘ËÌÓÈ ÌÂÓÊˉ‡ÌÌ˚ı ‚Á˚‚Ó‚, ‡ ËÁÎ˯Ìflfl Ïfl„ÍÓÒÚ¸ Ô‚‡˘‡ÂÚ Ó·˘ÂÒÚ‚Ó ‚ ‡ÒÒ‡‰ÌËÍ Á· Ë ÔÓÓÍÓ‚.
flerefimizin garantisi olamaz. Yoksulluk ise flerefimizi yok edemez.
Мечта Гюлена: хорошие руководители
fiunu da eklemeliyim ki, her milletin yönetim kadrosu halk›n flerefli temsilcilerinden oluflmal›d›r. “Samimane bir niyetle kendi milletinin önde gelenleri aras›nda olmak isteyen bir insan, kendi ihtiyaçlar›n› unutabilir, fakat milletin ihtiyaçlar› ile alakal› en ufak fleyi unutmaya hakk› yoktur”.
á‡ÍÓÌ˚ ‚Ò„‰‡ ‰ÓÎÊÌ˚ ·˚Ú¸ Ó‰Ë̇ÍÓ‚˚ ‰Îfl ‚ÒÂı. Ä ÚÂ, ÍÚÓ Ëı ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚ, ‰ÓÎÊÌ˚ ·˚Ú¸ ÏÛÊÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË Ë ÒÔ‡‚‰ÎË‚˚ÏË, ˜ÚÓ·˚ χÒÒ˚ Ì ÚÓθÍÓ ·ÓflÎËÒ¸ Ëı, ÌÓ Ë ˜Û‚ÒÚ‚Ó‚‡ÎË Ò·fl ‚ ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚË. ëÚ‡·ËθÌÓÒÚ¸ Ë ÒË· „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚‡ ̇ıÓ‰flÚÒfl ‚ ÔflÏÓÈ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÚÓ„Ó, ̇ÒÍÓθÍÓ Ô‡‚‰Ì˚, ÛÏÌ˚, ÒËθÌ˚ Ë ‰Ë̇Ï˘Ì˚ Â„Ó Ô‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎË. ÉÓÒÛ‰‡ÒÚ‚Ó Ë Ô‡‚ËÚÂθÒÚ‚Ó ‰ÓÎÊÌ˚ Á‡ÒÎÛÊËÚ¸ Û‚‡ÊÂÌË ̇Ӊ‡ Ò¸ÂÁÌÓÒÚ¸˛, ˜ËÒÚÓÔÎÓÚÌÓÒÚ¸˛, ËÒÍÂÌÌÓÒÚ¸˛ Ò‚ÓÂ„Ó ÚÛ‰‡, ‡ Ì ‰ÂÒÔÓÚËÁÏÓÏ ˜ËÌÓ‚ÌËÍÓ‚. îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ ïӉʇ ùÙÂÌ‰Ë Ô‡‚ËθÌÓ ÔÓ‰ÏÂÚËÎ, ˜ÚÓ Ì ‚Ò„‰‡ ËÌÚÂÎÎÂÍÚ ÔÓÏÓ„‡ÂÚ ÔÓ„ÂÒÒÛ, ˜ÚÓ ÛÏÂÌË Ï˚ÒÎËÚ¸ ÌÂ Í‡Í ‚ÒÂ Ë ËÏÂÚ¸ Ò‚Ó ÏÌÂÌË – Ò‚ÓÈÒÚ‚Ó ÁÂÎ˚ı β‰ÂÈ, ÌÓ ‚ ÚÓ Ê ‚ÂÏfl ÌËÍÚÓ Ì ËÏÂÂÚ Ô‡‚‡ ÚÂÔÂÚ¸ Ú ÏÌÂÌËfl Ë ‚Á„Îfl‰˚, ÍÓÚÓ˚ ‚ÌÓÒflÚ ‡Á‰Ó ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Ó Ë ‡Ò͇Î˚‚‡˛Ú Â„Ó Ì‡ ‚‡Ê‰Û˛˘Ë ·„ÂË. à·Ó Á‡Í˚‚‡Ú¸ „·Á‡ ̇ Ú‡ÍË fl‚ÎÂÌËfl ÓÁ̇˜‡ÂÚ ÒÏËËÚ¸Òfl Ò „Ë·Âθ˛ ̇ˆËË. Ç ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Á‡ÎÓÊÂÌ˚ Ì ÚÓθÍÓ ÏÌÓ„Ë ·Î‡„Ë ̇˜‡Î‡, „Ó‚ÓËÚ îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ ïӉʇ ùÙẨË, ÌÓ Ë, ‚ ÒËÎÛ ÓÔ‰ÂÎÂÌÌ˚ı Ô˘ËÌ, ̇˜‡Î‡ ÓÚˈ‡ÚÂθÌ˚Â Ë ÔÓÓ˜Ì˚Â. ç‡ÔËÏÂ, Ò Ú‡ÍËÏË ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡ÏË, Í‡Í ‰ÛÊÂβ·ËÂ, ËÒÍÂÌÌÓÒÚ¸, Ò‡ÏÓÓÚ‚ÂÊÂÌÌÓÒÚ¸ Ë ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓÒÚ¸, ‚ ˜ÂÎÓ‚Ẩ͠ÍÓ ÒÓÒ‰ÒÚ‚Û˛Ú Ú‡ÍË ÔÓÓÍË, Í‡Í ˜ÂÒÚÓβ·ËÂ, Ú˘ÂÒ·‚ËÂ Ë Ê·ÌË ·˚Ú¸ Á‡Ï˜ÂÌÌ˚Ï, ÍÓÚÓ˚ ۷˂‡˛Ú ˜ÂÎӂ˜ÂÒÍÓ Ò‰ˆÂ Ë Ô‡‡ÎËÁÛ˛Ú Â„Ó ‰Ûı. èÓ˝ÚÓÏÛ ‚ ̇¯Ëı ÓÚÌÓ¯ÂÌËflı Ò Î˛‰¸ÏË Ï˚ ‰ÓÎÊÌ˚ Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ Ú‡ÍÊÂ Ë ˝ÚË ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ ÒÚÓÓÌ˚ Ëı ı‡‡ÍÚ‡. èÓ‰‚Ó‰fl ËÚÓ„ ‚˚¯ÂÒ͇Á‡ÌÌÓÏÛ, ÏÓÊÌÓ Ò͇Á‡Ú¸, ˜ÚÓ ‰Îfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ·˚ ‡Ì‡ÎËÁËÓ‚‡Ú¸
20
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
fieref ve sayg› kategorilerinin derin bilimsel manas› hissedilmektedir. Gerçekten, flerefli insan belli bir seviyede di¤ergam kavram›na yaklaflmaktad›r. Kendi de¤erinin fark›na vararak, insanlar›n istedi¤ini yap›p, ald›¤› darbelere karfl›l›k vermemeyi tercih etmektedir. Böyle bir insan gururlu de¤ildir, kendi baflar›lar›yla övünmez, herkese yard›m etmeye haz›rd›r, kimseyi afla¤›lamay›p hakaret etmez. Böyle bir insan mütevazi ve kanaatkard›r. Say›n Gülen’in kendisini de flerefli bir insan olarak adland›rabiliriz. Çevresindekiler, f›trili¤inden ötürü Gülen’e karfl› samimi duygular beslemekte, kendisine de¤er vermektedirler.
Стабильность и сила государства находятся в прямой зависимости от того, насколько праведны, умны, сильны и динамичны его представители. Государство и правительство должны заслужить уважение народа серьезностью, чистоплотностью, искренностью своего труда, а не деспотизмом чиновников. Adalet ve düzenin olmad›¤› yerde hükümet olamaz. Halk›n kalbinde do¤an sayg›, memurlar›n despotlu¤uyla de¤il, devletin ve hükümetin ciddi ve samimi çal›flmalar›yla hak edilmektedir. ÍËÚÂËË ˆË‚ËÎËÁÓ‚‡ÌÌÓ„Ó Ó·˘ÂÒÚ‚‡, ÌÛÊÌÓ Á̇ڸ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË Î˛‰ÂÈ, ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘Ëı ˝ÚÛ „ÛÔÔÛ, Ë ÌÛÊÌÓ ËÏÂÚ¸ Ô‰ÒÚ‡‚ÎÂÌË ӷ ˉ‡θÌÓÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ. Ç ˝ÚÓÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÛÏ Ì Ô‚ÓÒıÓ‰ËÚ ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚ¸, Ò‰ˆÂ Ì ÔÓ‰˜Ë̇ÂÚÒfl ‡ÁÛÏÛ.
Gülen’in hayali: ‹yi yöneticiler Böyle insanlar milletleri ve gelenekleri için bütün zorluklara karfl› gö¤üs germektedirler. Bu insanlar Fethullah Gülen’in hayal etti¤i iyi yönetici ve politikac›lard›r. Zira ‘iyi bir yönetici veya politikac› flu özelliklere sahip olmal›d›r: adalete ve kanuna öncelik vermeli, sorumluluk sahibi olmal›, nazik ve kendi alan›nda tecrübeli olmal›d›r’. Hükümet ilk önce adalet ve düzeni hayata hakim k›lmal›d›r. Devleti yöneten memurlar›n seçiminde; karakterlerin, fikir ve düflüncelerin, dindarl›k ve safiyetin esas al›nmas› durumunda devlet güçlü ve sars›lmaz bir bünye kazan›r. Afl›r› sertli¤in beklenmedik kaynamalara sebebiyet verebildi¤ini, afl›r› sühuletin de toplumu kötülük ve düflkünlük alan›na dönüfltürdü¤ünü unutmamak gerekir. Kanunlar herkes için eflit olmal›d›r. Kanunlarda yürütme yetkisine sahip olanlar ise, halk›n onlardan korkmamas›, onlara güvenmesi için mert ve adil olmal›d›r. ‹deal vas›flara haiz bir yönetim milletin en stratejik unsurlar› aras›ndad›r. Adalet ve düzenin olmad›¤› yerde hükümet olamaz. Halk›n kalbinde do¤an sayg›, me-
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
ayd›nlar gülen’i anlat›yor ученые рассказывают о гюлене
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
ùÚÓ ‰‚ „‡ÏÓÌËÛ˛˘Ë ‰Û„ Ò ‰Û„ÓÏ ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘Ë ‰ËÌÓ„Ó ˆÂÎÓ„Ó. ùÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ˜ÂÒÚË Ë ‡Î¸ÚÛËÒÚ, ÒÚÂÏfl˘ËÈÒfl ÊËÚ¸ ̇ ÔÓθÁÛ ‰Û„ËÏ. ÖÒÎË Ú‡ÍÓÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Á‡ÌËχÂÚ ÏÂÒÚÓ ‚ Ô‡‚ËÚÂθÒÚ‚Â, ÓÌ ‚Ó ‚ÒÂı Ò‚ÓËı ̇˜Ë̇ÌËflı ÓÔˇÂÚÒfl ̇ ÔË̈ËÔ ÒÔ‡‚‰ÎË‚ÓÒÚË Ë ‡‚ÂÌÒÚ‚‡ ‚ÒÂı Ô‰ Á‡ÍÓÌÓÏ. éÌ Ôˉ‡ÂÚ ·Óθ¯Ó Á̇˜ÂÌË ҂ӷӉ Ï˚ÒÎË Ë Á̇ÌËflÏ. èÓ Â„Ó ÏÌÂÌ˲, ˆË‚ËÎËÁÓ‚‡ÌÌÓ ӷ˘ÂÒÚ‚Ó ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ÒÓÁ‰‡Ú¸ Î˯¸ ËÁ ΢ÌÓÒÚÂÈ, ӷ·‰‡˛˘Ëı ˝ÚËÏË Í‡˜ÂÒÚ‚‡ÏË.
murlar›n despotlu¤uyla de¤il, devletin ve hükümetin ciddi ve samimi çal›flmalar›yla hak edilmektedir. Gülen’in de dikkat çekti¤i gibi, zeka her zaman toplumun geliflmesine yard›m etmemektedir. ‹nsan›n kendine has istikametli fikirlere sahip olmas› onun olgun bir karaktere sahip oldu¤unun göstergesidir. Fakat toplumu farkl› ideolojik gruplarda kutuplaflt›ran ve karfl› karfl›ya getiren fikir ve görüfllere kimse hoflgörü ile yaklaflmamal›d›r. Zira bu fikirlere katlanmak kitlesel uhuvvetin ölümüne göz yummak demektir. Gülen’in söyledi¤i gibi insan›n sadece hay›rl› de¤il, baz› sebeplerden dolay› olumsuz taraflar› ve kusurlar› da vard›r. Samimiyet, fedakarl›k, özgürlük gibi özelliklerin yan› s›ra insanda ikbalperestlik, flöhret düflkünlü¤ü gibi insan kalbini öldüren ve ruhunu körelten olumsuz nitelikler de yaflamaktad›r. Bu yüzden insanlarla iliflkilerimizde karakterlerinin bu do¤al taraflar›n› da göz önüne almal›y›z. Yapmaya çal›flt›¤›m›z bu tespitlerden sonra özetle flunlar› söyleyebiliriz. Gülen’in düflünce dünyas›nda medeni toplumun k›staslar›ndan bahsedebilmek için bu toplumu oluflturan insanlar›n özel donan›mlar›n› bilmek ve “ideal insan”› tan›mak gerekir. Bu insan modelinde ak›l kalbe galebe çalmaz, kalp de akla teslim olmaz. Bu iki latife vicdan kültürü içerisinde bir bütünün uyumlu parçalar› olur. Bu insan flerefine düflkün ve di¤ergamd›r, baflkalar› için yaflama düflüncesiyle dopdoludur. E¤er yönetimde görev al›rsa adaletin gere¤ini en güzel flekilde yerine getirir ve herkese kanunlar önünde eflit muamelede bulunur. fierefine düflkün ve onurludur. Özgür düflünce ve bilgiye ehemmiyet verir. Onun nazar›ndaki medeni toplum ancak bu vas›flar› tafl›yan insanlar›n yetiflmesiyle mümkün olacakt›r.
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
Бывший премьер-министр Турции Бюлент Эджевит:
Гюлен – человек с очень широким кругозором Несколько месяцев назад я прочитал одну новость. Одно издание писало, что уважаемый Фетхуллах Гюлен хотел со мной встретиться, однако не получил от меня никакого ответа. На самом же деле такого сообщения от Гюлена я не получал. Когда меня спросили об этом, я ответил, что я бы с удовольствием с ним встретился. Затем я получил приглашение через одного из общих знакомых, который тоже жил в Измире. Я сказал: «Увидимся, когда я буду в Измире», на что Гюлен вежливо ответил: «Он бывший премьер-министр, поэтому я должен идти к нему, а не он ко мне». Гюлен приехал, и у нас состоялась действительно очень радушная встреча. Он человек с современными мыслями, очень привязанный к исламу и в то же время старающийся привязать его к современности. Он произвел на меня впечатление человека с открытыми взглядами. Я сам, конечно, не видел школ, открывающихся по его инициативе. Мы не касались политических тем. Вы знаете, я придерживаюсь мысли о том, что религия должна быть свободной и не должна иметь никакой связи с политикой. Поэтому ни я, ни Гюлен не поднимали политических вопросов. По большей части это был обмен философскими взглядами. Эти тонкости и функциональные различия нужно очень точно определить. Помимо этих тем, мы разговаривали на тему мистицизма в турецком исламе.
Türkiye Eski Baflbakan› Bülent Ecevit
Gülen, çok aç›k görüfllü bir insan Efendim ben bir haber okudum, bundan birkaç ay önce. Say›n Fethullah Hoca benimle görüflmek istemifl ama benden ses ç›kmam›fl diye. Halbuki bana öyle bir mesaj ulaflmam›flt›. Soruldu¤unda “Bana öyle bir mesaj ulaflmad›, e¤er isteseydim memnuniyetle görüflürdüm” dedim. Ondan sonra müflterek tan›d›¤›m›z bir dostumuz vas›tas›yla görüflme iste¤i geldi. ‹zmir’de oturuyor kendileri. ‹zmir’e gitti¤imizde bulufluruz dedim. O da büyük nezaket göstermifl, “Baflbakanl›k yapm›fl kimsedir, benim ona gitmem uygun olur” diye. Geldi ve gerçekten beni çok mutlu eden bir görüflme oldu aram›zda. Bir kere ça¤dafl düflünceli bir insan. ‹slam’a tabii çok ba¤l› ve ayn› zamanda ‹slam’› ça¤dafll›kla ba¤daflt›rmaya çal›flan bir kimse. Çok aç›k görüfllü oldu¤u izlenimini edindim. Tabii kendisinin öncülü¤ünde veya teflvikiyle aç›lan okullar› ben kendim görmedim. Siyasetten hiç bahsetmedik. Biliyorsunuz ben tarikatlar özgür olmal› ama tarikatlarla siyasetin iliflkisi olmamal›d›r düflüncesindeydim. Onun için siyaseti ne ben açt›m, ne Say›n Fethullah Gülen açt›. Daha çok felsefi bir konuflma oldu diyebilirim. Bunlar›n iliflkisini ve ifllevsel ayr›l›klar›n› çok iyi belirlemek gerekir. O konularda ve Türk ‹slam tasavvufu konusunda konufltuk.
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
21
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
ученые рассказывают о гюлене ayd›nlar gülen’i anlat›yor
Самый влиятельный интеллектуал мира Нагима Байтенова Доктор философских наук, профессор КазНУ им. аль-Фараби (Казахстан).
Dünyan›n en etkili entelektüeli Nagima Baytenova Prof. Dr., Al-Farabi Kazakistan Milli Üniversitesi (Kazakistan).
ÂÚıÛηı ɲÎÂÌ – Ó‰ËÌ ËÁ Ò‡Ï˚ı ËÁ‚ÂÒÚÌ˚ı Ë ÔÓÔÛÎflÌ˚ı ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚ı ËÒ·ÏÒÍËı Û˜ÂÌ˚ıÚÂÓÎÓ„Ó‚, ÙËÎÓÒÓÙÓ‚ Ë Ï˚ÒÎËÚÂÎÂÈ Ïˇ. î.ɲÎÂÌ Á‡ Â„Ó ÏËÓÚ‚Ó˜ÂÒÍÛ˛ ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚ¸, Á‡ ÒÚÂÏÎÂÌËÂ Í ÏÂÊÍÓÌÙÂÒÒËÓ̇θÌÓÏÛ ‰Ë‡ÎÓ„Û Ë Òӄ·Ò˲, Á‡ ÚÓ·ÌÚÌÓÒÚ¸ Ë ÒÓÚÛ‰Ì˘ÂÒÚ‚Ó ÏÂÊ‰Û ‡Á΢Ì˚ÏË ÒÓÓ·˘ÂÒÚ‚‡ÏË Ïˇ ·˚Î Û‰ÓÒÚÓÂÌ èÂÏËË ûçÖëäé Á‡ ÔÓÔ‡„‡Ì‰Û ˉ‡ÎÓ‚ ÚÂÔËÏÓÒÚË Ë ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓÒÚË. ç‡ ÓÒÌÓ‚Â Â„Ó Ë‰ÂÈ ÔÓ ËÌˈˇÚ˂ ‰ËÌÓÏ˚¯ÎÂÌÌËÍÓ‚ ·˚ÎË Ó„‡ÌËÁÓ‚‡Ì˚ îÓ̉ ÊÛ̇ÎËÒÚÓ‚ Ë ÔËÒ‡ÚÂÎÂÈ, ÒÂÚ¸ Ó·‡ÁÓ‚‡ÚÂθÌ˚ı Û˜ÂʉÂÌËÈ ‚Ó ÏÌÓ„Ëı Òڇ̇ı Ïˇ Ë Ú.‰., ÓÒÌÓ‚ÌÓÈ ˆÂθ˛ ÍÓÚÓ˚ı fl‚ÎflÂÚÒfl ÏÂÊÍÓÌÙÂÒÒËÓ̇θÌ˚È Ë ÏÂÊÍÛθÚÛÌ˚È ‰Ë‡ÎÓ„. èÓÁËˆË˛ î. ɲÎÂ̇ ÏÓÊÌÓ Óı‡‡ÍÚÂËÁÓ‚‡Ú¸ Í‡Í ÛÏÂÂÌÌÓ„Ó ËÒ·ÏËÒÚ‡, Ú‡Í Í‡Í ÔË ‡ÒÒÏÓÚÂÌËË Í‡ÍËı-ÎË·Ó ‰ÓÍÚË̇θÌ˚ı ‚ÓÔÓÒÓ‚ ËÎË ÔË Â¯ÂÌËË Ô‡ÍÚ˘ÂÒÍËı ÔÓ·ÎÂÏ ÓÌ ‚Ò„‰‡ Á‡ÌËχÂÚ ÛÏÂÂÌÌÛ˛ ÔÓÁËˆË˛. í‡ÍÊ „Ó, Ë Ì‡ ˝ÚÓ ÂÒÚ¸ ÔÓÎÌÓ ÓÒÌÓ‚‡ÌËÂ, ÏÓÊÌÓ ÓÚÌÂÒÚË Ë Í Ô‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎflÏ ÔÓÒ‚Â˘ÂÌÌÓ„Ó Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó ËÒ·χ, ÓÌ fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓÔӂ‰ÌËÍÓÏ ÒÛÙËÁχ, Ú.Â. ‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó, ÚÂÓÂÚ˘ÂÒÍÓ„Ó ËÒ·χ. èÓ‰Ú‚ÂʉÂÌËÂÏ ÓÒÓ·ÓÈ ÔÓÔÛÎflÌÓÒÚË î.ɲÎÂ̇ fl‚Îfl˛ÚÒfl ̉‡‚ÌË ÒÓ·˚ÚËfl. êÂÁÛθڇÚ˚ ÓÔÓÒ‡, Ôӂ‰ÂÌÌÓ„Ó ‡Ì„ÎËÈÒÍËÏ ÊÛ̇ÎÓÏ «Prospect» ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ Ò ‡ÏÂË͇ÌÒÍËÏ ËÁ‰‡ÌËÂÏ «Foreign Affairs», ÍÓÚÓ˚ fl‚Îfl˛ÚÒfl Ó‰ÌËÏË ËÁ Ò‡Ï˚ı ÔÂÒÚËÊÌ˚ı ÊÛ̇ÎÓ‚ Ïˇ, Ó͇Á‡ÎËÒ¸ ‚ÂҸχ ÌÂÓÊˉ‡ÌÌ˚Ï, ÔÂʉ ‚ÒÂ„Ó ‰Îfl á‡Ô‡‰‡. ç‡ ‚ÓÔÓÒ «äÚÓ fl‚ÎflÂÚÒfl Ò‡Ï˚Ï ‚ÎËflÚÂθÌ˚Ï ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡ÎÓÏ ‚ ÏËÂ?» ÂÒÔÓ̉ÂÌÚ˚ ·Óθ¯ËÌÒÚ‚ÓÏ „ÓÎÓÒÓ‚ ÔÓ„ÓÎÓÒÓ‚‡ÎË Á‡ ËÁ‚ÂÒÚÌÓ„Ó ÚÛˆÍÓ„Ó Ï˚ÒÎËÚÂÎfl î.ɲÎÂ̇. çÓ Â˘Â ·ÓΠ¯ÓÍËÛ˛˘ËÏ ‰Îfl ‚ÓÔÂȈ‚ ÒÚ‡ÎÓ ÚÓ,
î
22
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
Идеи Гюлена о диалоге и толерантности звучат в унисон с идеями Президента Нурсултана Назарбаева. Gülen’in diyalog ve hoflgörü ile ilgili fikirleri, Say›n Nazarbayev’in fikirleriyle büyük paralellik göstermektedir. ˜ÚÓ ËÁ 100 Ì˚Ì Á‰‡‚ÒÚ‚Û˛˘Ëı ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡ÎÓ‚ Ïˇ ‚ Ô‚˚ ‰‚‡ ‰ÂÒflÚ͇ Ú‡ÍÊ ‚Ó¯ÎË ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î˚ ÏÛÒÛθχÌÒÍÓ„Ó ÇÓÒÚÓ͇. Ç ÔÓÒΉÌË „Ó‰˚ î.ɲÎÂÌ ÒڇΠËÁ‚ÂÒÚÂÌ Ì‡Û˜ÌÓÈ Ë ËÌÚÂÎÎÂÍÚۇθÌÓÈ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË ä‡Á‡ıÒڇ̇, ·Î‡„Ó‰‡fl ËÌÚ‚¸˛ Ò‡ÏÓ„Ó î.ɲÎÂ̇ Ë ÒÚ‡ÚÂÈ Ó ÌÂÏ Ì‡ ÒÚ‡Ìˈ‡ı ͇Á‡ıÒÚ‡ÌÒÍËı ëåà. èÓ˝ÚÓÏÛ Ì‡Ï ÒÚ‡ÎÓ Ó˜Â̸ ËÌÚÂÂÒÌÓ, fl ‰Ûχ˛, Ì ÚÓθÍÓ Ì‡Ï, ÛÁ̇ڸ ÍÚÓ Ú‡ÍÓÈ î.ɲÎÂÌ, Á‡ ͇ÍË ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÓÌ ÓÚÌÓÒËÚÒfl Í ˜ËÒÎÛ Ò‡Ï˚ı ÔÓÔÛÎflÌ˚ı ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡ÎÓ‚ Ïˇ. ÇÒÂÏ ËÁ‚ÂÒÚÌÓ, èÂÁˉÂÌÚ ç.Ä.ç‡Á‡·‡Â‚ fl‚ÎflÂÚÒfl ËÌˈˇÚÓÓÏ ÏÌÓ„Ëı ÏÂʉÛ̇ӉÌ˚ı ÔÓÂÍÚÓ‚, ÓÒÌÓ‚ÌÓÈ ˆÂθ˛ ÍÓÚÓ˚ı fl‚ÎflÂÚÒfl ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌË ÒÚ‡·ËθÌÓÒÚË Í‡Í ‚Ó ‚ÒÂÏ ÏËÂ, Ú‡Í Ë ‚ ñÂÌڇθÌÓ-ÄÁˇÚÒÍÓÏ Â„ËÓÌÂ. é‰ÌËÏ ËÁ Ú‡ÍËı ÔÓÂÍÚÓ‚, Ëϲ˘Ëı ÏËÓ‚ÓÂ, Ó·˘Â˜ÂÎӂ˜ÂÒÍÓ Á̇˜ÂÌËÂ, fl‚Îfl˛ÚÒfl ‚Ô‚˚ Ôӂ‰ÂÌÌ˚ Ò˙ÂÁ‰˚ ÎˉÂÓ‚ ÏËÓ‚˚ı Ë Ú‡‰ËˆËÓÌÌ˚ı ÂÎË„ËË, ˆÂθ˛ ÍÓÚÓ˚ı fl‚ÎflÂÚÒfl ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌË ÏÂÊÍÓÌÙÂÒÒËÓ̇θÌÓ„Ó ‰Ë‡ÎÓ„‡ Ë Òӄ·ÒËfl ‚ ÏËÂ. Å·„Ó‰‡fl ˝ÚÓÏÛ ÏÂʉÛ̇ӉÌÓÏÛ ÙÓÛÏÛ, ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚È
arkl› ö¤reti veya fikirlere her zaman ölçülü ve dengeli bir flekilde yaklaflmas›n› bilen Gülen, ‹slam’›n ana esaslar›n›n çerçevesini en makul ölçülerle çizmifltir. Bu ba¤lamda, karakterinde ruha huzur ve ayd›nl›k salmak olan ‹slam’›n mutedil temsilcileri aras›nda an›lmay› hak etmektedir.
F
Gülen’in popülaritesini son olaylar da tasdik etmektedir. Dünyan›n en prestijli dergilerinden ‹ngiliz Prospect dergisi ile Amerikan Foreign Policy dergisinin ortak olarak düzenledi¤i anketin sonuçlar›, öncelikle Bat› olmak üzere tüm dünyada flaflk›nl›k meydana getirdi. “Dünyada en etkili entelektüelinin kim oldu¤u” sorusuna muhataplar oy çoklu¤u ile ünlü Türk düflünürü Fethullah Gülen’i seçtiler. Avrupal›lar için di¤er bir flafl›rt›c› mesele ise “Dünyan›n yaflayan 100 entelektüeli” listesinde ilk 20 kiflinin Müslüman ülkeleri temsil eden entelektüellerin olmas›yd›. Son y›llarda Kazakistan bas›n›nda röportajlar› ve kendisi hakk›nda yaz›lan yaz›lar sayesinde Fethullah Gülen, Kazakistan’daki bilimsel ve entelektüel çevrelerce daha yak›ndan tan›nm›flt›. Bu yüzden hangi sebeplerden ötürü, dünyan›n en popüler entelektüellerinden biri haline geldi¤ini incelemeye karar verdik. Bilindi¤i üzere Kazakistan Cumhurbaflkan› Nursultan Nazarbayev, genel amac› hem Orta Asya, hem de tüm dünyada s›k› iliflkilerin kurulmas›n› sa¤layan birçok uluslararas› proje ortaya koymufltu. Nazarbayev’in tüm dünya ve insanl›k için büyük bir de¤ere sahip projelerinden biri, dinleraras› diyalog ve dünya bar›fl›n›n sa¤lanmas› için ilk kez gerçeklefltirilen Dünya Dinleri Liderleri Kongresi’ni düzenlemesi
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
ayd›nlar gülen’i anlat›yor ученые рассказывают о гюлене
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
Гюлен – мыслитель, приверженец диалога и толерантных отношений Gülen, diyalog ve hoflgörüyü savunan bir fikir adam›d›r.
ä‡Á‡ıÒÚ‡Ì ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ˆÂÌÚÓÏ ÏÂÊÍÓÌÙÂÒÒËÓ̇θÌÓ„Ó ‰Ë‡ÎÓ„‡ ÏËÓ‚˚ı Ë Ú‡‰ËˆËÓÌÌ˚ı ÂÎË„ËÈ. èÓ ˝ÚÓÏÛ ÔÓ‚Ó‰Û î. ɲÎÂÌ ‚ Ò‚ÓÂÏ ËÌÚ‚¸˛, ‰‡ÌÌÓÏ „‡ÁÂÚ «ä‡Á‡ıÒÚ‡ÌÒ͇fl Ô‡‚‰‡» ÔÓÒΠÁ‡‚¯ÂÌËfl ‡·ÓÚ˚ II Ò˙ÂÁ‰‡ ÎˉÂÓ‚ ÏËÓ‚˚ı Ë Ú‡‰ËˆËÓÌÌ˚ı ÂÎË„ËÈ, Ò͇Á‡Î: «Ç‰ÓıÌÓ‚ËÚÂθ ˝ÚÓ„Ó Ò˙ÂÁ‰‡ çÛÒÛÎÚ‡Ì ç‡Á‡·‡Â‚ ‚ Ә‰ÌÓÈ ‡Á ÔÓ͇Á‡Î ‚ÒÂÏ, ˜ÚÓ ‚ ̇¯Â ‚ÂÏfl Á̇˜ËÏÓÒÚ¸ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ Ó·˘Â˜ÂÎӂ˜ÂÒÍÓÈ ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËË Òڇ· ÌÂÓÒÔÓËÏÓÈ. à β·Ó ÒÓÚÛ‰Ì˘ÂÒÚ‚Ó Ë ‚Á‡ËÏÓÔÓÌËχÌË ̇˜Ë̇ÂÚÒfl Ò ‰Ë‡ÎÓ„‡ ÏÂÊ‰Û ÒÚÓÓ̇ÏË».
«Теология диалога» Ф. Гюлена à‰ÂË Ò‡ÏÓ„Ó î.ɲÎÂ̇ Á‚Û˜‡Ú ‚ ÛÌËÒÓÌ Ò Ë‰ÂflÏË Ì‡¯Â„Ó èÂÁˉÂÌÚ‡, ‚Ó ‚ÒÂı ÒÓÎˉÌ˚ı ËÁ‰‡ÌËflı Ë ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ Ò‰ ÓÌ ËÁ‚ÂÒÚÂÌ Ì ÚÓθÍÓ Í‡Í ÙËÎÓÒÓÙ Ë Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚È ‰ÂflÚÂθ, ÌÓ ‚ ·Óθ¯ÂÈ ÒÚÂÔÂÌË Í‡Í ÚÂÓÂÚËÍ Ë Ô‡ÍÚËÍ ÏÂÊÍÓÌÙÂÒÒËÓ̇θÌÓ„Ó ‰Ë‡ÎÓ„‡ Ë ÚÓ·ÌÚÌÓÒÚË. чΠ‚ Ò‚ÓÂÏ ËÌÚ‚¸˛ ÓÌ Û‰ÂÎËÎ ÓÒÓ·Ó ‚ÌËχÌË ‚ÓÔÓÒ‡Ï ÏÂÊÍÓÌÙÂÒÒËÓ̇θÌÓ„Ó ‰Ë‡ÎÓ„‡: «ü ‚ÓÒÔËÌËχ˛ ‰Ë‡ÎÓ„, ·Î‡„ÓÚÂÔËÏÓÒÚ¸ Ë ÚÓ·ÌÚÌÓÒÚ¸ ‚ ͇˜ÂÒÚ‚Â ÓÒÌÓ‚ÓÔÓ·„‡˛˘Ëı ÔË̈ËÔÓ‚ ÏÓÂÈ ÂÎË„ËË». ÑÎfl ÚÛˆÍÓ„Ó ÙËÎÓÒÓÙ‡
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
·Î‡„ÓÚÂÔËÏÓÒÚ¸ ÓÁ̇˜‡ÂÚ «Î˛·Ó‚¸ Í Ó‰Û ˜ÂÎӂ˜ÂÒÍÓÏÛ Í‡Í Ò‡ÏÓÏÛ Òӂ¯ÂÌÌÓÏÛ Ë ‚ÓÁ‚˚¯ÂÌÌÓÏÛ Ú‚ÓÂÌ˲ ÉÓÒÔÓ‰‡; ÔÓfl‚ÎÂÌË ‰ÛÊÂβ·Ëfl Í ‰Û„ËÏ; ÔËÌflÚË ‡Á΢ËÈ Ú‡ÍËÏË, ͇ÍË ÓÌË ÂÒÚ¸; ÔËÌflÚËÂ Í‡Ê‰Ó„Ó Ú‡ÍËÏ, ͇ÍÓ‚ ÓÌ ÂÒÚ¸; ÔËÌflÚËÂ Ë Û‚‡ÊÂÌË ÏËÓ‚ÓÁÁÂÌËfl, ÂÎË„ËÓÁÌ˚ı ‚Á„Îfl‰Ó‚ ‰Û„Ëı Ë Ì‚Ï¯‡ÚÂθÒÚ‚Ó ‚ ÌËı». Ö„Ó ÙËÎÓÒÓÙËfl ÂÒÚ¸ ÊËÁÌÂÛÚ‚Âʉ‡˛˘‡fl ÙËÎÓÒÓÙËfl, Ë·Ó Ó̇ ÓÒÌÓ‚˚‚‡ÂÚÒfl ̇ ÔË̈ËÔ‡ı β·‚Ë, ÒÓÒÚ‡‰‡ÌËfl Ë ÚÂÔËÏÓÒÚË. é‰ËÌ ËÁ ËÒÒΉӂ‡ÚÂÎÂÈ Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚‡ î.ɲÎÂ̇ Ò˜ËÚ‡ÂÚ Â„Ó ÔÓ‰ÓÎʇÚÂÎÂÏ «ÚÂÓÎÓ„ËË ‰Ë‡ÎÓ„‡», Ë·Ó ·Ó„ÓÒÎÓ‚ ‚ÓÔÓÒ˚ ÏÂÊÍÓÌÙÂÒÒËÓ̇θÌÓ„Ó ‰Ë‡ÎÓ„‡ Ó·ÓÒÌÓ‚˚‚‡ÂÚ ËÒÍβ˜ËÚÂθÌÓ ÔË̈ËÔ‡ÏË ËÒ·χ. éÌ ÓÚÍ˚ÚÓ Á‡fl‚ÎflÂÚ, ˜ÚÓ Â„Ó ÔÓÁˈËfl ÔÓ ‚ÓÔÓÒ‡Ï ‰Ë‡ÎÓ„‡ ÏÂÊ‰Û ‡Á΢Ì˚ÏË ÍÓÌÙÂÒÒËflÏË Ë ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËflÏË ËÏÂÂÚ ËÒÚÓÍ «‚Ó-Ô‚˚ı, ‚ ë‚fl˘ÂÌÌÓÏ äÓ‡ÌÂ Ë ëÛÌÌ èÓÓ͇ åÛı‡Ïω‡, ‚Ó‚ÚÓ˚ı, ‚ ÏÌÓ„Ó‚ÂÍÓ‚ÓÏ ÓÔ˚Ú ËÊÚËı‡‰Ó‚, Ú.Â. ͇ÌÓÌ˘ÂÒÍËı Ô‰ÔÓÎÓÊÂÌËÈ Ë ‚˚‚Ó‰Ó‚ Û˜ÂÌ˚ı·Ó„ÓÒÎÓ‚Ó‚ ÔÓ ‡Á΢Ì˚Ï ‡ÒÔÂÍÚ‡Ï ÊËÁÌË, ‚ ÚÂÚ¸Ëı, ‚ 1400-ÎÂÚÌÂÈ ËÒÚÓËË ËÒ·χ». à, Í‡Í ÓÌ ÒÔ‡‚‰ÎË‚Ó Á‡Ï˜‡ÂÚ, «ÌÂÚ ÌË˜Â„Ó ÒÚ‡ÌÌÓ„Ó ‚ ÚÓÏ,
olmufltu. Bu uluslararas› forum sayesinde Kazakistan geleneksel dinlerin diyalog merkezi olmufltu. Dünya Dinleri Liderleri II. Kongresi’nden sonra Kazahstanskaya Pravda gazetesine vermifl oldu¤u röportaj›nda Say›n Gülen: “Bu kongreye ilham veren Say›n Nursultan Nazarbayev insanl›k medeniyetinin de¤erlerini ihtiva eden manalar›n tart›fl›lmazl›¤›n› bir kez daha ortaya koydu. Her iflbirli¤i ve karfl›l›kl› anlay›fl diyalogtan bafllamaktad›r.” diye ifade etti. Somut bir flekilde görüldü¤ü gibi Gülen’in fikirleri, Say›n Nazarbayev’in fikirleriyle paralellik göstermektedir.
Gülen’e göre hoflgörü Say›n Fethullah Gülen medya ve sosyal çevrelerde; bir felsefeci ve sosyal faaliyetlerle meflgul olan, hoflgörü ve dinleraras› diyalog teorisini uygulamaya koyan bir insan olarak tan›n›yor. Röportaj›ndaki “Diyalog ve hoflgörüyü dinimin ana prensipleri olarak görmekteyim.” ifadesiyle dinler aras› diyalo¤un gereklili¤ine vurgu yapm›flt›r. Türk düflünür için hoflgörü “Allah’›n yaratt›¤› en flerefli varl›klar olan in-
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
23
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
ученые рассказывают о гюлене ayd›nlar gülen’i anlat›yor
˜ÚÓ Û Î˛‰ÂÈ ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ‡ÁÌ˚ ÏÌÂÌËfl Ë ‚Á„Îfl‰˚, ÌÓ ˝ÚÓ ÌËÍ‡Í Ì ÏÓÊÂÚ Ë Ì ‰ÓÎÊÌÓ ‚ÂÒÚË Í ‡ÁÌӄ·ÒËflÏ Ë ÍÓÌÙÎËÍڇϻ. àÒÒΉӂ‡ÚÂÎË Ä.ìÌ‡Î Ë Ä.ìËθflÏÒ Ì‡Á˚‚‡˛Ú Â„Ó «‡‰‚Ó͇ÚÓÏ ‰Ë‡ÎÓ„‡». à ˝ÚÓ ‚ÔÓÎÌ ÒÔ‡‚‰ÎË‚Ó. î.ɲÎÂÌ Ò˜ËÚ‡ÂÚ, ˜ÚÓ XXI ‚ÂÍ ÒÚ‡ÌÂÚ ‚ÂÍÓÏ ÚÓ·ÌÚÌÓÒÚË Ë ‚Á‡ËÏÓÔÓÌËχÌËfl. Ç Ò‚Ó ‚ÂÏfl ÓÌ ‡ÚÓ‚‡Î Á‡ ‚ÒÚÛÔÎÂÌË íÛˆËË ‚ Ö‚ÓÔÂÈÒÍËÈ ëÓ˛Á. Ç ˝ÚÓÏ ÓÌ ‚ˉÂÎ ‰‡ÎÂÍÓ Ë‰Û˘Ë ÔÂÒÔÂÍÚË‚˚. èÓ Â„Ó ÏÌÂÌ˲, ‚ÒÚÛÔÎÂÌË íÛˆËË Ì ÓÁ̇˜‡ÂÚ ÔÓÒÚÓ ‚ıÓʉÂÌËfl ¢ ӉÌÓÈ ÒÚ‡Ì˚ ‚ Öë. ùÚÓ ·˚ÎÓ ·˚ ̇˜‡ÎÓÏ ÌÓ‚Ó„Ó ÔÂËÓ‰‡ ‚ ËÒÚÓËË ˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚‡. èË ‚ıÓʉÂÌËË íÛˆËË ‚ Öë ÏÓÊÂÚ ÔÓËÁÓÈÚË ‚ÒÚ˜‡ ÍÛθÚÛ Ë ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËÈ, ÒÚ‡ÌÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌ˚Ï Â‡Î¸ÌÓ ÏÂÊÍÓÌÙÂÒÒËÓ̇θÌÓ ÒÓÚÛ‰Ì˘ÂÒÚ‚Ó Ë ‰Ë‡ÎÓ„, ËÒ·ÏÒÍÓ „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚Ó ÒÏÓÊÂÚ ÒÚ‡Ú¸ ‡‚ÌÓÔ‡‚Ì˚Ï ˜ÎÂÌÓÏ ÒÓ˛Á‡, ÒÓÒÚÓfl˘Â„Ó ÚÓθÍÓ ËÁ ıËÒÚˇÌÒÍËı ÒÚ‡Ì, Ò˜ËÚ‡ÂÚ ÚÛˆÍËÈ Ï˚ÒÎËÚÂθ. à‰ÂË ÚÓ·ÌÚÌÓÒÚË Ë ÏÂÊÍÛθÚÛÌÓ„Ó ‰Ë‡ÎÓ„‡ Ú‡Íʠ΄ÎË ‚ ÓÒÌÓ‚Û Ó·‡ÁÓ‚‡ÚÂθÌÓÈ ÍÓ̈ÂÔˆËË î.ɲÎÂ̇. éÌ Ò˜ËÚ‡ÂÚ, ÂÒÎË Ì‚ÂÊÂÒÚ‚Ó Ë ˝ÍÒÚÂÏËÁÏ ÒÎÛÊ‡Ú ÓÒÌÓ‚ÓÈ ‰Îfl ‡Á΢Ì˚ı ÒӈˇθÌ˚ı ·ÓÎÂÁÌÂÈ Ë ÍÓÌÙÎËÍÚÓ‚, ÚÓ ÏË ÒÔ‡ÒÛÚ Á̇ÌËÂ Ë ÚÓ·ÌÚÌÓÒÚ¸. Ç Ò‚ÓÂÏ ËÌÚ‚¸˛, ‰‡ÌÌÓÏ „‡ÁÂÚ «The Daily Nation», î. ɲÎÂÌ, Óڂ˜‡fl ̇ Á‡‰‡ÌÌ˚È ‚ÓÔÓÒ, ÓÒÓ·Ó ÔÓ‰˜ÂÍÌÛÎ, ˜ÚÓ «ÚÂÏfl ÁÎÂȯËÏË ‚‡„‡ÏË Î˛‰ÂÈ fl‚Îfl˛ÚÒfl Ì‚ÂÊÂÒÚ‚Ó, ÌˢÂÚ‡ Ë ‡Á‰Ó˚». чÎÂÂ, ‡ÒÒÛʉ‡fl ÔÓ ‰‡ÌÌÓÏÛ ÔÓ‚Ó‰Û, ÓÌ Ò͇Á‡Î: «èÓÒ‚Â˘ÂÌË ÔÓ·Âʉ‡ÂÚ Ì‚ÂÊÂÒÚ‚Ó, ÚÛ‰ Ë Ì‡ÍÓÔÎÂÌË χÚ¡θÌ˚ı ·Î‡„ ÛÒÚ‡Ìfl˛Ú ÌˢÂÚÛ, ‡ ‰ËÌÒÚ‚Ó, ‰Ë‡ÎÓ„ Ë ÚÂÔËÏÓÒÚ¸ Ò‚Ó‰flÚ Ì‡ ÌÂÚ ‡ÒÔË Ë ÔÓÚË‚Ó˜Ëfl». Ç ‰ÂΠÏÂÊÍÛθÚÛÌÓ„Ó ‰Ë‡ÎÓ„‡ Ë Òӄ·ÒËfl î.ɲÎÂÌ ‚ÓÁ·„‡ÂÚ ·Óθ¯Ë ̇‰Âʉ˚ ̇ Ó·‡ÁÓ‚‡ÚÂθÌ˚ ۘÂʉÂÌËfl, ÍÓÚÓ˚ ÓÚÍ˚‚‡˛ÚÒfl Â„Ó Â‰ËÌÓÏ˚¯ÎÂÌÌË͇ÏË, „‰Â Ó·Û˜‡˛ÚÒfl ‰ÂÚË ËÁ ‡Á΢Ì˚ı ÒӈˇθÌ˚ı ÒÎÓ‚, ‚Ì Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ Ëı ÂÎË„ËÓÁÌ˚ı, ˝ÚÌ˘ÂÒÍËı Ë ËÌ˚ı ‡Á΢ËÈ. î. ɲÎÂÌ, „Ó‚Ófl Ó Ò‚ÓÂÈ ÍÓ̈ÂÔˆËË Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl, Ò˜ËÚ‡ÂÚ, ˜ÚÓ «˝ÚÓ ÌÓ‚‡fl ÙÓχ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl, ‚ ÍÓÚÓÓÈ ÔËÓ·ÂÚÂÌË ÂÎË„ËÓÁÌ˚ı Ë Ì‡Û˜Ì˚ı Á̇ÌËÈ ·Û‰ÂÚ Â‰ËÌ˚Ï ÔÓˆÂÒÒÓÏ. ùÚÓ ÔÓ‚˚ÒËÚ ÛÓ‚Â̸ ÏÓ‡ÎË Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚË Ë ÒÓÁ‰‡ÒÚ ÔÓ‰ÎËÌÌÓ ÔÓÒ‚Â˘ÂÌÌ˚ı β‰ÂÈ, Ò‰ˆ‡ ÍÓÚÓ˚ı ÓÁ‡ËÚ Ò‚ÂÚ ÂÎË„ËË, ‡ ÛÏ˚ – Ò‚ÂÚ Ì‡ÛÍË; β‰ÂÈ ‚ÒÂÒÚÓÓÌÌ ‡Á‚ËÚ˚ı». ùÚË ¯ÍÓÎ˚ – ÂÒÚ¸ ¯ÍÓÎ˚ ·Û‰Û˘Â„Ó, Ë·Ó Ëı ÓÒÌÓ‚ÓÈ ˆÂθ˛ Ë Ëı Ô‰̇Á̇˜ÂÌËÂÏ fl‚ÎflÂÚÒfl Ì ÚÓθÍÓ ‚˚ÒÓÍÓÍ·ÒÒÌÓ ӷ‡ÁÓ‚‡ÌËÂ, ‡ ÏÓÊÂÚ, ‚ ·Óθ¯ÂÈ ÒÚÂÔÂÌË, ‚ÓÒÔËÚ‡ÌË ÌÓ‚ÓÈ ÔÎÂfl‰˚ „‡Ê‰‡Ì Ïˇ, ÍÓÚÓ˚ ‚ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌË ·Û‰ÛÚ ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸Òfl
24
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
ÔË̈ËÔ‡ÏË „ÛχÌÌÓÒÚË Ë ÚÓ·ÌÚÌÓÒÚË. é˜Â̸ ˜‡ÒÚÓ Á‡‰‡˛˘ËÈÒfl ÂÏÛ ‚ÓÔÓÒ – ˝ÚÓ ‚ÓÔÓÒ Ó ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁË ËÒ·χ Ë ÚÂÓ‡. ç‡ ˜ÚÓ ÓÌ ‚Ò„‰‡ ͇Ú„Ó˘ÌÓ Ë Ó‰ÌÓÁ̇˜ÌÓ Óڂ˜‡Î, ˜ÚÓ ËÒÎ‡Ï Ë ÚÂÓ ÌÂÒÓ‚ÏÂÒÚËÏ˚ ‚¢Ë: «èÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ ‚ ËÒ·Ï ۷ËÈÒÚ‚Ó ˜ÂÎÓ‚Â͇ – ¯‡„ ÔÓÚË‚ ‚ÓÎË ÇÒ‚˚¯Ì„Ó. Ç˚ Ì ËÏÂÂÚ ԇ‚‡ Û·Ë‚‡Ú¸ ˜ÂÎÓ‚Â͇.». î.ɲÎÂÌ ËÏÂÂÚ ÏÛÊÂÒÚ‚Ó ÒÏÓÚÂÚ¸ Ô‡‚‰Â ‚ „·Á‡ Ë ÔËÁ̇ÂÚ, ˜ÚÓ, Í ÒÓʇÎÂÌ˲, ÚÂÓËÁÏ, Í‡Í Ë ‚ ‰Û„Ëı ˜‡ÒÚflı Ò‚ÂÚ‡, ËÏÂÂÚ ÏÂÒÚÓ Ë ‚ ËÒ·ÏÒÍÓÏ ÏËÂ. éÌ „Ó‚ÓËÚ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ Ì‡ ˝ÚÓ Ì ÒΉÛÂÚ Á‡Í˚‚‡Ú¸ „·Á‡, ‡ «ÒΉÛÂÚ Ò̇˜‡Î‡ ÔÓÒÚ‡‚ËÚ¸ Ô‡‚ËθÌ˚È ‰Ë‡„ÌÓÁ, ‡ ÔÓÚÓÏ ÔÓ‚Ó‰ËÚ¸ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Â Î˜ÂÌˠ̉ۄ‡». ü ‰Ûχ˛, ˝ÚÓ ÓÚÌÓÒËÚÒfl ÍÓ ‚ÒÂÏ ‚ˉ‡Ï ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓ„Ó ÚÂÓËÁχ. î.ɲÎÂÌ, ‡Ì‡ÎËÁËÛfl ÔËÓ‰Û ÚÂÓËÁχ Ë Â„Ó ÔÓfl‚ÎÂÌËfl, ‰ÂڇθÌÓ ÓÒÚ‡ÌÓ‚ËÎÒfl ̇ Ô˘Ë̇ı ‡ÒÔÓÒÚ‡ÌÂÌËfl ÚÂÓËÁχ. ä ÓÒÌÓ‚Ì˚Ï Ô˘ËÌ‡Ï ‡ÒÔÓÒÚ‡ÌÂÌËfl ÚÂÓËÁχ ÓÌ ÓÚÌÓÒËÚ Ú ÒӈˇθÌ˚ Ì‰ۄË, ÍÓÚÓ˚ ËÏÂ˛Ú ÏÂÒÚÓ ‚ ·Óθ¯ËÌÒÚ‚Â ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚ı ÏÛÒÛθχÌÒÍËı ÒÚ‡Ì. ùÚÓ ÌˢÂÚ‡, Ì„‡ÏÓÚÌÓÒÚ¸, Í·ÒÒÓ‚˚ ‡Á΢Ëfl Ë Ì‡Î˘Ë ˝ÚÌ˘ÂÒÍÓÈ ‰ËÒÍËÏË̇ˆËË. Ç ÏÛÒÛθχÌÒÍËı Òڇ̇ı Ì ‡ÎËÁÓ‚‡Ì˚ Ú‡ÍË ·‡ÁÓ‚˚ ˆÂÌÌÓÒÚË, Í‡Í Ô‡‚‡ ˜ÂÎÓ‚Â͇, ‰ÓÒÚÛÔ Í Ó·‡ÁÓ‚‡Ì˲ Ë ËÌÙÓχˆËÓÌÌ˚Ï ÚÂıÌÓÎÓ„ËflÏ, ˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍÓ ·Î‡„ÓÒÓÒÚÓflÌËÂ Ë ÒÔ‡‚‰ÎË‚ÓÒÚ¸ ‚ ‡ÒÔ‰ÂÎÂÌËË ‰ÓıÓ‰Ó‚. ÅÓΠÚÓ„Ó, Í‡Í Ò˜ËÚ‡ÂÚ î.ɲÎÂÌ, ̇Ӊ˚ ˝ÚËı ÒÚ‡Ì Ì ‚ ÒÓÒÚÓflÌËË Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂθÌÓ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓËÚ¸ Ò‚ÓË ·‡ÁÓ‚˚ ÔÓÚ·ÌÓÒÚË, ˜ÚÓ ‚˚Á˚‚‡ÂÚ ÌÂ̇‚ËÒÚ¸, ‚‡Ê‰Â·ÌÓÒÚ¸ ÔÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌ˲ Í á‡Ô‡‰Û. í‡ÍÊ Ì„‡ÚË‚ÌÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í á‡Ô‡‰Û Ë ‚˚ÚÂ͇˛˘Ë ÓÚÒ˛‰‡ ÔÓÒΉÒÚ‚Ëfl Ò‚flÁ‡Ì˚ Ë Ò ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËË, ÍÓ„‰‡ ˉÂÚ ÔÓˆÂÒÒ ‚ÂÎËÍÓ„Ó ÔÂÂÒÂÎÂÌËfl Ë ÒϯÂÌËfl ‡ÁÌ˚ı ̇Ӊӂ Ë ‡Ò. Ç ÂÁÛθڇÚ ˜Â„Ó ‚Ò ӘÂ̸ ÚÂÒÌÓ Ó·˘‡˛ÚÒfl ÏÂÊ‰Û ÒÓ·ÓÈ, ‚ÂÒ¸ ÏË Ô‚‡˘‡ÂÚÒfl ‚ «„ÎÓ·‡Î¸ÌÛ˛ ‰ÂÂ‚Ì˛», Ë ‚Ò ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ‚ÂҸχ ÔÓÁ‡˜Ì˚Ï: ÓÒÍӯ̇fl ÊËÁ̸ Ó‰ÌËı Ë Ìˢ‡fl ‰Û„Ëı, ˜ÚÓ ˜Â‚‡ÚÓ ‡Á΢Ì˚ÏË ÍÓÌÙÎËÍÚ‡ÏË. çÓ ‚ÓËÒÚËÌÛ Ò‡ÏÓÈ „·‚ÌÓÈ Ô˘ËÌÓÈ ‡ÒÔÓÒÚ‡ÌÂÌËfl ÚÂÓËÁχ fl‚ÎflÂÚÒfl ‰ÛıÓ‚Ì˚È ÍËÁËÒ, ˜ÚÓ ‚ ·Óθ¯ÂÈ ÒÚÂÔÂÌË Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò ÔÂÌ·ÂÊÂÌËÂÏ ÔÓ‰ÎËÌÌÓ ÂÎË„ËÓÁÌ˚ÏË ˆÂÌÌÓÒÚflÏË. ë„ӉÌfl ÏË Á‡ÔÓÎÌËÎË ‚Ò‚ÓÁÏÓÊÌ˚ ÌÓ‚Ófl‚ÎÂÌÌ˚ ÂÎË„ËÓÁÌ˚ ӷ‡ÁÓ‚‡ÌËfl Ë ÛÔ‡‰Ì˘ÂÒ͇fl ÙËÎÓÒÓÙËfl. í‡ÍÓÈ ÌÂÛÚ¯ËÚÂθÌ˚È ‰Ë‡„ÌÓÁ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÏÛ ÏËÛ ÒÚ‡‚ËÚ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚È ÚÛˆÍËÈ Ï˚ÒÎËÚÂθ îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ.
sanlara karfl› sevgi, di¤er insanlarla tahsis edilmesi gereken dostluk, insanlar›n ve aralar›nda var olan farkl›l›klar›n oldu¤u gibi kabullenilmesi ve bu görüfllere sayg› duyulmas›” manas›na gelmekte. Gülen’in felsefesi sevgi, merhamet ve hoflgörü prensiplerine dayand›¤› için iyimser bir karakter tafl›maktad›r. Dinleraras› diyalo¤u ‹slam prensiplerine ba¤lamas› sebebiyle Gülen’in çal›flmalar›n› akademik olarak araflt›ran bir ilahiyatç›, Gülen’i “diyalog teolojisi”nin takipçisi olarak görmektedir. Buna ilaveten Ünal ve Williams gibi araflt›rmac›lar da Gülen’i “diyalo¤un avukat›” olarak adland›rmaktad›rlar. Say›n Gülen farkl› din ve medeniyetler aras› diyalog ile ilgili fikirlerin ilk önce Kur’an-› Kerim ve Peygamber Efendimizin sünnetine, içtihad›n uzun y›llar sonunda edindi¤i tecrübesine (ilahiyatç›lar›n farkl› konular üzerindeki yorum ve sonuçlar›na) ve ‹slam’›n 1400 y›ll›k tarihine dayand›¤›n› aç›kça söylemektedir. Gülen “insanlar›n görüfl ve fikirlerinin farkl›l›¤›n›n tuhaf bir fley olmad›¤›n› ifade etmekte, bu farkl›l›¤›n çat›flma ve ihtilaflara sebebiyet vermemesi gerekti¤ini” düflünmektedir. Gülen 21. yüzy›l›n hoflgörü ve karfl›l›kl› anlay›fl ça¤› olaca¤› ve Türkiye’nin Avrupa Birli¤i’ne girmesinin bu ba¤lamda güzel
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
ayd›nlar gülen’i anlat›yor ученые рассказывают о гюлене
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
ce¤inin alt›n› çiziyor ve bu e¤itim fleklinin; kalp-dima¤ bütünlü¤ünü sa¤lam›fl fertler yetifltirmeye yard›m edece¤ini” ifade ediyor. Türk okullar›n›n misyonu ö¤rencilere sadece iyi bir e¤itim vermek de¤il, ayn› zamanda ö¤rencileri insan severlik ve hoflgörü prensiplerini k›lavuz edinen birer dünya vatandafl› olarak yetifltirmek oldu¤u için, bu e¤itim kurumlar›n› gelece¤in okullar› olarak adland›rabiliriz.
Гюлен с турецкими учеными из различных областей науки Gülen Türkiye’nin farkl› kesimlerinden ayd›nlarla birlikte
Гюлен: «Просвещение побеждает невежество, труд и накопление материальных благ устраняют нищету, а единство, диалог и терпимость сводят на нет распри и противоречия». Gülen: “E¤itim cahilli¤in; emek ve hay›rseverlik yoksullu¤un; birlik, diyalog ve hoflgörü ise kavga ve çat›flmalar›n panzehiridir”. sonuçlar do¤uraca¤› görüflünde. Kendisine göre Türkiye’nin Avrupa Birli¤ine girmesi bu uluslararas› kuruma sadece bir ülkenin daha eklenmesi manas›n› tafl›mamaktad›r. Bu mesele insanl›k için yeni bir dönem açacakt›r. Gülen’in fikirlerine göre Türkiye’nin AB’ye girmesi kültür ve medeniyetler buluflmas›n›, dinler aras›ndaki diyalo¤u ve iflbirli¤ini temin edecektir. Böylece Müslüman nüfusun yo¤unlukta oldu¤u Türkiye de, sadece H›ristiyan ülkelerden oluflan birli¤in eflit haklara sahip bir üyesi olacakt›r. Gülen’in e¤itim anlay›fl› da hoflgörü ve dinler aras› diyalog hakk›ndaki fikrine dayanmaktad›r (uyum sa¤lamaktad›r). Tahammülsüzlük ve afl›r›c›l›k farkl› sosyal bunal›m ve çat›flmalara sebebiyet verirken, bilgi ve hoflgörü dünyay› kurtaracak
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
güce sahiptir. The Daily Nation gazetesine vermifl oldu¤u röportaj›nda bir soruya cevap verirken insanl›¤›n üç düflman›n›n “cahillik, yoksulluk ve çat›flmalar” oldu¤unu vurgulam›flt›r. “E¤itim cahilli¤in; emek ve hay›rseverlik yoksullu¤un; birlik, diyalog ve hoflgörü ise kavga ve çat›flmalar›n panzehiridir”. Kültürler aras› diyalog anlay›fl›, bu örgünün gönüllüleri taraf›ndan aç›lan; farkl› dini, etnik ve sosyal gruplara mensup olan çocuklar›n ayr›mc›l›¤a meydan vermeden bir arada okudu¤u e¤itim kurumlar›na ümit ba¤lamakta. Gülen, kendi e¤itim anlay›fl›n› “dini ve bilimsel olgular›n ayn› süreç içinde de¤erlendirildi¤i yeni bir e¤itim flekli” olarak tan›mlamaktad›r. Gülen, “kalbin nurunun dini ve ahlakî ilimlerle, akl›n ziyas›n›n ise ancak fenni ilimlerle kazan›labile-
Gülen’e çok s›k sorulan sorulardan biri, terörün ‹slam’a ba¤l› olup olmamas›d›r. Bu soruya karfl› Say›n Gülen ‹slam’›n terör ile birbirine tamamen z›t kavramlar oldu¤unu özellikle vurguluyor: “Bir insan›n öldürülmesi ‹slam’da Allah’›n kudretine karfl› gelmek için at›lan bir ad›md›r. Hiç kimsenin bir insan› öldürmeye hakk› yoktur. Savafl zaman›nda bile, suçsuz insanlara zarar vermek büyük bir günaht›r. Bir insan s›rf inanc› gere¤i ölüme mahkum edilemez’. Bu konuya devam ederek fluna dikkat çekmekte: “‹slam adil bir inançt›r, onu do¤ru bir flekilde anlamak laz›m. Bir Müslüman “Birini öldürdükten sonra cennete girece¤im” diyemez. Müslüman’›n genel amac› Allah’›n raz›s›n› kazanmakt›r. Fethullah Gülen terörizmin dünyan›n dört bir taraf›nda oldu¤u gibi, ‹slam ülkelerinde de var oldu¤una dikkat çekiyor. Fakat bu meseleye göz yummamak ve “hastal›¤› teflhis edip, tedavisine bafllamak” gerekti¤ini ifade ediyor. Gülen terörün analizini yaparken, bu zehirli ak›m›n sebepleri üzerinde duruyor. Terörün bafll›ca sebepleri aras›nda, modern Müslüman ülkelerinin ço¤unda mevcut olan yoksulluk, cahillik, s›n›f fark› ve etnik ayr›mc›l›k gibi sosyal hastal›klar› say›yor. Hâlâ ço¤u Müslüman ülkelerde insan haklar›, bilgi teknolojisinin genel kullan›m›, ekonomik refah ve gelir da¤›l›m›nda adaletsizlik gibi, de¤erler sistemi oturmufl durumda de¤il. Haliyle bu ülkelerde yaflayan insanlarda, ihtiyaçlar›n› karfl›layamamalar› durumunda, Bat›’ya karfl› bir nefret ve düflmanl›k hissi do¤maktad›r. Ayr›ca Bat› hakk›ndaki olumsuz düflünceler ve bu düflünceler sonucunda do¤an olaylar, farkl› halk ve ›rklar›n kitlesel göçlerini içine alan küreselleflme süreçlerine de ba¤l›d›r. Terörün yay›lmas›n›n bir di¤er sebebi de dini de¤erlerin küçümsenmesine ba¤l› olan manevi buhrand›r. Modern Türk düflünürü Fethullah Gülen modern dünyada temessül eden bu habis uru teflhis etmifltir.
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
25
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
ученые рассказывают о гюлене ayd›nlar gülen’i anlat›yor
Cлышать другого, а потом себя Борис Клементьев Шеф-редактор газеты «Известия – Санкт-Петербург».
Yan›ndakini duymak Boris Klementyev ‹zvestiya Saint Petersburg gazetesi Genel Yay›n Yönetmeni.
‚‡ „Ó‰‡ ̇Á‡‰ ÏÓÈ Ò˚Ì ÔÓÒÚÛÔËÎ ‚ ÚÛˆÍËÈ ÎˈÂÈ ‚ èÂÚ·ۄÂ. ê¯ÂÌË ÔÂÂÈÚË ËÁ Ó·˘ÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÚÂθÌÓÈ ¯ÍÓÎ˚ Ò Û„ÎÛ·ÎÂÌÌ˚Ï ËÁÛ˜ÂÌËÂÏ Ù‡ÌˆÛÁÒÍÓ„Ó flÁ˚͇ ‚ ¯ÍÓÎÛ, „‰Â ·Óθ¯ËÌÒÚ‚Ó Ô‰ÏÂÚÓ‚ ÔÂÔÓ‰‡˛Ú ÚÛÍË, ÏÌÓ„Ë ̇¯Ë Ó‰Ì˚Â Ë Á̇ÍÓÏ˚ ÒÓ˜ÎË ‡‚‡ÌÚ˛Ì˚Ï. «á‡˜ÂÏ ‚‡Ï ˝ÚÓ? ÇÓÒÚÓÍ, ËÒ·Ï... ä‡Í Ë ˜ÂÏÛ ÒÏÓ„ÛÚ Ì‡Û˜ËÚ¸ ÚÛÍË Ú‚Ó ԇ‚ÓÒ·‚ÌÓ ‰ËÚfl?» – „Ó‚ÓËÎË ÓÌË ˜ÚÓ-ÚÓ ‚ ˝ÚÓÏ Ó‰Â. çÓ Ï˚ ̇ ÒÂÏÂÈÌÓÏ ÒÓ‚ÂÚÂ Ú‚Â‰Ó ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚ËÎË: ÔÓÒΠ҉¸ÏÓ„Ó Í·ÒÒ‡ Ò‰‡ÂÏ ‰ÓÍÛÏÂÌÚ˚ ‚ ÎˈÂÈ Ë ÔÓ·ÛÂÏ ÔÓÒÚÛÔËÚ¸. äÓ̘ÌÓ, ‚ÓÎÌÓ‚‡ÎËÒ¸: Í‡Í ÔflÚ̇‰ˆ‡ÚËÎÂÚÌËÈ Ï‡Î¸˜Ë¯Í‡ ÒÏÓÊÂÚ ‡‰‡ÔÚËÓ‚‡Ú¸Òfl Í ÌÓ‚ÓÈ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍÂ, ÒÛÏÂÂÚ ÎË Ì‡ÈÚË Ó·˘ËÈ flÁ˚Í Ò Û˜ËÚÂÎflÏË-ËÌÓÒڇ̈‡ÏË. çÓ ‚ÒÂÎflÎÓ Ì‡‰ÂÊ‰Û ÚÓ Ó·ÒÚÓflÚÂθÒÚ‚Ó, ˜ÚÓ ÎˈÂÈ ËÏÂÎ ‰Ó·Û˛ ‰‚Â̇‰ˆ‡ÚËÎÂÚÌ˛˛ ÂÔÛÚ‡ˆË˛ Ë Á‡ÌËχΠӉÌÓ ËÁ Ô‚˚ı ÏÂÒÚ ‚ „ÓӉ ÔÓ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡Ï ÓÎËÏÔˇ‰ Ë ÍÓÌÍÛÒÓ‚. Ö„Ó ‚˚ÔÛÒÍÌËÍË ·ÂÁ ÔÓ·ÎÂÏ ÔÓÒÚÛÔ‡ÎË ‚ ÔÂÒÚËÊÌ˚ ‚ÛÁ˚.
ki y›l önce o¤lum Petersburg’taki Türk lisesine bafllad›. Onu okudu¤u okuldan al›p ö¤retmenlerinin ço¤u Türk olan okula verme karar›m›z birçok arkadafl ve tan›d›klar›m›z taraf›ndan macera olarak görülmüfltü. “Niye böyle bir karar verdiniz? Do¤u, ‹slam... Türkler, Ortodoks çocu¤una neyi ö¤retebilirler?” diye sorular soruyorlard›.
Ñ
Турки относятся к нам как к друзьям è‚ÓÂ, ˜ÚÓ ÔÓ‡ÁËÎÓ Ì‡Ò ‚ Îˈ ·ÛÍ‚‡Î¸ÌÓ Ò ÔÓÓ„‡, – Îˈ‡ ·flÚ. ëÔÓÍÓÈÌ˚Â, ÓÚÍ˚Ú˚Â, ÔË‚ÂÚÎË‚˚Â. ä‡Ê‰˚È Ó·flÁ‡ÚÂθÌÓ Á‰ÓÓ‚‡ÎÒfl. ÇÓ‰Â Ë ÏÂÎÓ˜¸, ÌÓ, ÔËÁ̇ڸÒfl, ÔËflÚ̇fl. lj¸ ڇ͇fl ‚ÂÊÎË‚ÓÒÚ¸ – ̘‡ÒÚÓ fl‚ÎÂÌË ‚ Ó·˚˜Ì˚ı ¯ÍÓ·ı. èÓ Ï Á̇ÍÓÏÒÚ‚‡ Ò ÔÂÔÓ‰‡‚‡ÚÂÎflÏË, ÏÂÚÓ‰ËÍÓÈ Ó·Û˜ÂÌËfl, Ú‡‰ËˆËflÏË ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÔÓÌflÚÌÓ: ˝ÚÓ Ì ‰ËÌÒÚ‚ÂÌ̇fl ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚ¸ ÎˈÂfl. àϲ ‚ ‚Ë‰Û Ì ÔÂÔÓ‰‡‚‡ÌË ıËÏËË, ·ËÓÎÓ„ËË, ÙËÁËÍË Ë Ï‡ÚÂχÚËÍË Ì‡ ‡Ì„ÎËÈÒÍÓÏ flÁ˚ÍÂ, Ì ËÁÛ˜ÂÌË ÚÛˆÍÓ„Ó flÁ˚͇, ‡ ÒÓ‚ÒÂÏ ‰Û„ÓÂ. éÚۘ˂¯ËÒ¸ ‰‚‡ ÏÂÒflˆ‡ ‚ ÎˈÂÂ, Ò˚Ì ‡ÒÒ͇Á‡Î:
26
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
‹
Борис Клементьев с супругой и сыном. Boris Klementyev o¤lu ve efli ile birlikte.
– íÛÍË ÓÚÌÓÒflÚÒfl Í Ì‡Ï Í‡Í Í ‰ÛÁ¸flÏ. ч, ÔÂÔÓ‰‡‚‡ÚÂθ – ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÚ‡¯ËÈ, Û‚‡Ê‡ÂÏ˚È, ÌÓ ‚Ò ‚ÓÔÓÒ˚ ÏÓÊÌÓ Ó·ÒÛʉ‡Ú¸ Ò ÌËÏ ÔÓ˜ÚË Ì‡ ‡‚Ì˚ı. çËÍÚÓ ÌËÍÓ„‰‡ Ì Í˘ËÚ. ì˜ËÚÂÎfl ÔÓÒÚÓflÌÌÓ ÔÓÏÓ„‡˛Ú (Ë ÔÓÒΠÛÓÍÓ‚ ÚÓÊÂ) ÓÒ‚ÓËÚ¸ Ô‰ÏÂÚ Ë ‰Ó·ËÚ¸Òfl ÂÁÛθڇڇ. ã„ÍÓ Ó·˘‡Ú¸Òfl. å˚ ÔÓÌËχÂÏ ‰Û„ ‰Û„‡. íÓ, ˜ÚÓ ÎˈÂÈ ‰Îfl ÏÌÓ„Ëı ÒÚ‡ÌÓ‚ËÎÒfl ‚ÚÓ˚Ï ‰ÓÏÓÏ, ·flÚ‡ ÔflÏÓ Ì „Ó‚ÓËÎË, ÌÓ ˝ÚÓ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÎÓÒ¸ ÔÓÌflÚÌÓ ËÁ ‡ÒÒ͇Á‡ÌÌ˚ı ËÏË ËÒÚÓËÈ. èÓ ÚÓ, Í‡Í ‚ÏÂÒÚÂ Ò ÔÂÔÓ‰‡‚‡ÚÂÎflÏË Ë„‡ÎË ‚ ÙÛÚ·ÓÎ, ÂÁ‰ËÎË Ì‡ ¯‡¯Î˚ÍË, „ÓÚÓ‚ËÎË ÍÓ̈ÂÚÌ˚ ÔÓ„‡ÏÏ˚. ãÂÚÓÏ ÔÓ·˚‚‡ÎË ‚ ëڇϷÛÎÂ, ̇ ÏÌÓ„Ó˜ËÒÎÂÌÌ˚ı ˝ÍÒÍÛÒËflı, ÍÛÔ‡ÎËÒ¸ ‚ å‡ÏÓÌÓÏ ÏÓÂ. à, ˜ÚÓ ‚‡ÊÌÓ, ÛÁ̇ÎË ÏÌÓ„Ó ËÌÚÂÂÒÌÓ„Ó Ó ÊËÁÌË, Ú‡‰ËˆËflı ‰Û„Ó„Ó Ì‡Ó‰‡.
Bir aile toplant›s›nda o¤lumuz 7. s›n›f› bitirdikten sonra onu liseye kaydettirmeliyiz fleklinde karar verdik. Hepimiz tabi ki 15 yafl›ndaki çocu¤un yeni ortama nas›l al›flaca¤›n› ve yabanc› ö¤retmenlerle anlafl›p anlaflamayaca¤›n› merak ediyorduk. Bahsetti¤im lisenin flehrimizde 12 y›ll›k bir tecrübeye sahip olmas›, olimpiyatlar ve yar›flmalarda derece alan okullardan biri olmas› hoflumuza giden faktörlerdi. Ayn› zamanda bu lisenin mezunlar› en prestijli üniversitelere girebiliyorlard›.
Türkler bizi arkadafl olarak görüyorlar Lisede bizi hayret içinde b›rakan fleylerden baz›lar› flunlard›; çocuklar gayet sakin, iletiflime aç›k güler yüzlüydüler. Okul içinde karfl›laflt›¤›m›z çocuklardan her biri bize selam veriyordu. Bu çok küçük bir fley olsa da, insan›n hofluna gidiyordu. Standart okullarda bu kadar nazik çocuklar› göremezsiniz. Daha sonra ö¤retmenlerle tan›fl›p e¤itim yöntemleri ve uygulad›klar› sistemi ö¤rendi¤imizde bu meselenin lisenin tek özelli¤i olmad›¤›n› anlad›k. Burada önemli olan kimya, biyoloji, fizik ve matematik derslerinin ‹ngilizce anlat›lmas› veya Türkçe
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
ayd›nlar gülen’i anlat›yor ученые рассказывают о гюлене
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
Колледж Бурч (Стамбул) Burç Koleji (‹stanbul)
ü ÔÓËÌÚÂÂÒÓ‚‡ÎÒfl Û Ó‰ÌÓ„Ó ËÁ ۘ‰ËÚÂÎÂÈ ÎˈÂfl ÄÎË íÛÍÂÎË: «á‡˜ÂÏ Ú‡Í Ìfl̘ËÚ¸Òfl Ò Û˜ÂÌË͇ÏË? ç ÔӢ ÎË, Í‡Í ÔËÌflÚÓ ‚ ‰Û„Ëı ¯ÍÓ·ı, ‚Ò ӷ˙flÒÌflÚ¸ ̇ ÛÓ͇ı Ë ÔÓ ÏËÌËÏÛÏÛ Ì‡ ‰ÓÔÓÎÌËÚÂθÌ˚ı Á‡ÌflÚËflı?» – ÑÎfl Ì‡Ò ‚Ò„‰‡ ·˚Î ‚‡ÊÂÌ ÔflÏÓÈ ‰Ó‚ÂËÚÂθÌ˚È ÍÓÌÚ‡ÍÚ Ò Û˜ÂÌË͇ÏË, – ÓÚ‚ÂÚËÎ ÓÌ. – ÅÂÁ ‚Á‡ËÏÓÔÓÌËχÌËfl Ë Á‡·ÓÚ˚ Ò Ì‡¯ÂÈ ÒÚÓÓÌ˚ ÌË˜Â„Ó ·˚ Ì ÔÓÎÛ˜ËÎÓÒ¸. èÎ˛Ò Ó·Û˜ÂÌË ̇ ÏÂʉÛ̇ӉÌÓÏ ÛÓ‚ÌÂ. ùÚÓ Ë ÂÒÚ¸ ÓÒÌÓ‚˚ ÒËÒÚÂÏ˚ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl ‚ ·Óθ¯ËÌÒÚ‚Â ˜‡ÒÚÌ˚ı ¯ÍÓÎ íÛˆËË. ë„ӉÌfl ˝Ú‡ ÒËÒÚÂχ ÔËÌÓÒËÚ ıÓӯˠÔÎÓ‰˚ ‚Ó ÏÌÓ„Ëı Òڇ̇ı Ïˇ. ÅÓΠ500 ÏÂʉÛ̇ӉÌ˚ı Îˈ‚ ÓÚÍ˚ÚÓ íÛˆËÂÈ Ì‡ ˜ÂÚ˚Âı ÍÓÌÚËÌÂÌÚ‡ı: ‚ üÔÓÌËË, äËÚ‡Â, êÓÒÒËË, ëòÄ, çË„ÂËË, äÂÌËË, óÂıËË, èÓθ¯Â Ë ‰Û„Ëı Òڇ̇ı. íÛˆÍË ÎˈÂË ÏÌÓ„Ó̇ˆËÓ̇θÌ˚, ‚ ÌËı ÔËıÓ‰flÚ ‰ÂÚË ‡ÁÌ˚ı ̇Ӊӂ. ç‡ÔËÏÂ, ‚ ÅÓÒÌËË ‚ÏÂÒÚ ‰ÛÊÌÓ Û˜‡ÚÒfl ‚ Îˈ ıÓ‚‡Ú˚ Ë Ò·˚. ÇÒ ˝ÚË ¯ÍÓÎ˚ ÓÒÌÓ‚‡Ì˚ ̇ ˉÂflı îÂÚıÛηı‡ ɲÎÂ̇.
Кто такой Фетхуллах Гюлен? îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ fl‚ÎflÂÚÒfl ˉÂÈÌ˚Ï ‚‰ÓıÌÓ‚ËÚÂÎÂÏ ÚÛˆÍËı ¯ÍÓÎ. àÁ‚ÂÒÚÌ˚È Û˜ËÚÂθ, ËÒ·ÏÒÍËÈ Û˜ÂÌ˚È·Ó„ÓÒÎÓ‚, ÔÓ˜ÂÚÌ˚È ÔÂÁˉÂÌÚ ÚÛˆÍÓ„Ó
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
Первое, что поразило нас в лицее буквально с порога, – лица ребят. Спокойные, открытые, приветливые. Lisede, çocuklar›n gayet sakin ve iletiflime aç›k ve güler yüzlü olmalar› bizi hayret içinde b›rakt›. îÓ̉‡ ÊÛ̇ÎËÒÚÓ‚ Ë ÔËÒ‡ÚÂÎÂÈ. àÁ àÌÚÂÌÂÚ‡ ÛÁ̇˛, ˜ÚÓ É˛ÎÂÌ – ÒÛÙËÈÒÍËÈ ÔÓÔӂ‰ÌËÍ, ÊË‚ÂÚ ‚ ëÓ‰ËÌÂÌÌ˚ı òÚ‡Ú‡ı. èÓ ËÚÓ„‡Ï ÓÚÍ˚ÚÓ„Ó „ÓÎÓÒÓ‚‡ÌËfl, Ôӂ‰ÂÌÌÓ„Ó ‡ÏÂË͇ÌÒÍËÏ ÊÛ̇ÎÓÏ «Foreign Policy», îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ Á‡ÌflÎ Ô‚Ó ÏÂÒÚÓ ‚ ÒÔËÒÍ ҇Ï˚ı ‚ÎËflÚÂθÌ˚ı ÔÛ·Î˘Ì˚ı ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡ÎÓ‚ Ïˇ. éÔÓÒ ·˚Î Ôӂ‰ÂÌ ÎÂÚÓÏ ˝ÚÓ„Ó „Ó‰‡. óËÚ‡˛ ‰‡Î¸¯Â. ÇÓÚ ˜ÚÓ „Ó‚ÓflÚ Ó É˛ÎÂÌ ÏËÓ‚˚ ÔÓÎËÚËÍË, ËÁ‚ÂÒÚÌ˚ β‰Ë, Á‡ÌËχ˛˘ËÂÒfl Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂÏ, ·ËÁÌÂÒÏÂÌ˚: «îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ ÒÚ‡‚ËÚ Ò‚ÓÂÈ ˆÂθ˛ ‚ÓÒÔËÚ‡ÌË ‰Ó·Ó‰ÂÚÂθÌÓ„Ó ÔÓÍÓÎÂÌËfl, ‚·‰Â˛˘Â„Ó ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚ÏË Ì‡Û˜Ì˚ÏË Á̇ÌËflÏË Ë ÔË̈ËÔ‡ÏË ‚˚ÒÓÍÓÈ ÏÓ‡ÎË». «å˚ÒÎËÚÂθ Ò˜ËÚ‡ÂÚ, ˜ÚÓ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÚË ÒӈˇθÌ˚ı ·ÓÎÂÁÌË: ·Â‰ÌÓÒÚ¸, Ì‚ÂÊÂÒÚ‚Ó Ë ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ÓÚÒڇ˂‡Ú¸ Ò‚ÓË ‚Á„Îfl‰˚ ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ÍÓÌÙÎËÍÚÓ‚». «ì îÂÚıÛηı‡ ÂÒÚ¸ Ϙڇ – ‚˚‡ÒÚËÚ¸
okutulmas› de¤ilmifl. Lisenin en önemli özelli¤ini lisede iki ay okuduktan sonra o¤lum bana flöyle aç›klad›: “Türkler bizi arkadafl olarak görüyorlar. Evet, ö¤retmen bizden daha büyük sayg›n bir insan fakat herhangi bir konuyu onunla çok rahat konuflabilirsin. Onlar asla ba¤›rmaz. Ö¤retmenler dersleri daha iyi anlamam›za ve iyi sonuçlar almam›za her zaman yard›m etmekte. Onlarla çok iyi anlafl›yoruz.” Lisenin birçok çocuk için ikinci ev oldu¤unu kimse aç›kça söylemiyordu. Fakat çocuklar›n ifadelerinden bu anlafl›l›yordu. Ö¤retmenleriyle beraber futbol oynad›klar›n›, pikni¤e gittiklerini, konser düzenlediklerini anlat›yordu. Yaz›n çocuklar ‹stanbul’u ziyaret edip Marmara Denizi’nde yüzdü ve birçok geziye kat›ld›lar. Türk insan›n›n hayat› ve gelenekleri hakk›nda birçok yeni fley ö¤renmelerinin de çok önemli oldu¤unu düflünüyorum.
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
27
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
ученые рассказывают о гюлене ayd›nlar gülen’i anlat›yor
Надежда Дацюк (Родительница, Россия)
Я благодарна учителям Школа с большой любовью воспитывает наших детей, которые здесь не только учатся, но и живут в интернате. Важен итог учебы и проживания в этом интернате – поступление на бесплатной основе в университеты города Санкт-Петербурга. Дети сами поступают без проблем в институт. Большое спасибо лицею, преподавателям и воспитателям от лица родителей.
Nadejda Datsuk (Ö¤renci velisi, Rusya)
Ö¤retmenlere minnettar›m Okullar çocuklar›m›z› samimi bir sevgiyle e¤itmektedir. Çocuklar›m›z buralarda hem e¤itim görüyor, hem de yurtta kal›yorlar. Çocuklar›m›z e¤itim süreçlerinde ve yurtta geçirdikleri günlerin neticesinde Sankt-Petersburg üniversitelerinin ücretsiz bölümlerini kazanmaktad›r. Bütün veliler ad›na lisenin ö¤retmenlerine flükranlar›m› sunuyorum. Роберт Казарян (Родитель, Россия)
Директор школы играет с учениками в игры Я очень рад тому, что сын учится здесь, потому что действительно условия жизни детей здесь великолепные, отношение преподавательского состава самое хорошее и доброе. Преподаватели здесь относятся к детям как к своим младшим товарищам. Я был свидетелем, когда сам директор школы играл с ребятами в игры, причем игры детские и подростковые. Им это все очень нравится. Таких заведений должно быть больше.
Robert Kazaryan (Ö¤renci velisi, Rusya)
ÔÓÍÓÎÂÌË ÏÓÎÓ‰ÂÊË, Û ÍÓÚÓÓÈ ËÌÚÂÎÎÂÍÚۇθ̇fl ÔÓÒ‚Â˘ÂÌÌÓÒÚ¸ ·Û‰ÂÚ ÒÓ˜ÂÚ‡Ú¸Òfl Ò ËÒÚËÌÌÓÈ ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚ¸˛, ÏÛ‰ÓÒÚ¸˛ Ë ‡ÍÚË‚ÌÓÈ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÔÓÁˈËÂÈ. ɲÎÂÌ ÔÓÒ‚flÚËÎ ÔÓÒΉÌË ÒÓÓÍ ÎÂÚ ÊËÁÌË Â‡ÎËÁ‡ˆËË Ò‚ÓÂÈ Ï˜Ú˚ ÔÓ ‚ÒÂÏÛ ÏËÛ». ä‡ÒË‚Ó, ‚˚ÒÓÍÓÔ‡ÌÓ. äÚÓ Ì Ï˜ڇÂÚ Ó ‰Ó·ÓÏ, ‚˜ÌÓÏ? çÓ ·˚‚‡˛Ú ÎË ‚ÓÓ·˘Â ̇ Ò‚ÂÚ ·ÂÒÍÓ˚ÒÚÌ˚ β‰Ë? ç ӷÓÊÂÒÚ‚Îfl˛Ú ÎË É˛ÎÂ̇ Â„Ó ÒÓÓÚ˜ÂÒÚ‚ÂÌÌËÍË Ë ÔÓÒΉӂ‡ÚÂÎË? èÓ˜ÂÏÛ ÓÌ ÊË‚ÂÚ Ì ‚ íÛˆËË, ‡ ‚ ÄÏÂËÍÂ? ç fl‚ÎflÂÚÒfl ÎË ËÒ·ÏËÒÚÓÏ, ÓÚ͇Á˚‚‡˛˘ËÏ ‰Û„ËÏ ÂÎË„ËflÏ ‚ Ô‡‚ ̇ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ? ä‡Í Ë Ì‡ ͇ÍË Ò‰ÒÚ‚‡ ÒÚ‡ÎÓ ‚ÓÁÏÓÊÌ˚Ï ÒÓÁ‰‡ÌË ڇÍÓÈ ·Óθ¯ÓÈ ÒÂÚË Û˜Â·Ì˚ı Á‡‚‰ÂÌËÈ ‚ ÏËÂ? ÇÓÔÓÒ˚ ·˚ÎË. éÚ‚ÂÚ˚ ̇ ÌËı fl ÔÓÔ˚Ú‡ÎÒfl ̇ÈÚË ‚ ëڇϷÛÎÂ, ÍÛ‰‡ ÓÚÔ‡‚ËÎÒfl Ò ÊÂÌÓÈ Ë Ò˚ÌÓÏ – ̇ ÓÚ‰˚ı Ë ÔÓ ‰ÂÎÛ.
Во время поездки Ç ÓÙËÒ îÓ̉‡ ÊÛ̇ÎËÒÚÓ‚ Ë ÔËÒ‡ÚÂÎÂÈ ÒÓÒÚÓfl·Ҹ ‚ÒÚ˜‡ Ò Â„Ó Ô‰Ò‰‡ÚÂÎÂÏ ï‡ÛÌÓÏ íÓ͇ÍÓÏ. èÓÒΠ·ÂÒ‰˚ Ë ÔÓÒÏÓÚ‡ Ì·Óθ¯Ó„Ó ÙËθχ, ÔÓÒ‚fl˘ÂÌÌÓ„Ó ÒËÒÚÂÏ ӷ‡ÁÓ‚‡ÌËfl îÂÚıÛηı‡ ɲÎÂ̇, Á‡ÔË҇Π„·‚ÌÛ˛ ˆËÚ‡ÚÛ: «îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ ÒڇΠ‚‰ÓıÌÓ‚ËÚÂÎÂÏ ÓÚÍ˚ÚËfl ˜‡ÒÚÌ˚ı Ò‚ÂÚÒÍËı ۘ·Ì˚ı Á‡‚‰ÂÌËÈ. ÑÂÈÒÚ‚Û˛Ú ÓÌË Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â Û‚‡ÊÂÌËfl ‰Û„Ëı ÍÛθÚÛ Ë ÂÎË„ËÈ. ëΉÛfl ̇ÒÚ‡‚ÎÂÌËflÏ É˛ÎÂ̇, Ô‰ÔËÌËχÚÂÎË Ì‡˜‡ÎË ‰Â·ڸ ËÌ‚ÂÒÚˈËË ‚ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌË». Ç íÛˆËË ‚·‰Âθˆ˚ „ÓÒÚËÌˈ, χ„‡ÁËÌÓ‚, ·‡ÌÍÓ‚ ÛÏÂ˛Ú Ò˜ËÚ‡Ú¸ ‰Â̸„Ë, ÌÓ ÏÌÓ„Ë ËÁ ÌËı ÔË ˝ÚÓÏ ÔÂ͇ÒÌÓ ÔÓÌËχ˛Ú: ˜ÚÓ·˚ ‚˚‡ÒÚËÚ¸ ‰ÓÒÚÓÈÌÓ ÔÓÍÓÎÂÌËÂ, ̇‰Ó, ÔÂʉ ‚Ò„Ó, ‚Í·‰˚‚‡Ú¸ Ò‰ÒÚ‚‡ ‚ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ. à ÒÚ‡ÎË, ÔÓÏÓ„‡fl ‰ÂÌÂÊÌ˚ÏË ‚ÎÓÊÂÌËflÏË, ÒÚÓËÚ¸ Ë Ó·ÂÒÔ˜˂‡Ú¸ ‚ÒÂÏ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Ï ¯ÍÓÎ˚ Ë ÛÌË‚ÂÒËÚÂÚ˚. ë‡Ï ɲÎÂÌ ÓÚ‰‡ÂÚ „ÓÌÓ‡˚ ÓÚ Ò‚ÓËı ÍÌË„ ̇ ÒÚËÔẨËË ÒÚÛ‰ÂÌÚ‡Ï. Ö„Ó ‰Â‚ËÁ: «èÛÒÚ¸ ̇ Ò‚ÂÚ Ì ÓÒÚ‡ÌÂÚÒfl ÌË Ó‰ÌÓ„Ó Ô˜‡Î¸ÌÓ„Ó Ò‰ˆ‡. ìÒÚÓȘ˂ÓÒÚ¸ „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚‡ Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ÍÂÔÍÓÈ ÒÂϸË, ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl, Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl».
Müdür, çocuklarla oyun oynuyor
Что мы увидели в школе
O¤lum bu lisede e¤itim gördü¤ünden dolay› çok mutluyum çünkü bu lisedeki ö¤retim flartlar› mükemmel, ö¤retmenö¤renci iliflkileri çok iyi ve samimidir. Lisede çal›flan ö¤retmenler çocuklar›m›z› kendi kardeflleri olarak görüyorlar. Ben okul müdürünün çocuklarla beraber oyun oynad›¤›na flahit oldum. Bu mesele çocuklar›n hofluna gidiyor. Bunun gibi okullar›n say›s› artmal›d›r.
óÚÓ·˚ Ò‚ÓËÏË „·Á‡ÏË Û‚Ë‰ÂÚ¸ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÛ˛ Ó·‡ÁÓ‚‡ÚÂθÌÛ˛ ÏÓ‰Âθ, Ï˚ ÔÓÒÂÚËÎË ÍÓÎÎÂ‰Ê ÅÛ˜. Ç ÎˈÂÂ Ì‡Ò ‚ÒÚÂÚËÎ ‰ËÂÍÚÓ ïÛÒÂÈÌ ÉfiÌÂθ – ‚˚ÒÓÍËÈ, ÒÔÓÚË‚ÌÓ„Ó ‚ˉ‡ ÏÛʘË̇. éÌ ‚˚„Îfl‰ÂΠ̇ÒÚÓθÍÓ ÏÓÎÓ‰˚Ï (Û˜ËÚ˚‚‡fl Â„Ó ÒÓÎˉÌÛ˛ ‰ÓÎÊÌÓÒÚ¸), ˜ÚÓ Ï˚ Ò‡ÁÛ ÔÓËÌÚÂÂÒÓ‚‡ÎËÒ¸, ÒÍÓθÍÓ ÂÏÛ ÎÂÚ.
28
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
Ali Türkeli’ye ö¤rencilere niye bu kadar çok zaman ayr›ld›¤›n› sordum: Di¤er okullarda oldu¤u gibi derslerde ve ek derslerde her fleyi anlatmak daha kolay de¤il mi? Ali bey, “Bizim için önemli olan ö¤rencilerimizle güven iliflkisi içinde bulunmakt›r. Biz onlara destek vermeseydik, aram›zda karfl›l›kl› yard›mlaflma olmasayd›, okulumuz bu kadar baflar›l› olamazd›. Bu prensipler Türk özel okullar›n›n ço¤u için geçerlidir. Bu sistem günümüzde çok iyi sonuçlar vermekte” diye cevap verdi. Dünyan›n dört k›tas›nda, Japonya, Çin, Rusya, ABD, Nijerya, Kenya, Çek Cumhuriyeti, Polonya’da 500’den fazla uluslararas› lise faaliyet göstermekte. Türk liselerinde farkl› milletlerin çocuklar› e¤itim görmekte, mesela Bosna’daki lisede S›rp ve H›rvat çocuklar› yan yana e¤itim almakta. Bütün bu okullar Fethullah Gülen’in düflüncelerine dayanarak aç›lm›flt›.
Fethullah Gülen kimdir? Fethullah Gülen Türk okullar›na ilham veren kiflidir. Ünlü ‹slam ilim adam›, Türkiye Gazeteciler ve Yazarlar Vakf›’n›n Onursal Baflkan›’d›r. Onunla ilgili internette araflt›rma yap›p ek bilgilere ulaflt›m. Gülen ABD’de yaflayan Türkiye’de yetiflen ünlü bir mutasavv›f ve bilgedir. Foreign Policy dergisinin bu y›l›n yaz aylar›nda gerçeklefltirdi¤i “Dünyan›n Önde Gelen 100 Entelektüeli” anketinde Fethullah Gülen birinci oldu. Araflt›rmaya devam ediyorum. Dünya politikac›lar›, e¤itim alan›nda faaliyet gösterenlerin önde gelenleri, ifladamlar› Gülen hakk›nda flu sözleri söylemekte: “Fethullah Gülen modern bilimlere vak›f ve ahlaki prensiplere sahip bir yeni neslin yetifltirilmesini amaçlamakta. Bu önde gelen ilim adam› toplumun üç hastal›¤›n›n oldu¤unu düflünmekte: Yoksulluk, cahillik ve ayr›mc›l›k.” “Say›n Gülen’in bir hayali vard›r: Modern bilgileri maneviyat, kemalat, aksiyon ile birlefltiren gençlerin yetifltirilmesi. Gülen, hayat›n›n son 40 y›l› boyunca kendi hayalinin tüm dünyada gerçekleflmesi için çaba göstermekte.” ‹yilik, mutluluk hakk›nda kim hayal kurmaz ki? Dünyada di¤ergam insanlar var m›? Acaba Gülen Hareketinin Türkiye’deki gönüllü üyeleri kendisini tanr›laflt›rm›yorlar m›? Kendisi niye Türkiye’de de¤il ABD’de yaflamakta? Kendisi acaba di¤er dinlerin var olma hakk›-
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
ayd›nlar gülen’i anlat›yor ученые рассказывают о гюлене
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
– íˉˆ‡Ú¸ ‚ÓÒÂϸ. ÑÂÒflÚ¸ ÎÂÚ ÔÂÔÓ‰‡‚‡Î ÚÛˆÍÛ˛ ÎËÚ‡ÚÛÛ, ˜ÂÚ˚ „Ó‰‡ ·˚Î ‰ËÂÍÚÓÓÏ Ô‡ÌÒËÓ̇, Ë ÛÊ ˜ÂÚ˚ „Ó‰‡ ÛÍÓ‚ÓÊÛ ÎˈÂÂÏ. ïÓÁflÈÒÚ‚Ó Û ÉfiÌÂÎfl ÌÂχÎÓÂ. èÎÓ˘‡‰¸ ÎˈÂfl – ‰ÂÒflÚ¸ Ú˚Òfl˜ Í‚‡‰‡ÚÌ˚ı ÏÂÚÓ‚: Ò‚ÂÚÎ˚ ۘ·Ì˚ Í·ÒÒ˚, Á‡Î˚ ‰Îfl ÓÚ‰˚ı‡, ÒÔÓÚ‡, Ô‡ÌÒËÓ̇ڄÓÒÚËÌˈ‡. – á‡Ï˚ÒÂΠɲÎÂ̇ Ó·˙‰ËÌËÚ¸ ÛÒËÎËfl ÛÒÔ¯Ì˚ı ·ËÁÌÂÒÏÂÌÓ‚ Ë ÔÓ‰‰Âʇڸ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ, Í‡Í ‚ˉËÚÂ, ‰‡Î ÂÁÛθڇÚ, – Ò͇Á‡Î ÓÌ. – Ä Û˜ËÚ¸ ‰ÂÚÂÈ – ˝ÚÓ ÛÊ ‰ÂÎÓ ÔÂÔÓ‰‡‚‡ÚÂÎÂÈ. – Ä ÏÌÓ„Ó Ê·˛˘Ëı ÔÓÒÚÛÔËÚ¸ ‚ Ú‡ÍË ¯ÍÓÎ˚, Í‡Í ‚‡¯‡? – ч, Í Ì‡Ï Ë‰ÛÚ Û˜ËÚ¸Òfl Ó˜Â̸ ÓıÓÚÌÓ. Ç Îˈ ÂÒÚ¸, Í ÔËÏÂÛ, ‰‚‡ Í·ÒÒ‡, „‰Â ‚Ò ˜ÂÚ˚ „Ó‰‡, ̇˜Ë̇fl Ò ‰Â‚flÚÓ„Ó, ·flÚ‡ Û˜‡ÚÒfl ·ÂÒÔ·ÚÌÓ.
Кто же эти счастливчики? – Ç íÛˆËË ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÒËÒÚÂχ, ÔË ÍÓÚÓÓÈ ÔflÚ¸ Ú˚Òfl˜ ÎÛ˜¯Ëı ‚˚ÔÛÒÍÌËÍÓ‚ ÔÓÒΠ‚ÓÒ¸ÏÓ„Ó Í·ÒÒ‡ ËÏÂ˛Ú Ô‡‚Ó Ì‡ ·ÂÒÔ·ÚÌÓ ӷۘÂÌËÂ. éÌË ÏÓ„ÛÚ ‚˚·Ë‡Ú¸ ‰Îfl ‰‡Î¸ÌÂȯÂÈ Û˜Â·˚ β·Û˛ ¯ÍÓÎÛ. í‡Í‡fl ¯ÍÓ· ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ Ë Á‡ Û·ÂÊÓÏ. ᇠÍÓÓÚÍÓ ‚ÂÏfl «¯ÍÓÎ˚ ɲÎÂ̇» ÒÚ‡ÎË Á‡‚Ó‚˚‚‡Ú¸ ÔËÁÓ‚˚ ÏÂÒÚ‡ ‚ ̇ˆËÓ̇θÌ˚ı Ë ÏÂʉÛ̇ӉÌ˚ı ÓÎËÏÔˇ‰‡ı. é ÌËı Á‡„Ó‚ÓËÎË. ᇇ·Óڇ· Ë ‰Û„‡fl, Ì ÏÂÌ ‚‡Ê̇fl ÒıÂχ. Ç˚ÔÛÒÍÌËÍË ¯ÍÓÎ ÔÓÒÚÛÔ‡˛Ú ‚ ÛÌË‚ÂÒËÚÂÚ˚, ‡ ÔÓÒΠËı ÓÍÓ̘‡ÌËfl ̉ÍÓ ‚ÓÁ‚‡˘‡˛ÚÒfl Ó·‡ÚÌÓ ‚ ÎˈÂÈ, ÔÂÔÓ‰‡‚‡ÚÂÎflÏË. í‡Í ÔÓÙÂÒÒËfl Û˜ËÚÂÎfl ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚ¸Òfl ÔÂÒÚËÊÌÓÈ.
Что мы узнали в университете Ç ìÌË‚ÂÒËÚÂÚ î‡ÚËı, ÍÓ̘ÌÓ, ÚÓÊ Á̇˛Ú îÂÚıÛηı‡ ɲÎÂ̇. – ÇÒÂÏ ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î‡Ï ÓÌ ıÓÓ¯Ó ËÁ‚ÂÒÚÂÌ, – ‡ÒÒ͇Á˚‚‡ÂÚ ‰ÓˆÂÌÚ ò‡·‡Ì óÂÔËÍ. – ɲÎÂÌ Ô˚Ú‡ÂÚÒfl ÔÓÒÚÓflÌÌÓ ‚ÂÒÚË ÏÂʉÛ̇ӉÌ˚È ‰Ë‡ÎÓ„, ‚ ÍÓÚÓÓÏ Ì‡ Ô‚Ó ÏÂÒÚÓ ÒÚ‡‚ËÚ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ, Ó·Û˜ÂÌËÂ, ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚ¸. ꇉË͇θÌ˚ ËÒ·ÏËÒÚ˚ ÔÓ‰‚„‡˛Ú Â„Ó ÓÒÚ‡ÍËÁÏÛ Á‡ ÚÓ, ˜ÚÓ ÓÌ ÒÚÂÏËÚÒfl ÔËÌflÚ¸ ‚Ó ‚ÌËχÌË ÚÓ˜ÍÛ ÁÂÌËfl Ô‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎÂÈ ‰Û„Ëı ÂÎË„ËÓÁÌ˚ı ÍÓÌÙÂÒÒËÈ. Ç ÛÌË‚ÂÒËÚÂÚ ÔËÂÁʇ˛Ú Û˜ËÚ¸Òfl ÏÓÎÓ‰˚ β‰Ë ËÁ 55 ÒÚ‡Ì, ‚ ÚÓÏ ˜ËÒΠËÁ êÓÒÒËË. èÓËÒıÓ‰ËÚ Ó·ÏÂÌ ÒÚÛ‰ÂÌÚ‡ÏË, ‡ÎËÁÛ˛ÚÒfl ÒÓ‚ÏÂÒÚÌ˚ ÔÓÂÍÚ˚. èÓÏËÏÓ ÚÛˆÍËı ÔÂÔÓ‰‡‚‡ÚÂÎÂÈ, Á‰ÂÒ¸ ‡·ÓÚ‡ÂÚ 70 ËÌÓÒÚ‡ÌÌ˚ı Ô˄·¯ÂÌÌ˚ı ÔÓÙÂÒÒÓÓ‚.
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
Борис Клементьев с Харуном Токаком, председателем Фонда журналистов и писателей Турции, почетным председателем которого является Фетхуллах Гюлен. Boris Klementyev, Gülen’in Onursal Baflkan› oldu¤u Gazeteciler ve Yazarlar Vakf› eski Baflkan› Harun Tokak ile birlikte.
n› kabul etmeyen bir Müslüman m›d›r? Kendisinin teflvikiyle bu kadar genifl çapl› bir e¤itim kurumlar› a¤› nas›l aç›labilmiflti? Bu sorular›m›n cevaplar›n›, eflim ve o¤lum ile hem gezi hem de ifl için gitti¤im ‹stanbul’da buldum…
‹stanbul’day›z Türkiye Gazeteciler ve Yazarlar Vakf›’n›n Baflkan› Harun Tokak beyle ‹stanbul’daki ofisinde görüflmüfltük. Yap›lan sohbet ve Fethullah Gülen’in e¤itim sistemini anlatan k›sa bir filmden sonra Harun beyin söyledi¤i güzel sözler akl›mda kald›: “Fethullah Gülen bu özel ve laik e¤itim kurumlar›n›n aç›lmas›na ilham kayna¤› oldu. Bu okullar di¤er kültür ve dinlere karfl› da sayg› duyma prensibiyle faaliyet göstermekte. Gülen’in fikirlerini rehber edinen ifladamlar› e¤itim sahas›nda bu yat›r›mlar› gerçeklefltirdi”. Türkiye’deki otel, ma¤aza, banka sahipleri paradan anlamakta fakat onlar›n ço¤u alt›n neslin yetifltirilmesi için e¤itime yat›r›m yapmak gerekti¤ini bilmektedirler. Bu yüzden okul ve üniversite infla edilmesine ve gerçeklefltirilen e¤itim programlar›na maddi destek vermektedirler. Gülen’in kendisi de kitaplar›n›n bask›s›ndan ald›¤› paray› ö¤rencilere burs olarak vermektedir. Kendisi “Aç herkese açabildi¤in kadar sineni kalma-
s›n el uzatmad›¤›n mahzun bir gönül” ve “Devletin ve milletin sa¤lam olmas›, sa¤lam aileye sa¤lam bir aile ise iyi bir terbiye anlay›fl›na ba¤l›d›r” demektedir.
Okul ziyareti ve izlenimler Modern e¤itim modelini görmek üzere Burç Koleji’ne gittik. Lisede uzun boylu ve sportif görünümlü Müdür Hüseyin Gönel Bey bizi karfl›lad›. O kadar genç görünüyordu ki kaç yafl›nda oldu¤unu sormadan edemedik. Müdür: “Otuz sekiz. Ben on y›l edebiyat derslerine girdim, akabinde dört y›l boyunca yurt müdürü olarak görev yapt›m, dört y›ld›r da bu okulun müdürüyüm” dedi. Gönel’in bafl›nda oldu¤u lise 10000 m2 alan› kaplay›p güzel s›n›flar, spor salonlar› ve modern bir yurttan olufluyordu. Gönel, “Gülen’in teflvik etti¤i ifl adamlar›n›n e¤itime verdi¤i deste¤in güzel bir flekilde sonuç verdi¤ini görüyoruz. Haz›rlanan bu güzel imkanlarda ö¤rencilerimize en iyi e¤itim ve ö¤retimi vermek bizim vazifemizdir” ifadesinde bulundu. Bu tür okullara girmek isteyenlerin say›s› çok galiba diye sorduk. Cevab› “Evet, bizim okul birçok anne baba taraf›ndan tercih ediliyor. Lisede 9. s›n›ftan itibaren paras›z olarak e¤itim gören ö¤rencilerin okudu¤u iki tane s›n›f›m›z var.” oldu.
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
29
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
ученые рассказывают о гюлене ayd›nlar gülen’i anlat›yor
Борис Клементьев с ведущим новостей телеканала «Саманйолу» Кемалем Гюленом Boris Klementyev, Samanyolu Tv’de haber spikeri Kemal Gülen ile birlikte
Что нам показали на телевидении èÓ·˚‚‡‚ ̇ ÚÂÎÂ͇̇Π«ë‡Ï‡ÌÈÓÎÛ», Ï˚ ÒÌÓ‚‡ ÛÒÎ˚¯‡ÎË Ó îÂÚıÛηı ɲÎÂÌÂ. äÓ̈ÂÔˆËfl ‚ÒÂı ÚÂÎÂÔ‰‡˜, ÔÓ ÒÎÓ‚‡Ï ‰ËÂÍÚÓ‡ ÓÚ‰ÂÎÂÌËfl ‰ÓÍÛÏÂÌڇθÌÓ„Ó ÍËÌÓ, ‚Â‰Û˘Â„Ó ÌÓ‚ÓÒÚÌ˚ı ÔÓ„‡ÏÏ äÂχÎfl ɲÎÂ̇, ÒÚÓËÚÒfl ̇ „ÛχÌËÒÚ˘ÂÒÍËı ÔË̈ËÔ‡ı Ë Ì‡ ˉÂÓÎÓ„ËË ‚˚‰‡˛˘Â„ÓÒfl Ï˚ÒÎËÚÂÎfl. – ì ÚÂÓËÁχ Ì ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÂÎË„ËÓÁÌÓÈ ÔË̇‰ÎÂÊÌÓÒÚË, – Ò͇Á‡Î ÓÌ. – ÑˇÎÓ„ ÒӷˇÂÚ ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡ÎÓ‚ ‚ÏÂÒÚÂ. çÂθÁfl Ò˚ÚÓÏÛ ·˚Ú¸ ÒÔÓÍÓÈÌ˚Ï, ÂÒÎË „ÓÎÓ‰ÂÌ ÒÓÒ‰. çÂθÁfl ËÒÔÓθÁÓ‚‡Ú¸ ÂÎË„ËÓÁÌ˚ ‡Á΢Ëfl Ë ÒÚÂÎflÚ¸ ‚ ÚÂı, Û ÍÓ„Ó Ë̇fl ‚‡. Ç̇˜‡Î ‚˚ÒÎÛ¯‡È ‰Û„Ó„Ó Ë ÚÓθÍÓ ÔÓÚÓÏ Ò·fl. à ‚ ÔÂ‚Û˛ Ә‰¸ ̇‰Ó ¯ËÚ¸ ÔÓ·ÎÂÏÛ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl. Ç˚ÒÚÛÔÎÂÌËfl ɲÎÂ̇ Ï˚ Í‡Ê‰Û˛ ̉Âβ ̇ ÚÂ΂ˉÂÌËË ÔÓ͇Á˚‚‡ÂÏ. 燂ÂÌÓÂ, ÔÓ˝ÚÓÏÛ «ë‡Ï‡ÌÈÓÎÛ» ̇ıÓ‰ËÚÒfl ‚ Ô‚ÓÈ ÔflÚÂÍ ÚÂÎÂ͇̇ÎÓ‚ íÛˆËË ÔÓ ÔÓÔÛÎflÌÓÒÚË ÒÂ‰Ë ÁËÚÂÎÂÈ. ì ÌÂ„Ó ÚÂڸ ÏÂÒÚÓ ‚ ÂÈÚËÌ„Â Í‡Í Û ÌÓ‚ÓÒÚÌÓ„Ó Í‡Ì‡Î‡. çÓ‚ÓÒÚË ‰‡˛ÚÒfl ‚ ˝ÙË Í‡Ê‰˚ ÔÓΘ‡Ò‡. É·‚Ì˚ ÌÓ‚ÓÒÚË – ͇ʉ˚È ˜‡Ò. ä‡Ì‡Î «åÂıÚ‡Ô», ‚ıÓ‰fl˘ËÈ ‚ „ÛÔÔÛ «ë‡Ï‡ÌÈÓÎÛ», ̇Á˚‚‡˛Ú ‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ‚ íÛˆËË ÍÛθÚÛÌ˚Ï ÚÂÎÂ͇̇ÎÓÏ. äÓÏ ÚÓ„Ó, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚ Ò‚Ó˛ ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚ¸ ‰ÂÚÒÍËÈ Í‡Ì‡Î, ÔË‚ÎÂ͇˛˘ËÈ ‚ÌËχÌËÂ Í‡Í ‰ÂÚÂÈ, Ú‡Í Ë Ëı Ó‰ËÚÂÎÂÈ. èÓ‰ Â„Ó ÎÓ„ÓÚËÔÓÏ ‚˚ıÓ‰flÚ Ò‡Ï˚ ‚ÓÒÚ·ӂ‡ÌÌ˚Â Û ÁËÚÂÎÂÈ Ò¡Î˚. éÒÓ·˚Ï ÒÔÓÒÓÏ ÔÓθÁÛ˛ÚÒfl ÙËθÏ˚, ÒÌflÚ˚ ÚÂÎÂÍÓÏÔ‡ÌËÂÈ Ó ÒÛ‰¸·‡ı ÍÓÌÍÂÚÌ˚ı β‰ÂÈ, Ò˛ÊÂÚ˚ Ó Ì‰‡‚ÌËı ÍÛ‰ÒÍËı
30
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
Гюлен считает, что существует три социальных болезни: бедность, невежество и необходимость отстаивать свои взгляды в условиях конфликтов. Gülen, toplumun üç hastal›¤›n›n oldu¤unu düflünmekte: Yoksulluk, cahillik ve ayr›mc›l›k. “Bu flansl›lar kim?” Türkiye’de flöyle bir sistem vard›r: 8. s›n›ftan sonra girilen s›navda en baflar›l› olan 5 bin ö¤renci paras›z olarak e¤itim görmeye hak kazan›r. S›nav› kazanan ö¤renciler puanlar›na göre okul seçebiliyorlar. Gülen okullar› k›sa bir zaman içinde milli ve uluslararas› olimpiyatlarda büyük baflar› göstererek dünyada bilinir hale gelmiflti. Bu okullardan mezun olan ö¤rencilerin üniversitelerinden mezun olup ö¤retmen olarak liselere dönmesiyle çok önemli bir süreç bafllayacakt›r.
Üniversite ziyareti Fatih Üniversitesi’nde de Fethullah Gülen çok yak›ndan tan›nmaktad›r. Üniversite Ö¤retim Üyesi olan Doç. Dr. fiaban Çepik: “Say›n Fethullah Gülen bütün entelektüeller taraf›ndan tan›n-
maktad›r. Günümüzde uluslararas› diyalog çal›flmalar› dünyan›n gelece¤i için bir umut kayna¤› olabilir. Gülen e¤itim, ö¤retim ve maneviyata önem vererek ayn› zamanda diyalo¤a da önderlik etmektedir. Di¤er dinlerin mensuplar›n› anlama çabalar›ndan dolay› radikal düflünceli Müslümanlar taraf›ndan tenkit dahi edilmifltir. Üniversiteye e¤itim görmek amac›yla Rusya dahil olmak üzere 55 ülkeden ö¤renciler gelmektedir. Ö¤renci de¤iflim programlar›, ortak projeler gerçekleflmektedir. Üniversitede Türk ö¤retim üyeleri hariç 70 yabanc› uzman hizmet vermektedir” dedi.
Televizyon kanal› ziyareti Samanyolu kanal›n›n ofisinde tekrar Fethullah Gülen hakk›nda güzel sözler duyduk. Belgesel bölümü baflkan›, haber program›n›n sunucusu Kemal Gülen’in anlatt›¤›na göre bütün programlar›n haz›rlanmas› Gülen’in insani prensipleri ve ideolojisine dayanmaktad›r: “Terörizme ait bir din yoktur. Diyalog entelektüelleri bir araya getiriyor. Komflumuz aç ise biz de rahat ve mutlu olamay›z. Dinleraras› farkl›l›klar› kendi menfaatine kullanamazs›n, di¤er dine mensup olana karfl› bir fley yapamazs›n. Önce yan›ndakinin fikirlerini dinle, sonra da kendini düflün. Öncelikle e¤itim problemi çözülmelidir. Gülen’in konuflmalar›n› her hafta yay›nl›yoruz.” Galiba bu sebeple Samanyolu kanal› seyircilerin seçti¤i en popüler befl kanal›n aras›nda yer al›yor. Haber kanallar› aras›nda üçüncü. Haberler her yar›m saat, ana haberler de her saat yay›nlan›yor. Mehtap Televizyonu Türkiye’nin tek kültür kanal› ve ayn› zamanda hem çocuklar›n hem de velilerinin ilgisini çeken bir kanal olarak tan›nm›fl durumda... Seyircilerin sevgisini kazanm›fl en ünlü diziler Samanyolu markas›yla yay›nlanmakta. Ünlü insanlar›n hayat hikayelerini, son zamanlarda gerçekleflen terör eylemlerini ve buna ba¤l› olarak yaflanan s›k›nt›lar› ve çözüm yolunu arayan insanlar› anlatan filmler büyük popülarite kazanm›fl.
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
гюлен об образовании gülen’in e¤itim anlay›fl›
Учить миру в школе добра Ольга Карабанова Директор Института развития прессы (РФ)
‹yilik okulunda bar›fl ö¤retmek Olga Karabanova Bas›n Gelifltirme Enstitüsü müdürü (Rusya)
β·Î˛ ëڇϷÛÎ ÛÊ ‰‡‚ÌÓ – ÒÓ ‚ÂÏÂÌË Ô‚ÓÈ ‚ÒÚ˜Ë, ÍÓÚÓ‡fl ÔÓËÁӯ· ˜ÂÚ˚ „Ó‰‡ ̇Á‡‰. ã˛·Î˛ Ì ÒÚÓθÍÓ Á‡ ÅÓÒÙÓ, ϘÂÚË Ë ‚ËÁ‡ÌÚËÈÒÍË ı‡Ï˚, Á‡ ˝ÍÁÓÚ˘ÂÒÍË ·‡Á‡˚, ÒÓı‡ÌË‚¯Ë ‡ÚÏÓÒÙÂÛ ë‰Ì‚ÂÍÓ‚¸fl, ÒÍÓθÍÓ Á‡ ÚÓ, ˜ÚÓ ‰Â·˛Ú Ú‡Ï Î˛‰Ë ÒÂȘ‡Ò, ‚ ̇¯Â ‚ÂÏfl. èÓÏËÏÓ ‡ÁÌÓÓ·‡ÁÌ˚ı ‚ˉӂ ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚË, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÏ˚ı ‚ ëڇϷÛÎÂ, Ò‡ÏÓ ‚‡ÊÌÓÂ, ˜ÚÓ ‰Â·ÂÚ íÛˆËfl, – ˝ÚÓ Á‡Í·‰Í‡ ÓÒÌÓ‚˚ ÏÂÊÍÛθÚÛÌÓ„Ó Ë ÏÂÊÍÓÌÙÂÒÒËÓ̇θÌÓ„Ó ‰Ë‡ÎÓ„‡ ̇ ÏÂʉÛ̇ӉÌÓÈ ‡ÂÌÂ. ëڇ̇ ÛÊ ÌÂÒÍÓθÍÓ ÎÂÚ fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÎÓ˘‡‰ÍÓÈ ‰Îfl Ó·˘ÂÌËfl Ô‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎÂÈ ‡ÁÌ˚ı ̇Ӊӂ Ë ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËÈ, ÂÎË„ËÈ Ë ÍÛθÚÛ. Å˚ÎÓ ÌÂ Ú‡Í Î„ÍÓ Û·Â‰ËÚ¸ β‰ÂÈ ‚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ‰Ë‡ÎÓ„‡, ¢ Úۉ̠·˚ÎÓ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ËÚ¸ ÓÒÌÓ‚Û ‰Îfl Ô‚˚ı ‚ÒÚ˜. çÓ Á‡ÚÓ ÚÂÔ¸ ˝ÚÓ – ‡θÌÓÒÚ¸, ‚ ÍÓÚÓÛ˛ ‚ӂΘÂÌ˚ ÒÓˆËÓÎÓ„Ë, ÔÓÎËÚËÍË, ÊÛ̇ÎËÒÚ˚, ÍÛθÚÛÓÎÓ„Ë Ë ÔÓÒÚ˚ „‡Ê‰‡Ì – ÒÎÓ‚ÓÏ, ‚Ò ÚÂ, ÍÚÓ „ÓÚÓ‚ Ú‡ÚËÚ¸ ‚ÂÏfl Ë ÒËÎ˚ ̇ Ô‡ÍÚ˘ÂÒÍË ¯‡„Ë ‚ ˝ÚÓÏ ÌÛÊÌÓÏ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËË. èÓ‰ÓÎʇڸ ‰Ë‡ÎÓ„, ̇˜‡Ú˚È Ì‡¯ËÏ ÔÓÍÓÎÂÌËÂÏ, ·Û‰ÛÚ ÚÂ, ÍÚÓ ÔˉÂÚ ÔÓÒΠ̇Ò. àÏÂÌÌÓ ÔÓ˝ÚÓÏÛ Ú‡Í ÏÌÓ„Ó ‚ÌËχÌËfl ‚ íÛˆËË Û‰ÂÎflÂÚÒfl ‚ÓÔÓÒ‡Ï Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl. òÍÓÎ˚, ÍÓÎΉÊË, ÛÌË‚ÂÒËÚÂÚ˚ ÓÒ̇˘ÂÌ˚ Ò‡ÏÓÈ Ô‰ӂÓÈ ÚÂıÌËÍÓÈ, ‡ÒÔÓ·„‡˛Ú ÓÚ΢Ì˚ÏË ÔÓÏ¢ÂÌËflÏË, ıÓÓ¯ÂÈ ÒÔÓÚË‚ÌÓÈ ·‡ÁÓÈ. ÇÓ ‚ÒÂı ÌÓ‚˚ı ۘ·Ì˚ı Á‡‚‰ÂÌËflı Û˜ËÚ˚‚‡˛ÚÒfl Á‡ÔÓÒ˚ XXI ‚Â͇: Û˜‡˘ËÂÒfl ÓÒ‚‡Ë‚‡˛Ú ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚ ÍÓÏÔ¸˛ÚÂÌ˚ ÔÓ„‡ÏÏ˚, ËÁÛ˜‡˛Ú Ì ÏÂÌ ÚÂı ËÌÓÒÚ‡ÌÌ˚ı flÁ˚ÍÓ‚. çÓ „·‚ÌÓ ‚Ò Ê Ì ‚ ˝ÚÓÏ. èÂÔÓ‰‡‚‡ÚÂÎË ¯ÍÓÎ Ë ÍÓÎΉÊÂÈ ÔÂ͇ÒÌÓ ÔÓÌËχ˛Ú, ˜ÚÓ ËÁ
ü
Министр образования Турецкой Республики Хусейн Челик беседует с учениками одной из школ, открытых турецкими добровольцами. Milli E¤itim Bakan› Hüseyin Çelik, Türk müteflebbislerin açt›¤› bir okulda ö¤rencilerle birlikte.
32
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
Û˜ÂÌËÍÓ‚ ̇‰Ó ‚˚‡ÒÚËÚ¸ ̇ÒÚÓfl˘Ëı «Î˛‰ÂÈ Ïˇ», Á̇˛˘Ëı ÍÛθÚÛÛ, ÔÒËıÓÎӄ˲, Ú‡‰ËˆËË ‚ÒÂı ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËÈ Ë ÂÎË„ËÈ, ‚ÒÂı ̇Ӊӂ, ̇ÒÂÎfl˛˘Ëı ̇¯Û áÂÏβ. àÏÂÌÌÓ Ú‡ÍÓ ӷ‡ÁÓ‚‡ÌËÂ Ë ‚ÓÒÔËÚ‡ÌË ÔÓÁ‚ÓÎËÚ ‚˚ÔÛÒ͇ڸ ËÁ ¯ÍÓÎ Ë ÍÓÎΉÊÂÈ ÏÓÎÓ‰˚ı β‰ÂÈ, ÍÓÚÓ˚ ¯ÂÌË ‚ÒÂı ÓÒÚ˚ı ÔÓ·ÎÂÏ ·Û‰ÛÚ ËÒ͇ڸ Ì ̇ ÓÒÌÓ‚Â ÍÓÌÙÓÌÚ‡ˆËË Ë ÍÓÌÙÎËÍÚ‡, ‡ ̇ ÓÒÌÓ‚Â ÍÓÏÔÓÏËÒÒ‡ Ë ‚Á‡ËÏÌ˚ı ÛÒÚÛÔÓÍ. å˚Òθ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ Î˛‰Ë ‰ÓÎÊÌ˚ ÊËÚ¸ ‚ ÏËÂ, ҇χ ÔÓ Ò· Ì ÌÓ‚‡. à‰ÂË ‚ÒÂÓ·˘Â„Ó ÏËÓβ·Ëfl Ë Ô‡ˆËÙËÁχ ÎÛ˜¯Ë ÛÏ˚ ˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚‡ ‚˚Ò͇Á˚‚‡ÎË ÛÊ ‰‡‚ÌÓ. åÌÓ„Ë Ô‰·„‡ÎË Á‡·˚Ú¸ Ó ‡ÒÔflı Ë ÌÂÒӄ·ÒËflı, ÔÂÓ‰ÓÎÂÚ¸ ÂÎË„ËÓÁÌ˚Â, ̇ˆËÓ̇θÌ˚Â Ë ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍË Ô‰‡ÒÒÛ‰ÍË. çÓ ÌÛÊÌÓ ·˚ÎÓ ÓÚ‡·ÓÚ‡Ú¸ ÏÂı‡ÌËÁÏ Ú‡ÍËı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, ÔÓ͇Á‡Ú¸ Ëı ‡θÌÓÒÚ¸. à ¯ÍÓÎ˚, ÍÓÚÓ˚ ÏÌ Ô˯ÎÓÒ¸ ۂˉÂÚ¸ ‚ ëڇϷÛÎÂ Ë ä‡ÈÒÂË, ·ÎÂÒÚfl˘ËÈ ÔËÏ Ì ÚÓθÍÓ Â‡Î¸ÌÓÒÚË, ÌÓ Ë ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚË Ú‡ÍÓ„Ó Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl. ч Ë Ó· Ó‰ÌÓÏ ÚÓθÍÓ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËË „Ó‚ÓËÚ¸ ‚ ‰‡ÌÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â Ì ÒÓ‚ÒÂÏ Ô‡‚ËθÌÓ. àÏÂÌÌÓ ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËÂ Û ¯ÍÓθÌËÍÓ‚ Ë ÒÚÛ‰ÂÌÚÓ‚ Ê·ÌËfl ÛÁ̇ڸ Í‡Í ÏÓÊÌÓ ·Óθ¯Â Ó ‰Û„Ëı Òڇ̇ı Ë
stanbul’a çoktand›r besledi¤im sevgi, dört y›l önce yapm›fl oldu¤um ilk ziyaretle baflka bir boyut kazand›. Bak›fl aç›mdaki bu müspet geliflme, ‹stanbul’un Bo¤az›, camileri, Bizansl›lar döneminden kalma ibadethaneleri, insan› nostaljik duygulara sevk eden çarfl› ve pazarlar›n›n çekicili¤inden de¤il de, orada tan›flt›¤›m insanlar›n gerçeklefltirdikleri faaliyetlerden etkilenmem ile oldu.
‹
Türkiye’de gerçeklefltirilen de¤iflik faaliyetlerin yan› s›ra bu topraklarda uluslararas› arenada kültürler ve dinler aras› diyalog ilkesinin temelinin at›lmas› çok önemlidir. Anadolu topraklar› uzun y›llard›r birçok farkl› millet, medeniyet, din ve kültüre ev sahipli¤i yapmaktad›r. Yaflanan problemlerin çözümü ad›na diyalo¤un gerekli bir mefhum oldu¤u konusunda, farkl› düflüncelere sahip baz› insanlar› ikna etmek hiç de kolay bir fley de¤il. Hatta onlar› ayn› çat› alt›nda, herhangi bir toplant›da bir araya getirmeniz dahi meflakkatli bir ifl. Buna karfl›l›k, bar›fl ve diyalog yönündeki bu ad›mlar, tüm gücüyle çal›flmaya azimli; sosyolog, politikac›, gazeteci, kültür uzmanlar› ve hatta s›radan vatandafllardan oluflan, toplumun her kesiminden numuneleri olan bir olguya dönüfltü. Ça¤›m›zda tutuflturulan bu diyalog çera¤›n›n sonraki nesillerce ayn› parlakl›¤› ve canl›l›¤›yla korunaca¤›na dair ümidimiz tamd›r. Bu sebeple Türkiye’de e¤itim alan›na ayr› bir önem verilmektedir. Gezdi¤im e¤itim müesseseleri en modern tekniklerle donat›lm›flt›r. Özel teflebbüsle aç›lan bu kurumlarda 21. yüzy›l gerçekleri göz önüne al›narak, ö¤rencilerin modern bilgisayar programlar› ve yabanc› dil üzerine yo¤unlaflmalar› sa¤lanmaktad›r. Mevcut flartlarda ö¤rencilere en az üç yabanc› dil ö¤retilmektedir.
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
gülen’in e¤itim anlay›fl› гюлен об образовании
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
Фетхуллах Гюлен заявляет о великой ответственности, которую несут родители перед своими детьми, о необходимости отцам и матерям быть своего рода святыми мудрецами, а детям - чувствительным, глубоким и высоконравственным их продолжением. Fethullah Gülen, anne-baban›n çocuklar›na karfl› sorumlu, evde aziz bir bilge, çocuklar›n ise hisli, derin ve ahlakl› olmalar› gerekti¤ini belirtmektedir.
Мир Гюлена – мир единства, любви и понимания – составляет основу того капитала, который закладывается в умы и сердца тех, кому посчастливилось получать образование в замечательных учебных заведениях Турции. Gülen’in dünyas›nda birlik, sevgi ve anlay›fl hakimdir ve onun en büyük sermayesi ise bu kurumlarda e¤itim alma flans›n› yakalayan insanlar›n ak›l ve kalplerine ekilen sevgi tohumlar›n›n boy at›p büyümesidir. ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËflı ÒÚÓËÚ ‚Ó „·‚ ۄ· ÒËÒÚÂÏ˚ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl ‚ íÛˆËË. lj¸ ÚÓθÍÓ ÛÁ̇‚, ÏÓÊÌÓ ‚ ‰‡Î¸ÌÂȯÂÏ ÔÓÌflÚ¸ Ë Ì‡Û˜ËÚ¸Òfl Û‚‡Ê‡Ú¸ Ëı.
Мир Гюлена – мир единства, любви и понимания íÂÓÂÚ˘ÂÒÍË ÓÒÌÓ‚˚ ‰Îfl ‡Á‚ËÚËfl Ú‡ÍÓ„Ó Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl ÂÒÚ¸, Ë Á‡ÎÓÊÂÌ˚ ÓÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ, ˜¸Ë ˉÂË Û‚‡Ê‡˛Ú Ë Òӂ¯ÂÌÒÚ‚Û˛Ú ÔÂÔÓ‰‡‚‡ÚÂÎË Ë ÒÚÛ‰ÂÌÚ˚ ÚÛˆÍËı Ó·‡ÁÓ‚‡ÚÂθÌ˚ı Û˜ÂʉÂÌËÈ, – îÂÚıÛηıÓÏ É˛ÎÂÌÓÏ. Ö„Ó ÏË – ÏË Â‰ËÌÒÚ‚‡, β·‚Ë Ë ÔÓÌËχÌËfl – ÒÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÓÒÌÓ‚Û ÚÓ„Ó Í‡ÔËڇ·, ÍÓÚÓ˚È Á‡Í·‰˚‚‡ÂÚÒfl ‚ ÛÏ˚ Ë Ò‰ˆ‡ ÚÂı, ÍÓÏÛ ÔÓÒ˜‡ÒÚÎË‚ËÎÓÒ¸ ÔÓÎÛ˜‡Ú¸ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌË ‚ Á‡Ï˜‡ÚÂθÌ˚ı ۘ·Ì˚ı Á‡‚‰ÂÌËflı íÛˆËË.
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
ɲÎÂÌ Ê ۷‰ËÚÂθÌÓ ‰Ó͇Á˚‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ Ì‡‰Ó Ì ÒÚÓθÍÓ ÔÂÓ‰Ó΂‡Ú¸ ‡ÁÌӄ·ÒËfl Ë ÔÓÚË‚Ó˜Ëfl, ÒÍÓθÍÓ ËÒ͇ڸ ÚÓ˜ÍË ÒÓÔËÍÓÒÌÓ‚ÂÌËfl, Ó·˘Ë ËÌÚÂÂÒ˚ Ë ˆÂÌÌÓÒÚË, ÍÓÚÓ˚ „ÓÚÓ‚ Á‡˘Ë˘‡Ú¸ ͇ʉ˚È, ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓ ÓÚ ËÒÔӂ‰ÛÂÏÓÈ ËÏ ÂÎË„ËË Ë ÍÛθÚÛ˚, Í ÍÓÚÓÓÈ ÔË̇‰ÎÂÊËÚ. èË‚ÌÂÒÂÌË ˝ÚËı ËÒÚËÌ ‚ ÔÓˆÂÒÒ Ó·Û˜ÂÌËfl Ë ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl Ô‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚÒfl ˜ÂÁ‚˚˜‡ÈÌÓ ‚‡ÊÌ˚Ï. lj¸ ÚÓθÍÓ Ú‡ÍÓÈ ÔÓ‰ıÓ‰ ÏÓÊÂÚ Ò„ӉÌfl ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Ò‰ÂÊË‚‡Ì˲ ̇ˆËÓ̇ÎËÒÚ˘ÂÒÍËı ÚẨÂ̈ËÈ Ë ‡ÒÔÂÈ Ì‡ ÂÎË„ËÓÁÌÓÈ ÓÒÌÓ‚Â, Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓ Á‡Í·‰˚‚‡fl ÙÛ̉‡ÏÂÌÚ ‰Îfl ·Û‰Û˘Â„Ó ‡Á‚ËÚËfl ÚÓ·ÌÚÌÓÒÚË Ë ÔÓÌËχÌËfl. åÌÂ Í‡Í Ï‡ÚÂË Ó˜Â̸ ‚‡ÊÌÓ ·˚Ú¸ Û‚ÂÂÌÌÓÈ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ, ÍÓÚÓÓ ÔÓÎÛ˜‡˛Ú ÏÓË ‰ÂÚË, Ì ÚÓθÍÓ ‰‡ÒÚ ËÏ
Kan›mca bu harekette gözlemledi¤im en önemli fley, bu e¤itim kurumlar›ndaki e¤itmenlerin topyekun, ö¤rencilerinin dünyam›zda yaflayan farkl› medeniyet, din ve milletlerin; kültür, gelenek ve reflekslerini bilen gerçek “bar›fl kahramanlar›” olarak yetifltirilmesi gerekti¤ine olan inançlar›d›r. Bu yönde e¤itime tabi tutulan bir fert, sosyal problemlere bak›fl aç›s›n› z›tlaflma ve çat›flmaya göre de¤il, anlaflma ve birbirine sayg› esas›na göre ayarlayacakt›r. Uyuflmaz noktalar› bir kenara b›rakarak dini, milli, politik önyarg›lar› aflmay› ve insanlar›n bar›fl içinde yaflamalar›n›n gereklili¤ini telkin eden düflünceler çoktan beri var olan olgulard›r. Fakat bu düflünceler fiiliyata dökülmedikten sonra, etkisini hiçbir flekilde gösteremez. ‹stanbul ve Kayseri’de gezme imkan› buldu¤um okullar, bu e¤itimin sadece gerçekli¤ine de¤il, ayn› zamanda etkinli¤ine de iyi bir örnektir. Ö¤rencilerin di¤er ülke ve medeniyetler hakk›nda bilgi alma isteklerinin uyand›r›lmas›, Türkiye e¤itim sisteminin ana amaçlar› aras›nda yer almaktad›r. Bu tarz onlar›n fluur altlar›na, yaflam stillerinde farkl›l›k arz eden birçok topluluk oldu¤unu ve bunlara insa-
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
33
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
гюлен об образовании gülen’in e¤itim anlay›fl›
Сегодня воспитание человека будущего предполагает не только подготовку специалиста и интеллектуала. Оно зиждется на воспитании высоких, искренних чувств гуманизма, толерантности. Günümüzde ideal neslin yetifltirilmesi, sadece bir uzman ve entelektüelin gayretleriyle mümkün de¤ildir. Bu hareket samimi duygu, tolerans ve insan severlik e¤itimine dayan›yor. ÓÔ‰ÂÎÂÌÌÛ˛ ÒÛÏÏÛ Á̇ÌËÈ, ÌÓ Ë Ì‡Û˜ËÚ „·‚ÌÓÏÛ – Á̇ڸ åË Ë ÒÎÛÊËÚ¸ ÑÓ·Û. ë„ӉÌfl ‚ÓÒÔËÚ‡ÌË ˜ÂÎÓ‚Â͇ ·Û‰Û˘Â„Ó Ô‰ÔÓ·„‡ÂÚ Ì ÚÓθÍÓ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍÛ ÒÔˆˇÎËÒÚ‡ Ë ËÌÚÂÎÎÂÍÚۇ·. éÌÓ ÁËʉÂÚÒfl ̇ ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËË ‚˚ÒÓÍËı, ËÒÍÂÌÌËı ˜Û‚ÒÚ‚ „ÛχÌËÁχ, ÚÓ·ÌÚÌÓÒÚË. à ÂÒÎË òÍÓ· (·Û‰¸ ÚÓ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ ¯ÍÓ·, ÍÓÎΉÊ, ËÌÒÚËÚÛÚ ËÎË ÛÌË‚ÂÒËÚÂÚ) ÔÓÌËÁ‡Ì‡ ‰ÛıÓÏ ‰Ó·‡ Ë ÔÓÌËχÌËfl, ÂÒÎË Ó̇ ÒÎÛÊËÚ ‚ÓÔÎÓ˘ÂÌ˲ ‚ ÊËÁ̸ ÚÂı ˉ‡ÎÓ‚, Ó ÍÓÚÓ˚ı ϘڇÎË ÏÌÓ„Ë ҂ÂÚÎ˚ ÛÏ˚ Ë ÍÓÚÓ˚ ÓÚÒڇ˂‡ÂÚ Á‡Ï˜‡ÚÂθÌ˚È „ÛχÌËÒÚ Ë ÙËÎÓÒÓÙ îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ, Ó̇ ÒÔÓÒӷ̇ ‚˚ÔÓÎÌËÚ¸ Ò‚Ó ‚ÂÎËÍÓ Ô‰̇Á̇˜ÂÌËÂ. é̇ ÓÚÍÓÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ÚÓÚ ÔÛÚ¸, ÔÓ ÍÓÚÓÓÏÛ ÂÏÛ Ô‰ÒÚÓËÚ Ë‰ÚË Ó˜Â̸ ‰ÓÎ„Ó – ‚Ò˛ ÊËÁ̸. èÓ˝ÚÓÏÛ Ú‡Í ‚‡ÊÌÓ, ˜ÚÓ·˚ ̇¯Ë ‰ÂÚË Û˜ËÎËÒ¸ Ì ÚÓθÍÓ Ì‡Û͇Ï, ÌÓ Ë „·‚ÌÓÏÛ – Û˜ËÎËÒ¸ åËÛ ‚ òÍÓΠÑÓ·‡.
34
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
ni de¤erler çerçevesini aflmayan konularda sayg› duyulmas› gerekti¤ini nakfledecektir.
Gülen’in dünyas›: Birlik sevgi ve anlay›fl Fethullah Gülen teflvik ve tavsiyeleriyle bu e¤itim projesinin prati¤e dökülmesini sa¤lam›flt›r. Gülen’in dünyas›nda birlik, sevgi ve anlay›fl hakimdir ve onun en büyük sermayesi ise bu kurumlarda e¤itim alma flans›n› yakalayan insanlar›n ak›l ve kalplerine ekilen sevgi tohumlar›n›n boy at›p büyümesidir. Gülen de sadece anlaflmazl›k ve itirazlar› aflmay› de¤il, hangi din ve kültüre mensup olursa olsun, ba¤›ms›z olarak
herkesin savunmaya haz›r oldu¤u ortak nokta ve de¤erlerde ittifak etmesinin elzem oldu¤unu vurgulamaktad›r. Bu gerçeklerin e¤itim sürecinde teorik kal›plardan pratik hayata geçirilmesi çok önemlidir. Mevcut uygulaman›n tüm topluma yans›t›lmas›, tolerans ve anlay›fl›n geliflmesine zemin haz›rlamakla birlikte, günümüzde yayg›n olan etnik ayr›mc›l›¤›n ve çekiflmelerin durdurulmas›na da yard›mc› olabilir. Bir anne olarak çocuklar›m›n ald›¤› e¤itimde sadece belli kal›pta salt bilgiler kazanmas›n› istemem. Onlar›n dünyay› tan›mas› ve iyili¤e hizmet etmeyi ö¤renmeleri benim için çok önemli. Günümüzde ideal neslin yetifltirilmesi, sadece bir uzman ve entelektüelin gayretleriyle mümkün de¤ildir. Bu hareket samimi duygu, tolerans ve insan severlik e¤itimine dayan›yor. Birçok düflünce önderinin ve özellikle Gülen gibi önemli bir alimin savundu¤u fikirlerin hayat bulmas› ve e¤itim müesseselerinde iyilik ve anlay›fl›n hakim olmas› durumunda bu misyon eda edilmifl olacakt›r. Bu yüzden çocuklar›m›z›n sadece bilgi edinmesi de¤il, bar›fl eksenli yaflamay› ö¤renmeleri de çok önemlidir.
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
36
гюлен об образовании gülen’in e¤itim anlay›fl›
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
gülen’in e¤itim anlay›fl› гюлен об образовании
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
Школа, открывшая новые перспективы Тимофей Нешитов Журналист (РФ).
Yeni ufuklar açan okul Timofey Neflitov Gazeteci (Rusya).
– Ó‰ËÌ ËÁ Ô‚˚ı ‚˚ÔÛÒÍÌËÍÓ‚ ÛÒÒÍÓ-ÚÛˆÍËı Îˈ‚ êÓÒÒËË. ëÓ ‚ÂÏÂÌË ÓÍÓ̘‡ÌËfl ¯ÍÓÎ˚ ‚ 1999 „Ó‰Û ÏÌ ˜‡ÒÚÓ ÔËıÓ‰ËÎÓÒ¸ Ë ‚ êÓÒÒËË, Ë ‚ íÛˆËË, Ë ‚ Ö‚ÓÔ ÒÎ˚¯‡Ú¸ ‚ÓÔÓÒ: «èÓ˜ÂÏÛ Ú˚ ÔÓÒÚÛÔËÎ ‚ ÚÛˆÍÛ˛ ¯ÍÓÎÛ?» èËÁ̇ڸÒfl, fl Ë Ò‡Ï ‰Ó ÒËı ÔÓ Ì Á̇˛! ùÚÓ ·˚Î Ì ͇ÍÓÈ-ÚÓ ÒÚ‡Ú„˘ÂÒÍËÈ Ô·Ì, ‡ ÔÓÒÚÓ Ú‡Í ÒÎÓÊËÎËÒ¸ Ó·ÒÚÓflÚÂθÒÚ‚‡. çÂÔÓÒ‰ÎË‚ÓÏÛ ÔÓ‰ÓÒÚÍÛ ÒÔÓÌÚ‡ÌÌÓ Á‡ıÓÚÂÎÓÒ¸ ÔÓÔÓ·Ó‚‡Ú¸ ˜ÚÓ-ÚÓ ÌÓ‚ÓÂ. ܇ÎÂÚ¸ ÏÌ ӷ ˝ÚÓÏ ÒÔÓÌÚ‡ÌÌÓÏ Ê·ÌËË ÌËÍÓ„‰‡ Ì Ô˯ÎÓÒ¸. ç‡Ó·ÓÓÚ: ÚÓ, ˜ÂÏÛ Ì‡Ò Ì‡Û˜ËÎË ‚ ˝ÚÓÈ ¯ÍÓÎÂ, ÓÚÍ˚‚‡ÂÚ Ì‡Ï ‚ ÊËÁÌË ‚Ò ÌÓ‚˚ ‰‚ÂË, ‰‡ËÚ ÌÓ‚˚ı ‰ÛÁÂÈ. ÑÛχ˛, Ì ·Û‰ÂÚ ÔÂÛ‚Â΢ÂÌËÂÏ Ò͇Á‡Ú¸, ˜ÚÓ ÚÛˆ͇fl ¯ÍÓ· ‰‡Î‡ Ì‡Ï Ì ÚÓθÍÓ Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ӷ‡ÁÓ‚‡ÌËÂ Ë ÔË‚Ë· β·Ó‚¸ Í Ò‚ÓÂÈ ÒÚ‡ÌÂ, ÌÓ Ë Á̇˜ËÚÂθÌÓ ÔÓ‚ÎËfl· ̇ ̇¯Â ÏËÓ‚ÓÁÁÂÌËÂ. èÂÔÓ‰‡‚‡ÌË ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ-χÚÂχÚ˘ÂÒÍËı Ô‰ÏÂÚÓ‚ ̇ ‡Ì„ÎËÈÒÍÓÏ flÁ˚ÍÂ, ‡ Ú‡ÍÊ ̇΢ˠԇÌÒËÓ̇, ‚ ÍÓÚÓÓÏ ·˚· ÍÓÂÌÌ˚Ï Ó·‡ÁÓÏ Â¯Â̇ ÔÓ·ÎÂχ ÓÚ͇Á‡ ÓÚ ‡ÎÍÓ„ÓÎfl, ÍÛÂÌËfl Ë Ì‡ÍÓÚËÍÓ‚, ·˚ÒÚÓ Ò‰Â·ÎË Ì‡¯ ÎˈÂÈ ÔÓÔÛÎflÌ˚Ï. í‡ÍÊ Ò˚„‡ÎÓ Á̇˜ËÚÂθÌÛ˛ Óθ ÚÓ Ó·ÒÚÓflÚÂθÒÚ‚Ó, ˜ÚÓ Ì‡¯Ë Û˜ÂÌËÍË Á‡ÌËχÎË ÔËÁÓ‚˚ ÏÂÒÚ‡ ̇ ÓÎËÏÔˇ‰‡ı, ‡ ÌÂÍÓÚÓ˚ ۘËÚÂÎfl ·˚ÎË ÔËÁ̇Ì˚ ì˜ËÚÂÎflÏË ÉÓ‰‡ ‚ ÔÂÚ·ۄÒÍÓÏ Ï‡Ò¯Ú‡·Â. é‰Ì‡ÍÓ Ò„ӉÌfl, Ó„Îfl‰˚‚‡flÒ¸ ̇Á‡‰, fl ‰Ûχ˛, ˜ÚÓ „·‚Ì˚Ï Ì‡¯ËÏ ‚˚Ë„˚¯ÂÏ ÒÚ‡ÎË Ì Á̇ÌËfl ËÌÓÒÚ‡ÌÌ˚ı flÁ˚ÍÓ‚ Ë Ì ÔË‚˚˜Í‡ ÛÒ‰ÌÓ ‡·ÓÚ‡Ú¸, ÔË‚ËÚ‡fl ·Óθ¯ËÌÒÚ‚Û ËÁ ̇Ò. ë‡Ï˚Ï ‚‡ÊÌ˚Ï ‰Îfl Ì‡Ò ÒÚ‡ÎÓ ·ÎËÁÍÓ Á̇ÍÓÏÒÚ‚Ó Ò ˜ÛÊÓÈ ÍÛθÚÛÓÈ ‚ ‡ÌÌÂÏ ‚ÓÁ‡ÒÚÂ, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ÚÓ, ˜ÚÓ Ï˚ ̇ۘËÎËÒ¸ ÔÓÌËχڸ Ë Î˛·ËÚ¸ Ú‡ÍÛ˛ ÒÚ‡ÌÛ, Í‡Í íÛˆËfl, ÍÓÚÓ‡fl ̇ ÔÓÚflÊÂÌËË ‚ÂÍÓ‚ ÒÍ˚‚‡Î‡Ò¸ Á‡ Á‡Ì‡‚ÂÒÓÏ Ô‰‡ÒÒÛ‰ÍÓ‚. ç‡ ÏÓÈ ‚Á„Îfl‰, ˝ÚÓ Ò‡Ï˚È ·Óθ¯ÓÈ ÍÓÁ˚¸, ÍÓÚÓ˚È Ï˚
ü
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
Международный лицей №664 г. Санкт-Петербурга Petersburg’taki Uluslararas› 664 no’lu Lise
Самым важным для нас стало близкое знакомство с чужой культурой в раннем возрасте. En fazla faydas›n› gördü¤üm geliflme, çocuk yaflta yabanc› bir kültürle kaynaflm›fl olmam›z. ÔÓÎÛ˜ËÎË ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ÏËÓ‚ÓÈ „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËË. Ç 1990- „Ó‰˚ íÛˆËfl ‚˚Á˚‚‡Î‡ Û ·Óθ¯ËÌÒÚ‚‡ ÓÒÒËflÌ ‚ÂҸχ ÒÚ‡ÌÌ˚ ‡ÒÒӈˇˆËË. èÓÏËÏÓ Í·ÒÒ˘ÂÒÍËı ÓËÂÌÚ‡ÎËÒÚÒÍËı ÍÎ˯Â, ·˚ÎË ‡ÒÔÓÒÚ‡ÌÂÌ˚ Ì„‡ÚË‚Ì˚ ӷ‡Á˚ «˜ÂÎÌÓ˜ÌÓÈ ÚÓ„Ó‚ÎË». Ä ‚ ÔÓÔÛÎflÌÓÏ ÒÚËı äÓÌÂfl óÛÍÓ‚ÒÍÓ„Ó ¯Î‡ ˜¸ Ó ÍÓÍÓ‰ËÎÂ, ÍÓÚÓ˚È „Ó‚ÓËÎ ÔÓ-ÚÛˆÍË. ëÎÓ‚ÓÏ, Ò‰ÌÂÒÚ‡ÚËÒÚ˘ÂÒÍËÈ ÚÛÓÍ ·˚Î
usya’daki Rus-Türk kolejlerinin ilk mezunlar›ndan›m. 1999’da mezun oldu¤umdan bu yana, Rusya’da, Türkiye’de, Avrupa’da s›k s›k “Niçin Türk okuluna gittin?” sorusuyla karfl›laflm›fl, ancak mant›kl› bir cevap verememiflimdir. Bu okula niçin kaydoldu¤umu hâlâ bilmiyorum! Kas›t de¤ildi, strateji de¤ildi, tesadüftü... tevafuktu... Kab›na s›¤mayan bir çocu¤un, “Farkl› bir fley deneyeyim...” insiyak›ndan kaynaklanan do¤açlama bir karard›. Ne var ki, Türk okuluna kaydoluflumdan hiç piflmanl›k duymad›m; aksine bu kolejde ö¤rendiklerimin bana y›llar geçtikçe yeni kap›lar açt›¤›n›, yeni dostlar kazand›rd›¤›n› görüyorum. Okul, bize kaliteli bir e¤itim vermenin yan› s›ra, kendi ülkemizi sevmekle beraber önemli oranda dünyaya bak›fl›m›z› da flekillendirdi desem, mübala¤a olmaz. E¤itimin ‹ngilizce verilmesi, ayr›ca lise döneminde birçok aileyi meflgul eden alkol, sigara ve uyuflturucu gibi problemle-
R
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
37
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
гюлен об образовании gülen’in e¤itim anlay›fl›
Как турецкое образовательное движение не ограничено Россией, так и мы, выпускники, не ориентированы только на Турцию. Просто Турция стала для нас окном в мир. Gönüllüler hareketi nas›l Rusya ile s›n›rl› kalm›yorsa, biz mezunlar da Türkiye eksenli yaflam›yoruz. Türkiye, dünyaya aç›ld›¤›m›z bir kilit ülke oldu. ‚ Ô‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËË ÓÒÒËflÌ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ, ÍÓÚÓÓÏÛ Ì ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ÒÚÓËÎÓ ‰Ó‚ÂflÚ¸, Ì „Ó‚Ófl ÛÊÂ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ·˚ ˜Û‚ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÒËÏÔ‡Ú˲, ÌÂÍËÏ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÓÏ Ò ‰Û„ÓÈ Ô·ÌÂÚ˚, ÍÓÚÓ˚È Ì ËÏÂÎ ÌË˜Â„Ó Ó·˘Â„Ó Ò «Ì‡ÏË». ë‡Ï˚Ï ‚‡ÊÌ˚Ï ÂÁÛθڇÚÓÏ ÚÓÈ ‰ÛÊ·˚, ÍÓÚÓ‡fl Á‡‚flÁ‡Î‡Ò¸ Û Ì‡Ò Ò Ì‡¯ËÏË Û˜ËÚÂÎflÏË Ë ‚ÓÒÔËÚ‡ÚÂÎflÏË, ·˚ÎÓ ÓÒÓÁ̇ÌË ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ÚÛÍË – Ú‡ÍË ÊÂ, Í‡Í Ï˚, β‰Ë, ÍÓÚÓ˚ ÔÓ ÛÚ‡Ï ˜ËÒÚflÚ ÁÛ·˚, ÔÓ ÌÓ˜‡Ï ÒÔflÚ, β·flÚ ÙÛÚ·ÓÎ, ‰flÚ, ÍÓ„‰‡ ÔÓ„ÓÎÓ‰‡˛ÚÒfl, ÔÓÒÚ˚‚‡˛Ú, ÍÓ„‰‡ ıÓÎÓ‰ÌÓ, ÒϲÚÒfl, Ô·˜ÛÚ, ÒÍÛ˜‡˛Ú ÔÓ Ó‰ËÚÂÎflÏ. äÓ„‰‡ fl „ÓÚÓ‚ËÎÒfl Í ‚ÒÚÛÔËÚÂθÌ˚Ï ˝ÍÁ‡ÏÂÌ‡Ï ‚ ÎˈÂÈ, ÓÚˆ Ò͇Á‡Î ÏÌÂ: - ë˚Ì, Ì ԇÌËÍÛÈ. ÖÒÎË ·Û‰ÂÚ Í‡ÍÓÈÚÓ ‚ÓÔÓÒ, ̇ ÍÓÚÓ˚È Ú˚ Ì ÒÏÓʯ¸ ÓÚ‚ÂÚËÚ¸, „Ó‚ÓË ÒÎÂ‰Û˛˘Û˛ Ù‡ÁÛ: «ëÚÓÎˈ‡ êÂÒÔÛ·ÎËÍË íÛˆËfl – ÄÌ͇‡, ‚‡Î˛Ú‡ – Ρ, ÔÂÁˉÂÌÚ – ëÛÎÂÈÏ‡Ì ÑÂÏËÂθ». ùÚË ÚË ‚Â˘Ë Ì ÏÂÌfl˛ÚÒfl! ÑÓÎÊÂÌ ÔËÁ̇ڸÒfl, ˜ÚÓ Í ÏÓÏÂÌÚÛ ÔÓÒÚÛÔÎÂÌËfl fl, ÍÓÏ ˝ÚÓ„Ó, χÎÓ ˜ÚÓ ÁÌ‡Î Ó íÛˆËË Ë ·˚Î Û‚ÂÂÌ, ˜ÚÓ ÚÛÍË Ô˯ÛÚ ‡‡·ÒÍÓÈ ‚flÁ¸˛... ãˈÂÈ ÒڇΠ‰Îfl ·Óθ¯ËÌÒÚ‚‡ ËÁ Ì‡Ò ‚ÚÓ˚Ï ‰ÓÏÓÏ, Ë Ï˚ Ì ÔÓ‰ÓÁ‚‡ÎË, ˜ÚÓ Ì‡¯‡ ¯ÍÓ· ·˚· ˜‡ÒÚ¸˛ ÍÛÔÌÓχүڇ·ÌÓ„Ó Ó·‡ÁÓ‚‡ÚÂθÌÓ„Ó ‰‚ËÊÂÌËfl, ‚‰ÓıÌÓ‚ÎÂÌÌÓ„Ó ÚÛˆÍËÏ ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡ÎÓÏ îÂÚıÛηıÓÏ É˛ÎÂÌÓÏ. å˚ ‰ÛχÎË, ˜ÚÓ ÚÛˆÍË ۘËÚÂÎfl ÔËÂı‡ÎË ÚÓθÍÓ Í Ì‡Ï! ë„ӉÌfl fl Á̇˛, ˜ÚÓ ÚÛˆÍË ¯ÍÓÎ˚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú ‚ Ò‡Ï˚ı ‡ÁÌ˚ı Û„ÓÎ͇ı Ò‚ÂÚ‡. í‡Í ÊÂ Í‡Í ÚÛˆÍÓ ӷ‡ÁÓ‚‡ÚÂθÌÓ ‰‚ËÊÂÌË Ì ӄ‡Ì˘ÂÌÓ êÓÒÒËÂÈ, Ú‡Í Ë Ï˚, ‚˚ÔÛÒÍÌËÍË, Ì ÓËÂÌÚËÓ‚‡Ì˚ ÚÓθÍÓ Ì‡ íÛˆË˛. èÓÒÚÓ íÛˆËfl Òڇ· ‰Îfl Ì‡Ò ÓÍÌÓÏ ‚ ÏË. Å·„Ó‰‡fl ÚÛˆÍËÏ ‰ÛÁ¸flÏ Ï˚ ÒÚ‡ÎË ÔÓÌËχڸ, ̇ÒÍÓθÍÓ ‚‡ÊÌÓ ËÁ·‡‚ÎflÚ¸Òfl ÓÚ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Ô‰‡ÒÒÛ‰ÍÓ‚ ÔÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌ˲ Í ‰Û„ËÏ ÍÛθÚÛ‡Ï, ÒÏÓÚÂÚ¸ ̇ ˜ÛÊËı Ò Î˛·ÓÔ˚ÚÒÚ‚ÓÏ Ë ‰Ó·˚Ï Ì‡ÏÂÂÌËÂÏ, ÓˆÂÌË‚‡Ú¸ β‰ÂÈ ÔÓ Ëı ΢Ì˚Ï Í‡˜ÂÒÚ‚‡Ï, ‡ Ì ÔÓ Ì‡ˆËÓ̇θÌÓÈ, ÂÎË„ËÓÁÌÓÈ ËÎË flÁ˚ÍÓ‚ÓÈ ÔË̇‰ÎÂÊÌÓÒÚË. ùÚÓ ˆÂÌÌÓÒÚË, Ó ÍÓÚÓ˚ı ΄ÍÓ „Ó‚ÓËÚ¸, ÌÓ ÍÓÚÓ˚ ÚÛ‰ÌÓ ‚ÓÔÎÓ˘‡Ú¸ ‚ ÊËÁ̸. ÑÛχ˛, „·‚ÌÓ ÒÚÂÏÎÂÌË îÂÚıÛηı‡ ɲÎÂ̇ Í‡Í ‡Á Ë Á‡Íβ˜‡ÂÚÒfl ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ·˚ ˝ÚË ˆÂÌÌÓÒÚË Ì ·˚ÎË ÔÛÒÚ˚ÏË ÒÎÓ‚‡ÏË.
38
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
rin kökten çözülmüfl oldu¤u bir yurtta kalmam›z, kolejimizi k›sa sürede ra¤bet gören okullar listesinin üst s›ralar›na yerlefltirdi. Olimpiyatlarda gösterilen fevkalade baflar›lar›n ve kimi hocalar›m›z›n 4, 5 milyon nüfuslu Petersburg genelinde “Y›l›n Ö¤retmeni” seçilmesinin de okula gittikçe ün katt›¤›n› hepimiz seziyorduk. Ancak bugün geriye bakt›¤›mda, bu okula girmekle elime geçen en büyük kazanc›n yabanc› dil bilgisi veya ço¤umuza afl›lanan çal›flkanl›k fluuru olmad›¤›n› düflünüyorum. En fazla
Проф., доктор Токтамыш Атеш
Эти школы не имеют каких-то других целей, кроме образования Я никогда не поверю, что школы в Российской Федерации, так же как и школы по всему миру, имеют какие-то другие цели, кроме обеспечения получения хорошего образования учащимися. К тому же, если обратиться к словам уважаемого Гюлена, вы не сможете увидеть ничего, кроме понятий «мира», «диалога» и «терпимости». Все, что делает и говорит уважаемый Гюлен, налицо.
Prof.Dr. Toktam›fl Atefl
Bu okullar›n e¤itim d›fl›nda bir amac› olamaz Rusya Federasyonu’ndaki okullar›n, dünyan›n her yan›ndaki okullar gibi, ö¤rencilerine iyi e¤itim vermenin d›fl›nda bir amac› olabilece¤ine asla inanmam. Zaten Say›n Gülen’in söylemlerine bak›ld›¤› zaman; “bar›fl”, “diyalog” ve “hoflgörü” gibi kavramlar›n d›fl›nda hiçbirfley göremezsiniz. Say›n Gülen’in yapt›klar› da ortadad›r, söyledikleri de.
faydas›n› gördü¤üm geliflme, çocuk yaflta yabanc› bir kültürle kaynaflm›fl olmam›z. Hele Türkiye gibi, Rusya’da as›rlarca önyarg› duvarlar› arkas›nda gizlenen bir ülkeyi anlamay› ve sevmeyi ö¤renmemiz, kanaatimce, küresel dünyada elimize geçen en önemli koz olsa gerek. 1990’l› y›llarda Rusya’da “Türkiye” dedi¤inizde insanlar›n akl›na birbirinden garip fleyler gelebiliyordu. Klasik oryantalist kliflelerin yan› s›ra Osmanl›-Rus savafllar›n›n ve bavul ticaretinin etkisi büyük olmufltu. Popüler çocuk flairi Korney Çukovski’nin “Türkçe konuflan timsah” tiplemesi de cabas›yd›. Velhas›l Türklerin pek sevilecek, güvenilecek insanlar olmad›¤›, hatta “bizimle” alakas› olmayan, adeta farkl› bir gezegende yaflayan acayip mahluklar oldu¤u yönde bir imaj›n hakim oldu¤unu söyleyebiliriz. Dolay›s›yla belletmen ve ö¤retmenlerimizle kurdu¤umuz dostluklar›n en önemli etkisi, Türklerin bizim gibi difllerini f›rçalayan, gece uyuyan, futbol oynamay› seven, ac›k›nca yemek yiyen, üflüyünce nezle olan, gülen, a¤layan, annesini babas›n› özleyen insanlar oldu¤unu görmek idi. Okulun girifl s›nav›na haz›rlan›rken babam demiflti ki, “O¤lum hiç panik yapma. Cevab›n› bilemeyece¤in bir soru olursa flöyle de: Türkiye Cumhuriyeti’nin baflkenti Ankara’d›r, para birimi lirad›r, Cumhurbaflkan› Süleyman Demirel’dir. Bu üçü hiç de¤iflmez!” ‹tiraf edeyim okulun ilk günü bu üçünün d›fl›nda Türkiye hakk›nda fazla bir fley bilmiyor, hatta Türklerin Arap alfabesini kulland›klar›n› zannediyordum... ‹kinci evimiz nazar›yla bakt›¤›m›z okulumuzun, Fethullah Gülen isminde bir ayd›n›n ilham verdi¤i küresel bir e¤itim hamlesinin bir parças› oldu¤unu ise bilmeden yetifltik. Türk e¤itim gönüllülerinin sadece Rusya’ya geldi¤ini zannediyorduk! Me¤er Türk okullar› dünyan›n dört bir taraf›nda e¤itim hizmetlerini sürdürüyormufl. Gönüllüler hareketi nas›l Rusya ile s›n›rl› kalm›yorsa, biz mezunlar da Türkiye eksenli yaflam›yoruz. Türkiye, dünyaya aç›ld›¤›m›z bir kilit ülke oldu. Türk dostlar›m›z sayesinde yabanc› kültürlere karfl› kafam›zdaki önyarg›lar› sorgulaman›n; farkl› olana merak ve hüsnü zanla yaklaflman›n; insan›n ›rk›na, dinine, diline de¤il, kiflili¤ine bakman›n ehemmiyetini kavrad›k. Dile kolay, yaflanmas› zor gerçekler bunlar… Herhalde Fethullah Gülen’in temel arzusu da bu gerçeklerin sözde kalmamas›.
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
гюлен об образовании gülen’in e¤itim anlay›fl› Выпускной вечер в Международном Черноморском университете (г.Тбилиси) Uluslararas› Karadeniz Üniversitesi Mezuniyet Töreni (Tiflis)
Заслуженный почет Гиули Аласания Профессор, доктор исторических наук, проректор Международного Черноморского университета (Грузия).
Hak edilmifl bir onur Giuli Alasaniya Prof. Dr., Uluslararası karadeniz üniversitesi rektör yardımcısı (gürcistan).
ÔÓ‚ÓÁ„·¯ÂÌËÂÏ ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÉÛÁËË ‚ 1991 „. ˝Ú‡ Òڇ̇ ÒÚ‡‡Î‡Ò¸ Á‡ÌflÚ¸ ‰ÓÒÚÓÈÌÓ ÏÂÒÚÓ ‚ ÒÓÓ·˘ÂÒÚ‚Â „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ Ïˇ. ÉÛÁËfl ËÒ͇· ‰ÛÁÂÈ Ë Ì‡ıӉ˷ Ëı. Ç ÛÒÎÓ‚Ëflı ÚÓ„Ó ÒÎÓÊÌÓ„Ó ËÒÚÓ˘ÂÒÍÓ„Ó ÔÂËÓ‰‡ ˝ÚÓÚ ÔÓˆÂÒÒ Ì ·˚Î ÔÓÒÚ˚Ï. ë Ó‰ÌÓÈ ÒÚÓÓÌ˚, ÔÓ‰ÓÎʇ˛˘ËÂÒfl ÍÓÌÙÎËÍÚ˚ Ë ÒÚÓÎÍÌÓ‚ÂÌËfl, Ò ‰Û„ÓÈ – ÓÚÒÛÚÒÚ‚Ë ˝ÎÂÍÚ˘ÂÒÚ‚‡, ·ÂÁ‡·ÓÚˈ‡ Ë ÒÎÓÊ̇fl ˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒ͇fl ÒËÚÛ‡ˆËfl. ÇÒ ˝ÚÓ ÔÓÓʉ‡ÎÓ ‡Á΢Ì˚ ˜Û‚ÒÚ‚‡ Û Ì‡Ó‰Ì˚ı χÒÒ. ÇÍ·‰˚‚‡Ú¸ ËÌ‚ÂÒÚˈËË ‚ ÉÛÁ˲ ‚ ÚÓÚ ÔÂËÓ‰ Ò˜ËÚ‡ÎÓÒ¸ ‰ÂÎÓÏ ËÒÍÓ‚‡ÌÌ˚Ï, Ë Î˛‰ÂÈ, ‰Â·‚¯Ëı ˝ÚÓ, ·˚ÎÓ ˜ÂÁ‚˚˜‡ÈÌÓ Ï‡ÎÓ. çÂÒÏÓÚfl ̇ ‚Ò ˝ÚÓ, ÚÛˆÍË ӄ‡ÌËÁ‡ˆËË «ó‡„·» Ë «å‡Ò», ‡·ÓÚ‡˛˘Ë ‚ ӷ·ÒÚË Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl, Ì ÔÓÒÚÂÒÌflÎËÒ¸ ̇˜‡Ú¸ ‰ÛÊ·Û Ë
ë
40
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
ÒÓÚÛ‰Ì˘ÂÒÚ‚Ó Ò ÉÛÁËÂÈ. ë̇˜‡Î‡ ËÏË ·˚ÎË ÓÚÍ˚Ú˚ ¯ÍÓÎ˚ ‚ í·ËÎËÒË Ë Å‡ÚÛÏË. ÇÒΉ Á‡ ˝ÚËÏ ÔÓÒΉӂ‡ÎÓ ÓÒÌÓ‚‡ÌË åÂʉÛ̇ӉÌÓ„Ó óÂÌÓÏÓÒÍÓ„Ó ÛÌË‚ÂÒËÚÂÚ‡. Ç Ú „Ó‰˚ Û ÉÛÁËË Ì ·˚ÎÓ ÔÓÚ·ÌÓÒÚË ‚ ÌÓ‚˚ı Ó·‡ÁÓ‚‡ÚÂθÌ˚ı Û˜ÂʉÂÌËflı, Ӊ̇ÍÓ Á‡‰‡˜‡ «ó‡„·‡» Ë «å‡Ò‡» ·˚· ËÌÓÈ – ÒÓÁ‰‡Ú¸ ÏÓÒÚ ‰ÛÊ·˚ Ò̇˜‡Î‡ ÏÂÊ‰Û íÛˆËÂÈ Ë ÉÛÁËÂÈ, ‡ ÔÓÚÓÏ Ë ÏÂÊ‰Û ÉÛÁËÂÈ Ë ‚ÒÂÏ ÏËÓÏ. èÓ˝ÚÓÏÛ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌË ‚ ˝ÚËı ¯ÍÓ·ı ‚‰ÂÚÒfl ̇ „ÛÁËÌÒÍÓÏ Ë ‡Ì„ÎËÈÒÍÓÏ flÁ˚͇ı. ÜÂÎÂÁÌ˚È Á‡Ì‡‚ÂÒ, ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡‚¯ËÈ ‚ Ú˜ÂÌË ‰Ó΄Ëı ÎÂÚ ÏÂÊ‰Û ÉÛÁËÂÈ Ë íÛˆËÂÈ, ‰Ó ̇˜‡Î‡ Ëı ‰ÛÊÂÒÍËı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ, ‰‡Î Ó Ò· Á̇ڸ: ÓÚÌÓ¯ÂÌË „ÛÁËÌÒÍÓ„Ó Ì‡Ó‰‡ Í ‚˚¯ÂÛ͇Á‡ÌÌ˚Ï ¯ÍÓÎ‡Ï ·˚ÎÓ Ì„‡ÚË‚Ì˚Ï. Ç ÚÓÚ ÔÂËÓ‰ ‚Ò ۉ˂ÎflÎËÒ¸ ‚ÎÓÊÂÌËflÏ íÛˆËË ‚
ürcistan 1991 y›l›nda ba¤›ms›zl›¤›n› ilan etmesiyle dünya devletler toplulu¤u içerisinde yer almaya çal›flt›. Art›k, Gürcistan dostlar›n› ar›yordu ve arad›¤› dostlar› da bulmaktayd›. Ama elbette ki bu, o kadar kolay olmayacakt›. Çünkü o dönemler çok zor ve karmafl›kt›. Bir yandan çat›flmalar devam ediyor, di¤er yandan elektri¤in olmay›fl›, iflsizlik ve karmafl›k ekonomik ortam hepimizin akl›nda de¤iflik duygular has›l ediyordu.
G
O dönemde Gürcistan’a yat›r›m yapmak oldukça riskliydi. Dolay›s›yla cesur ad›m atan insan oldukça azd›. ‹flte “Ça¤lar” ve “Mars” adl› cesur Türk e¤itim kurumlar› her fleye ra¤men Gürcistan ile
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
gülen’in e¤itim anlay›fl› гюлен об образовании
Ó·‡ÁÓ‚‡ÌË ÉÛÁËË, ‚‰¸ ‡Ì ˝Ú‡ Òڇ̇ ÌËÍÓ„‰‡ Ì ÓÚ΢‡Î‡Ò¸ ·Óθ¯ËÏË ÛÒÔÂı‡ÏË ‚ ˝ÚÓÈ Ó·Î‡ÒÚË. à ‚Ò Ê ÓÒÌÓ‚‡ÚÂÎË ÚÛˆÍËı ¯ÍÓÎ, ÌÂÒÏÓÚfl ̇ ÏÌÓ„Ó˜ËÒÎÂÌÌ˚ ÔÂÔflÚÒÚ‚Ëfl, ‡ÍÚË‚ÌÓ Ì‡˜‡ÎË Ò‚Ó˛ ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚ¸. óÂÂÁ ÌÂÍÓÚÓÓ ‚ÂÏfl Ï˚ ÛÁ̇ÎË, ˜ÚÓ ÔÓ‰Ó·Ì˚ ¯ÍÓÎ˚ ÓÚÍ˚Ú˚ ÔÓ ‚ÒÂÏÛ ÏËÛ. ÇÒÂÏ ËÁ‚ÂÒÚÌÓ, ˜ÚÓ ÚÛˆÍË ¯ÍÓÎ˚, Í‡Í ‚ ÉÛÁËË, Ú‡Í Ë ‚ ‰Û„Ëı Òڇ̇ı Ïˇ, Ì ÛÔ‡‚Îfl˛ÚÒfl ËÁ ͇ÍÓ„Ó-ÚÓ ˆÂÌÚ‡, ÌÓ ÓÒÌÓ‚‡ÚÂÎÂÈ Ú‡Í Ì‡Á˚‚‡ÂÏÓ„Ó Ó·‡ÁÓ‚‡ÚÂθÌÓ„Ó ‰‚ËÊÂÌËfl ‚‰ÓıÌÓ‚ÎflÎË Ë‰ÂË Ó‰ÌÓ„Ó ÍÛÔÌÓ„Ó Ï˚ÒÎËÚÂÎfl, Û˜ÂÌÓ„Ó. äÓ̘ÌÓ, ‚ ‡ÁÌ˚ı ÍÓ̈‡ı Ïˇ ÊË‚ÛÚ Ò‡Ï˚ ‡ÁÌ˚ ‰ÂflÚÂÎË Ì‡ÛÍË, Ӊ̇ÍÓ Ï˚ ‚ˉËÏ, ˜ÚÓ Ëı ˉÂË Ì‰ÍÓ ‚ÓÒÔËÌËχ˛ÚÒfl Î˯¸ Ó„‡Ì˘ÂÌÌ˚Ï ÍÛ„ÓÏ Î˛‰ÂÈ. çÓ ÔËÁ˚‚ ‚ÂÎËÍÓ„Ó ‰ÂflÚÂÎfl ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÒÚË, Ó ÍÓÚÓÓÏ Ë‰ÂÚ Â˜¸, ÛÒÎ˚¯‡Ì ‚Ó ‚ÒÂÏ Ò‚ÂÚÂ. éÌ ÔÓ·Ûʉ‡ÂÚ ˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚Ó Í ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏ ‚Ó ËÏfl ÒÓÁ‰‡ÌËfl ÎÛ˜¯Â„Ó Ïˇ Ë ·Î‡„ÓÔÓÎÛ˜ÌÓ„Ó ·Û‰Û˘Â„Ó. àÏfl ˝ÚÓ„Ó ‚ÂÎËÍÓ„Ó ‰ÂflÚÂÎfl îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ. ü ‚², ˜ÚÓ ËÏfl ɲÎÂ̇ ·Û‰ÛÚ Ò ·Î‡„Ó‰‡ÌÓÒÚ¸˛ ÔÓËÁÌÓÒËÚ¸ Ë Ì‡¯Ë ÔÓÚÓÏÍË. ÇÓÁÏÓÊÌÓ, ÌÂÍÓÚÓ˚ Á̇˛Ú Â„Ó Î˯¸ Í‡Í ÂÎË„ËÓÁÌÓ„Ó ‰ÂflÚÂÎfl. é‰Ì‡ÍÓ ˝ÚÓ„Ó Ì‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ‰Îfl ÔÓÌËχÌËfl Â„Ó ÓÎË ‚ Ò„ӉÌfl¯ÌÂÏ ÏËÂ. ÖÒÎË ÍÓÔÌÛÚ¸ „ÎÛ·ÊÂ, ÏÓÊÌÓ Û·Â‰ËÚ¸Òfl, ˜ÚÓ ‚Òfl ÙËÎÓÒÓÙËfl ɲÎÂ̇ ÓÔˇÂÚÒfl ̇ β·Ó‚¸ Í ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ. èÓ Â„Ó ÏÌÂÌ˲, Ò‡ÏÓ ‰ÓÓ„Ó ‚ ̇¯ÂÏ ÒÎÓÊÌÓÏ ÏË – ˝ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ë ÔÓÊËÚ‡fl ËÏ ÊËÁ̸. óÚÓ·˚ ÒÔ‡ÒÚË ˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚Ó, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ Â‰ËÌÂÌË Ô‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎÂÈ ‡ÁÌ˚ı ÍÛθÚÛ, ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌË ‰Ë‡ÎÓ„‡ Ë ÚÂÔËÏÓÒÚË ÏÂÊ‰Û ÌËÏË. é‰ÌËÏ ËÁ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ËÌÒÚÛÏÂÌÚÓ‚ ¯ÂÌËfl ˝ÚÓÈ Á‡‰‡˜Ë fl‚ÎflÂÚÒfl ‡ÒÔÓÒÚ‡ÌÂÌË ӷ‡ÁÓ‚‡ÌËfl, Û‚‡Ê‡˛˘ÂÈ ÂÎ˄˲ ̇ÛÍË. ч, ɲÎÂÌ – ËÒÚËÌÌ˚È ÏÛÒÛθχÌËÌ, ÒÚ‡‡˛˘ËÈÒfl
iflbirli¤i ve dostluk iliflkileri kurmaktan çekinmedi. Onlar önce Tiflis ve Batum’da okullar açt›lar. Daha sonra bunu Uluslararas› Karadeniz Üniversitesi takip etti. O y›llarda Gürcistan’daki okul ve üniversiteler için bu manada bir eksiklik duyulmuyordu. Ama Türk okullar›n›n görevi tamamen farkl›yd›. Bu okullar›n amac› ilk önce Türkiye ve Gürcistan aras›nda, daha sonra ise Gürcistan ve bütün dünya aras›nda köprü kurmakt›. Bu nedenle bu okullarda e¤itim Gürcüce ve ‹ngilizce dillerinde yap›lmaktad›r. Gürcistan ve Türkiye aras›nda ba¤›ms›zl›ktan önce uzun y›llar demir perdenin olmas›, Gürcü halk›n›n söz konusu okullar›n aç›lmas›na ilk baflta tepki göstermesine sebep oldu. O dönemde Türkiye’nin bu e¤itim çal›flmalar›na herkes flafl›r›yordu. Çünkü bu ülkenin daha önce bu alanda dünya çap›nda herhangi bir
Михаил Саакашвили на церемонии закладки первого камня одного из зданий Международного Черноморского университета в Тбилиси (2008г.) Mihail Saakaflvili Tiflis’teki Uluslararas› Karadeniz Üniversitesi’nin ek bina temel atma töreninde (2008)
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
baflar›s› bilinmiyordu. Ama Türk okullar›n›n kurucular› onlara engel olan hiçbir zorluktan korkmad›lar. De¤iflik alanlarda faaliyetlerini gelifltirdiler. K›sa zaman sonra biz, Türklerin benzer okullar› dünyan›n her yerinde açt›¤›n› ö¤rendik. Ayr›ca bu okullar›n herhangi bir ortak merkezden yönetilmedi¤i de çok geçmeden fark›na var›lan bir husus oldu. Gerçi gerek Gürcistan’da gerekse dünyan›n de¤iflik ülkelerinde aç›lan Türk okullar›n›n, bir merkezden idare edilemedi¤i herkesçe biliniyor ama bu harekete düflünce ve fikirleri ile ilham veren bir kifli, bir düflünce ve aksiyon insan› var. Bu anlamda elbette baflka yerlerde baflka düflünürler de mevcut, ancak onlar› s›n›rl› bir toplulu¤un takip etti¤ini görüyoruz. Halbuki bu düflünce ve aksiyon insan›n› herkes dinliyor. Bu kifli düflünce ve fikirleri ile insanl›¤a da-
Вся философия Гюлена опирается на любовь к человеку. По его мнению, самое дорогое в нашем сложном мире – это человек и прожитая им жизнь. Gülen’in tüm felsefesi insan sevgisine dayanmaktad›r. Bu bilge insan için, bu karmafl›k dünyada en de¤erli olan varl›k insand›r ve onun yaflam›fl oldu¤u hayatt›r.
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
41
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
гюлен об образовании gülen’in e¤itim anlay›fl›
Несмотря на риск, турецкие организации «Чаглар» и «Марс», работающие в области образования, не постеснялись начать дружбу и сотрудничество с Грузией. “Ça¤lar” ve “Mars” adl› cesur Türk e¤itim kurumlar› her fleye ra¤men Gürcistan ile iflbirli¤i ve dostluk iliflkileri kurmaktan çekinmedi.
„ÎÛ·ÓÍÓ ÛÍÓÂÌËÚ¸ Ò‚Ó˛ ‚ÂÛ ‚ ÊËÁÌË, Û‚‡Ê‡˛˘ËÈ ‡Á΢Ì˚ ÍÛθÚÛ˚ Ë ÂÎË„ËË. éÌ ËÒÒΉÛÂÚ Â‡ÎËÁ‡ˆË˛ ÔË̈ËÔÓ‚ ‚Á‡ËÏÌÓÈ ÚÂÔËÏÓÒÚË Î˛‰ÂÈ, ̇‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚ ÔÓÌflÚËfl, ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘Ë ˜ÂÎӂ˜ÌÓÒÚ¸ ËÒÚËÌÌÓ„Ó ÏÛÒÛθχÌË̇. Ç Ò‚flÁË Ò ˝ÚËÏ É˛ÎÂÌ ˜‡ÒÚÓ ÔÓ‚ÚÓflÂÚ, ˜ÚÓ ËÒÎ‡Ï Ë ÚÂÓËÁÏ Ì ÏÓ„ÛÚ ÒÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡Ú¸. Ç ÙËÎÓÒÓÙËË É˛ÎÂ̇ ÌÂÚ ÔËÁ̇ÍÓ‚ ‰Ó„Ï˚, Ó̇ ËÁÏÂÌflÂÚÒfl Ë ‡Á‚Ë‚‡ÂÚÒfl ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ Â„Ó ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚË. òÍÓÎ˚ Ë ÛÌË‚ÂÒËÚÂÚ˚, ÒÓÁ‰‡ÌÌ˚Â Â„Ó Û˜ÂÌË͇ÏË, ÌËÍÓ„‰‡ Ì Á‡ÍÓ˛Ú Ò‚ÓË ‰‚ÂË, ÓÌË ÓÚÍ˚Ú˚ ‰Îfl ‚ÒÂ„Ó ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓ„Ó ÏËÓ‚Ó„Ó ÒÓÓ·˘ÂÒÚ‚‡ Ë ËÁ‚ÂÒÚÌ˚ Ò‚ÓËÏ Û‚‡ÊÂÌËÂÏ Í Ò‚Ó·Ó‰Â Ï˚ÒÎË. í‡Ï ‚ÓÒÔËÚ˚‚‡˛ÚÒfl ÔÓÍÓÎÂÌËfl Ò‚Ó·Ó‰Ì˚ı, Ûϲ˘Ëı ‰Ûχڸ Ë ‡Ì‡ÎËÁËÓ‚‡Ú¸, ÒÔÓÒÓ·Ì˚ı ‚ÓÒÔËÌËχڸ ÍËÚËÍÛ ÏÓÎÓ‰˚ı β‰ÂÈ. í‡Ï ÔË‚Ë‚‡˛Ú Û˜‡˘ËÏÒfl β·Ó‚¸ Í Ó‰ËÌÂ Ë ËÌÚÂÂÒ Í ‡Á΢Ì˚Ï ÍÛθÚÛ‡Ï. ÖÒÎË Ó·‡ÚËÚ¸Òfl Í ËÒÚÓËË Â„Ó ÊËÁÌË, ÏÓÊÌÓ Û‚Ë‰ÂÚ¸, ˜ÚÓ ÓÌ ÌËÍÓ„‰‡ Ì ÒÚÂÏËÎÒfl Í ÔÓÎÛ˜ÂÌ˲ ͇ÍËı-ÎË·Ó ‰ÓÎÊÌÓÒÚÂÈ ËÎË Á‚‡ÌËÈ. é‰Ì‡ÍÓ Û ÌÂ„Ó ÌËÍÓ„‰‡ Ì ·˚ÎÓ Ì‰ÓÒÚ‡Ú͇ ‚ ÒÎÛ¯‡ÚÂÎflı, ÔÓÒΉӂ‡ÚÂÎflı Ë ÔÓÒÚÓ Î˛·fl˘Ëı Ë Û‚‡Ê‡˛˘Ëı Â„Ó Î˛‰flı. çÂÒÍÓθÍÓ ÏÂÒflˆÂ‚ ̇Á‡‰ ÊÛ̇ÎÓÏ «Foreign Policy» ·˚Πӷ̇Ӊӂ‡Ì ÂÈÚËÌ„ ÒÚ‡ Ì˚Ì ÊË‚Û˘Ëı ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡ÎÓ‚ Ïˇ, ‚ ÍÓÚÓÓÏ É˛ÎÂÌÛ ÓÚ‰‡ÌÓ Ô‚Ó ÏÂÒÚÓ. å˚ ÔÓÁ‰‡‚ÎflÂÏ ˝ÚÓ„Ó ‚ÂÎËÍÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚Â͇ Ò Á‡ÒÎÛÊÂÌÌ˚Ï ÏËÓ‚˚Ï ÔËÁ̇ÌËÂÏ Ë Ê·ÂÏ ÂÏÛ ‰Ó΄Ëı ÎÂÚ ÊËÁÌË Ë ÔÎÓ‰ÓÚ‚ÓÌÓ„Ó Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚‡.
42
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
ha iyi bir dünya, daha iyi bir gelecek sunma ad›na insanl›¤› harekete geçiriyor. ‹flte bu zat Fethullah Gülen’dir. Evet Fethullah Gülen’in flu an oldu¤u gibi gelecekte de çok önemli bir insan olarak dikkat çekece¤ini düflünüyorum. Baz›lar› belki Fethullah Gülen’i sadece din adaml›¤› veçhesiyle tan›yor, biliyor. Ancak bu yönü, kanaatimce onu tan›mak için yeterli de¤ildir. Çünkü yak›ndan bak›ld›¤›nda görülecektir ki, Gülen’in tüm felsefesi insan sevgisine dayanmaktad›r. Bu bilge insan için, bu karmafl›k dünyada en de¤erli olan varl›k insand›r ve onun yaflam›fl oldu¤u hayatt›r. Ona göre insanlar› kurtarmak için de¤iflik kültürlerin temsilcilerinin ortak noktaya gelmesi, aralar›nda diyalog kurulmal› ve hoflgörü gelifltirilmeli. Bunun da ötesinde en önemli fley e¤itimdir, dine sayg›l› ilim anlay›fl›, ilim düflüncesidir. Evet, Fethullah Gülen inanc›n› hassasiyetle yaflamaya çal›flan dindar bir Müslüman’d›r ama farkl› din ve kültürlere sayg› duymakta ve bunu önemsemektedir. Gülen ‹slam’da Müslüman’›n insanî derinli¤i olan bir ahlak anlay›fl› ve farkl› olana karfl› hoflgörülü olmay› ö¤reten ve modern hayata ayak uydurabilen ilkeleri araflt›r›yor ve buluyor. Bu aç›dan Gülen, ‹slam ve terörizmin birlikte an›lamayaca¤› konusunda s›k s›k görüfllerini dile getirmektedir.
Gülen’in felsefesi dogmatik de¤il, düflünce faaliyeti içinde de¤ifliyor, inkiflaf ediyor. Onu dinleyen insanlar›n kurdu¤u okullar ve üniversitelerin de dünyaya asla kapal› olmad›¤› görülüyor. Evet, bu okullar ça¤dafl dünyaya aç›k okullard›r. Ba¤›ms›z ve hür düflünceye sayg›lar› ile dikkat çekmektedirler. Bu okullarda özgür düflünen insanlar; elefltiriye aç›k, analiz yapabilme özelliklerine sahip nesiller yetifltiriliyor. Bu okullar ö¤rencilerde de¤iflik kültürlere olan ilgiyi art›r›yor ve ö¤renciler burada ayr›ca vatansever olarak yetifltiriliyor. Fethullah Gülen politikadan uzak duruyor ama güçlü bir devlet fikrinden yanad›r. Türkiye’nin Avrupa sürecine kat›lmas›na destek vermektedir. Hayat› araflt›r›ld›¤›nda onun hiçbir zaman herhangi bir makam ve paye peflinde olmad›¤› görülecektir. Buna ra¤men onun dinleyenleri, takdir edenleri ve sevenleri hiçbir zaman eksik olmam›fl. Geçti¤imiz aylarda Foreign Policy dergisi taraf›ndan bir anket yap›ld›. Yap›lan bu ankette, ça¤dafl 100 entelektüel insan aras›nda Fethullah Gülen ilk s›rada yer ald›. Bu da gösteriyor ki, onun gayret ve çabalar› meyvesini verdi. Bu ünlü kifliye hak edilen takdiri, konumu candan tebrik ediyor ve kendisine uzun ömür ve verimli çal›flmalar›n devam›n› diliyoruz.
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
идеи гюлена на мировой арене gülen’in fikirleri uluslararas› arenada
Идеи Гюлена на мировой арене Gülen’in fikirleri uluslararas› arenada
SYA РФ / RU ÒÂÌÚfl·fl 2008 „. ÉÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÂÌ̇fl ÑÛχ êî Ôӂ· ÍÓÌÙÂÂÌˆË˛, Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÛ˛ ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ àÌÒÚËÚÛÚÓÏ ‚ÓÒÚÓÍӂ‰ÂÌËfl êÓÒÒËÈÒÍÓÈ Ä͇‰ÂÏËË Ì‡ÛÍ Ë ã˷‡θÌÓ-‰ÂÏÓ͇Ú˘ÂÒÍÓÈ Ô‡ÚËÂÈ êÓÒÒËË.
15
íÂÏÓÈ ˝ÚÓÈ Ì‡Û˜ÌÓÈ ‚ÒÚÂ˜Ë ÒÚ‡ÎË Ï˚ÒÎË Ë Ë‰ÂË ‚ÂÎËÍËı Ï˚ÒÎËÚÂÎÂÈ Ë Û˜ÂÌ˚ı å‡ı‡ÚÏ˚ É‡Ì‰Ë Ë îÂÚıÛηı‡ ɲÎÂ̇. ç‡ ÍÓÌÙÂÂ̈ËË, Û˜‡ÒÚÌË͇ÏË ÍÓÚÓÓÈ ÒÚ‡ÎË ÏÌÓ„Ë ‰ÂÔÛÚ‡Ú˚, Û˜ÂÌ˚Â, ÔÓÎËÚËÍË Ë ÒÚÛ‰ÂÌÚ˚, Ò‚ÓË ‰ÓÍ·‰˚ Á‡˜ËÚ‡ÎË ‰ËÂÍÚÓ àÌÒÚËÚÛÚ‡ ‚ÓÒÚÓÍӂ‰ÂÌËfl êÄç ê.Å. ê˚·‡ÍÓ‚, ‰ËÂÍÚÓ ñÂÌÚ‡ ÔÓ ËÁÛ˜ÂÌ˲ êÓÒÒËË
44
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
à.Ä. óÛ·‡ÈÒ, ̇ۘÌ˚ ÒÓÚÛ‰ÌËÍË àÌÒÚËÚÛÚ‡ ‚ÓÒÚÓÍӂ‰ÂÌËfl Ç.è. 䇯ËÌ, Ö.ë. ûÎÓ‚‡, î.ç. ûÎÓ‚ Ë ÍÓÓ‰Ë̇ÚÓ è·ÚÙÓÏ˚ Ë ÊÛ̇· «ÑˇÎÓ„‡ Ö‚‡ÁËfl» ‚ êî ÄÎË ë‡ÏË â˚Ή˚˚Ï. 燘Ë̇fl Ò ‰ÓÍÚÓ‡ ê˚·‡ÍÓ‚‡, Û˜ÂÌ˚Â-Û˜‡ÒÚÌËÍË ÍÓÌÙÂÂ̈ËË ÓÚÏÂÚËÎË ÒıÓ‰ÒÚ‚Ó ÏÂÊ‰Û É‡Ì‰Ë Ë É˛ÎÂÌÓÏ, Ú‡Í Í‡Í ÓÌË Ó·‡ ÓÚˈ‡˛Ú ̇ÒËÎËÂ. ê˚·‡ÍÓ‚ ÓÚÏÂÚËÎ: «É˛ÎÂÌ, ‚˚ÒÚÛÔ‡fl ÔÓÚË‚ ̇ÒËÎËfl, Ê·ÂÚ ‚ÓÁ‚˚¯ÂÌËfl ˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚‡. é˜Â̸ ‚‡ÊÌÓ, ˜ÚÓ ‚ ̇¯Â ‚ÂÏfl ÂÒÚ¸ Ú‡ÍÓÈ ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î, Í‡Í É˛ÎÂÌ, ӷ·‰‡˛˘ËÈ ÔÓ‰Ó·Ì˚ÏË ‚Á„Îfl‰‡ÏË. à‰ÂË É˛ÎÂ̇ ÏÓ„ÎË ·˚ Óı‚‡ÚËÚ¸ ‚ÂÒ¸ ÏË». ëÂÚÛfl ̇ ÚÓ, ˜ÚÓ ÛÒÒÍËÈ Ì‡Ó‰ χÎÓ ÒÎ˚¯‡Î Ó É‡Ì‰Ë Ë
usya Parlamentosu Duma, 15 Eylül 2008 tarihinde farkl› bir toplant›ya ev sahipli¤i yapt›. Rusya Bilimler Akademisi fiarkiyat Enstitüsü ve Liberal Demokrat Parti’nin birlikte düzenledikleri konferansta, Hindistan’›n kurucusu Mahatma Gandi ile Türkiye’den Fethullah Gülen’in fikirleri tart›fl›ld›. Milletvekilleri, ö¤renciler, akademisyenler ve siyasilerin kat›ld›¤› toplant›da fiarkiyat Enstitüsü Direktörü Prof. Dr. Rostislav R›bakov, Rusya Medeniyeti Merkezi Direktörü ‹gor Çubais, ö¤retim görevlileri Valeri Kaflin, feliks Yurlov, Yevgeniya Yurlova ve Diyalog Avrasya
R
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
gülen’in fikirleri uluslararas› arenada идеи гюлена на мировой арене
ɲÎÂÌÂ, Îˉ ãÑèê ÜËËÌÓ‚ÒÍËÈ Ô˄·ÒËÎ îÂÚıÛηı‡ ɲÎÂ̇ ‚ êÓÒÒ˲, ˜ÚÓ·˚ ÚÓÚ ÔÓÓ·˘‡ÎÒfl Ò ÏÓÎÓ‰Âʸ˛. äÓÓ‰Ë̇ÚÓ è·ÚÙÓÏ˚ ÑˇÎÓ„ Ö‚‡ÁËfl ÄÎË ë‡ÏË â˚Ή˚˚Ï Ì‡ÔÓÏÌËÎ ÔÛ·ÎËÍÂ, ˜ÚÓ ËÏÂÌÌÓ É˛ÎÂÌ Ô‚˚Ï ËÁ ‚ÒÂı ËÒ·ÏÒÍËı Û˜ÂÌ˚ı ÓÚ‡„ËÓ‚‡Î ̇ Ú‡ÍÚ 11 ÒÂÌÚfl·fl Ë Ú‡„˘ÂÒÍË ÒÓ·˚ÚËfl ‚ ÅÂÒ·ÌÂ: «É˛ÎÂÌ Ò˜ËÚ‡ÂÚ, ˜ÚÓ ‚ ÚÂÓËÁÏ ‚ËÌÓ‚‡Ú˚ ‚Ò β‰Ë áÂÏÎË. èÓ Â„Ó ÏÌÂÌ˲, Û·ËÈÒÚ‚Ó Ó‰ÌÓ„Ó Ì‚ËÌÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚Â͇ ˝Í‚Ë‚‡ÎÂÌÚÌÓ Û·ËÈÒÚ‚Û ‚ÒÂ„Ó ˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚‡». ê˚·‡ÍÓ‚, ÓÚϘ‡fl, ˜ÚÓ ‚ Û˜ÂÌËË É‡Ì‰Ë ÌÂÚ ÏÂÒÚ‡ ̇ÒËÎ˲, ‚ÒÂ-Ú‡ÍË Ì‡Á˚‚‡ÂÚ Â„Ó ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ÛÔÓÌ˚Ï, Ë Ì‡Á˚‚‡ÂÚ ‰Û„Ë ËÏÂ̇, ÔË̇‰ÎÂʇ˘Ë ˝ÚÓÈ Ê ¯ÍÓÎÂ, Ú‡ÍËÂ Í‡Í ä‚‡Ï çÍÛχ ËÁ ɇÌ˚, å‡ÚËÌ ã˛Ú äËÌ„ ËÁ ëòÄ, îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ. èÓÙÂÒÒÓ Ú‡ÍÊ Ò͇Á‡Î, ˜ÚÓ Ì ÚÓθÍÓ ÓÌ ÓÚϘ‡ÂÚ ÒıÓ‰ÒÚ‚Ó É˛ÎÂ̇ Ò É‡Ì‰Ë, Ò ÌËÏ ÒÓÎˉ‡Ì˚ Ë ÏÌÓ„Ë Á‡Ô‡‰Ì˚ ۘÂÌ˚Â: «É˛ÎÂÌ ıÓ˜ÂÚ, ˜ÚÓ·˚ ˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚Ó ‰ÓÒÚË„ÎÓ ÌÓ‚Ó„Ó, ·ÓΠ‚˚ÒÓÍÓ„Ó ÛÓ‚Ìfl. éÌ Ê·ÂÚ, ˜ÚÓ·˚ ÓÌÓ ÒÓÁÂÎÓ Ë ÓÚ͇Á‡ÎÓÒ¸ ÓÚ Ì‡ÒËÎËfl. ùÚÓ Ë Ó·˙‰ËÌflÂÚ É˛ÎÂ̇ Ò É‡Ì‰Ë. äÓ̘ÌÓ, Ï˚ Ì ÏÓÊÂÏ „Ó‚ÓËÚ¸ Ó ÔÓÎÌÓÈ Ë‰ÂÌÚ˘ÌÓÒÚË Ëı ‚Á„Îfl‰Ó‚». ê˚·‡ÍÓ‚ Ú‡ÍÊ ÓÚÏÂÚËÎ, ˜ÚÓ ‚Á„Îfl‰˚ ɲÎÂ̇ ‡ÒÔÓÒÚ‡ÌËÎËÒ¸ Ë Á‡ Ô‰ÂÎ˚ íÛˆËË, Ë ‚Ò ˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚Ó ÒÏÓ„ÎÓ ·˚ ‡Á‰ÂÎËÚ¸ Â„Ó Ï˚ÒÎË. ãˉ ãÑèê Ç·‰ËÏË ÜËËÌÓ‚ÒÍËÈ ÓÚÏÂÚËÎ: «ç‡¯Ë ÒÓÓÚ˜ÂÒÚ‚ÂÌÌËÍË, ÔÓÒ¢‡˛˘Ë ÚÛËÒÚ˘ÂÒÍË ÏÂÒÚ‡ à̉ËË, ıÓÓ¯Ó Á̇˛Ú ·‡˚, „‰Â ÔÓ‰‡˛Ú ̇ÍÓÚËÍË. ÖÒÎË ‚˚ ÒÔÓÒËÚ Ëı, Á̇˛Ú ÎË ÓÌË É‡Ì‰Ë, ÚÓ ÔÓÎÛ˜ËÚ ÓÚˈ‡ÚÂθÌ˚È ÓÚ‚ÂÚ. í‡ Ê‡ ҇χfl ÒËÚÛ‡ˆËfl ÒÔ‡‚‰ÎË‚‡ Ë ‰Îfl íÛˆËË. чÊ ̇¯Ë ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î˚ Ì ÒÎ˚¯‡ÎË Ó îÂÚıÛηı ɲÎÂÌÂ. ç‡Ò ËÌÚÂÂÒÛ˛Ú ÚÓθÍÓ ÚÛËÒÚ˘ÂÒÍË ÏÂÒÚ‡ íÛˆËË. é·ÒÛʉ‡˛ÚÒfl ÚÓθÍÓ ÌÂÔËflÚÌ˚ ÏÓÏÂÌÚ˚, ÔÓËÒıÓ‰fl˘Ë ڇÏ. é‰Ì‡ÍÓ, Ï˚ÒÎË ‚ÂÎËÍÓ„Ó ÙËÎÓÒÓÙ‡ Ë Ï˚ÒÎËÚÂÎfl, ÍÓÚÓ˚ ÏÓ„ÎË ·˚ ·˚Ú¸ Ì‡Ï ÔÓÎÂÁÌ˚, Ì ‰ÓıÓ‰flÚ ‰Ó ̇һ. 옇ÒÚ‚Û˛˘ËÈ ‚ ÍÓÌÙÂÂ̈ËË ÔÓÙÂÒÒÓ Ç˚Ò¯ÂÈ ¯ÍÓÎ˚ ˝ÍÓÌÓÏËÍË ãÂÓÌˉ ë˛ÍËflÈÌÂÌ ‚ ‰‡ÌÌÓÏ ËÌÙÓχˆËÓÌÌÓÏÛ ‡„ÂÌÚÒÚ‚Û «ÑÊËı‡Ì» ËÌÚ‚¸˛ ÓÚÏÂÚËÎ ÓÔ‰ÂÎÂÌÌÓ ÒıÓ‰ÒÚ‚Ó ÏÂÊ‰Û É˛ÎÂÌÓÏ Ë É‡Ì‰Ë, Ú‡Í Í‡Í Ó·‡ ÓÌË Óڂ„‡˛Ú ̇ÒËÎËÂ, Ӊ̇ÍÓ ÓÌ Ú‡ÍÊ Á‡fl‚ËÎ, ˜ÚÓ É˛ÎÂÌ Ì fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍËÏ ÎˉÂÓÏ, ÔÓ‰Ó·ÌÓ É‡Ì‰Ë: «É˛ÎÂÌ ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î, Ï˚ÒÎËÚÂθ, ÔËÒ‡ÚÂθ Ë ‚Óʉ¸ ̇Ӊ‡. Ç Ò‚ÓËı ÔÓËÁ‚‰ÂÌËflı ÓÌ Û͇Á˚‚‡ÂÚ Ì‡ Ò‚Ó ÔÓÎÓÊÂÌË ‚Ì ÔÓÎËÚËÍË. çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‚ˉÂÚ¸ Ë ÒÎÂ‰Û˛˘Û˛ ‡ÁÌˈÛ: É‡Ì‰Ë Ì‡¯ÂΠ¯ÂÌË ÔÓ·ÎÂÏ‡Ï Ò‚ÓÂ„Ó ‚ÂÏÂÌË Ë Ó·˘ÂÒÚ‚‡. å˚ Ê ÏÓÊÂÏ Ì‡ÈÚË Â¯ÂÌË ÔÓ·ÎÂÏ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓ„Ó Ïˇ ‚ Û˜ÂÌËË Ë ‡·ÓÚ‡ı ɲÎÂ̇».
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
Platformu Rusya temsilcisi Ali Sami Y›ld›r›m birer sunum yapt›. Baflta R›bakov olmak üzere toplant›ya kat›lan bilim adamlar› fliddeti d›fllama konusunda Gandi ile Gülen’in fikirlerindeki benzerliklere dikkat çekti. Ribakov, “Gülen fliddete karfl› durarak insanl›¤›n yükselmesini istiyor. Günümüzde bu düflüncelere sahip bir entelektüelin olmas›n› önemsiyorum. Dünya bu düflünceleri sahiplenebilir.” dedi. Ruslar›n Gandi ve Gülen’i bilmemesinden yak›nan Jirinovski de, gençlere konuflmas› için Gülen’i Moskova’ya davet etti. Da Platformu’ndan Y›ld›r›m ise, 11 Eylül ve Beslan sald›r›lar› üzerine Gülen’in verdi¤i tepkiyi hat›rlatt›: “Gülen, terörü insanl›k suçu olarak görür. Ona göre bir insan› öldürmek insanl›¤› katletmektir.” Gandi’nin ö¤retilerinde fliddet kullanmadan “gerçekte” ›srarc› olma vurgusu oldu¤unu belirten fiarkiyat Enstitüsü’nden Ribakov, Gana’dan Kvame Nkrumah, ABD’den Martin Luther King ve Türkiye’den Fethullah Gülen’i bu ekolden isimler olarak sayd›. Gülen-Gandi benzerli¤inin sadece kendisine ait bir düflünce olmad›¤›n›, Bat› bilim adamlar›n›n birço¤unun bu konuda hemfikir oldu¤unu vurgulayan Ribakov, “Gülen insanl›¤›n yeni yüksek seviyelere ulaflmas›n› istiyor. Bunun fliddete tam karfl› durarak olgunlaflmas›n› istiyor, bunu fikir düzeyinde insanlar›n anlamas› için çabal›yor. ‹flte bunlar Gülen’le Gandi’yi buluflturuyor. Elbette tam
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
örtüflmeden bahsetmiyoruz.” dedi. Günümüzde bu düflüncelere sahip bir entelektüelin olmas›n› çok önemsedi¤ini ifade eden Rus bilim adam›, “Gülen’in düflünceleri art›k Türkiye’nin d›fl›na taflt›. Tüm dünyan›n sahiplenebilece¤i düflünceler.” diye ekledi. Söz konusu iki insan›n fikirlerinin Rusya’da bilinmemesinden yak›nan Vladimir Jirinovski ise, “Hindistan’da Goa turistik bölgesini ziyaret eden vatandafllar›m›za sordu¤unuzda orada esrar satan barlar› bilir. “Gandi’yi biliyor musunuz?” derseniz, maalesef bilmez. Türkiye için de ayn›s› geçerli. Entelektüellerimiz bile Fethullah Gülen’i tan›m›yor. Türkiye ile ilgili turistik bölgeler haber olur. Olumsuz geliflmeler dile gelir. Ancak bize en çok faydas› olacak filozof ve düflünürlerin fikirleri bize ulaflm›yor.” ifadelerini kulland›. Toplant›ya kat›lan Rusya Devlet Ekonomi Üniversitesi Ö¤retim üyesi Prof. Leonid Sukiyainen de Gülen’le Gandi aras›ndaki fliddeti d›fllama noktas›nda benzerlikler oldu¤u; ancak Gandi gibi Gülen’in siyaset adam› olmad›¤›na vurgu yapan Sukiyainen, “Gülen bir entelektüel, düflünür, yazar ve toplum önderi. Eserlerinde siyasetin d›fl›nda oldu¤unu da vurguluyor. fiu fark› da görmek gerekiyor: Gandi içinde bulundu¤u zaman ve toplumun sorunlar› için çözüm üretmiflti. Günümüz dünyas›n›n problemleri için de Gülen’in ö¤retisinde ve eserlerinde çözümler bulabiliriz.” ifadelerini kulland›.
Р.Б. Рыбаков: «Гюлен хочет, чтобы человечество достигло нового, более высокого уровня. Он желает, чтобы оно созрело и отказалось от насилия». R›bakov: Gülen’in düflünceleri art›k Türkiye’nin d›fl›na taflt›. Tüm dünyan›n sahiplenebilece¤i düflünceler.
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
45
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
идеи гюлена на мировой арене gülen’in fikirleri uluslararas› arenada
Amerika Birleflik Devletleri Chicago Üniversitesi, 14-15 Kas›m 2005 “Gülen Hareketi ve Dinleraras› Diyalog” bafll›kl› panele Milli E¤itim Eski Bakan› Mehmet Sa¤lam, Elmhurst College’dan Azam Nizamuddin ve Paul Parker ve John Carroll Üniversitesi’nden Zeki Sar›toprak tebli¤ci olarak kat›ld›.
BD США / A
ëòÄ ìÌË‚ÂÒËÚÂÚ óË͇„Ó, 14-15 ÌÓfl·fl 2005„. Ç ıӉ Á‡Ò‰‡ÌËfl ̇ ÚÂÏÛ: «Ñ‚ËÊÂÌË ɲÎÂ̇ Ë ÏÂÊÂÎË„ËÓÁÌ˚È ‰Ë‡ÎÓ„» Ò‚ÓË ‰ÓÍ·‰˚ Á‡˜ËÚ‡ÎË ·˚‚¯ËÈ ÏËÌËÒÚ Ì‡Ó‰ÌÓ„Ó Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl åÂıÏÂÚ ë‡„Î‡Ï, ÄÁ‡Ï çËÁ‡ÏÛ‰‰ËÌ Ë èÓÎ è‡Í ËÁ ÍÓÎΉʇ ùÎÏıÂÒÚ, áÂÍË ë‡˚ÚÓÔ‡Í ËÁ ìÌË‚ÂÒËÚÂÚ‡ ËÏ. ÑÊÓ̇ ä˝Óη. ëÂ‰Ë ÔÓ‰ÚÂÏ ÍÓÌÙÂÂ̈ËË ÏÓÊÌÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸: «ÇÍ·‰ ɲÎÂ̇ ‚ ÏÛÒÛθχÌÒÍÓ-ıËÒÚˇÌÒÍËÈ ‰Ë‡ÎÓ„ ‚ ‡Ï͇ı ‡‚‡‡Ï˘ÂÒÍÓ„Ó ÒÓÚÛ‰Ì˘ÂÒÚ‚‡», «ÑˇÎÓ„ – ÓÒÌÓ‚‡ ‰Â‚Ì„˜ÂÒÍÓÈ ÍÓ̈ÂÔˆËË, ÏÌÂÌË ɲÎÂ̇ Ë û„Â̇ Âχ҇», «êÂÎË„ËË, „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËfl Ë ‰Ë‡ÎÓ„ ‚ XXI ‚ÂÍÂ; îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ Ë ÄÌÓθ‰ ÑÊ. íÓÈÌ·Ë», «çÂÓÒÛÙËÁÏ î.ɲÎÂ̇», «àÒÎ‡Ï Ë ‰ÂÏÓ͇ÚËfl: ÓÚ Ç‡Î¸Ú‡ ÇËÚχ̇ ‰Ó îÂÚıÛηı‡ ɲÎÂ̇; Ô‰‚ˉÂÌË ·Û‰Û˘Â„Ó ‚ ˝‚ÓβˆËË ‰ÂÏÓ͇ÚËË», «É˛ÎÂÌ Ë É‡Á‡ÎË ‚ ‚ÓÔÓÒ ÚÂÔËÏÓÒÚË», «è‰ӂ‡fl ËÒ·ÏÒ͇fl Ï˚Òθ, „‡Ê‰‡ÌÒÍÓ ӷ˘ÂÒÚ‚Ó Ë É˛ÎÂÌÓ‚ÒÍÓ ‰‚ËÊÂÌË ‚ ÏËÓ‚ÓÏ Ï‡Ò¯Ú‡·Â: Ô‡‡ÎÎÂÎË Ò à̉ÓÌÂÁËÂÈ». ÑÓÍÚÓ Ì‡ÛÍ, ÔÓÙÂÒÒÓ íÓÏ‡Ò å˯Âθ ëÛÙËÁÏ ‰Îfl ɲÎÂ̇ – ˝ÚÓ ‰ËÒˆËÔÎË̇, Ô‰·„‡˛˘‡fl «ÔÓ„‡ÏÏÛ ÒÎÛÊÂÌËfl ˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚Û». ɲÎÂÌ Ó·ÂÒÔ˜˂‡ÂÚ «Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ Ú‡ÌÒÙÓχˆË˛ ÔÂʉ ‚ÒÂ„Ó ÔÓÒ‰ÒÚ‚ÓÏ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl». ÑÓÍÚÓ Ì‡ÛÍ, ÔÓÙÂÒÒÓ åÂıÏÂÚ ë‡„Î‡Ï, ·˚‚¯ËÈ ÏËÌËÒÚ
46
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
Konferans “‹brahimi iflbirli¤i çerçevesinde Fethullah Gülen’in Müslüman-H›ristiyan diyaloguna katk›s›”, “Diyalog: Eski Yunan düflüncesindeki temel, Fethullah Gülen düflüncesi ve Jürgen Habermas”, “21. Yüzy›l’da Dinler, küreselleflme ve diyalog; Fethullah Gülen ve Arnold J. Toynbee”, “Fethullah Gülen’in Neo-Sufizmi”, “‹slam ve Demokrasi: Walt Whitman’dan Gülen’e; Demokrasinin evriminde gelecek vizyonlar›”, “Hoflgörü konusunda Gülen ve Gazali”, “‹lerici ‹slam düflüncesi, sivil toplum ve ulusal çerçevede Gülen Hareketi: Endonezya ile paraleller” alt bafll›klar›nda düzenlendi. Prof. Dr. Thomas Michel
̇ӉÌÓ„Ó Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl íÛˆËË íÂı, ÍÚÓ ÓÚÍ˚‚‡ÂÚ ¯ÍÓÎ˚ Í‡Í ‚ íÛˆËË, Ú‡Í Ë ‚ ‰Û„Ëı Òڇ̇ı, ‚‰ÓıÌÓ‚ÎflflÒ¸ ˉÂflÏË É˛ÎÂ̇, fl ̇Á˚‚‡˛ «„ÂÓflÏË Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl». ü ÔÓÁ‰‡‚Îfl˛ Ëı. éÌË ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂθÌÓ ‰Â·˛Ú ̘ÚÓ ÌÂÔÓÒÚËÊËÏÓ ÛÏÛ. ü ıÓÚÂÎ ·˚ ·˚Ú¸ ÏÓÎÓ‰˚Ï Ë ‰Â·ڸ ÚÓ ÊÂ, ˜ÚÓ ‰Â·˛Ú ÓÌË. ÄÁ‡Ï çËÁ‡ÏÛ‰‰ËÌ, Ô‰ÒÚ‡‚ËÚÂθ ÄÏÂË͇ÌÒÍÓÈ ÏÛÒÛθχÌÒÍÓÈ Ó·˘ËÌ˚ à‰ÂflÏË É˛ÎÂÌÓ‚ÒÍÓ„Ó ‰‚ËÊÂÌËfl ÔÂÌ·„‡ÎË ‚Ò ÔӉ·ÌÌ˚ ‰Ó ÒËı ÔÓ ÂÎË„ËÓÁÌ˚Â, ÍÛθÚÛÌ˚Â Ë ËÒÚÓ˘ÂÒÍË ËÒÒΉӂ‡ÌËfl. ÑÛχ˛, ˜ÚÓ ˝ÚÓ Ò‚flÁ‡ÌÓ ÔÂʉ ‚ÒÂ„Ó Ò ÚÂÏ, ˜ÚÓ ‚ Û˜ÂÌ˚ı ÍÛ„‡ı ËÒÎ‡Ï ˜‡˘Â ‡ÒÒχÚË‚‡˛Ú ÌÂ Í‡Í ÂÎ˄˲ Ë ÒËÒÚÂÏÛ ‰ÛıÓ‚Ì˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, ‡ Í‡Í «ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍÛ˛ ˉÂÓÎӄ˲». ÇÚÓÓÈ Ô˘ËÌÓÈ fl‚ÎflÂÚÒfl ÚÓ, ˜ÚÓ É˛ÎÂ̇ ÒÎÓÊÌÓ ÓÚÌÂÒÚË Í Í‡ÍÓÈ-ÎË·Ó Ó‰ÌÓÈ Í‡Ú„ÓËË Î˛‰ÂÈ. èÓÎ è‡Í «ëÚ‡‰‡ÌË» fl‚ÎflÂÚÒfl ÌÂÓÚ˙ÂÏÎÂÏÓÈ ˜‡ÒÚ¸˛ ÏÂÊÂÎË„ËÓÁÌÓ„Ó ‰Ë‡ÎÓ„‡. ɲÎÂÌ ÔÓ͇Á˚‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ Â„Ó ÊËÁ̸ Ë ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌË ‰Ë‡ÎÓ„‡ -‰ÂÎÓ ÌÂ΄ÍÓÂ. èÓıÓÊË ÚÛ‰ÌÓÒÚË ÔÂÂÊË‚‡Î Ú‡ÍÊ ‡ÏÂË͇ÌÒÍËÈ „‡Ê‰‡ÌÒÍËÈ ÎË‰Â Ë ÂÎË„ËÓÁÌ˚È ‰ÂflÚÂθ å‡ÚËÌ ã˛Ú äËÌ„, «Ë Ó·‡ ÓÌË ÔÓÔ·ÚËÎËÒ¸ Á‡ Ò‚Ó˛ ‰Ó·Ó‰ÂÚÂθ».
Gülen için sufizm “insanl›¤a hizmet program›” sunan bir disiplindir. Gülen, “özellikle e¤itim yoluyla toplumsal transformasyonu” sa¤l›yor. Prof. Dr. Mehmet Sa¤lam, Milli E¤itim eski bakan› Gülen’in teflvikleriyle yurtiçi ve yurtd›fl›nda okul açanlar› ‘e¤itim kahramanlar›’ olarak nitelendiriyorum. Onlar› tebrik ediyorum. Gerçekten akla hayale s›¤mayacak bir fley yap›yorlar. Keflke genç olsayd›m da onlar her ne yap›yorsa ben de yapsayd›m. Azam Nizamuddin, Amerikan Müslüman cemaati entelektüeli Gülen hareketi din, kültür ve tarih araflt›rmalar›nda flimdiye kadar çok ihmal edilmifl bir konudur. Bunu k›smen akademide ‹slam’›n bir din ve maneviyattan çok, “siyasi ideoloji” fleklinde ele al›nmas›na ba¤l›yorum. ‹kinci sebep olarak da Gülen’i tek bir bafll›k alt›na sokarak kategorize etmenin zorlu¤udur. Paul Parker “Izd›rap çekme” dinleraras› diyalogun ayr›lmaz bir parças›d›r. Gülen, kendi hayat›n›n diyalogun kolay olmad›¤›n› gösteriyor. ABD’li sivil toplum lideri ve din adam› Martin Luther King’in de benzer s›k›nt›lar çekti, “her ikisi de iyi olman›n bedelini ödediler”.
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
gülen’in fikirleri uluslararas› arenada идеи гюлена на мировой арене
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
BD США / A
ëòÄ ìÌË‚ÂÒËÚÂÚ ê‡ÈÒ, 14-15 ÌÓfl·fl 2005 „. Ç ÒËÏÔÓÁËÛÏ ̇ ÚÂÏÛ: «àÒÎ‡Ï ‚ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÏ ÏËÂ: ‰‚ËÊÂÌË îÂÚıÛηı‡ ɲÎÂ̇ ‚ ˉÂflı Ë Ì‡ Ô‡ÍÚËÍ», Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÏ ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ ñÂÌÚÓÏ ËÒÒΉӂ‡ÌËfl Ë ‡Á‚ËÚËfl ÂÎË„ËÓÁÌÓÈ ÚÂÔËÏÓÒÚË ìÌË‚ÂÒËÚÂÚ‡ ê‡ÈÒ, àÌÒÚËÚÛÚÓÏ ÏÂÊÂÎË„ËÓÁÌÓ„Ó ‰Ë‡ÎÓ„‡ Ë êÂÎË„ËÓÁÌ˚Ï ˆÂÌÚÓÏ ËÏ. Ä.Ñ. Å˛Ò‡ ÔË ìÌË‚ÂÒËÚÂÚÂ ï¸˛ÒÚÓ̇, ÔËÌflÎË Û˜ÂÌ˚Â Ë ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î˚ ËÁ ÄÏÂËÍË Ë íÛˆËË, ‡ Ú‡ÍÊ ÏÌÓ„Ëı ‰Û„Ëı ÒÚ‡Ì Ïˇ. èËÏ Ç‡ÎÍÂ̷„, ìÌË‚ÂÒËÚÂÚ ê‡‰·Û„ ɲÎÂÌ ÏÓÊÂÚ ÒÚ‡Ú¸ Ó‰ÌËÏ ËÁ Ò‡Ï˚ı ËÌÚÂÂÒÌ˚ı ÒÓ·ÂÒ‰ÌËÍÓ‚ ‰Îfl ıËÒÚˇÌ, ÍÓÚÓ˚ Á‡ÌËχ˛ÚÒfl ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËÂÏ ‰Ë‡ÎÓ„‡ Ò ËÒ·ÏÓÏ. åÂÚÓ‰ ɲÎÂ̇ ‚ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËË ‰Ë‡ÎÓ„‡ Á‡Íβ˜‡ÂÚÒfl ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ·˚ «Á‡·˚Ú¸ ÔÓ¯Î˚ ‡ÁÌӄ·ÒËfl Ë ÒÙÓÍÛÒËÓ‚‡Ú¸Òfl ̇ ÚÓÏ Ó·˘ÂÏ, ˜ÚÓ ÂÒÚ¸ ‚ ̇¯Ëı ÂÎË„Ëflı». ãÓÈ įÚÓÌ, äÓÎÎÂ‰Ê åËÎÎÒ‡ÔÒ Å˚ÎÓ ·˚ ÔÓÎÂÁÌÓ ÔӇ̇ÎËÁËÓ‚‡Ú¸, ˜ÚÓ Ï˚ ÏÓÊÂÏ ÔÓ˜ÂÔÌÛÚ¸ ËÁ ·Ó¸·˚ ɲÎÂ̇ Á‡ Ò‚Ó·Ó‰Û ÂÎË„ËË Ë Ôβ‡ÎËÁÏ ‚ ÚÛˆÍÓÏ Ó·˘ÂÒÚ‚Â, ÍÓÚÓÓ ̇ıÓ‰ËÚÒfl ÔÓ‰ „ÌÂÚÓÏ Ì‡‚flÁ˚‚‡ÂÏÓ„Ó „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÓÏ Î‡ËˆËÁχ Ë Ì‡‚flÁ˚‚‡ÂÏÓ„Ó íÛˆËË ËÁ‚Ì ËÒ·ÏÒÍÓ„Ó ÙÛ̉‡ÏÂÌÚ‡ÎËÁχ. ü ÔÓ·„‡˛, ˜ÚÓ É˛ÎÂÌ Ë Â„Ó ÔÓÌËχÌË ËÒ·χ ÏÓÊÂÚ ÔÓÏÓ˜¸ Ë ıËÒÚË‡Ì‡Ï ‚ Ëı ·Ó¸·Â Ò ıËÒÚˇÌÒÍËÏ ÙÛ̉‡ÏÂÌÚ‡ÎËÁÏÓÏ Ë ‡‰Ë͇ÎËÁÏÓÏ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â. ÅÂÍËÏ Ä„‡Ë, ÅÓÌÌÒÍËÈ ÛÌË‚ÂÒËÚÂÚ ÅÛ‰Û˜Ë ÒÏÂÒ¸˛ ËÒ·ÏÒÍÓÈ Ú‡‰ËˆËË Ë ÌÓ‚˚ı Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ˚ı ÙÓÏ, ÍÓÚÓ˚ ̇ۘ‡Ú β‰ÂÈ ÊËÚ¸ ‚ XXI ‚ÂÍ Òӄ·ÒÌÓ ÔË̈ËÔ‡Ï ËÒ·χ, ‰‚ËÊÂÌË ɲÎÂ̇ fl‚ÎflÂÚÒfl ‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ÚÛˆÍËÏ ‰‚ËÊÂÌËÂÏ, ‰Ó·Ë‚¯ËÏÒfl ÛÒÔÂı‡ Ë ÔÓÎۘ˂¯ËÏ ıÓӯˠӈÂÌÍË Ë Á‡ ԉ·ÏË íÛˆËË. ɲÎÂÌ ÓÚÍ˚Î Ô‰ Ó˜Â̸ Á‡Í˚ÚÓÈ Ó·˘ËÌÓÈ ÌÓ‚˚ „ÓËÁÓÌÚ˚. ó‡Î¸Á çÂθÒÓÌ, ìÌË‚ÂÒËÚÂÚ äË̇ èËÏ ‚˚ÒÓÍÓÈ Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË, Ô‰ÎÓÊÂÌÌ˚È î. ɲÎÂÌÓÏ Ë Â„Ó ÔË̈ËÔ˚ ÔÓ‰Ú‡ÎÍË‚‡˛Ú Ì‡Ò Í ‰ÂÈÒڂ˲, Ò‡ÏÓÔÓÊÂÚ‚Ó‚‡Ì˲ Ë ÒÎÛÊÂÌ˲ ̇ ·Î‡„Ó ‚ÒÂ„Ó ˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚‡.
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
Amerika Birleflik Devletleri Rice Üniversitesi, 14-15 Kas›m 2005 Rice Üniversitesi Boniuk Dini Tolerans Araflt›rma ve ‹lerletme Merkezi, Dinleraras› Diyalog Enstitüsü(IID) ve Houston Üniversitesi A. D. Bruce Din Merkezi’nin iflbirli¤iyle düzenlenen “Günümüz Dünyas›nda ‹slam: Düflünce ve Pratikte Fethullah Gülen Hareketi” bafll›kl› sempozyuma baflta Amerika ve Türkiye olmak üzere dünyan›n birçok ülkesinden bilim adamlar› ve ayd›nlar kat›ld›. Pim Valkenberg, Radboug Üniversitesi Gülen ‘‹slam ile diyalogla ifltigal eden H›ristiyanlar için en ilginç muhataplardan biri. Gülen’in diyalogdaki metodu ‘geçmiflteki anlaflmazl›klar› unutup ortak noktalara yo¤unlaflma’ üzerine kurulu. Loye Ashton, Millsaps College Gülen’in, devlet kontrollü laikçi din korkusu ve Türkiye’ye d›flar›dan ithal edilen ‹slam fundamentalizmi aras›ndaki Türk toplumunda, din özgürlü¤ü ve ço¤ulculuk için verdi¤i mücadeleden neler ö¤renilebilece¤ini araflt›rmak faydal› olur. Gülen ve onun ‹slam vizyonunun H›ristiyanlar›n kendi toplumlar›ndaki H›ristiyan fundamentalizmi ve radikalizmle mücadeleye de yard›mc› olabilece¤ini düflünüyorum. Bekim Agai, Bonn Üniversitesi Takipçilerine 21. yüzy›lda ‹slam’›n nas›l yaflanmas› gerekti¤ini ö¤reten yeni organizasyon türleri ve ‹slami söylem aras›ndaki bu kar›fl›m, Gülen hareketinin baflar›l› ve Türkiye’nin ötesine kayda de¤er derecede ulaflan tek Türk hareketi oldu¤unu anlamada kilit rol oynamaktad›r. Gülen, çok kapal› bir cemaati yeni ufuklara tafl›d›. Charles Nelson, Kean Üniversitesi Gülen’in sundu¤u ahlak örne¤i ve ö¤retileri baflkalar›n› harekete geçmeye, fedakârl›¤a ve kendileri yerine insanl›¤a hizmet etmeye itiyor.
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
47
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
идеи гюлена на мировой арене gülen’in fikirleri uluslararas› arenada
ëòÄ ìÌË‚ÂÒËÚÂÚ ê‡ÈÒ, éÍ·ıÓχ, 5-6 ÌÓfl·fl 2006 „. ÇÚÓÓÈ ÒËÏÔÓÁËÛÏ Ì‡ ÚÂÏÛ: «àÒÎ‡Ï ‚ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÏ ÏËÂ: ‰‚ËÊÂÌË îÂÚıÛηı‡ ɲÎÂ̇ ‚ ˉÂflı Ë Ì‡ Ô‡ÍÚËÍ», fl‚Ë‚¯ËÈÒfl ÔÓ‰ÓÎÊÂÌËÂÏ Ô‚ӄÓ, ËÏ‚¯Â„Ó ÏÂÒÚÓ ‚ 2005„. ‚ ìÌË‚ÂÒËÚÂÚ ê‡ÈÒ, ·˚Î Ó„‡ÌËÁÓ‚‡Ì ‚ ¯Ú‡Ú éÍ·ıÓχ. Ç ÒËÏÔÓÁËÛÏÂ, Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÏ ·Î‡„Ó‰‡fl ÛÒËÎËflÏ ìÌË‚ÂÒËÚÂÚ‡ éÍ·ıÓÏ˚, ñÂÌÚ‡ ÏÂÊÂÎË„ËÓÁÌÓ„Ó ‰Ë‡ÎÓ„‡ Ë ÉÓÓ‰ÒÍÓ„Ó ÛÌË‚ÂÒËÚÂÚ‡ éÍ·ıÓÏ˚, ÔËÌflÎË Û˜‡ÒÚË ËÁ‚ÂÒÚÌ˚ ۘÂÌ˚ ËÁ ‡ÁÌ˚ı ÒÚ‡Ì Ïˇ. ëÂ͈ËflÏË ÍÓÌÙÂÂ̈ËË ·˚ÎË: «åÂÚӉ˘ÂÒÍÓ ıËÒÚˇÌÒÚ‚Ó, ÒÛÙËÁÏ É˛ÎÂ̇, Òӂ¯ÂÌÒÚ‚Ó, ҂ӷӉ̇fl ‚ÓÎfl, ÚÂÔËÏÓÒÚ¸ Ë ‰ÂÏÓ͇ÚËfl», «ã‡ËˆËÁÏ ‚ ÄÏÂËÍÂ Ë íÛˆËË. ëÎÓ‚Ó É˛ÎÂ̇», «É˛ÎÂÌ ‚ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËË ‰Ë‡ÎÓ„‡: ˉÂË îÂÚıÛηı‡ ɲÎÂ̇ ̇ ÚÂÏÛ ˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚‡», «é·Û˜ÂÌË ÚÂÔËÏÓÒÚË ÔÓÒ‰ÒÚ‚ÓÏ ÚÛˆÍÓ„Ó ËÒÍÛÒÒÚ‚‡: ɲÎÂÌ Ë ÛÓÍË Ú‡‰ËˆËÓÌÌÓ„Ó ÚÛˆÍÓ„Ó Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚‡». ç‡ ÍÓÌÙÂÂ̈ËË Ò‚ÓË ‰ÓÍ·‰˚ Á‡˜ËÚ‡ÎË Å‡·‡‡ ÅÓȉ (ìÌË‚ÂÒËÚÂÚ éÍ·ıÓÏ˚), òÂÎË ã. ë‡ÌÚÓÒ (íÂı‡ÒÒÍËÈ ÚÂıÌ˘ÂÒÍËÈ ÛÌË‚ÂÒËÚÂÚ), èÓÎ ÇÂÎΠ(ìÌË‚ÂÒËÚÂÚ Ñ·Ë, ÄÌ„ÎËfl), ÑÊËÎÎ à‚ËÌ (ìÌË‚ÂÒËÚÂÚ éÍ·ıÓÏ˚), Ñ‡Ë‡Ì Ñ ÅÓÎÚ (ñÂÌڇθÌ˚È ìÌË‚ÂÒËÚÂÚ éÍ·ıÓÏ˚), å‡Í Ç··‡ (íÂı‡ÒÒÍËÈ ÚÂıÌ˘ÂÒÍËÈ ÛÌË‚ÂÒËÚÂÚ), 燉ÊË ÅÓÒڇ̉ÊË (ìÌË‚ÂÒËÚÂÚ É‡ÁË, íÛˆËfl).
ÇÂÎËÍÓ·ËÚ‡ÌËfl è‡Î‡Ú‡ ÎÓ‰Ó‚, 25 ÓÍÚ‡·fl 2007 Ç è‡Î‡Ú ÎÓ‰Ó‚ ԇ·ÏÂÌÚ‡ Ôӯ· ÍÓÌÙÂÂ̈Ëfl ̇ ÚÂÏÛ: «åÂÌfl˛˘ËÈÒfl ËÒ·ÏÒÍËÈ ÏË: ‚Í·‰ ‰‚ËÊÂÌËfl îÂÚıÛηı‡ ɲÎÂ̇». Ç ÍÓÌÙÂÂ̈ËË, ̇fl‰Û Ò ÔËÏÂÌÓ 50 Û˜ÂÌ˚ÏË, ÔËÌflÎË Û˜‡ÒÚË ˜ÎÂÌ˚ è‡Î‡Ú˚ ÎÓ‰Ó‚ Ë ÏËÌËÒÚ. ì˜ÂÌ˚ Óı‡‡ÍÚÂËÁÓ‚‡ÎË É˛ÎÂ̇ ÓÔ‰ÂÎÂÌËÂÏ «‰ÛıÓ‚Ì˚È Û˜ËÚÂθ». ãÓ‰ Äıω, ˜ÎÂÌ è‡Î‡Ú˚ ÎÓ‰Ó‚ îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ – ËÒ·ÏÒÍËÈ Û˜ÂÌ˚È Ò ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚ÏË ‚Á„Îfl‰‡ÏË. ç‚ÓÁÏÓÊÌÓ ÓÒÚ‡‚‡Ú¸Òfl ‚ ÒÚÓÓÌÂ, ̇·Î˛‰‡fl, Í‡Í ‡Á‚Ë‚‡ÂÚÒfl Â„Ó ‰‚ËÊÂÌËÂ. ùÚÓ ‰‚ËÊÂÌË ‚˚ÔÓÎÌflÂÚ ÙÛÌÍˆË˛ ÏÓÒÚ‡ ̇‰ ÔÓÔ‡ÒÚ¸˛, ‡ÒÍËÌÛ‚¯ÂÈÒfl ÏÂÊ‰Û ÇÓÒÚÓÍÓÏ Ë á‡Ô‡‰ÓÏ. èÓÙÂÒÒÓ èÓÎ ÇÂÎÎÂ, ìÌË‚ÂÒËÚÂÚ ÑÂ·Ë É˛ÎÂÌ ÓÚÍ˚ÚÓ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ÔÓÚË‚ ÓÚÓʉÂÒÚ‚ÎÂÌËfl ËÒ·χ Ë ÚÂÓ‡. éÌ Á‡fl‚ÎflÂÚ, ˜ÚÓ ÔÓÍÎË̇ÂÚ ÚÂı, ÍÚÓ Û·Ë‚‡ÂÚ Ì‚ËÌÌ˚ı β‰ÂÈ, ÔËÍ˚‚‡flÒ¸ ÂÎË„ËÂÈ. éÌ ˜ÂÔ‡ÂÚ ÔÓ‰‰ÂÊÍÛ ‚ ‡ÛÚÂÌÚ˘Ì˚ı ËÒÚÓ˜ÌË͇ı ËÒ·χ Ë Ô‰·„‡ÂÚ ‰Ë̇ÏËÍÛ ‡Á‚ËÚËfl, ÍÓÚÓ‡fl ÓÒÌÓ‚˚‚‡ÂÚÒfl ̇ äÓ‡ÌÂ Ë ëÛÌÌÂ.
Amerika Birleflik Devletleri Oklahoma Rice Üniversitesi, 5-6 Kas›m 2006 Amerika’da ilki 2005’de Rice Üniversitesi’nde yap›lan, “Günümüz Dünyas›nda ‹slam: Düflünce ve Pratikte Fethullah Gülen” sempozyumunun ikincisi Oklahoma’da yap›ld›. Oklahoma Üniversitesi, Dinleraras› Diyalog Merkezi ve Oklahoma fiehir Üniversitesi’nin giriflimleri ile düzenlenen programa dünyan›n de¤iflik yerlerinden tan›nm›fl bilim adamlar› kat›ld›. Konferans “Metodist H›ristiyanl›¤›, Gülen sufizmi, mükemmellik, hür irade, tolerans ve demokrasi”, “Amerika’da ve Türkiye’de laiklik ve D B США / A Fethullah Gülen’in mukabelesi”, “Diyalog’da Gülen: Befleriyet ba¤lam›nda Fethullah Gülen’in fikirleri”, “Tolerans› Türk sanatlar› ile ö¤retmek: Gülen ve geleneksel Türk sanatlar›ndan dersler” alt bafll›klar›n› kapsad›. Konferansta Oklahoma Üniversitesi’nden Barbara Boyd, Texas Tech. Üniversitesi’nden Sherly L. Santos, ‹ngiltere Derby Üniversitesi’nden Paul Weller, Oklahoma Üniversitesi’nden Jill Irvine, Central Oklahoma Üniversitesi’nden Darian De Bolt, Texas Tech. Üniversitesi’nden Mark Webb, Gazi Üniversitesi’nden Naci Bostanc› birer tebli¤ sundular.
‹ngiltere Lordlar Kamaras›, 25 Ekim 2007 ‹ngiliz Lordlar Kamaras› “De¤iflen ‹slam dünyas›: Fethullah Gülen hareketinin katk›lar›” konulu konferansa ev sahipli¤i yapt›. Lordlar Kamaras›’nda yap›lan toplant›ya 50’ye yak›n bilim adam›n›n yan› s›ra çok say›da Lordlar Kamaras› üyesi ve bakan kat›ld›. Akademisyenler Gülen’den “Manevi bir ö¤retmen” diye bahsettiler. Lord Ahmed, Lordlar Kamaras› üyesi: “Fethullah Gülen yeni ve modern bak›fla sahip bir ‹slam alimidir. O’nun etraf›nda geliflen harekete kay›ts›z kal›namaz. Hareket Do¤u ve Bat› aras›ndaki bofllukta bir köprü vazifesi görüyor”. Prof. Paul Weller, Derby Üniversitesi “Gülen, ‹slam ile terörün efllefltirilmesine aç›kça meydan okuyor. Din ad›na masum insanlar›n öldürülmesini lanetledi¤ini vurguluyor. ‹slam’›n içini boflaltarak de¤il e r do¤rudan otantik ‹slamî kaynaklare t / ‹ngil я и л г dan besleniyor. Kur’an’a ve sünnete н А dayal›, yap›c› bir dinamik sunuyor.”
èÓÙÂÒÒÓ å‡Òˇ ïÂχÌÒÂÌ, ìÌË‚ÂÒËÚÂÚ óË͇„Ó Prof. Marcia Hermanseen, Chicago Üniversitesi ɲÎÂÌ – ‰ÛıÓ‚Ì˚È Û˜ËÚÂθ, Ôӂˉˆ Ë ÎˉÂ. Gülen manevi bir ö¤retmen vizyoner bir lider. Лорд Ахмед / Lord Ahmed ᇠÛÒÔÂıÓÏ ‰‚ËÊÂÌËfl ɲÎÂ̇, ÍÓÚÓÓ ÒÓ Global bir proje haline gelen Gülen hareketi‚ÂÏÂÌÂÏ Ô‚‡ÚËÎÓÒ¸ ‚ ÔÓÂÍÚ ÏËÓ‚Ó„Ó nin baflar›s›n›n ard›nda üç ana faktör var: ֤χүڇ·‡, ÍÓ˛ÚÒfl ÚË ÓÒÌÓ‚Ì˚ı Ù‡ÍÚÓ‡: ·Óθ¯Ó Á̇˜ÂÌËÂ, retmenli¤e verilen önem, toleranstan çok fazlas› olan Türk Ôˉ‡‚‡ÂÏÓ ÔÓÙÂÒÒËË Û˜ËÚÂÎfl, ÚÂÔËÏÓÒÚ¸, Ëϲ˘‡fl kültüründen beslenen ve hareketle vücutlaflan hoflgörü külÒ‚ÓËÏ Ì‡˜‡ÎÓÏ ÚÛˆÍÛ˛ ÍÛθÚÛÛ Ë Ó·ÂÚ‡˛˘‡fl ‚ ‰‚ËÊÂÌËË É˛ÎÂ̇ Ò‚Ó˛ ÙÓÏÛ, Ë ÓÚÒÛÚÒÚ‚Ë ͇ÍËı-ÎË·Ó ÓÊˉ‡ÌËÈ. türü ve beklenti içerisinde olmama.
48
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
gülen’in fikirleri uluslararas› arenada идеи гюлена на мировой арене
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
Hollanda Erasmus Üniversitesi, 23-25 Kas›m 2007
nda / Holla я и д н Голла
ÉÓη̉Ëfl ìÌË‚ÂÒËÚÂÚ ù‡ÁÏÛÒ, 23-25 ÌÓfl·fl 2007 „. ÑÓÍ·‰˚, Á‡˜ËÚ‡ÌÌ˚ ̇ ÍÓÌÙÂÂ̈ËË «ëÓ‚ÏÂÒÚÌÓ ÒÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ: ˉÂË Ïˇ îÂÚıÛηı‡ ɲÎÂ̇ ‚ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı», Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÈ îÓ̉ÓÏ Ä͇‰ÂÏËË ‰Ë‡ÎÓ„‡, Á‡ËÌÚÂÂÒÓ‚‡ÎË ÏÌÓ„Ëı „Óη̉ÒÍËı Û˜ÂÌ˚ı. Ç ÍÓÌÙÂÂ̈ËË ÔËÌflÎË Û˜‡ÒÚË ·ÓΠ400 ÒÚÛ‰ÂÌÚÓ‚, Û˜ÂÌ˚ı, ÔÓÎËÚËÍÓ‚ Ë ÔËÒ‡ÚÂÎÂÈ. éÌË Ó·ÒÛʉ‡ÎË ‚Á„Îfl‰˚ ɲÎÂ̇ Ë ÔÓÁËˆË˛ Â„Ó ‰‚ËÊÂÌËfl ÔÓ ÏÌÓ„ËÏ ÒӈˇθÌ˚Ï ‡ÒÔÂÍÚ‡Ï ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÈ ÊËÁÌË. óÎÂÌ˚ ‰Â΄‡ˆËË ÔÓÙ. ÄÌ‰Â‡Ò äËÌÌ„ËÌ„, ÔÓÙ. ÄÌÚÓÌ ÇÂÒÒÂÎÒ, ÔÓÙ. ä‡ÂÎ ëÚËÌ·ËÌÍ, ÔÓÙ. íÓÌ çÓÚÚÂÌ Ë ‰ÓÍÚÓ Ì‡ÛÍ èËÏ Ç‡ÎÍÂ̷„ ‚˚‡ÁËÎË Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌË ÚÂÏ, ˜ÚÓ ÍÓÌÙÂÂ̈Ëfl Ò Ú‡ÍÓÈ Ì‡Ò˚˘ÂÌÌÓÈ ÔÓ„‡ÏÏÓÈ Â‡ÎËÁÛÂÚÒfl ËÏÂÌÌÓ ‚ Ëı ÒÚ‡ÌÂ. ñÂθ˛ ‰‚Ûı‰Ì‚ÌÓÈ ÍÓÌÙÂÂ̈ËË ‚ ìÌË‚ÂÒËÚÂÚ «ù‡ÁÏÛÒ» ÒÚ‡ÎÓ «ËÁÛ˜ÂÌË ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ ÒÓÁ‰‡ÌËfl ‰Ë‡ÎÓ„‡ Ë Ïˇ ÏÂÊ‰Û ·ÎÓ͇ÏË, Ó·‡ÁÓ‚‡‚¯ËÏËÒfl ‚ ÂÁÛθڇÚ ÒÓ·˚ÚËÈ 11 ÒÂÌÚfl·fl». è‰Ò‰‡ÚÂθ îÓ̉‡ Ä͇‰ÂÏËË ‰Ë‡ÎÓ„‡ É˛Í‡Ì óÂÎËÍ ÓÚÏÂÚËÎ: «å˚ ıÓÚÂÎË ÓÒ‚ÂÚËÚ¸ ‡ÍÚۇθÌÛ˛ Ò„ӉÌfl ‚ Ö‚ÓÔ ÚÂÏÛ ‡‰‡ÔÚ‡ˆËË ËÏÏË„‡ÌÚÓ‚, ÔÂʉ ‚ÒÂ„Ó ÏÛÒÛθχÌ, Ë ÍÓ̈ÂÔˆË˛ ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ„Ó ÒÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl Ò ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl ˉÂÈ É˛ÎÂ̇. ëÛÚ¸ Â„Ó Ë‰ÂÈ Ó˜Â̸ ·ÎËÁ͇ Í ‰Â‚ËÁÛ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓ„Ó Ô‡‚ËÚÂθÒÚ‚‡ çˉ·̉ӂ - «ëÓ‚ÏÂÒÚÌ˚È ÚÛ‰ Ë ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌË». äÓÌÙÂÂ̈Ëfl, ÔÓÒ‚fl˘ÂÌ̇fl ˉÂflÏ É˛ÎÂ̇, Òڇ· ÔÓ‚Ó‰ÓÏ ‰Îfl ‰ËÒÍÛÒÒËÈ Ì‡ ˝ÚÛ ÚÂÏÛ Ë ‚ ԇ·ÏÂÌÚ çˉ·̉ӂ. è˄·¯ÂÌÌ˚ ̇ Á‡Ò‰‡ÌË äÓÏËÒÒËË ÔÓ ËÌÚ„‡ˆËË ÏËÌËÒÚ˚ Á‡fl‚ËÎË Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ ‰‚ËÊÂÌË ɲÎÂ̇ Ì ̇ԇ‚ÎÂÌÓ ÔÓÚË‚ ËÌÚ„‡ˆËË, ‚ ÌÂÏ ÌÂÚ ÏÂÒÚ‡ ‡‰Ë͇ÎËÁÏÛ. í‡ÍÊ ÓÚϘ‡ÎÓÒ¸, ˜ÚÓ ÚÛˆÍË ӄ‡ÌËÁ‡ˆËË, ÒËÏÔ‡ÚËÁËÛ˛˘Ë „˛ÎÂÌÓ‚ÒÍÓÏÛ ‰‚ËÊÂÌ˲, Ì ‰Â·˛Ú ÌË˜Â„Ó Ú‡ÍÓ„Ó, ˜ÚÓ ÔÂÔflÚÒÚ‚Ó‚‡ÎÓ ·˚ ËÌÚ„‡ˆËË. åËÌËÒÚ ÔÓ ‰ÂÎ‡Ï ËÌÚ„‡ˆËË çˉ·̉ӂ ù·Âı‡‰ ‚‡Ì ‰Â ㇇Ì: äÓ„‰‡ Ï˚ ‡Ì‡ÎËÁËÛÂÏ ‰‚ËÊÂÌË ɲÎÂ̇ ‚ ¯ËÓÍÓÏ ÒÏ˚ÒÎÂ, Ô‰ ̇ÏË Ô‰ÒÚ‡ÂÚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl, ‚˚ÒÚÛÔ‡˛˘‡fl Á‡ ÏË Ë ‰Ë‡ÎÓ„, ÓÚÒڇ˂‡˛˘‡fl ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ËÒ·χ Ë ‰Û„Ëı ÂÎË„ËÈ Ë Û˜ÂÌËÈ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÒÚË, ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘‡fl ‚Ó ÏÌÓ„Ëı ÒÙ‡ı, ÌÓ ÔË ˝ÚÓÏ Ì ӷ·‰‡˛˘‡fl ͇ÍËÏÎË·Ó ˆÂÌÚÓÏ ËÎË Ë‡ı˘ÂÒÍÓÈ ÒÚÛÍÚÛÓÈ. åËÌËÒÚ ‚ÌÛÚÂÌÌËı ‰ÂÎ çˉ·̉ӂ ÉÛÛÒ Ú ïÓÒÚ: Ç ÂÁÛθڇÚ Ôӂ‰ÂÌÌ˚ı Ô‡‚ËÚÂθÒÚ‚ÓÏ ËÒÒΉӂ‡ÌËÈ Ï˚ Ì ӷ̇ÛÊËÎË ‚ ˝ÚÓÏ ‰‚ËÊÂÌËË ÌË˜Â„Ó Ì„‡ÚË‚ÌÓ„Ó, Ó ˜ÂÏ Ò‚Ë‰ÂÚÂθÒÚ‚Û˛Ú Ú‡ÍÊ ‰‡ÌÌ˚ ‡Á‚‰ÍË. Ç ÓÒÌÓ‚Â ˝ÚÓ„Ó ‰‚ËÊÂÌËfl ÌÂÚ Ì˘„Ó, ˜ÚÓ ÏÓÊÂÚ Í‡ÍËÏ-ÎË·Ó Ó·‡ÁÓÏ ‡Ò¯‡Ú‡Ú¸ ‰Ó‚ÂËÂ Í ÌÂÏÛ, ÓÌÓ Ì ËÏÂÂÚ ÌË˜Â„Ó Ó·˘Â„Ó Ò Ì‡ÒËÎËÂÏ Ë ÚÂÓÓÏ.
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
Diyalog Akademi Vakf› taraf›ndan Hollanda’da düzenlenen “Bar›fl içinde bir arada yaflamak: Fethullah Gülen’in günümüz dünyas›nda bar›fl teflebbüsleri” konulu konferansta dile getirilen fikirler Hollandal› akademisyenleri derinden etkiledi. 400’ün üzerinde bir kat›l›m›n sa¤land›¤› konferansa ö¤renci, akademisyen, siyasetçi ve yazarlar›n ilgisi büyüktü. 32 tebli¤in sunuldu¤u konferans süresince Gülen’in düflünceleri ve hareketin sosyal konulara olan yaklafl›mlar› akademik bir ortamda tart›fl›ld›. Konferans›n editör heyetinde yer alan Prof. Andreas Kinneging, Prof. Anton Wessels, Prof. Karel Steenbrink, Prof. Ton Notten ve Dr. Pim Valkenberg’in böyle dolu dolu bir program›n ülkelerinde gerçeklefltirilmifl olmas›ndan çok memnun olduklar›n› belirttiler. Erasmus Üniversitesi’nde iki gün süren konferans›n amac›, “11 Eylül sald›r›lar› akabinde oluflan bloklar aras› gerginli¤e karfl› diyalo¤u ve bar›fl› incelemek” olarak belirtildi. Konferansla ilgili Diyalog Akademi Vakf› Baflkan› Gürkan Çelik “Avrupa’da gündemden düflmeyen göçmenlerin ve özellikle Müslümanlar›n uyumu konusuna, birlikte ve bar›fl içinde yaflama konseptine, Gülen’in düflünceleri ›fl›¤›nda, uzmanlar›n gözüyle bakmak istedik. Bu bak›fl aç›s›, mevcut Hollanda hükümetinin slogan› olan ‘Birlikte Çal›flma ve Birlikte Yaflama’ temas›yla da çok ilgili” dedi. Bu konferans vesilesiyle Hollanda’da gündem olan Gülen Hareketi, Parlamento’da da ele al›nd›. Entegrasyon Komisyonu’na davet edilen bakanlar, Gülen Hareketi’nin entegrasyona karfl› olmad›¤›n›, özünde radikalleflmenin yer almad›¤›n› vurgulad›. Araflt›rmalarda Gülen Hareketi ve bu harekete sempati duyan Türk kurulufllar›n›n entegrasyonu engelleyen herhangi bir çal›flmalar›n›n olmad›¤›na da at›f yap›ld›. Eberhard Van der Laan Hollanda Entegrasyon Bakan›: Genel manada bu hareketi analiz etti¤imizde karfl›m›za bar›flç›l, diyalog a¤›rl›kl›, ‹slam ile modernizmin bir arada olaca¤›na inanan, farkl› alanlarda aktif ama hiyerarflik veya merkezi bir yap›s› olmayan bir hareket veya düflünce tarz› ç›k›yor. Hatta buna bir hareketten çok, birbirinden ba¤›ms›z kurulufllar demek daha do¤ru olur. Guus Ter Horst, ‹çiflleri Bakan›: Hükümetin yapt›¤› araflt›rmalar ve istihbarat raporlar›nda söz konusu hareketle ilgili olumsuz bir duruma rastlanmam›flt›r. Bu hareketin özünde güven ortam›n› sarsacak hareketler, fliddet ve hele hele terör e¤ilimi kesinlikle yok.
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
49
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
идеи гюлена на мировой арене gülen’in fikirleri uluslararas› arenada
ëòÄ
BD США / A Amerika Birleflik Devletleri
ìÌË‚ÂÒËÚÂÚ ÑÊÓ‰ÊÚ‡Û̇, 14-15 ÌÓfl·fl 2008 „. ì˜ÂÌ˚ ËÁ ÄÏÂËÍË, Ä‚ÒÚ‡ÎËË, Ä‚ÒÚËË, î‡ÌˆËË, ÄÌ„ÎËË, ä‡Ì‡‰˚ Ë íÛˆËË, ÔËÌfl‚¯Ë ۘ‡ÒÚË ‚ ÍÓÌÙÂÂ̈ËË Ì‡ ÚÂÏÛ: «àÒÎ‡Ï ‚ ˝ÔÓıÛ „ÎÓ·‡Î¸Ì˚ı ÔÓ·ÎÂÏ: ‡Î¸ÚÂ̇ÚË‚Ì˚ ÔÂÒÔÂÍÚË‚˚ ɲÎÂÌÓ‚ÒÍÓ„Ó ‰‚ËÊÂÌËfl», Ôӂ‰ÂÌÌÓÈ ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ ÂÍÚÓ‡ÚÓÏ ÛÌË‚ÂÒËÚÂÚ‡ ÑÊÓ‰ÊÚ‡Û̇, åÛÒÛθχÌÒÍÓ-ıËÒÚˇÌÒËÏ ˆÂÌÚÓÏ ‚Á‡ËÏÓÔÓÌËχÌËfl Ë îÓÛÏÓÏ êÛÏË, ‚˚ÒÚÛÔËÎË Ò 40 ‰ÓÍ·‰‡ÏË, ‡ÒÒ͇Á˚‚‡˛˘ËÏË Ó ‚Á„Îfl‰‡ı î.ɲÎÂ̇ ÔÓ ‡Á΢Ì˚Ï ‚ÓÔÓÒ‡Ï, ‡ Ú‡ÍÊÂ Ó ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚË Â„Ó ‰‚ËÊÂÌËfl ‚ ‡ÁÌ˚ı Òڇ̇ı Ïˇ. ëÂ‰Ë ˜ÎÂÌÓ‚ ËÒÔÓÎÌËÚÂθÌÓ„Ó ÍÓÏËÚÂÚ‡ ÍÓÌÙÂÂ̈ËË ÏÓÊÌÓ Ì‡Á‚‡Ú¸ Ú‡ÍËı ËÁ‚ÂÒÚÌ˚ı Û˜ÂÌ˚ı, Í‡Í ÔÓÙÂÒÒÓ ÄÍ·‡ Äıχ‰, ÔÓÙÂÒÒÓ ï˛ÒÂÈËÌ ç‡Ò, ÔÓÙÂÒÒÓ ÑÊÓÌ ùÒÔÓÁËÚÓ, ÔÓÙÂÒÒÓ ä‡ÏÂÛÎ ïÛ‰‡, ÔÓÙÂÒÒÓ ÑÊÓÌ é. ÇÓÎÎ, ÔÓÙÂÒÒÓ à‡Ì ÇËθflÏÒ. èÓÙÂÒÒÓ ÑÊÓÌ ùÒÔÓÁËÚÓ, ‚˚ÒÚÛÔË‚¯ËÈ Ì‡ ÍÓÌÙÂÂ̈ËË Ò ÔË‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÈ Â˜¸˛, ̇Á‚‡Î ‰‚ËÊÂÌË ɲÎÂ̇ «Ò‡Ï˚Ï ÍÛÔÌ˚Ï ‰‚ËÊÂÌËÂÏ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÒÚË». îËÎËÔÔ ÅÛÍχÈ îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ Ì fl‚ÎflÂÚÒfl ‡‰Ë͇θÌ˚Ï ËÒ·ÏÒÍËÏ Ï˚ÒÎËÚÂÎÂÏ, ̇ÔÓÚË‚, Â„Ó ÏÓÊÌÓ Ì‡Á‚‡Ú¸ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚Ï Ô‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎÂÏ Ú‡‰ËˆËË É‡Á‡ÎË. àÒχËΠĉʇ, ɇ‚‡‰ÒÍËÈ ÛÌË‚ÂÒËÚÂÚ ÖÒÎË ÔӇ̇ÎËÁËÓ‚‡Ú¸ ÏÂÒÚÓ î. ɲÎÂ̇ ‚ Ú‡‰ËˆËË ËÒ·ÏÒÍÓ„Ó Í‡ÌÓÌ˘ÂÒÍÓ„Ó Ô‡‚‡, ÚÓ Â„Ó ÏÓÊÌÓ Ì‡Á‚‡Ú¸ ‚‡ÊÌ˚Ï ÂÎË„ËÓÁÌ˚Ï Û˜ÂÌ˚Ï, ÒÚÓfl˘ËÏ ÏÂÊ‰Û Í·ÒÒËÍÓÈ Ë ÏÓ‰ÂÌËÁÏÓÏ.
èÓÙÂÒÒÓ ÑÊÓÌ èÓÎ, ìÌË‚ÂÒËÚÂÚ îË·‰ÂθÙËË ë‰ÌËÈ ‚ÓÁ‡ÒÚ ‡ÏÂË͇ÌÒÍËı ÒÓΉ‡Ú, ÓÚ‰‡˛˘Ëı Ò‚ÓË ÊËÁÌË ‚ à‡Í – 20,5 ÎÂÚ, ‡ Ò‰ÌËÈ ‚ÓÁ‡ÒÚ ÏÓÎÓ‰˚ı Ò‡ÏÓÛ·ËȈ ‚ è‡ÎÂÒÚËÌ – 19,5. é·Â „ÛÔÔ˚ ˝ÚËı β‰ÂÈ ÎË·Ó Û·Ë‚‡˛Ú ‰Û„Ëı ‡‰Ë Ò‚ÓÂÈ ÒÚ‡Ì˚, ÎË·Ó Û·Ë‚‡˛Ú Ò·fl, ‚ ÚÓ ‚ÂÏfl Í‡Í ÏÓÎÓ‰Âʸ, ‚˚ÓÒ¯‡fl ̇ ˉÂflı ɲÎÂ̇, ÔÓÒ‚fl˘‡ÂÚ Ò·fl ÒÎÛÊÂÌ˲ ˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚Û Ë ÔÓ‰ÓÎÊÂÌ˲ Ëı ÊËÁÌË. èÓÙÂÒÒÓ ãËÌÌ åËÚ˜ÂÎÎ, ï¸˛ÒÚÓÌÒÍËÈ ìÌË‚ÂÒËÚÂÚ èÓÒΠÁ̇ÍÓÏÒÚ‚‡ Ò É˛ÎÂÌÓÏ fl ÔÓÌfl·, ˜ÚÓ ·Óθ¯‡fl ˜‡ÒÚ¸ ÏÓËı ÔÓÔӂ‰ÂÈ Ì ËÏÂÂÚ ÌË͇ÍÓ„Ó ÒÏ˚Ò·. ɲÎÂÌ ÔÓ͇Á˚‚‡ÂÚ Ì‡Ï ÔÂ͇ÒÌ˚È ÔËÏ ÚÓ„Ó, ͇ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÒÚ¸ Ë ÂÎË„Ëfl ÏÓ„ÛÚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ‚ÏÂÒÚÂ.
50
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
Georgetown Üniversitesi, 14-15 Kas›m 2008 Georgetown Üniversitesi Rektörlü¤ü, Müslüman H›ristiyan Anlay›fl Merkezi’nin (CMCU) ve Rumi forum’un ortaklafla düzenledi¤i “Global Zorluklar Ça¤›nda ‹slam: Gülen Hareketinin Alternatif Perspektifleri” bafll›¤›n› tafl›yan konferansta Amerika, Avustralya, Avusturya, Fransa, ‹ngiltere, Kanada ve Türkiye’den kat›lan bilim adamlar› Fethullah Gülen’in de¤iflik konulardaki görüflleri ve Gülen hareketinin dünyan›n de¤iflik ülkelerinde yapt›¤› faaliyetler hakk›nda k›rk tane bildiri sundular. Konferans›n yürütme kurulunda Prof. Akbar Ahmad, Prof. Hüseyin Nasr, Prof. John Esposito, Prof. Qamerul Huda, Prof. John O. Voll, Prof. Ian Williams gibi önemli bilim adamlar› yer ald›. Konferans›n aç›fl konuflmas›n› yapan Prof. John Esposito “Gülen hareketinin ça¤dafl dönemin en büyük hareketi” oldu¤unu ifade etti. Philip Bruckmayr, Gülen’in ‹slam anlay›fl› köktenci de¤il, bilakis Gazali gelene¤inin günümüzdeki temsilcisi kabul edilebilir. ‹smail Acar, Harvard Üniversitesi Gülen’in ‹slam f›k›h gelene¤indeki yerini analiz edecek olursak, o klasik ile modernin aras›nda duran önemli bir müçtehittir. Prof. Jon Pahl, Philadelphia Üniversitesi Irak’ta ölen Amerikal› askerlerin yafl ortalamas› 20, 5, filistin’de intihar eden gençlerin yafl ortalamas› da 19, 5’tur. Her iki grup da ülkeleri için insan öldürüyor veya ölüyorlar. Halbuki Gülen düflüncesi ile yetiflen gençler insanl›¤a hizmet etmeye ve onlar› yaflatmaya kendilerini adam›fllard›r. Prof. Lynn Mitchell, Huston Üniversitesi Gülen ile tan›flt›ktan sonra kendi vaazlar›m›n pek ço¤unun içinin bofl oldu¤unu anlad›m. Gülen mükemmel bir model sunarak modernite ile dinin beraber yaflanabilece¤ini gösteriyor.
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
gülen’in fikirleri uluslararas› arenada идеи гюлена на мировой арене
ä˚„˚ÁÒÚ‡Ì
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
an rg›zist › K / н а зст Кыргы K›rg›zistan
Å˯ÍÂÍ, 27 Ù‚‡Îfl 2009„.
Biflkek, 27 fiubat 2009
Ç Å˯ÍÂÍ ÒÓÒÚÓfl·Ҹ ‚‡Ê̇fl ‚ÒÚ˜‡ Ô·ÚÙÓÏ˚ «ÑˇÎÓ„ Ö‚‡ÁËfl», ‚ ‡Ï͇ı ÍÓÚÓÓÈ ·˚· Ôӂ‰Â̇ ‰ËÒÍÛÒÒËfl ̇ ÚÂÏÛ «íÂÔËÏÓÒÚ¸ Ë ‰Ë‡ÎÓ„: ÓÚ ûÒÛÙ‡ ï‡ÒÒ‡ ÊË·‡ Í îÂÚıÛηıÛ É˛ÎÂÌÛ». ÇÒÚ˜‡ ·˚· Ó„‡ÌËÁÓ‚‡Ì‡ Ô‰ÒÚ‡‚ËÚÂθÒÚ‚ÓÏ Ô·ÚÙÓÏ˚ «ÑÄ» ‚ Å˯ÍÂÍÂ Ë åÂʉÛ̇ӉÌÓ„Ó ÙÓ̉‡ «êÛı‡ÌËflÚ».
Diyalog Avrasya Platformu K›rg›zistan’›n baflkenti Biflkek’te anlaml› bir toplant› düzenledi. Platformun K›rg›zistan Temsilci¤i ve Uluslararas› Ruhaniyat Vakf›’n›n ev sahipli¤ini yapt›¤› toplant›da “Yusuf Has Hacip’ten F.Gülen’e Hoflgörü ve Diyalog” tart›fl›ld›.
Ç ÍÓÌÙÂÂ̈ËË ÔËÌflÎË Û˜‡ÒÚË ÏÌÓ„Ë ËÁ‚ÂÒÚÌ˚ ‰ÂflÚÂÎË. Ç ıӉ ‚ÒÚÂ˜Ë ÒÎÛ¯‡ÚÂÎflÏ ·˚Î ÔÓ͇Á‡Ì ÍÓÓÚÍËÈ ÙËÎ¸Ï Ó îÂÚıÛηı ɲÎÂÌÂ, ‰‡Ì‡ ËÌÙÓχˆËfl Ó ÌÂÏ Ë Á̇˜ÂÌËË, Ôˉ‡‚‡ÂÏÓÏ ËÏ Ó·‡ÁÓ‚‡ÚÂθÌÓÈ ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚË. Ç ÙËθÏ ÛÔÓÏË̇ÎÓÒ¸ ÔËÒÛʉÂÌË ɲÎÂÌÛ ÙÓ̉ÓÏ «êÛı‡ÌËflÚ» ‚ 2004„. ̇„‡‰˚ «á‡ ‚Í·‰ ‚ ÒÓÁ‰‡ÌË Ïˇ Ë Òӄ·ÒËfl ÏÂÊ‰Û Ì‡Ó‰‡ÏË». Å˚Î ÓÚϘÂÌ ÌÂÓˆÂÌËÏ˚È ‚Í·‰ Ú‡ÍËı ‰ÂflÚÂÎÂÈ, Í‡Í ûÒÛÙ ï‡ÒÒ ï‡‰ÊË· Ë îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ, ‚ ÒÓ‰‡ÌË ‰Ë‡ÎÓ„‡ Ë ÚÓ·ÌÚÌ˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ‚ ÏËÂ. êÂÍÚÓ Å˯ÍÂÍÒÍÓ„Ó ÛÌË‚ÂÒËÚÂÚ‡ ËÏ. 䇯„‡Î˚ å‡ıÏÛÚ ÔÓÙÂÒÒÓ ÄÒ‡Ì éÏۯ‚ Ò ·Óθ¯ËÏ Ó‰ÛıÓÚ‚ÓÂÌËÂÏ ‡ÒÒ͇Á˚‚‡Î Ó· Ó·‡ÁÓ‚‡ÚÂθÌÓÏ ‰‚ËÊÂÌËË, ‡ÒÔÓÒÚ‡ÌË‚¯ÂÏÒfl ÔÓ ‚ÒÂÏÛ ÏËÛ ÔÓ ËÌˈˇÚ˂ ɲÎÂ̇. «Ç‡ÊÌÓÒÚ¸ Ë ˆÂÌÌÓÒÚ¸ ˝ÚÓ„Ó ‰‚ËÊÂÌËfl Ò„ӉÌfl Á̇ÂÚ ‚ÂÒ¸ ÏË», - Á‡Íβ˜ËÎ ÂÍÚÓ. ëÓÔ‰Ò‰‡ÚÂθ Ô·ÚÙÓÏ˚ «ÑˇÎÓ„ Ö‚‡ÁËfl» ï‡ÛÌ íÓ͇Í, ‡ÒÒ͇Á˚‚‡˛˘ËÈ ‚ Ò‚ÓÂÈ Â˜Ë ÓÚÏÂÚËÎ, ˜ÚÓ ‚ ÔÓÒΉÌË ‰‚‡ ÒÚÓÎÂÚËfl ËÒ·ÏÒÍËÈ ÏË ÔÂÂÊË‚‡ÂÚ „ÎÛ·ÓÍËÈ Ì‡Û˜Ì˚È Ë ËÌÚÂÎÎÂÍÚۇθÌ˚È ÍËÁËÒ. «èÓ ˝ÚÓÈ Ô˘ËÌ ËÒ·ÏÒÍËÈ ÏË Ë á‡Ô‡‰ Ì ÏÓ„ÛÚ Ì‡ıÓ‰ËÚ¸Òfl ‚ „‡ÏÓÌËË», ‚˚‡ÁËÎ Ò‚Ó˛ Ï˚Òθ íÓ͇Í. «åÌÓ„Ë ۘÂÌ˚ ÒÙÓÏÛÎËÓ‚‡ÎË Ò‚ÓË Ô‰ÎÓÊÂÌËfl ÔÓ ÒÓÁ‰‡Ì˲ ˝ÚÓÈ „‡ÏÓÌËË. ÖÒÎË Î˛‰Ë ÒÏÓ„ÛÚ ÓˆÂÌËÚ¸ ‰‚ËÊÂÌËfl, Ô‰ÎÓÊÂÌÌ˚ ڇÍËÏË ÔÓËÒÚËÌ ‚ÂÎËÍËÏË Ï˚ÒÎËÚÂÎflÏË, Í‡Í ûÒÛÙ ï‡ÒÒ ï‡‰ÊË·, îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ, óËÌ„ËÁ ÄÈÚχÚÓ‚, Ì‡Ò Ê‰ÂÚ Ò‚ÂÚÎÓÂ Ë ÒÔÓÍÓÈÌÓ ·Û‰Û˘Â», - Á‡Íβ˜ËÎ íÓ͇Í. êÂÍÚÓ ä˚„˚ÁÒÍÓ-ÚÛˆÍÓ„Ó ÛÌË‚ÂÒËÚÂÚ‡ å‡Ì‡Ò ÔÓÙÂÒÒÓ ëÛÎÂÈÏ‡Ì ä‡ÈËÔÓ‚ ÓÚÏÂÚËÎ: «ê‡·ÓÚ‡ Ó·‡ÁÓ‚‡ÚÂθÌ˚ı Û˜ÂʉÂÌËÈ, ÓÚÍ˚‚‡ÂÏ˚ı ‚ ‡ÁÌ˚ı Òڇ̇ı Ïˇ ÔÓ ËÌˈˇÚ˂ ɲÎÂ̇, fl‚ÎflÂÚÒfl ÂÁÛθڇÚÓÏ ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚË ÔÂ͇ÒÌÓ„Ó ‰‚ËÊÂÌËfl, ÍÓÚÓÓ ÌËÍÚÓ Ì ÒÏÓÊÂÚ Ì‡Á‚‡Ú¸ ·ÂÁÛÒÔ¯Ì˚Ï».
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
Uluslararas› Ruhaniyat Vakf› ve Diyalog Avrasya Platformu (DA) iflbirli¤iyle yap›lan konferansa, birçok kademeden önemli isimler kat›ld›. Konferansta davetlilere Fethullah Gülen’i tan›tan ve e¤itime verdi¤i önemi anlatan k›sa film gösterimi sunuldu. K›sa filmde, Ruhaniyat Vakf›’n›n 2004 y›l›nda Gülen’e verdi¤i “Halklar aras› Uyum ve Bar›fla Katk›” ödül töreni de davetlilere hat›rlat›ld›. Konuflmalarda, ünlü Türk düflünürü Yusuf Has Hacip ve Fethullah Gülen’in dünya bar›fl›na katk›lar›, dünyada hoflgörü ve diyalo¤un hakim olmas› için gösterdi¤i çabalar vurguland›. Biflkek Kaflgarl› Mahmut Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Asan Ormoflov ise Fethullah Gülen’in teflvikleriyle dünyan›n dört bir yan›na yay›lan e¤itim hareketinden sitayiflle söz etti. K›rg›zistan’da ve dünyan›n birçok ülkesinde Gülen’in teflvik etti¤i e¤itim kurumlar›n›n faaliyet gösterdi¤ini dile getiren Rektör Ormoflov, onun k›ymetini tüm dünyan›n anlad›¤›n› kaydetti. Konferans›n di¤er bir konuflmac›s› ise DA Platformu Eflbaflkan› Harun Tokak idi. Tokak, ‹slam aleminin son iki as›rd›r ilmi ve fikri kriz içinde oldu¤unu dile getirdi. Tokak, ilmi ve fikri krizden dolay› ‹slam dünyas›n›n Bat› ve modern dünya ile uyum içinde olamad›¤›n› belirtti. Modern dünya ile uyum sa¤layabilmek için ilim ve fikir adamlar›n›n birtak›m öneriler ortaya koyduklar›n› anlatan DA Platformu Eflbaflkan› flunlar› kaydetti: “Geçmiflte yaflayan Yusuf Has Hacip, günümüzdeki Cengiz Aytmatov ve Fethullah Gülen gibi fikir adamlar›n›n ö¤retilerini tam anlayabildi¤imiz takdirde gelecekte daha ayd›n daha huzurlu bir dünyada yaflayabiliriz.” K›rg›zistan Türkiye Manas Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Süleyman Kay›pov, Fethullah Gülen’in teflvikiyle dünyan›n birçok ülkesinde aç›lan e¤itim kurumlar›n›n faaliyetlerini “Çok mükemmel bir hareket. Kimse baflar›s›z diyemez” fleklinde de¤erlendirdi.
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
51
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
вопросы ученых к гюлену ayd›nlar gülen’e sordu
ГЮЛЕН ОТВЕТИЛ НА ВОПРОСЫ УЧЕНЫХ GÜLEN AYDINLARIN SORULARINI CEVAPLADI 52
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
ayd›nlar gülen’e sordu вопросы ученых к гюлену
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
«Это
движение не является заслугой одного человека» Ростислав Рыбаков
Надежда Емельянова
Нина Назирова
Доктор исторических наук, директор Института востоковедения Российской академии наук.
Кандидат исторических наук, Институт востоковедения Российской академии наук.
Кандидат исторических наук, Институт востоковедения Российской академии наук.
“Bu hareket bir kifliye maledilmemeli” Rostislav R›bakov
Nadejda Emelyanova
Nina Nazirova
Prof. Dr. , Rusya Bilimler Akademisi fiarkiyat Enstitüsü müdürü.
Dr. , Rusya Bilimler Akademisi fiarkiyat Enstitüsü.
Dr. , Rusya Bilimler Akademisi fiarkiyat Enstitüsü.
Ç
ÔÓÒΉÌ ‚ÂÏfl ‚ ÓÒÒËÈÒÍÓÈ ÔÂÒÒ ÔÓfl‚ËÎÓÒ¸ ÏÌÓ„Ó ÒÚ‡ÚÂÈ Ó «‰‚ËÊÂÌËË îÂÚıÛηı‡ ɲÎÂ̇». óÚÓ Ç˚ ÏÓÊÂÚÂ Ó ÌÂÏ ‡ÒÒ͇Á‡Ú¸? ÖÒÚ¸ ÎË Û ˝ÚÓ„Ó ‰‚ËÊÂÌËfl ÓÙˈˇθÌ˚È ÒÚ‡ÚÛÒ Ë ˜ÂÚ͇fl ÔÓ„‡Ïχ? ä‡ÍÓ‚˚ Â„Ó ÓÒÌÓ‚Ì˚ ÔË̈ËÔ˚? ë„ӉÌfl ÒÎÓ‚Ó «‰‚ËÊÂÌË» ÔËÓ·ÂÚ‡ÂÚ ‚Òfi ·ÓΠÒӈˇθÌ˚È, ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍËÈ ÓÚÚÂÌÓÍ Ë ‚Òfi ·ÓΠ‡ÒÒÓˆËËÛÂÚÒfl Ò ‰‚ËÊÂÌËÂÏ ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍËÏ. à ˜¸ ‰‡Ê Ì Á‡ıÓ‰ËÚ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ Ú‡ÍÓ ÔÓÌflÚËÂ, Í‡Í ‰‚ËÊÂÌËÂ, ÏÓÊÂÚ ÓÚÌÓÒËÚ¸Òfl Ë Í ÙËÎÓÒÓÙËË. é‰Ì‡ÍÓ ÔË ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ÓÔ‰ÂÎÂÌËfl ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚË Ï˚ ÏÓÊÂÏ „Ó‚ÓËÚ¸ Ó «‰‚ËÊÂÌËË». í‡ÍÊ ҘËÚ‡˛ Ò‚ÓËÏ ‰Ó΄ÓÏ ÓÚÏÂÚËÚ¸, ˜ÚÓ Ì‡Á˚‚‡Ú¸ Â„Ó «‰‚ËÊÂÌËÂÏ îÂÚıÛηı‡ ɲÎÂ̇» ·Û‰ÂÚ Ì ÚÓθÍÓ ÌÂÔ‡‚ËθÌÓ, ÌÓ Ë ÌÂÒÔ‡‚‰ÎË‚Ó ÔÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌ˲ Í Ó„ÓÏÌÓÏÛ ÍÓ΢ÂÒÚ‚Û Î˛‰ÂÈ. à·Ó Óθ Ô‰‚Ó‰ËÚÂÎfl ‚ ˝ÚÓÏ ‰‚ËÊÂÌËË ‚ÂҸχ Ó„‡Ì˘Â̇: Á‰ÂÒ¸ ÌÂÚ ÌË ÎˉÂÒÚ‚‡, ÌË ˆÂÌÚ‡, ÌË Ò‚flÁË Ò ˆÂÌÚÓÏ, ÌË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË. ùÚÓ ‰‚ËÊÂÌË ÏÓÊÌÓ ÓÔ‰ÂÎËÚ¸ Í‡Í ÔÛÚ¸ ÒÎÛÊÂÌËfl ˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚Û. Ä Ì‡˜Ë̇ÂÚÒfl ÓÌ Í‡Í ÔÛÚ¸ ÒÎÛÊÂÌËfl ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÏÛ Ì‡Ó‰Û, Í‡Í ÔÛÚ¸ ÒÎÛÊÂÌËfl í‚ÓˆÛ. àÏÂÌÌÓ ˝ÚÓ fl‚ÎflÂÚÒfl ‰Îfl Ì‡Ò ˆÂθ˛ ÁÂÏÌÓÈ Ë Á‡„Ó·ÌÓÈ ÊËÁÌË. é‰Ì‡ÍÓ Ì‚ÓÁÏÓÊÌÓ ÔÓÒÚÓ ÒÓ·‡Ú¸ β‰ÂÈ, Ó„‡ÌËÁÓ‚‡Ú¸ ˆÂÌÚ Ë fl‰ ÓÙˈˇθÌ˚ı Û˜ÂʉÂÌËÈ. éÙˈˇθÌ˚È ÔÓÔӂ‰ÌËÍ ‚˚‡Ê‡ÂÚ Ò·fl ˜ÂÂÁ ÔÓÔÓ‚Â‰Ë ‚ ϘÂÚË, ‡ „‡Ê‰‡ÌËÌ – ˜ÂÂÁ ÚÓ, ˜ÚÓ ÓÌ Ô˯ÂÚ. Ç ·Óθ¯ËÌÒÚ‚Â ÒÎÛ˜‡Â‚ ̇ıÓ‰ËÚÒfl ÓÔ‰ÂÎÂÌÌÓ ˜ËÒÎÓ Î˛‰ÂÈ, ‰Ûχ˛˘Ëı
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
S
on y›llarda Rus medyas›nda “Fethullah Gülen Hareketi” hakk›nda pek çok bilgi yay›nland›. Hareket hakk›nda bilgi verebilir misiniz? Hareketin resmiyeti, belli bir program› var m›? Faaliyet prensipleri nelerdir?
«Считаю своим долгом отметить, что говорить о «движении Фетхуллаха Гюлена» будет не только неправильно, но и несправедливо по отношению к огромному количеству людей.» “Bu harekete ismime izafeten ‘Fethullah Gülen Hareketi’ demenin hem do¤ru olmayaca¤›n›, hem de çok say›da insana karfl› bir haks›zl›k olaca¤›n› ifade etmeyi bir vazife biliyorum.” Ú‡Í ÊÂ, ÍÓÚÓ˚ ӷ‡˘‡˛Ú ̇ ÌÂ„Ó ‚ÌËχÌËÂ Ë ÒÎÂ‰Û˛Ú Á‡ ÌËÏ, ÒÓÁ‰‡‚‡fl Ú‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ ‰‚ËÊÂÌË ‰Ó·Ó‚ÓθˆÂ‚. èÓ Ï ÚÓ„Ó Í‡Í ÓÌÓ ÔÓfl‚ÎflÂÚ Ò·fl ÚÂÏ ËÎË ËÌ˚Ï ÒÔÓÒÓ·ÓÏ, β‰Ë, ̇ıÓ‰fl˘ËÂÒfl
Bugün “hareket” denince daha çok içtimaî, daha da öte siyasi hareketler akla geliyor. Fakire bu manada atfedilen bir hareketten söz etmek söz konusu de¤ildir. Fakat baz› faaliyetleri tarif manas›nda, yani mutlaka bir isim üzerinden konuflmak gerekecekse o zaman bir “hareket”ten söz edebiliriz. fiu kadar ki, bu harekete ismime izafeten “Fethullah Gülen Hareketi” demenin hem do¤ru olmayaca¤›n›, hem de çok say›da insana karfl› bir haks›zl›k olaca¤›n› ifade etmeyi bir vazife biliyorum. Çünkü bu harekette fakirin rolü son derece s›n›rl›; ortada bir liderlik, bir merkez, merkeze ba¤l›l›k ve teflkilat da yoktur. Hem hayat›n›z›n gayesi bildi¤iniz Yaradan’a kulluk ad›na, hem ahiretiniz hesab›na, hem de varl›klar aras›nda insan olman›n gere¤i olarak elbette kendi insan›n›zdan, kendi ülkenizden bafllayarak insanl›¤a hizmet ad›na bir yol tarif ediliyor. Ancak bu, insanlar› toplayarak, bir merkez teflkil ederek, resmî bir müessese oluflturarak yap›lm›yor. Resmî bir vaiz olarak camilerde vaazlarla, sivil bir vatandafl olarak yaz›larla ifade ediliyor. Pek ço¤u itibariyle herhalde ayn› tarzda düflünen baz› insanlar buna itibar ediyorlar ve böylece bir gönüllüler hareketi ortaya ç›k›yor. Bir yerde muvaffakiyet ortaya koyunca, daha baflka yerlerde benzeri aray›fllar içinde bulunan insanlar da ayn› çizgide ve benzer fleyler yapmaya bafll›yorlar. Böylece merkezî bir ya-
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
53
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
вопросы ученых к гюлену ayd›nlar gülen’e sordu
‚ ‰ÛıÓ‚ÌÓÏ ÔÓËÒÍ ˜Â„Ó-ÚÓ ÔÓ‰Ó·ÌÓ„Ó, ̇˜Ë̇˛Ú Òӂ¯‡Ú¸ ÒıÓÊË ÔÓÒÚÛÔÍË. í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ‚ÓÁÌË͇ÂÚ ÒÓÓ·˘ÂÒÚ‚Ó, ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ ÓÒÌÓ‚‡ÌÌÓ ̇ ‚Á‡ËÏÓÔÓÏÓ˘Ë; ÓÌÓ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ‚ ÙÓÏ «˚Ì͇ ·Î‡„Ó‚ÓÎÂÌËÈ» – ·ÂÁ ˆÂÌÚ‡, ·˛Ó͇Ú˘ÂÒÍÓ„Ó ‡ÔÔ‡‡Ú‡, ÛÒÚ‡‚‡ Ë ÓÙˈˇθÌÓ„Ó ÒÚ‡ÚÛÒ‡, ÍÓÚÓ˚ ‚ ‰‡ÌÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â Ë Ì ÌÛÊÌ˚. ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, ˜ÚÓ ÌÂÍÓÚÓ˚Â, ËÒÔ˚Ú˚‚‡fl Ò‡Ï˚ ÔÂ͇ÒÌ˚ ˜Û‚ÒÚ‚‡ Í ‚‡Ï, ‚ÂÏfl ÓÚ ‚ÂÏÂÌË Ó·‡˘‡˛ÚÒfl Í ‚Á„Îfl‰‡Ï, ÍÓÚÓ˚ı ‚˚ ÔˉÂÊË‚‡ÂÚÂÒ¸, ËÎË Ê ‚˚ Ò‡ÏË ‡ÒÍ˚‚‡ÂÚ ҂Ó ÏËÓ‚ÓÁÁÂÌËÂ, Ó·‡˘‡flÒ¸ Í ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚Ï Ò‰ÒÚ‚‡Ï Ó·ÏÂ̇ ËÌÙÓχˆËÂÈ. ä ÚÓÏÛ ÊÂ, ˉÂfl, ̇ ÍÓÚÓÓÈ ÓÒÌÓ‚‡ÌÓ ‰‚ËÊÂÌËÂ, ‚‡Ï Ì ÔË̇‰ÎÂÊËÚ. Ö ‚˚Ò͇Á˚‚‡ÎÓ, ̇˜Ë̇fl Ò ÔÂ‚Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚Â͇ ̇ ÁÂÏÎÂ Ë ‰Ó ̇¯Ëı ‰ÌÂÈ, Ó„ÓÏÌÓ ÍÓ΢ÂÒÚ‚Ó Î˛‰ÂÈ – ÙËÎÓÒÓÙÓ‚, Ï˚ÒÎËÚÂÎÂÈ, Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Ë ÂÎË„ËÓÁÌ˚ı ‰ÂflÚÂÎÂÈ, ÚÂı, Í ÍÓÏÛ Î˛‰Ë ËÒÍÂÌÌ ÔËÒÎۯ˂‡˛ÚÒfl. í‡ÍÊÂ Ë ‚˚ ÒÚ‡‡ÂÚÂÒ¸ ÔÂÔÓ‰ÌÂÒÚË Ë Í‡Í ÏÓÊÌÓ ÚӘ̠‚˚‡ÁËÚ¸ ˝ÚÛ Ë‰Â˛ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ˝ÔÓıÓÈ Ë Ò ÛÒÎÓ‚ËflÏË, ÍÓÚÓ˚ Ó̇ ‰ËÍÚÛÂÚ. åÌÓ„Ó ‰Û„Ëı β‰ÂÈ – ËÌÚÂÎÎË„ÂÌÚÓ‚, ÙËÎÓÒÓÙÓ‚ Ë Ï˚ÒÎËÚÂÎÂÈ – ‚ ÓÔ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÒÚÂÔÂÌË ‚˚Ò͇Á˚‚‡˛ÚÒfl ‚ ÔÓ‰‰ÂÊÍÛ ˝ÚÓÈ Ë‰ÂË, ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛Ú Â ‡ÒÔÓÒÚ‡ÌÂÌ˲, Ô˚Ú‡˛ÚÒfl ËÒÔ‡‚ËÚ¸ ÌÂÚÓ˜ÌÓÒÚË, ÔÓ˝ÚÓÏÛ ‰‚ËÊÂÌË ÌËÍÓËÏ Ó·‡ÁÓÏ ÌÂθÁfl Ò‚flÁ˚‚‡Ú¸ ÚÓθÍÓ Ò Ó‰ÌËÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ. íÓ, ˜ÚÓ Ï˚ ‚ˉËÏ, – ˝ÚÓ ÍÓÎÎÂÍÚË‚ÌÓ ‰‚ËÊÂÌËÂ, ̇ԇ‚ÎflÂÏÓ ÍÓÎÎÂÍÚË‚Ì˚Ï ‡ÁÛÏÓÏ Ë ‰ÛıÓÏ, ‰‚ËÊÂÌËÂ, Í ÍÓÚÓÓÏÛ ÔËÒÓ‰ËÌËÎËÒ¸ Ô‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎË ‡ÁÌ˚ı ÒÎÓ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚‡, ‡ÁÌ˚ı Ó·˘ÂÒÚ‚, ‡ÁÌ˚ı ̇ˆËÓ̇θÌÓÒÚÂÈ Ë ‡Ò, „‡Ê‰‡Ì ‡ÁÌ˚ı ÒÚ‡Ì Ò ‡Á΢Ì˚ÏË ‚Á„Îfl‰‡ÏË Ì‡ ÊËÁ̸. ç‚ÓÁÏÓÊÌÓ „Ó‚ÓËÚ¸ Ó ÔË̈ËÔ‡ı ‰‚ËÊÂÌËfl Ò ÓÙˈˇθÌÓÈ ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl. çÓ ÂÒÎË fl Í‡Í ÏÛÒÛθχÌËÌ ÍÓÒÌÛÒ¸ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÔË̈ËÔÓ‚, ÍÓÚÓ˚ ‰ÓÎÊÌ˚ ‚˚ÔÓÎÌflÚ¸Òfl ‚Ó ËÏfl ÒÎÛÊÂÌËfl ˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚Û, ÚÓ Ò͇ÊÛ, ˜ÚÓ Ì‡ ÔÓÚflÊÂÌËË ÏÌÓ„Ëı ÎÂÚ Ô˚Ú‡˛Ò¸ ‰ÓÌÂÒÚË Ëı ‰Ó β‰ÂÈ ‚ Ò‚ÓËı ÒÍÓÏÌ˚ı ÒÚ‡Ú¸flı Ë ‚˚Ò͇Á˚‚‡ÌËflı. Ç ÔÂ‚Û˛ Ә‰¸, ˝ÚÓ ÒÎÂ‰Û˛˘Ë ÔË̈ËÔ˚: β·ËÚ¸ ‚Ò ÒÛ˘ÂÂ, ÒÓÚ‚ÓÂÌÌÓ ÇÒ‚˚¯ÌËÏ, Ë ‚ ÔÂ‚Û˛ Ә‰¸ ˜ÂÎÓ‚Â͇, Í‡Í ÁÂ͇ÎÓ Ö„Ó Ú‚ÓÂÌËfl; Ó·˙flÚ¸ ÓÍÛʇ˛˘ËÈ ÏË Î˛·Ó‚¸˛ Ë ÒÓÒÚ‡‰‡ÌËÂÏ; ÓÚÍ˚Ú¸ Ò‚Ó Ò‰ˆÂ ‰Îfl ‚ÒÂı, ÔÓ‰Ó·ÌÓ Ó͇ÌÛ, ̇ÈÚË ‚ ‰Û¯Â ÏÂÒÚÓ ‰Îfl ‚ÒÂı Ë Í‡Ê‰Ó„Ó; ÒÚÂÏËÚ¸Òfl Í ÚÓÏÛ, ˜ÚÓ·˚ Ì ÓÒÚ‡ÎÓÒ¸ ÌË Ó‰ÌÓ„Ó ÓÔ˜‡ÎÂÌÌÓ„Ó, ÍÓÏÛ Ì ÔÓÚflÌÛÎË ·˚ ÛÍÛ ÔÓÏÓ˘Ë; ÓÚ͇Á‡Ú¸Òfl ÓÚ Ê·ÌËfl ÊËÚ¸ Ò‡ÏÓÏÛ, ‚Ó ËÏfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ·˚ ÒÔ‡ÒÚË ÊËÁ̸ ·ÎËÊÌ„Ó; ÔËÌËχڸ ‚ÒÂı β‰ÂÈ Í‡Í ‡‚Ì˚ı Ò·Â, ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓ ÓÚ Ëı ÂÎË„ËÓÁÌÓÈ ÔË̇‰ÎÂÊÌÓÒÚË, ‚ÂÓ‚‡ÌËÈ, ˆ‚ÂÚ‡ ÍÓÊË Ë Ì‡ˆËÓ̇θÌÓÒÚË, ‡Á‚Ë‚‡Ú¸ Ò Î˛‰¸ÏË
54
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
‰Ë‡ÎÓ„; ‚˚Á˚‚‡Ú¸ ‚ β‰flı ÒËÏÔ‡Ú˲ Ë ÌËÍÓ„‰‡ Ì ÓÔÛÒ͇ڸÒfl ‰Ó ̇ÒËÎËfl, Û„ÓÁ Ë „Ì‚‡; ‚ÒÚ˜‡Ú¸ ÔÎÓıÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ, ÔÓfl‚ÎÂÌÌÛ˛ ‚‡Ê‰Â·ÌÓÒÚ¸ Ë Î˛·Û˛ ‰Û„Û˛ Ì„‡ÚË‚ÌÛ˛ Â‡ÍˆË˛ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÅÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï Ì‡Í‡ÁÓÏ: «èÂÓ‰Ó΂‡È ҉·ÌÌÓ Ú· ÁÎÓ Ò‡Ï˚Ï ‰Ó·˚Ï Ó·‡ÁÓÏ, ·Û‰¸ ‚Ò„‰‡ ̇ ÔÛÚË ÔÓ˘ÂÌËfl Ë ÔÓÌËχÌËfl, Ì ӷ‡˘‡È ‚ÌËχÌËfl ̇ ÔÓÒÚÛÔÍË Ë Ôӂ‰ÂÌË Ì‚Âʉ, Óڂ˜‡È ̇ ÌËı ˘Â‰˚Ï ÔÓ˘ÂÌËÂÏ Ë ÊÂÎ‡È ‚ÒÂÏ ‰Ó·‡ Ë ÏËÎÓÒÚË ÅÓʸÂÈ»; Ì ÓÊˉ‡Ú¸ ÌË ÓÚ ÍÓ„Ó ·Î‡„Ó‰‡ÌÓÒÚË ËÎË Ô·Ú˚ Á‡ Ò‚Ó ÒÎÛÊÂÌËÂ; ÔËÌËχڸ ‚Ò˛ ÊËÁ̸ Í‡Í ÚÛ‰ ‚Ó ËÏfl ·Î‡„Ó‚ÓÎÂÌËfl Äηı‡ Ë ‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl ˜ÂÎӂ˜ÂÒÍÓ„Ó ‰Ó΄‡... ÖÒÚ¸ ÏÌÓ„Ó ‰Û„Ëı ÒıÓÊËı ÔË̈ËÔÓ‚. ùÚÓ Ì ˉÂË, ÔÓÔӂ‰ÛÂÏ˚ Î˘ÌÓ Ï˚ÒÎËÚÂÎÂÏ. ÇÒ ÔÓÓÍË ÓÔˇÎËÒ¸ ̇ ˝ÚË ÔÓÒÚÛ·Ú˚, Ëı ÔÓ‚ÓÁ„·¯‡ÎË ËÒÚËÌÌ˚ ÙËÎÓÒÓÙ˚, Ï˚ÒÎËÚÂÎË Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓ ÔÓÒ‚ÂÚÎÂÌÌ˚ β‰Ë, Ó·‡˘‡˛˘ËÂÒfl Í Ò‰ˆÛ Ë ÒÓÁ̇Ì˲; ‚Ò ҂fl˘ÂÌÌ˚ ÍÌË„Ë ÓÒÌÓ‚‡Ì˚ ̇ ÌËı. ÇÓ ‚ÂÏfl ‚ËÁËÚ‡ ‚ íÛˆË˛ Ï˚ ÔÓÒÂÚËÎË ¯ÍÓÎ˚, ÍÓÚÓ˚ ̇Á˚‚‡˛Ú «¯ÍÓ·ÏË É˛ÎÂ̇». óÚÓ Ç˚ ÏÓÊÂÚÂ Ó ÌËı Ò͇Á‡Ú¸? ë ‚‡¯Â„Ó ÔÓÁ‚ÓÎÂÌËfl ıÓ˜Û Á‡ÏÂÚËÚ¸, ˜ÚÓ Ô‡‚ËθÌ ·Û‰ÂÚ Ì‡Á˚‚‡Ú¸ Ëı Ì «¯ÍÓ·ÏË É˛ÎÂ̇», ‡ ˜‡ÒÚÌ˚ÏË ¯ÍÓ·ÏË, ‰Ó·Ó‚ÓθÌÓ ÓÚÍ˚Ú˚ÏË Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËflÏË ÔÓ ‚ÒÂÏÛ ÏËÛ Ë Ô‰ÓÒÚ‡‚Îfl˛˘ËÏË Ó·‡ÁÓ‚‡ÌË ÔÓ ÏÂÒÚÛ ÙÛÌ͈ËÓÌËÓ‚‡ÌËfl Ë ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘ËÏ Á‡ÍÓÌÓ‰‡ÚÂθÒÚ‚ÓÏ. ïÓÚÂÎ ·˚ ÓÒÚ‡ÌÓ‚ËÚ¸Òfl ̇ ÌÂÒÍÓθÍËı ÏÓÏÂÌÚ‡ı, ÓÚ΢‡˛˘Ëı ˝ÚË ¯ÍÓÎ˚ ÓÚ ËÌ˚ı, ÔÓıÓÊËı ̇ ÌËı Û˜ÂʉÂÌËÈ. óÂÎÓ‚ÂÍ Ì ‰ÓÒÚË„ÌÂÚ „‡ÏÓÌËË Ï˚ÒÎË, ÔÓ͇ Ì ÔÓȉÂÚ Í‡ÈÌË ÚÓ˜ÍË Ï˚¯ÎÂÌËfl. èÓ˜ÂÏÛ ˝ÚÓ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ? èÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ ëÓÁ‰‡ÚÂθ Ì ӄ‡Ì˘ËΠ͇˜ÂÒÚ‚‡, ÍÓÚÓ˚ÏË Ì‡‰ÂÎËÎ ˜ÂÎÓ‚Â͇, Ë ÓÒÚ‡‚ËÎ Ëı Ò‚Ó·Ó‰Ì˚ÏË. ê‡ÎËÁÛfl ˝ÚË Í‡˜ÂÒÚ‚‡, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ·Û‰ÂÚ Ï˚ÒÎËÚ¸, Û˜ËÚ¸Òfl; Ú‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, Á‡ÎÓÊÂÌÌ˚ ‚ ÌÂÏ Í‡˜ÂÒÚ‚‡ ̇˜ÌÛÚ ÔÓfl‚ÎflÚ¸Òfl Ë ÔËÓ·ÂÚÛÚ ÙÓÏÛ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ. Ç ÂÁÛθڇÚ Ï˚¯ÎÂÌË ˜ÂÎÓ‚Â͇ ÒÚ‡ÌÂÚ ÁÂÎ˚Ï, ÓÌ ·Û‰ÂÚ Òӂ¯‡Ú¸ ÓÚÍ˚ÚËfl Ë ÔÓ‚Ó‰ËÚ¸ ËÒÒΉӂ‡ÌËfl. äÓ̘ÌÓ, ˝ÚÓ ‰ÎËÚÂθÌ˚È ÔÓˆÂÒÒ, Ë Ú‡ÍÓ ‡Á‚ËÚËÂ Ë Ó·Û˜ÂÌË Á‡ÈÏÂÚ ‚Ò˛ ˜ÂÎӂ˜ÂÒÍÛ˛ ÊËÁ̸. à ‚ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÏ ÏË Ï˚ ˜‡ÒÚÓ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÏÒfl ҂ˉÂÚÂÎflÏË ÚÓ„Ó, Í‡Í ‚Ó ÏÌÓ„Ëı Ú˜ÂÌËflı, ÙËÎÓÒÓÙÒÍËı, ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍËı Ë ÒӈˇθÌ˚ı ˉÂÓÎÓ„Ëflı β‰Ë ÔÓıÓ‰flÚ ˝ÍÒÚÂχθÌ˚ ÚÓ˜ÍË Ï˚¯ÎÂÌËfl. ç‡ÔËÏÂ, ‚ ÙËÎÓÒÓÙËË ÂÒÚ¸ ËÒÚË̇, ÍÓÚÓÛ˛ Ô‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ Í‡Ê‰Ó ÙËÎÓÒÓÙÒÍÓ Ú˜ÂÌË – ‡ˆËÓ̇ÎËÁÏ, ˉ‡ÎËÁÏ, χÚ¡ÎËÁÏ, ÒÔËËÚÛ‡ÎËÁÏ. é‰Ì‡ÍÓ ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌË ‚Òfi ÌÓ‚˚ı Ë
p›s›, teflkilatlanmas›, tüzü¤ü, resmiyeti olmayan, olmas› da gerekmeyen bir “r›za pazar›” fleklinde tamamen insanlar›n gönüllü ifltirakine dayal› bir hizmet ortaya ç›k›yor. Çok tabiî olarak baz›lar›, size karfl› tafl›d›klar› hüsnü zan sebebiyle zaman zaman görüfllerinize müracaat ediyorlar veya siz görüfllerinizi günümüzün haberleflme vas›talar›ndan istifadeyle zaman zaman sözlü veya yaz›l› olarak ifade ediyorsunuz. Kald› ki, hareketin dayand›¤› temel fikir de size ait de¤il. Bu, ilk insandan bu yana gelmifl ve insanlar taraf›ndan hüsnükabul görmüfl çok say›da filozofun, düflünce adam›n›n, dinî ve fikrî rehberlerin tekrar edegeldi¤i bir fley; siz, bunu belki ça¤a göre, ça¤›n flartlar›na göre takdim etmeye çal›fl›yorsunuz. Ayr›ca baflka pek çok insan, pek çok ayd›n, pek çok filozof ve düflünce insan› da bu fikre belli nispetlerde ve belli zaviyelerden destek veriyor, katk›da bulunuyor, onun hatalar›n› tashihe gidiyor; dolay›s›yla da hareket asla bir flahsa mal edilecek türden olmuyor. Ortaya kolektif akl›n, kolektif ruhun yön verdi¤i ve toplumun toplumlar›n her kesiminden farkl› inançta, farkl› dünya görüflüne sahip, farkl› milletlere ve ülkelere mensup insanlar›n ifltirak etti¤i kolektif bir hareket ortaya ç›k›yor. Hareketin resmî manada faaliyet prensiplerinden söz etmek mümkün de¤ildir. Ama Müslüman olarak insanl›¤a hizmet ad›na gözetilmesi gereken baz› aslî prensiplere temas edecek olursak, fakir bunlar› y›l-
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
ayd›nlar gülen’e sordu вопросы ученых к гюлену
«Это сообщество, полностью основанное на взаимопомощи; оно существует в форме «рынка благоволений» – без центра, бюрократического аппарата, устава и официального статуса, которые в данном случае и не нужны.» “Bu, merkezî bir yap›s›, teflkilatlanmas›, tüzü¤ü, resmiyeti olmayan, olmas› da gerekmeyen bir “r›za pazar›” fleklinde tamamen insanlar›n gönüllü ifltirakine dayal› bir hizmet.”
ÌÓ‚˚ı Ú˜ÂÌËÈ ·Û‰ÂÚ ÌÂËÁ·ÂÊÌÓ ‰Ó ÚÂı ÔÓ, ÔÓ͇ ˝Ú‡ ËÒÚË̇ Ì ̇ȉÂÚ Ò‚Ó ‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌÓ Ô‡‚ËθÌÓ ÏÂÒÚÓ. ùÚÓ Ê ÓÚÌÓÒËÚÒfl Ë Í Ô‰‡„Ó„ËÍÂ. àÏÂÌÌÓ ÔÓ˝ÚÓÏÛ ‚ ÒÙ ӷ‡ÁÓ‚‡ÌËfl ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl ‰Ë‡ÏÂڇθÌÓ ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌ˚ Ú˜ÂÌËfl, ÓÌË Ì ÏÓ„ÛÚ ÓÒ‚Ó·Ó‰ËÚ¸Òfl ÓÚ ‚ÎËflÌËfl ÙËÎÓÒÓÙÒÍÓÈ, ˉÂÓÎӄ˘ÂÒÍÓÈ, ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍÓÈ ÔÓÎflËÁ‡ˆËË. Ä ‚ ¯ÍÓ·ı, Ó ÍÓÚÓ˚ı Ï˚ „Ó‚ÓËÏ, ̇ Ô‚ÓÏ ÏÂÒÚ ÒÚÓflÚ Ó·Û˜ÂÌËÂ Ë ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËÂ Í‡Í Ó·˘Ë ˆÂÌÌÓÒÚË, ‡ ÔÓÎËÚ˘ÂÒ͇fl ÔÓÎflËÁ‡ˆËfl ÔÓ‰ ‚ÎËflÌËÂÏ ÙËÎÓÒÓÙÒÍËı, ˉÂÓÎӄ˘ÂÒÍËı Ë ‰‡Ê ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍËı ‚ÂflÌËÈ ÓÒÚ‡ÂÚÒfl ‚Ì ÁÓÌ˚ ‚ÌËχÌËfl. ÇÓ-‚ÚÓ˚ı, ˝ÚË ¯ÍÓÎ˚ ÔËÌËχ˛Ú Ò ‡‰ÓÒÚ¸˛ ‚ÂÁ‰Â, „‰Â ÓÌË ÓÚÍ˚‚‡˛ÚÒfl. àı ÔËÌËχ˛Ú β‰Ë ‡ÁÌ˚ı ÂÎË„ËÈ, ‡ÁÌÓ„Ó ˆ‚ÂÚ‡ ÍÓÊË, ‡ÁÌ˚ı ̇ˆËÓ̇θÌÓÒÚÂÈ – Ë ‚Òfi ËÁ-Á‡ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ˝ÚË ¯ÍÓÎ˚ ÒÚ‡‚flÚ ‚Ó „·‚Û Û„Î‡ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ Ë ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËÂ, ‚ˉflÚ ‚ ÌËı Íβ˜Â‚ÓÈ ˝ÎÂÏÂÌÚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚Â͇, Ì ÔÓÏ˚¯Îflfl Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ·˚ ËÒÔÓθÁÓ‚‡Ú¸ Ëı ‰Îfl ͇ÍÓÈ ·˚ ÚÓ ÌË ·˚ÎÓ Ë‰ÂÓÎӄ˘ÂÒÍÓÈ, ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍÓÈ ËÎË ÂÎË„ËÓÁÌÓÈ ˆÂÎË. Ç-ÚÂÚ¸Ëı, ÒÍÓθÍÓ ·˚ ÌË ‰ËÒÍÛÚËÓ‚‡Ú¸, ÌÓ ËÏÂÌÌÓ ÏӇθ ÓÔ‰ÂÎflÂÚ ˜ÂÎӂ˜ÂÒÍÛ˛ ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸. èÓ ˝ÚÓÈ Ô˘ËÌ ÓÒÌÓ‚Ì˚ ÏӇθÌ˚ ˆÂÌÌÓÒÚË Ë ÔË̈ËÔ˚ ‚ÂÁ‰Â ·˚ÎË Ô‡ÍÚ˘ÂÒÍË Ó‰Ë̇ÍÓ‚˚. çË Ó‰ËÌ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, ÌË Ó‰Ì‡ ˉÂÓÎÓ„Ëfl, ÂÎË„Ëfl, ̇ˆËfl, ‡Ò‡, ̇ˆËÓ̇θÌÓÒÚ¸ Ì ÏÓ„ÛÚ Ó·ÓÈÚËÒ¸ ·ÂÁ Ú‡ÍËı ÏӇθÌ˚ı
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, Í‡Í ÏËÎÓÒ‰ËÂ, ÒÓÒÚ‡‰‡ÌËÂ, β·Ó‚¸, Û‚‡ÊÂÌËÂ Í Î˛‰flÏ, ·ÂÒÍÓ˚ÒÚÌÓ ÒÎÛÊÂÌË ˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚Û Ë ‚ÒÂÏÛ ÒÛ˘ÂÏÛ, ÒÓÔÂÂÊË‚‡ÌË ÚÓ·ÌÚÌÓÒÚ¸, Á‡˘ËÚ‡ ËÌÒÚËÚÛÚ‡ ÒÂÏ¸Ë Ë ÒÂÏÂÈÌ˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, ‚Á‡ËÏÓÔÓÏÓ˘¸, ÒÍÓÏÌÓÒÚ¸. íÓ˜ÌÓ Ú‡Í Ê Ì‚ÓÁÏÓÊÌÓ ÔËÌflÚ¸ Ú‡ÍË fl‚ÎÂÌËfl, Í‡Í „Ó‰˚Ìfl, ̇‰ÏÂÌÌÓÒÚ¸, ˝„ÓËÁÏ, ÔÂÁÂÌËÂ Í ÓÍÛʇ˛˘ËÏ, ̇ÒËÎËÂ, ÒÔÎÂÚÌË, Ó„Ó‚Ó˚. ü ̇‰Â˛Ò¸, ˜ÚÓ Î˛‰Ë, ‡·ÓÚ‡˛˘Ë ‚ ˝ÚËı ¯ÍÓ·ı, ÒÚÂÏflÚÒfl Í‡Í ÏÓÊÌÓ ÚÓ˜Ì ÒΉӂ‡Ú¸ Ú‡ÍËÏ ÏӇθÌ˚Ï ÔË̈ËÔ‡Ï. Ç-˜ÂÚ‚ÂÚ˚ı, fl ıÓÚÂÎ ·˚ Ò͇Á‡Ú¸ Ó· ÓÒÌÓ‚ÌÓÏ ÔË̈ËÔÂ: ÒÎÛÊÂÌË ˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚Û Ì‚ÓÁÏÓÊÌÓ ‡ÒÒχÚË‚‡Ú¸ Í‡Í ÔÓÙÂÒÒ˲. ÉÓ‚Ófl Ó ÔÓÙÂÒÒËË, fl Ëϲ ‚ ‚Ë‰Û Ó·flÁ‡ÌÌÓÒÚË, ÍÓÚÓ˚ ‚˚ÔÓÎÌfl˛Ú Á‡ Ô·ÚÛ. ã˛‰Ë, ‡·ÓÚ‡˛˘Ë ÔÓ ÒÔˆˇθÌÓÒÚË, ‰Ûχ˛Ú Ó Á‡Ô·ÚÂ Ë ‡·Ó˜ÂÏ ‚ÂÏÂÌË, ‡ ÌÂ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÓÌË ÍÓÌÍÂÚÌÓ ‰Â·˛Ú, ÌÂ Ó ÒÎÛÊÂÌËË ˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚Û. à ÛÊ ÚÂÏ ·ÓΠÓÌË Ì ·Û‰ÛÚ ‚ÓÒÔËÌËχڸ Ò‚Ó˛ ‡·ÓÚÛ Í‡Í ÔÓÍÎÓÌÂÌË ÉÓÒÔÓ‰Û, Í‡Í ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ̇ԇ‚ÎÂÌÌ˚ ̇ ·Î‡„Ó‚ÓÎÂÌË Äηı‡ Ë Ì‡ ‰ÓÒÚËÊÂÌË ‚˜ÌÓÒÚË ‚ ÔÓÚÛÒÚÓÓÌÌÂÏ ÏËÂ. é‰Ì‡ÍÓ ÂÒÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ÓÒÔËÌËχÂÚ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ Ë ‚ÓÒÔËÚ‡ÌË ÌÂ Í‡Í ÔÓÙÂÒÒ˲, ‡ Í‡Í Ò‡Ï˚È Ô‡‚‰Ì˚È Ë ÔÓ˜ÂÚÌ˚È ÔÛÚ¸ Í ‰ÓÒÚËÊÂÌ˲ ‚˜ÌÓÈ ÊËÁÌË Ë ‰Ó‚ÓθÒÚ‚‡ ëÓÁ‰‡ÚÂÎfl, Í‡Í ˜ÂÒÚ¸ Ë ‰‡Ê ÔÓÍÎÓÌÂÌË ÉÓÒÔÓ‰Û, Ú‡ÍÓÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ì ·Û‰ÂÚ ‰Ûχڸ Ó ‚ÂÏÂÌË Ë ÓÔ·ÚÂ. Ç Ò‚ÓÂÈ Ó·‡ÁÓ‚‡ÚÂθÌÓÈ Ë ‚ÓÒÔËÚ‡ÚÂθÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚË ÓÌ ÒÚ‡ÌÂÚ Â‰ËÌ˚Ï ˆÂÎ˚Ï Ò ÚÂÏË, Ò ÍÂÏ ‡·ÓÚ‡ÂÚ, Ë ˝ÚÓ ·Û‰ÂÚ Â„Ó ÓÚ΢ËÂÏ ÓÚ ÓÒڇθÌ˚ı. éÚˆ íÓÏ‡Ò å˯Âθ, ÒÂÍÂÚ‡¸ ÔÓ ‰ÂÎ‡Ï ÏÂÊÂÎË„ËÓÁÌÓ„Ó ‰Ë‡ÎÓ„‡ LJÚË͇̇, ÔÓÒ¢‡ÂÚ ÙËÎËÔÔËÌÓÚÛˆÍËÈ ÎˈÂÈ «ÑˇÎÓ„» ‚ „ÓӉ á‡Ï·Ó‡Ì„‡, ·˚‚¯ÂÏ ‰Ó΄Ë „Ó‰˚ ‡ÂÌÓÈ ‚ÓÂÌÌ˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ÏÂÊ‰Û Ô‡‚ËÚÂθÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË ‚ÓÈÒ͇ÏË Ë ‰‚ËÊÂÌËÂÏ åÓÓ. í‡Ï ÓÌ Ò Û‰Ë‚ÎÂÌËÂÏ ÓÚϘ‡ÂÚ, ˜ÚÓ ‚ ÎˈÂÂ, ̇ıÓ‰fl˘ÂÏÒfl «‚ „ÓÓ‰Â, „‰Â ˉÂÚ Ô‡ÚËÁ‡ÌÒ͇fl ‚ÓÈ̇, ÔÓÔ‡‰‡˛Ú β‰Ë, ÔÓËÒıÓ‰flÚ Ì‡ÎÂÚ˚ Ë ÔÓıˢÂÌËfl, Ò‚ËÂÔÒÚ‚ÛÂÚ Ì‡ÒËÎË», Ò‚˚¯Â Ú˚Òfl˜Ë Û˜ÂÌËÍÓ‚ – ıËÒÚË‡Ì Ë ÏÛÒÛÎ¸Ï‡Ì – Ì ÚÓθÍÓ ÔÓÎÛ˜‡˛Ú ͇˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ӷ‡ÁÓ‚‡ÌËÂ, ÌÓ Ë ÔÂ͇ÒÌÓ Ó·˘‡˛ÚÒfl ‰Û„ Ò ‰Û„ÓÏ, ‰ÂÏÓÌÒÚËÛfl ÔÓÎÌÓ ‚Á‡ËÏÓÔÓÌËχÌËÂ. ÑÓ ˝ÚÓ„Ó ÓÌ ÔÛÚ¯ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÔÓ ä˚„˚ÁÒÚ‡ÌÛ, Ë Â„Ó ÔӇʇÂÚ Ó·‡ÁÓ‚‡ÚÂθÌ˚È ÛÓ‚Â̸ ¯ÍÓÎ˚ ‚ Å˯ÍÂÍÂ Ë ÛÒÔÂıË Û˜ÂÌËÍÓ‚ ‚ ÓÒ‚ÓÂÌËË ËÌÓÒÚ‡ÌÌÓ„Ó flÁ˚͇, ‡ Ú‡ÍÊ Ëı ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ̇ ÓÎËÏÔˇ‰‡ı ÔÓ ÔÓ˜ËÏ ‡Í‡‰ÂÏ˘ÂÒÍËÏ ‰ËÒˆËÔÎË̇Ï. éÌ ‚ˉËÚ, Í‡Í Û˜‡˘ËÂÒfl ËÁ ÄÏÂËÍË, ûÊÌÓÈ äÓÂË, íÛˆËË, ÄÙ„‡ÌËÒڇ̇ Ë à‡Ì‡ ‚ÏÂÒÚ ۘ‡ÚÒfl Ë ‰ÛʇÚ. í‡ÍÊ „Ó
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
lard›r -acizane- yaz›lar›mda ve konuflmalar›mda dile getirmeye çal›fl›yorum. Bunlar›n bafl›nda; Yaradan’dan dolay›, O’na en cami bir ayna olan insan baflta olmak üzere bütün yarat›lan› sevmek; bütün varl›¤› flefkat ve merhametle kucaklamak; gönlü ummanlar gibi yap›p herkese açmak, herkese gönlünde oturacak bir sandalye haz›rlamak; el uzat›lmad›k mahzun bir gönül b›rakmamay› hedef edinmek; yaflatmak gayesiyle yaflama arzusundan vazgeçmek; hangi din, inanç, renk, ›rk ve milletten olursa olsun herkesi kendi konumunda kabul ederek, onlarla diyalog içinde olmak; asla fliddete, öfkeye, hiddete yer vermeden kalplerin sultanl›¤›n› esas almak; maruz kal›nan kötü muameleleri, ortaya konan düflmanl›klar›, hasmane tav›rlar› “Sana yap›lan kötülü¤ü en güzel tarzda sav; daima af ve müsamaha yolunu tut; cahilce tav›rlara, davran›fllara ald›r›fl etme, onlar› kerimane karfl›la ve herkes için iyilik ve selamet dile!” ‹lahî beyanlar›nda emredilen flekilde karfl›lamak; ortaya konan ve konacak olan hizmetler mukabilinde kimseden karfl›l›k beklememek; her fleyi Allah’›n r›zas›n› kazanma ve insanî bir vazifeyi yerine getirme olarak bilmek... ve benzeri prensipler gelmektedir. Bunlar da flahsen fakirin vazetti¤i prensipler de¤ildir. Bütün peygamberler temelde bu prensiplerle gelmifltir; tarihte kalplere ve zihinlere hitap eden bütün gerçek mütefekkir ve filozoflar, büyük mürflitler bunlar› dile getirmifltir; ‹lahî kitaplar, bu prensiplerle doludur. Türkiye gezilerimiz boyunca “Gülen okullar›” olarak adland›r›lan okullar› ziyaret ettik. “Gülen okullar›”n› nas›l tan›mlayabilirsiniz? Yine izninizle bunlara “Gülen okullar›” de¤il de, gönüllü hizmet kurulufllar›n›n açt›klar› ve bulunduklar› her yerde, her ülkede o ülkenin resmî tedrisat müfredat›na göre tedrisatta bulunan özel okullar demek daha do¤ru olsa gerektir diye düflünüyorum. fiu kadar ki, bildi¤im kadar›yla bu okullar› benzerlerinden ay›ran belki birkaç hususun üzerinde k›saca durabiliriz: ‹nsan, düflüncede dengeyi bulup oturaklafl›ncaya kadar ifrat-tefrit dedi¤imiz afl›r› uçlar aras›nda gidip gelmekten kurtulamaz. Neden böyledir? Çünkü Yarat›c›, insana verdi¤i istidatlar› s›n›rland›rmam›fl ve serbest b›rakm›flt›r. ‹nsan, bunlar› kullanarak düflünecek, ö¤renecek ve bu flekilde yarat›l›fl›ndaki istidatlar harekete geçerek birer meleke ve kabiliyet halini alacak; neticede insan, fikren olgunlaflacak, yeni yeni kefliflerde bulunacak, ilmî araflt›rmalar ya-
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
55
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
вопросы ученых к гюлену ayd›nlar gülen’e sordu
‚ÌËχÌË ÔË‚ÎÂ͇˛Ú ÚÛ‰Óβ·ËÂ, ˜ÂÒÚÌÓÒÚ¸ Ë Ò‡ÏÓÓÚ‚ÂÊÂÌÌÓÒÚ¸ ÔÂÔÓ‰‡‚‡ÚÂÎÂÈ. ç‡ÍÓ̈, ÓÌ Ì‡˜Ë̇ÂÚ ËÌÚÂÂÒÓ‚‡Ú¸Òfl ‚Á„Îfl‰‡ÏË ‚‡¯Â„Ó ÔÓÍÓÌÓ„Ó ÒÎÛ„Ë Ì‡ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ. ä‡ÍÓ‚‡, ̇ LJ¯ ‚Á„Îfl‰, Óθ ËÒ·χ ‚ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÈ ÒÚÛÍÚÛ ÒÚ‡Ì˚, ̇ÒÂÎÂÌË ÍÓÚÓÓÈ ËÒÔӂ‰ÛÂÚ ˝ÚÛ ÂÎ˄˲? àÒ·ÏÒÍË ۘÂÌ˚ ÓÔ‰ÂÎfl˛Ú ÚË ÔÂËÓ‰‡ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ‡‰ÏËÌËÒÚ‡ÚË‚Ì˚ı ÒËÒÚÂÏ ‚ ËÒ·ÏÂ, ÒΉÛfl Ó‰ÌÓÏÛ ËÁ ı‡‰ËÒÓ‚ èÓÓ͇ åÛı‡Ïω‡ (Ò.‡.Ò.), ÚÓ ÂÒÚ¸ Â„Ó ÒÎÓ‚‡Ï. è‚˚È ÔÂËÓ‰ – çÛ·Û‚‚‡Ú, ÔÂËÓ‰ ÔÓÓ˜ÂÒÚ‚‡, Ô‰ÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚È ÌÂÔÓÒ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓ Ò‡ÏËÏ èÓÓÍÓÏ (Ò.‡.Ò.). éÒÌÓ‚ÌÓÈ ÓÚ΢ËÚÂθÌÓÈ ˜ÂÚÓÈ ˝ÚÓ„Ó ÔÂËÓ‰‡ ËÒ·ÏÒÍÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ·˚ÎÓ ÔÓÎÌÓ Òӷβ‰ÂÌË ‡·ÒÓβÚÌÓÈ ÒÔ‡‚‰ÎË‚ÓÒÚË. é̇ ÒΉÛÂÚ ÔË̈ËÔÛ «Ì ·˚‚‡ÂÚ Ô‡‚‡ ·Óθ¯Ó„Ó Ë Ï‡ÎÓ„Ó, Ô‡‚Ó ÂÒÚ¸ Ô‡‚Ó» Ë ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ Á‡˘Ë˘‡ÂÚ Ô‡‚‡ Í‡Ê‰Ó„Ó ˜ÎÂ̇ Ó·˘ÂÒÚ‚‡, Ì ÔËÌÓÒfl Ô‡‚‡ Ë̉˂ˉ‡ ‚ ÊÂÚ‚Û ÒÓˆËÛÏÛ. ä‡Ê‰˚È ˜ÎÂÌ Ó·˘ÂÒÚ‚‡ Û‚ÂÂÌ, ˜ÚÓ Â„Ó Ô‡‚‡ ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ Á‡˘Ë˘ÂÌ˚. ä‡Í „Ó‚ÓËÚ Ó‰ËÌ ËÁ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚ı Û˜ÂÌ˚ı, ‡·ÒÓβÚÌÛ˛ ÒÔ‡‚‰ÎË‚ÓÒÚ¸ ÏÓÊÌÓ Óı‡‡ÍÚÂËÁÓ‚‡Ú¸ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÏ ÔËÏÂÓÏ: ÂÒÎË Ì‡ ÍÓ‡·Î ‚ÏÂÒÚÂ Ò ‰Â‚flÚ¸˛ ÔÂÒÚÛÔÌË͇ÏË Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl Ó‰ËÌ Ì‚ËÌÌ˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, ÚÓ ÍÓ‡·Î¸ Ì ÔÓÚÓÔflÚ ‡‰Ë ͇̇Á‡ÌËfl ÔÂÒÚÛÔÌËÍÓ‚, ˜ÚÓ·˚ Ì Ô˘ËÌËÚ¸ ‚‰‡ ‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌÓÏÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ Ò ˜ËÒÚÓÈ ÒÓ‚ÂÒÚ¸˛. ÇÚÓÓÈ ÔÂËÓ‰ ËÒ·ÏÒÍÓ„Ó Ô‡‚ÎÂÌËfl – Úˉˆ‡ÚËÎÂÚÌËÈ ÔÂËÓ‰, ÔÓÒΉӂ‡‚¯ËÈ Ò‡ÁÛ ÔÓÒΠèÓÓ͇ åÛı‡Ïω‡ (Ò.‡.Ò.) Ë Ì‡Á˚‚‡ÂÏ˚È ùÔÓıÓÈ Ô‡‚‰Ì˚ı ı‡ÎËÙÓ‚. Ö„Ó Ì‡Á˚‚‡˛Ú ÔÓÓ˜ÂÒÍËÏ ı‡ÎËÙ‡ÚÓÏ, ÚÓ ÂÒÚ¸ ÔÂËÓ‰ÓÏ ı‡ÎËÙÓ‚-‡¯Ë‰Ó‚ (‰ÓÒÚË„¯Ëı Òӂ¯ÂÌÒÚ‚‡), Ë‰Û˘Ëı ÔÓ ÒÚÓÔ‡Ï ÔÓÓ˜ÂÒÚ‚‡. Ä·ÒÓβÚ̇fl ÒÔ‡‚‰ÎË‚ÓÒÚ¸ fl‚ÎflÂÚÒfl ÓÒÌÓ‚ÌÓÈ ˜ÂÚÓÈ Ë ˝ÚÓ„Ó ÔÂËÓ‰‡. ëÔ‡‚‰ÎË‚ÓÒÚ¸ ‚ÚÓÓ„Ó ı‡ÎËÙ‡ éχ‡, ‚˚Á‚‡‚¯‡fl ‚ÓÒıˢÂÌË ‰‡ÊÂ Û ä‡Î‡ å‡ÍÒ‡, ·˚· ËÁ‚ÂÒÚ̇ ‚ÒÂÏ. é‰Ì‡ÍÓ ÒΉÛÂÚ Á‡ÏÂÚËÚ¸, ˜ÚÓ, ̇ÒÍÓθÍÓ ·˚ ˜ËÒÚÓÈ ˝Ú‡ ÒÔ‡‚‰ÎË‚ÓÒÚ¸ ÌË ·˚·, ÌËÍÚÓ Ì ÏÓ„ Ë Ì ÏÓÊÂÚ ÒÓ‚ÌÓ‚‡Ú¸Òfl ‚ ÌÂÈ Ò ÔÓÓ͇ÏË. èÓÒΠÓÍÓ̘‡ÌËfl ˝˚ ı‡ÎËÙ‡Ú‡, Ô‰ÒÚ‡‚ÎÂÌÌÓÈ ˜ÂÚ˚¸Ïfl ı‡ÎËÙ‡ÏË, ̇˜‡Î‡Ò¸ ˝‡ Ô‡‚ÎÂÌËfl, ̇Á˚‚‡Âχfl ëÛÎڇ̇ÚÓÏ ı‡ÎËÙ‡Ú‡ (ıÓÚ¸ Ó̇ Ë ÌÓÒË· ̇Á‚‡ÌË ı‡ÎËÙ‡Ú‡, ˜ÂÚ˚ ÒÛÎڇ̇ڇ ‚ ÌÂÈ Ô‚‡ÎËÓ‚‡ÎË). ùÚ‡ ˝ÔÓı‡ Á‡ÍÓ̘Ë·Ҹ Ò ‡ÒÔ‡‰ÓÏ éÒχÌÒÍÓ„Ó „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚‡. ùÚÓÚ ÔÂËÓ‰ ÓÚ΢‡ÂÚ Òӷβ‰ÂÌË Ì ‡·ÒÓβÚÌÓÈ, ‡ ÓÚÌÓÒËÚÂθÌÓÈ ÒÔ‡‚‰ÎË‚ÓÒÚË, ÔÂÂıÓ‰ ‚·ÒÚË ÓÚ ÓÚˆ‡ Í Ò˚ÌÛ, ‚ ÓÚ΢ˠÓÚ
56
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
ÔÂËÓ‰‡ ı‡ÎËÙÓ‚-‡¯Ë‰Ó‚, ÍÓ„‰‡ ÓÌË ËÁ·Ë‡ÎËÒ¸ ̇ ˝ÚÛ ‰ÓÎÊÌÓÒÚ¸; Ò Ô‰‡˜ÂÈ ‚·ÒÚË ÔÓ Ì‡ÒΉÒÚ‚Û ÒËÒÚÂχ ÓÍÓ̘‡ÚÂθÌÓ ÔËÌfl· ÙÓÏÛ ÒÛÎڇ̇ڇ. èÓÒΠÚÓ„Ó Í‡Í ÒÛÎڇ̇Ú, ‡ ‚ÏÂÒÚÂ Ò ÌËÏ Ë ı‡ÎËÙ‡Ú Í‡ÌÛÎË ‚ Ì·˚ÚËÂ, Ë ÔÓÒΠ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËfl ‚ ËÒ·ÏÒÍÓÏ ÏË ̇ˆËÓ̇θÌ˚ı „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚, ËÒÎ‡Ï ÔÂÂÒڇΠ·˚Ú¸ ÓÒÌÓ‚Ì˚Ï ÍËÚÂËÂÏ, ÍÓÚÓ˚Ï ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚Ó‚‡ÎËÒ¸ ÔË ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËË ÙÓÏ˚ Ô‡‚ÎÂÌËfl, Â„Ó ÒÚÛÍÚÛ˚, Òۉ·ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ Ë Á‡ÍÓÌÓ‚. ç‡ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÏ ˝Ú‡Ô ‚ ËÒ·ÏÒÍÓÏ ÏË ÂÒÚ¸ ÏÌÓ„Ó ÒÚ‡Ì, ÍÓÚÓ˚ ̇Á˚‚‡˛ÚÒfl ÂÒÔÛ·ÎËÍÓÈ, ÌÓ Ì ËÏÂ˛Ú ‰ÂÏÓ͇ÚËË. ïÓÚfl ‰ÂÏÓ͇ÚËfl Í‡Í Ú‡ÍÓ‚‡fl, Ò Â ÓÒÌÓ‚Ì˚ÏË Ô‡‚‡ÏË Ë Ò‚Ó·Ó‰‡ÏË ˜ÂÎÓ‚Â͇, Ô‡‚‡ÏË Î˘ÌÓÒÚË Ë Û˜ÂÚÓÏ ÏÌÂÌËfl ̇Ӊ‡ ‚Ó ‚ÂÏfl ‚˚·ÓÓ‚, ·ÎËÊÂ Í ËÒ·ÏÛ. ë Ò‡ÏÓ„Ó Ì‡˜‡Î‡ Ò‚ÓÂ„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ËÒÎ‡Ï ÒÚ‡‚ËÎ ‚Ó „·‚Û Û„Î‡ ̇ӉÌÓ ԇ‚ÎÂÌËÂ. Ç Ì‡ÒÚÓfl˘Â ‚ÂÏfl ‚ íÛˆËË, è‡ÍËÒÚ‡ÌÂ, ‚ ÓÔ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÒÚÂÔÂÌË ‚ à‡Ì ÔÓÒΠ¯‡ıÒÍÓ„Ó ÂÊËχ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÍÓÌÚÓÎËÛÂÏ˚È, ‡ ‚ íÛˆËË Ë è‡ÍËÒڇ̠– Â˘Â Ë Ô‚‡ÌÌ˚È ‚ÓÂÌÌ˚ÏË Ô‚ÓÓÚ‡ÏË ‰ÂÏÓ͇Ú˘ÂÒÍËÈ ÂÊËÏ. íÛˆËfl Í‡Í Ò‚ÂÚÒ͇fl Òڇ̇ Ì ÒΉÛÂÚ ËÒ·ÏÛ ‚ ÔÓˆÂÒÒ „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ‡ ̇ÔÓÚË‚ – ‚‰ÂÚ Ò·fl ‚ ‰‡ÌÌÓÏ ‚ÓÔÓÒ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ÊÂÒÚÍÓ. à‡Ì Ë è‡ÍËÒÚ‡Ì Ò˜ËÚ‡˛Ú Ò·fl ËÒ·ÏÒÍËÏË ÂÒÔÛ·ÎË͇ÏË, ÌÓ ‚ÓÔÓÒ, ̇ÒÍÓθÍÓ ÓÌË
pacakt›r. Elbette bu bir vetiredir ve bu flekilde ö¤renerek geliflme, insan ömrünün tamam›n› içine al›r. Bilhassa modern ça¤larda ortaya ç›kan pek çok ak›mda, fikrî, siyasî, ictimaî ideolojilerde ifrat-tefrit dedi¤imiz afl›r› uçlara kaymalar› çokça müflahede ediyoruz. Mesela, felsefede rasyonalizmin, idealizmin, materyalizmin, spiritualizmin, yani her felsefî ak›m›n temsil etti¤i bir do¤ru vard›r. Fakat bu do¤ru tek ve en do¤ru yerine konunca bu defa baflka ak›mlar›n ç›kmas› kaç›n›lmaz olmaktad›r. Ayn› fleyi pedagoji için de söylemek mümkündür. Bundand›r ki, pedagoji sahas›nda da birbirine z›t ak›mlar do¤abilmekte ve bu ak›mlar, felsefî, ideolojik, siyasî kutuplaflmalar›n tesirinden kurtulamamaktad›r. Belki sözünü etti¤iniz okullarda bu nevi felsefî, ideolojik, hatta siyasî tesirler alt›nda pedagojik kutuplaflmalara, afl›r›l›klara gidilmeden, e¤itim ve ö¤retim esas al›narak ortak do¤rular önde tutuluyor olabilir. ‹kinci olarak, bu okullar, e¤itim ve ö¤retimi esas ald›¤›, e¤itim ve ö¤retimi insanî varoluflun en esasl› unsuru gördü¤ü, onu herhangi bir ideolojik, siyasî, dinî kamplaflmaya alet olarak kullanmay› düflünmedi¤i ve insanl›k ortak paydas›na hitap etti¤i için aç›ld›klar› hemen her yerde ayr› inançtan, ayr› renkten, ayr› ›rktan, ayr› co¤rafyadan insanlarca kabul görmektedir.
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
ayd›nlar gülen’e sordu вопросы ученых к гюлену
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
«Эти школы принимают с радостью везде, где они открываются. Их принимают люди разных религий, разного цвета кожи, разных национальностей – и всё из-за того, что эти школы ставят во главу угла образование и воспитание, видят в них ключевой элемент существования человека, не помышляя о том, чтобы использовать их для какой бы то ни было идеологической, политической или религиозной цели.» “Bu okullar, e¤itim ve ö¤retimi esas ald›¤›, e¤itim ve ö¤retimi insanî varoluflun en esasl› unsuru gördü¤ü, onu herhangi bir ideolojik, siyasî, dinî kamplaflmaya alet olarak kullanmay› düflünmedi¤i ve insanl›k ortak paydas›na hitap etti¤i için aç›ld›klar› hemen her yerde ayr› inançtan, ayr› renkten, ayr› ›rktan, ayr› co¤rafyadan insanlarca kabul görmektedir.” ÔÂÓ‰ÓÎÂÌËfl ‡ÒÍÓ· ÏÂÊ‰Û ÒÛÌÌËÚ‡ÏË Ë ¯ËËÚ‡ÏË. ä‡ÍÓ‚ LJ¯ ‚Á„Îfl‰ ̇ ÔÂÒÔÂÍÚË‚˚ ‡Á‚ËÚËfl ÚÛˆÍÓ-ÓÒÒËÈÒÍËı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ?
Ú‡ÍÓ‚˚ÏË fl‚Îfl˛ÚÒfl Ë ÒÏÓ„ÛÚ ÎË Ò˜ËÚ‡Ú¸Òfl Ú‡ÍÓ‚˚ÏË ‚ ·Û‰Û˘ÂÏ, ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ÒÔÓÌ˚È. чÊ ÂÒÎË ËÒÎ‡Ï Ë ÔËÌËχ˛Ú Á‡ ÓÒÌÓ‚Û ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‚ ÌÂÍÓÚÓ˚ı ‰Û„Ëı „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚‡ı, ˝Ú‡ ÚÂχ ‚Ò„‰‡ ÓÒÚ‡ÂÚÒfl ‰ËÒÍÛÒËÓÌÌÓÈ. åÓÊÌÓ ÎË ÓÊˉ‡Ú¸ Ó·˙‰ËÌÂÌËfl ÒÛÌÌËÚÓ‚ Ë ¯ËËÚÓ‚? ëÛÌÌËÁÏ Ë ¯ËËÁÏ – Ì ÒÚÓθÍÓ ÂÎË„ËÓÁÌ˚Â, ÒÍÓθÍÓ ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍË ‡Á΢Ëfl, ÓÚ‡ÁË‚¯ËÂÒfl Ë Ì‡ ÂÎË„ËË. Çfl‰ ÎË ÏÓÊÌÓ „Ó‚ÓËÚ¸ Ó ‚ÓÁÏÓÊÌÓÏ Ó·˙‰ËÌÂÌËË ÒÛÌÌËÚÒÍÓÈ Ë ¯ËËÚÒÍÓÈ ÍÓÌÙÂÒÒËÈ ‚ ·ÎËʇȯÂÏ ·Û‰Û˘ÂÏ, ÔÓÒÍÓθÍÛ ‡ÒÍÓÎ ÏÂÊ‰Û ÌËÏË, ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ˚È Ì‡ ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍËı ‡ÁÌӄ·ÒËflı, ÛÍÓÂÌËÎÒfl ‚ ÂÎË„ËË Ë ÒڇΠ ÓÒÌÓ‚Ì˚Ï ˝ÎÂÏÂÌÚÓÏ ‰Îfl ¯ËËÚÓ‚. ä ÚÓÏÛ ÊÂ, ¯ËËÚÒÍÓ ̇ԇ‚ÎÂÌËÂ, ÍÓÚÓ˚ ÌÂÍÓÚÓ˚ ̇Á˚‚‡˛Ú «¯ËËÚÒÍËÏ ËÒ·ÏÓÏ», fl‚ÎflÂÚÒfl ÓÙˈˇθÌÓÈ ÂÎË„ËÂÈ Ë ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍÓÈ ÒËÒÚÂÏÓÈ Ó‰ÌÓÈ ÒÚ‡Ì˚ – à‡Ì‡. íÓ ÂÒÚ¸, ÓÌÓ ÔËÓ·ÂÚ‡ÂÚ Â˘Â Ë Ì‡ˆËÓ̇θÌ˚È ı‡‡ÍÚÂ. å˚ Ì ÏÓÊÂÏ ÓÊˉ‡Ú¸ ËÒ˜ÂÁÌÓ‚ÂÌËfl ̇ˆËÓ̇θÌ˚ı „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ – ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓ ÓÚ ÚÓ„Ó, ̇ÒÍÓθÍÓ „ÎÓ·‡ÎËÁËÓ‚‡ÎÒfl ÏË Ë ‡Á‚ËÚ˚ ÒËÒÚÂÏ˚ Ò‚flÁË Ë Ó·ÏÂ̇ ËÌÙÓχˆËÂÈ. à ˝ÚÓ flÒÌÓ ÔÓ͇Á˚‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ Ì‡ „ÓËÁÓÌÚ ÔÓ͇ Ì ‚˚ËÒÓ‚˚‚‡ÂÚÒfl ÔÂÒÔÂÍÚË‚‡
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
ÖÒÎË fl ·Û‰Û „Ó‚ÓËÚ¸ Ó· ˝ÚÓÏ Í‡Í ÏÛÒÛθχÌËÌ, ÚÓ ıÓÚÂÎ ·˚, Ò ‚‡¯Â„Ó ÔÓÁ‚ÓÎÂÌËfl, ÔÓflÒÌËÚ¸ ˜ÚÓ ‚ ë‚fl˘ÂÌÌÓÏ äӇ̠Äηı „Ó‚ÓËÚ, ˜ÚÓ ‚Ò β‰Ë Ó‰ËÎËÒ¸ ÓÚ Ó‰ÌÓ„Ó ÓÚˆ‡ Ë Ó‰ÌÓÈ Ï‡ÚÂË, ‡ ÔÓÚÓÏ ‡Á‰ÂÎËÎËÒ¸ ̇ ÔÎÂÏÂ̇ Ë Ó‰˚ Ò ˆÂθ˛ Ëı ·ÓΠ·ÎËÁÍÓ„Ó Á̇ÍÓÏÒÚ‚‡ Ë ‚Á‡ËÏÓÔÓÏÓ˘Ë; ˜ÚÓ ÔË̇‰ÎÂÊÌÓÒÚ¸ Í ÚÓÏÛ ËÎË ËÌÓÏÛ Ì‡Ó‰Û, ̇ˆËË ËÎË ‡ÒÂ, Ì Á‡‚ËÒfl˘‡fl ÓÚ ˜ÂÎÓ‚Â͇, Ì ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ Ô˘ËÌÓÈ ‰Îfl Â„Ó ‚ÓÁ‚˚¯ÂÌËfl ̇‰ ‰Û„ËÏË; Ô˘Ë̇ ‰Îfl ‚ÓÁ‚˚¯ÂÌËfl ‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó ÎÂÊËÚ ‚ ·Ó„Ó·ÓflÁÌÂÌÌÓÒÚË, Ò‚flÁË ˜ÂÎÓ‚Â͇ Ò ÄηıÓÏ Ë ÓÍÛʇ˛˘ËÏË Ë ·Î‡„Ëı ‰ÂflÌËflı. Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â, Í‡Í „Ó‚ÓËÎ ‰ÓÒÚÓÔÓ˜ÚÂÌÌ˚È ÄÎË, ÏÛÒÛθχÌ – ÏÓË ·‡Ú¸fl ÔÓ ‚ÂÂ, ‡ ÌÂÏÛÒÛθχÌ – ÔÓ Ó·˘Â˜ÂÎӂ˜ÂÒÍÓÏÛ ·‡ÚÒÚ‚Û. Äηı ÒÓÚ‚ÓËÎ áÂÏβ ‰Îfl ‚ÒÂı β‰ÂÈ – Í‡Í ÍÓÎ˚·Âθ ‰Îfl ‰ËÌÒÚ‚‡. Ç ÌÂÈ Ï˚ ÎÂÊËÏ Ë ÔËÚ‡ÂÏÒfl, Ë ÒÎÛ¯‡ÂÏ Ì‡Ô‚˚ ̇¯Ëı χÚÂÂÈ. ÇÓ-‚ÚÓ˚ı, ‚Ò β‰Ë fl‚Îfl˛ÚÒfl ·‡Ú¸flÏË Ì ÚÓθÍÓ Ò ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl ̇ıÓʉÂÌËfl ‚ Ó‰ÌÓÈ ˜ÂÎӂ˜ÂÒÍÓÈ Ó·˘ÌÓÒÚË Ë ÓʉÂÌËfl ÓÚ Ó‰ÌÓÈ ‚ÒÂÎÂÌÒÍÓÈ Ï‡ÚÂË, ÌÓ Ë Ò ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl ·ËÓÎӄ˘ÂÒÍÓ„Ó Ó‰ÒÚ‚‡. àÏÂÌÌÓ ˝ÚË Ó‰ÒÚ‚ÂÌÌ˚ ҂flÁË ÒÚ‡ÌÓ‚flÚÒfl Ô˘ËÌÓÈ Ò·ÎËÊÂÌËfl β‰ÂÈ Ë Ë„‡˛Ú ÓÔ‰ÂÎÂÌÌÛ˛ Óθ ‚ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËË Î˘ÌÓÒÚÌ˚ı Ë Ô‡‚Ó‚˚ı Ò‚flÁÂÈ ÏÂÊ‰Û ÌËÏË. ç‡ÔËÏÂ, β‰Ë ̇ÒÎÂ‰Û˛Ú ËÏÛ˘ÂÒÚ‚Ó ‰Û„ ‰Û„‡ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò Ó‰ÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË Ò‚flÁflÏË. ÇÏÂÒÚÂ Ò ˝ÚËÏ, ËÒÎ‡Ï Û‰ÂÎflÂÚ ‚ÌËχÌËÂ Ë ÒÓÒ‰ÒÍËÏ Ô‡‚‡Ï Ë ÓÚÌÓ¯ÂÌËflÏ. í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, Ï˚, ÚÛÍË, ̇‚ÂÌfl͇ ÍÓ„‰‡-ÚÓ ÊËÎË ‚ Ó‰ÌËı ‡ÁˇÚÒÍËı ÒÚÂÔflı Ò ÛÒÒÍËÏË.
Üçüncü olarak, hakk›ndaki baz› felsefî tart›flmalar ne olursa olsun, ahlak, temel insanî karakteri tayin eder. Bundan dolay›, temel ahlakî de¤erler ve düsturlar her zaman, her yerde büyük ölçüde ayn› olarak kalm›flt›r. Do¤ruluk, merhamet, flefkat, sevgi, insana sayg›, insana ve baflka bütün varl›klara karfl›l›k beklemeden ve vazife olarak hizmet etme, sadakat, güvenirlilik, di¤ergaml›k, hoflgörü, herkesle diyalog, aldatman›n her türlüsünden kaç›nma, aile müessesesine ve ailevî de¤erlere gereken önemi verme, hay›rda ve iyiliklerde yard›mlaflma, kötülükten kaç›nma ve tevazu; di¤er yandan gurur, kibir, bencillik, baflkalar›n› küçük görme, g›ybet, dedikodu, iftira, suizan benzeri kötü s›fatlardan uzak durma gibi ahlakî de¤erleri hiçbir insan, hiçbir ideoloji, hiçbir din, hiçbir ›rk, hiçbir renk, hiçbir millet de¤er olarak benimsemezlik edemez. Sözünü etti¤iniz okullarda vazife yapan insanlar, inflallah bu ahlakî de¤erlere mümkün olan azamî nispette riayet etmeye çal›fl›yor ve birinci sorunun cevab›nda “hareketin gayr-i resmî ama aslî temel prensipleri” olarak zikredilen hususlar› da belli ölçülerde tabiat haline getirmifl olabilirler. Dördüncü ve önemli bir husus olarak flunu da söyleyebiliriz: Sözü edilen düsturlar dahilinde bir insanl›k hizmeti, meslek olarak yap›lmaz. Ücret ve geçim karfl›l›¤› icra edilen vazife manas›nda meslek diyorum. Böyle bir mesle¤i icra ederken insanlar, alacaklar› ücreti, mesailerini düflünür; yapt›klar› ifle, ürettikleri hizmete pek bakmazlar. Hele hele onu bir ibadet olarak, Allah r›zas›n›, ahireti, ve ebedî hayat› kazand›racak bir davran›fl olarak hiç görmezler. Fakat e¤er insan, e¤itim ve ö¤retimi böyle bir meslek de¤il de, en mühim, Allah’›n r›zas›n› ve ebedî hayat› kazand›racak bir yol,
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
57
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
вопросы ученых к гюлену ayd›nlar gülen’e sordu
àÒÒΉӂ‡ÌËfl ÚÛˆÍÓÈ Ë ÛÒÒÍÓÈ ÍÛθÚÛ Ë Ú‡‰ËˆËÈ Ò‚Ë‰ÂÚÂθÒÚ‚Û˛Ú Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ Û Ì‡Ò ÂÒÚ¸ ÏÌÓ„Ó Ó·˘Ëı ÏÓÏÂÌÚÓ‚, ÓÒÚ‡‚¯ËıÒfl Â˘Â Ò ÚÂı ‚ÂÏÂÌ. ëÂȘ‡Ò Ï˚ ‰‚‡ ÒÓÒ‰ÌËı „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚‡, ‰‚ ÒÓÒ‰ÌË ÒÚ‡Ì˚, ‰‚‡ ÒÓÒ‰ÌËı ̇Ӊ‡. ì Ì‡Ò ÂÒÚ¸ Ô‡‚‡ Ë Ó·flÁ‡ÌÌÓÒÚË ÒÓÒ‰ÂÈ. ä ÚÓÏÛ Ê íÛˆËfl, Í‡Í Ë êÓÒÒËfl, ÓÚÌÓÒËÚÒfl Ë Í Ö‚ÓÔÂ, Ë Í ÄÁËË. ֢ fl ıÓÚÂÎ ·˚ ÓÒÚ‡ÌÓ‚ËÚ¸Òfl ̇ ÚÓÏ ‚‡ÊÌÓÏ Ù‡ÍÚÂ, ˜ÚÓ êÓÒÒËfl ‚˚‡ÁË· Ê·ÌË ÔÓÎÛ˜ËÚ¸ ÒÚ‡ÚÛÒ Ì‡·Î˛‰‡ÚÂÎfl ‚ 鄇ÌËÁ‡ˆËË àÒ·ÏÒÍÓÈ äÓÌÙÂÂ̈ËË, ‚ ÍÓÚÓÛ˛ ‚ıÓ‰ËÚ Ë íÛˆËfl Í‡Í ˜‡ÒÚ¸ ËÒ·ÏÒÍÓ„Ó Ïˇ. óÚÓ Ç‡Ï ËÁ‚ÂÒÚÌÓ Ó ÓÒÒËÈcÍËı ÏÛÒÛθχ̇ı? è·ÌËÛÂÚ ÎË Ç˚ ÔÓÒÂÚËÚ¸ êÓÒÒ˲ ‚ ·ÎËʇȯ ‚ÂÏfl ‚ ‡Ï͇ı ÍÛÔÌÓÈ ËÒ·ÏÒÍÓÈ ÍÓÌÙÂÂ̈ËË? ç ÏÓ„Û Ò͇Á‡Ú¸, ˜ÚÓ ıÓÓ¯Ó Á̇˛ ÊËÁ̸ ÓÒÒËÈÒÍËı ÏÛÒÛÎ¸Ï‡Ì ‚ ÔÓÒΉÌË „Ó‰˚ Ë ÔÓÒΉÌË ÒÚÓÎÂÚËfl. ì ÏÂÌfl Ì ·˚ÎÓ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ‚ÒÚÂÚËÚ¸Òfl Ò ÌËÏË Î˘ÌÓ Ë ÓÁ̇ÍÓÏËÚ¸Òfl Ò Ëı ÊËÁ̸˛. åÓË Á̇ÌËfl ÓÒÌÓ‚˚‚‡˛ÚÒfl ̇ ÔÓ˜ËÚ‡ÌÌÓÏ Ë ÛÒÎ˚¯‡ÌÌÓÏ. ü Ò˜ËÚ‡˛, ˜ÚÓ Ì ӯ˷‡˛Ò¸ ‚ Ò‚ÓËı Ô‰ÔÓÎÓÊÂÌËflı Í‡Í Ëı ‰ËÌӂˆ. ÇÂҸχ ͇ÒÌÓÂ˜Ë‚Ó „Ó‚ÓflÚ Ó ÔÓÎÓÊÂÌËË ÓÒÒËÈÒÍËı ÏÛÒÛÎ¸Ï‡Ì Ú‡ÍË هÍÚ˚, Í‡Í ‡Á¯ÂÌË ÓÒÒËÈÒÍËı ‚·ÒÚÂÈ ÓÚÍ˚Ú¸ ‚ åÓÒÍ‚Â, èÂÚÂ·Û„Â Ë ‰Û„Ëı „ÓÓ‰‡ı ¯ÍÓÎ˚ ÚÛˆÍËÏË ‰Ó·Ó‚Óθˆ‡ÏË, ˜¸fl ÔË̇‰ÎÂÊÌÓÒÚ¸ Í ËÒ·ÏÛ ËÁ‚ÂÒÚ̇; Ê·ÌË ÓÒÒËÈÒÍÓÈ ËÌÚÂÎÎË„Â̈ËË ÔÓÁ̇ÍÓÏËÚ¸Òfl Ò ‚‡¯ËÏ ÔÓÍÓÌ˚Ï ÒÎÛ„ÓÈ, Á̇fl, ˜ÚÓ ÓÌ ÏÛÒÛθχÌËÌ; ‚‡¯Ë β·ÂÁÌ˚ ‚ÓÔÓÒ˚, ‚ÌËχÌËÂ Ë ËÌÚÂÂÒ. ÇÏÂÒÚÂ Ò ÚÂÏ, ÓÒÒËÈÒ͇fl ÁÂÏÎfl ‚ ËÒÚÓ˘ÂÒÍÓÏ Ô·Ì ı‡ÌËÚ ÏÌÓ„Ó ÒΉӂ ËÒ·χ. à ˝ÚÓ ËÒÚÓ˘ÂÒÍÓ ÔÓ¯ÎÓ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Ó‚‡ÎÓ ÙÓÏËÓ‚‡Ì˲ ÏÓÂ„Ó Ô‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Ó ÏÛÒÛθχ̇ı êÓÒÒËË. óÚÓ Í‡Ò‡ÂÚÒfl ‚ËÁËÚ‡ ‚ êÓÒÒ˲, ÚÓ fl ËÒÍÂÌÌ ıÓ˜Û ‚ÒÚÂÚËÚ¸Òfl Ò ËÌÚÂÎÎË„Â̈ËÂÈ, Ò Ú‡ÍËÏË Â Ô‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎflÏË, Í‡Í ‚˚, Ϙڇ˛ ÔÓ·ÂÒ‰ӂ‡Ú¸ Ò ÌËÏË Ë Ó·ÏÂÌflÚ¸Òfl ÏÌÂÌËflÏË – ‰‡Ê ÂÒÎË ˝ÚÓ ·Û‰ÂÚ ÍÓÓÚ͇fl ‚ÒÚ˜‡. ü Ó˜Â̸ ıÓÚÂÎ ·˚ ۂˉÂÚ¸ êÓÒÒ˲, ÓÒÒËÈÒÍËı ÏÛÒÛÎ¸Ï‡Ì Ë „‡Ê‰‡Ì êÓÒÒËË, Ì fl‚Îfl˛˘ËıÒfl ÏÛÒÛθχ̇ÏË. é‰Ì‡ÍÓ ÒÓÒÚÓflÌË Á‰ÓÓ‚¸fl Ì ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÏÌ Òӂ¯‡Ú¸ ‰ÎËÚÂθÌ˚ ÔÛÚ¯ÂÒÚ‚Ëfl. ëÓ ÏÌÓÈ fl‰ÓÏ ÔÓÒÚÓflÌÌÓ Ì‡ıÓ‰flÚÒfl ÌÂÒÍÓθÍÓ ‰ÓÍÚÓÓ‚. ãÂ͇ÒÚ‚‡, ÍÓÚÓ˚ fl ‰ÓÎÊÂÌ ÔËÌËχڸ, ‚Ò ‚ÂÏfl ÔÂÂÒχÚË‚‡˛ÚÒfl. ü ‰ÓÎÊÂÌ ÔËÁ̇ڸÒfl, ıÓÚfl ˝ÚÓ Ë Ó˜Â̸ ÚflÊÂÎÓ, ˜ÚÓ ËÌÓ„‰‡ ÏÌ Ú·ÛÂÚÒfl ÔÓÏÓ˘¸ ‰Îfl ÏÓËı ΢Ì˚ı ‰ÂÎ. ᇠÔÓ˜ÚË ‰ÂÒflÚ¸ ÎÂÚ Ô·˚‚‡ÌËfl ‚ ÄÏÂËÍ fl Ì Òӂ¯ËÎ Ì ÚÓθÍÓ ‰ÎËÚÂθÌÓ„Ó, ÌÓ Ë ÍÓÓÚÍÓ„Ó ÔÛÚ¯ÂÒÚ‚Ëfl.
58
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
bir fazilet, hatta bir ibadet olarak telakki ediyorsa, o insan ücret ve mesai düflünmez. E¤itim ve ö¤retim aktivitelerinde muhataplar›yla bütünleflir ki bunun bir fark›n›n olaca¤› da aç›kt›r. Vatikan’da Dinleraras› Diyalog Sekreteri peder Thomas Michel, Filipinler’de uzun seneler Moro hareketi mensuplar›yla devlet güçleri aras›nda savafla sahne olan Zamboanga flehrinde filipin-Türk Tolerans Lisesi’ne gider. “Gerilla savafl›, adam kaç›rma, yaz bask›nlar›, tevkif, kaybolma ve cinayetlerin adî vakalardan oldu¤u bu flehirde” bahis mevzuu okulun Müslüman ve H›ristiyan 1000’in üzerinde talebeye kaliteli e¤itim ve ö¤retim vermesinden baflka, bu talebeleri nas›l büyük bir kaynaflma içinde bir arada bar›nd›rd›¤›n› hayretle müflahede eder. Daha sonra K›rg›zistan’› da dolaflan Michel, Biflkek’teki okulun hem seviyesine, hem talebelerdeki yabanc› dil performans›na, hem de akademik olimpiyatlardaki baflar›lar›na hayran olur. Ameri-
nada gözetir; ferdî haklar› topluma feda etmez. Her fert, haklar›n›n sonuna kadar korunaca¤›ndan emindir. Bunu ifade ad›na muas›r alimlerimizden biri mutlak adalet aç›s›ndan bir gemide dokuz cani, bir masum bulunsa; o masuma zarar vermemek için canileri cezaland›rma ad›na o gemi bat›r›lamaz.” der. ‹slamî idarede ikinci dönemi, Peygamber Efendimizden hemen sonra gelen ve Raflid Halifeler dönemi dedi¤imiz 30 y›ll›k dönem takip eder. Buna Nebevî hilafet, yani Peygamberli¤in izinde raflid (tam kamil) hilafet dönemi denir. Bu dönemin de en önemli vasf›, yine adalet-i mutlakad›r. ‹kinci halife Hz. Ömer’in Karl Marks’›n bile hayranl›¤›n› çeken adaleti, herkesin malumu ve dillere destand›r. fiu kadar ki, ne kadar büyük olursa olsun, hiç kimse peygamberler seviyesinde bir performans ortaya koyamaz ve koyamam›flt›r. Dört halifeyle temsil edilen Raflid hilafet döneminden sonra hilafetin saltanat› denilen, ad› hila-
«Мы две соседние страны, граждане соседних государств. И у каждого из нас есть права и обязанности по отношению к нашим соседям.»
kal›, Koreli, Türk, Afgan ve ‹ranl› talebelerin nas›l mükemmel bir kaynaflma içinde e¤itim ve ö¤retim ald›¤›n› görür. Muallimlerin çal›flkanl›¤›, dürüstlü¤ü, fedakarl›¤› da dikkatini çeker. Size göre, Müslüman nüfuslu devletlerin modern yap›s›nda ‹slam’›n rolü nedir? Müslüman alimler, bir hadis-i fleriften, yani Peygamberimize ait bir sözden de hareketle ‹slam tarihinde idarî sistemleri ‹slam zaviyesinden üç döneme ay›r›rlar. Birinci dönem, Peygamberimiz Efendimizle (s.a.s.) temsil edilen Nübüvvet, yani peygamberlik dönemidir. Bu dönemin ‹slamî idareye ait en önemli vasf› adalet-i mutlakan›n tavizsiz tatbikidir. Adalet-i mutlaka, “Hakk›n büyü¤ü küçü¤ü olmaz, hak hakt›r.” düsturuyla her ferdin hakk›n› mutlak ma-
fet olmakla birlikte daha çok saltanat manzaras› arz eden idarî dönem bafllam›fl ve bu dönem de Osmanl› Devleti’nin y›k›lmas›yla tarihe kar›flm›flt›r. Bu dönemde mutlak adaletten ziyade izafî adaletin tatbik edildi¤ini, ayr›ca Raflid Halifeler seçimle ifl bafl›na gelirken, art›k idarenin babadan o¤la devretti¤ini ve bu zaviyeden de sistemin bir saltanat hilafeti haline geldi¤ini görürüz. Saltanat›n ve onunla birlikte Hilafet’in tarihe kar›flmas›ndan ve ‹slam dünyas›nda millî devletlerin ortaya ç›kmas›ndan sonra ‹slam, devletin flekli, yap›s›, hakim rejim, hatta ç›kar›lan pek çok kanunlar noktas›nda ana referans olmam›flt›r. Modern dönemde ‹slam dünyas›nda pek çok ülkede adlar› cumhuriyet olan fakat demokrasiye geçmemifl sistemler hakim olagelmifltir. Oysa mahiyet olarak demokrasi,
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
ayd›nlar gülen’e sordu вопросы ученых к гюлену
bilhassa temel insan hak ve hürriyetlerini, ferdî haklar›, seçimde halk›n tercihlerini gözetti¤i nispette ‹slam’a daha yak›nd›r. ‹slam, bafltan beri esas olarak da cumhuriyeti, cumhurun tercihlerinin hakimiyetini esas kabul etmifltir. Modern dönemde kuruluflundan 23 y›l sonra Türkiye’de, Pakistan’da, bir dereceye kadar, fiahl›k rejiminden sonra ‹ran gibi birkaç ülkede kontrollü, Türkiye ve Pakistan’da askerî müdahalelerle kesintiye u¤rayan bir demokratik rejim vard›r. Türkiye laik bir ülke olarak ‹slam’› idarede referans almamaktad›r, hatta bu konuda oldukça sert davranmaktad›r. ‹ran ve Pakistan birer ‹slam cumhuriyeti olma iddias›ndad›r ama ne kadar böyle olabildikleri, olabilecekleri tart›flma götürür bir husustur. Di¤er baz› ülkelerde kanunlarda ‹slam yer yer referans al›nsa da, bu da her zaman münakaflaya aç›kt›r. Sünnîli¤in ve fiiîli¤in birleflmesi beraberinde neleri getirir?
Türk-Rus iliflkilerinin geliflme perspektifleri hakk›nda ne düflünüyorsunuz? Meseleye önce bir Müslüman olarak bakacak olursak müsaadenizle hemen flunu tebarüz ettirmeliyim ki, Kur’an-› Kerim’de Cenab-› Allah, bütün insanlar›n bir baba ve bir anneden geldi¤ini, sonra kavimler ve kabilelere ayr›ld›¤›n›, bunun da daha yak›ndan tan›flma ve yard›mlaflma gayesi tafl›d›¤›n›, insan›n kendi elinde ve iradesi dahilinde olmayan belli bir ›rka, renge, millete ait olman›n asla üstünlük sebebi olamayaca¤›n›, üstünlü¤ün ancak takvada, insan›n Allah ve di¤er insanlarla münasebetinde, sahip oldu¤u faziletlerde yatt›¤›n› buyurur. fiu halde, Hz. Ali’nin de ifade etti¤i gibi, Müslümanlar dinde, Müslüman olmayanlar da insan ortak paydas›nda kardeflimdir. Allah, yeryüzünü bütün insanlar için bir kardefllik befli¤i yapm›flt›r; bu itibarla da biz ayn› beflikte yat›yor, ayn› beflikte besleniyoruz ve bütün anneler de ninnilerini ayn› beflikte söylüyorlar.
“‹ki komflu devlet, iki komflu ülkeyiz, iki komflu ülkenin komflu vatandafllar›y›z. Karfl›l›kl› komfluluk haklar›m›z ve vazifelerimiz var.”
Sünnîlik ve fiiîlik dinî bir ay›r›m olmaktan öte, dine de yans›m›fl siyasî bir ayr›m olma hususiyetine sahiptir. Temelde siyasete dayal› Sünnî-fiiî ayr›m› dine de yans›d›¤›, hatta bilhassa fiiîler taraf›ndan dinin mühim bir esas› haline getirildi¤i için en az›ndan yak›n dönemde bir Sünnî-fiiî birleflmesinin mümkün olabilece¤ini söylemek zordur. Ayr›ca, fiiîlik, baz›lar›nca “fiiî ‹slam›” olarak adland›r›lan bir tarzda bir ülkenin, ‹ran’›n resmî dini ve siyasî sistemi konumundad›r. Yani, bir manada millî bir karakter de kazanm›fl bulunmaktad›r. Dünya muvasala ve muhabere imkanlar›n›n artmas›yla ne kadar globalleflse de millî devletlerin ortadan kalkmas›n› bekleyemeyiz. Bu da, ufukta bir Sünnî-fiiî farkl›l›¤›n›n ortadan kalkaca¤› düflüncesinin çok ümit verici olmad›¤›n› gösteriyor.
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
‹kinci olarak, insanlar birbirleriyle insanl›k ortak paydas›nda ve ayn› yeryüzü anas›n›n evlatlar› olma noktas›nda kardefl olduklar› gibi, bir de biyolojik yak›nl›¤a dayal› akrabal›k ba¤lar› da vard›r. ‹flte bu ba¤lar, insanlar aras›nda biraz daha yak›nlaflmaya sebep olmakta ve bilhassa hukukî vazifelerin ve münasebetlerin tanziminde, tevziinde belli bir rol oynamaktad›r. Mesela, insanlar birbirlerine akrabal›k derecesine göre mirasç› olurlar. Bunun yan›nda ‹slam, komfluluk haklar›na da çok önem vermifltir. ‹flte, Türkler olarak Ruslar ile belki bir zaman Asya steplerinde bir arada yaflad›k. Türk ve Rus kültür ve gelenekleri hakk›nda yap›lan araflt›rmalar, o dönemlerden kalma pek çok ortak noktalar›n varl›¤›n› ortaya koymaktad›r. fiimdi, iki komflu devlet, iki komflu ülkeyiz, iki komflu ülkenin komflu
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
vatandafllar›y›z. Karfl›l›kl› komfluluk haklar›m›z ve vazifelerimiz var. Bunun yan› s›ra, Rusya gibi Türkiye de hem Asya hem Avrupa’ya ait. Bundan baflka, Türkiye, ‹slam dünyas›n›n da bir parças› oldu¤u gibi Rus idaresinin de basiretli bir tavr› olarak ‹slam Konferans’›nda gözlemci olarak bulunma istek ve kararl›l›¤› da üzerinde durulacak önemli bir husus. Rus Müslümanlar› hakk›nda hangi bilgilere sahipsiniz? Belki büyük ‹slam konferans› çerçevesinde yak›n zamanda Rusya’y› ziyaret etmeyi düflünür müsünüz? Rus Müslümanlar› bilhassa son y›llar, hatta son as›rlar itibariyle çok yak›ndan tan›d›¤›m› söylemem zor. Onlar› do¤rudan görme, müflahede etme imkan›m olmad›. Bildiklerim, okuduklar›ma, duyduklar›ma dayan›yor. Yine de ayn› dinin mensuplar› olarak elbette haklar›nda do¤ruya yak›n tahminlerim olabilir. Di¤er yandan, günümüzde Rus Müslümanlar›n dinlerini yaflamada, inançlar›n› ifade etmede ve ibadetlerini yapmada herhangi bir zorlukla karlaflt›klar›n› iflitmedim ve okumad›m. Kald› ki, Rusya idaresinin Moskova’da, Petersburg’da ve baflka flehirlerde Müslüman olduklar›n› bildikleri Türk gönüllülere okul açma imkan› vermesi ve sizin gibi ayd›nlar›n Müslüman oldu¤unu bilerek fakiri tan›mak arzusu izhar edip, sorular sorma lütfunda bulunmalar›, gösterdi¤iniz alaka da, Rus Müslümanlar›n durumu hakk›nda ayr›ca fikir vermektedir. Bunun yan› s›ra, Rusya topraklar› tarih itibariyle ‹slam’dan büyük izler tafl›yan topraklard›r. ‹slami ilimler önemli ölçüde bu topraklarda veya komflu topraklarda kök salm›fl ve geliflmifltir. Bu da, yani tarihî geçmifli de Rus Müslümanlar› hakk›nda zihnimde belli fikirlerin teflekkül etmesinde önemli bir faktördür. Rusya’y› ziyaret etmeye gelince, elbette bilhassa sizin gibi ayd›nlarla görüflmeyi, k›sa süreli¤ine de olsa bir arada bulunup müstefid olmay› çok arzu ederim. Rusya’y› da, oradaki Müslümanlar› da, Müslüman olmayan Rus vatandafllar›n› da görmek emelimdir. Ancak, sa¤l›¤›m uzun süreli seyahatleri asla kald›racak durumda de¤il. Yan›mda mutlaka birkaç doktor bulunmakta. Almam gereken ilaçlar sürekli gözden geçiriliyor. Bana çok ›zd›rap ve s›k›nt› vermesine ra¤men, baz› flahsî ifllerimi görmede bile zaman zaman yard›ma ihtiyaç duydu¤umu itiraf etmeliyim. Bu bak›mdan, Amerika’da kald›¤›m 10 y›la yak›n süre içinde burada bile b›rak›n uzun süreli; k›sa süreli bir seyahate bile ç›kamad›¤›m› rahatl›kla söyleyebilirim.
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
59
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
вопросы ученых к гюлену ayd›nlar gülen’e sordu
«Сегодня отношения с Россией лучше, чем в прошлом, а завтра будут еще лучше» Татьяна Филиппова Кандидат исторических наук, заместитель главного редактора журнала «Родина» (РФ).
“Rusya’yla iliflkilerimiz bugün iyi, yar›n daha iyi olacak” Tatyana Filippova Dr., Rodina dergisi genel yay›n yönetmen yard›mc›s› (Rusya).
ç
ÂÒÏÓÚfl ̇ ÔÓˆÂÒÒ „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËË, ÍÛθÚÛ‡, ˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍÓ ÔÓÎÓÊÂÌËÂ Ë ÂÎË„Ëfl β‰ÂÈ ÓÒÚ‡˛ÚÒfl ‡ÁÌ˚ÏË. ç‡Ó‰˚ ‡Á‰ÂÎfl˛Ú Ëı ËÒÚÓ˘ÂÒÍÓ ÔÓ¯ÎÓÂ Ë ‚Á‡ËÏÌ˚ ӷˉ˚, ‡ „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚‡ – „ÂÓÔÓÎËÚ˘ÂÒÍËÂ Ë ˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍË ËÌÚÂÂÒ˚. Ç˚, Ï˚ÒÎËÚÂθ Ò ·Óθ¯ËÏ ÊËÁÌÂÌÌ˚Ï ÓÔ˚ÚÓÏ, ÔËÁ˚‚‡ÂÚ β‰ÂÈ Í Â‰ËÌÒÚ‚Û, ‡ÔÂÎÎËÛfl Í ‚˚ÒÓÍËÏ ÔÓÌflÚËflÏ Î˛·‚Ë, ‚Á‡ËÏÓÔÓÌËχÌËfl, ÚÂÔËÏÓÒÚË. 燉ÂÂÚÂÒ¸ ÎË Ç˚, ˜ÚÓ ‚‡¯Ë ÔËÁ˚‚˚ ·Û‰ÛÚ ÛÒÎ˚¯‡Ì˚ Ë ‚ÓÒÔËÌflÚ˚? ÉÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËfl ‚‰ÂÚ Í ·ÓΠÚÂÒÌ˚Ï ÍÓÌÚ‡ÍÚ‡Ï. Ç ÔÓ¯Î˚ ‚Â͇ Ï˚ ÊËÎË Ó·ÓÒÓ·ÎÂÌÌÓ Ë ËÏÂÎË Ô‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó ‰Û„Ëı ̇Ӊ‡ı ÚÓθÍÓ ÔÓ ‡ÒÒ͇Á‡Ï. í‡ÍÓ Ô‰ÒÚ‡‚ÎÂÌË ‰Û„ Ó ‰Û„ ·˚ÎÓ Ó„‡Ì˘ÂÌÓ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚflÏË Ë Ì‡‰ÂÊÌÓÒÚ¸˛ ËÌÙÓχˆËÓÌÌ˚ı ËÒÚÓ˜ÌËÍÓ‚. Ä ÒÂȘ‡Ò Ï˚ ÛÁ̇ÂÏ ‰Û„ ‰Û„‡ ‚ ÌÂÔÓÒ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓÏ Ó·˘ÂÌËË Ë Ó˜Â̸ ·ÎËÁÍÓ. åÛÒÛθχÌ ËÏÂ˛Ú ÏÌÓ„Ó‚ÂÍÓ‚Û˛ ËÒÚÓ˲ Ë ÓÔ˚Ú ÒÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl Ò ÌÂÏÛÒÛθχ̇ÏË. ֢ ‚ ̇˜‡Î ‰‚‡‰ˆ‡ÚÓ„Ó ‚Â͇ ÔÓ˜ÚË ÔÓÎÓ‚Ë̇ ̇ÒÂÎÂÌËfl ëڇϷÛ· ÒÓÒÚÓfl· ËÁ ÌÂÏÛÒÛθχÌ. óËÒÎÂÌÌÓÒÚ¸ ÏÛÒÛÎ¸Ï‡Ì ‚ éÒχÌÒÍÓÏ „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚Â Ì Ô‚˚¯‡Î‡ ˜ËÒÎÂÌÌÓÒÚË ÌÂÏÛÒÛθχÌ. êÓÒÒËfl ÚÓÊ ËÏÂÂÚ ‚ ÌÂÍÓÚÓÓÈ ÒÚÂÔÂÌË ÔÓıÓÊËÈ ÓÔ˚Ú, ‚ ԉ·ı êÓÒÒËË ÊË‚ÂÚ ÏÌÓ„Ó˜ËÒÎÂÌÌÓ ÏÛÒÛθχÌÒÍÓ ̇ÒÂÎÂÌËÂ. çÓ Ú‡ÍË Á‡Ô‡‰Ì˚ ÒÚ‡Ì˚, Í‡Í ÉÂχÌËfl, ÄÌ„ÎËfl, î‡ÌˆËfl, ëòÄ, ̇˜‡ÎË ÔËÓ·ÂÚ‡Ú¸ ÔÓ‰Ó·Ì˚È ÓÔ˚Ú ÚÓθÍÓ ‚ ÔÓ¯ÎÓÏ ‚ÂÍÂ. ê‡Ì¸¯Â
60
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
üreselleflme sürecine ra¤men modern insanların kültürleri, ekonomik durumları, inançları birbirinden farklıdır. Milletleri tarihi geçmiflleri ve birbirlerine karflı dargınlıkları, devletleri de jeopolitik ve ekonomik çıkar kaygısı ayırmaktadır. Engin hayat tecrübesine sahip bir düflünür olarak, ekonomik problemlerin ve akıllara durgunluk veren teknolojinin sürekli geliflti¤i dünyada insanları hangi ümitlerle sevgi, anlayıfl, tolerans ve var olmanın yüksek prensipleriyle birli¤e ça¤ırıyorsunuz? Düflüncelerinizin duyulup benimsenece¤i ümidi size ne hissettiriyor?
K ̇ÒÂÎÂÌË ˝ÚËı ÒÚ‡Ì Ô‰ÒÚ‡‚ÎflÎÓ ÏÛÒÛÎ¸Ï‡Ì Î˯¸ ÔÓ ‡ÒÒ͇Á‡Ï. åÛÒÛθχÌ ‚ Ëı „·Á‡ı ·˚ÎË ˜ÛÊËÏË, ÚÓ ÂÒÚ¸, Í‡Í ˜‡ÒÚÓ „Ó‚ÓflÚ Ò„ӉÌfl, «ÌÂ̇¯ÂÌÒÍËÏË». í‡Í ÊÂ Ë ÏÛÒÛÎ¸Ï‡Ì‡Ï – ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ÚÂÏ, ÍÚÓ ÓÚÓʉÂÒÚ‚ÎflÎ ËÒÎ‡Ï Ò Ì‡ˆËÓ̇ÎËÁÏÓÏ, – ıËÒÚˇÌÂ, ËÛ‰ÂË Ë ÔË‚ÂÊÂ̈˚ ËÌ˚ı ÂÎË„ËÈ Ô‰ÒÚ‡‚ÎflÎËÒ¸ «‰Û„ËÏË». é‰ËÌ ‡ÏÂË͇ÌÒÍËÈ ıËÒÚˇÌÒÍËÈ ÊÛ̇Î, Ó·‡ÚË‚¯ËÒ¸ ÌÂÁ‡‰ÓÎ„Ó ‰Ó Ú‡ÍÚÓ‚ 11 ÒÂÌÚfl·fl Í ÚÂÏ ÏÛÒÛθχÌÒÚ‚‡, ÛÚ‚Âʉ‡Î: «ê‡Ì¸¯Â Ì ·˚ÎÓ Ú‡ÍÓ„Ó, ÌÓ Ò„ӉÌfl Ï˚ ÊË‚ÂÏ Ò ÏÛÒÛθχ̇ÏË ‚ Ó‰ÌÓÏ ‡ÈÓÌÂ, ̇ Ó‰ÌÓÈ ÛÎˈÂ. ç‡¯Ë ‰ÂÚË Ë„‡˛Ú ‚ÏÂÒÚ ̇ Ó‰ÌÓÈ ÛÎˈÂ. å˚ ‰ÓÎÊÌ˚ ÛÁ̇ڸ ̇¯Ëı ÒÓÒ‰ÂÈ ÔÓ·ÎËÊ». í‡ÍÚ˚ 11 ÒÂÌÚfl·fl ‚ ͇ÍÓÈ-ÚÓ ÒÚÂÔÂÌË Á‡ÚÛ‰ÌËÎË ‰ÓÒÚËÊÂÌË ‚Á‡ËÏÓÔÓÌËχÌËfl. ê‡ÁÛÏÂÂÚÒfl, ÂÒÚ¸ ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍË ÍÛ„Ë Ë Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË, ÔÂÒÎÂ‰Û˛˘Ë ÓÔ‰ÂÎÂÌÌ˚ ËÌÚÂÂÒ˚ Ë ÔÂÔflÚÒÚ‚Û˛˘Ë ˝ÚÓÏÛ. çÓ, ÌÂÒÏÓÚfl ̇ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡‚¯Â ‡Ì¸¯Â ÓÚ˜ÛʉÂÌËÂ, β‰Ë ‚Ó ‚ÒÂÏ ÏË ¢ ·Óθ¯Â ÒÚ‡ÎË ËÌÚÂÂÒÓ‚‡Ú¸Òfl ËÒ·ÏÓÏ Ë ÏÛÒÛθχ̇ÏË, Ô‰ÔËÌËχ˛Ú ÔÓÔ˚ÚÍË ÛÁ̇ڸ Ëı ÔÓ·ÎËÊÂ.
Küreselleflme daha yakından tanıflmayı getirecektir. Önceki asırlarda birbirimizden kopuk yaflıyor ve ancak bize anlatılanlarla birbirimiz hakkında bilgi sahibi olabiliyorduk. Bu da, bize bilgi veren kanalların kapasitesi ve güvenilirli¤i ile sınırlı kalıyordu. Fakat flimdi halklar olarak birbirimizi bizzat ve çok daha yakından tanıyoruz. Müslümanların Gayr-i Müslimlerle uzun asırları alan bir arada yaflama tarihi ve tecrübesi var. Daha 20’inci asrın baflında bile ‹stanbul nüfusunun yarıya yakınını Gayr-i Müslimler teflkil ediyordu. Osmanlı Devleti toprakları üzerinde yaflayan Müslümanların sayısı Gayr-i Müslimlerden fazla de¤il azdı. Rusya da belli ölçülerde benzer tecrübeler yafladı. Rusya sınırları içinde de çok sayıda Müslüman vardı.
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
ayd›nlar gülen’e sordu вопросы ученых к гюлену
ê‡Á‚Ë‚‡˛˘ËÂÒfl Ú‡ÌÒÔÓÚÌ˚Â Ë ËÌÙÓχˆËÓÌÌ˚ Ò‰ÒÚ‚‡ ‰‡˛Ú ‰Îfl ˝ÚÓ„Ó ‚Òfi ·Óθ¯Â ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ. ëÚÂÌ˚, ÔÓÒÚÓÂÌÌ˚Â, Í‡Í Ç˚ Ò͇Á‡ÎË, ÏÌÓ„Ó‚ÂÍÓ‚ÓÈ ËÒÚÓËÂÈ ‚ÓÈÌ, Û¯‡ÚÒfl. ë„ӉÌfl ‚ Òڇ̇ı á‡Ô‡‰‡ ÊË‚ÛÚ ÏËÎÎËÓÌ˚ ÏÛÒÛθχÌ, ÔÂÂÒÂÎË‚¯ËıÒfl ÚÛ‰‡ ËÁ ËÒ·ÏÒÍËı ÒÚ‡Ì. óÂÎӂ˜ÂÒÚ‚Ó Ë˘ÂÚ ÔÛÚË Ô‰ÓÚ‚‡˘ÂÌËfl ‚ÓÈÌ. ë·‚‡ ÅÓ„Û, ÌÂÒÏÓÚfl ̇ ÚÛ‰ÌÓÒÚË, ÙÛ̉‡ÏÂÌڇθÌ˚ ԇ‚‡ Ë Ò‚Ó·Ó‰˚ ˜ÂÎÓ‚Â͇ ÔËÓ·ÂÚ‡˛Ú ‚Òfi ·Óθ¯Â Á̇˜ÂÌËÂ. ùÚÓÏÛ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛Ú ÛÒËÎËfl Ú‡ÍËı ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡ÎÓ‚, Í‡Í Ç˚, ÒÚ‡‡ÌËfl Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÈ. í‡ÍÊ ÒΉÛÂÚ ÔËÌflÚ¸ ‚Ó ‚ÌËχÌË ‰‡‚ÎÂÌË ˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍËı ËÌÚÂÂÒÓ‚ Ë ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍËı ÛÒÎÓ‚ËÈ, ÔÛÒÚ¸ ‰‡Ê ÔÓÚË‚Ó˜‡˘Ëı, Í‡Í Ç˚ Ò͇Á‡ÎË, ‰Û„ ‰Û„Û. íÓ„Ó‚˚ ÔÓÚ·ÌÓÒÚË Ò·ÎËʇ˛Ú ÒÚ‡Ì˚, ‚ÓÔÂÍË ÌÂÒÓ‚Ô‡‰‡˛˘ËÏ ËÌÚÂÂÒ‡Ï Ë ÔÓÎËÚËÍÂ, ÔÓ‚Ó‰ËÏÓÈ ‡‰ÏËÌËÒÚ‡ˆËflÏË. ä ÔËÏÂÛ, ‚Á‡ËÏÌ˚ Ô‰۷ÂʉÂÌËfl ÏÂÊ‰Û êÓÒÒËÂÈ Ë íÛˆËÂÈ Û¯‡ÚÒfl ·Î‡„Ó‰‡fl ÚӄӂΠ˝Ì„ÓÌÓÒËÚÂÎflÏË, Ó‚Ó˘‡ÏË Ë ÙÛÍÚ‡ÏË, ·Î‡„Ó‰‡fl ‡Á‚ËÚ˲ ÚÛËÁχ, ÍÓ„‰‡ Ó·˘Â˜ÂÎӂ˜ÂÒÍË ÔË̈ËÔ˚ ÒÚ‡ÌÓ‚flÚÒfl ÓÔ‰ÂÎfl˛˘ËÏË. é‰Ë̇ÍÓ‚Ó ÔÓÌËχÌË ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ «˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ ÓÒÌÓ‚Â Ò‚ÓÂÈ ·Î‡„ÓÓ‰ÂÌ Ë Ë˘ÂÚ Ô‡‚‰Û Ë ‰Ó·ÓÚÛ», ¢ ·Óθ¯Â Ò·ÎËʇÂÚ Ì‡Ò. äÓӘ „Ó‚Ófl, ÛÒÎÓ‚Ëfl ‰Îfl ÒÓı‡ÌÂÌËfl ̇‰Âʉ˚ Ò„ӉÌfl ̇ÏÌÓ„Ó
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
«Глобализация приведет к более тесным знакомствам. В прошлые века мы жили оторванно друг от друга и имели представление о других только по рассказам. Такое представление друг о друге ограничивалось возможностями и надежностью информационных источников.» “Küreselleflme daha yak›ndan tan›flmay› getirecektir. Önceki as›rlarda birbirimizden kopuk yafl›yor ve ancak bize anlat›lanlarla birbirimiz hakk›nda bilgi sahibi olabiliyorduk. Bu da, bize bilgi veren kanallar›n kapasitesi ve güvenilirli¤i ile s›n›rl› kal›yordu.” ·Î‡„ÓÔËflÚÌÂÂ, ˜ÂÏ ÓÌË ·˚ÎË ‚˜Â‡, Ë, ‰‡ÒÚ ÅÓ„, Á‡‚Ú‡ ·Û‰ÛÚ ÎÛ˜¯Â, ˜ÂÏ Ò„ӉÌfl. É·‚ÌÓÂ, ˜ÚÓ·˚ ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î˚ Ë Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ ӄ‡ÌËÁ‡ˆËË ‰Â·ÎË ‚ÒÂ, ˜ÚÓ ÓÚ ÌËı Ú·ÛÂÚÒfl, Ì ‚Ô‡‰‡fl ‚ ̇ÒÚÓÂÌËfl ·ÂÁ̇‰ÂÊÌÓÒÚË Ë ÛÌ˚ÌËfl. Ç Ò‚ÓËı ‡·ÓÚ‡ı Ç˚ ‡Á‚Ë‚‡ÂÚ ÍÓ̈ÂÔˆË˛ ÌÓ‚ÓÈ Ó·‡ÁÓ‚‡ÚÂθÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, ÓÒÌÓ‚‡ÌÌÓÈ Ì‡ ̇ÛÍÂ Ë Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ˆÂÌÌÓÒÚflı. ä‡ÍËÏË ‰ÓÎÊÌ˚ ·˚Ú¸, ̇ LJ¯ ‚Á„Îfl‰, ÔË̈ËÔ˚ ‚̉ÂÌËfl ‚ ÊËÁ̸ ˝ÚÓÈ Ó·‡ÁÓ‚‡ÚÂθÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, ˜ÚÓ·˚ Ó̇ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ó‚‡Î‡ ÛÒÎÓ‚ËflÏ Ì ÚÓθÍÓ íÛˆËË, ÌÓ Ë êÓÒÒËË, ÒÚ‡Ì ëçÉ, á‡Ô‡‰ÌÓÈ Ö‚ÓÔ˚, ëòÄ?
Fakat Almanya, ‹ngiltere, Fransa ve ABD gibi ülkeleriyle Batı bu tecrübeyi derece derece ancak bir asırda elde edebildi... Daha önceleri onlar Müslümanları kendilerine anlatıldı¤ı flekilde biliyorlardı. Bugün çok kullanılan tabirle Müslümanlar onların nazarında “ötekilefltirilmifl” insanlardı. Özellikle milliyetçilik ambalajında takdim edilen ‹slam anlayıflına sahip Müslümanlar için de Hıristiyanlar, Musevîler ve daha baflka din sahipleri “ötekilefltirilmifl” insanlar olabiliyordu. ABD’de yayınlanan Hıristiyanî bir dergi, mahut 11 Eylül terör hadisesinden az bir zaman önce kapak mev-
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
61
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
вопросы ученых к гюлену ayd›nlar gülen’e sordu
ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, Ï˚ Ì ÏÓÊÂÏ Ë„ÌÓËÓ‚‡Ú¸ ‡Á΢Ëfl, ÍÓÚÓ˚ ӷÛÒÎÓ‚ÎÂÌ˚ ÂÎË„ËÂÈ, ËÒÚÓËÂÈ, ÍÛθÚÛÓÈ Ë „ÂÓ„‡Ù˘ÂÒÍÓÈ Ò‰ÓÈ Ó·ËÚ‡ÌËfl ‡ÁÌ˚ı ̇Ӊӂ. çÓ, ÔÓÏËÏÓ ‡Á΢ËÈ, ‚Ò„‰‡ ËϲÚÒfl Ë Ó·˘Ë ˜ÂÚ˚, ÍÓÚÓ˚ ‰ÓÎÊÌ˚ ·˚Ú¸ Ó·flÁ‡ÚÂθÌÓ ÔËÌflÚ˚ ‚Ó ‚ÌËχÌËÂ. ÇÒ β‰Ë ҉·Ì˚ ËÁ Ó‰Ë̇ÍÓ‚Ó„Ó Ï‡Ú¡·, ‚Ò Ï˚ ÒÓÒÚÓËÏ ËÁ ‡ÚÓÏÓ‚ Ë ˜‡ÒÚˈ ÁÂÏÎË, ‚ÓÁ‰Ûı‡ Ë ‚Ó‰˚, ӷ·‰‡ÂÏ Ó‰Ë̇ÍÓ‚˚Ï ÒÚÓÂÌËÂÏ Ë Ó‰Ë̇ÍÓ‚˚ÏË Ó„‡Ì‡ÏË. ÇÏÂÒÚÂ Ò ÚÂÏ, Ï˚ Ì ÔÓıÓÊË ‰Û„ ̇ ‰Û„‡ Ò‚ÓËÏË Ñçä, ÓÚÔ˜‡Ú͇ÏË Ô‡Î¸ˆÂ‚, „ÓÎÓÒÓÏ, ̇ÍÓ̈, ÎˈÓÏ. ë‚ÓËÏ ‚ÌÛÚÂÌÌËÏ ÏËÓÏ, ı‡‡ÍÚÂÓÏ, Ô‰ÔÓ˜ÚÂÌËflÏË, ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚflÏË Ë ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚflÏË Í‡Ê‰˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ì‡ÒÚÓθÍÓ ÓÚ΢‡ÂÚÒfl ÓÚ ‰Û„Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚Â͇, ˜ÚÓ Ò‡Ï ÔÓ Ò· fl‚ÎflÂÚÒfl ÓÚ‰ÂθÌ˚Ï ÏËÓÏ. çÓ ˝ÚË ‡Á΢Ëfl ‚˚ÌÛʉ‡˛Ú Ì‡Ò ÊËÚ¸ ‚ÏÂÒÚÂ, ‡ Ì ӷÓÒÓ·ÎflÚ¸Òfl. í‡Í ÊÂ Í‡Í Ó„‡Ì˚, Ó·‡ÁÛ˛˘Ë ̇¯Â ÚÂÎÓ, ÌÂÒÏÓÚfl ̇ ‡Á΢Ëfl ÏÂÊ‰Û ÌËÏË, ÙÛÌ͈ËÓÌËÛ˛Ú ‚ ÔÓÎÌÓÏ Ë ÔÂ͇ÒÌÓÏ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËË; Ú‡Í ÊÂ Í‡Í ‚ ÔËӉ ͇ʉÓ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó ËÒÍÂÌÌ ÒÓÚÛ‰Ì˘‡ÂÚ Ë ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ Ò ‰Û„ËÏË ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl Ó·˘ÂÈ ˆÂÎË; Ú‡Í ÊÂ Í‡Í ıη, ÍÓÚÓ˚È Ï˚ ‰ËÏ Í‡Ê‰˚È ‰Â̸, ÔÓÎÛ˜‡ÂÚÒfl ‚ ÂÁÛθڇÚ ÔÓÔÓˆËÓ̇θÌÓ„Ó ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÚÂÔ· Ë Ò‚ÂÚ‡ ÒÓÎ̈‡, ‚Ó‰˚, ‚ÓÁ‰Ûı‡, ÁÂÏÎË, ÁÂÌ˚¯ÂÍ Ô¯ÂÌˈ˚ Ë Ì‡¯Â„Ó ÚÛ‰‡, Ú‡Í Ë ‡Á΢Ëfl ÏÂÊ‰Û Î˛‰¸ÏË ‚ ÔË̈ËÔ Ô‰̇Á̇˜ÂÌ˚ ‰Îfl ‚Á‡ËÏÓÔÓÏÓ˘Ë, ÒÎÛÊÂÌËfl Ó·˘ÂÈ ÒӈˇθÌÓÈ ˆÂÎË, ‡ Ì ‰Îfl ÍÓÌÙÎËÍÚ‡. óÚÓ ˝ÚÓ Á‡ ÒÎÛÊÂÌË ӷ˘ÂÈ Ë ÒӈˇθÌÓÈ ˆÂÎË? ç‡ ÔÓÚflÊÂÌËË ËÒÚÓËË Û˜ÂÌËfl ‚Â‰Û˘Ëı ÙËÎÓÒÓÙÓ‚, Á‡ ËÒÍβ˜ÂÌËÂÏ ÌÂÍÓÚÓ˚ı, Ì ÓÚ΢‡ÎËÒ¸ ÓÚ ÂÎË„ËÓÁÌÓÈ ÔÓÔӂ‰Ë. ÇÒ ÓÌË, ‚ ÍÓ̈ ÍÓ̈ӂ, ÔÓ‰ıÓ‰ËÎË Í ‡Á¯ÂÌ˲ ‚ÓÔÓÒ‡ Ó ˆÂÎË ˜ÂÎӂ˜ÂÒÍÓ„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl. ç‡ÔËÏÂ, ä‡ÌÚ ÔÓ‰˜ÂÍË‚‡Î, ˜ÚÓ ˝Ú‡ ˆÂθ Ì ÒÓÒÚÓËÚ ‚ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËË ÙËÁ˘ÂÒÍËı ÔÓÚ·ÌÓÒÚÂÈ, ÔÓÒÍÓθÍÛ ˜ÂÎÓ‚Â͇ Ì‚ÓÁÏÓÊÌÓ Û‡‚ÌflÚ¸ Ò ÊË‚ÓÚÌ˚Ï. ëΉӂ‡ÚÂθÌÓ, „Ó‚ÓËÚ ÓÌ, ˆÂθ ·˚ÚËfl ˜ÂÎÓ‚Â͇ ÒΉÛÂÚ ËÒ͇ڸ ‚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËË Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÈ ˜ÂÎӂ˜ÌÓÒÚË ˜ÂÂÁ ÔË‚ËÚË ̇‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ Ë, ‚ ÌÂÍÓÚÓÓÏ ÒÏ˚ÒÎÂ, ‚ Òӂ¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËË Ë ÔÓÁÂÌËË ˜ÂÎÓ‚Â͇. å‡ÍÒ òÂÎÎÂ, ‰Û„ÓÈ ÌÂψÍËÈ ÙËÎÓÒÓÙ, Ú‡ÍÊ ˢÂÚ ˆÂθ ˜ÂÎӂ˜ÂÒÍÓ„Ó ·˚ÚËfl ‚ ÒÛ˘ÌÓÒÚË, ̇Á‚‡ÌÌÓÈ ËÏ ÑÛıÓÏ (Geist), ÓÚ΢‡˛˘ÂÈ Î˛‰ÂÈ ÓÚ ÊË‚ÓÚÌ˚ı. òÂÎΠҘËÚ‡ÂÚ, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚ÛÂÚÒfl Ò‚ÓËÏË ËÌÒÚËÌÍÚ‡ÏË Ë ˜Û‚ÒÚ‚‡ÏË ‰Îfl ÒÓı‡ÌÂÌËfl Ë ÔÓ‰ÓÎÊÂÌËfl Ó‰‡, Ë ˝ÚÓ Ó‰ÌËÚ Â„Ó Ò ÊË‚ÓÚÌ˚ÏË. ÑÂflÚÂθÌÓÒÚ¸ ÑÛı‡,
62
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
̇ԇ‚ÎÂÌ̇fl ̇ ÛÒÏËÂÌË ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚ Ë ˜Û‚ÒÚ‚, ÔËÌÓÒËÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ËÒÚËÌÌÛ˛ Ò‚Ó·Ó‰Û. Ä Ú‡ÍË ÙËÎÓÒÓÙ˚, Í‡Í ÑÊÓÌ ëÚ˛‡Ú åËÎθ, ËÁ‚ÂÒÚÌ˚È „‰ÓÌËÒÚ (ÛÌË‚Â҇θÌ˚È „‰ÓÌËÒÚ, ËÎË ÛÚËÎËÚ‡ËÒÚ), Óڂ„‡ÎË ÛÚ‚ÂʉÂÌËfl ÍËÚËÍÓ‚, ˜ÚÓ ÓÌË Ò˜ËÚ‡˛Ú ˆÂθ˛ ÊËÁÌË ‰ÓÒÚËÊÂÌË ҇ÏÓÈ ‚˚Ò¯ÂÈ ÒÚÛÔÂÌË Û‰Ó‚ÓθÒÚ‚Ëfl Ë ÚÂÏ Ò‡Ï˚Ï Ôˇ‚ÌË‚‡˛Ú ˜ÂÎÓ‚Â͇ Í Ò‚Ë̸Â. ç‡ Ò‡ÏÓÏ ‰ÂΠ˝ÚË ÙËÎÓÒÓÙ˚ ÔÓ‰‡ÁÛÏ‚‡˛Ú ÔÓ‰ Û‰Ó‚ÓθÒÚ‚ËÂÏ ‡‰ÓÒÚ¸ Ûχ, ÒÓ‚ÂÒÚË Ë ˜Û‚ÒÚ‚. ÖÒÎË Ï˚ Ó·‡ÚËÏÒfl Í ËÒÚÓËË, ÚÓ Ì‡ á‡Ô‡‰Â ۂˉËÏ è·ÚÓ̇, ‚˚·Ë‡˛˘Â„Ó ‚ ͇˜ÂÒÚ‚Â ˆÂÎË ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚Â͇ Ë Â„Ó ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl ÒÚÂÏÎÂÌË ÍÓ ‚ÒÂÏÛ ıÓÓ¯ÂÏÛ, Ô‡‚ËθÌÓÏÛ, ͇ÒË‚ÓÏÛ Ë ÒÔ‡‚‰ÎË‚ÓÏÛ. ç‡ ÇÓÒÚÓÍ Ï˚ ۂˉËÏ äÓÌÙÛˆËfl, ÍÓÚÓ˚È ‚ ÔÓËÒÍ ‰Ó·Ó‰ÂÚÂθÌÓ„Ó Ó·˘ÂÒÚ‚‡ ÓÔ‰ÂÎflÂÚ Ú‡ÍË ÊËÁÌÂÌÌ˚ ˆÂÎË ˜ÂÎÓ‚Â͇, Í‡Í Î˛·Ó‚¸ Í Î˛‰flÏ, ÏÛ‰ÓÒÚ¸, ËÒÍÂÌÌÓÒÚ¸, Ô‡‚‰‡, ÒÏÂÎÓÒÚ¸ Ë Â¯ËÚÂθÌÓÒÚ¸. ùÚË ‰‚‡ ÙËÎÓÒÓÙ‡ „Ó‚ÓflÚ, ˜ÚÓ ‰ÓÒÚËÊÂÌË ˜ÂÎӂ˜ÂÒÍËı ˆÂÎÂÈ ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ÚÓθÍÓ ˜ÂÂÁ β·Ó‚¸ Í Û˜Â·Â, ˜ÚÓ ˜ÂÂÁ Û˜Â·Û Ë Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ ۘ·˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ ÔÓÁ̇ڸ Ú‡ÍË ‰Ó·Ó‰ÂÚÂÎË, Í‡Í ÛÏ, ˜ÂÒÚÌÓÒÚ¸, ·ÂÂÊÎË‚ÓÒÚ¸, ÍÓÂÍÚÌÓÒÚ¸, Ô‰‡ÌÌÓÒÚ¸ ˉ‡·Ï, Û‚‡ÊÂÌËÂ Í Ó‰ËÚÂÎflÏ, ˘Â‰ÓÒÚ¸, ‰ËÒˆËÔÎË̇ Ë ËÒÍÂÌÌÓÒÚ¸. àÁ äӇ̇ Ë ÚÛ‰Ó‚ ÏÛÒÛθχÌÒÍËı Û˜ÂÌ˚ı Ë Ï˚ÒÎËÚÂÎÂÈ ÔÓ ˝ÚÓÈ ÚÂÏ ÒΉÛÂÚ, ˜ÚÓ ËÒÎ‡Ï ÚÓÊ ÒÚ‡‚ËÚ
zuu olarak Müslümanları ele alıyordu ve flöyle diyordu: “Dün böyle de¤ildi ama bugün Müslümanlarla aynı mahallede, aynı sokakta oturuyoruz. Çocuklarımız sokakta birlikte oynuyorlar. Bu komflularımızı daha yakından tanımamız gerekiyor.” Ama 11 Eylül terör hadisesi bafllarda bu yaklaflmanın önünü kısmen aldı. Elbette bu yaklaflmayı istemeyen menfaat çevreleri, bazı idareler de var. Ancak önceki uzaklaflmaya ra¤men, daha sonra dünyada insanlar ‹slam’ı ve Müslümanları daha çok merak etmeye ve daha yakından tanıma teflebbüsünde bulunmaya baflladılar. Muvasala ve sınır tanımaz muhabere vasıtaları, insanları birbirlerine her gün daha çok yaklafltırıyor. Asırların, –ifade etti¤iniz- gibi geçmifl savafllarla dolu tarihin infla etti¤i duvarlar yıkılıyor. Artık Batı ülkelerinde ‹slam ülkelerinden gelmifl milyonlarca Müslüman yaflıyor. Bu arada insanlık, gittikçe savafllara karflı tavır alıyor ve çare arıyor. Allah’a flükür ki, bilhassa sizler gibi aydınların, bazı sivil toplum kurulufllarının gayretleriyle, her fleye ra¤men siyasî flartların hatta sizin de ifade etti¤iniz gibi birbirleriyle çatıflıyor bile olsa ekonomik menfaatlerin de zorlamalarıyla temel insan hak ve hürriyetleri gittikçe daha çok öne çıkıyor. Çatıflıyor
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
ayd›nlar gülen’e sordu вопросы ученых к гюлену
«Различия между людьми в принципе предназначены для взаимопомощи, служения общей социальной цели, а не для конфликта.» “insanlar aras›ndaki farkl›l›klar esasen çat›flma de¤il, yard›mlaflma içindir; umumî ve ortak bir hedefe hizmet içindir.”
‚ ÓÒÌÓ‚Û ˜ÂÎӂ˜ÂÒÍÓ„Ó ·˚ÚËfl ÔËÓ·ÂÚÂÌË Á̇ÌËÈ Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Â. ÑÛ„ËÏË ÒÎÓ‚‡ÏË, ‚ Ò‡ÏÓÏ ¯ËÓÍÓÏ ÒÏ˚ÒΠÒÎÓ‚‡, ÔÓÁ̇ÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Äηı‡ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ˜ÂÂÁ ̇ÛÍÛ Ë ÔÓÌËχÌË ÒÚÓÂÌËfl áÂÏÎË Ë ÇÒÂÎÂÌÌÓÈ. ç‡¯Ë Û˜ÂÌ˚Â Ë Ï˚ÒÎËÚÂÎË Ì‡Òڇ˂‡˛Ú, ˜ÚÓ Ó·Û˜ÂÌË ˜ÂÎÓ‚Â͇ – ‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌÓ ‚ÓÁÏÓÊÌ˚È ÔÛÚ¸ ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚Â͇ ËÁ ÔÓÚÂ̈ˇθÌÓ„Ó ‚ ËÒÚËÌÌÓ„Ó. lj¸ ‚Ò ÊË‚˚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚‡, ÍÓÏ ˜ÂÎÓ‚Â͇, Ò‡ÁÛ Ê ÔÓÒΠÓʉÂÌËfl ‡‰‡ÔÚËÛ˛ÚÒfl Í ÛÒÎÓ‚ËflÏ ÊËÁÌË, Í‡Í ·Û‰ÚÓ ·˚ÎË ÛÊ ıÓÓ¯Ó ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÎÂÌ˚ ‚ ‰Û„ÓÏ ÏËÂ. á̇˜ËÚ, Û ‚ÒÂı Ì‡Ò ÂÒÚ¸ ÔÓÒÚÓflÌ̇fl ˜ÂÎӂ˜ÂÒ͇fl ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ Ë Ó·˘‡fl ˜ÂÚ‡, ÍÓÚÓ‡fl ‚ ËÒ·ÏÒÍÓÈ ÚÂÏËÌÓÎÓ„ËË Ì‡Á˚‚‡ÂÚÒfl «Ù˚Ú‡Ú» (̇ÚÛ‡). àÏÂÌÌÓ ˝ÚË Ó·˘Ë ÔË̈ËÔ˚, ÔÓÚ·ÌÓÒÚË Ë ˜ÂÚ˚ ÓÔ‰ÂÎfl˛Ú ÓÒÌÓ‚Ì˚ ÔË̈ËÔ˚ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl, ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓ ÓÚ ÒÚ‡Ì˚. чÊ Ú ҂ÓÈÒÚ‚‡, ÍÓÚÓ˚ Ï˚ ‚ÓÒÔËÌËχÂÏ Í‡Í ‡Á΢Ëfl, ‚ÏÂÒÚ ӷ‡ÁÛ˛Ú Ó‰ÌÓ ˆÂÎÓÂ, ÒÎÓ‚ÌÓ ˜‡ÒÚË Ó‰ÌÓÈ ÏÓÁ‡ËÍË. ä‡Í ̇¯Ë ÓÒÌÓ‚Ì˚ ÙËÁ˘ÂÒÍË ÔÓÚ·ÌÓÒÚË Ì ËÁÏÂÌËÎËÒ¸ ÒÓ ‚ÂÏÂÌË ÔÓfl‚ÎÂÌËfl ̇ Ò‚ÂÚ ÔÂ‚Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚Â͇ Ë Û‰Ó‚ÎÂÚ‚Ófl˛ÚÒfl ‚ÓÁ‰ÛıÓÏ, ‚Ó‰ÓÈ Ë ıηÓÏ, Ú‡Í Ë Ï˚ ÓÒÚ‡ÂÏÒfl β‰¸ÏË Ò ÚÓÈ Ê ËÌÚÂÎÎÂÍÚۇθÌÓÈ Ë Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÔÓÚ·ÌÓÒÚ¸˛ ‚ ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËË Ë Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËË. ä‡Í fl ÔÓÔ˚Ú‡ÎÒfl Ò͇Á‡Ú¸ ‚ ÓÚ‚ÂÚ Ì‡ ‚ÓÔÓÒ
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
Û‚‡Ê‡ÂÏÓ„Ó ÔÓÙÂÒÒÓ‡ êÓÒÚËÒ·‚‡ ê˚·‡ÍÓ‚‡, ÙÛ̉‡ÏÂÌڇθÌ˚ ӷ˘Â˜ÂÎӂ˜ÂÒÍË ÔË̈ËÔ˚, ‰ÛıÓ‚Ì˚ ˆÂÌÌÓÒÚË Ë Ó·˘Ë ÒÚÓÓÌ˚ ˜ÂÎӂ˜ÂÒÍÓÈ ÊËÁÌË ÓÔ‰ÂÎfl˛Ú ÓÒÌÓ‚Ì˚ ÔË̈ËÔ˚ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl, ÍÓÚÓ˚ ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ÔËÏÂÌËÏ˚ ‚Ó ‚ÒÂı Û„ÓÎ͇ı ÁÂÏÌÓ„Ó ¯‡‡. à, ‚ ÍÓ̈ ÍÓ̈ӂ, ÓÒÚ‡˛ÚÒfl ÚÓθÍÓ ÏÂÚÓ‰˚ ‚̉ÂÌËfl Ó·‡ÁÓ‚‡ÚÂθÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚. ÑÎfl ˝ÚÓ„Ó Ï˚ ‚ÓÒÔÓθÁÛÂÏÒfl ÏÌÓ„ÓÎÂÚÌËÏ, ‰‡Ê ÏÌÓ„Ó‚ÂÍÓ‚˚Ï, ÓÔ˚ÚÓÏ ‡·ÓÚ˚ ̇¯Ëı Ô‰‡„Ó„Ó‚, ÔÓÒÚ‡‡ÂÏÒfl ‡Á‚ËÚ¸ ˝ÚÓÚ ÓÔ˚Ú Ë ·Û‰ÂÏ ‡·ÓÚ‡Ú¸ Ò Û˜ÂÚÓÏ Ë̉˂ˉۇθÌ˚ı ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ ÔÒËıÓÎÓ„ËË ˜ÂÎÓ‚Â͇ Ë ‡Á΢ËÈ ÍÛθÚÛÌÓ„Ó Ë „ÂÓ„‡Ù˘ÂÒÍÓ„Ó ı‡‡ÍÚ‡. ÅÛ‰Û˜Ë Ï˚ÒÎËÚÂÎÂÏ, ÓÚÍ˚Ú˚Ï ÂÎË„ËÓÁÌÓÈ Ë Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÚÂχÚËÍÂ, Ç˚ Á̇ÂÚ ÛÒÒÍÛ˛ ÍÛθÚÛÛ,  ËÌÚÂÎÎÂÍÚۇθÌ˚Â Ë ‰ÛıÓ‚Ì˚ ˆÂÌÌÓÒÚË. ä‡ÍË ËÁ ÌËı fl‚Îfl˛ÚÒfl Ò‡Ï˚ÏË ˆÂÌÌ˚ÏË, ÔÓÎÂÁÌ˚ÏË Ë ‡ÍÚۇθÌ˚ÏË ‰Îfl ‰‚‡‰ˆ‡ÚÓ„Ó ‚Â͇? ä‡ÍËÏ ‚˚ Ô‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ·Û‰Û˘Â êÓÒÒËË Ë Â ÏËÒÒ˲ ‚ Ö‚‡ÁËË? ü Á̇ÍÓÏ Ò ÛÒÒÍÓÈ ÍÛθÚÛÓÈ,  ËÌÚÂÎÎÂÍÚۇθÌ˚ÏË Ë ‰ÛıÓ‚Ì˚ÏË ˆÂÌÌÓÒÚflÏË „·‚Ì˚Ï Ó·‡ÁÓÏ ·Î‡„Ó‰‡fl ÛÒÒÍÓÈ ÎËÚ‡ÚÛÂ. à fl Ò Û‰Ë‚ÎÂÌËÂÏ ÓÚÍ˚‚‡˛ ‚ ÛÒÒÍÓÈ ËÒÚÓËË, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
bile olsa ekonomik menfaatler, ülkeleri, idarelerin ötesinde ticaretle, ihtiyaçların karflılıklı giderilmesi mecburiyetiyle birbirine yaklafltırıyor. Bu çerçevede Rusya ve Türkiye münasebetleri karflılıklı enerji, do¤algaz, meyve ve sebze ticareti; turizm gibi hususlarla peflin hükümler yıkılıyor ve insanlık ortak paydası belirleyici hale geliyor. Temelde insanın kerim bir varlık oldu¤u ve do¤ruyu, iyiyi aradı¤ı gibi hususlar bizi birbirimize daha da yaklafltırıyor. Kısaca, ümitli olmamız adına flartlar bugün dünkünden daha elveriflli; yarın inflallah bugünkünden daha elveriflli olacak. Yeter ki aydınlar, mütefekkirler, sivil toplum kuruluflları bu konuda üzerlerine düfleni ümitsizli¤e düflmeden yerine getirmeye çalıflsınlar… Çalıflmalarınızda insanın maddî ve manevî yaflamında yeni düflüncelerin oluflması için en önemli flartlardan birinin e¤itim sistemi ve ahlakî de¤erlere dayanan yeni bilgi edinme yöntemleri oldu¤una çok sık vurgu yapıyorsunuz. Size göre, sözünü etti¤iniz e¤itim sisteminin sadece Türkiye realitelerine de¤il, Rusya’nın, Ba¤ımsız Devletler Toplulu¤u’nun, Batı Avrupa ülkelerinin, Amerika’nın da realitelerine uygun düflmesi için prensipleri ve uygulamaları nasıl olmalı? Farklı milletlerin ayrı inanç, tarih, kültür, hatta co¤rafyaya sahip bulunmasından gelen farklılıkları elbette göz ardı edemeyiz. Fakat bütün farklılıkların ötesinde bir de mutlaka dikkate almamız gereken ortak hususlar vardır. Meseleyi fert temelinde ele alacak olursak karflımıza flöyle bir gerçek çıkacaktır. Bütün insanlar, aynı malzemeden yapılmadır; hepimiz, topraktan, hava ve sudan gelen atomlardan, partiküllerden olufluyoruz. Ayrıca, aynı yapıya, aynı organlara sahibiz. Bununla birlikte, DNA’larımıza, parmak uçlarımıza, sesimize, nihayet simamıza varıncaya kadar fiziken birbirimizden farklı oldu¤umuz gibi, mizaç, karakter, tercihler, kapasite ve kabiliyetler olarak da her bir insan kendi baflına ayrı bir alem olacak flekilde birbirimizden farklıyız. Ama bu farklılıklar, bizi birbirimizden kopmaya de¤il, bir arada yaflamaya itiyor. Nasıl bünyemizi oluflturan bütün organlarımız, onca farklılıklarına ra¤men tam ve mükemmel bir yardımlaflma içinde nasıl sayısız denebilecek varlıktan, un-
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
63
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
вопросы ученых к гюлену ayd›nlar gülen’e sordu
ÔÓÒΉÌËı ‚ÂÍÓ‚, Ô‡‡ÎÎÂÎË Ò ËÒÚÓËÂÈ éÒχÌÒÍÓ„Ó „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚‡ Ë íÛˆËË. ëÂ‰Ë ÏÓËı Ó‚ÂÒÌËÍÓ‚ Ë Î˛‰ÂÈ ·ÓΠÏÓÎÓ‰˚ı Ó˜Â̸ χÎÓ ÚÂı, ÍÚÓ Ì ˜ËڇΠ·˚ èÛ¯ÍË̇, ÑÓÒÚÓ‚ÒÍÓ„Ó, íÓÎÒÚÓ„Ó, óÂıÓ‚‡, ‰‡Ê ÉÓ„ÓÎfl, å‡ÍÒËχ ÉÓ¸ÍÓ„Ó Ë è‡ÒÚÂ͇̇. ä‡Í ÔÓıÓʇ ÊËÁ̸ ˝ÚËı ‚ÂÎËÍËı ÔËÒ‡ÚÂÎÂÈ, ‰‡Ï‡ÚÛ„Ó‚ Ë ÔÓ˝ÚÓ‚, Ò˛ÊÂÚ˚ Ë „ÂÓË Ëı ÔÓËÁ‚‰ÂÌËÈ Ì‡ ÊËÁ̸ Ë ÚÛ‰˚ ÏÌÓ„Ëı ̇¯Ëı ÔËÒ‡ÚÂÎÂÈ Ë Ì‡ Ëı „ÂÓ‚! Ç ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÚÂı, ÍÚÓ ÊËÎ ‚ ÔÂËÓ‰ ‡ÒÔ‡‰‡ éÒχÌÒÍÓ„Ó „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚‡, ‚ ‰Â‚flÚ̇‰ˆ‡ÚÓÏ ‚ÂÍÂ, Ë ‚ Ô‚ÓÈ ˜ÂÚ‚ÂÚË ‰‚‡‰ˆ‡ÚÓ„Ó ‚Â͇, ‰Ó Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl êÂÒÔÛ·ÎËÍË! éÌË ÒıÓÊË, ÔÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ ‚˚Ò͇Á˚‚‡ÌË ÑÓÒÚÓ‚ÒÍÓ„Ó Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ «‚Ò Ï˚ ‚˚¯ÎË ËÁ „Ó„Ó΂ÒÍÓÈ «òËÌÂÎË», ÔÂ͇ÒÌÓ ÔÓ‰ıÓ‰ËÚ ‰Îfl ‚ÒÂ„Ó Ì‡¯Â„Ó Ó·˘ÂÒÚ‚‡ Ë Ì‡¯ÂÈ ËÒÚÓËË ÚÓ„Ó ‚ÂÏÂÌË. äÂÒÚ¸flÌÂ, ÓÔËÒ‡ÌÌ˚ ‚ «åÂÚ‚˚ı ‰Û¯‡ı» ÉÓ„ÓÎfl, fl‚Îfl˛ÚÒfl Ë Ì‡¯ËÏË ÍÂÒÚ¸fl̇ÏË. å·ÌıÓÎËfl èÛ¯ÍË̇, ÍÓ„‰‡-ÚÓ ÔÓ·˚‚‡‚¯Â„Ó ‚ ÏÓÂÏ Ó‰ÌÓÏ „ÓӉ ùÁÛÛÏ, ÓÚ‡ÁË·Ҹ ‚ «Ö‚„ÂÌËË éÌ„ËÌ» Ë «áËÏÌÂÏ ‚˜Â», Ë ˝ÚÓ Ì‡¯‡ Ï·ÌıÓÎËfl. ä‡Í ÔÓıÓÊË «ÅÂÒ˚» ÑÓÒÚÓ‚ÒÍÓ„Ó Ì‡ ̇¯Ëı «Í‡·Ó̇Ë‚»! ä‡Í ·Û‰ÚÓ ÓÔËÒ˚‚‡˛ÚÒfl Ó‰ÌË Ë Ú Ê ڇÈÌ˚ ӷ˘ÂÒÚ‚‡, ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍË ËÌÚË„Ë, ÔÓÍÛ¯ÂÌËfl Ë ÔÂÒÚÛÔÎÂÌËfl. ä‡Í ÔÓıÓÊ Ì‡¯ ÄıÏÂÚ ùÙÂÌ‰Ë Ì‡ óÂıÓ‚‡, ÍÓÚÓ˚È ÒÚ‡‡ÂÚÒfl Á‡˘ËÚËÚ¸ ˆÂÌÌÓÒÚË Ò‚ÓÂ„Ó Ó·˘ÂÒÚ‚‡ Ô‰ Á‡Ô‡‰ÌÓÈ ÎËÚ‡ÚÛÓÈ! ä‡Í ÔÓıÓÊ ÒÔÓ åÂıÏÂÚ‡ ÄÍËÙ‡ Ë í‚ÙË͇ îËÍÂÚ‡ ̇ ÒÔÓ ÏÂÊ‰Û íÓÎÒÚ˚Ï Ë íÛ„ÂÌ‚˚Ï! à ‚ íÛˆËË ÏÓÊÌÓ Ì‡ÈÚË ÚÓÚ Ê ÌË„ËÎËÁÏ Ë Ï‡Ú¡ÎËÁÏ, ‡Á‚Ë‚¯ËÈÒfl Û ˜‡ÒÚË ÛÒÒÍËı ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡ÎÓ‚, Ë ‚˚ү ӷ˘ÂÒÚ‚Ó, ÍÓÚÓÓ Ô‰ÔÓ˜ËÚ‡ÎÓ Ó·˘‡Ú¸Òfl ̇ ه̈ÛÁÒÍÓÏ, ‡ Ì ̇ Ó‰ÌÓÏ flÁ˚ÍÂ, Ë ·˚ÎÓ ÔÓ‰‚„ÌÛÚÓ íÓÎÒÚ˚Ï Ò¸ÂÁÌÓÈ ÍËÚËÍ ‚ «ÄÌÌ ä‡ÂÌËÌÓÈ», Ë ê‡ÒÍÓθÌËÍÓ‚‡ Ò ëÓÌÂÈ, ÍÓÚÓ˚ ÓÚ „flÁÌÓ„Ó Ë ÌÂÁ‰ÓÓ‚Ó„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl Ô˯ÎË Í ÂÎË„ËË. íÂÏÛ Î˛·‚Ë, ÔÓËÒ͇ ·ÂÒÒÏÂÚËfl Ë ÔËÏËÂÌËfl Ò ÅÓ„ÓÏ, „ÎÛ·ÓÍÓ ÔÓ‡·ÓÚ‡ÌÌÛ˛ ‚ «ÑÓÍÚÓ ÜË‚‡„Ó» è‡ÒÚÂ͇̇, ÏÓÊÌÓ Ì‡ÈÚË Û ÔÓÒΉÌÂ„Ó ÔÓÍÓÎÂÌËfl ÔËÒ‡ÚÂÎÂÈ éÒχÌÒÍÓÈ ‰Âʇ‚˚ Ë ÔÂËÓ‰‡ êÂÒÔÛ·ÎËÍË. äÓ„‰‡ Ï˚ ˜ËÚ‡ÂÏ «íË ÒÂÒÚ˚» ÄÌÚÓ̇ óÂıÓ‚‡, Ï˚ ˜Û‚ÒÚ‚ÛÂÏ ÚÓ ÊÂ, ˜ÚÓ Ë ÔË ˜ÚÂÌËË «íÂı ‰Ó˜ÂÍ èÂÚ‚ ÅÂfl» åÛÌ‚‚‡ Äfl¯Î˚. ê‡ÁÓ˜‡Ó‚‡ÌË å‡flÍÓ‚ÒÍÓ„Ó ‚ ‚ÓβˆËË, ‰Ó‚‰¯ÂÂ Â„Ó ‰Ó Ò‡ÏÓÛ·ËÈÒÚ‚‡, Ë ‡ÁÓ˜‡Ó‚‡ÌË ‚ÂÎËÍÓ„Ó ÔÓ˝Ú‡ è‡ÒÚÂ͇̇ ÔÓ ÚÓÏÛ Ê ÔÓ‚Ó‰Û Ï˚ ‚ÒÚ˜‡ÂÏ Û ÏÌÓ„Ëı ÚÛˆÍËı ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡ÎÓ‚ ÔÂËÓ‰‡ êÂÒÔÛ·ÎËÍË. Ä Ì‡ÒÍÓθÍÓ „ÎÛ·ÓÍÓ ÔÓ‚ÎËfl· «å‡Ú¸» å‡ÍÒËχ ÉÓ¸ÍÓ„Ó Ì‡ ÍÓÏÏÛÌËÒÚ˘ÂÒÍË ‰‚ËÊÂÌËfl ‚ íÛˆËË... ÇÓ ÏÌÓ„Ëı ӷ·ÒÚflı ÊËÁÌË ÏÓÊÌÓ
64
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
ӷ̇ÛÊËÚ¸ ˜ÂÚ˚ ÒıÓ‰ÒÚ‚‡ ÏÂÊ‰Û íÛˆËÂÈ Ë êÓÒÒËÂÈ. Ç ÓÒÒËÈÒÍÓÏ Ó·˘ÂÒÚ‚Â Û‰ÂÎflÂÚÒfl Ó„ÓÏÌÓ ‚ÌËχÌË Ì ÚÓθÍÓ ÓÚ˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÏÛ, ÌÓ Ë Á‡Û·ÂÊÌÓÏÛ ËÒÍÛÒÒÚ‚Û Ë ÎËÚ‡ÚÛÂ. ÇÓÁÏÓÊÌÓ, Ó‰ÌÓÈ ËÁ Ò‡Ï˚ı ‚‡ÊÌ˚ı ÍÛθÚÛÌ˚ı Ë ËÌÚÂÎÎÂÍÚۇθÌ˚ı Ú‡‰ËˆËÈ ‚ êÓÒÒËË fl‚ÎflÂÚÒfl ÚÓ Á̇˜ÂÌËÂ, ÍÓÚÓÓ Ôˉ‡ÂÚÒfl ‡Á‚ËÚ˲ ËÒÍÛÒÒÚ‚‡ Ë ÎËÚ‡ÚÛ˚, Ë ÍÓÚÓÓ ÏÓÊÂÚ ÔÓÒÎÛÊËÚ¸ ıÓÓ¯ËÏ ÔËÏÂÓÏ ÏËÓ‚ÓÏÛ ÒÓÓ·˘ÂÒÚ‚Û ‚ ‰‚‡‰ˆ‡Ú¸ Ô‚ÓÏ ‚ÂÍÂ. Ç ÓÚ΢ˠÓÚ Ì‡Ò, Û ‚‡Ò ‰‡Ê ÒÓ‚ÂÚÒÍËÈ ÂÊËÏ Ì ÒÚÓθ „Û·Ó ‚ϯ˂‡ÎÒfl ‚ ÛÒÒÍËÈ flÁ˚Í Ë ÎËÚ‡ÚÛÛ, ˜ÚÓ·˚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ Ëı ËÁÏÂÌËÚ¸. ë„ӉÌfl, ÍÓ„‰‡ Ë̉˂ˉۇÎËÁÏ Ë ‡Á‚Ë‚‡˛˘ËÈÒfl ‚ÏÂÒÚÂ Ò ÌËÏ ˝„ÓËÁÏ ‚˚ıÓ‰flÚ Ì‡ Ô‰ÌËÈ Ô·Ì, ÛÒÒÍÓ „ÓÒÚÂÔËËÏÒÚ‚Ó, Í‡Í Ë ÚÛˆÍÓÂ, fl‚Îfl˛ÚÒfl ‰Ó·Ó‰ÂÚÂÎflÏË, ÍÓÚÓ˚ ̇‰Ó ÒÓı‡ÌËÚ¸. Ç êÓÒÒËË ÂÒÚ¸ ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î˚,
«Понимание того, что человек в основе своей благороден и ищет правду и доброту, еще больше сближают нас.» “Temelde insan›n kerim bir varl›k oldu¤u ve do¤ruyu, iyiyi arad›¤› gibi hususlar bizi birbirimize daha da yaklaflt›r›yor.” ÛÚ‚Âʉ‡˛˘Ë ‚ Ò‚ÓËı ‡·ÓÚ‡ı Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ÒÓÎˉ‡ÌÓÒÚ¸ ‚ ÔÓÚË‚Ó‚ÂÒ ˜ÂÁÏÂÌÓÏÛ Ë̉˂ˉۇÎËÁÏÛ, ÓʉÂÌÌÓÏÛ ÏÓ‰ÂÌËÁ‡ˆËÂÈ. è‡Úˇı åÓÒÍÓ‚ÒÍËÈ Ë ÇÒÂfl êÛÒË ÄÎÂÍÒËÈ II ‚ ËÌÚ‚¸˛ ÊÛ̇ÎÛ «ÑˇÎÓ„ Ö‚‡ÁËfl» „Ó‚ÓËÎ, ˜ÚÓ ÓÒÌÓ‚‡ÌË ӷ˘ÂÒÚ‚‡, ÍÓÚÓÓÂ Ò Û‚‡ÊÂÌËÂÏ ÓÚÌÓÒËÚÒfl Í ˜ÂÎӂ˜ÂÒÍËÏ ˆÂÌÌÓÒÚflÏ Ë Ê·ÌËflÏ, Ó·ÂÒÔ˜ËÚ ÒÚ‡·ËθÌ˚È ÔÓ‰˙ÂÏ ˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚‡ ̇ ‰Ó΄Ë ÒÚÓÎÂÚËfl: «Ç êÓÒÒËË Î˛‰Ë, ÓÚÌÓÒfl˘ËÂÒfl Í ‡ÁÌ˚Ï ÂÎË„ËflÏ Ë Ì‡Ó‰‡Ï, ‚ Ú˜ÂÌË ‰ÓÎ„Ó„Ó ‚ÂÏÂÌË ÊËÎË ‚ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚Í β·‚Ë, Û‚‡ÊÂÌËfl Ë Ïˇ. í‡Í‡fl ÒËÚÛ‡ˆËfl Ì ÔÓfl‚Ë·Ҹ Ò‡ÁÛ. å˚ Á̇ÂÏ ˆÂÌÛ Ì‡¯Â„Ó ÓÔ˚Ú‡. à Ï˚ „ÓÚÓ‚˚ ÔÓ‰ÂÎËÚ¸Òfl ̇¯ËÏ ÓÔ˚ÚÓÏ ÒÓ ‚ÒÂÏ ÏËÓÏ». ùÚÓ Ì‡¯Â Ó·˘Â ÔÓÊ·ÌËÂ. Ç êÓÒÒËË ‚˚‡ÒÚ‡˛Ú ÍÛÔÌ˚ ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î˚. é‰ÌËÏ ËÁ ÌËı fl‚ÎflÂÚÒfl, ̇ÔËÏÂ, ˝ÍÒÔÂÚ ÔÓ ËÒ·ÏÒÍÓÏÛ Ô‡‚Û „-Ì ãÂÓÌˉ ë˛ÍËflÈÌÂÌ. éÌ Ó·‡˘‡ÂÚ Ì‡¯Â ‚ÌËχÌË ̇ ˝ÎÂÏÂÌÚ˚, Ò·ÎËʇ˛˘Ë á‡Ô‡‰ Ò ÇÓÒÚÓÍÓÏ, Ò
surdan müteflekkil kainatta her bir fley umumî bir hedef istikametinde di¤erleriyle içten bir münasebet ve yardımlaflma halinde ve nasıl mesela her gün yedi¤imiz ekme¤i elde edebilmemiz için ısısı ve ıflı¤ıyla günefl, su, hava, toprak, bu¤day tohumu ve bizim eme¤imiz orantılı bir iflbirli¤i içinde, öyle de insanlar arasındaki farklılıklar da esasen çatıflma de¤il, yardımlaflma içindir; umumî ve ortak bir hedefe hizmet içindir. Nedir bu umumî ve ortak hedef? Bu mevzuda dinlerin söyledikleriyle tarih boyu bazı istisnalar dıflında önde gelen filozofların söyledikleri birbirlerinden farklı olmamıfltır. Hepsi de insanın yeryüzü hayatının gayesi üzerinde durmufllardır. Mesela Kant, bu gayeyi izah ederken, insanın varlık gayesinin maddî hazları tatmin olamayaca¤ının, çünkü bu konuda insanın hayvanlara yetiflmesinin mümkün olmadı¤ının, dolayısıyla insanın varlık gayesini ahlakî terbiyeyle gerçek insanlı¤a ulaflma, bir bakıma kamil insan olmada aramak gerekti¤inin altını çizer. Bir baflka Alman filozofu Schiller de, insanî varlı¤ı onu hayvanlardan ayıran Geist adını verdi¤i bir özde arar. ‹nsiyaklara, hislere tabi olma ve bu flekilde neslin devamına hizmet etmeyi insanın hayvanlarla ortak yanı olarak zikrederken, Geist’i ve onun faaliyetlerini insandaki hislere ve temayüllere istikamet tayin etme ve onları dizginleme olarak tarif eder ve gerçek insanî hürriyeti bu faaliyette görür. Hazcı olarak bilinen John Stuart Mili gibi filozoflar ise en yüksek hazza ulaflmayı hayatın gayesi kabul etti¤i ve bununla insana domuzlara layık bir haz hedefi tayin etti¤i tenkitlerine cevap verirken, yine insanî varolufltaki temel gayeye müracaat eder ve kastının zihnî, vicdanî ve duygulara has en yüksek hazlar oldu¤unu belirtir. Eski ça¤lara gidecek olursak, mesela bir yanda Batı’da Eflatun insan ve e¤itimi için iyiye, do¤ruya, güzele ve adalete ulaflmayı hedef olarak tercih ederken, Do¤u’da faziletli bir cemiyet arayıflı içindeki Konfüçyüs, insanı sevmek, hikmeti sevmek, samimiyeti sevmek, hakikati sevmek, cesareti sevmek ve kararlılı¤ı sevmek olarak tespit etti¤i insanî hedeflerin hepsinin ancak ö¤renmeyi sevmek ve ö¤renmekle mümkün olaca¤ını, ö¤renmekle de insanın liyakat, do¤ruluk, akıllılık, dürüstlük, iktisat, bozulmama, anne-baba haklarına riayet, cömertlik, disiplin ve samimiyet gibi faziletlere ulaflması gerekti¤inden söz eder.
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
ayd›nlar gülen’e sordu вопросы ученых к гюлену
ÏÛÒÛθχÌÒÍËÏ ÏËÓÏ, ÓÚ‰‡ÂÚ ‰ÓÎÊÌÓ ͇ʉÓÈ ˆÂÌÌÓÒÚË, ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ Á‡ Ò·ÎËÊÂÌËÂ Ë ‰Ë‡ÎÓ„ Ô‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎÂÈ ‡ÁÌ˚ı ÂÎË„ËÈ. åËÌËÒÚ ËÌÓÒÚ‡ÌÌ˚ı ‰ÂÎ êÓÒÒËË „-Ì ë.Ç. ㇂ӂ ‚ Ò‚ÓÂÈ ÒÚ‡Ú¸Â, ÓÔÛ·ÎËÍÓ‚‡ÌÌÓÈ ‚ ‰Â͇·Â 2004 „Ó‰‡ ‚ fl‰Â ÚÛˆÍËı „‡ÁÂÚ, Á‡fl‚ËÎ, ˜ÚÓ «ÌËÍÚÓ ‚ÏÂÒÚÓ Ò‡ÏËı êÓÒÒËË Ë íÛˆËË Ì ‚ÓÁ¸ÏÂÚ Ì‡ Ò·fl ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ ÒÚ‡Ú¸ ÏÓÒÚÓÏ ÏÂÊ‰Û ‡ÁÌ˚ÏË ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËflÏË, Ë ‡ÍÚË‚ÌÓ ÔÓÏÓ„‡Ú¸ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌ˲ ·Û‰Û˘Ëı Ò‚flÁÂÈ ÏÂÊ‰Û Ö‚ÓÔÓÈ Ë ÄÁËÂÈ, á‡Ô‡‰ÓÏ Ë ÇÓÒÚÓÍÓÏ». ÖÒÎË Û˜ÂÒÚ¸ Ú‡ÍË هÍÚÓ˚, Í‡Í ÍÛθÚÛÌ˚Â Ë ËÌÚÂÎÎÂÍÚۇθÌ˚ ڇ‰ËˆËË êÓÒÒËË,  ËÒÚÓ˘ÂÒÍËÈ ÓÔ˚Ú, „ÂÓÔÓÎËÚ˘ÂÒÍÓÂ Ë „ÂÓÒÚ‡Ú„˘ÂÒÍÓ ÔÓÎÓÊÂÌËÂ, ̇΢ˠ·Óθ¯Ëı Á‡Ô‡ÒÓ‚ ÔËÓ‰Ì˚ı ˝Ì„ÓÌÓÒËÚÂÎÂÈ, „Ë„‡ÌÚÒÍÛ˛ ÏÓ˘¸, ÚÓ êÓÒÒËfl ÏÓÊÂÚ ‚ÌÂÒÚË ·Óθ¯ÓÈ ‚Í·‰ ‚ ÔÓ‰‰ÂʇÌË Ïˇ Ì ÚÓθÍÓ ‚ ̇¯ÂÏ Â„ËÓÌÂ, ÌÓ Ë ‚Ó ‚ÒÂÏ ÏËÂ. Ç ÔÓÒΉÌË „Ó‰˚ ‚ ‡ÁÌ˚ı Òڇ̇ı Ïˇ ‡ÒÚÂÚ ËÌÚÂÂÒ Í Ç‡¯ÂÏÛ Û˜ÂÌ˲ Ë ÊËÁÌÂÌÌ˚Ï ÔË̈ËÔ‡Ï. åÌÓ„Ë ҘËÚ‡˛Ú ‚‡Ò Ïۉʇ‰‰Ë‰ÓÏ ËÒ·χ Ë ÔÓ„ÂÒÒË‚Ì˚Ï ÏÛÒÛθχÌÒÍËÏ Û˜ÂÌ˚Ï, ˜¸Ë Ú‡ÙÒË˚ Óڂ˜‡˛Ú ̇ ËÁÏÂÌÂÌËfl, ÔÓËÒıÓ‰fl˘Ë ‚ ÏËÂ. Ç˚ Òӄ·ÒÌ˚ Ò Ú‡ÍÓÈ ÓˆÂÌÍÓÈ Ç‡¯Â„Ó ÒÚ‡ÚÛÒ‡? Ç ËÒ·Ï Á‚‡ÌË Ïۉʇ‰‰Ë‰‡ (Ó·ÌÓ‚ËÚÂÎfl) fl‚ÎflÂÚÒfl Ó˜Â̸ ‚˚ÒÓÍËÏ. éÌÓ Ú·ÛÂÚ ÓÚ ˜ÂÎÓ‚Â͇ ·˚Ú¸ Òӂ¯ÂÌÌ˚Ï ‚ ̇ÛÍÂ, ̇‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË Ë Ôӂ‰ÂÌËË. LJ¯ ÔÓÍÓÌ˚È ÒÎÛ„‡ ÌËÍÓ„‰‡ Ì „̇ÎÒfl Á‡ Ú‡ÍËÏ ‚˚ÒÓÍËÏ Á‚‡ÌËÂÏ Ë ÌËÍÓ„‰‡ Ì ҘËڇΠÒ·fl Ú‡ÍÓ‚˚Ï. ü Ì Ô‰ÒÚ‡‚Îfl˛ ‚‡Ï ËÒÎ‡Ï ‚ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ËÌÚÂÔÂÚ‡ˆËË. ü ÒÚ‡‡˛Ò¸ ‚˚‡ÁËÚ¸ ËÒ·Ï, ÍÓÚÓ˚È Ô‰ÔËÒ‡Ì ÇÒ‚˚¯ÌËÏ ‚ äÓ‡ÌÂ, Ë ÍÓÚÓÓÏÛ èÓÓÍ åÛı‡Ïω (Ò.‡.Ò.) Ó·Û˜‡Î Ë ÒÎÓ‚ÓÏ, Ë ÔËÏÂÓÏ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÊËÁÌË. èÓ˜ÂÏÛ ÌÂÍÓÚÓ˚ β‰Ë ÔÓÌËχ˛Ú ËÒÎ‡Ï ÔÓ-ËÌÓÏÛ? ç‡ ˝ÚÓ ÂÒÚ¸ Ô˘ËÌ˚. ë ÚË̇‰ˆ‡ÚÓ„Ó ‚Â͇ ‚ ÏÛÒÛθχÌÒÍÓÏ ÏË ̇ÒÚÛÔËÎ ÔÂËÓ‰ ÒÚ‡„̇ˆËË ‚ ̇ÛÍÂ. èÂӷ·‰‡˛˘Â Á̇˜ÂÌË ÔÓÎÛ˜ËÎË ÒË· Ë Á‡ÍÓÌ, ‡ ÏÛ‰ÓÒÚ¸ (ıËÍχÚ) Ë Ì‡Û͇ (ËÎÏ) ÛÚ‡ÚËÎË ÚÓ ‚ÎËflÌËÂ, ÍÓÚÓÓ ÓÌË ËÏÂÎË ‚ Ô‰˚‰Û˘Ë ‚Â͇. Ç ÂÁÛθڇÚÂ, Í‡Í ‚˚ ıÓÓ¯Ó Á̇ÂÚÂ, ‰‚‡‰ˆ‡Ú˚È ‚ÂÍ ËÒ·ÏÒÍËÈ ÏË ‚ÒÚÂÚËÎ ‚ ÒÓÒÚÓflÌËË ‡ÁÛıË Ë ÍÓÎÓÌˇθÌÓÈ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË. ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, ‚ ͇ʉÓÈ ÏÛÒÛθχÌÒÍÓÈ Òڇ̠ԉÔËÌËχÎËÒ¸ ÔÓÔ˚ÚÍË ËÁÏÂÌËÚ¸ Ú‡ÍÓ ÔÓÎÓÊÂÌËÂ. Ç ÓÒ‚Ó·Ó‰ËÚÂθÌ˚ı ‰‚ËÊÂÌËflı Ë ‚ÓÈ̇ı ÂÎË„ËÓÁÌ˚È Ù‡ÍÚÓ ÒڇΠ‰‚ËÊÛ˘ÂÈ ÒËÎÓÈ. ëÓ ‚ÂÏÂÌÂÏ ÂÎË„Ëfl Òڇ·
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
marifetine ulaflmayı koyar. Alimlerimiz, mütefekkirlerimiz, insandan baflka di¤er canlılar, mesela hayvanlar yeryüzüne gelirken yeryüzü hayatının flartlarını adeta bir baflka alemde ö¤renmifl olarak gelir ve hemen hayata adapte olurlarken, insanın potansiyel insan olmaktan gerçek insan olmaya yürümesinin ancak ö¤renmekle mümkün olaca¤ı üzerinde dururlar.
«Среди моих ровесников и людей более молодых очень мало тех, кто не читал Пушкина, Достоевского, Толстого, Чехова, даже Гоголя, Максима Горького и Пастернака.» “Benim yafl›mda olan, benden sonra gelen entelektüeller içinde Puflkin’i, Dostoyevski’yi, Tolstoy’u, Çehov’u, hattâ Gogol’u, Maxim Gorki’yi, Pasternak’› okumayan çok azd›r.”
Kur’an’da okudu¤umuz ve mevzu üzerinde yazan ‹slam alim ve mütefekkirlerinden takip etti¤imiz kadarıyla, ‹slam da insanî varoluflun temeline eflyanın bilgisine sahip olmayı, yani en genifl manasıyla ilmi, ilimle yeryüzünü imar etmeyi, kainatı bir kitap gibi okuyup, Allah
Demek oluyor ki, ‹slamî terminolojide adına “fıtrat” denilen hepimizde ortak de¤iflmez bir insanî özümüz, bir insanlık ortak paydamız var. ‹flte bu insanlık ortak paydamız, ortak ihtiyaçlarımız, ortak hususiyetlerimiz, dünyanın neresinde olursa olsun e¤itimde de temel düsturları belirler. Farklılık gibi gördü¤ümüz hususlar bile, bir yapbozun parçaları gibi ortaya garip bir bütün çıkarır. Nasıl temel maddî ihtiyaçlarımız ilk insandan bu yana de¤iflmemifl ve yine ilk insandan bu yana aynı unsurlarla karflılanıyor ve hava, su, ekmek bu ihtiyaçları gidermede her zaman aslî yerlerini koruyor; öyle de e¤itime mevzu zihnî ve manevî yanımızla da biz hep aynıyız. Bütün insanlarca paylaflılan temel insanî hususiyetler, temel ahlakî de¤erler, insanî hayatın herkes için ortak yanları, e¤itim için de dünyanın her yanında geçerli olabilecek temel esasları tayin etmektedir. Geriye kala kala sadece uygulanacak metotlar kalmaktadır ki, bu mevzuda e¤itimcilerimizin, yıllardır, hatta asırlardır yaptıkları çalıflmalardan faydalanır, bunları gelifltirmeye gayret eder, insanî psikolojideki ferdî farklılıkları, uygulamada kültür ve co¤rafya farklılıklarından gelen hususları nazara alır, öyle davranırız. Din ve ahlak bakımından açık bir insan olarak Rus kültür, entelektüel ve manevî geleneklerini mutlaka biliyorsunuzdur. Size göre bu geleneklerin hangi özellikleri en de¤erli, yararlı ve 21. yüzyılda gerçeklefltirilmeye layık olandır? ‹nsanların kalp ve akıllarının manevî destekle, mantıkla, sosyal endifleyle, sorumlulukla kültür özlü hayat prensiplerini benimsedi¤i günümüzde Rusya’nın gelece¤ini ve Avrasya’da görevini nasıl görüyorsunuz? Rus kültür, entelektüel ve manevî geleneklerini önemli ölçüde Rus edebiyatından takip edebildi¤imi ve takip edebildi¤im kadarıyla da Rusya’nın bil-
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
65
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
вопросы ученых к гюлену ayd›nlar gülen’e sordu
‚ÓÒÔËÌËχڸÒfl Í‡Í Ë‰ÂÓÎÓ„Ëfl. à ÒÌÓ‚‡ ËÏÂÎÓ ÏÂÒÚÓ ÔÂÌ·ÂÊÂÌË ÏÛ‰ÓÒÚ¸˛ Ë Ì‡ÛÍÓÈ. äÓÏ ÚÓ„Ó, Á‡Ó‰ËÎËÒ¸ ÔÓÚË‚ÓÒÚÓfl˘Ë ‰Û„ ‰Û„Û ‡‰Ë͇θÌ˚ ˉÂÈÌ˚ ‰‚ËÊÂÌËfl. é‰ÌË, ÔÂÌ·„‡fl ·Ó„‡ÚÓÈ ËÒÚÓ˘ÂÒÍÓÈ Ô‡ÍÚËÍÓÈ ËÒ·χ, ÔËÌflÎË ‚ÂҸχ ÔÛËÚ‡ÌÒÍÛ˛ χÌÂÛ, ÛÚ‚Âʉ‡fl, ˜ÚÓ ÓÌË ‚ÓÁ‚‡˘‡˛ÚÒfl Í äÓ‡ÌÛ Ë ÒÛÌÌÂ, ˜ÚÓ ·Û‰ÚÓ ·˚ ÂÎË„Ëfl ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÚÓθÍÓ ‚ ÍÌË„‡ı; Ë ˝ÚÓ ·˚ÎÓ ÔÓıÓÊ ̇ ÔÓÔ˚ÚÍÛ ÔÓÒÚÓËÚ¸ ‰ÓÏ Ì‡ ‚Ó‰Â. ÑÛ„Ë ÔÓÔ˚Ú‡ÎËÒ¸ Ô‚‡ÚËÚ¸ ËÒÎ‡Ï ‚ ‰‚ËÊÛ˘Û˛ ÒËÎÛ ÓÒ‚Ó·Ó‰ËÚÂθÌ˚ı ‚ÓÈÌ Ë Ì‡ˆËÓ̇ÎËÁËÓ‚‡ÎË Â„Ó. ïÓÚfl ‚Ò ˝ÚË
··Ó‡ÚÓËÂÈ Ë ÏÌÓ„Ó͇ÚÌÓ ÔÓ‚ÚÓfl˛˘Û˛ Ò‚ÓÈ ÓÔ˚Ú. à̇˜Â „Ó‚Ófl, fl ÔÓflÒÌfl˛ ËÒ·Ï, ÍÓÚÓ˚È ÓÔËÒ˚‚‡ÂÚÒfl ‚ äÓ‡ÌÂ Ë ÔÓÔӂ‰ÛÂÚÒfl ÊËÁ̸˛ Ò‡ÏÓ„Ó èÓÒ·ÌÌË͇ ÅÓʸ„Ó. ü Ô˚Ú‡˛Ò¸ Ô‰‡Ú¸ ËÒÎ‡Ï Ú‡ÍËÏ, ͇ÍÓÈ ÓÌ ÂÒÚ¸. ÇÓ-‚ÚÓ˚ı, ·ÂÁ„‡ÏÓÚÌÓÒÚ¸, „ÓÒÔÓ‰ÒÚ‚Û˛˘‡fl ‚ ÔÓÒΉÌË ‚Â͇ ‚ ËÒ·ÏÒÍÓÏ ÏËÂ, Óı‚‡ÚË· Ë Ó·Î‡ÒÚ¸ ÂÎË„ËË. Ä ‚‰¸ ͇ʉ‡fl ̇Û͇ ËÏÂÂÚ Ò‚ÓÈ ÔÓ‰ıÓ‰, Ú.Â. ÏÂÚÓ‰ÓÎӄ˲. ä ÒÓʇÎÂÌ˲, ÏÌÓ„ËÂ, ÍÚÓ „Ó‚ÓËÚ Ó· ËÒ·ÏÂ Ë ‡·ÓÚ‡ÂÚ ÔÓ Ú‡ÍËÏ ÚÂχÏ, Í‡Í «Ú‡ÙÒË», «ı‡‰ËÒ» Ë «ÙËÍı», Ì ËϲÚ
«Я не представляю вам ислам в собственной интерпретации. Я стараюсь выразить ислам, который предписан Всевышним в Коране, и которому Пророк Мухаммед (с.а.с.) обучал и словом, и примером собственной жизни.» “fiahsen ‹slam’ı kendime ait bir yorumla takdim etmiyorum. Kur’an’da Cenab-ı Allah’ın bize anlattı¤ı, Peygamber Efendimizin (s.a.s) sözleriyle ve hayatıyla ö¤retti¤i, tatbik etti¤i ‹slam ne ise, onu ifade etmeye çalıflıyorum.”
„ÛÔÔ˚ Ó·‡˘‡ÎËÒ¸ Í äÓ‡ÌÛ Ë ÒÛÌÌÂ, ÓÌË Ì ÒÏÓ„ÎË ÔÓÌflÚ¸ äÓ‡Ì Í‡Í Â‰ËÌÓ ˆÂÎÓÂ, Ì ÒÏÓ„ÎË ÓˆÂÌËÚ¸ ‡flÚ˚ (Á̇ÏÂÌËfl) äӇ̇ ‚ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË Ë ‚ Ò‚flÁË Ò ‰Û„ËÏË ‡flÚ‡ÏË. àÁ-Á‡ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ËÒÎ‡Ï Ì ‡ÒÒχÚË‚‡ÎÒfl Í‡Í Â‰ËÌÓ ˆÂÎÓÂ, ‡ Â„Ó ˜‡ÒÚË Ì ‡ÒÒχÚË‚‡ÎËÒ¸ ‚ Ò‚flÁË ‰Û„ Ò ‰Û„ÓÏ, ÔÓfl‚ËÎÓÒ¸ ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó ÚÓÎÍÓ‚‡ÌËÈ ËÒ·χ. LJ¯ ÔÓÍÓÌ˚È ÒÎÛ„‡ ÔÓÔ˚Ú‡ÎÒfl Ò Ò‡ÏÓ„Ó Ì‡˜‡Î‡, ‚ ÏÂÛ Ò‚ÓËı ÒËÎ, ‚˚‡·ÓÚ‡Ú¸ ˆÂÎÓÒÚÌÛ˛ ÚÓ˜ÍÛ ÁÂÌËfl. ÉÓ‚Ófl Ó äÓ‡ÌÂ Ë ÒÛÌÌÂ, ÒΉӂ‡ÎÓ ·‡Ú¸ ‚Ó ‚ÌËχÌË ËÒÚÓ˲, fl‚Îfl˛˘Û˛Òfl ‰Îfl ̇Ò
66
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
Ô‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Ó ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„ËË Í‡Ê‰Ó„Ó Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËfl ̇ÛÍË, Ó Ì‡ÛÍ flÁ˚͇ Ë ÎÓ„ËÍË. ç‡ Ò‡ÏÓÏ ‰ÂÎÂ, ÔÂʉ ˜ÂÏ Ì‡˜‡Ú¸ ÚÓÎÍÓ‚‡Ú¸ äÓ‡Ì, ̇‰Ó ÔÂ͇ÒÌÓ Á̇ڸ ÏÂÚÓ‰ÓÎӄ˲ Ú‡ÙÒˇ. è‰ ÚÂÏ, Í‡Í Ì‡˜‡Ú¸ ‡ÒÒχÚË‚‡Ú¸ ÒÛÌÌÛ èÓÓ͇ Ë ı‡‰ËÒ˚, ÒΉÛÂÚ ıÓÓ¯Ó ËÁÛ˜ËÚ¸ ÏÂÚÓ‰ÓÎӄ˲ ı‡‰ËÒÓ‚. è‰ ÚÂÏ Í‡Í Ì‡˜‡Ú¸ „Ó‚ÓËÚ¸ Ë ÔËÒ‡Ú¸ Ó ÙËÍı – ËÒ·ÏÒÍÓÏ Ô‡‚Â Ë ‚˚ÌÓÒËÚ¸ ¯ÂÌËfl, ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ˚ ̇ ËÒ·ÏÂ, ̇‰Ó Ó˜Â̸ ıÓÓ¯Ó ÛÒ‚ÓËÚ¸ ÏÂÚÓ‰ÓÎӄ˲ ÙËÍı‡. á‰ÂÒ¸, ÍÓ̘ÌÓ, ÌÂÛÏÂÒÚÌÓ ‚‰‡‚‡Ú¸Òfl ‚ ÔÓ‰Ó·ÌÓÒÚË, ÌÓ ‰Îfl ÎÛ˜¯Â„Ó ÔÓÌËχÌËfl
hassa son birkaç asır tarihinin Osmanlı ve Türkiye tarihiyle büyük paralellikler arz etti¤ini hayretle görüyorum. Benim yaflımda olan, benden sonra gelen entelektüeller içinde Puflkin’i, Dostoyevski’yi, Tolstoy’u, Çehov’u, hatta Gogol’u, Maksim Gorki’yi, Pasternak’ı okumayan çok azdır. Bu dev romancı, hikayeci, tiyatrocu ve flairlerin bizzat kendi hayatları, eserlerinde iflledikleri temalar, ürettikleri kahramanlar, bilhassa Osmanlı Devleti’nin yıkılıfl asırları olan 19’uncu asırla 20’nci asrın ilk çeyre¤indeki ve bu dönemden Cumhuriyet dönemine ulaflmıfl pek çok yazarımızın hayatlarına, kahramanlarına ne kadar benzemektedir. Benzemektedir, çünkü Gogol’un Palto’suyla alakalı olarak Dostoyevski’nin yaptı¤ı o çok özlü “Hepimiz, Gogol’un Palto’sundan çıktık” de¤erlendirmesi, bizim son dönemler tarihimize ve toplumumuza daçok uymaktadır. Yine Gogol’un Ölü Canlar’da anlattı¤ı köylüler, aynı zamanda bizim köylülerimizdi. Maskatı re’sim olan Erzurum’a kadar gelen Puflkin’in Yevgeny Onegin ve “Kıfl Akflamı” fliirlerinde tasvir etti¤i melankoli bizim melankolimizdir. Dostoyevski’nin Ecinniler’i bizdeki karbonilere ne kadar benzer; sanki aynı gizli cemiyetler, aynı siyasî entrikalar, suikastler ve cinayetler anlatılıyor gibidir. Batı edebiyatı karflısında kendi toplumlarının de¤erlerini korumaya çalıflan Çehov’la bizde Ahmet Mithat Efendi, Tolstoy-Turgenev kavgası ile bizdeki Mehmet Akif-Tevfik Fikret kavgası ne kadar birbirine benzerse; Rus aydınları ve toplumun bir kesiminde geliflen nihilizm ve materyalizm ile Anna Karenina’da Tolstoy’un ciddî tenkit etti¤i aralarında Fransızca konuflmayı Rusça konuflmaya tercih eden sosyete gibi, bunlara karflılık Dostoyevski’nin bütün kötülükler ve ızdıraplar içinde dine yönelen Raskolnikov ve Sonya’sını da nasıl aynen Türkiye’de bulmak mümkünse, Pasternak’ın Doktor Jivago’sunda derinlemesine inceledi¤i aflk, ölümsüzlük ve Allah ile uzlaflma arayıfllarını da Osmanlı’nın son ve Türkiye’nin Cumhuriyet nesillerinde birebir müflahede etmek aynı flekilde mümkündür. Bunların yanı sıra, Anton Çehov’un Üç Kızkardefl’ini okurken, bizde Münevver Ayafllı’nın Pertev Bey’in Üç Kızı’nı okuyor gibi oluruz. Yine, Ekim 1917 devriminden sonra, ona ciddî destek vermifl bulunan Mayakovski’nin bilahare intiharla neticelenen sükut-u hayalini, onun gibi, büyük flair Pasternak’ın hayal
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
ayd›nlar gülen’e sordu вопросы ученых к гюлену
˝ÚÓ„Ó ‚ÓÔÓÒ‡ ÔÓÁ‚ÓθÚ ÏÌ Ò͇Á‡Ú¸ ÒÎÂ‰Û˛˘ÂÂ. Ç äÓ‡ÌÂ Ë ÒÛÌÌ ÂÒÚ¸ ÌÂËÁÏÂÌÌ˚ ÓÒÌÓ‚Ì˚ ÔÓÎÓÊÂÌËfl – ÏÛı͇χÚ. ëÚÓÎÔ˚ ‚Â˚ (ËχÌ), ·Ó„ÓÒÎÛÊÂÌËfl (Ë·‡‰‡Ú), ÂÎË„ËÓÁÌÓ-Ô‡‚Ó‚˚ Á‡Íβ˜ÂÌËfl (ıÛÍÏ), Ì ÓÒÚ‡‚Îfl˛¯Ë ÒÓÏÌÂÌËÈ ‚ ‰ÓÁ‚ÓÎÂÌÌÓÒÚË (ı‡Îflθ) Ë Ì‰ÓÁ‚ÓÎÂÌÌÓÒÚË (ı‡‡Ï), ÒÔ‡‚‰ÎË‚ÓÒÚ¸ (‡‰‡Î‡Ú), Ô‡‚‰Ë‚ÓÒÚ¸ (ı‡Í͇ÌËflÚ), ˜ÂÒÚÌÓÒÚ¸, ËÒÍÂÌÌÓÒÚ¸, ÏËÎÓ҉ˠ(χı‡Ï‡Ú), β·Ó‚¸, ÌÂÊÌÓÒÚ¸ Ë ‰Û„Ë ÔË̈ËÔ˚ ̇‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚË fl‚Îfl˛ÚÒfl ÓÒÌÓ‚‡ÏË, ÍÓÚÓ˚ Ï˚ ̇Á˚‚‡ÂÏ «ÏÛı͇χڻ. ֢ ÂÒÚ¸ ÂÎË„ËÓÁÌ˚ ÔË̈ËÔ˚, ÍÓÚÓ˚ Ï˚ ̇Á˚‚‡ÂÏ «ÏÛÚ‡¯‡ıË·‡Ú». éÌË fl‚Îfl˛ÚÒfl ÓÚÌÓÒËÚÂθÌ˚ÏË ËÒÚË̇ÏË ‚ ̇¯ÂÈ ÊËÁÌË, ÍÓÚÓ˚ ÏÓ„ÛÚ ˜‡ÒÚ˘ÌÓ ‚ˉÓËÁÏÂÌflÚ¸Òfl Ë ÔÓıÓÊË Ì‡ ÔËÁÏÛ, ÔÂÎÓÏÎfl˛˘Û˛ ÎÛ˜ Ò‚ÂÚ‡. чÊ ÌÂÍÓÚÓ˚ ̇ÒÒ˚ (ı‡‰ËÒ˚ Ë ‡flÚ˚) ÏÓ„ÛÚ ÔÓÎÛ˜ËÚ¸ ‡ÁÌ˚ ÓÚ‡ÊÂÌËfl ‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ‚ÂÏÂÌË, ÓÒÌÓ‚‡ÌËÈ, ÛÒÎÓ‚ËÈ Ë Î˛‰ÂÈ. ÇÒ ˝ÚÓ ‰‡ÎÓ ÙÓÏÛ ÌÂÍÓÚÓ˚Ï ÚÂıÌ˘ÂÒÍËÏ ÔÓÎÓÊÂÌËflÏ ‚ ÔÓÌËχÌËË ËÒ·ÏÒÍÓ„Ó Ô‡‚‡, äӇ̇ Ë ÒÛÌÌ˚. éÌË Ì‡Á˚‚‡˛ÚÒfl «Ì‡ÒËı-χÌÒÛı», «ÏÛÚ·Í-ÏÛ͇Èfl‰», «ÛÏÛÏ-ıÛÒÛÒ». åÌÓ„Ë ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚ ÏÛÒÛθχÌÂ Ë ËÒÒΉӂ‡ÚÂÎË, ÍÓÚÓ˚ ËÁÛ˜‡˛Ú ËÒ·Ï, Í ÒÓʇÎÂÌ˲, Ì ӷ‡˘‡˛Ú ̇ ÌËı ‚ÌËχÌËfl, ‡ ËÌÓ„‰‡ Ë Ì ËÏÂ˛Ú Ô‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Ó ÌËı. éÚ‚ÂÚ Ì‡ ‚‡¯ ‚ÓÔÓÒ Ó· Ó·ÌÓ‚ÎÂÌËË (Ú‡‰Êˉ) ÔÓÎÛ˜ËÎÒfl ÌÂÒÍÓθÍÓ ‰ÎËÌÌ˚Ï, ÔÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ fl ÔÓÔ˚Ú‡ÎÒfl ÔÓ͇Á‡Ú¸, ˜ÚÓ Ì‚ÓÁÏÓÊÌÓ ‚ÁflÚ¸ ̇ Ò·fl Ú‡ÍÓ ·Óθ¯Ó ‰ÂÎÓ, Ë ˜ÚÓ fl ÔÓÒÚÓ Ô˚Ú‡˛Ò¸ Ó·˙flÒÌËÚ¸ ËÒÎ‡Ï ‚ ‡Ï͇ı ë‚fl˘ÂÌÌÓÈ ÍÌË„Ë Ë ÒÛÌÌ˚. ä‡ÍÓÈ ‚ÓÔÓÒ ıÓÚÂÎË ·˚ Ç˚ Á‡‰‡Ú¸ Ò·Â, ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ, ÓÒÚÓ Ó˘Û˘‡˛˘ÂÏÛ ÔÂÂÏÂÌ˚ ‚ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÏ ÏËÂ? óÚÓ Ò„ӉÌfl ·Óθ¯Â ‚ÒÂ„Ó ËÌÚÂÂÒÛÂÚ Ë Ì‡ÔÓÎÌflÂÚ ˝ÌÚÛÁˇÁÏÓÏ Ç‡Ò, ÍÓ„‰‡ Ç˚ ‡ÁÏ˚¯ÎflÂÚÂ Ó ÒÛ‰¸·‡ı ˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚‡? ÇÓÁÏÓÊÌÓ, Ò‡Ï˚È ÊËÁÌÂÌÌÓ ‚‡ÊÌ˚È ‚ÓÔÓÒ Á‚Û˜ËÚ Ú‡Í: Í‡Í ÏÓÊÂÏ Ï˚, ÌÂÒÛ˘Ë ÓÒÌÓ‚ÌÛ˛ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ Ô‰ ÄηıÓÏ, β‰¸ÏË Ë ‚ÒÂÏ ÏËÓÏ, ÔÂÂÌÂÒÚË ÛÚÂflÌÌ˚È Ì‡ÏË ‡È ̇ áÂÏβ Ë Ô‚‡ÚËÚ¸ áÂÏβ ‚ ‡ÈÒÍËÈ Û„ÓÎÓÍ? LJ¯Â„Ó ÔÓÍÓÌÓ„Ó ÒÎÛ„Û ‡‰ÛÂÚ, ‚ÒÂÎflÂÚ Ì‡‰ÂÊ‰Û Ë Ì‡ÔÓÎÌflÂÚ ˝ÌÚÛÁˇÁÏÓÏ ÔÓÒÚÂÔÂÌÌÓ Ì‡·Ë‡˛˘‡fl ÚÂÏÔ ‡·ÓÚ‡ ‚ ‰‡ÌÌÓÏ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËË Ú‡ÍËı ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡ÎÓ‚ Í‡Í Ç˚, ÏÌÓ„Ëı Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÈ Ë ÏÌÓ„Ëı ̇ۘÌ˚ı, ̇‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Ë ‰ÛıÓ‚Ì˚ı ̇ÒÚ‡‚ÌËÍÓ‚, ÍÚÓ ÒÚ‡‡ÂÚÒfl ÔÓÁ̇ڸ Ë ÒΉӂ‡Ú¸ ÒÛ˘ÌÓÒÚË Ë ËÒÚËÌÌÓÈ ÔËӉ ˜ÂÎÓ‚Â͇, ÍÓÚÓ˚ ÓÔ‰ÂÎÂÌ˚ ÇÒ‚˚¯ÌËÏ.
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
kırıklı¤ını Cumhuriyet’ten sonra pek çok Türk aydınında aynen görürüz. Maksim Gorki’nin Rus iflçi sınıfının Çarlık idaresine karflı Ekim 1917 devrimiyle neticelenen mücadelesini anlattı¤ı Ana’sı Türkiye’deki komünist hareketleri ne kadar çok etkilemifltir. Kısaca, pek çok bakımdan Türkiye ve Rusya, birbirine çok benzer. fiu kadar var ki, Rusya’nın sözünü etti¤imiz yazarlarının dünya çapında flöhrete sahip olmasının da gösterdi¤i üzere, Rus kültür ve entelektüel gelenekleri içinde 21’inci asrın dün-
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
Türk misafirperverli¤i gibi Rus misafirperverli¤i de yaflatılması gereken faziletlerdendir. Buna paralel olarak, modernleflmenin getirdi¤i aflırı ferdiyetçili¤i içtimaî dayanıflma ve yardımlaflma ile dengeleme taraftarı aydınlar ve çalıflmalar var Rusya’da. Rusya Patri¤i II. Aleksi, kendisiyle yapılan ve “da” (Diyalog Avrasya) dergisinde yayınlanan bir mülakatta, “‹nsanların kendi iradeleri ile di¤erlerine saygı duyaca¤ı barıfl toplumunun kurulması durumunda insanlı¤ın uzun yıllar istikrarlı bir
«В отличие от нас, у вас даже советский режим не столь грубо вмешивался в русский язык и литературу, чтобы существенно их изменить.» “Bizde olup bitenlerin aksine, Sovyet rejimi bile Rus dil ve edebiyatına fazla müdahale etmemifl, onları de¤ifltirmeye çalıflmamıfltır.”
yasına misal teflkil edecek belki en önemli unsur, Rus halkının ve toplumunun sanata, fliire, edebiyata, yazarlarına, flairlerine, edebiyatçılarına, yalnız Rus olanlara de¤il, baflka ülkelerinin de sanatkar ve ediplerine verdi¤i önemdir. Bizde olup bitenlerin aksine, Sovyet rejimi bile Rus dil ve edebiyatına fazla müdahale etmemifl, onları de¤ifltirmeye çalıflmamıfltır. Ferdiyetçili¤in ve onunla birlikte geliflen bencilli¤in ön aldı¤ı günümüzde
kalkınma sa¤layabilece¤i”ne temas ederek, “Rusya’da farklı dinlere ve milletlere mensup insanlar uzun zaman diliminde saygı, güven ve barıfl ortamında birlikte yafladı. Bu durum bir saatte ortaya çıkmaz. Biz, tecrübemizin kıymetini biliyoruz. Bu tecrübeyi tüm dünya ile paylaflmaya hazırız.” diyordu. Bu, hepimizin de arzusudur. Rusya’da önemli aydınlar yetifliyor. Mesela, ‹slam hukuku mütehassısı Leonid Sukiyanen, bunlardan biri. Hem Batı ile Do¤u, yani Müslüman dünyası arasında yakınlafltırıcı un-
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
67
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
вопросы ученых к гюлену ayd›nlar gülen’e sordu
surlara dikkat çekiyor, hem peflin hükümlerle hareket etmiyor ve her de¤er sahibine de¤erini veriyor ve hem de farklı dinlerin müntesipleri arasında karflılıklı yakınlaflmayı ve diyalogu müdafaa ediyor. Sayın S. V. Lavrov’un, 2004 Aralı¤ında Rusya federasyonu Dıfliflleri Bakanı olarak bazı Türk gazetelerine yazdı¤ı bir makalede, Türkiye ve Rusya için “Çeflitli uygarlıklar arasında köprü rolünü üstlenmek, gelece¤e yönelik Avrupa ile Asya ve Batı ile Do¤u arasındaki iliflkilerin kurulmasına aktif bir flekilde yardımcı olmak vazifesini bizim dıflımızda kimse yapamaz.” diyordu. Hem kültürü ve entelektüel gelene¤i, hem tarihî tecrübeleri, hem jeopolitik ve jeostratejik konumu, hem büyük do¤algaz ve enerji kaynaklarının üzerinde veya yakınında bulunması, hem önemli bir tarihî geçmifle sahip olması, hem de devasa gücü gibi faktörler hasebiyle Rusya, hem bölgemizde hem de dünyada barıfla büyük katkılarda bulunabilir. Son yıllarda dünyanın farklı ülkelerinde birçok insan ö¤retilerinize ve hayat prensiplerinize ilgi duymaya baflladı. Birçok insan için siz, ‹slam’ın müceddidi, ayrıca de¤iflen hayat flartlarına paralel olarak modern insanların düflüncelerine hitap eden tefsirlerinizle ‹slam’ın yenilikçi ilim adamı olarak görülüyorsunuz. Rolünüzün bu flekilde açıklanmasını kabul ediyor musunuz? ‹slam’da mücedditlik çok büyük bir payedir. ‹limde, ahlakta, maneviyatta, davranıflta kamil insan olmayı gerektirir. Fakir, hiçbir zaman ne böylesi payeler peflinde kofltum, ne de böyle bir iddiada bulundum. fiahsen ‹slam’ı kendime ait bir yorumla takdim etmiyorum. Kur’an’da Cenab-ı Allah’ın bize anlattı¤ı, Peygamber Efendimizin (s. a. s) sözleriyle ve hayatıyla ö¤retti¤i, tatbik etti¤i ‹slam ne ise, onu ifade etmeye çalıflıyorum. Bu, neden bazılarının ‹slam anlayıflıyla farklı? Bunun iki sebebi var. Müslüman dünya, 13’üncü asırdan itibaren ilmî bir durgunlu¤a girdi ve o tarihten bu yana kurulan devletlerde, ‹slamî idare ve cemiyetlerde ekseriya kuvvet ve kanun hakim oldu; buna mukabil hikmet ve ilim daha önceki asırlardaki tesirini kaybetti. Neticede, malûmu alîleriniz oldu¤u üzere, 20’nci asra gelindi¤inde ‹slam dünyası harabeler, müstemlekeler diyarı haline geldi. Her Müslüman ülkede bundan kur-
68
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
tulma çalıflmaları da oldu elbette. Bu çalıflmalarda, verilen istiklal savafllarında ‹slam ve halkın dinî hassasiyeti motor güç oldu. Din de zamanla bir ideoloji gibi algılanmaya bafllandı. Böylece iflin hikmet ve ilim buudu yine ihmal edildi. ‹kinci olarak, birbirine zıt, ifrattefrit keyfiyetli düflünce akımları do¤du. Bazısı upuzun bir ‹slam tarihindeki prati¤i hesaba katmadan, sanki din kitaplarda yazılı bir fleymifl gibi, su veya hava üstüne bina kurma teflebbüsüne benzer gayretlerle, Kur’an ve Sünnet’e dönme iddiasıyla tamamen püriten bir tavra girdi. Buna karflılık bazıları da, istiklal savafllarında motor güç olan ‹slam’ı milliyetçili¤in de motor gücü yapmaya çalıfltı ve onu millilefltirdi. Bu grupların hemen hepsi düflüncelerini, tavırlarını Kur’an’a ve Sünnet’e dayandırsa da, Kur’an’ı bütünlü¤ü içinde ele alamadılar; ayetleri Kur’an’ın bütünlü¤ü içinde, bir de Kur’an’da bulundu¤u yerde bulunan baflka ayetlerle münasebeti içinde de¤erlendiremediler. Oysa, arz etmeye çalıfltı¤ım gibi, mesela bir vücuda önce bütünlü¤ü içinde bakıp vücudun organlarını bu bütünlük içindeki yeri ve fonksiyonlarıyla de¤erlendirmez de, her organı tek baflına ele alacak olursak, nasıl organ sayısınca vücut ortaya çıkar; bunun gibi, ‹slam’a da bütünlü¤ü içinde bakılıp, parçalar hem bütünle, hem di¤er parçalarla bir arada mütalaa edilmedi¤inden pek çok ‹slam anlayıflı ortaya çıktı. Fakir, bafltan beri kapasitem ölçüsünde bütüncül bakıfl açısı içinde olmaya çalıfltım. Kur’an ve Sünnet derken, bizim için çok önemli bir laboratuar olan ve misliyle tekerrürler arz eden tarihi de nazara almak gerekiyordu. O bakımdan, Kur’an’ın tarif etmedi¤i, Allah Rasûlü’nün yaflayarak ö¤retmedi¤i bir ‹slam’ı anlatmıyorum; ‹slam ne ise onu mevcut zemine ve flartlara cevabı içinde arz etmeye çalıflıyorum.
lam hukuku hakkında konuflup yazmadan, ‹slam’a dayalı hükümler vaz etmeden önce de çok iyi fıkıh usulü bilmek gerekir. Burada mevzu ile alakalı teknik teferruata girmek elbette do¤ru de¤ildir, ancak mevzuun iyi anlaflılması bakımından flu kadarını arz etmeme müsaade buyurun.
‹kinci olarak, son asırlarda ‹slam dünyasında görülen yaygın cehalet, din mevzuunda artarak devam etti. Oysaki her ilmin bir usulü, yani metodolojisi vardır. Ne ki günümüzde ‹slam’dan bahseden ve tefsir, hadis, fıkıh gibi konularda çalıflan pek çokları usûl ilminden, her ilim sahasının usûlünden, dil ve mantık ilminden habersizdir. Halbuki, Kur’an’a tefsire giriflmeden önce çok iyi tefsir usulü; Peygamberimizin Sünnetini, hadisleri de¤erlendirmeye teflebbüs etmeden önce çok iyi hadis usulü, fıkıh ve ‹s-
Fakir için belki en hayatî soru fludur diyebilirim: Allah’a, insanlara ve bütün varlı¤a karflı aslî mesuliyetimiz olarak, “Yitirilmifl cennetimizi yeryüzüne nasıl taflıyabilir, yeryüzünü nasıl cennetasa bir hale getirebiliriz?” Bu mevzuda sizler gibi aydınların, pek çok sivil toplum kurulufllarının, Yaratıcı tarafından tayin edilmifl insanî öz ve mahiyeti keflfetmeye ve ona göre davranmaya çalıflan ilim, ahlak ve maneviyat üstatlarının gittikçe artan çalıflmaları ümitlerimi arttırıyor ve fakire heyecan veriyor.
Kur’an’da ve Sünnet’te muhkemat denilen de¤iflmez aslî prensipler vardır. ‹man esasları, ibadetler, helalli¤inde ve haramlı¤ında flüphe olmayan hükümler; adalet, hakkaniyet, dürüstlük, samimiyet, merhamet, sevgi, flefkat gibi ahlak ve maneviyat düsturları muhkemat dedi¤imiz esaslardandır. Bir de müteflahibat dedi¤imiz dinî prensipler vardır ki, bunlar bir prizmanın ıflı¤ı yansıtması gibi, zamana, zemine, flahsa göre kısmî flekil alabilen veya hayatımızdaki izafî gerçeklerdir. Hatta bazı nassların yine zamana, zemine, flarta ve kiflilere göre farklı yansımaları olabilir. Bütün bunlar, ‹slam hukukunda ve Kur’an ile Sünnet’i anlamada bazı teknik düsturlara vücut vermifltir. Bunlara nasih-mensuh, mutlak-mukayyed, umum-husus gibi adlar verilir. ‹flte, günümüzde ‹slam’a bakan pek çok Müslüman, pek çok arafltırmacı, maalesef bu usulî gerçekleri nazara almamakta, hatta pek ço¤u da bunları bilmemektedir. ‹flte, sorunuzda yer alan tecdit gibi büyük bir ifli sahiplenmenin mümkün olmadı¤ını, yapma¤a çalıfltı¤ımız fleylerin ‹slam’ı kitap ve sünnet dairesinde ifade gayretinden ibaret bulundu¤unu tebarüz ettirmek için cevap biraz uzun oldu. Günümüz dünyasındaki de¤iflimlere duyarlı maneviyatınızla kendinize hangi soruyu sormak isterdiniz? Bugün insanlı¤ın geliflme filmini izlerken, hayat tecrübesi perspektifinden baktı¤ınızda en çok ilgilendi¤iniz ve sizi heyecanlandıran fley nedir?
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
ayd›nlar gülen’e sordu вопросы ученых к гюлену
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
«Ислам не предлагает детальной формы политического режима» Леонид Сюкияйнен Доктор юридических наук, профессор ГУ – Высшей школы экономики (РФ).
“‹slam, aç›kça bir siyasi rejim önermez” Leonid Sukiyaynen Prof. Dr., Ekonomi Üniversitesi (Rusya).
˚ fl‚ÎflÂÚÂÒ¸ Ó‰ÌËÏ ËÁ ‚ˉÌ˚ı ËÒ·ÏÒÍËı Ï˚ÒÎËÚÂÎÂÈ. óÚÓ Ò‡ÏÓ ‚‡ÊÌÓ ‚ LJ¯Ëı ‡·ÓÚ‡ı? óÚÓ Ç˚ ÔË‚ÌÂÒÎË ‚ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓ ÔÓÌËχÌË ËÒ·χ? Ç ˜ÂÏ Á‡Íβ˜‡ÂÚÒfl ‡Á΢ˠÏÂÊ‰Û Ç‡¯ËÏË ‚Á„Îfl‰‡ÏË Ë Ë‰ÂflÏË ‰Û„Ëı ËÒ·ÏÒÍËı Ï˚ÒÎËÚÂÎÂÈ, ÊË‚¯Ëı ‚ ÍÓ̈ ‰Â‚flÚ̇‰ˆ‡ÚÓ„Ó – ̇˜‡Î ‰‚‡‰ˆ‡ÚÓ„Ó ‚Â͇, ̇ÔËÏÂ, åÛı‡Ïω‡ Ä·‰Ó? åÛı‡Ïω Ä·‰Ó ÊËÎ ‚ ÔÂËÓ‰ Á‡ÏÂÚÌÓ„Ó ÛÔ‡‰Í‡ Ë ÍÓÎÓÌËÁ‡ˆËË ËÒ·ÏÒÍÓ„Ó Ïˇ. Ö„ËÔÂÚ, Í‡Í ‚˚ Á̇ÂÚÂ, ·˚Î ‡Ì„ÎËÈÒÍËÏ ‚·‰ÂÌËÂÏ. ÇÓÂÌÌ˚ ÔÓ‡ÊÂÌËfl ÏÛÒÛÎ¸Ï‡Ì ‚ Ô‰¯ÂÒÚ‚Û˛˘Ë ‚Â͇ Ë „ÓÒÔÓ‰ÒÚ‚Ó Ö‚ÓÔ˚, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ÄÌ„ÎËË Ë î‡ÌˆËË, ‚ ̇ÛÍÂ, ÚÂıÌÓÎÓ„ËË, ËÒÍÛÒÒÚ‚Â Ë ÙËÎÓÒÓÙËË Ó͇Á‡ÎË Ó˜Â‚Ë‰ÌÓ ‚ÎËflÌË ̇ ÏÛÒÛθχÌÒÍËı ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡ÎÓ‚, Ï˚ÒÎËÚÂÎÂÈ Ë Û˜ÂÌ˚ı. ÄÚÂËÁÏ, ‡ÒÔÓÒÚ‡ÌË‚¯ËÈÒfl ̇ á‡Ô‡‰Â ‚ ÂÁÛθڇÚ ‡Á‚ËÚËfl ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ̇ÛÍ, ÔÓfl‚ÎÂÌË ÔÓÁËÚË‚ËÒÚÒÍËı Ë Ï‡Ú¡ÎËÒÚ˘ÂÒÍËı ÙËÎÓÒÓÙÒÍËı Ú˜ÂÌËÈ ÔÓ‚ÎËflÎË Ì‡ Ò‰ˆ‡ Ë ÛÏ˚ ‚ ËÒ·ÏÒÍÓÏ ÏËÂ. Ç Ë‰Âflı Ë ÔÓ‰ıÓ‰‡ı Í ËÒ·ÏÛ åÛı‡Ïω‡ Ä·‰Ó Ë Â„Ó ÔÓÒΉӂ‡ÚÂÎÂÈ Á‡ÏÂÚÌÓ ˝ÚÓ ‚ÎËflÌËÂ. àÒ·Ï, ÍÓÚÓ˚È ‚ Ó‰Ë̇ÍÓ‚ÓÈ ÒÚÂÔÂÌË fl‚ÎflÂÚÒfl Ë Ì‡ÛÍÓÈ, Ë ÓÔ˚ÚÓÏ ‰Û¯Ë Ë Ò‰ˆ‡, ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸˛ ÚÂÓËË Ë Ô‡ÍÚËÍË, ÓÌ ‡ÒÒχÚË‚‡Î, ÒÍÓÂÂ, Í‡Í ‡ˆËÓ̇θÌÓÂ Ë ÔÓÁËÚË‚ÌÓ ۘÂÌËÂ, ÌÂÊÂÎË Í‡Í ÂÎ˄˲ ‚ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÏ ÒÏ˚ÒÎÂ. ÑÛ„ËÏË ÒÎÓ‚‡ÏË, ‰Ûıӂ̇fl, ·ÓÊÂÒÚ‚ÂÌ̇fl ÒÚÓÓ̇ ËÒ·χ ÓÒÚ‡‚‡Î‡Ò¸ ‚ ÚÂÌË. ç‡ÔËÏÂ, Í ‡flÚ‡Ï Ó Á‡„Ó·ÌÓÈ ÊËÁÌË åÛı‡Ïω‡ Ä·‰Ó ÓÚÌÓÒËÎÒfl Ú‡Í, Í‡Í ·Û‰ÚÓ Ï˚ ÛÊ ÔÓ·˚‚‡ÎË ‚ ˝ÚÓÏ ÏËÂ, ‡ ̇ۘÌÓ Á̇ÌËÂ
Ç
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
nde gelen modern ‹slam düflünürlerinden birisiniz. Çal›flmalar›n›zda önem arz eden fley nedir? Günümüzdeki ‹slam anlay›fl›na sizce ne gibi katk›da bulundunuz? Fikirleriniz ile 19. yüzy›l›n sonu ve 20. yüzy›l›n bafllar›nda faaliyet gösteren di¤er Müslüman düflünürlerin, mesela Muhammed Abduh’un fikirleri aras›nda ne gibi farkl›l›klar vard›r?
Ö ËÏ ÛÊ ӂ·‰ÂÎÓ. àÌ˚ÏË ÒÎÓ‚‡ÏË, ÓÌ ÒÏÓÚÂΠ̇ ÏÌÓ„Ë ‚ÓÔÓÒ˚ ËÒ·χ ÒÛ„Û·Ó Ò ‡ˆËÓ̇θÌÓÈ, χÚ¡ÎËÒÚ˘ÂÒÍÓÈ ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl. éÚϘÂÌÌ˚ ‡flÚ˚ åÛı‡Ïω Ä·‰Ó ‚ÓÒÔËÌËχΠÌ ڇÍ, Í‡Í ÓÌË Ú‡ÍÚÛ˛ÚÒfl ‚ äÓ‡ÌÂ. ëΉӂ‡ÚÂθÌÓ, ̇„‡‰‡ ËÎË Ì‡Í‡Á‡ÌË ‚ ÔÓÚÛÒÚÓÓÌÌÂÈ ÊËÁÌË Ô‰ÒÚ‡‚ÎflÎËÒ¸ ËÏ Î˯¸ Í‡Í ‰Û¯Â‚ÌÓ ËÎË ÔÒËıÓÎӄ˘ÂÒÍÓ ÔÓÓ˘ÂÌË ËÎË Ì‡Í‡Á‡ÌËÂ. èË Ú‡ÍÓÏ ÔÓ‰ıӉ ˜Û‰ÂÒ‡ ÔÓÓÍÓ‚, ̇ÔËÏÂ, Ì ̇ıÓ‰flÚ Ò‚ÓÂ„Ó Ó·˙flÒÌÂÌËfl, ÔÓÒÍÓθÍÛ ‚Òfi ËÌÚÂÔÂÚËÛÂÚÒfl ÚÓθÍÓ ËÒıÓ‰fl ËÁ Ô˘ËÌÌÓ-ÒΉÒÚ‚ÂÌÌÓÈ Ò‚flÁË. íÓ, ˜ÚÓ Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl Á‡ ԉ·ÏË Ì‡¯Ëı ˜Û‚ÒÚ‚ – ̇ÔËÏÂ, ¯‡ÈÚ‡Ì Ë ‰ÊËÌÌ˚, – ÓÚÓʉÂÒÚ‚Îfl˛ÚÒfl Ò Ì‡¯ËÏË ÔÓÓ˜Ì˚ÏË ËÌÒÚËÌÍÚ‡ÏË Ë ÔÓ·ÛʉÂÌËflÏË. çÓ ÍÓ„‰‡ ̇ Û·ÂÊ ïIï Ë ïï ‚ÂÍÓ‚ ‡ÚÓÏ̇fl ÙËÁË͇ ÓÔӂ„· ÔÓÒÚÛ·Ú˚ Í·ÒÒ˘ÂÒÍÓÈ ÙËÁËÍË, Ú‡ÍË ‚Á„Îfl‰˚ ÔÓÚÂflÎË ‚ÒflÍËÈ ÒÏ˚ÒÎ. äÓÏ ÚÓ„Ó, åÛı‡Ïω Ä·‰Ó Ë Â„Ó Â‰ËÌÓÏ˚¯ÎÂÌÌËÍË Ò‚Ó‰ËÎË ‚Ò ÔÓ·ÎÂÏ˚ ËÒ·ÏÒÍÓ„Ó Ïˇ Î˯¸ Í ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍËÏ, ÒӈˇθÌ˚Ï Ë ˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍËÏ, Ë„ÌÓËÛfl ÔË ˝ÚÓÏ ÒÓÒÚÓflÌË Ûχ ÏÛÒÛθχÌ, Ëı Ò‰ˆ Ë ‰Û¯. ÇÔÓÒΉÒÚ‚ËË ˝ÚÓ ÒÚ‡ÎÓ Ó‰ÌÓÈ ËÁ Ô˘ËÌ ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËfl, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ‚
Muhammed Abduh’un yaflad›¤› dönem, ‹slam dünyas›n›n büyük ölçüde çözülmeler yaflad›¤› ve müstemlekeler diyar› oldu¤u dönemdi. M›s›r, malûm-u alîleriniz ‹ngiliz iflgali alt›ndayd›. Müslümanlar›n son birkaç as›rl›k ma¤lûbiyetleri, buna karfl›l›k Avrupa’n›n, bilhassa ‹ngiltere ve Fransa’n›n hem ilim ve teknolojide, hem sanat ve felsefede çok öne ç›km›fl olmas›, Müslüman ayd›n, mütefekkir ve alimleri tesiri alt›na al›yordu. Bat›’da dinden kopup pozitivizm ve materyalizm çizgisinde seyreden ilim anlay›fl› ve ona dayanarak geliflen felsefi ak›mlar, nas›l Bat›’da belli inkar f›rt›nalar›n›n esmesine sebep olmuflsa ayn› ak›mlar ‹slam dünyas›nda da zihinleri ve kalpleri etkilemifltir. Muhammed Abduh’un ve ekolünün fikirlerinde, ‹slam’a yaklafl›mlar›nda bu tesiri çok görürüz. Asl›nda bir ilim oldu¤u kadar bir ruhîkalbî tecrübe de olan, ilimle prati¤in, yani ibadetlerin bir arada bulundu¤u ve hayatta bulundurulmas› gerekti¤i ‹slam, bir din olmaktan öte tamamen rasyonel ve pozitif bir vak›a gibi ele al›n›yor; onun müteal yanlar› görülmezden geliniyor-
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
69
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
вопросы ученых к гюлену ayd›nlar gülen’e sordu
‡‡·ÒÍËı Òڇ̇ı, ËÒ·ÏÒÍËı ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍËı Ë Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ˉÂÓÎӄ˘ÂÒÍËı ‰‚ËÊÂÌËÈ. ë„ӉÌfl ÏÌÓ„Ë ‚ÓÒÔËÌËχ˛Ú ËÒ·Ï, ÔÂʉ ‚Ò„Ó, Í‡Í ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍÓ fl‚ÎÂÌË ͇ÍÓ‚Ó, ̇ LJ¯ ‚Á„Îfl‰, ÒÓÓÚÌÓ¯ÂÌË ÏÂÊ‰Û ËÒ·ÏÓÏ Ë ÔÓÎËÚËÍÓÈ? åÓÊÌÓ ÎË Ò˜ËÚ‡Ú¸ ËÒÎ‡Ï ÚÓθÍÓ ÂÎË„ËÂÈ? ä‡ÍË ÔÓ·ÎÂÏ˚ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓ„Ó ËÒ·χ ‚˚ Ò˜ËÚ‡ÂÚ ҇Ï˚ÏË „·‚Ì˚ÏË – ÒÛ„Û·Ó ÂÎË„ËÓÁÌ˚ ËÎË ÏËÒÍËÂ? Ç Ó·flÁ‡ÌÌÓÒÚË Ì‡¯Â„Ó èÓÓ͇ Ë ‰Û„Ëı ÔÓÒ·ÌÌËÍÓ‚ ‚ıÓ‰ËÚ Á̇ÍÓÏËÚ¸ β‰ÂÈ Ò ÄηıÓÏ, «˜ËÚ‡Ú¸» ËÏ ‡flÚ˚ äӇ̇ Ë Ó·˙flÒÌflÚ¸ ÇÒÂÎÂÌÌÛ˛ Í‡Í ·ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ÍÌË„Û. ç ÒÎÛ˜‡ÈÌÓ ÏÛÒÛθχÌÒÍË ۘÂÌ˚ ÓÔËÒ˚‚‡˛Ú ÇÒÂÎÂÌÌÛ˛ Í‡Í ÓÚÍ˚ÚÛ˛ ÍÌË„Û, ÍÓÚÓÛ˛ ̇‰Ó ˜ËÚ‡Ú¸ Ë ÔÓÌËχڸ, Ú.Â. ÔÓ‰ıÓ‰ËÚ¸ Í ÌÂÈ Í‡Í Í Ì‡ÛÍÂ. í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, Â„Ó ÏËÒÒËfl Á‡Íβ˜‡ÂÚÒfl ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ·˚ ÒÔ‡Ò‡Ú¸ β‰ÂÈ ÓÚ Ì‚ÂÌ˚ı Ï˚ÒÎÂÈ Ë ÒÛ‚ÂËfl, Ó˜Ë˘‡Ú¸ Ëı ‚ÌÛÚÂÌÌËÈ ÏË ÓÚ „ÂıÓ‚ Ë ‚ÒÂ„Ó ‡ÏӇθÌÓ„Ó, Ô‰‡‚‡Ú¸ ËÏ äÓ‡Ì Ë Û˜ËÚ¸ Ëı ÚÓÏÛ, Í‡Í ÒΉӂ‡Ú¸ ë‚fl˘ÂÌÌÓÈ äÌË„Â ‚ ÊËÁÌË, ‡Á˙flÒÌflÚ¸ Á̇˜ÂÌËÂ Ë ˆÂθ Ô‰ÛÒÏÓÚÂÌÌ˚ı ² ÔË͇ÁÓ‚ Ë Á‡ÔÂÚÓ‚, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ Ó ‚˜ÌÓÏ Ò˜‡ÒÚ¸Â. Ç ˝ÚËı ‡Ï͇ı ̇¯ èÓÓÍ (Ò.‡.Ò.) ÔËÁ˚‚‡Î β‰ÂÈ ‚ÂËÚ¸ ‚ Äηı‡ Ë ÒΉӂ‡Ú¸ ‰Û„ËÏ ÒÚÓÎÔ‡Ï ‚Â˚. ìÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌ˚ ¯ÂÒÚ¸ ÒÚÓÎÔÓ‚ ‚Â˚ Ë ÔflÚ¸ ÓÒÌÓ‚ ËÒ·χ. í‡ÍÊ ÓÔ‰ÂÎÂÌÓ ÚÓ, ˜ÚÓ ËÒÎ‡Ï Á‡Ô¢‡ÂÚ ËÎË ÓÒÛʉ‡ÂÚ, ‡ Ú‡ÍÊ ‡Á¯‡ÂÚ ËÎË ÔÓÓ˘flÂÚ. àÁ‚ÂÒÚÌ˚ ̇‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚ ԇ‚Ë· Ë ÌÓÏ˚ Ôӂ‰ÂÌËfl ‚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËflı Ò Î˛‰¸ÏË. Ç ˝ÚËı ÔÓÒÚÛ·ڇı ËÒ·χ ÌÂÚ ÔÓÎËÚËÍË. чÊ ‚ ÔÓ‰‡‚Îfl˛˘ÂÏ ·Óθ¯ËÌÒÚ‚Â ÚÛ‰Ó‚ ÔÓ ÙËÍıÛ (ËÒ·ÏÒÍÓÏÛ Ô‡‚Û) Ó ÌÂÈ ÌË˜Â„Ó Ì „Ó‚ÓËÚÒfl. çÓ ÌÂÍÓÚÓ˚Â Â„Ó Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËfl Û‰ÂÎfl˛Ú ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍËÏ Ò˛ÊÂÚ‡Ï ÓÒÌÓ‚ÌÓ ‚ÌËχÌËÂ Ë Ô‰ÒÚ‡‚Îfl˛Ú ÔÓÎËÚËÍÛ Í‡Í Ó‰ÌÓ ËÁ ËÁÏÂÂÌËÈ ÂÎË„ËË. Ç ËÚÓ„Â ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍÓÈ ÚÂχÚËÍ ÔÓÒ‚fl˘ÂÌ˚ ÔÓËÁ‚‰ÂÌËfl ÌÂÍÓÚÓ˚ı ÏÛÒÛθχÌÒÍËı Ï˚ÒÎËÚÂÎÂÈ. àÒ·Ï, ÔÓÏËÏÓ ÔËÁ˚‚‡ ÒΉӂ‡Ú¸ ·ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓÏÛ ÓÚÍÓ‚ÂÌ˲, Ì Ô‰·„‡ÂÚ ‰ÂڇθÌÓÈ ÙÓÏ˚ „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚‡, ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍÓ„Ó ÂÊËχ Ë ‡‰ÏËÌËÒÚ‡ÚË‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚. éÌ ÓÚ‰‡ÂÚ Ô‰ÔÓ˜ÚÂÌË ڇÍÓÈ ‚·ÒÚË, ÍÓÚÓ‡fl ÒΉÛÂÚ ·ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ‚ÓÎÂ Ë Ò˜ËÚ‡ÂÚ Ò‚ÓËÏ ÔËÓËÚÂÚÓÏ Òӂ¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌË β‰ÂÈ Ë Ó·˘ÂÒÚ‚‡. àÒÎ‡Ï ËÒıÓ‰ËÚ ËÁ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ‚ ÊËÁÌË Î˛‰ÂÈ ÛÚ‚Âʉ‡ÂÚÒfl ڇ͇fl ‚·ÒÚ¸, ͇ÍÛ˛ ÓÌË Ò‡ÏË Á‡ÒÎÛÊË‚‡˛Ú.
70
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
«Мухаммед Абдо и его единомышленники сводили все проблемы исламского мира лишь к политическим, социальным и экономическим, игнорируя при этом состояние ума мусульман, их сердец и душ.» “Muhammed Abduh ve ekolü, ‹slam dünyas›n›n problemlerine siyasî, içtimaî ve iktisadî problemler olarak bakt›klar›, ak›lda, kalpte ve ruhtaki çöküntülere çok atf-› nazar etmedikleri görülmektedir.”
Ç ËÒ·Ï ‚·ÒÚ¸ ÙÓÏËÛÂÚÒfl ÔÛÚÂÏ Ò‚Ó·Ó‰ÌÓ„Ó ‚ÓÎÂËÁ˙fl‚ÎÂÌËfl ̇Ӊ‡. é‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓ Î˛‰Ë ÏÓ„ÛÚ Ò‚Ó·Ó‰ÌÓ ‚˚·Ë‡Ú¸, ‚ÂËÚ¸ ËÎË Ì ‚ÂËÚ¸ ‚ ÅÓ„‡. èÓ˝ÚÓÏÛ ËÒÎ‡Ï ‰‡ÂÚ Ô‡‚Ó ·ÂÒÔÂÔflÚÒÚ‚ÂÌÌÓ ËÒÔӂ‰ӂ‡Ú¸ Ò‚Ó˛ ÂÎ˄˲ ͇ʉÓÏÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ. ë‚Ó·Ó‰‡ ÒÓ‚ÂÒÚË Ë ‚ÂÓËÒÔӂ‰‡ÌËfl ‚  ҇ÏÓÏ ‚˚ÒÓÍÓÏ ÔÓfl‚ÎÂÌËË ‰ÓÎÊ̇ ·˚Ú¸ Ó·ÂÒÔ˜Â̇ ‚ÒÂÏ. àÚ‡Í, ËÏÂÌÌÓ ÍÓ‡Ì˘ÂÒÍË Ô‰ÔËÒ‡ÌËfl Ó ÔÓÓ͇ı Ë Ô‰‡ÌËfl Ó ÊËÁÌË Ì‡¯Â„Ó èÓÓ͇ ÎÂÊ‡Ú ‚ ÓÒÌÓ‚Â ‚Â˚ Ë ‚ÔÓÎÌ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜Ì˚ ‰Îfl ӂ·‰ÂÌËfl ·ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ËÒÚËÌÓÈ. ÇÏÂÒÚÂ Ò ÚÂÏ, ËÒÎ‡Ï ‚ ͇˜ÂÒÚ‚Â ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍÓ„Ó Ù‡ÍÚÓ‡ fl‚ËÎÒfl ‰‚ËÊÛ˘ÂÈ ÒËÎÓÈ ‚ ÓÒ‚Ó·Ó‰ËÚÂθÌ˚ı
du. Mesela, ahiretle alakal› ayetlere sanki o alemi görmüflüz gibi, sanki ilmî geliflmeler nihayetine ulaflm›fl gibi çok defa bu dünya ve madde penceresinden yaklafl›l›yor, bunlar Kur’an’da anlat›ld›¤› flekilde kabul edilemiyor ve dolay›s›yla ahiret saadeti veya cezas› tamamen ruhî veya psikolojik bir mükafat veya ceza gibi takdim ediliyordu. Peygamberlerin mucizeleri bir manada kabul edilmiyor, her fley sebep-netice münasebeti çerçevesinde ele al›n›yor, fleytan ve cinler gibi bizim görme ufkumuzun ötesindeki varl›klara sanki bizdeki bir tak›m kötü insiyaklar, dürtüler olarak bak›l›yordu. Ne var ki ayn› dönemde geliflen atom fizi¤i mekanik fizi¤i y›k›nca bütün bu yaklafl›mlar geçerlili¤ini yitiriverdi. Ayr›ca, Muhammed Abduh ve ekolü, ‹slam dünyas›n›n problemlerine siyasî, içtimaî ve iktisadî problemler olarak bakt›klar›, ak›lda, kalpte ve ruhtaki çöküntülere çok atf-› nazar etmedikleri için daha sonra bilhassa Arap-‹slam dünyas›nda ortaya ç›kan ‹slamî hareketlerin, siyasî-içtimaî ideolojik hareketlerin oluflmas›na sebebiyet verdi. Günümüzde ‹slam’›n siyasal bir fenomen olarak anlam›n› yitirdi¤i düflüncesi birçok insan taraf›ndan kabul edilmektedir. Size göre ‹slam’›n politika ile iliflkisi nas›ld›r? ‹slam’› sadece din olarak görmemiz do¤ru mudur? Modern ‹slam’›n en önemli sorunlar› sizce nedir? Sadece din sorunlar› m›, dünya sorunlar› m›? Peygamber Efendimizin (s.a.s.) vazifesi, insanlara Allah’› anlat›p tan›tmak, onlara Kur’an ayetlerini ve Müslüman alimlerin yarat›lm›fl kitap olarak tavsif etti¤i kainat› bir kitap gibi okumak, yani ilim, böylece insanlar› yanl›fl düflüncelerden, bat›l yollara gitmekten kurtarmak, iç dünyalar›n› günahlardan, ahlaka mugayir her türlü duygudan ar›nd›rmak, onlara Kur’an’› ve onu uygulama yolunu, Kur’an’daki emir ve nehiylerin mana ve maksatlar›n› ve bilhassa ebedî saadetleri ad›na bilmeleri gereken her fleyi ö¤retmektir. Bu çerçevede Peygamber Efendimiz (s.a.s.), insanlar› Allah’a ve di¤er iman esaslar›na inanmaya, sadece Allah’a ibadet etmeye ça¤›rm›fl, onlar› faziletli insanlar olarak yetifltirmeye çal›flm›flt›r. ‹man›n 6 esas› bellidir; ‹slam’›n 5 esas› da bellidir. Bunlar gibi, haramlar,
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
ayd›nlar gülen’e sordu вопросы ученых к гюлену
‚ÓÈ̇ı ÏÛÒÛθχÌÒÍÓ„Ó Ïˇ ‚ ÍÓ̈ ‰Â‚flÚ̇‰ˆ‡ÚÓ„Ó Ë Ì‡˜‡Î ‰‚‡‰ˆ‡ÚÓ„Ó ‚Â͇. Ç ÔË̈ËÔÂ, ‰Îfl ¯ÂÌËfl ÔÓ·ÎÂÏ ÏÛÒÛθχÌÒÍÓ„Ó Ïˇ Ï˚ÒÎËÚÂÎË ‰ÓÎÊÌ˚ ·˚ÎË ‡ÒÒχÚË‚‡Ú¸ ˝ÚË ÔÓ·ÎÂÏ˚ Ò ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl ÏÓ‡ÎË, ̇ÛÍË, ̇‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚË. çÓ, ҉·‚ ÒÚ‡‚ÍÛ Ì‡ ‚̯ÌË ÔÓfl‚ÎÂÌËfl ‚Â˚, ÓÌË ˜‡ÒÚÓ Ô‰ÔÓ˜ËÚ‡ÎË Â¯‡Ú¸ ˝ÚË ÔÓ·ÎÂÏ˚ ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍËÏË ÏÂÚÓ‰‡ÏË. Ç ˜‡ÒÚÌÓÒÚË, ‚ ÓÚ‰ÂθÌ˚ı ÏÛÒÛθχÌÒÍËı Òڇ̇ı ·˚· ÔËÁ̇̇ Ò‚Ó·Ó‰‡ ÒÓ‚ÂÒÚË Ë ÔÓ‚ÓÁ„·¯ÂÌ Î‡ËˆËÁÏ – Ò‚ÂÚÒÍËÈ ı‡‡ÍÚ „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚‡. ä‡Á‡ÎÓÒ¸ ·˚, ‚ ˝ÚËı ÛÒÎÓ‚Ëflı ‰ÊËı‡‰ – ·Ó¸·‡ Á‡ ÛÚ‚ÂʉÂÌË ‚ÓÎË Äηı‡ – ‰ÓÎÊÂÌ ÓÁ̇˜‡Ú¸, ÔÂʉ ‚Ò„Ó, ‡ÎËÁ‡ˆË˛ ËÒ·ÏÒÍËı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ ‚ ̇ۘÌÓÈ, ËÌÚÂÎÎÂÍÚۇθÌÓÈ, ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ Ë Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÒÙ‡ı, ÌÓ Ì ̇ ÙÓÌÚ ÔÓÎËÚËÍË. é‰Ì‡ÍÓ ˝ÚÓ„Ó Ì ÔÓÒΉӂ‡ÎÓ, Ë ËÒ·ÏÒÍË ‰‚ËÊÂÌËfl, Á‡Ó‰Ë‚¯ËÂÒfl ‚ ÏÛÒÛθχÌÒÍÓÏ ÏËÂ, Á‡ÌflÎËÒ¸ ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚ¸˛, ÔÓ·„‡fl, ˜ÚÓ ˝ÚÓ Ò‡ÏÓ ‚‡ÊÌÓ ‰ÂÎÓ. çÓ, ÍÓ„‰‡ ÓÒÌÓ‚ÌÓÈ ËÒıÓ‰Ì˚È ÔÛÌÍÚ fl‚ÎflÂÚÒfl ӯ˷ӘÌ˚Ï, ÚÓ Ë ÂÁÛθڇÚÓÏ ÌÂËÁ·ÂÊÌÓ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÙˇÒÍÓ. àÌ˚ÏË ÒÎÓ‚‡ÏË, ˝ÚË ‰‚ËÊÂÌËfl Ó·Ó¯ÎËÒ¸ ÏÛÒÛÎ¸Ï‡Ì‡Ï ‰ÓÓ„Ó. É·‚ÌÓ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÔÓ‚Ò˛‰Û ‚ ÏË ËÒÎ‡Ï ·˚Î Ô‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ Ë ‚ÓÒÔËÌflÚ ‚ÓÔÂÍË Ò‚ÓÂÈ ÔËÓ‰Â. í‡Í, ÌÂÍÓÚÓ˚ Á‡Ô‡‰Ì˚ ‡‚ÚÓ˚, ̇ÔËÏ éÎË‚Â êÓÈ, ̇Á‚‡ÎË ˝ÚË ‰‚ËÊÂÌËfl «ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍËÏ ËÒ·ÏÓÏ», ‡ Ëı ÔÓ‚‡Î˚ «ÌÂÛ‰‡˜ÂÈ ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍÓ„Ó ËÒ·χ». í‡Í‡fl ÓˆÂÌ͇ Ì ‰ÓÎÊ̇ ‡ÒÔÓÒÚ‡ÌflÚ¸Òfl ̇ Ò‡Ï ËÒ·Ï, ÔÓÒÍÓθÍÛ ÚÂÏËÌ˚ «ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍËÈ ËÒ·ϻ, «ÒӈˇθÌ˚È ËÒ·ϻ, «˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍËÈ ËÒ·ϻ, «‡‰Ë͇θÌ˚È ËÒ·ϻ Ë «ÛÏÂÂÌÌ˚È ËÒ·ϻ ÔÓÚË‚Ó˜‡Ú ‰ÛıÛ ËÒ·χ. é‰Ì‡ÍÓ ˝ÚË ÔÓÌflÚËfl ËÒÔÓθÁÓ‚‡ÎËÒ¸ ‰Îfl Ó·˙flÒÌÂÌËfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ÔÓËÒıÓ‰ËÎÓ ‚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂθÌÓÒÚË. èÓ˝ÚÓÏÛ fl ıÓ˜Û, ˜ÚÓ·˚ ‚Ò ÏÛÒÛθχÌ ÓÒÓÁ̇ÎË Ó¯Ë·Ó˜ÌÓÒÚ¸ Ú‡ÍÓÈ ÒÚ‡Ú„ËË, ÓÚ͇Á‡ÎËÒ¸ ÓÚ ÌÂÂ Ë ÚÂÏ Ò‡Ï˚Ï Á‡˘ËÚËÎË ËÒÎ‡Ï ÓÚ ÌÂÔ‡‚ËθÌÓ„Ó ÔÓÌËχÌËfl Ë Ó¯Ë·Ó˜Ì˚ı Ô‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ.
åÓÊÌÓ Ò͇Á‡Ú¸, ˜ÚÓ ÓÚ‚ÂÚ Ì‡ Ô‰˚‰Û˘ËÈ ‚ÓÔÓÒ ˜‡ÒÚ˘ÌÓ Í‡Ò‡ÂÚÒfl Ë ˝ÚÓÈ ÚÂÏ˚. ê‡ÁÛÏÂÂÚÒfl, Ï˚, ÏÛÒÛθχÌÂ, ҉·ÎË ÌÂχÎÓ Ó¯Ë·ÓÍ. É·‚ÌÓÈ ÒÂ‰Ë ÌËı, Í‡Í fl ÔÓÔ˚Ú‡ÎÒfl Ó·˙flÒÌËÚ¸, fl‚ÎflÂÚÒfl ÌÂÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ÔÓÌflÚ¸ ÒÛÚ¸ ËÒ·χ Ë ‰ÓÒÚÓÈÌÓ Ô‰ÒÚ‡‚ÎflÚ¸ ËÒÎ‡Ï Ò‚ÓÂÈ Î˘ÌÓÒÚ¸˛, ÒÎÓ‚‡ÏË Ë ÔÓÒÚÛÔ͇ÏË, Ú.Â. ‚ÒÂÈ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁ̸˛. àÒ·Ï, ÔÂʉ ‚Ò„Ó, fl‚ÎflÂÚÒfl ‚ÏÂÒÚËÎˢÂÏ Ë‰Â‡Î¸ÌÓ„Ó ÓÚ Ì‡˜‡Î‡ ‰Ó ÍÓ̈‡, ‚ÓÔÎÓ˘ÂÌËÂÏ ‚ÒÂı èÂ͇ÒÌ˚ı àÏÂÌ Äηı‡. àÒÎ‡Ï – Ô‡‚ËθÌÓ Ï˚¯ÎÂÌËÂ, Ô‡‚ËθÌÓ ÔÓÌËχÌË ÍÌË„Ë ÇÒÂÎÂÌÌÓÈ Ë ‚ÓÒÔËflÚË ÂÂ Í‡Í Ò‚ÂÚ‡, Û͇Á˚‚‡˛˘Â„Ó ÔÛÚ¸ ÔÓÁ̇ÌËfl Äηı‡ Ë ‚ÓÁ‚˚¯ÂÌËfl Í çÂÏÛ. å˚ ÏÓÊÂÏ Ò͇Á‡Ú¸, ˜ÚÓ ËÒÎ‡Ï – Ò Ó‰ÌÓÈ ÒÚÓÓÌ˚ ̇Û͇, ‡ Ò ‰Û„ÓÈ – ‡‚̇fl ÂÈ ÔÓ Á̇˜ËÏÓÒÚË ‚‡. àÌ˚ÏË ÒÎÓ‚‡ÏË, ‚ ËÒ·Ï «Á̇ڸ» Ë «‚ÂËÚ¸» Ì fl‚Îfl˛ÚÒfl ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌ˚ÏË ‰Û„ Í ‰Û„Û ÔÓÌflÚËflÏË. ç‡Ó·ÓÓÚ, ÓÌË ‰ÓÔÓÎÌfl˛Ú ‰Û„ ‰Û„‡. àÒÎ‡Ï – ÛÒÏËÂÌË ·ËÓÎӄ˘ÂÒÍÓÈ ÔËÓ‰˚ ˜ÂÎÓ‚Â͇, Ó˜Ë˘ÂÌËÂ Â„Ó Ò‰ˆ‡ Ë Û͇¯ÂÌËÂ Â„Ó ‰Û¯Ë. éÌ ÓÎˈÂÚ‚ÓflÂÚ ‚˚ÒÓÍÛ˛ ̇‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸, ËÒÍÂÌÌÓÒÚ¸, ˜ÂÒÚÌÓÒÚ¸, ÒÔ‡‚‰ÎË‚ÓÒÚ¸, Ô‡‚‰Ë‚ÓÒÚ¸. àÒÎ‡Ï – Ô‡‚ËθÌÓ ÔÓÁ̇ÌËÂ Ë ÔÓÌËχÌË Äηı‡, ÔÓÍÎÓÌÂÌË ÖÏÛ, β·Ó‚¸ Í çÂÏÛ Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓ Ҙ‡Òڸ ÓÚ ÔËÓ·˘ÂÌËfl Í Ö„Ó ËÒÚËÌÂ.
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
helaller bellidir. Ahlakî düsturlar bellidir. ‹nsanlar aras› muamelelerde nelere dikkat edilmesi gerekti¤i de bellidir. Bunlar›n içinde siyaset yer almad›¤› gibi, ‹slam hukuku diyebilece¤imiz f›k›h kitaplar›nda bile kendisine yer verilmeyen siyasî mevzular, ancak baz› az›nl›k mezheplerinin siyaseti çok öne ç›karmas› ve dinin bir buudu imifl gibi takdim etmeleri sebebiyle baz› müstakil kitaplara mevzu olmufltur. ‹slam, ‹lahî mesaj›n yaflanmas› teklifinin yan›nda detayl› bir devlet flekli, bir rejim ve sistem teklif etmez. ‹darî siyasî tercihini Hakk›n murad›na ba¤l› iradelere b›rak›r. Detaylar› itibariyle geçmiflteki idarî sistemlerin farkl›l›¤› da bunu gösterir. O, öncelikle ferdi ve toplumun ›slah›n› esas al›r. Ona göre “Nas›lsan›z öyle idare edilirsiniz” düsturu çok önemlidir. ‹slam, tercih edecekleri idareyi cumhurun iradesine ve hür tercihlerine b›rakt›¤› gibi, insanlar›n inan›p inanmamas›n› da yine onlar›n hür tercihlerine b›rak›r; ayr›ca herkese inanc›n› yaflama hürriyeti tan›r. Onun istedi¤i, din ve vicdan hürriyetinin herkes için kamil manada geçerli olmas›d›r. Kur’an-› Kerim’den, onda anlat›lan
«Ислам, помимо призыва следовать божественному откровению, не предлагает детальной формы государства, политического режима и административной системы.» “‹slam, ‹lahî mesaj›n yaflanmas› teklifinin yan›nda detayl› bir devlet flekli, bir rejim ve sistem teklif etmez. ‹darî siyasî tercihini Hakk›n murad›na ba¤l› iradelere b›rak›r.”
Ç ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÏ Ïˠ̉ÍÓ ‚ÓÁÌË͇˛Ú ÓÒÚ˚ ÍÓÌÙÎËÍÚ˚, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚Â Ò ¯ËÓÍËÏ ‡ÒÔÓÒÚ‡ÌÂÌËÂÏ ËÒ·χ Á‡ ԉ·ÏË ÏÛÒÛθχÌÒÍÓ„Ó Ïˇ, ÔÂʉ ‚ÒÂ„Ó Ì‡ á‡Ô‡‰Â. ä‡ÍÓ‚˚, ̇ ‚‡¯ ‚Á„Îfl‰, ÓÒÌÓ‚Ì˚ Ô˘ËÌ˚ Ú‡ÍËı ÔÓÚË‚Ó˜ËÈ? äÚÓ ÌÂÒÂÚ ÓÒÌÓ‚ÌÛ˛ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ Á‡ ˝ÚË ÍËÁËÒ˚ – Á‡Ô‡‰ÌÓ ӷ˘ÂÒÚ‚Ó ËÎË ÏÛÒÛθχÌÂ?
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
71
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
вопросы ученых к гюлену ayd›nlar gülen’e sordu
àÒÎ‡Ï ÌËÍÓ„‰‡ Ì ÏÓÊÂÚ ÒÚ‡‚ËÚ¸Òfl ‚ Ó‰ËÌ fl‰ Ò Ì‚ÂÊÂÒÚ‚ÓÏ, ÓÚÒÚ‡ÎÓÒÚ¸˛, ̘ËÒÚÓÚÓÈ, ı‡ÓÒÓÏ, ÌÂÓÔflÚÌÓÒÚ¸˛, ÌÂÓ„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸˛, ‰Â„‡‰‡ˆËÂÈ ËÎË ÔÓÔÓ¯‡ÈÌ˘ÂÒÚ‚ÓÏ, ‡ Ú‡ÍÊ ‡ÒÒÓˆËËÓ‚‡Ú¸Òfl Ò ÏÂÒÚ¸˛, ‚‡Ê‰ÓÈ, „Ì‚ÓÏ, „Ó‰ÓÒÚ¸˛, ‚˚ÒÓÍÓÏÂËÂÏ, ÊÂÒÚÓÍÓÒÚ¸˛, ̇ÒËÎËÂÏ, Ô‰‡ÚÂθÒÚ‚ÓÏ Ë Ó·Ï‡ÌÓÏ. èÓ Ò‚Ó ËÒÚËÌÓÈ ÔËӉ ËÒÎ‡Ï ÓÁ̇˜‡ÂÚ ÏË Ì‡ ÁÂÏÎÂ, ÔÓ˘ÂÌËÂ, ÚÂÔËÏÓÒÚ¸, ÒÍÓÏÌÓÒÚ¸, ÒÏËÂÌËÂ, ı‡·ÓÒÚ¸, ÚÓÌÍÓÒÚ¸, Ïfl„ÍÓÒÚ¸. ÇÒÂÏ Ò‚ÓËÏ ÒÓ‰ÂʇÌËÂÏ ÓÌ ‚ÌÛ¯‡ÂÚ ˜Û‚ÒÚ‚Ó ‰Ó‚ÂËfl, ‚ÂÌÓÒÚË, ‰Ûı ˜ÂÒÚÌÓÒÚË, ÒÔ‡‚‰ÎË‚ÓÒÚË, ˆÂÎÂÛÒÚÂÏÎÂÌÌÓÒÚË, ‚ÒÂÎflÂÚ Â¯ËÏÓÒÚ¸ Òӂ¯‡Ú¸ ·Î‡„Ó‰ÂflÌËfl. çÓ, Í ÒÓʇÎÂÌ˲, Ò„ӉÌfl ‚ Ú‡ÍÓÏ Òӂ¯ÂÌÌÓÏ ‚ˉ ËÒÎ‡Ï Ì Ô‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ ÏËÛ, ÍÓÚÓ˚È Ì ‚ˉËÚ ‚ ÌÂÏ ‰ÓÒÚÓÈÌÓ„Ó ÔÓ‰‡Ê‡ÌËfl ÔËχ. äÓ̘ÌÓ, Á‡Ô‡‰Ì˚ ӷ˘ÂÒÚ‚‡ ÚÓÊ Òӂ¯‡˛Ú ӯ˷ÍË ‚ ‚ÓÒÔËflÚËË ËÒ·χ. íÓ˜ÌÂÂ, ÌÂÍÓÚÓ˚ ÍÛ„Ë ‚ ˝ÚËı Ó·˘ÂÒÚ‚‡ı. çËÍÚÓ, ÍÓÏ ËÒÚËÌÌ˚ı ÌÓÒËÚÂÎÂÈ ‚Â˚, Ì ÏÓÊÂÚ Ô‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ ÂÎ˄˲ ‚Ó ‚ÒÂÈ Â „ÎÛ·ËÌÂ. çÂÒÏÓÚfl ̇ ˝ÚÓ, ËÒÚÓËfl ҂ˉÂÚÂθÒÚ‚ÛÂÚ, ˜ÚÓ Î˛‰Ë Ì ‰Ó‚ÂflÎË Ì ÚÓθÍÓ Ì‡ÒÚÓfl˘ËÏ ‚ÂÛ˛˘ËÏ, ÌÓ ‰‡Ê ÏÌÓ„ËÏ ÔÓÓ͇Ï. ÜËÁ̸ èÓÓ͇ åÛı‡Ïω‡ (Ò.‡.Ò.) Ë ÔÓÓÍÓ‚ àÒ˚ Ë åÛÒ˚ (ÏË ËÏ), Ò‚ÂÚÓ˜ÂÈ ˜ÂÎӂ˜ÂÒÍÓ„Ó Ïˇ, ۷‰ËÚÂθ̇, Í‡Í flÒÌ˚È ‰Â̸. é‰Ì‡ÍÓ ÏÌÓ„Ë Ì ‚ÂËÎË ËÏ, ҇ʇÎËÒ¸ ÔÓÚË‚ ÌËı Ë ‰‡Ê Ô˚Ú‡ÎËÒ¸ Î˯ËÚ¸ Ëı ÊËÁÌË. ëÎÛ˜‡ÎÓÒ¸, ˜ÚÓ ÔÓÓÍÓ‚ Û·Ë‚‡ÎË ÚÂ, Í ÍÓÚÓ˚Ï ÓÌË ·˚ÎË ÔÓÒ·Ì˚ ÄηıÓÏ. ëΉӂ‡ÚÂθÌÓ, Ò Ó‰ÌÓÈ ÒÚÓÓÌ˚, Ï˚, ÏÛÒÛθχÌÂ, ӯ˷‡ÂÏÒfl ‚ ÔÓÎÌÓÏ Ë Ô‡‚ËθÌÓÏ ÔÓÌËχÌËË Ë ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÏ Ô‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËË ËÒ·χ. ë ‰Û„ÓÈ ÒÚÓÓÌ˚, ÌÂÍÓÚÓ˚ ӷ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ ÍÛ„Ë, ‚·ÒÚÌ˚ ÒÚÛÍÚÛ˚ ‚Ó ËÏfl Ò‚ÓËı ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍËı Ë ‰Û„Ëı ˆÂÎÂÈ ÒÚ‡‡˛ÚÒfl Ó˜ÂÌËÚ¸ ËÒ·Ï, ‰Â·˛Ú ‚ÒÂ, ˜ÚÓ·˚ ÓÌ ‡ÒÒÓˆËËÓ‚‡ÎÒfl Ò ÚÂÓÓÏ, ̇ÒËÎËÂÏ, ‚ÓÈ̇ÏË Ë ÍÓ‚¸˛. èÓ˝ÚÓÏÛ Ï˚, ÏÛÒÛθχÌÂ, ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓ ÓÚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í Ì‡Ï, ‰ÓÎÊÌ˚ ·ÂÁ ÛÒÚ‡ÎË Á̇ÍÓÏËÚ¸ β‰ÂÈ Ò ËÒÚËÌÓÈ ËÒ·χ Ë ‰ÓÒÚÓÈÌÓ Ô‰ÒÚ‡‚ÎflÚ¸ Â„Ó ÏËÛ. çÛÊÌÓ Ì‡ÔÓÏÌËÚ¸ ÚÂÏ, ÍÚÓ ÔÓ‰ÌflÎ ÛÍÛ, ˜ÚÓ·˚ Û·ËÚ¸ ̇Ò, ÒÎÓ‚‡ Ë· (·Ë·ÎÂÈÒÍÓ„Ó Ä‚ÂÎfl), Ó‰ÌÓ„Ó ËÁ Ò˚ÌÓ‚ÂÈ Ä‰‡Ï‡ (ÏË ÂÏÛ), Ó·‡˘ÂÌÌ˚Â Í ä‡·ËÎÛ (ä‡ËÌÛ): «Ñ‡Ê ÂÒÎË Ú˚ ÔÓ‰ÌËϯ¸ ÛÍÛ, ˜ÚÓ·˚ Û·ËÚ¸ ÏÂÌfl, fl Ì ÔÓ‰ÌËÏÛ ÛÍÛ Ì‡ Ú·fl». Ç fl‰Â ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚ı „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ ̇·Î˛‰‡ÂÚÒfl ÔÓˆÂÒÒ, ÍÓÚÓ˚È ÔÓÎÛ˜ËΠ̇Á‚‡ÌË «ÔÓ·ÛʉÂÌË ËÒ·χ». Ç ˜‡ÒÚÌÓÒÚË, ˝ÚÓ
72
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
ı‡‡ÍÚÂÌÓ ‰Îfl ÌÂÍÓÚÓ˚ı ÒÚ‡Ì ÇÓÒÚÓ˜ÌÓÈ Ö‚ÓÔ˚, ̇ÔËÏÂ, ‰Îfl êÓÒÒËË. ä‡ÍË Á‡‰‡˜Ë, ̇ LJ¯ ‚Á„Îfl‰, fl‚Îfl˛ÚÒfl ÔËÓËÚÂÚÌ˚ÏË Ì‡ ˝ÚÓÏ ÔÛÚË? lj¸ ˝ÚË ÒÚ‡Ì˚ ‚ Ú˜ÂÌË ÏÌÓ„Ëı ‰ÂÒflÚËÎÂÚËÈ ÊËÎË ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı Ú‡Í Ì‡Á˚‚‡ÂÏÓ„Ó Ì‡Û˜ÌÓ„Ó ‡ÚÂËÁχ, ÔË ÍÓÚÓÓÏ Î˛·‡fl ÂÎË„Ëfl Ò˜Ëڇ·Ҹ ÔÂÔflÚÒÚ‚ËÂÏ Ì‡ ÔÛÚË ‡Á‚ËÚËfl Ó·˘ÂÒÚ‚‡ Ë ˜ÂÎÓ‚Â͇. Äηı ÔÓÒÚ‡‚ËÎ ˜ÂÎÓ‚Â͇ ‚˚¯Â ‰‡Ê ‡Ì„ÂÎÓ‚ Ë Ò‰ÂÎ‡Î Â„Ó Ò‚ÓËÏ Ì‡ÏÂÒÚÌËÍÓÏ Ì‡ ÁÂÏÎÂ. í‡ÍÓ ÔÓÎÓÊÂÌË ӷ˙flÒÌflÂÚÒfl ÚÂÏ, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ «·˚Π̇ۘÂÌ ËÏÂÌ‡Ï Ë Ì‡Á‚‡ÌËflÏ», ÚÓ ÂÒÚ¸ ̇‰ÂÎÂÌ ÛÏÂÌËÂÏ ÔÓÁ̇‚‡Ú¸ ‚¢Ë, ̇Á˚‚‡Ú¸ Ëı ËÏÂ̇ÏË Ë ÔÓθÁÓ‚‡Ú¸Òfl ËÏË, Ë̇˜Â „Ó‚Ófl – ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸˛ Û˜ËÚ¸Òfl. ùÚÓ Í‡˜ÂÒÚ‚Ó ÓÁ̇˜‡ÂÚ, ÔÂʉ ‚Ò„Ó, ËÁÛ˜ÂÌË ÇÒÂÎÂÌÌÓÈ Í‡Í ÍÌË„Ë. Ç Ô‚ÓÏ ÌËÒÔÓÒ·ÌÌÓÏ ‡flÚ äӇ̇, ÍÓ„‰‡ ÚÓθÍÓ Ì‡˜Ë̇·Ҹ Ô‰‡˜‡ β‰flÏ ·ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÓÚÍÓ‚ÂÌËfl, ÒÓ‰ÂÊËÚÒfl ‚ÂÎÂÌËÂ: «óËÚ‡È!». ùÚÓ ÓÁ̇˜‡ÂÚ, ˜ÚÓ ‰‡Ê ‚ ÓÚÒÛÚÒÚ‚Ë ‰Û„Ëı ÚÂÍÒÚÓ‚ Äηı Ú·ӂ‡Î ÓÚ ˜ÂÎÓ‚Â͇ ˜ËÚ‡Ú¸ ÇÒÂÎÂÌÌÛ˛ Ë Ò‡ÏÓ„Ó Ò·fl Í‡Í Ö„Ó ÒÓÁ‰‡ÌËÂ.
peygamberlerin k›ssalar›ndan ve Peygamber Efendimizin hayat›ndan anlad›¤›m›z bu olmas›na ra¤men, 19. asr›n sonlar›nda ve 20’nci asr›n ilk yar›s›nda ‹slam dünyas›nda Müslümanlar›n verdi¤i istiklal mücadelelerinde ‹slam motor güç oldu. Pek çok alim de ‹slam dünyas›n›n meselelerine temelde manevî, ilmî, ahlakî, ruhî meseleler olarak yaklaflmalar› gerekirken zahirî flekle tak›larak siyasî zaviyeden yaklaflt›lar. Oysa, mühim bir alimin söyledi¤i gibi, gerçek laiklik ad› alt›nda vicdan hürriyetinin devletler taraf›ndan tan›nmas›yla ‹slam ad›na yap›lmas› gereken ilmî, zihnî, manevî ve ahlakî sahada “cihad” olmal›yd›; siyasî manada de¤il. Bu anlafl›lamad› ve ‹slam dünyas›nda ortaya ç›kan hareketler, en önemli bir ifl diye ‹slam ad›na umumiyetle gidip bir siyasî zemine oturdu. Temel kalk›fl noktas› yanl›fl olunca da, bu hareketler hem Müslümanlara pahal›ya mal oldu, hem ‹slam’›n yanl›fl tan›n›p yanl›fl anlafl›lmas›na yol açt›, hem de, diyebiliriz ki fiyasko verdi. Onlar›n bu hare-
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
ayd›nlar gülen’e sordu вопросы ученых к гюлену
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
«В семье найдется место каждому – матери, отцу, дедушке, бабушке, сыну, дочери, внуку. Семья для человека сродни маленькому раю на земле. Мы должны всячески оберегать его и остерегаться от превращения этого райского уголка в ад.» “Ailede annenin, baban›n, büyükbaba ve büyükannenin, evlad›n, torunlar›n yeri belli olmal›d›r. Aile, insan için küçük bir yeryüzü cenneti gibidir. Bu cenneti cehenneme çevirmekten imtina etmeli ve onun üzerine titremeliyiz.” äÓÏ ÚÓ„Ó, ‚‡ÊÌÓ ÔÓÏÌËÚ¸, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ fl‚ÎflÂÚÒfl Ì ÚÓθÍÓ ÙËÁ˘ÂÒÍÓÈ ÒÛ·Òڇ̈ËÂÈ. é‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓ ÓÌ Ì ҂ӉËÚÒfl ÚÓθÍÓ Í ‡ÁÛÏÛ, Ò‰ˆÛ ËÎË ‰Û¯Â. óÂÎÓ‚ÂÍ fl‚ÎflÂÚÒfl „‡ÏÓÌ˘ÌÓÈ ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸˛ ‚ÒÂ„Ó ˝ÚÓ„Ó. éÌ Ú‡ÍÊ ̇‰ÂÎÂÌ ÒÎÓÊÌ˚ÏË ˜Û‚ÒÚ‚‡ÏË Ë ÒËÎÓÈ ‚ÓÎË. ÖÒÎË ÛÚ‡˜Ë‚‡ÂÚÒfl „‡ÏÓÌËfl ‚ÒÂı ˝ÚËı ͇˜ÂÒÚ‚ , ÚÓ Ò̇˜‡Î‡ ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ, ‡ ÔÓÚÓÏ Ë ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl ÔÓ·ÎÂÏ˚. 燯‡ ÙËÁ˘ÂÒ͇fl ÔËÓ‰‡, ̇¯Â ÚÂÎÓ ËÏÂ˛Ú ÔÓÚ·ÌÓÒÚË, Ë Ì‡Ï ËÁ‚ÂÒÚÌÓ, Í‡Í Ï˚ ÏÓÊÂÏ Ëı Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓËÚ¸. ë‚ÓË ÔÓÚ·ÌÓÒÚË ÂÒÚ¸ Û Ûχ, Ò‰ˆ‡, ‰Û¯Ë Ë ˜Û‚ÒÚ‚.
èÓ˝ÚÓÏÛ, ÍÓ„‰‡ ̇ۘ̇fl ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚ¸ Ì ÓÚÍÎÓÌflÂÚÒfl ÓÚ Ò‚ÓÂÈ ËÒÚËÌÌÓÈ ˆÂÎË, Ó̇ ÔÓÎÛ˜‡ÂÚ Ò‚flÚÓÒÚ¸ Ë ·Î‡„ÓÒÎÓ‚ÎÂÌËÂ, ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ‡‚ÌÓÈ ÔÓ˜ËÚ‡Ì˲ ÇÒ‚˚¯ÌÂ„Ó Äηı‡ Ë ÒıÓÊÂÈ Ò ÔÓÁ̇ÌËÂÏ Ö„Ó Ò‡ÏÓ„Ó. ü Ëϲ ‚ ‚ˉÛ, ˜ÚÓ Ë ÇÒÂÎÂÌ̇fl, Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÓÚ Ì‡˜‡Î‡ ‰Ó ÍÓ̈‡ fl‚Îfl˛ÚÒfl ÓÚ‡ÊÂÌËÂÏ ÚÂı ‡flÚÓ‚, ÍÓÚÓ˚ Á̇ÍÓÏflÚ Ì‡Ò Ò ÄηıÓÏ. lj¸ ͇ʉÓ ÓÚ‰ÂθÌÓ Ô‰ÎÓÊÂÌË äӇ̇ ̇Á˚‚‡ÂÚÒfl ‡flÚÓÏ – Á̇ÏÂÌËÂÏ. à ÚÓ˜ÌÓ Ú‡Í Ê ̇Á˚‚‡˛ÚÒfl ‡flÚ‡ÏË Í‡Ê‰˚È ÒÎÛ˜‡È, Ù‡ÍÚ Ë ÒÓ·˚ÚËÂ, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚Â Ò ÇÒÂÎÂÌÌÓÈ Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ. äÓ‡Ì – ˝ÚÓ ÌËÒÔÓÒ·Ì̇fl ÇÒÂÎÂÌ̇fl, ‡ ÇÒÂÎÂÌ̇fl Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚˚ÒÚÛÔ‡˛Ú ‚ÓÔÎÓ˘ÂÌËÂÏ äӇ̇. ÇÒÂÎÂÌ̇fl Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍ – ‚ÂÎËÍÓÎÂÔÌ˚ ‰‚Óˆ˚, ‡ äÓ‡Ì – ÍÌË„‡, ÍÓÚÓ‡fl Ô‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ Ëı ̇Ï. åÂÊ‰Û ÌËÏË ÌËÍÓ„‰‡ Ì ·˚‚‡ÂÚ ÔÓÚË‚Ó˜ËÈ. ä ÒÓʇÎÂÌ˲, ‡ÚÂËÁÏ ÔÓ͇ ÔÂӷ·‰‡ÂÚ Ì ÚÓθÍÓ ‚ ·˚‚¯Ëı ÂÒÔÛ·ÎË͇ı ëÓ‚ÂÚÒÍÓ„Ó ëÓ˛Á‡, ÌÓ Ë ‚ ÏËÓ‚˚ı ̇ۘÌ˚ı ˆÂÌÚ‡ı. Ç ˝ÚËı ÛÒÎÓ‚Ëflı ‚‡ÊÌÓ ÚÓ˜ÌÓ ÓÔ‰ÂÎËÚ¸ ÏÂÒÚÓ Ì‡ÛÍË, Ô‡‚ËθÌÓ ÔÓÌËχڸ  ԉ̇Á̇˜ÂÌËÂ Ë Â ҂flÁ¸ Ò ÂÎË„ËÂÈ.
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
èÓ˝ÚÓÏÛ, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÒÔ‚‡ ÛÁ̇ڸ ˜ÂÎÓ‚Â͇ Ë ÇÒÂÎÂÌÌÛ˛, ÔÓÁ̇ڸ ÊËÁ̸ Ë ÔÓÌflÚ¸, ˜ÚÓ Ó̇ ÓÊˉ‡ÂÚ ÓÚ Ì‡Ò. à ÚÓθÍÓ Ì‡ ˝ÚÓÈ ÓÒÌÓ‚Â ÒΉÛÂÚ ÔÂÂÒÏÓÚÂÚ¸ ̇¯Û Ó·‡ÁÓ‚‡ÚÂθÌÛ˛ ÒËÒÚÂÏÛ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÌÓ‚˚ÏË ‚Á„Îfl‰‡ÏË. ÑÛ„Ó ‚‡ÊÌÓ ÔÓÎÓÊÂÌËÂ. ÑÎfl Ë̉˂ˉӂ Ò‡ÏÓÈ ‚‡ÊÌÓÈ fl˜ÂÈÍÓÈ, Û·ÂÊˢÂÏ, ÏÂÒÚÓÏ Î˛·‚Ë, ÒÓ‰ËÌÂÌËfl Ò ‰Û„ËÏË Î˛‰¸ÏË Ë Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓ ÙÛ̉‡ÏÂÌÚÓÏ Ó·˘ÂÒÚ‚‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÂϸfl. чÊ ÂÒÎË Á‡ıÓÚÂÚ¸, ÚÓ ÌÂθÁfl ÛÌ˘ÚÓÊËÚ¸ χÚÂËÌÒÚ‚Ó Ë ÓÚˆÓ‚ÒÚ‚Ó. å‡ÚÂËÌÒÍÛ˛ ÌÂÊÌÓÒÚ¸ Ë ÓÚˆÓ‚ÒÍÛ˛ ‰Ó·ÓÚÛ Ì˘ÂÏ Ì‚ÓÁÏÓÊÌÓ Á‡ÏÂÌËÚ¸. óÂÎÓ‚ÂÍ, ‚˚ÓÒ¯ËÈ ‚ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚Í ÒÂÏÂÈÌÓÈ Î˛·‚Ë, ‚ ÓÍÛÊÂÌËË ‚Á‡ËÏÌ˚ı ˜Û‚ÒÚ‚ Ë ÌÂÊÌÓÒÚË, ÌËÍÓ„‰‡ Ì ·Û‰ÂÚ ÔÓıÓÊ Ì‡ ˜ÂÎÓ‚Â͇, ‚˚ÓÒ¯Â„Ó ‚ ‡Á·ËÚÓÈ ÒÂϸÂ. èÓ˝ÚÓÏÛ ÒÂϸfl ‰ÓÎÊ̇ ‚Òfl˜ÂÒÍË ÛÍÂÔÎflÚ¸Òfl. Ç ÚÓÏ ˜ËÒÎÂ Ë ˜ÂÂÁ ÚÂÒÌ˚ ҂flÁË ÒÓ ÒÚ‡¯ËÏ ÔÓÍÓÎÂÌËÂÏ – ‰Â‰Û¯Í‡ÏË, ·‡·Û¯Í‡ÏË, ‰fl‰flÏË Ë ÚÂÚflÏË, – ÍÓÚÓ˚ ÏÓ„ÛÚ ÔÓÏÓ˜¸ ‚ ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËË ÏÓÎÓ‰Ó„Ó ÔÓÍÓÎÂÌËfl, ÌÓ ËÌÓ„‰‡ Á‡·˚‚‡˛ÚÒfl Ó‰ËÚÂÎflÏË. Ç ÒÂϸ ̇ȉÂÚÒfl ÏÂÒÚÓ Í‡Ê‰ÓÏÛ – χÚÂË, ÓÚˆÛ, ‰Â‰Û¯ÍÂ, ·‡·Û¯ÍÂ, Ò˚ÌÛ, ‰Ó˜ÂË, ‚ÌÛÍÛ. ëÂϸfl ‰Îfl ˜ÂÎÓ‚Â͇ ÒÓ‰ÌË Ï‡ÎÂ̸ÍÓÏÛ ‡˛ ̇ ÁÂÏÎÂ. å˚ ‰ÓÎÊÌ˚ ‚Òfl˜ÂÒÍË Ó·Â„‡Ú¸ Â„Ó Ë ÓÒÚ„‡Ú¸Òfl ÓÚ Ô‚‡˘ÂÌËfl ˝ÚÓ„Ó ‡ÈÒÍÓ„Ó Û„ÓÎ͇ ‚ ‡‰.
ketlerini, Bat›’da Oliver Roy gibi baz› yazarlar “siyasal ‹slam”, baflar›s›zl›klar›n› da “siyasal ‹slam’›n baflar›s›zl›¤› olarak” yans›tt›lar. Böyle bir yans›tma ‹slam’›n ruhuna uygun de¤ildir. “Siyasal ‹slam”, “sosyal ‹slam”, “ekonomik ‹slam” gibi veya “radikal ‹slam”, “›l›ml› ‹slam” gibi tarifler, ‹slam’›n ruhuna terstir. Fakat olup biteni anlama ve izah ad›na böyle isimlendirmelere gidildi. Dile¤im odur ki, her yerde Müslümanlar hatalar›ndan döner ve bu hatalar sebebiyle ‹slam da yanl›fl anlafl›lma ve anlatmalardan kurtulur. ‹slam’›n modern dünyada ‹slam dünyas›n›n d›fl›nda önce Bat›’da yay›lmas› fliddetli tesadüme sebep olmaktad›r. Size göre bu anlaflmazl›klar›n ana sebepleri nelerdir? Bu krizlerden kimler sorumludur? Bat› toplumu mu, Müslümanlar m›? Önceki sorunun cevab› bu soruya da k›smen ›fl›k tutuyor denebilir. Elbette Müslümanlar olarak büyük hatalar›m›z var. Bunlar›n bafl›nda, arz etmeye çal›flt›¤›m gibi, ‹slam’› özüyle kavrayamamak, özüyle kavrayamad›¤›m›z gibi maalesef onu flahsiyetimizle, söz ve davran›fllar›m›zla, yani hayat›m›zla temsil edememe gibi bir problemimiz var. Her fleyden evvel ‹slam, bafltan sona bir güzellikler mecmuas›d›r. Çünkü O, Cenab-› Hakk’›n bütün isimlerinin tecellilerinden ibarettir ve bizzat Cenab-› Allah (c. c. ) isimlerini, güzellikte benzeri olmayan isimler el-Esmaü’l-Hüsna- olarak takdim buyurur. ‹slam, do¤ru düflünmedir; ‹slam, kainat kitab›n› do¤ru okuma ve onu, Allah’› tan›ma, O’na yükselme yolunun projektörleri olarak görebilmedir. ‹slam, bir yan›yla ilim, bir yan›yla ilimle efl manal› diyebilece¤imiz inanmad›r. Yani ‹slam’da bilmekle inanmak birbirine ters de¤il, bi-
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
73
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
вопросы ученых к гюлену ayd›nlar gülen’e sordu
lakis birbirini tamamlayan iki de¤erdir. ‹slam, nefsin tezkiyesi, kalbin tasfiyesi, ruhun her türlü güzelliklerle tezyinidir. ‹slam, güzel ahlakt›r; ‹slam, samimiyettir, do¤ruluktur, adalettir, hakkaniyettir, derin idraktir. ‹slam, Allah’› tan›nmas› gerekti¤i flekilde tan›ma, O’na ibadet; O’nu sevme ve bunlar›n has›l etti¤i manevî saadettir. ‹slam ile asla ve asla bir araya gelmeyecek fleyler varsa onlar da cehalettir, geriliktir, kirliliktir, düzensizlik, intizams›zl›kt›r, derbederliktir, pejmürdeliktir, el açmad›r; bir di¤er yandan kindir, düflmanl›kt›r, cidaldir, gururdur, kibirdir, gadirdir, zulümdür, h›yanettir, aldatmad›r. ‹slam, “cihan sulhü”nün ad›d›r; o, aft›r, müsamahad›r, kendini kimseden üstün görmemedir, tevazudur, civanmertliktir, inceliktir, mülayemettir; emanet duygusu, vefa hissi, do¤ruluk ruhu, adalet ve istikamet düflüncesidir; ne kadar kötülü¤e maruz kal›n›rsa kal›ns›n yine iyilik yapmakt›r. Bütün bunlar muvacehesinde günümüzde ‹slam’›n onun ad›na bir numune ortaya koyacak flekilde mükemmelen temsil edildi¤ini söylemek çok zordur. Buna mukabil, elbette Bat› toplumlar›n›n da hatalar› vard›r; isterseniz hepsi demeyelim, sadece baz› idareler diyelim. Dini, gerçek mü’minlerden öte bütün derinlikleriyle kimse temsil edemez. Buna ra¤men, tarihe bakt›¤›m›zda de¤il mü’minler, pek çok peygambere bile insanlar›n inanmad›¤›n› görürüz. Peygamber Efendimizin hayat› ortada; Hz. Musa’n›n, Hz. ‹sa’n›n, insanl›k aleminin bu günefllerinin hayatlar› ortada. Onlara da inanmayan, onlarla savaflan, onlar› öldürmeye teflebbüs eden y›¤›nla insan olmufltur. Hatta pek çok peygamberler, kendilerine gönderildikleri kavimler taraf›ndan öldürüldü¤ü de olmufltur. Dolay›s›yla, bir yandan Müslümanlar olarak biz ‹slam’› do¤ru anlay›p gerekti¤i gibi temsil etmede hatal› olmas›na hatal›y›z ama, siyaset ad›na, menfaatler ad›na bunun böyle olmas›n› isteyenlerin, hatta ‹slam’›n böyle tan›nmas›, terörle, fliddetle, savaflla, kanla bir arada an›lmas› için çal›flan idarelerin oldu¤unu söylemek de mümkündür. Ne ki biz Müslümanlar olarak, hangi muameleye maruz kal›rsak kalal›m b›kmadan usanmadan ‹slam’›n as›l yüzünü tan›tmak ve temsil etmek mecburiyetindeyiz. Bize öldürmek için uzanan ellere bile, Hz. Adem’in iki o¤lun-
74
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
«Казалось бы, борьба за утверждение воли Аллаха должна означать, прежде всего, реализацию исламских ценностей в научной, интеллектуальной, духовной и нравственной сферах, но не на фронте политики.» “Gerçek laiklik ad› alt›nda vicdan hürriyetinin devletler taraf›ndan tan›nmas›yla ‹slam ad›na yap›lmas› gereken siyasî manada de¤il, ilmî, zihnî, manevî ve ahlakî sahada “cihad” olmal›yd›.”
dan Habil’in Kabil’e dedi¤i gibi, “Sen beni öldürmek için elini uzatsan da, ben seni öldürmek için sana elimi uzatacak de¤ilim” deme durumunday›z. “‹slam’›n uyan›fl›” olarak adland›r›lan bir süreç birçok modern ülkede kendini göstermektedir. Bu süreç, özellikle Do¤u Avrupa’n›n baz› ülkelerine ve Rusya’ya da özgüdür. Bu yolda önce neleri amaçlamal›y›z? Bu ülkeler, on y›llard›r her dinin, toplumun ve kiflinin geliflmesine engel oldu¤u bilim ateizmi olarak isimlendirilmifl flartlarda yaflam›fllard›r. Allah, insana meleklerin de üzerinde bir mevki vermifl ve onu yeryüzünün “halife”si yapm›flt›r. Bu rüçhaniyetin ve yeryüzü hilafetinin dayand›¤› ana temel ise insana “isimlerin talim edilmifl” olmas›d›r. Yani insana eflyay› tan›ma, ona isim koyma, dolay›s›yla onu kullanma, k›saca ilim ve ilim edinme kapasitesi verilmifltir. Bu ilim de öncelikle kainat› bir kitap gibi okuyabilme demektir. Kur’an’dan inen ilk ayette de ortada henüz okunacak bir kitap yokken “Oku!” emri verilmektedir. Henüz ortada okunacak yaz›l› bir kitap yoksa da, her zaman okunacak bir kitap vard›r ki, o da kainatt›r, insand›r. Bu sebeple ilmî faaliyet, kendi istikametinde ve mihverinde
yap›ld›¤› zaman meleklerin Cenab-› Allah’› takdis ve teflbihine denk bir kudsiyet kazan›r. ‹lmî faaliyetin kendi istikametinde ve mihverinde yap›lmas› sözüyle flunu kastediyorum: Kainat da, insan da bafltan bafla bize Allah’› tan›tan “ayetler” mecmuas›d›r. Kur’an-› Kerim, iki nokta aras› kendi cümlelerine “ayet” ad›n› verdi¤i gibi, kainattaki ve insanî her bir vak›aya, gerçe¤e, hadiseye de “ayet” ad›n› verir. Kur’an, vahyedilmifl kainat; kainat ve insan da tekvînî Kur’an’d›r. Kainat ve insan muhteflem birer saray, Kur’an onlar› bize tan›tan kitapt›r. Bunlar aras›nda asla tenakuz olmaz. Bilim ateizmi, yaln›z Sovyetler Birli¤i ülkelerinde de¤il, bugün maalesef dünyadaki bilim merkezlerinde de hakim. Bu sebeple, bilim gerçek konumuna oturtulmal›, gerçekte din nedir, bilim nedir do¤ru olarak ortaya konmal›d›r. ‹kinci olarak, insan, sadece fiziki bir varl›ktan ibaret de¤ildir; sadece ak›ldan, sadece kalp ve ruhtan da ibaret de¤ildir. O, bunlar›n ahenkli bir toplam›d›r. Ayr›ca o, kompleks hisler ve bir irade sahibidir. fiayet biz de bunlar› bir ahenk içinde bir arada tutmazsak fertte ve ondan yans›yarak cemiyette problemler bafllar. Fizikî yap›m›z, bedenimiz tatmin ister ve bu tatminde nelerden istifade edece¤imiz bellidir. Bunun gibi, akl›m›z veya zihnimiz de tatmin ister; kalbimiz, ruhumuz ve hislerimiz de tatmin ister. Bütün bunlar›n kendilerine ait vazifeleri de vard›r. Bir di¤er önemli husus da fludur: Fertler için en mühim bir müessese, bir s›¤›nak, bir sevgi ve kaynaflma yeri, cemiyetin temel tafl› say›lan ailedir. ‹stesek de anneli¤i, babal›¤› yok edemeyiz. Anne flefkatinin, baba merhametinin yerine hiçbir fleyi oturtamay›z. Aile sevgisi içinde, sevgi ve flefkat halesi içinde yetiflen insan ile y›k›lm›fl ailelerin periflan etti¤i insan hiçbir zaman ayn› olmam›flt›r. Bu sebeple, aile müessesesini güçlendirmeli; hatta modern çekirdek ailenin bile nesilleri mahrum b›rakt›¤› büyükbaba, büyükanne, amca, day›, hala, teyze yak›nl›¤›ndan nesilleri istifade ettirmeliyiz. Ailede annenin, baban›n, büyükbaba ve büyükannenin, evlad›n, torunlar›n yeri belli olmal›d›r. Aile, insan için küçük bir yeryüzü cenneti gibidir. Bu cenneti cehenneme çevirmekten imtina etmeli ve onun üzerine titremeliyiz.
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
ayd›nlar gülen’e sordu вопросы ученых к гюлену
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
Интервью журналу Foreign Policy Foreign Policy’nin Gülen röportaj› Ä‚ÚÓËÚÂÚÌ˚ ËÁ‰‡ÌËfl ëòÄ Ë ÇÂÎËÍÓ·ËÚ‡ÌËË – ÊÛ̇Î˚ Foreign Policy Ë Prospect ÔÂËӉ˘ÂÒÍË ÔÓ‚Ó‰flÚ ÓÚÍ˚ÚÓ „ÓÎÓÒÓ‚‡ÌËÂ, „‰Â ˜ËÚ‡ÚÂÎË ‚˚·Ë‡˛Ú Ò‡ÏÓ„Ó ‚ÎËflÚÂθÌÓ„Ó ÔÛ·Î˘ÌÓ„Ó ËÌÚÂÎÎÂÍÚۇ· ‚ ÏËÂ. èÓ ËÚÓ„‡Ï „ÓÎÓÒÓ‚‡ÌËfl ÔÓÎÌÛ˛ ÔÓ·Â‰Û Ó‰ÂʇΠËÒ·ÏÒÍËÈ Û˜ÂÌ˚È-·Ó„ÓÒÎÓ‚ îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ – ÎË‰Â Ë ‚‰ÓıÌÓ‚ËÚÂθ ÏËÎÎËÓÌÓ‚ ÔÓÒΉӂ‡ÚÂÎÂÈ ÔÓ ‚ÒÂÏÛ ÏËÛ Ë ÔÂÒÓ̇ ÌÓÌ „‡Ú‡ Û Ò·fl ̇ Ó‰ËÌÂ. Ç Ò‚ÓÂÏ Â‰ÍÓÏ ËÌÚ‚¸˛, ÍÓÚÓÓ ÓÌ Òӄ·ÒËÎÒfl ‰‡Ú¸ ÊÛ̇ÎÛ Foreign Policy, îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ „Ó‚ÓËÚ Ó ÚÂÓËÁÏÂ, ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍËı ‡Ï·ËˆËflı Ë Ó ÚÓÏ, ÔÓ˜ÂÏÛ Â„Ó ‰‚ËÊÂÌË ÒÚ‡ÎÍË‚‡ÂÚÒfl Ò ÌÂÔÓÌËχÌËÂÏ. ä‡Í Ç˚ ÓÚÌÓÒËÚÂÒ¸ Í ÚÓÏÛ, ˜ÚÓ Ç‡Ò ÔËÁ̇ÎË „·‚Ì˚Ï ÔÛ·Î˘Ì˚Ï ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡ÎÓÏ Ïˇ? ü ÌËÍÓ„‰‡ Ì Ô‰ÒÚ‡‚ÎflÎ Ò· ڇÍÓ„Ó Ë Ì ÊÂ·Π·˚Ú¸ ËÁ·‡ÌÌ˚Ï Í‡Í ÌÂÍÚÓ ËÎË Ì˜ÚÓ ‚‡ÊÌÓ ‚ ÏËÂ. ü ‚Ò„‰‡ ÒÚ‡‡ÎÒfl ·˚Ú¸ ÒÍÓÏÌ˚Ï ÒÎÛ„ÓÈ ÅÓ„‡ Ë ÒÍÓÏÌ˚Ï ˜ÎÂÌÓÏ ˜ÂÎӂ˜ÂÒÍÓ„Ó Ó·˘ÂÒÚ‚‡. äÓ‡Ì „Ó‚ÓËÚ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ ˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚Ó ·˚ÎÓ ÒÓÁ‰‡ÌÓ, ˜ÚÓ·˚ ÔËÁ̇‚‡Ú¸ ÅÓ„‡ Ë ÒÎÛÊËÚ¸
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
Foreign Policy ve Prospect dergileri okurlar›na dünyadaki en büyük 100 entelektüeli sorduklar›nda bir kifli aç›k farkla kazand›: Dünyada milyonlarca kiflinin ilham kayna¤› olurken, ülkesinde laik düzene tehdit oldu¤u iddias›ndaki baz›lar› için istenmeyen kifli ilan edilen ‹slami kanaat önderi Fethullah Gülen Foreign Policy’ye terörizm, politik amaçlar› ve hareketinin neden yanl›fl anlafl›ld›¤› ile ilgili konufltu. Dünyan›n en büyük entelektüeli seçildi¤iniz için ne hissediyorsunuz?
ÂÏÛ. é‰ÌËÏ ËÁ ÔÛÚÂÈ ÒÎÛÊÂÌËfl ÅÓ„Û fl‚ÎflÂÚÒfl ÛÎÛ˜¯ÂÌË Ïˇ, Ì Ô˷„‡fl Í ÔÓÓÍÛ Ë ÍÓ‚ÓÔÓÎËÚ˲. ÑÎfl ˝ÚÓ„Ó ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÓÚÌÓÒËÚ¸Òfl ÍÓ ‚ÒÂÏÛ ÓÍÛʇ˛˘ÂÏÛ Ò „ÎÛ·ÓÍËÏ ÒÓÒÚ‡‰‡ÌËÂÏ. ùÚÓ ÏÓfl ÙËÎÓÒÓÙËfl, ·Î‡„Ó‰‡fl ÍÓÚÓÓÈ fl ÓÒÚ‡˛Ò¸ ‡‚ÌÓ‰Û¯Ì˚Ï ÍÓ ‚ÒÂÏ ÏËÒÍËÏ
Dünyada önemli bir fley olarak seçilmeyi ne istedim ne de hayal ettim. Her zaman Allah’›n mütevaz› bir hizmetkar› ve insanl›¤›n mütevaz› bir mensubu olmaya çal›flt›m. Kur’an, insanl›¤›n Allah’› tan›mak ve ona kulluk etmek için yarat›ld›¤›n› ifade ediyor ve bu kullu¤un bir boyutu bozgunluk ve cinayetlerden kesin çizgilerle ar›nm›fl bir dünya infla etmek. Bunun için iyilik yapmaya ve merhamete ihtiyaç var. Bu beni
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
75
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
вопросы ученых к гюлену ayd›nlar gülen’e sordu
ÚËÚÛÎ‡Ï Ë ‡Ì„‡Ï. é‰Ì‡ÍÓ fl Ì ·ÂÁ‡Á΢ÂÌ Í ÓˆÂÌÍ ‰Ó·˚ı β‰ÂÈ. éÌË ·˚ÎË Ó˜Â̸ ‰Ó·˚, ̇Á˚‚‡fl ÏÂÌfl „·‚Ì˚Ï ÔÛ·Î˘Ì˚Ï ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡ÎÓÏ Ïˇ, ‰‡ÎË ÏÌ ÚËÚÛÎ, ÍÓÚÓ˚È fl ÌËÍÓ„‰‡ Ì ÒÏÓ„Û ÔËÌflÚ¸. ì Ç‡Ò ÂÒÚ¸ ͇ÍËÂ-ÎË·Ó ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍË ‡Ï·ËˆËË? ì ÏÂÌfl Ëı ÌËÍÓ„‰‡ Ì ·˚ÎÓ Ë Ì ·Û‰ÂÚ. Ö‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌÓÂ, ˜Â„Ó fl ‚Ò„‰‡ ÊÂÎ‡Î Ë Í ˜ÂÏÛ ÒÚÂÏËÎÒfl, – ÔÓÎÛ˜ËÚ¸ ÅÓʸ ·Î‡„Ó‚ÓÎÂÌËÂ Ë ÔÓ˝ÚÓÏÛ ÒÚ‡‡ÎÒfl ‰ÓÌÂÒÚË Â„Ó Î˛‰flÏ Ô‡‚ËθÌÓ, Óʉ‡fl ‚ ÌËı β·Ó‚¸ Í ÌÂÏÛ. ä‡ÍÛ˛ Óθ Ë„‡ÂÚ ËÒÎ‡Ï ‚ ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍÓÈ ÊËÁÌË ÏÛÒÛθχÌË̇? ä‡Í ÂÎË„Ëfl, ËÒÎ‡Ï Ô‚Ó̇˜‡Î¸ÌÓ ÙÓÍÛÒËÛÂÚÒfl ̇ ÌÂÔÂÎÓÊÌ˚ı ‡ÒÔÂÍÚ‡ı ÊËÁÌË Ë ·˚ÚËfl, ‚ ÚÓ ‚ÂÏfl Í‡Í ÔÓÎËÚË͇ Óı‚‡Ú˚‚‡ÂÚ ÚÓθÍÓ ÒӈˇθÌ˚ ‡ÒÔÂÍÚ˚ ̇¯ÂÈ ÊËÁÌË. ëÏÂ̇ ˝ÔÓı ÌËÍ‡Í Ì ‚ÎËflÂÚ Ì‡ ÓÒÌÓ‚Ì˚ ÔË̈ËÔ˚ ‚Â˚, ÒÎÛÊÂÌËfl, ̇‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË Ë Ôӂ‰ÂÌËfl ‚ ËÒ·ÏÂ. àÒÎ‡Ï Ì ÔËÁ˚‚‡ÂÚ Í ÓÔ‰ÂÎÂÌÌ˚Ï ÌÂËÁÏÂÌÌ˚Ï ÙÓÏ‡Ï ‚·ÒÚË ËÎË Í ÔÓÔ˚ÚÍ‡Ï Ôˉ‡Ú¸ ˝ÚÓÈ ‚·ÒÚË ÌÂÍÛ˛ ÙÓÏÛ. àÒÎ‡Ï ÌËÍÓ„‰‡ Ì Ô‰·„‡Î Ë ÌËÍÓ„‰‡ Ì ÛÒڇ̇‚ÎË‚‡Î ÚÂÓ͇Ú˲ ÔÓ Ò‚ÓÂÏÛ ÓÔ‰ÂÎÂÌ˲. ÇÏÂÒÚÓ ˝ÚÓ„Ó, ËÒÎ‡Ï ÓÒÌÓ‚˚‚‡ÂÚ ·‡ÁÓ‚˚ ÔË̈ËÔ˚, ÍÓÚÓ˚ Á‡‰‡˛Ú ̇ԇ‚ÎÂÌË ӷ˘ÂÏÛ ı‡‡ÍÚÂÛ ‚·ÒÚË. í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÔÓÎËÚË͇ ÌËÍ‡Í Ì ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ Ù‡ÍÚÓÓÏ, ‚ÎËfl˛˘ËÏ Í‡Í Ì‡ ËÒ·Ï, Ú‡Í Ë Ì‡ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ë ÔÓÁˈËË ÏÛÒÛθχÌ. èÓ˜ÂÏÛ Ç˚ Ò˜ËÚ‡ÂÚÂ, ˜ÚÓ ·Óθ¯Ó ˜ËÒÎÓ Î˛‰ÂÈ ‚ íÛˆËË ÓÚÌÓÒflÚÒfl Í Ç‡¯ÂÏÛ ‰‚ËÊÂÌ˲ Ò ÔÓ‰ÓÁÂÌËÂÏ? ü Ì ‰Ûχ˛, ˜ÚÓ ÏÓfl ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚ¸ ‚˚Á˚‚‡ÂÚ Ì‰ӂÂËÂ Ë ÔÓ‰ÓÁÂÌËfl Û ·Óθ¯Ó„Ó ˜ËÒ· ÚÛˆÍËı „‡Ê‰‡Ì. íÂÁËÒ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ ·Óθ¯Ó ˜ËÒÎÓ ÚÛˆÍËı „‡Ê‰‡Ì ÓÚÌÓÒflÚÒfl Í ‰‚ËÊÂÌ˲ ‚ÓÎÓÌÚÂÓ‚ Ò Ì‰ӂÂËÂÏ Ë ÔÓ‰ÓÁÂÌËÂÏ, ÔÓ‰‡ÂÚÒfl Ú‡ÍËÏ Ê ӷ‡ÁÓÏ Ë Ò ÚÓÈ Ê ˆÂθ˛, Í‡Í Ë ÚÓ, ˜ÚÓ ÏË ÒÎ˚¯ËÚ ·Óθ¯Â Ó ÚÂı ÏÛÒÛθχ̇ı, ÍÓÚÓ˚ı Ò‰ÒÚ‚‡ χÒÒÓ‚ÓÈ ËÌÙÓχˆËË Ì‡Á˚‚‡˛Ú ‡‰Ë͇·ÏË. í‡Í Í‡Í ÚÂ, ÍÚÓ ‚ÌÛ¯‡˛Ú ˝ÚÛ ÎÓʸ β‰flÏ, ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú Ó˜Â̸ ̇ÒÚÓȘ˂Ó, ÌÂÍÓÚÓ˚ „‡Ê‰‡Ì ‚Ô‡‰‡˛Ú ‚ Á‡·ÎÛʉÂÌËÂ. óÚÓ Ì‡Ë·ÓΠ̂ÂÌÓ ‚ Ú‡ÍÚÓ‚Í ɲÎÂÌÓ‚ÒÍÓ„Ó ‰‚ËÊÂÌËfl? ü Ì ÏÓ„Û ÔËÌflÚ¸ Ú‡ÍË ÔÓÌflÚËfl Í‡Í É˛ÎÂÌËÁÏ ËÎË É˛ÎÂÌËÒÚ˚. ü ·˚Î ÚÓθÍÓ ÔËÒ‡ÚÂÎÂÏ Ë ÔÓÔӂ‰ÌËÍÓÏ ‚ ̇ӉÂ. ü Ì Ëϲ ÔflÏÓ„Ó ‚ÎËflÌËfl ̇ β‰ÂÈ ËÎË Í‡ÍËÂ-ÎË·Ó ‰‚ËÊÂÌËfl. ç‚ÓÁÏÓÊÌÓ ‰‡Ê Ô‰ÒÚ‡‚ËÚ¸, ˜ÚÓ fl ÏÓ„Û Ó͇Á˚‚‡Ú¸ ‰‡‚ÎÂÌË ̇ ÍÓ„Ó-ÎË·Ó. çÓ ÌÂÍÓÚÓ˚ β‰Ë ÏÓ„ÛÚ ÔÓ‰‰ÂÊË‚‡Ú¸ ÏÓË ‚Á„Îfl‰˚ Ë ‚˚‡Ê‡Ú¸ Ò‚Ó ۂ‡ÊÂÌË ÍÓ ÏÌÂ, Ë fl ̇‰Â˛Ò¸, ÓÌË Ì ӷχÌ˚‚‡˛Ú Ò·fl, ÔÓÒÚÛÔ‡fl Ú‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ. çÂÍÓÚÓ˚Â
76
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
Ò˜ËÚ‡˛Ú, ˜ÚÓ fl Îˉ ͇ÍÓ„Ó-ÚÓ ‰‚ËÊÂÌËfl. ÑÛ„Ë ‰Ûχ˛Ú, ˜ÚÓ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÌÂ͇fl ˆÂÌڇθ̇fl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl, ÍÓÚÓ‡fl ÛÔ‡‚ÎflÂÚ ‚ÒÂÏË ËÌÒÚËÚÛÚ‡ÏË, ÍÓÚÓ˚ ÓÌË Ó¯Ë·Ó˜ÌÓ Ò‚flÁ˚‚‡˛Ú ÒÓ ÏÌÓÈ. éÌË Ì ·ÂÛÚ ‚Ó ‚ÌËχÌË ‚ÂÌË ÏÌÓ„Ëı β‰ÂÈ ÒÎÛÊËÚ¸ ˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚Û Ë ÔÓÎÛ˜ËÚ¸ ÅÓʸ ·Î‡„Ó‚ÓÎÂÌË Á‡ ˝ÚÓ. éÌË Ì ÔËÌËχ˛Ú ‚Ó ‚ÌËχÌË ˜ÂÎӂ˜ÂÒÍÛ˛ ˘Â‰ÓÒÚ¸. í‡ÍË Á‡·ÎÛʉÂÌËfl ÏÓ„ÛÚ ÔË‚ÂÒÚË ÓÒڇθÌ˚ı Í ÒÓÏÌÂÌËflÏ ‚ ÙË̇ÌÒÓ‚˚ı ÂÒÛÒ‡ı ˝ÚËı ¯ÍÓÎ. ç·Óθ¯‡fl „ÛÔÔ‡ β‰ÂÈ ‚ íÛˆËË ‰‡Ê ӷ‚ËÌflÂÚ ÏÂÌfl ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ fl ÔÂÒÎÂ‰Û˛ ͇ÍËÂ-ÚÓ ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍË ˆÂÎË, ÍÓ„‰‡ fl ̇ Ò‡ÏÓÏ ‰ÂΠ‚ÓÚ ÛÊ ÏÌÓ„Ó ÎÂÚ ·Ó˛Ò¸ Ò ÏÌÓ„ËÏË ·ÓÎÂÁÌflÏË. Ç˚ ÔÓÔӂ‰ÛÂÚ ҉ÂʇÌÌ˚È, ÚÂÔËÏ˚È ËÒ·Ï. ç‡ Ç‡¯ ‚Á„Îfl‰, ˜ÚÓ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl Ô˘ËÌÓÈ ÚÂÓËÁχ? àÒÎ‡Ï Ì ÚÂÔËÚ Ë ÓÒÛʉ‡ÂÚ ÚÂÓËÁÏ Ë Î˛·Û˛ ÚÂÓËÒÚ˘ÂÒÍÛ˛ ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚ¸. ü ÌÂÓ‰ÌÓ͇ÚÌÓ Á‡fl‚ÎflÎ, ˜ÚÓ ËÒÚËÌÌ˚È ÏÛÒÛθχÌËÌ Ì ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÚÂÓËÒÚÓÏ, Ú‡Í ÊÂ Í‡Í Ë ÚÂÓËÒÚ Ì ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ËÒÚËÌÌ˚Ï ÏÛÒÛθχÌËÌÓÏ. íÂÓËÁÏ – Ó‰ËÌ ËÁ ÚflÊÍËı „ÂıÓ‚, Á‡ ÍÓÚÓ˚Â, Í‡Í „·ÒËÚ äÓ‡Ì, ÔÓÒΉÛÂÚ Ì‡Í‡Á‡ÌË ‡‰ÒÍËÏ Ô·ÏÂÌÂÏ. ùÚÓ Ù‡ÍÚ, ˜ÚÓ ÏÛÒÛθχÌ ÓÚÒÚ‡ÎË ‚ ̇ÛÍÂ Ë ÚÂıÌÓÎÓ„ËË Á‡ ÔÓÒΉÌË ÌÂÒÍÓθÍÓ ‚ÂÍÓ‚. àÒ·ÏÒÍËÈ ÏË ÒÚ‡‰‡ÂÚ ÓÚ ‚ÌÛÚÂÌÌËı ‡Á‰ÂÎÂÌËÈ, ‡ÌÚˉÂÏÓ͇Ú˘ÂÒÍËı Ô‡ÍÚËÍ Ë Ì‡Û¯ÂÌËÈ ˜ÂÎӂ˜ÂÒÍËı Ô‡‚ Ë Ò‚Ó·Ó‰. çÓ ÏÛÒÛθχÌ ÌËÍÓ„‰‡ Ì ·˚ÎË Ì‡ÒÚÓθÍÓ ÌËÁÍË, ˜ÚÓ·˚ ̇‰ÂflÚ¸Òfl ̇ ¯ÂÌË ҂ÓËı ÔÓ·ÎÂÏ ˜ÂÂÁ ÚÂÓ. íÂÓËÁÏ ÙÓÏËÛÂÚÒfl ËÁ ÓÔ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÙÛ̉‡ÏÂÌڇθÌ˚ı ÔÓ·ÎÂÏ, ÍÓÚÓ˚ ‚Íβ˜‡˛Ú ‚ Ò·fl ‡‚ÌÓ‰Û¯ËÂ, ÌˢÂÚÛ Ë ÒÚ‡ı Ô‰ ‰Û„ËÏË. çÂÍÓÚÓ˚ β‰Ë ËÒÔÓθÁÛ˛Ú ÏÓÎÓ‰˚ı Ë „ÎÛÔ˚ı. àÏË Ï‡ÌËÔÛÎËÛ˛Ú, ÊÂÒÚÓÍÓ Ò ÌËÏË Ó·‡˘‡˛ÚÒfl Ë ‰‡Ê ͇̇˜Ë‚‡˛Ú Ëı ̇ÍÓÚË͇ÏË ‰Ó Ú‡ÍÓÈ ÒÚÂÔÂÌË, ˜ÚÓ Ëı ÏÓÊÌÓ ËÒÔÓθÁÓ‚‡Ú¸ Í‡Í Û·ËȈ ÔÓ‰ Ô‰ÎÓ„ÓÏ ÔÛÒÚ˚ı ˉ‡ÎÓ‚ Ë ˆÂÎÂÈ. óÚÓ·˚ Ôӷ‰ËÚ¸ ÚÂÓËÁÏ, Ï˚ ‰ÓÎÊÌ˚ ÓÒÓÁ̇ڸ, ˜ÚÓ ‚Ò Ï˚ β‰Ë. ç‡Ï Ì Ô‰ÓÒÚ‡‚ÎflÂÚÒfl ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ‚˚·Ë‡Ú¸ Ò· ‡ÒÛ ËÎË ÒÂϸ˛. å˚ ‰ÓÎÊÌ˚ ÓÒ‚Ó·Ó‰ËÚ¸Òfl ÓÚ ÒÚ‡ı‡ Ô‰ ‰Û„ËÏË Ë Ì‡Ò·ʉ‡Ú¸Òfl ÏÌÓ„ÓÓ·‡ÁËÂÏ ‚ÌÛÚË ‰ÂÏÓ͇ÚËË. ü ‚², ˜ÚÓ ‰Ë‡ÎÓ„ Ë Ó·‡ÁÓ‚‡ÌË fl‚Îfl˛ÚÒfl Ò‡Ï˚ÏË ˝ÙÙÂÍÚË‚Ì˚ÏË ÒÔÓÒÓ·‡ÏË ÔÂÓ‰ÓÎÂÌËfl ̇¯Ëı ‡Á΢ËÈ. Ç˚ ·˚ ıÓÚÂÎË Ó‰Ì‡Ê‰˚ ‚ÂÌÛÚ¸Òfl ‚ íÛˆË˛? ü Ó˜Â̸ ÒÍÛ˜‡˛ ÔÓ ÏÓÂÈ ÒÚ‡ÌÂ Ë ‰ÛÁ¸flÏ. çÓ fl ÓÚ‰‡˛ Ò·fl ‚ ‡ÒÔÓflÊÂÌË ÒÛ‰¸·˚ Ë ÔÓÍÓÌÓ ÔËÏÛ ‚ÒÂ, ˜ÚÓ ÏÌ Ô‰ÔËÒ‡ÌÓ.
dünyadaki bütün makam ve rütbelerden uzak kalmaya mecbur eden hayat felsefem. Bununla beraber nazik insanlar›n takdirlerine alakas›z de¤ilim. Oy verenler, kendimi asla görmedi¤im bir unvana beni lay›k görerek büyük nezaket gösterdiler. Herhangi bir politik amac›n›z var m›? Ne herhangi bir politik amac›m oldu, ne de asla olacak. Kalbimde her zaman sadece Allah r›zas›n› kazanmaya muvaffak olmak arzusu var. Bu sebeple de sadece Allah’›n do¤ru flekilde tan›nmas› ve insanl›k taraf›ndan sevilmesi için çal›fl›yorum. ‹slam, Müslümanlar›n politikadaki yerini nas›l belirliyor? ‹slam bir din olarak hayat›n ve var oluflun de¤iflmez veçhelerine yo¤unlafl›r. Oysa ki, politik sistemler, sadece dünya hayat›n›n sosyal veçheleriyle ilgilenir. ‹slam’›n temel prensipleri,
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
ayd›nlar gülen’e sordu вопросы ученых к гюлену
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
bir merkezi organizasyonun yanl›fl flekilde bana ba¤l› oldu¤unu düflünüyor. Birçok insan›n, bütün bu yapt›klar›n› Allah r›zas› için kazanmak ve insanl›¤a hizmet flevkiyle yapt›klar›n› görmezden geliyorlar. ‹nsanlar›n fedakarl›¤›n› görmezden geliyorlar. Bu yanl›fl anlamalar di¤erlerinin okullar›n finansal kayna¤› ile ilgili flüphelere sahip olmas›na sebebiyet verebiliyor. Türkiye’de çok küçük bir az›nl›k, ben y›llard›r birçok hastal›kla bo¤ufltu¤um halde, beni politik amaç sahibi olmakla itham ediyor. Mutedil ve hoflgörülü bir ‹slam anlay›fl›n› vazediyorsunuz. Terörizmin sebepleri konusunda ne düflünüyorsunuz?
«Я никогда не желал быть избранным как некто или нечто важное в мире. Я всегда старался быть скромным слугой Бога и скромным членом человеческого общества.» “Dünyada önemli bir fley olarak seçilmeyi ne istedim ne de hayal ettim. Her zaman Allah’›n mütevaz› bir hizmetkar› ve insanl›¤›n mütevaz› bir mensubu olmaya çal›flt›m.”
iman, ibadet, ahlak ve zaman›n de¤iflmesiyle de¤iflmeyen hallerle ilgilidir. ‹slam, de¤iflmez ve de¤ifltirilmeye teflebbüs edilemez bir devlet sistemi önermez. ‹slam, asla kendi ad›yla bir teokratik devleti ne önerdi ne de kurmaya teflebbüs etti. Bunun yerine ‹slam, bugün devletin genel karakterine kökenlik yapan temel prensipleri vazetti. Bu sebeple, politika ne ‹slam’a flekil verecek ne de ‹slam ad›na Müslümanlar›n tutum ve davran›fllar›n› yönlendirecek bir faktör olabilir.
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
Sizce, Gülen Hareketi ile ilgili en fazla yanl›fl anlafl›lan fley ne? Gülenist ya da Gülenizm gibi kavramlar› kabul edemem. Ben sadece bir yazard›m ve insanlar içinde resmi bir vaizdim. Herhangi bir kifliye ya da faaliyete do¤rudan hiçbir etkim yok. Herhangi bir kifliye etki yapaca¤›m tasavvur edilemez. Ancak baz› insanlar, düflüncelerimi iyi görerek bana sayg› gösterebilir. ‹nflallah bunu yapmakla yan›lm›yorlard›r. Baz›lar› benim bir hareketin lideri oldu¤umu düflünüyor. Baz›lar› bütün bu müesseselerden sorumlu
‹slam terörizmi ve terörist faaliyeti kesinlikle k›nar ve karfl›s›nda yer al›r. Defalarca, gerçek Müslüman’›n terörist olamayaca¤›n›, teröristin de Müslüman olamayaca¤›n› ifade ettim. Terörizm, Kur’an’›n cehennem atefliyle tehdit etti¤i büyük günahlardand›r. fiu bir gerçek ki, Müslümanlar son birkaç yüzy›lda bilim ve teknolojide geri kald›lar. Müslüman dünyas›, iç bölünmeler, antidemokratik uygulamalar ve temel insan haklar› ile özgürlüklerine karfl› suçlarla muzdarip. Ancak Müslümanlar, hiçbir zaman sorunlar›n›n çözümü için terörü bir yol olarak görmedi ve göremez. Terörizmi, cehalet, fakirlik ve ötekiden nefret gibi baz› temel problemler oluflturuyor. Baz›lar›, bu ortamda gençlerden ve ahmaklardan istifade ediyor. Bu gençler ve ahmaklar manipülasyonla, istismarla ve baz› hallerde de ilaçla bile aldat›larak baz› ç›lg›n düflünce ve hedefler için katil olarak kullan›labiliyor. Terörizmi yenmek için, hepimizin insan oldu¤unu bilmek zorunday›z. Herhangi bir ›rk ya da toplumun üyesi olmak, seçti¤imiz bir fley de¤il. Kendimizi ötekinden korku duymaktan özgürlefltirmeli ve demokrasi içindeki ço¤ulculu¤un keyfine varmal›y›z. Ben, diyalog ve e¤itim faaliyetlerinin farkl›l›klar›m›z› aflmada en etkili araçlar oldu¤una inan›yorum. Bir gün Türkiye’ye dönmek istiyor musunuz? Kesinlikle ülkemin ve oradaki arkadafllar›m›n hasretini çekiyorum. Bununla beraber kaderime teslim oldum ve onun verece¤i her hükme raz›y›m.
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
77
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
гюлен в сми мира gülen dünya bas›n›nda
Турецкие школы на первой странице New York Times Türk okullar› New York Times’›n manfletinde ÏÂË͇ÌÒ͇fl „‡ÁÂÚ‡ New York Times ÓÚÔ‡‚Ë· ‚ è‡ÍËÒÚ‡Ì Ò‚ÓÂ„Ó ÍÓÂÒÔÓ̉ÂÌÚ‡ ‰Îfl ÔÓÎÛ˜ÂÌËfl ËÌÙÓχˆËË Ó ÚÛˆÍËı ¯ÍÓ·ı. èÓÒΠÔӂ‰ÂÌËfl ÔÓ‰Ó·ÌÓ„Ó ËÒÒΉӂ‡ÌËfl ÍÓÂÒÔÓ̉ÂÌÚ ë‡·Ë̇ 퇂ÂÌËÒ ÓÔÛ·ÎËÍÓ‚‡Î‡ χÚÂË‡Î Ó ¯ÍÓ·ı, ÓÚÍ˚Ú˚ı ÚÛˆÍËÏË ‰Ó·Ó‚Óθˆ‡ÏË ‚ ‡ÁÌ˚ı Òڇ̇ı Ïˇ, ̇ Ô‚ÓÈ ÒÚ‡Ìˈ „‡ÁÂÚ˚. ɇÁÂÚ‡, ̇ Ô‚ÓÈ ÒÚ‡Ìˈ ÍÓÚÓÓÈ ·Óθ¯‡fl ÍÓÎÓÌ͇ ÓÚ‚Ó‰ËÚÒfl ÚÂÏ ӷ‡ÁÓ‚‡ÌËfl, ÒÓÓ·˘‡ÂÚ, ˜ÚÓ ÚÛˆÍË ¯ÍÓÎ˚ ÒÚ‡ÎË ıÓÓ¯ËÏ ‚˚·ÓÓÏ ‰Îfl Ó‰ËÚÂÎÂÈ, ÒÚÂÏfl˘ËıÒfl Ó„‡‰ËÚ¸ Ò‚ÓËı ‰ÂÚÂÈ ÓÚ ‚ÎËflÌËfl ÙÛ̉‡ÏÂÌÚ‡ÎËÁχ. Ç Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÔËχ ·˚· ‡ÒÒÏÓÚÂ̇ ¯ÍÓ· ‚ è‡ÍËÒÚ‡ÌÂ. èÓÙÂÒÒÓ ÙËÎÓÎӄ˘ÂÒÍËı ̇ÛÍ Äηı‰‡‰ çËflÁË ÓÚÏÂÚËÎ, ˜ÚÓ ¯ÍÓÎ˚, ̇Á˚‚‡ÂÏ˚ «ÚÛˆÍÓÔ‡ÍËÒÚ‡ÌÒÍËÏË», ÔÓθÁÛ˛ÚÒfl ·Óθ¯ËÏ ÒÔÓÒÓÏ ÒÂ‰Ë Ì‡ÒÂÎÂÌËfl. éÌ ‡„ÛÏÂÌÚËÓ‚‡Î ˝ÚÓ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÏ Ó·‡ÁÓÏ: «çÂÍÓÚÓ˚ ¯ÍÓÎ˚ ‚ ̇¯ÂÈ Òڇ̠̠ÏÓ„ÛÚ ‚ÓÒÔËÚ˚‚‡Ú¸ ‚ ‰ÂÚflı ‰ÛıÓ‚Ì˚ ˆÂÌÌÓÒÚË, ‰Û„Ë Ê Ì ÏÓ„ÛÚ Ó·ÂÒÔ˜ËÚ¸ ÔÓÎÛ˜ÂÌË ‰ÂÚ¸ÏË ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓ„Ó Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl. è‡ÍËÒÚ‡ÌÒÍÓ-ÚÛˆÍË ¯ÍÓÎ˚ ‰Â·˛Ú Ë ÚÓ, Ë ‰Û„Ó ӉË̇ÍÓ‚Ó ıÓÓ¯Ó. ü Ò‡Ï Á‡ÔË҇Π҂ÓÂ„Ó Â·ÂÌ͇ ‚ Ó‰ÌÛ Ëı Ú‡ÍËı ¯ÍÓλ. New York Times Óı‡‡ÍÚÂËÁÓ‚‡Î‡ îÂÚıÛηı‡ ɲÎÂ̇, ̇Á˚‚‡ÂÏÓ„Ó Â˘Â «ÓÚˆÓÏ Ë‰ÂË ÔÓ‰Ó·Ì˚ı ¯ÍÓλ, ÒÎÂ‰Û˛˘ËÏ Ó·‡ÁÓÏ: «ç‡ˆËÓ̇ÎËÒÚ, ÍÓÚÓ˚È „Ó‚ÓËÚ, ˜ÚÓ ÓÌ Ì ıÓ˜ÂÚ ·Óθ¯Â„Ó, ˜ÂÏ Ò‚ÂÚÒ͇fl ‰ÂÏÓ͇ÚËfl Ò‚Ó·Ó‰Ì˚ı „‡Ê‰‡Ì». ɇÁÂÚ‡, ÔË‚Ó‰fl˘‡fl ‚˚Ò͇Á˚‚‡ÌË ɲÎÂ̇ «êÂÎË„Ëfl ·ÂÁ ̇ÛÍË Ô‚‡ÚËÚÒfl ‚ ‡‰Ë͇ÎËÁÏ, ‡ ̇Û͇ ·ÂÁ ÂÎË„ËË ÒÎÂÔ‡ Ë
Ä
78
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
ÏÓÊÂÚ ÒÓÁ‰‡Ú¸ ‚ ÏË ·Óθ¯Ë ÓÔ‡ÒÌÓÒÚË», ÒÓÓ·˘‡ÂÚ, ˜ÚÓ ÚÛˆÍËÏË ¯ÍÓ·ÏË ÔÓÒΠÎË͂ˉ‡ˆËË ı‡ÎËÙ‡Ú‡ åÛÒÚ‡ÙÓÈ äÂχÎÂÏ ÄÚ‡Ú˛ÍÓÏ ‚ 20- „Ó‰‡ XX ‚Â͇ Á‡ÌËχ˛ÚÒfl Ô‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎË ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓ„Ó ÚÛˆÍÓ„Ó ÒÛÙËÁχ. New York Times, Ó·‡˘‡˛˘‡fl ‚ÌËχÌË ̇ ‡ÁÌËˆÛ ‚ Ï˚ÒÎflı ÏÂÊ‰Û ËÒ·ÏÒÍËÏË Û˜ÂÌ˚ÏË Ë Û˜ÂÌ˚ÏË á‡Ô‡‰‡, „Ó‚ÓËÚ: «Ç ÚÓ ‚ÂÏfl Í‡Í ‚ 50- „Ó‰˚ Ú‡ÍË β‰Ë, Í‡Í ëÂÈÈˉ äÛÚÛ·, ÓÚˈ‡ÎË á‡Ô‡‰, ÌÂÍÓÚÓ˚ Ï˚ÒÎËÚÂÎË, Ú‡ÍËÂ, Í‡Í ë‡Ë‰ çÛÒË, ËÒ͇ÎË ÔÛÚË ÒÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl Ò ÌËÏ». á‡ÚÂÏ ÓÌ ÓÚÏÂÚËÎ: «ùÚË ¯ÍÓÎ˚ ÒÓÁ‰‡˛ÚÒfl Ì ÚÓθÍÓ ‰Îfl ÏÛÒÛθχÌÒÍËı ‰ÂÚÂÈ, ÓÌË ÓÚÍ˚‚‡˛ÚÒfl Ë ‚ ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ ıËÒÚˇÌÒÍËı Òڇ̇ı.» ëÓÓ·˘‡ÂÚÒfl, ˜ÚÓ ÔÓ„‡Ïχ ÒÚÓËÚÒfl ̇ ‡Ì„ÎËÈÒÍÓÏ flÁ˚ÍÂ. ì˜ÂÌËÍË ‰‡Ê ˜ËÚ‡˛Ú ÔÓËÁ‚‰ÂÌËfl òÂÍÒÔˇ. ëӄ·ÒÌÓ ÒÚ‡Ú¸Â, Ó‰ËÚÂÎË Ó˜Â̸ ËÌÚÂÂÒÛ˛ÚÒfl ¯ÍÓ·ÏË, ÒÔÓÒÓ·Ì˚ÏË ‰‡Ú¸ ‰ÂÚflÏ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓ ӷ‡ÁÓ‚‡ÌËÂ, Ì ‡ÁÛ¯‡fl Ëı ΢ÌÓÒÚË Ë ‰ÛıÓ‚Ì˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ. ÑËÂÍÚÓ Ó‰ÌÓÈ ËÁ ¯ÍÓÎ åÂÒÛÚ ä‡˜Ï‡Á ÔËÒÚÛÔËÎ Í ËÒÔÓÎÌÂÌ˲ Ò‚ÓËı Ó·flÁ‡ÌÌÓÒÚÂÈ 10 ÏÂÒflˆÂ‚ ̇Á‡‰. éÌ ÔÓ¯ÂÎ ˜ÂÂÁ ÏÌÓ„Ó ÚÛ‰ÌÓÒÚÂÈ Ò ÚÂı ÔÓ, Í‡Í ÒڇΠÔËıÓ‰ËÚ¸ ‚ ¯ÍÓÎÛ, ‡ÒÔÓÎÓÊÂÌÌÛ˛ ‚ ·Â‰ÌÓÏ Í‚‡Ú‡Î ̇ ˛„ „ÓÓ‰‡. åÂÒÚÌ˚ ÊËÚÂÎË ‰Ó΄Ó ‚ÂÏfl ÒÚÓÓÌËÎËÒ¸ ‚˚·ËÚ˚ı Ë Ó‰ÂÚ˚ı ‚ ÍÓÒÚ˛Ï˚ Ë „‡ÎÒÚÛÍË ÔÂÔÓ‰‡‚‡ÚÂÎÈ. á‡ÏÂÒÚËÚÂθ ‰ËÂÍÚÓ‡ ¯ÍÓÎ˚, Ô‡ÍËÒڇ̈ ÄÎË òÂ‚Í‡Ú ‡ÒÒ͇Á˚‚‡ÂÚ: «éÌË ÏÌÓ„Ó ‡Á ÒÔ‡¯Ë‚‡ÎË ÏÂÌfl, ÏÛÒÛθχÌ ÎË Û˜ËÚÂÎfl, ‰Â·˛Ú ÎË ÓÌË Ì‡Ï‡Á, Ì Ը˛Ú ÎË ÓÌË ÔÓ ÌÓ˜‡Ï». éÔÂÍÛÌ Ó‰ÌÓ„Ó ËÁ Û˜ÂÌËÍÓ‚ ¯ÍÓÎ˚ Ä·‰ÛΠŇË
ew York Times, Türk okullar› için Pakistan’a muhabir gönderdi. Genifl bir araflt›rman›n ard›ndan haberi kaleme alan Sabrina Tavernise’nin dosyas› manfletten yay›mland›.
N
Birinci sayfan›n büyük bölümünü söz konusu e¤itim seferberli¤ine ay›ran gazete, Türk okullar›n›n, çocuklar›n› afl›r›l›klardan korumak isteyen veliler için önemli bir alternatif haline geldi¤ini yazd›. Örnek olarak da Pakistan’› gösterdi. Gazeteye konuflan Urdu dili profesörü Allahdad Niyazi, “Pak-Türk” ismiyle and›klar› okullar›n büyük ra¤bet gördü¤ünü vurgulad›. Gerekçesini ise flöyle özetledi: “Ülkemizdeki okullar›n bir bölümü çocuklara de¤erlerimizi ö¤retemezken, di¤erleri modern e¤itim veremiyor. Pak-Türk okullar›, her ikisini birden iyi yap›yor. Ben de çocu¤umu bu okullara yazd›rd›m.” New York Times, “okullar›n fikir babas›” olarak tan›tt›¤› Fethullah Gülen’i ise flöyle tan›mlad›: “Vatandafllar›n ibadet hürriyetine sahip oldu¤u laik demokrasiden fazlas›n› istemedi¤ini söyleyen bir milliyetçi.” Gülen’in, “Bilim olmadan din radikalli¤e dönüflür. Dinsiz bilim ise kördür, dünyay› tehlikeye sürükler” yaklafl›m›na at›f yapan gazete, “Türk okullar›, Mustafa Kemal Atatürk’ün 1920’li y›llarda halifeli¤i kald›rmas›ndan sonra modern fleklini alan Türk sufili¤ini hayata geçiriyor.” dedi. Bat›’ya karfl› ‹slam alimleri aras›nda yaklafl›m farklar› oldu¤una dikkat çeken New York Times, flu de¤erlendirmede bulundu: “1950’li y›llarda Seyyid Kutub gibi Arap mütefekkirler Bat›’y› fliddetle reddederken, Said Nursi gibi baz› mütefekkirler, Bat› ile beraber yaflaman›n yollar›n› arad›.” Ard›ndan diyalog çabalar›na vurgu yapt›: “Sadece Müslüman ülkelerde de¤il, Rusya gibi tamamen H›ristiyan ülkelerde de aç›lan bu okullar sadece Müslüman ö¤rencilere yönelik de¤il.”
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
gülen dünya bas›n›nda гюлен в сми мира
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
Аллахдад Ниязи : «Некоторые школы в нашей стране не могут воспитывать в детях духовные ценности, другие же не могут обеспечить получение детьми современного образования. Пакистанско-турецкие школы делают и то, и другое одинаково хорошо». Allahdad Niyazi: “Ülkemizdeki okullar›n bir bölümü çocuklara de¤erlerimizi ö¤retemezken, di¤erleri modern e¤itim veremiyor. Pak-Türk okullar›, her ikisini birden iyi yap›yor. ÓÚÏÂÚËÎ, ˜ÚÓ ÓÌ Ó˜Â̸ ‰Ó‚ÓÎÂÌ Times’›n haberine göre, ‡·ÓÚÓÈ ¯ÍÓÎ˚. Ä·‰ÛΠŇË, okullar, çocuklar›n›n kimlikleÁ̇˛˘ËÈ äÓ‡Ì Ì‡ËÁÛÒÚ¸, rini ve dinî de¤erlerini yitirme‡ÒÒ͇Á‡Î ̇Ï, ˜ÚÓ ‰‚‡ Â„Ó den modern e¤itim almas›n› ·‡Ú‡ ·˚ÎË ÚÂÓËÒÚ‡ÏËisteyen velilerden büyük ilgi ÒÏÂÚÌË͇ÏË: «Ç ̇¯ÂÈ görüyor. Karaçi’de aç›lan Türk Òڇ̠ÒÓ‚ÒÂÏ ÌÂÚ ÚÂÔÂÌËfl». okulunun müdürü Mesut èÓÒΠÒÏÂÚË ÓÚˆ‡ ÓÌ ·˚Î Kaçmaz, görevine 10 ay önce ‚˚ÌÛʉÂÌ ‚ÓÒÔËÚ˚‚‡Ú¸ 7 ·‡Ú¸Â‚ Ë ÒÂÒÚÂ, Ó‰ÌÓ„Ó ËÁ bafllam›fl. fiehrin güneyinde ·‡Ú¸Â‚ ÓÌ ÓÚ‰‡Î ‚ ÚÛˆÍÛ˛ Pefltun yo¤unluklu fakir mu¯ÍÓÎÛ. Ä·‰ÛΠŇË, ‰Ó‚ÓθÌ˚È Директор турецкого лицея в hitte olan okula geldi¤inden ̇Ò˚˘ÂÌÌÓÒÚ¸˛ Карачи Месут Качмаз beri de birçok zorluk yaflam›fl. Ó·‡ÁÓ‚‡ÚÂθÌÓÈ ÔÓ„‡ÏÏ˚ Karaçi’deki Türk okulunun Çevre sakinleri, kravatlar› ve t¯ÍÓÎ˚, ÌÂÒÏÓÚfl ̇ Ò‚Ó müdürü Mesut Kaçmaz rafll› yüzleriyle Türk ö¤retmenËÁ̇˜‡Î¸ÌӠ̉ӂÓθÒÚ‚Ó, Ì lerden uzun süre flüphe duyËÁÏÂÌËÎ Ò‚ÓÂ„Ó Â¯ÂÌËfl: mufllar. Okulun Pakistanl› Müdür Yard›m«íÛˆÍË ¯ÍÓÎ˚ ͇Ú„Ó˘ÂÒÍË ÔÓÚË‚ c›s› Ali fievkat, yerel halk›n ö¤retmenlere ˝ÍÒÚÂÏËÁχ. éÌË Ì‡ÒÚÓfl˘Ë ÏÛÒÛθχÌ». bafllang›çtaki yaklafl›m›n›, “Bana defalarca
В списке ста великих интеллектуалов мира Гюлен занял первое место списке «100 ныне живущих великих интеллектуалов мира», подготовленном одним из самых престижных журналов в области международных отношений – Foreign Policy, Фетхуллах Гюлен занял первое место. За 100 имен, выбранных журналом, отдали голоса пользователи интернета. В свежем номере журнала вместе с результатами голосования была приведена и его оценка, в которой говорится, что в голосовании приняли участие более 500 тысяч человек. Журнал, употребивший в связи с количеством голосовавших выражение «лавина», отмечает: «Такой большой интерес заставляет нас задуматься о следующем. Мужчины и женщины, добавленные в список, были выбраны за влияние, которое оказали их мысли и идеи на окружающих. Но быть «народным просветителем» означает также быть способным налаживать связи с различными широкими массами». Foreign Policy напомнил, что некоторые представители списка предпочли проинформировать читателей о предстоящем голосовании, используя свои личные сайты или некоторые СМИ. Вторым в рейтинге стал экономист из Бангладеш Мухаммед Юнус, третьим – исламский ученый из Египта Юсуф Кардави, четвертым – Нобелевский лауреат Орхан Памук.
В
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
sordular. Bunlar Müslüman m›, namaz k›l›yorlar m›, geceleri içki içiyorlar m›?” diye anlat›yor. Gazetenin görüfltü¤ü Abdul Bari adl› bir veli de okullarla ilgili memnuniyetini ifade ediyor. Ayn› zamanda haf›z olan 31 yafl›ndaki Abdul Bari, afliretinden iki kardeflin intihar bombac›s› olarak öldüklerini anlatarak, “Bizim ülkemizde tahammül az.” diye yak›n›yor. Babas› öldükten sonra 7 kardeflinin bak›m›n› üstlenmek zorunda kalan Abdul Bari, bir kardeflini Türk okuluna yazd›rmaya karar veriyor. Türk okulunun akademik e¤itime yo¤unlaflmas›ndan memnun olan Abdul Bari, çevresinde bu tercihinden dolay› ilk baflta hoflnutsuzluk görmesine ra¤men karar›ndan vazgeçmemifl; “Türk okullar› afl›r›l›¤›n kesinlikle karfl›s›ndad›r. Onlar gerçek Müslüman.”
Dünyan›n 100 Entellektüeli Anketinde Gülen birinci oldu luslararas› iliflkiler alan›ndaki en seçkin dergilerden Foreign Policy’nin düzenledi¤i “Yaflayan En Büyük 100 Entelektüel” anketinde Fethullah Gülen birinci oldu. Derginin seçti¤i 100 isim internet kullan›c›lar›n›n verdi¤i oylarla belirlendi.
U
Derginin yeni ç›kan say›s›nda, anket sonuçlar›yla birlikte, oylamayla ilgili bir de¤erlendirme de yer ald›. Aç›klamada, ankete 500 binden fazla kiflinin oy kulland›¤› ifade edildi. Oy kullananlar›n say›s›yla ilgili olarak “盤” benzetmesini kullanan dergi, flu de¤erlendirmeyi yapt›: “Bu kadar büyük ilgi, seçti¤imiz kad›n ve erkeklerin gücü hakk›nda özel bir fleyi ortaya ç›kar›yor. Listeye eklenen ayd›nlar, fikirlerinin etkisi nedeniyle seçildiler. Fakat ‘halk ayd›n›’ olmak genifl ve çeflitli kitlelerle iletiflim kurma yetene¤ine de sahip olmak demektir.” Foreign Policy, listedeki baz› ayd›nlar›n kiflisel internet sitelerini kullanarak, bir k›sm›n›n da bas›n aç›klamalar›yla anket hakk›nda kamuoyunu bilgilendirmeyi tercih etti¤ini hat›rlatt›. Dergi, anketin en etkili biçimde ise ismiyle birlikte tan›t›ld›¤›n› vurgulad›. ‹kincili¤i Bangladeflli ekonomist Muhammed Yunus’un ald›¤› s›ralamada M›s›rl› ‹slam alimi Yusuf Kardavî üçüncü, Nobel ödüllü Orhan Pamuk da dördüncü oldu.
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
79
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
гюлен в сми мира gülen dünya bas›n›nda
Приглашение к диалогу
Ukrayna’da yay›n yapan Favorit dergisi, son iki say›s›nda Türkiye’deki sosyal yap› üzerine çal›flmalar yap›yor. Dergi, Kas›m ay›nda “‹slam: Diyalo¤a davettir” bafll›kl› son haberinde okuyucular›na Fethullah Gülen ve ö¤retilerini anlatt›.
Константин Зиновьев Журналист, журнал «Фаворит» (Украина).
Diyalo¤a davet Konstantin Zinovyev Gazeteci, Favorit Dergisi (Ukrayna).
ÔÓÒΉÌËı ‰‚Ûı ÌÓχı ÊÛ̇· «î‡‚ÓËÚ», ‚˚ıÓ‰fl˘Â„Ó ‚ Ò‚ÂÚ Ì‡ ì͇ËÌÂ, Ô‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ˚ χÚ¡Î˚ Ó ÒӈˇθÌÓÈ ÒÚÛÍÚÛ íÛˆËË. ëÚ‡Ú¸fl, ÓÔÛ·ÎËÍÓ‚‡Ì̇fl ‚ ÌÓfl·Â 2008 „. ÔÓ‰ Á‡„ÓÎÓ‚ÍÓÏ «àÒ·Ï: Ô˄·¯ÂÌËÂ Í ‰Ë‡ÎÓ„Û», Á̇ÍÓÏËÚ ˜ËÚ‡ÚÂÎfl Ò îÂÚıÛηıÓÏ É˛ÎÂÌÓÏ Ë Â„Ó Û˜ÂÌËÂÏ.
Ç
Ç ‡‚„ÛÒÚÓ‚ÒÍÓÏ ÌÓÏ ̇¯Â„Ó ÊÛ̇· ÛÊ ÔÓfl‚Îfl·Ҹ ÒÚ‡Ú¸fl Ó ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÏ ÚÛˆÍÓÏ Û˜ÂÌÓÏ, ÂÎË„ËÓÁÌÓÏ Ï˚ÒÎËÚÂÎÂ, ÔÛ·ÎˈËÒÚÂ Ë Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÏ ‰ÂflÚÂΠîÂÚıÛηı ɲÎÂÌÂ. èÓÒΠ·ÓΠÔÓ‰Ó·ÌÓ„Ó ÓÁ̇ÍÓÏÎÂÌËfl Ò Â„Ó ÍÌË„‡ÏË Ë ‰Û„ËÏË ÔÛ·ÎË͇ˆËflÏË Û Ì‡Ò Á‡Ó‰Ë·Ҹ Ï˚Òθ, ˜ÚÓ ‡Á‡·ÓÚÍË ˝ÚÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚Â͇ ÏÓ„ÛÚ ÔÓÒÎÛÊËÚ¸ ÓÒÌÓ‚ÓÈ ‰Îfl ÔÓ‰ÓÎÊÂÌËfl ‡Á„Ó‚Ó‡ Ó· ËÒ·Ï – ÂÎË„ËË, ÍÓÚÓ‡fl Ì ÚÓθÍÓ ‚ÓÚ ÛÊ ÔÓÎÚÓ‡ Ú˚Òfl˜ÂÎÂÚËfl Á‡ÌËχÂÚ Ó‰ÌÓ ËÁ ‚Â‰Û˘Ëı ÏÂÒÚ ‚ ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ ÊËÁÌË ˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚‡, ÌÓ Ë Ó͇Á˚‚‡ÂÚ ‚Ò ·Óθ¯Â ‚ÎËflÌË ‚ ÚÂı Òڇ̇ı, ÊËÚÂÎÂÈ ÍÓÚÓ˚ı Ú‡‰ËˆËÓÌÌÓ ÔËÌflÚÓ Ò˜ËÚ‡Ú¸ ÔÓÒΉӂ‡ÚÂÎflÏË ‰Û„Ëı ‚ÂÓ‚‡ÌËÈ. àÌ˚ÏË ÒÎÓ‚‡ÏË, ÔÓÔ˚Ú‡ÂÏÒfl ÒÓ Ò‚ÓÂÈ ÒÚÓÓÌ˚ ÔËÒÓ‰ËÌËÚ¸Òfl Í Ô‰ÎÓÊÂÌÌÓÏÛ ÚÛˆÍËÏ Û˜ÂÌ˚Ï ‰Ë‡ÎÓ„Û...
Диалог как необходимость è‚˚Ï ‚ÓÔÓÒÓÏ Á‰ÂÒ¸ ‚ÓÁÌË͇ÂÚ ÔÓ·ÎÂχ ÌÛÊÌÓÒÚË Ú‡ÍÓ„Ó ‰Ë‡ÎÓ„‡. ä‡ÊÂÚÒfl, ‰Îfl ·Óθ¯ËÌÒÚ‚‡ ˜ËÚ‡ÚÂÎÂÈ Ó̇ flÒ̇. lj¸ ÏÛÒÛθχÌ ‰Îfl Ì‡Ò ÛÊ ‰‡‚ÌÓ Ì fl‚Îfl˛ÚÒfl ‰‡ÎÂÍËÏË ÊËÚÂÎflÏË ˝ÍÁÓÚ˘ÂÒÍËı ÒÚ‡Ì, ‡ Ó͇Á˚‚‡˛ÚÒfl ÒÓÒ‰flÏË, ÒÓÚÛ‰ÌË͇ÏË, ÒÓ„‡Ê‰‡Ì‡ÏË... ùÎÂÏÂÌڇ̇fl ÔÓÚ·ÌÓÒÚ¸ ‚Ó ‚Á‡ËÏÓÔÓÌËχÌËË ‰‡Ê ̇ ·˚ÚÓ‚ÓÏ ÛÓ‚Ì – ÛÊ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ÓÒÌÓ‚‡ÌË ‰Îfl ·ÓΠ·ÎËÁÍÓ„Ó Á̇ÍÓÏÒÚ‚‡ Ò Û·ÂʉÂÌËflÏË Ì‡ıÓ‰fl˘ËıÒfl fl‰ÓÏ Î˛‰ÂÈ. äÓÏ ÚÓ„Ó, ‚ÎËflÌË ËÒ·χ ‚ ÏÂʉÛ̇ӉÌÓÈ ÊËÁÌË ‚ÓÁ‡ÒÚ‡ÂÚ Ò
80
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
͇ʉ˚Ï „Ó‰ÓÏ, ‡ ˜ËÒÎÓ ÏÛÒÛÎ¸Ï‡Ì ‚ ‚ÓÔÂÈÒÍËı Òڇ̇ı ËÒ˜ËÒÎflÂÚÒfl ÛÊ ÏËÎÎËÓ̇ÏË. Ç Ú‡ÍÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË ‰Ë‡ÎÓ„ Ì ÔÓÒÚÓ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ – ÓÌ ÌÂËÁ·ÂÊÂÌ. ïÓÚÂÎÓÒ¸ ·˚ ÔÓˆËÚËÓ‚‡Ú¸ ÍÓÂ-˜ÚÓ ËÁ ɲÎÂ̇, ҉·‚ ÔË ˝ÚÓÏ Ì·Óθ¯ÓÈ ÍÓÏÏÂÌÚ‡ËÈ. Ç ‡Á˙flÒÌÂÌËË Ò‚ÓÂÈ ÔÓÁˈËË ÔÓ ÏÂÊÂÎË„ËÓÁÌÓÏÛ ‰Ë‡ÎÓ„Û É˛ÎÂÌ ÔË‚Ó‰ËÚ ËÁ‚ÂÒÚÌÛ˛ ËÒ·ÏÒÍÛ˛ ÙÓÏÛÎÛ «ÌÂÚ ·Ó„‡, ÍÓÏ Äηı‡» – ËÏÂÌÌÓ Ú‡Í, ̇ÔËÒ‡‚ ÒÎÓ‚Ó «·Ó„» Ò Ï‡ÎÂ̸ÍÓÈ ·ÛÍ‚˚, ‡ ‚ ÒÍӷ͇ı ÛÚÓ˜ÌÂÌËÂ: «çÂÚ ·Ó„‡, ÍÓÏ ÅÓ„‡». å˚-ÚÓ ÔË‚˚ÍÎË ÒÎ˚¯‡Ú¸ ˝ÚÛ Ù‡ÁÛ Í‡Í ÔÓfl‚ÎÂÌË «ËÒ·ÏÒÍÓÈ ÌÂÚÂÔËÏÓÒÚË», Á‡·˚‚‡fl, ˜ÚÓ Äηı – ˝ÚÓ Ë Á̇˜ËÚ ÅÓ„, ÚÓθÍÓ ÔÓ‡‡·ÒÍË. íÓ ÂÒÚ¸, Ô‡‚ËθÌ ·˚ÎÓ ·˚ Ô‚ӉËÚ¸ ˝ÚÛ Ù‡ÁÛ Ú‡Í, Í‡Í ˝ÚÓ ‰‡ÌÓ ‚ ÒÍӷ͇ı: «çÂÚ ·Ó„‡, ÍÓÏ ÅÓ„‡».
О терроризме äÓ̘ÌÓ ÊÂ, ÍÓ„‰‡ ˜¸ Á‡ıÓ‰ËÚ Ó· ËÒ·ÏÂ, Ô‚ÓÂ, ˜ÚÓ Á‡ÌËχÂÚ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚Â͇, ·Óθ¯Â ËÌÚÂÂÒÛ˛˘Â„ÓÒfl Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÊËÁ̸˛, ˜ÂÏ ÂÎË„ËÂÈ, – ˝ÚÓ ÔÓ·ÎÂχ ÚÂÓËÁχ. Ç ÒËÎÛ fl‰‡ Ô˘ËÌ – ÔÂËÏÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍÓ„Ó ı‡‡ÍÚ‡ – ˝ÚÓ ÛÓ‰ÎË‚Ó fl‚ÎÂÌË Ò„ӉÌfl ·Óθ¯Â ‚ÒÂ„Ó ‡ÒÔÓÒÚ‡ÌflÂÚÒfl (‡ ¢ ·Óθ¯Â ‡ÍˆÂÌÚËÛÂÚÒfl ÔÓÎËÚË͇ÏË Ë ëåà) ‚ Ò‚flÁË Ò ÍÓÌÙÎËÍÚ‡ÏË ‚ Ú‡‰ËˆËÓÌÌÓ
“A¤ustos say›m›zda modern Türk ilim adam›, din düflünürü, yazar ve toplum bilimci Fethullah Gülen hakk›nda bir makale yay›nlam›flt›k. O’nun kitaplar› ve di¤er yay›nlar› ile daha yak›ndan tan›flt›ktan sonra ‹slam hakk›nda bafllayan sohbetimizi devam ettirmenin en iyi yolunun bu kiflinin daha yak›ndan tan›nmas› ve incelenmesi olaca¤›n› düflündük. ‹slam sadece 1500 y›ld›r insanl›¤›n din dünyas›nda önemli bir yer kaplam›yor, ayn› zamanda bu dinden etkilenen ülkelerdeki insanlar ‹slam’›n di¤er dinlerin bir devam› oldu¤unu düflünüyorlar... Di¤er bir deyiflle bu Türk ilim adam› taraf›ndan teklif edilen diyalo¤a kendi aç›m›zdan yaklaflmay› deniyoruz.
‹htiyaç olarak diyalog ‹lk olarak böyle bir diyalo¤un gerekli olup olmad›¤› sorusu akla geliyor. Ama san›r›m okuyucular›m›z›n birço¤u için cevap aç›k. Hem Müslümanlar art›k uzun zamand›r bizim için egzotik ülkelerin halklar› olmaktan ç›k›p komflumuz, ifl arkadafl›m›z, vatandafl›m›z oldular... Birbirimize anlay›flla yaklaflmam›z art›k hayat›m›z›n bir gere¤i, bir arada yaflayan insanlar›n ortak kanaatlerine göre de birbirimizi daha yak›ndan tan›mam›z için gerekli temeller oluflmufl durumda. Bununla birlikte ‹slam’›n uluslar aras› boyutta insanlar›n yaflay›fllar›na etkisi her geçen y›l artmakta ve Avru-
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
gülen dünya bas›n›nda гюлен в сми мира
ÏÛÒÛθχÌÒÍËı „ËÓ̇ı Ïˇ. çÓ ‰Îfl ÚÓ„Ó ˜ÚÓ·˚ ÔÓÌflÚ¸, ˜ÚÓ ÓÒÌÓ‚ÓÈ ÚÂÓËÁχ fl‚ÎflÂÚÒfl Ì ËÒÎ‡Ï Í‡Í ÂÎË„Ëfl, ‡ Ó·˘Â˜ÂÎӂ˜ÂÒ͇fl ÔËÓ‰‡, ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ Ó·‡ÚËÚ¸ ‚ÌËχÌË ıÓÚfl ·˚ ̇ ÚÓ, ˜ÚÓ Í ÚÂÓËÁÏÛ Ô˷„‡˛Ú Ì ÚÓθÍÓ ÏÛÒÛθχÌÂ. ùÚÓ ‚Ó-Ô‚˚ı. Ä ‚Ó-‚ÚÓ˚ı, Ò‡ÏÓ ÔÓÌflÚË ÚÂÓËÁχ ÍÓÂÍÚËÛÂÚÒfl ‚ χÒÒÓ‚ÓÏ ÒÓÁ̇ÌËË ÚÂÏË Ê ëåà. íÓ ÂÒÚ¸: Ô‡‚ËÚÂθÒÚ‚Ó ˆÂÎÓÈ ÒÚ‡Ì˚, ÓÚ‰‡‚¯Â ÔË͇Á Ó ·ÓÏ·‡‰Ëӂ͇ı ˜ÛÊÓÈ ÚÂËÚÓËË Ë ‚˚¯Â‰¯Â ËÁ ÒËÚÛ‡ˆËË Ôӷ‰ËÚÂÎÂÏ, ÚÂÓËÒÚ˘ÂÒÍÓÈ „ÛÔÔÓÈ Ì ҘËÚ‡ÂÚÒfl, ‡ ‚ÓÂÌËÁËÓ‚‡Ì̇fl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl, ‚ÒÂÏË Ô‡‚‰‡ÏË Ë ÌÂÔ‡‚‰‡ÏË Ô˚Ú‡˛˘‡flÒfl Á‡˘ËÚËÚ¸ Ò‚Ó˛ ÒÚ‡ÌÛ, ÌÓ ÔÓË„˚‚‡˛˘‡fl Ò‡ÊÂÌË ÎË·Ó ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍÛ˛ ËÌÚË„Û, – ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ Ó·˙fl‚ÎÂ̇ ·‡Ì‰ÓÈ ÚÂÓËÒÚÓ‚. íÂÏ Ì ÏÂÌÂÂ, ÔÓ·ÎÂχ ÚÂÓËÁχ ‚ ËÒ·ÏÒÍËı ÒÓÓ·˘ÂÒÚ‚‡ı ÂÒÚ¸, Ë É˛ÎÂÌ ˝ÚÓ„Ó Ì ÓÚˈ‡ÂÚ. à ÒÚÂÏËÚÒfl Ó·˙flÒÌËÚ¸ ËÒÚËÌÌ˚ Ô˘ËÌ˚ Ë Ï‡Ò¯Ú‡·˚ ˝ÚÓÈ ÔÓ·ÎÂÏ˚. óÚÓ Í‡Ò‡ÂÚÒfl χүڇ·Ó‚, ÓÌ Ó·‡˘‡ÂÚ ‚ÌËχÌË ̇ ÚÓ, ˜ÚÓ, ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, ‚Á˚‚˚ Ë ‚˚ÒÚÂÎ˚, ÔÓÁ‚Û˜‡‚¯Ë ‚ ÚÓÏ ËÎË ËÌÓÏ ÏÂÒÚÂ Ë ÂÚ‡ÌÒÎËÓ‚‡ÌÌ˚ ÔÓ ‚ÒÂÏÛ ÏËÛ, Á‡ÏÂÚÌÂÂ, ˜ÂÏ ÚÛ‰Ó‚‡fl Ë ÒÂÏÂÈ̇fl ÊËÁ̸ ÏËÎÎËÓÌÓ‚ ÏËÌ˚ı ÏÛÒÛθχÌ, ÌËÍÓ„‰‡ Ì ·‡‚¯Ëı Ë Ì Òӷˇ˛˘ËıÒfl ·‡Ú¸ ‚ ÛÍË ÓÛÊËÂ. èÓÚÓÏÛ ÒÓÁ̇ÌË β‰ÂÈ, Ì ÒÍÎÓÌÌ˚ı Í ‡Ì‡ÎËÁÛ Â‡Î¸ÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË, ÒÓÁ‰‡ÂÚ ËÒ͇ÊÂÌÌÛ˛ ͇ÚËÌÛ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂθÌÓ„Ó ÒÓÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ÏÂÊ‰Û ‰‚ÛÏfl ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌ˚ÏË ÚẨÂ̈ËflÏË ÒÂ‰Ë ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍË ‡ÍÚË‚Ì˚ı ÏÛÒÛθχÌ. Ä Ì‡ Ò‡ÏÓÏ ‰ÂΠÚÂÓËÒÚ˚ – ÏÂ̸¯ËÌÒÚ‚Ó, ˜ÎÂÌ˚ Á‡Í˚Ú˚ı ÒÓÓ·˘ÂÒÚ‚, ÓÚÍÓÎÓ‚¯ËıÒfl ÓÚ ÍÛÔÌ˚ı Ó·˘ËÌ, Ë ÚÂÓËÁÏ Í‡Í ÔË̈ËÔ Ì‡Û¯‡ÂÚ ÓÒÌÓ‚Ì˚ ÔÓÎÓÊÂÌËfl ËÒ·ÏÒÍÓÈ ˝ÚËÍË. ä ÚÓÏÛ ÊÂ, Í ÚÂÓËÒÚ˘ÂÒÍËÏ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËflÏ Á‡˜‡ÒÚÛ˛ ÔË̇‰ÎÂÊ‡Ú Î˛‰Ë, Ë ‚ ΢ÌÓÈ ÊËÁÌË ‰ÓÔÛÒ͇˛˘Ë ÔÓÒÚÛÔÍË, fl‚ÌÓ Ì ÒÓ‚ÏÂÒÚËÏ˚Â Ò ËÒ·ÏÓÏ, – ÛÔÓÚ·ÎÂÌË ̇ÍÓÚËÍÓ‚ Ë ‡ÎÍÓ„ÓÎfl, ‡Á‚‡Ú, „‡·ÂÊ, ÌÂÁ‡ÍÓÌÌÛ˛ Úӄӂβ Ë ÒÓÏÌËÚÂθÌ˚ ÙË̇ÌÒÓ‚˚ ÓÔ‡ˆËË. ɲÎÂÌ ÔË‚Ó‰ËÚ ÏÌÂÌËÂ, Òӄ·ÒÌÓ ÍÓÚÓÓÏÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, Ì ÔÂÛÒÔ‚¯ËÈ ‚ ·Óθ¯ÓÏ ‰ÊËı‡‰Â, ÔÓÚÂÔËÚ ÌÂÛ‰‡˜Û Ë ‚ χÎÓÏ. íÓ ÂÒÚ¸, ÂÒÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ì ÒÚÓËÚ Ì‡ ÔÛÚË ÔÂÓ‰ÓÎÂÌËfl Ò‚ÓËı ̇‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÔÓÓÍÓ‚, ÂÒÎË ÓÌ fl‚ÎflÂÚÒfl Ë„Û¯ÍÓÈ ÒÚ‡ÒÚÂÈ, ÚÓ ‰‡Ê ÂÒÎË ÓÌ Ô˚Ú‡ÂÚÒfl Ò‚ÓË ‚ÌÛÚÂÌÌˠ̉ÓÒÚ‡ÚÍË ÒÍ˚Ú¸, ÓÌË ÌÂËÁ·ÂÊÌÓ ÔÓfl‚flÚÒfl ‚̯ÌËÏ Ó·‡ÁÓÏ. à ‰‡Ê ÂÒÎË ÓÌ Ó·˙fl‚ÎflÂÚ Ò·fl ·ÓˆÓÏ Á‡ ËÒ·Ï, ÌÓ ÔË ˝ÚÓÏ Ì ÒÛÏÂÎ ‚˚ÔÓÎÌËÚ¸ ıÓÚfl ·˚ ÏËÌËχθÌ˚ı Ô‰ÔËÒ‡ÌËÈ Ò‚ÓÂÈ ÂÎË„ËË ‚ ΢ÌÓÈ ÊËÁÌË, ˝ÚÓ ÌÂËÁÏÂÌÌÓ Ô˂‰ÂÚ Í Ó¯Ë·Í‡Ï Ë ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚË. ÇÓÚ ‚‡Ï Ë Îӄ˘ÂÒ͇fl Ò‚flÁ¸...
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
Terör hakk›nda
Число мусульман в европейских странах исчисляется уже миллионами. В такой ситуации диалог не просто необходим – он неизбежен.
Tabii ki konumuz ‹slam olunca, dinden çok genel hayatla ilgilenen modern insan›n akl›na terör problemi geliyor. Genellikle politik olmakla birlikte birçok nedenden dolay› bu çarp›k yap›lanmaya daha çok geleneksel Müslüman bölgelerde rastlan›yor (daha çok politikac›lar ve medya taraf›ndan böyle yans›t›l›yor). Terörün nedeninin din olarak ‹slam olmad›¤›n› anlamak için en az›ndan terör yapanlar›n sadece Müslümanlar olmad›klar›na bakmak yeterlidir. Bu birincisi. ‹kinci olarak ise terör anlay›fl› insanlar›n bilinçlerine yine medya taraf›ndan iflleniyor. Yani: Baflka bir ülkenin topraklar›n› bombalama karar› al›p galibiyetle sonland›ran bir hükümet terör grubu olarak say›lm›yor da, bütün yanl›fllar›yla ve do¤rular›yla kendi topraklar›n› korumak amac›yla oluflturulmufl, savafl› ve bu politik entrikay› kaybetmifl silahl› grup terörist bir çete say›labiliyor.
pa ülkelerindeki Müslümanlar›n say›s› art›k milyonlar› bulmakta. Bu durumda diyalog sadece gerekli de¤il ayn› zamanda kaç›n›lmazd›r.
Her fleye ra¤men ‹slam topluluklar›nda terör var ve Gülen bunu inkar etmiyor. Bu problemin gerçek sebebini ve boyutunu aç›klamaya çal›fl›yor. Olay›n boyutlar› hakk›nda Gülen, silahlar›n ve patlamalar›n ve bunlar›n tüm dünyaya yay›n›n›n milyonlarca bar›flç›l, hiçbir zaman eline silah almam›fl ve almayacak Müslüman’›n ifl ve aile hayatlar›ndan daha çok dikkat çekti¤ini vurguluyor. Asl›nda teröristler, az›nl›k, büyük topluluklardan kopmufl kapal› bir grubun üyeleri. Ve terörizm ‹slam ahlak›n›n temel prensiplerine ayk›r›. Ayn› flekilde terörist organizasyonlara üye insanlar özel hayatlar›nda da ‹slam’a ayk›r› faaliyetler içindedirler. Uyuflturucu ve alkol kullan›m›, ahlaks›zl›k, h›rs›zl›k, haks›z ticaret gibi.
Küçük bir yorum ekleyerek Gülen’den bir al›nt› yapmak istiyorum. Gülen dinler aras› diyalogda kendi yerini belirlerken islam›n formülünü sunuyor – Allah’tan baflka tanr› yoktur – tanr› kelimesini özellikle küçük harfle yazarak parantez içinde bir aç›klama geliyor: Tanr›’dan baflka tanr› yoktur. Oysa biz Allah’›n Tanr›’n›n Arapçadaki karfl›l›¤› oldu¤unu unutarak bu cümleyi islam›n hoflgörüsüzlü¤ü olarak alg›l›yorduk. Yani bu cümleyi parantez içinde belirtildi¤i gibi çevirmek daha do¤ru olur: Tanr›’dan baflka tanr› yoktur.
Gülen’in düflüncesine göre büyük cihadda baflar›l› olamam›fl bir insan›n küçük cihadda da kaybetmesi kaç›n›lmazd›r. E¤er insan kendi eksiklerini giderme yolunda de¤ilse, e¤er istek ve arzular›n oyunca¤› ise, her ne kadar bu iç eksikliklerini saklamak istese de bunlar d›flar›ya yans›yacakt›r. Ve hatta bu insan kendisini ‹slam’›n savaflç›s› ilan etse bile, özel hayat›nda dininin minimum gereklerini yerine getiremiyorsa, bu onu toplumsal faaliyetlerinde de yanl›fllara itecektir. ‹flte size mant›ksal ba¤...
Avrupa ülkelerindeki Müslümanlar›n say›s› art›k milyonlar› bulmakta. Bu durumda diyalog sadece gerekli de¤il ayn› zamanda kaç›n›lmazd›r.
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
81
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
гюлен в сми мира gülen dünya bas›n›nda
Газеты «Известия» и «Заман» – за развитие российскотурецких отношений ‹zvestiya ve Zaman’dan Rus-Türk iliflkilerine destek
Ç
ÔËÎÓÊÂÌËË Í „‡ÁÂÚ «àÁ‚ÂÒÚËfl», ‡ÒÔÓÒÚ‡ÌÂÌÌÓÏ ‚ÏÂÒÚÂ Ò Âʉ̂Ì˚Ï ËÁ‰‡ÌËÂÏ Ì‡ ‚ÒÂÈ ÚÂËÚÓËË êî ÚˇÊÓÏ ‚ 250 Ú˚Ò. ˝ÍÁÂÏÔÎflÓ‚, ̇¯ÎË ÓÚ‡ÊÂÌË ӈÂÌÍË ÓÒÒËÈÒÍËı Ë ÚÛˆÍËı ÒÔˆˇÎËÒÚÓ‚ ‚ÌÛÚË- Ë ‚̯ÌÂÔÓÎËÚ˘ÂÒÍÓÈ, ˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍÓÈ Ë ÍÛθÚÛÌÓÈ ÊËÁÌË íÛˆËË. Ç Ô‰‚ÂËË ‚ËÁËÚ‡ ÔÂÁˉÂÌÚ‡ íÛˆËË ‚ êÓÒÒ˲ ÔÂÒÚËÊÌ˚ „‡ÁÂÚ˚ «àÁ‚ÂÒÚËfl» (êÓÒÒËfl) Ë «á‡Ï‡Ì» (íÛˆËfl) ‚˚ÔÛÒÚËÎË ÒÓ‚ÏÂÒÚÌ˚È ÌÓÏÂ, ‚ ÍÓÚÓÓÏ, ̇fl‰Û ÒÓ ÒÚ‡Ú¸flÏË ÔÂÁˉÂÌÚ‡ Ä·‰Ûηı‡ ɲÎfl Ë ÔÓÒ· íÛˆËË ‚ åÓÒÍ‚Â ï‡ÎËÎfl ÄÍ˚̉ÊË, ÓˆÂÌË‚‡˛˘ËÏË ÔÂÒÔÂÍÚË‚˚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ êÓÒÒËË Ë íÛˆËË, ËÏÂ˛Ú ÏÂÒÚÓ Ë Ú‡ÍË χÚ¡Î˚, Í‡Í ÓˆÂÌ͇ ÒÓÚÛ‰Ì˘ÂÒÚ‚‡ Ë ÒÚ‡Ú„˘ÂÒÍÓ„Ó Ô‡ÚÌÂÒÚ‚‡ ̇¯Ëı ÒÚ‡Ì, ‰‡Ì̇fl ë„ÂÂÏ å‡ÍÓ‚˚Ï, ‡Ì‡ÎËÁ ΢ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚË îÂÚıÛηı‡ ɲÎÂ̇, Ôӂ‰ÂÌÌ˚È èÂÚÓÏ àÌÓÁÂψ‚˚Ï. èÓÎËÚ˘ÂÒÍËÈ Ó·ÓÁ‚‡ÚÂθ «àÁ‚ÂÒÚËÈ» Ö͇ÚÂË̇ ᇷӉË̇ ̇˜ÂÚË· ÒÎÓ‚ÂÒÌ˚È ÔÓÚÂÚ Ì˚̯ÌÂ„Ó ÔÂÁˉÂÌÚ‡ íÛˆËË, ‚ ÍÓÚÓÓÏ „Ó‚ÓËÚ Ó «ı‡ËÁÏ Îˉ‡: «ÙËÏÂÌÌÓÈ», ÔÓ˜ÚË „ÓÎÎË‚Û‰ÒÍÓÈ ÛÎ˚·Í Ë
΄ÍÓÏ «‚ËÁ‡ÌÚËÈÒÍÓÏ» ÎÛ͇‚ÒÚ‚Â ‚Ó ‚Á„Îfl‰Â». ÜÛ̇ÎËÒÚ͇ Ú‡ÍÊ ‡ÒÒ͇Á˚‚‡ÂÚ Ó Ì‰‡‚ÌÂÏ ‚ËÁËÚ ɲÎfl ‚ ÄÏÂÌ˲, ÔËÒÚ‡ÒÚËË ÔÂÁˉÂÌÚ‡ Í ÙÛÚ·ÓÎÛ Ë Â„Ó Î˛·ËÏÓÈ ÍÓχ̉ «Å¯ËÍÚ‡¯», β·‚Ë, ÔËÚ‡ÂÏÓÈ ËÏ Í ÔÓËÁ‚‰ÂÌËflÏ Í˚„˚ÁÒÍÓ„Ó ÔËÒ‡ÚÂÎfl óËÌ„ËÁ‡ ÄÈÚχÚÓ‚‡, ‰ÛÊÂÒÍÓÈ Ë ÍÓÂÍÚÌÓÈ Ï‡Ì ӷ˘ÂÌËfl. ÜÛ̇ÎËÒÚ „‡ÁÂÚ˚ «àÁ‚ÂÒÚËfl» èÂÚ àÌÓÁÂψ‚ ‚ Ò‚ÓÂÈ ÒÚ‡Ú¸Â, ÔÓÒ‚fl˘ÂÌÌÓÈ Î˘ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚË îÂÚıÛηı‡ ɲÎÂ̇, ÓÚϘ‡ÂÚ, ˜ÚÓ «‚ ÍÌË„‡ı, ÒÚ‡Ú¸flı Ë Â˜‡ı ɲÎÂ̇ Ó„ÓÏÌÓ ‚ÌËχÌË ‚Ò„‰‡ Û‰ÂÎflÎÓÒ¸ Ú‡ÍËÏ Ó·Î‡ÒÚflÏ, Í‡Í Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ, ̇Û͇, ˝ÍÓÌÓÏË͇ Ë Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌ̇fl ÒÔ‡‚‰ÎË‚ÓÒÚ¸». èÓ ÒÎÓ‚‡Ï ÍÓÂÒÔÓ̉ÂÌÚ‡, ÚÛˆÍËÈ Ï˚ÒÎËÚÂθ ÔÓ‰‰ÂÊË‚‡ÂÚ Ì‡Û˜ÌÓ ‡Á‚ËÚË Ë̉˂ˉ‡, ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ÔÓÚË‚ ‡‰Ë͇ÎËÁχ Ë ÔÓÓ˘flÂÚ Û˜‡ÒÚËÂ Í‡Ê‰Ó„Ó ‚ ÒÓÁ‰‡ÌËË ÏÂÊÂÎË„ËÓÁÌÓ„Ó ‰Ë‡ÎÓ„‡.
R
usça olarak yay›nlanan ve tüm Rusya Federasyonu’nda ‹zvestiya ile birlikte sat›lan ekte Türkiye’nin siyasi, kültürel, ekonomik ve d›fl politika aç›l›mlar› Türk ve Rus uzmanlar taraf›ndan de¤erlendirildi. Bu özel ekte bu vesileyle Fethullah Gülen de bir dosya halinde verildi.
Cumhurbaflkan› Abdullah Gül’ün Rusya’y› ziyareti vesilesiyle Rusya’n›n en prestijli gazetesi ‹zvestiya ile Zaman gazetesi ortak bir say› ç›kard›lar. 250 bin adet bas›lan ekte Türkiye-Rusya iflbirli¤i ve stratejik ortakl›¤›n›n çok önemli aç›l›mlar›na iliflkin Sergey Markov’un makalesiyle birlikte Türkiye Cumhurbaflkan› Gül’ün, Moskova Büyükelçisi Halil Ak›nc›’n›n iki ülke iliflkilerini kaleme ald›¤› makale ve Fethullah Gülen’le ilgili bir derleme yay›nland›. Gülen’le ilgili derlemede Türk-Rus iliflkileri ve toplumsal hayatta kad›n›n yeriyle ilgili sorulan sorulara verdi¤i cevaplar da yer ald›. Petr ‹nozemtsov’un kaleme ald›¤› derlemede Gülen’in kitaplar›nda, makalelerinde ve söylemlerinde özellikle e¤itim, bilim, ekonomi ve sosyal adalete vurgu yapt›¤›n›n alt› çizilerek, etraf›ndaki insanlara ve sevenlerine bilimsel geliflimi desteklemelerini, radikalizmden uzak durmalar›n› ve dinler aras›nda diyalog köprüleri kurmalar›n› tavsiye etti¤i vurguland›.
«Женщины могут быть и военными, и врачами»
“Kad›n asker de olabilir, doktor da!”
Какова роль и место женщины в сегодняшнем мире? Некоторые положения книг мусульманского права относят женщин на второй план. Это тоже было связано с историческими условиями? Фетхуллах Гюлен: Если посмотреть на исторический опыт, то, по мнению Абу Ханифа (Имам Азам), женщина могла быть даже судьей. Он не стал бы говорить от себя, значит, первоисточники разрешают это. Для того чтобы женщины чувствовали себя спокойно, Управление по делам религии стало назначать женщин на работу в аппарат муфтиев, что достойно одобрения... Женщины могут быть и военными, и врачами... Важно выполнять постулаты веры. Могут быть такие, кто должным образом выполняет их, находясь на государственной службе, и такие, кто их как следует не выполняет, находясь дома. В связи с особенностями и физическим состоянием женщин их ответственность и сферы деятельности были несколько отличны от мужских. Например, тяжелый труд и ответственность за стенами дома возложены на мужчин... Нельзя сказать, что права зависели от исторических условий. По-моему, правильнее будет сказать, что в этом вопросе основополагающей причиной было указание особенностей, присущих мужчинам и женщинам... Женщина – это женщина, а мужчина – это мужчина. Если один из них – положительный полюс, то другой – отрицательный, а вместе они составляют единое целое. Не следует смотреть на вопрос с точки зрения наличия второго класса или равенства, потому что в некоторых аспектах женщина стоит впереди.
Günümüz dünyas›nda kad›n›n yeri ve rolü nedir? Müslüman haklar›n›n ifade edildi¤i kitaplarda genelde kad›nlar ikinci planda yer almakta. Acaba bu tarihi ve zaman›n flartlar›ndan m› kaynaklan›yordu?
82
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
Fethullah Gülen: E¤er tarihi bilgilerimize bakarsak ‹mam-› Azam’›n görüflüne göre kad›n hakim bile olabilir. ‹mam-› Azam kendinden böyle bir fley söylemez. Demek ki kaynaklarda böyle bir izin var. Diyanet ‹flleri Baflkanl›¤› kad›nlar›n kendilerini daha rahat hissetmeleri için müftülüklerde görev vermesi bunun bir göstergesi... Kad›nlar hem asker hem de doktor olabilir. Önemli olan dini inançlar›n› yerine getirmeleri. D›flarda çal›flarak dini vecibelerini yerine getirebilen kad›nlar olabilece¤i gibi, evde bulunarak görevlerini yerine getirmeyenler de olabilir. Özellikle bayanlar›n kendilerine has durumlar›ndan ve fiziki özelliklerinden dolay› onlar›n sorumluluklar› ve görev alanlar› erkeklere göre biraz farkl›l›k göstermektedir. Örne¤in a¤›r ifller ve ev d›fl›ndaki sorumluluklar erke¤e yüklenmifltir... Yani tarihi flartlardan dolay› kad›nlara haks›zl›k yap›ld›¤›n› söylemek do¤ru olmaz. Bana göre kad›nlar›n kendilerine has özelliklerinden dolay› sorumluluklar› aktivasyonlar› erkeklere göre biraz farl›l›k arzetmektedir. Kad›n kad›nd›r, erkek erkektir. Onlardan biri pozitif kutbu, di¤eri de negatif kutbu oluflturuyorsa da, birlikte bir bütünü tamaml›yorlar… Bu meseleye ikinci s›n›f ya da eflitlik yönünden bakmamak gerekiyor. Çünkü kad›nlar baz› yönlerden erkeklerden daha öndedir.
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
gülen dünya bas›n›nda гюлен в сми мира
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
Сергей Марков: Новая Россия и новая Турция в новом мире
Sergey Markov: Yeni dünyada yeni bir Rusya ve yeni bir Türkiye
газете «Известия», от 12 февраля 2009 года, опубликована статья депутата Государственной думы РФ Сергея Маркова, в которой освещается российско-турецкое отношение и Фетхуллах Гюлен. Сергей Марков начал свою статью, посвященную российско-турецким отношениям, следующими словами: «Мы знаем, что живем в новой России – со свободой слова, относительно конкурентными выборами. Без государственной идеологии, но с церковью. Без статуса сверхдержавы, но с возможностью поехать в любую страну мира. Без уверенности в завтрашнем дне, но с возможностью стать богатым». Автор, напомнивший о грандиозных изменениях, произошедших в Турции в 1920-е годы, выразил мысль о том, что в течение 300 лет Османская империя казалась вечным геополитическим врагом Российской империи в борьбе за Черное море, Кавказ, Балканы. Однако, по словам Маркова, обновившиеся в катастрофе Первой мировой войны Турция во главе с Кемалем Ататюрком и большевистская Россия обнаружили себя союзниками в борьбе против западного империализма. Характеризуя внешнюю политику Турции, Марков пишет: «Вектор турецкой внешней политики напоминает траекторию падающего листа под осенним ветром – как выразился известный турецкий общественный деятель Фетхуллах Гюлен, признанный ведущим интеллектуалом мира по итогам интернетголосования агентства Рейтер и американского журнала Forеign Policy». «Сейчас в турецкой элите растет понимание того, что необходима кардинальная смена внешнеполитического курса. В направлении исламизации Турция пойти не может, так как это взорвет ее изнутри. Все крупнейшие города населены светским европеизированным средним классом. В девяностые годы Турция пробовала пойти по пути создания коалиции тюркоязычных стран. Но этот проект – за исключением партнерства с Азербайджаном – оказался безрезультатным, дорогостоящим и сложным. Так куда идти? Этот вопрос становится для Турции все более острым. Страна будет вынуждена становиться все более независимой от США и ЕС, искать новых союзников...» Автор, подчеркивающий возрастающую популярность в Турции умеренных направлений ислама, сообщает читателям о том, что такой умеренный, европейски ориентированный исламизм стал причиной оказания избирателями колоссальной поддержки лидеру правящей партии Реджепу Тайипу Эрдогану. Автор комментирует данную тему следующим образом: «В результате турецкое правительство впервые не стало коалиционным. Умеренного исламизма придерживается президент страны Абдуллах Гюль. А Фетхуллах Гюлен и его соратники, в принципе не занимающиеся вопросами политики, разрабатывают идеологическую основу умеренного исламизма. Ими и интеллектуалами Евразии была сформирована мощная организационная структура – Платформа Диалог Евразия. Вдохновленные идеями Гюлена добровольцы открыли более восьмисот учебных заведений по всему миру – их ученикам прививается мысль о совместном существовании всех религий, рас и наций. Особое значение придается не только качественному образованию, но и воспитанию вечных ценностей». Автор говорит о важности умеренного направления ислама и для России: «Этот умеренный исламизм в лице Эрдогана, Гюля и Гюлена для нас важен с двух точек зрения. Во-первых, Турция могла бы сыграть важную роль в мировой политике – по интеграции исламского мира. Сегодня он представлен либо в виде радикального исламизма («Аль-Каида», «Хизб-утТахрир», «Хезболлах», Хамас), либо в виде компрадоров, коррумпированных политиков и бизнесменов, которые интегрированы в западную элиту и торгуют интересами своих стран. Люди такого типа часто становятся во главе арабских государств...» «...Во-вторых, опыт Эрдогана, Гюля, Гюлена полезен для России, которая также ищет способы соединить западные институты и национальную идентичность. Важно, что и в России, и в Турции религии отводится большая роль, чем в стремительно секуляризирующейся и фактически постхристианской Западной Европе. Внешнее и внутриполитическое развитие Турции приводит к тому, что там усиливаются политические течения, ориентированные на союз с Россией».
2 fiubat 2009 tarihli ‹zvestiya gazetesi Milletvekili Sergey Markov’un Türkiye Rusya iliflkileri ve Fethullah Gülen hakk›ndaki yorumlar›na yer verdi: “Hepimiz biliyoruz ki art›k konuflma özgürlü¤ü olan ve nispeten rekabetçi seçimleri olan yeni bir Rusya’da yafl›yoruz. Devlet ideolojisi olmayan, ancak kilisesi olan. Bir süper güç ülke statüsü olmadan, herhangi bir dünya ülkesine seyahat etme özgürlü¤üne sahip. Yar›ndan emin de¤il, ancak zengin olma ihtimali olan bir Rusya.”
В
1
Türkiye’nin 1920’li y›llarda dev bir de¤iflim geçirdi¤ini hat›rlatan Markov, Osmanl› imparatorlu¤unun, Karadeniz, Kafkas ve Balkanlar’da Rusya imparatorlu¤unun jeopolitik düflman› olarak görüldü¤ünü. Ancak Birinci Dünya savafl› facias›ndan sonra Mustafa Kemal Atatürk öncülü¤ünde yenilenen Türkiye ile Bolflevik Rusya bat› emperyalizmine karfl› kendilerini müttefik olarak buldu¤unu belirtti.
«Опыт Эрдогана, Гюля, Гюлена полезен для России, которая также ищет способы соединить западные институты и национальную идентичность.» “Erdo¤an, Gül ve Gülen’in bat› kurumlar› ile milli kimlik aras›ndaki birlefltirici düflünceleri Rusya için çok faydal›.”
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
Markov makalesinde, Türk d›fl politikas›n›n yönünü belirtirken flu tespitleri yapt›: “Reuters ajans›n›n ve Amerika’n›n Foreign Policy dergisinin düzenledi¤i internet-anketine göre ‘dünyan›n önde gelen entelektüeli’ olarak seçilen meflhur halk önderi Fethullah Gülen’in bir ifadesinde yer alan ‘sonbahar rüzgar› ile düflen yaprak’ yorumunu hat›rlat›yor…” “fiu anda Türk elit tabakas›nda d›fl politikan›n yönünün tamamen de¤iflmesi gerekti¤i anlay›fl› art›yor. Türkiye ‹slamc›l›k yönünde yol alamaz, çünkü bu onu içten parçalar. Bütün büyük flehirlerin halk› Avrupal›, laik, orta s›n›ftan olufluyor. 90’l› y›llarda Türkiye Türk dili koalisyonunu kurmay› denedi, fakat bu proje Azerbaycan d›fl›nda sonuçsuz, pahal› ve zor proje olarak kald›. Peki, o zaman nereye gitmeli? Bu soru Türkiye için çok keskin bir hal al›yor. Ülke ABD’den ve AB’den daha ba¤›ms›z olmaya çal›flacak ve yeni müttefikler arayacak….”
Türkiye’de her geçen gün ›l›ml› ‹slami de¤erlerle birlikte yaflaman›n daha popüler hale geldi¤inin alt›n› çizen Markov, bu nedenle Avrupa yönelimli ‹slami model ve orta yolu temsil eden Recep Tayyip Erdo¤an’›n partisinin seçimlerde büyük bir destek ald›¤›n› vurgulad›. Konuya iliflkin yorumunu “Sonuç olarak uzun süreden bu yana ilk defa tek parti hükümeti olufltu. Ve muhafazakar gelenek Cumhurbaflkanl›¤›’na Abdullah Gül’ü getirdi. Siyaset d›fl› duran Fethullah Gülen ve onun sevenleri ›l›ml› ‹slami anlay›fl›n ideolojik temelini gelifltirdi. Onlar Avrasyal› entelektüellerle birlikte çok güçlü temelleri olan Diyalog Avrasya Platformu’nu kurdu. Gülen’in düflüncelerinden etkilenen müteflebbisler bütün dünyada 800’ü aflk›n e¤itim kurumu açt›. Bu okullarda kalite, evrensel ahlaki de¤erler, din, dil ve ›rk ayr›m› yapmaks›z›n birlikte yaflama düflüncesi öne ç›kar›l›yor.” cümleleriyle yapan Markov, Rusya için bir de tespit yapt›: “Il›ml› ‹slam’› temsil eden Erdo¤an, Gül ve Gülen bizim için iki aç›dan önemli. Öncelikle Türkiye ‹slam dünyas›n›n entegrasyonu aç›s›ndan d›fl politikada önemli bir rol oynayabilir. Bunlar radikal ‹slam’›n temsilcilerinden (El-Kaide, Hizbuttahrir, Hizbullah, Hamas) veya iflbirlikçi politikac›lardan, özellikle Arap ülkelerinde görülen politikac› ve ifladamlar›ndan çok farkl› bir yerde duruyor….” “…‹kinci olarak Erdo¤an, Gül ve Gülen’in bat› kurumlar› ile milli kimlik aras›ndaki birlefltirici düflünceleri Rusya için çok faydal›. Bat› Avrupa’da H›ristiyanl›k sonras› sekülerleflme tecrübelerine göre bu anlay›fl Rusya ve Türkiye aç›s›ndan önemli. Türkiye’deki iç ve d›fl geliflmeler Rusya ile oluflturabilece¤i birli¤e do¤ru ilerliyor.”
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
83
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
мнения о гюлене gülen hakk›nda izlenimler
Ю.И. Ефимов,
Хусейн Челик Министр образования Турции
Естественно, торговые и экономические связи между двумя странами очень важны. Но для большего познания друг друга и сближения двух народов, устойчивости и постоянства дружбы самым важным средством является образование и культура. Поэтому я поздравляю всех тех, кто основал эти школы, поддерживает их и самоотверженно трудится в них.
Hüseyin Çelik T. C. Milli E¤itim Bakan›
‹ki ülke aras›nda ticari ve ekonomik iliflkiler elbette çok önemlidir. Ama özellikle iki ülke toplumlar›n›n birbirlerini daha yak›ndan tan›mas› için, daha çok sevmesi için iliflkileri daimi olmas› için en önemli vas›tan›n e¤itim ve kültür oldu¤unu düflünüyorum. Bundan dolay› bu okullar› kuran, buralar› yaflatan, buralarda fedakar bir flekilde çal›flan bütün kadroyu tebrik ediyorum.
Джем Караджа Певец Вы представляете, как это прекрасно, что человек может плакать? Человек, который плачет при упоминании имени Всевышнего Аллаха и Пророка, является для меня человеком, проделавшим большой, очень большой, я бы даже сказал, чрезвычайно большой путь к совершенству. Поэтому мое уважение, моя любовь к нему безгранична. И для меня нет разницы, кто и что говорит об этом. Я, в принципе, придерживаюсь левых взглядов, но я увидел в господине Гюлене воплощение человеческого измерения левых взглядов, абстрагированных от категорически материалистических сторон.
Cem Karaca Sanatç› ‹nsan a¤layabiliyorsa, bu ne kadar muhteflem bir fleydir biliyor musunuz? Yüce Allah’›n ad›n› and›¤›nda a¤layan, peygamberin ad›n› and›¤›nda a¤layan bir insan, benim için olsa insan-› kamil olmak konusunda çok ama çok hatta dehfletli diyebilece¤im bir merhale kat etmifl demektir. Bu yüzden Gülen’e sayg›m sevgim sonsuz kim ne derse desin umurumda de¤il... Ben esas itibar›yla sol görüfllü bir insan›m ama sol görüflün kesin materyalist taraf›ndan soyutlanm›fl insan› boyutunu ben F. Gülen Beyefendide gördüm.
84
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
Заведующий кафедрой философии Физико-технического университета РАН, проф., доктор наук
Книги Фетхуллаха Гюлена в философском отношении интересны в нескольких аспектах. Вопервых, они демонстрируют достаточно высокую теологическую и философскую основательность автора, его глубокие познания в области богословских и гуманитарных наук. Во-вторых, показывают стремление мыслителя раскрыть метафизическую, а также социально-нравственную и правовую сущность исламской религии и преодолеть мировоззренческую оппозицию религиозных и научных знаний благодаря реформе системы образования. В-третьих, в этих книгах Гюлена содержатся весомые аргументы против сторонников исламофобии, доказывается полная несостоятельность утверждений об экстремистской направленности идеологии ислама. Вчетвертых, Гюлен как яркий и последовательный сторонник межрелигиозного диалога отстаивает идею о необходимости сосуществования и сотрудничества мусульман, христиан и иудеев как представителей родственных, однокоренных религий. Он призывает к совершенствованию обучения и практических действий по укреплению отношений между людьми разных культур и вероисповеданий.
Y.‹. Efimov, Prof. Dr., Rusya Bilimler Akademisi Fizik-Teknoloji Üniversitesi Felsefe Bölümü Felsefi çerçeveden bak›ld›¤›nda Fethullah Gülen’in eserlerinin ne kadar önemli oldu¤unu bir kaç tespitle vurgulamayabiliriz. Öncelikle, bu eserler Gülen’in dini ve felsefi bilgilerinin sistematikli¤ini, dini ve sosyal bilimlerdeki bilgi derinli¤ini göstermektedir. ‹kinci olarak, Gülen gibi bir düflünürün, ‹slam dininin metafizik, toplumsal, ahlaki ve hukuki temellerini gösterme, e¤itim sisteminde uygulad›¤› reformlar arac›l›¤›yla muhalif dini ve bilimsel nitelikteki dünya görüfllerine engel olma gayretini ortaya koyuyor. Üçüncü olarak, eserlerde ‹slamofobiyi reddeden fikirlere geniflçe ver verilmekte, eserlerinde ‹slami düflüncenin ayr›l›kç› nitelik tafl›mad›¤›n› ispat etmeye gayret etmektedir. Dördüncü olarak, dinler aras› diyalo¤un parlak bir savunucu ve takipçisi olan Gülen, ayn› ata ve kökten gelen ‹slam, H›ristiyanl›k ve Yahudilik aras›nda diyalog kurulmas›n› ö¤ütlemektedir. Gülen farkl› kifli, kültür, inanç ve dinden insanlar aras›nda iliflki kurmaya ve onu gelifltirmeye davet etmektedir.
Чингиз Айтматов Когда я вижу эти школы на земле, которая претерпела две мировые войны, я знаю, что на этой земле посеяны зерна глобального мира. Я думаю, что эти школы станут антидотом против терроризма, который стал самой большой проблемой в настоящее время. В этих школах обучение основано на любви к человечеству, которое имеет разные вероисповедания, языки и национальности. В этих школах две вещи очень важны: образование и нравственность. Каждый раз, когда я посещаю эти школы, я радуюсь, видя высокое качество образования, которое получают ученики этих школ. Я осматриваю школу и беседую с учителями. Больше всего мне нравится то, что ученики этих школ свободно говорят на четырех языках (английский, турецкий, русский и кыргызский языки) и выполняют любую операцию на языке современности – компьютере.
Cengiz Aytmatov fiimdilerde bu okullar› gördükçe iki dünya savafl›na sahne olan bu topraklara evrensel bar›fl›n tohumlar›n›n at›ld›¤›n› görüyorum. Bu okullar›n, global köyün bafl belas› terörün panzehiri olaca¤›n› düflünüyorum. Bu okullarda din, dil, ›rk ayr›m› yap›lmaks›z›n insanl›k sevgisi üzerine e¤itim yap›l›yor. Bu okullarda iki fley çok önemli, e¤itim ve ahlak. Her gitti¤imde onlar›n ö¤rencilerinin ne kadar kaliteli e¤itim ald›klar›n› görüp seviniyorum, okullar› dolafl›yorum ve ö¤retmenlerle sohbet ediyorum. Benim en çok hofluma giden fley, bu okullarda okuyan ö¤rencilerin dört dilde; ‹ngiliz, Türk, Rus ve K›rg›z dillerinde ak›c› konuflabilmeleri ve ça¤›n dili olan bilgisayarda istedikleri ifllemi yapabilmeleridir.
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
gülen hakk›nda izlenimler мнения о гюлене
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
Томас Мишель Профессор Фетхуллах Гюлен и его движение также проявляли активность в сфере межрелигиозного диалога и установления мира. Господин Ф. Гюлен поехал в Рим и встретился там с Папой Иоанном Павлом II. Он много раз встречался с Патриархом православной церкви. Его межрелигиозная деятельность вышла за рамки мусульманско-христианских отношений и включила в себя также встречи с еврейскими лидерами как на национальном, так и на международном уровне.
Thomas Michel Prof. Dr.
Джон Эспосито Профессор Важно, чтобы Ф. Гюлена, его идеи знали люди как в исламском мире, так и на Западе.
Fethullah Gülen ve hareketi dinler aras› diyalog ve bar›fl yapma alan›nda da aktifti. Say›n Gülen Roma’ya gitti ve orada Papa II. John Paul ile bulufltu. Ortodoks Kilisesi Patri¤i ile defalarca görüfltü. Onun dinler aras› faaliyetleri Müslüman-H›ristiyan iliflkilerinin de ötesine geçerek, Yahudi liderlerle ulusal ve uluslararas› düzeyde görüflmeleri de kapsad›.
John Esposito Prof. Dr.
Пьер Монтандон
Hem ‹slam dünyas›ndaki hem de Bat›’daki insanlar›n Gülen’i, fikirlerini ve bunlar›n yans›malar›n› bilmeleri önem arz ediyor.
Профессор, Почетный член Женевского университета
Таха Акйол журналист При посещении этих школ я увидел полномасштабное обучение по всем направлениям. Лица учителей этих школ выражали искренность и непосредственность. Было ясно, что сердца этих учителей наполнены прекрасными и чистыми чувствами. Все это очевидно. Такими же там были и русские ученики.
Taha Akyol Gazeteci, Yazar Ben o okullara gitti¤imde tepeden t›rna¤a e¤itim gördüm. Belliydi ki oradaki ö¤retmenlerin yüzünde temiz bir nasiye vard›. Belliydi ki oradaki ö¤retmenlerin kalbinde güzel duygular vard›. Bunlar belli. Ayn› flekilde Rus ö¤renciler vard›.
Значение культурной и образовательной деятельности в этих школах станет очевиднее в будущем. Обязательно следует отметить и оценить старания предпринимателей, которые открыли эти школы. Здесь дается прекрасное образование, проводится идельная, объективная, динамичная работа, носящая демократичный характер. Такой профессионализм исходит от исторического и культурного наследия Турции. Вклад этих школ в мировую безопасность будет огромным, и я думаю, это обязательно должно быть правильно оценено.
Pierre Montandon Prof. Dr. , Cenevre Üniv. Onursal Üyesi
Мехмет Али Биранд журналист На меня больше всего подействовал его примиряющий подход. Какой бы точки зрения вы ни придерживались, он смотрит с позиции примирения. Как бы вы ни злились и даже ненавидели бы, нет... он способен выслушать. Это очень важное качество.
Mehmet Ali Birand Gazeteci, Yazar Beni en çok uzlafl›c› yaklafl›m› etkiledi. Hangi görüflte olursan›z olun uzlafl› ile bakabiliyor. Ne kadar k›zg›n olursan›z olun, ne kadar nefret dahi ediyor olursan›z olun, hay›r. Dinleyebiliyor. Bu çok önemli bir unsur.
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
Kolejlerde verilen e¤itim ve kültür faaliyetlerinin gelecekte önemi daha iyi anlafl›lacak. Bu okullar› açan ifladamlar›n›n gayretlerinin de mutlaka görülmesi gerekiyor. Neticede buralarda çok güzel e¤itim veriliyor. Kültürel yönden, ideal, objektif, dinamik ve demokratik bir çal›flma var. Bu profesyonellik ise Türkiye’nin tarihi ve kültürel miras›ndan geliyor. Dünyadaki güvenlik konusuna bu okullar›n katk›s› çok büyük olacak, bence bu de¤erlendirilmeli.
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
85
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
мнения о гюлене gülen hakk›nda izlenimler
Гейдар Алиев Бывший президент Азербайджана
Равиль Гайнутдин Председатель Совета муфтиев России
Фетхуллах Гюлен требует, чтобы ученики воспитывались в духе уважения других культур, других религий, для того, чтобы в мире было согласие, была толерантность. Его видение развития образования и образовательного процесса поддержиается и на Западе. Мы видим, как в Америке, в европейских странах поддерживается создание таких школ, которые воспитывают большую толерантность. И именно толерантность может противостоять экстремизму. Нам известно, что уважаемый мыслитель, великий исламский ученый Фетхуллах Гюлен сказал: «Ислам – это религия толерантности, мира, любви между людьми, религия диалога, и это направление должно развиваться, так как человечество может сохранить себя только тогда, когда будет диалог между людьми, диалог между культурами, уважительное сотрудничество между цивилизациями, и будет уважительное отношение к тем, кто иначе думает, кто иначе исповедует свою религию, кто придерживается своей культуры». Взгляды уважаемого ученого Фетхуллаха Гюлена – это то, что сегодня востребовано во всем мире, что необходимо для развития диалога, толерантности и цивилизации.
Ravil Gaynutdinov
Образование – будущее нации. Эти школы помогают развитию системы образования Азербайджана, мы ставим их в пример другим нашим школам, и я этому чрезвычайно рад. Я считаю неоценимой роль Организации «Чаг Эйитим» в будущем Турции и тюркских республик и благодарю уважаемого Фетхуллаха Гюлена, который воспламенил сердца педагоговдобровольцев приложивших большие усилия ради продолжения этого дела, и превратил их неоценимый потенциал в кинетическую энергию
Haydar Aliyev Azerbaycan Eski Devlet Baflkan›
Bu okullar Azerbaycan’›n tahsil sisteminin inkiflaf›na yard›m ediyor ve biz di¤er okullar›m›z için bu okullar› numunevi bir model olarak gösteriyoruz ve ben bundan çok memnunum. Türkiye ve Türk cumhuriyetlerinin gelece¤inde Ça¤ E¤itim Kurumlar›n›n çal›flmalar›n› çok de¤erli buluyorum. Bu ifllerin görülmesinde büyük eme¤i olan e¤itim gönüllüsü insanlar›n at›l gücünü kinetik enerjiye çeviren, gönülleri ateflleyen Fethullah Gülen’e teflekkür ediyorum.
Rusya Müftüsü
Fethullah Gülen dünyada hoflgörü ve bar›fl›n yaflamas› için ö¤rencilerin farkl› kültür ve dinlere karfl› sayg› çerçevesinde e¤itilmeleri gerekti¤ini talep etmekte. E¤itim ve e¤itim sürecinin gelifltirilmesine düflünceleri Bat›’ya da yay›lm›flt›. Amerika ve Avrupa ülkelerine hoflgörüye dayal› e¤itim programlar›n› gerçeklefltiren okullar›n aç›lmas›na destek verildi¤ini görmekteyiz. Afl›r›l›¤›n karfl›s›nda sadece hoflgörü durabilmekte. Fethullah Gülen ‹slam’›n bir hoflgörü, bar›fl, insanlar aras›ndaki sevgi ve diyalog dini oldu¤unu söylemiflti. ‹nsanl›k, insanlar aras›nda diyalog, medeniyetler aras›nda sayg›ya dayal› iflbirli¤i, farkl› düflüncelere sahip ve farkl› dinlere mensup olan kiflilere sayg› oldu¤u sürece yaflayabilmektedir. Say›n düflünür Fethullah Gülen’in görüflleri günümüz dünyas›nda büyük önem kazanm›flt›r.
86
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
Мехмет Барлас Журналист Атмосфера взаимного диалога, существовавшая в 80-х и укрепившаяся сегодня благодаря Фетхуллаху Гюлену, приобрела для всего мира огромное значение.
Mehmet Barlas Gazeteci 80’li y›llarda do¤an ve günümüzde sa¤lam hale gelen diyalog atmosferi Fethullah Gülen’in çabalar› sayesinde tüm dünya için büyük önem kazanm›flt›r.
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
gülen hakk›nda izlenimler мнения о гюлене
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
В.И. Шеремет Доктор исторических наук, профессор
Сильнейшими сторонами работы М.Ф. Гюлена являются внушающие доверие высказывания, прозрачность идей, ясность и убедительность доказательств. Идее непрерывности воспитания и образования уже не одна сотня лет. Планетарность мышления Мевляны Гюлена заключается в отказе использовать религию в политических целях и, следовательно, в отказе политизировать образование. В жизни и произведениях Мевляны Фетхуллаха Гюлена имеют место крепкие и глубокие исламские принципы, толерантность, терпение и постоянная готовность к диалогу с «другими» (т.е. людьми Писания), поэтому его произведения полезны как для миллионов мусульман в России, так и для людей, которые придерживаются других вероисповеданий. Сторонник мира и терпимости, Мевляна XXI века Фетхуллах Гюлен посвятил свою жизнь этим вопросам. Он живет среди нас – тихо, скромно и скорбя. Давайте возблагодарим Создателя за то, что в этом мире есть такие люди.
Vitaliy fieremet Prof. Dr. M. Fethullah Gülen’in eserinin en kuvvetli oldu¤u yönler; beyanlar›n›n emniyet telkin etmesi, fikirlerindeki fleffafl›k ve delillerindeki netliktir. E¤itim ve ö¤retimin kesintisiz olmas› düflüncesi uzun y›llard›r mevcut. Mevlana Gülen’in düflüncesinin evrenselli¤i dinin politik amaçlar için kullan›lmas›n›n reddedilmesinde ve buna ba¤l› olarak da e¤itimin politize edilmesinden kaç›n›lmas›nda yatmaktad›r. Mevlana Fethullah Gülen’in hayat›nda ve eserlerinde yer alan; sa¤lam ve derin ‹slami prensipler, hoflgörü, sab›r ve “öteki” ile yani Ehl-i Kitap ile daima diyalo¤a haz›r olma hali, hem Rusya’daki milyonlarca Müslüman için, hem de di¤er inançlara sahip insan›m›z için onun eserlerini faydal› tatmaktad›r. Bar›fl ve hoflgörü yanl›s›, 21. yüzy›l›n Mevlanas› Fethullah Gülen hayat›n› bu hususlara adam›flt›r. O bizim aram›zda sessizce, mütevaz› bir flekilde, hüzün içinde yaflamaktad›r. Bu dünyada böylesi insanlar oldu¤u için Yarat›c›’ya flükredelim.
Монсеньор
Сейчас Гюлен, как вы знаете, встречался с греческим патриархом – это очень смелый и добрый жест. Он также встречался с главным раввином, а затем дошел до самого Папы. И этим своим прекрасным посланием он захотел поделиться со всем миром и показать, что ислам – это действительно религия любви, ниспосланная Аллахом. Всех нас создал Аллах. У всех у нас один путь: мы идем прямо к Аллаху. И однажды в раю не останется ни церки, ни синагоги, ни мечети. Все мы будем жить, окруженные огромной любовью Аллаха. Это значит, что по этому пути мы будем идти вместе, а потому необходимо начать это делать уже сейчас.
Дамир Исхаков Monsenyor Доктор исторических наук, руководитель Центра этнологического мониторинга Института истории им. Ш. Марджани АН Республики Татарстан, член бюро исполкома Всемирного конгресса татар
На школы, созданные сторонниками движения Фетхуллаха-эфенди Гюлена, у меня есть собственный взгляд, сложившийся как из посещений этих школ за рубежом, так и из личного опыта: мой сын окончил одну из турецко-татарских школ в Казани. Эти школы дают качественное образование и воспитание, но в наших условиях ограничиваются привитием учащимся уважительного отношения ко всем без исключения религиям. В основе тех нравственных норм, которыми проникаются дети в этих школах, лежат любовь и толерантность как высшие ценности ислама. Да, эти нормы идеально подходят для современной глобальной действительности. Насколько мне известно, и другие мировые религии учат тому же. Поэтому искать во взглядах Фетхуллаха-эфенди и его сторонников что-либо не соответствующее любым нормам цивилизованного общества – дело бесполезное, ибо в самом исламе, в его аутентичном варианте, вы ничего в этом роде не найдете.
Damir Ishakov Tarih Doktoru, Tataristan Cumhuriyeti fi. Marcani Tarih Enstitüsü Etnoloji Merkezi Baflkan›, Dünya Tatarlar Kongresi Komite Üyesi
Öncelikle, flahsi tecrübelerimden ve yurtd›fl›nda çeflitli ülkelerde ziyaret etmifl oldu¤um Gülen Hareketi taraf›ndan aç›lan okullarda edindi¤im izlenimlerden hareketle, bu konudaki flahsi görüfllerimi beyan etmek istiyorum. Kendi o¤lum da Kazan’da kurulmufl olan Tatar Türk Lisesi’nden mezun olmufltur. Bu okullar gerçek manada kaliteli bir e¤itim ve ö¤retim veriyor. Ayn› zamanda bu kurumlarda, ö¤renciler ‹slam’›n yüce de¤erleri aras›nda önemli bir konumda bulunan ve ahlaki normlar›n temelinde yer alan sevgi ve hoflgörü kültürüyle yetifliyorlar. Evet, bu normlar ça¤dafl evrensel de¤erler çizgisinde de kabul edilen gerçeklerdir. Bildi¤im kadar›yla di¤er dinler de bu konuda ittifak halindedirler. Bu yüzden Say›n Gülen ve bu hareketin gönüllülerinde sosyal olarak herhangi zararl› ve toplum de¤erlerine uymayan bir faaliyet bulmak mümkün de¤ildir, zira onlar›n bu özellikleri, ‹slam ö¤retilerini asl›na uygun yaflamalar›ndan kaynaklan›yor.
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
Джордж Марович
Представитель Ватикана в Стамбуле
Georges Marovitch
Vatikan ‹stanbul Temsilcisi
Fethullah Gülen’in Rum Patri¤i ile görüflmesi çok cesur ve güzel bir hareket oldu. Daha sonra da Haham bafl› ve Papa’ya kadar gitti. Bu güzel mesaj› bütün dünya ile paylaflmak istedi ve ‹slam’›n hakikaten bir Allah taraf›ndan gönderilmifl sevgi dini oldu¤unu göstermek istedi. Hepimizi Allah yaratt›. Yolumuz birdir. Demek ki bu yolda beraberce yürünecek, flimdiden bunu yapmal›y›z.
Том Бойд Профессор Это образование, как сказал Ф. Гюлен, основано на универсальных ценностях и принципах высокой нравственности. Здесь не просто обучают детей, а живут и показывают на своих примерах, каким должно быть воспитание детей.
Tom Boyd Prof. Dr. Öyle bir e¤itim ki, say›n Fethullah Gülen’in dedi¤i gibi evrensel de¤erler ve ahlaki prensiplere dayanan bir e¤itim. Sadece çocuklara anlatan de¤il, yaflayarak anlatan, örnekler gösteren bir e¤itim.
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
87
ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA
мнения о гюлене gülen hakk›nda izlenimler
Наш лауреат Фетхуллах Гюлен Акун Токтосартов Президент Международной ассоциации содействия возрождению духовности «Руханият», заслуженный деятель культуры Кыргызской Республики.
Ödülümüz Fethullah Gülen’e Akun Toktosartov Uluslararas› Kültürler Aras› Yard›mlaflma Birli¤i Yönetim Kurul Baflkan›. K›rg›zistan Cumhuriyeti Eski Kültür Bakan› (Kırgızistan)
ä
‡Í Ï˚ Á̇ÂÏ ËÁ ËÒÚÓËË ˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚‡, ͇ʉ‡fl ̇ˆËfl ËÒÔÓÍÓÌ ‚ÂÍÓ‚ ·ÂÂÊÂÚ, Í‡Í ÁÂÌËˆÛ Ó͇, Í‡Í Ô‰ÏÂÚ ÔÓÒÚÓflÌÌÓÈ „Ó‰ÓÒÚË, Ô‡ÏflÚ¸ Ó Ò‚ÓËı ‚ÂÎËÍËı Ò˚̇ı.
ä ˜ËÒÎÛ Ú‡ÍËı flÍËı ΢ÌÓÒÚÂÈ Ï˚ ÔÓ Ô‡‚Û Ô˘ËÒÎflÂÏ Ô‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎfl ÚÛˆÍÓ„Ó Ì‡Ó‰‡, ‚ˉÌÓ„Ó Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ‰ÂflÚÂÎfl, ÙËÎÓÒÓÙ‡, Ï˚ÒÎËÚÂÎfl Ë „ÛχÌËÒÚ‡ îÂÚıÛηı‡ ɲÎÂ̇. é·˘ÂÒÚ‚ÂÌ̇fl Ë Ì‡Û˜Ì‡fl ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚ¸ ˝ÚÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚Â͇ ¯ËÓÍÓ ËÁ‚ÂÒÚ̇ ‰‡ÎÂÍÓ Á‡ ԉ·ÏË Ó‰ÌÓÈ ÒÚ‡Ì˚, ÔÓÎۘ˷ ‰ÓÎÊÌÛ˛ ÓˆÂÌÍÛ Ë Û‰ÓÒÚÓË·Ҹ fl‰‡ ‚˚Ò¯Ëı ÏÂʉÛ̇ӉÌ˚ı Ë Ì‡ˆËÓ̇θÌ˚ı ̇„‡‰ Ë ÔÂÏËÈ. ÑÎfl ÏÂÌfl ·Óθ¯‡fl ˜ÂÒÚ¸, ˜ÚÓ Û‚‡Ê‡ÂÏ˚È îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ fl‚ÎflÂÚÒfl ·Û‡ÚÓÏ ÔÂÏËË ÄÒÒӈˇˆËË «êÛı‡ÌËflÚ», ÍÓÚÓÛ˛ fl ‚ÓÁ„·‚Îfl˛. Ç 2004 „Ó‰Û, Û˜ËÚ˚‚‡fl Â„Ó Á‡ÒÎÛ„Ë, ëÓ‚ÂÚ ‡ÒÒӈˇˆËË ÔËÒÛ‰ËÎ ËÁ‚ÂÒÚÌÓÏÛ Û˜ÂÌÓÏÛ Ë Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÏÛ ‰ÂflÚÂβ ÔÂÏ˲ «á‡ ÏË Ë Òӄ·ÒË ÏÂÊ‰Û Ì‡Ó‰‡ÏË».
燄‡Ê‰ÂÌË îÂÚıÛηı‡ ɲÎÂ̇ – ‚˚ÒÓ͇fl ÓˆÂÌ͇ Â„Ó ‚Í·‰‡ ‚ ÛÍÂÔÎÂÌË ‚Á‡ËÏÓÔÓÌËχÌËfl, Òӄ·ÒËfl ÏÂÊ‰Û Ì‡Ó‰‡ÏË Ë ‡Ò¯ËÂÌËfl Ó·‡ÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚË, Â˘Â Ó‰Ì‡ fl͇fl ÒÚ‡Ìˈ‡ ‚ ËÒÚÓËË Ì‡¯Ëı ‚Á‡ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ, ҂ˉÂÚÂθÒÚ‚Ó ÍÂÔÌÛ˛˘Ëı Ò‚flÁÂÈ ÏÂÊ‰Û Ì‡¯ËÏË Òڇ̇ÏË Ë Ì‡Ó‰‡ÏË. Ç ‡·ÓÚ‡ı îÂÚıÛηı‡ ɲÎÂ̇ ËÒÒÎÂ‰Û˛ÚÒfl ‚ÓÔÓÒ˚ ÏÂÊÍÛθÚÛÌ˚ı Ò‚flÁÂÈ á‡Ô‡‰‡ Ë ÇÓÒÚÓ͇. éÌ ÔÓÔӂ‰ÛÂÚ ËÒÍβ˜ËÚÂθÌÓÒÚ¸ Ë ‚ ÚÓ Ê ‚ÂÏfl ‡‚ÌÓÔ‡‚Ë ‚ÒÂı ̇ˆËÈ, Û‚‡ÊÂÌË ڇ‰ËˆËÈ ‚ ‰Ûı „ÛχÌËÁχ Ë ÚÂÔËÏÓÒÚË. îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ ‡Á‡·ÓڇΠ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÛ˛ ÏÂÚÓ‰ËÍÛ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl Ë Ó·Û˜ÂÌËfl ÏÓÎÓ‰ÂÊË, ‡ Ú‡ÍÊ ‚ӂΘÂÌˠ ‚ ̇ۘÌÛ˛ ÒÂ‰Û Ë ‚ÌÂÒ Á̇˜ËÚÂθÌ˚È ‚Í·‰ ‚ ‡Á‚ËÚË ӷ‡ÁÓ‚‡ÌËfl ‚ íÛˆËË. ÇÓ ÏÌÓ„Ëı Òڇ̇ı, ‚ ÚÓÏ ˜ËÒÎÂ Ë ‚ ̇¯ÂÈ ÒÚ‡ÌÂ, ÛÒÔ¯ÌÓ ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú ‡Á΢Ì˚ ۘ·Ì˚ ˆÂÌÚ˚. îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ – ËÒÚËÌÌÓ Ì‡Ó‰Ì˚È ‰ËÔÎÓχÚ, ÌÂÛÚÓÏËÏ˚È ‰ÂflÚÂθ. Ö„Ó ÔËÌËχÎË ÔÂÁˉÂÌÚ˚, „·‚˚ Ô‡‚ËÚÂθÒÚ‚ fl‰‡ ÒÚ‡Ì. éÌ ‚ÒÚ˜‡ÎÒfl Ò Û˜ÂÌ˚ÏË, ÔËÒ‡ÚÂÎflÏË, Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË Ë ÂÎË„ËÓÁÌ˚ÏË ‰ÂflÚÂÎflÏË, ‰ËÔÎÓχڇÏË, Ô‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎflÏË ‰ÂÎÓ‚˚ı ÍÛ„Ó‚ Ë ‚Ò„‰‡ ÔÓ‰ÌËχΠ‚ÓÔÓÒ˚ Ïˇ, ÛÍÂÔÎÂÌËfl ‚Á‡ËÏÌ˚ı ˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍËı Ë ÍÛθÚÛÌ˚ı Ò‚flÁÂÈ, Û‚‡ÊÂÌËfl Í ‡Á΢Ì˚Ï Ì‡ˆËflÏ Ë ‚Á‡ËÏÓÚÂÔËÏÓÒÚË ÂÎË„ËÓÁÌ˚ı ‚ÓÁÁÂÌËÈ, ·Ó¸·˚ Ò ÚÂÓËÁÏÓÏ Ë Ú.‰. Ç Ò‚Ó ‚ÂÏfl ÔÂÏËË «êÛı‡ÌËflÚ» ·˚ÎË Û‰ÓÒÚÓÂÌ˚ ÔÂÁˉÂÌÚ íÛˆËË ëÛÎÂÈÏ‡Ì ÑÂÏËÂθ, ÔÂϸÂ-ÏËÌËÒÚ íÛˆËË ê‰ÊÂÔ í‡ÈËÔ ù‰Ó„‡Ì, ËÁ‚ÂÒÚÌ˚È ‰ËÔÎÓÏ‡Ú ù‰Ê‡Ì åÛ‡Ú. ɉ ·˚ ÌË Ì‡ıÓ‰ËÎÒfl ̇¯ ·ÛÂ‡Ú îÂÚıÛηı ɲÎÂÌ, fl ‰Ûχ˛, ˜ÚÓ Ì‡¯Ë Ò‰ˆ‡ ·Û‰ÛÚ ·ËÚ¸Òfl ‚ ÛÌËÒÓÌ, ̇¯Ë ÔÓÏ˚ÒÎ˚ ·Û‰ÛÚ Â‰ËÌ˚. å˚ Ê·ÂÏ Ì‡¯ÂÏÛ ·Óθ¯ÓÏÛ ‰Û„Û ÍÂÔÍÓ„Ó Á‰ÓÓ‚¸fl, ‰Ó΄Ëı ÎÂÚ ÊËÁÌË, ÌÓ‚˚ı Ú‚Ó˜ÂÒÍËı ‰ÓÒÚËÊÂÌËÈ.
88
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
T
arih boyunca mutlaka her milletin göz bebe¤i gibi korudu¤u ve gurur duydu¤u evlatlar› vard›r. Türk milletini dünyada temsil edenlerden biri de düflünür, hümanist, filozof, Türk halk kahraman› Fethullah Gülen’dir. Toplumsal geliflmeye, bilime, e¤itim ö¤retime yapt›¤› katk›lar› Türkiye s›n›rlar›n› çoktan aflarak dünyada genifl kitle taraf›ndan teflekkür ve takdirle karfl›lanan Gülen, bugüne dek ulusal ve uluslararas› nitelikli birçok ödüle lay›k görüldü. Baflkanl›¤›n› yapt›¤›m K›rg›zistan’daki Ruhaniyat Birli¤i’nin “Ruhaniyat” ödülünü Say›n Fethullah Gülen’e verdi¤imiz için fleref duyuyorum. Birli¤imizin Yönetim Kurulu, 2004 y›l›nda da bu ünlü bilgin ve halk kahraman›n›, “Uluslararas› birlik ve bar›fla” katk›lar›ndan dolay› ödüllendirmeyi uygun görmüfltü. Muhterem Fethullah Gülen’in toplumdaki huzura, milletlerin birlik ve beraberliklerine, e¤itim ve ö¤retimin yay›lmas›na yapt›¤› katk›lar, tarihi birli¤imiz olan ülkelerimizin aras›ndaki münasebetlerimizin pekiflmekte oldu¤unun en canl› örne¤idir. Muhterem Gülen’in eserlerinde Do¤u ve Bat›’n›n kültürel ba¤lant›lar› ele al›nmaktad›r. O bütün milletlerin eflit oldu¤unu, kültür ve geleneklere karfl› hoflgörüyle yaklafl›lmas› gerekti¤ini savunuyor. Fethullah Gülen gençlerin yetiflmesinde en verimli neticeleri veren metodolojiyi ortaya koymufltur. Bunun sayesinde Türkiye’nin e¤itim-ö¤retim alan›ndaki birçok projeye fikir sa¤lam›flt›r. Birçok ülkede oldu¤u gibi bizim ülkemizde de bu e¤itim kurumlar› baflar›l› bir flekilde e¤itim-ö¤retim faaliyetlerine devam ettirmektedir. Fethullah Gülen, gerçek bir halk diplomat› ve aktif bir flahsiyettir. Birçok ülkenin cumhurbaflkan› ve baflbakanlar›yla görüflmeler yapm›flt›r. O ünlü yazarlarla, bilim adamlar›yla, dini liderlerle, diplomatlarla ve ifl adamlar›yla da görüflmeleri ›fl›¤›nda dünyam›z›n problemlerini ele alm›fl, milletlerin kültürel ba¤lant›lar›, günümüzün ekonomik meseleleri, dinler aras› diyalog, ›rkç›l›k ve terörle mücadele hakk›nda beyanlarda bulunmufltur. Zaman›nda Türkiye Cumhuriyeti eski Cumhurbaflkan› Say›n Süleyman Demirel, Türkiye Cumhuriyeti Baflbakan› Say›n Recep Tayyip Erdo¤an ve Ünlü Diplomat Ercan Murat Ruhaniyat Vakf›’n›n ödülüne lay›k görülmüfllerdi. Fethullah Gülen nerede olursa olsun onun kalbiyle kalplerimiz ayn› duygu ve heyecan içerisinde at›yor. Çok de¤erli ve sayg›n dostumuza sa¤l›k, esenlik, uzun ömürler diliyor, yazaca¤› yeni eserlerinde baflar›lar niyaz ediyoruz.
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
международные отношения uluslararas› iliflkiler
Президент Турции Абдуллах Гюль заявил в совместном выпуске газет «Известия» и «Заман»:
«Наше многоплановое сотрудничество будет развиваться» Cumhurbaflkan› Abdullah Gül, ‹zvestiya-Zaman için yazd›:
“Çok boyutlu ortakl›¤›m›z derinleflecek” ì
ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ êÓÒÒËË Ë íÛˆËË – ·Ó„‡ÚÓ ÔÓ¯ÎÓÂ, Ô‚˚¯‡˛˘Â ÔflÚ¸ ‚ÂÍÓ‚. êÓÒÒËfl – Ó‰ËÌ ËÁ ̇¯Ëı ‚‡ÊÌÂȯËı ÒÓÒ‰ÂÈ. ëÓ‚ÂÚÒÍËÈ ëÓ˛Á ÒڇΠÔ‚ÓÈ ‰Âʇ‚ÓÈ, ÔËÁ̇‚¯ÂÈ ÔÓÒΠÓÒ‚Ó·Ó‰ËÚÂθÌÓÈ ‚ÓÈÌ˚ ÌÓ‚Û˛ ÒÚ‡ÌÛ – íÛˆË˛. ë ̇˜‡Î‡ 1990-ı „Ó‰Ó‚ – Ò ÚÂı ÔÓ Í‡Í êÓÒÒËÈÒ͇fl ˆËfl Òڇ· ‚˚ÒÚÛÔ‡Ú¸ ÌÂÁ‡‚ËÒËÏ˚Ï Ë„ÓÍÓÏ Ì‡ ÏËÓ‚ÓÈ ‡ÂÌÂ, ̇˜‡ÎÒfl ÌÓ‚˚È ˝Ú‡Ô ‚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËflı ÏÂÊ‰Û êÓÒÒËÂÈ Ë íÛˆËÂÈ. Ç Ú˜ÂÌË ÔÓÒΉÌËı ÎÂÚ Ì‡·Î˛‰‡ÂÚÒfl Ì·˚‚‡ÎÓ ۂÂ΢ÂÌË ÚÂÏÔÓ‚ ‡Á‚ËÚËfl ÚÓ„Ó‚Ó-˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍËı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ÏÂÊ‰Û Ì‡¯ËÏË Òڇ̇ÏË, ÍÓÚÓ˚ ҉·ÎË Ó„ÓÏÌ˚È ˚‚ÓÍ ‚Ô‰. Ñ‚ÛÒÚÓÓÌÌËÈ ÚÓ‚‡ÓÓ·ÓÓÚ ÒÓÒÚ‡‚ËÎ ‚ ÔÓ¯ÎÓÏ „Ó‰Û 38 ÏËÎΡ‰Ó‚ ‰Óηӂ – ÚÂÏ Ò‡Ï˚Ï êÓÒÒËfl Òڇ· Ò‡Ï˚Ï ÍÛÔÌ˚Ï ÚÓ„Ó‚˚Ï Ô‡ÚÌÂÓÏ íÛˆËË. í‡ÍÊ ıÓ˜ÂÚÒfl ÓÚÏÂÚËÚ¸, ˜ÚÓ ÏÂÊ‰Û Ì‡¯ËÏË
90
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
Òڇ̇ÏË ‚ ̇ÒÚÓfl˘ËÈ ÏÓÏÂÌÚ Ì ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ Í‡ÍËı-ÎË·Ó ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍËı ‡ÁÌӄ·ÒËÈ. ë Á‡ÔÛÒÍÓÏ „‡ÁÓÔÓ‚Ó‰‡ «ÉÓÎÛ·ÓÈ ÔÓÚÓÍ» ˝Ì„ÂÚ˘ÂÒÍÓ ÒÓÚÛ‰Ì˘ÂÒÚ‚Ó ÔËÓ·ÂÎÓ ÒÚ‡Ú„˘ÂÒÍËÈ ı‡‡ÍÚÂ, ‚ ̇ÒÚÓfl˘ËÈ ÏÓÏÂÌÚ 2/3 ÔËÓ‰ÌÓ„Ó „‡Á‡ Ë 25% ÌÂÙÚË, ÔÓÚ·ÎflÂÏÓÈ íÛˆËÂÈ, ÔÓÒÚÛÔ‡˛Ú ËÁ êÓÒÒËË. é·˘‡fl Ò·ÂÒÚÓËÏÓÒÚ¸ ÔÓÂÍÚÓ‚, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌÌ˚ı ‰Ó ̇ÒÚÓfl˘Â„Ó ‚ÂÏÂÌË ÚÛˆÍËÏË ÒÚÓËÚÂθÌ˚ÏË ÙËχÏË ‚ êÓÒÒËË, ÒÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ 30 ÏËÎΡ‰Ó‚ ‰Óηӂ. óÂÚ‚ÂÚ¸ ÔÓÒÚÓÂÌÌ˚ı ÚÛˆÍËÏË ÔÓ‰fl‰˜Ë͇ÏË ÔÓ ‚ÒÂÏÛ ÏËÛ Á‰‡ÌËÈ Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl ̇ ÚÂËÚÓËË êÓÒÒËË. äÓÏ ÚÓ„Ó, ˜ËÒÎÓ ÓÒÒËÈÒÍËı ÚÛËÒÚÓ‚, ÓÚ‰ÓıÌÛ‚¯Ëı ̇ ÚÛˆÍËı ÍÛÓÚ‡ı ‚ 2008 „Ó‰Û, ÒÓÒÚ‡‚ËÎÓ ÚË ÏËÎÎËÓ̇. ÇÒ ˝ÚÓ ‰Ó͇Á˚‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ ÚÓ„Ó‚Ó˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍË ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ÏÂʉÛ
ürkiye’nin Rusya ile iliflkileri 500 y›l› aflk›n köklü bir geçmifle dayanmaktad›r. Rusya, çok önemli bir komflumuzdur. Sovyetler Birli¤i, Kurtulufl Savafl› s›ras›nda Ankara Hükümeti’ni tan›yan ilk büyük güç olmufltur.
T
1990’lar›n bafl›ndan bu yana da Rusya Federasyonu’nun ba¤›ms›z bir uluslararas› aktör olarak ortaya ç›kmas›yla beraber, Türk-Rus iliflkilerinde yeni bir dönem bafllam›flt›r. Bu dönemde ekonomik-ticari iliflkilerimiz itici gücü oluflturmufl ve özellikle son y›llarda iliflkilerimizde ola¤anüstü bir geliflme vuku bulmufltur. Bu çerçevede, hâlihaz›rda ülkelerimiz aras›nda ikili bir siyasi sorun bulunmad›¤›n› belirtmek isterim. Ekonomik-ticari iliflkilerimiz son dönemde dikkat çekici boyutlar kazanm›flt›r.
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
uluslararas› iliflkiler международные отношения
̇¯ËÏË „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚‡ÏË ‰ÓÒÚË„ÎË ‚˚Ò¯ÂÈ ÒÚÛÔÂÌË. íÓ˜ÌÓ Ú‡Í Ê ҷÎËÊÂÌ˲ ̇¯Ëı ̇Ӊӂ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛Ú ‡Á‚ËÚË ÚÛËÁχ Ë ÛÒÔÂı ÏÂÓÔËflÚËÈ, Ôӂ‰ÂÌÌ˚ı ‚ ‡Ï͇ı ÉÓ‰‡ ÓÒÒËÈÒÍÓÈ ÍÛθÚÛ˚ ‚ íÛˆËË (2007) Ë ÉÓ‰‡ ÚÛˆÍÓÈ ÍÛθÚÛ˚ ‚ êÓÒÒËË (2008). ÇÓ ÏÌÓ„ÓÏ ÒıÓÊË ÔÓÁˈËË Ì‡¯Ëı ÒÚ‡Ì ÔÓ ÏÂʉÛ̇ӉÌ˚Ï ‚ÓÔÓÒ‡Ï, ‡ Ú‡ÍÊ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ Í‡Ò‡ÂÚÒfl ‡ÍÚۇθÌ˚ı „ËÓ̇θÌ˚ı ÔÓ·ÎÂÏ. åËÌËÒÚÂÒÚ‚‡ ËÌÓÒÚ‡ÌÌ˚ı ‰ÂÎ êÓÒÒËË Ë íÛˆËË ÔÓ‚Ó‰flÚ Â„ÛÎflÌ˚ ‚ÒÚ˜Ë, ̇ ÍÓÚÓ˚ı Ó·ÒÛʉ‡˛ÚÒfl ̇˷ÓΠ‚‡ÊÌ˚ ÏÂʉÛ̇ӉÌ˚ ‚ÓÔÓÒ˚. «ÑÂÍ·‡ˆËfl Ó ‡Ò¯ËÂÌËË ÏÌÓ„ÓÔ·ÌÓ‚Ó„Ó ÒÓÚÛ‰Ì˘ÂÒÚ‚‡ Ë Ó· ÛÍÂÔÎÂÌËË ‰ÛÊ·˚ ÏÂÊ‰Û êÓÒÒËÂÈ Ë íÛˆËÂÈ», ÔÓ‰ÔËÒ‡Ì̇fl ‚Ó ‚ÂÏfl ‚ËÁËÚ‡ Ç·‰ËÏˇ èÛÚË̇ ‚ íÛˆË˛ ‚ ‰Â͇·Â 2004 „Ó‰‡, ÔÓ‚ÓÁ„·ÒË· ˆÂθ˛ ÒÓÚÛ‰Ì˘ÂÒÚ‚‡ «ÒÓÁ‰‡ÌË χүڇ·ÌÓ„Ó Ë ÔÓ˜ÌÓ„Ó Ô‡ÚÌÂÒÚ‚‡». èÓÒΠ2004 „Ó‰‡ ‚Á‡ËÏÌ˚ ‚ËÁËÚ˚ ‚˚ÒÓÍÓÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı Ô‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎÂÈ ‰‚Ûı ÒÚ‡Ì ÔÓ‰ÓÎʇÎËÒ¸, ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ‚˚ıÓ‰flÚ Ì‡ ÌÓ‚˚È ÛÓ‚Â̸, ÛÍÂÔÎfl˛ÚÒfl ÒÚ‡Ú„˘ÂÒÍÓ ԇÚÌÂÒÚ‚Ó Ë ‰ÛÊ·‡. Ç Ò‚flÁË Ò ˝ÚËÏ 12-15 Ù‚‡Îfl 2009 „Ó‰‡ fl Ô·ÌËÛ˛ Òӂ¯ËÚ¸ Ә‰ÌÓÈ ÓÙˈˇθÌ˚È ‚ËÁËÚ ‚ êÓÒÒ˲ Ë ÔÓÏËÏÓ ÒÚÓÎˈ˚ ÔÓÒÂÚËÚ¸ Â˘Â Ë ä‡Á‡Ì¸. Ç ıӉ ˝ÚÓ„Ó ‚ËÁËÚ‡ fl Òӷˇ˛Ò¸ Ó·ÒÛ‰ËÚ¸ Ò ÔÂÁˉÂÌÚÓÏ ÑÏËÚËÂÏ å‰‚‰‚˚Ï ‡Á‚ËÚË ÒÓÚÛ‰Ì˘ÂÒÚ‚‡ ̇¯Ëı ÒÚ‡Ì ‚Ó ÏÌÓ„Ëı ӷ·ÒÚflı. ü Ú‡ÍÊ Ô·ÌËÛ˛ ÔÓ·ÂÒ‰ӂ‡Ú¸ Ò „·‚ÓÈ „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚‡ Ó ÌÂÍÓÚÓ˚ı ÏÂʉÛ̇ӉÌ˚ı ‚ÓÔÓÒ‡ı Ë Â„ËÓ̇θÌ˚ı ÔÓ·ÎÂχı. ü ‚², ˜ÚÓ ˝ÚÓÚ ‚ËÁËÚ ‰‡ÒÚ ÌÓ‚˚È ÚÓΘÓÍ ÒÓÚÛ‰Ì˘ÂÒÚ‚Û ÏÂÊ‰Û Ì‡¯ËÏË Òڇ̇ÏË. ÇÒ ̇¯Ë ÔÓ¯Î˚ ‚ÒÚÂ˜Ë ‰‡ÎË ËÏÔÛÎ¸Ò ‡ÁÌÓÒÚÓÓÌÌÂÏÛ ÒÓÚÛ‰Ì˘ÂÒÚ‚Û ÏÂÊ‰Û êÓÒÒËÂÈ Ë íÛˆËÂÈ, ‚ ÚÓÏ ˜ËÒÎÂ, ÍÓ̘ÌÓ, ˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍÓÏÛ. éÌË Ó·Î„˜ËÎË Â¯ÂÌË ÌÂÍÓÚÓ˚ı ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡‚¯Ëı ‡Ì ÔÓ·ÎÂÏ, ‚Íβ˜‡fl fl‰ ÏÓÏÂÌÚÓ‚ ·˛Ó͇Ú˘ÂÒÍÓ„Ó Ë ÚÂıÌ˘ÂÒÍÓ„Ó Ò‚ÓÈÒÚ‚‡. Ç ‡Ï͇ı Ô‰ÒÚÓfl˘Â„Ó ‚ËÁËÚ‡ fl Ú‡ÍÊ Ô·ÌËÛ˛ ‚ÒÚÂ˜Û Ò åËÌÚËÏÂÓÏ ò‡ÈÏË‚˚Ï, „·‚ÓÈ Ó‰ÌÓ„Ó ËÁ Ò‡Ï˚ı ·Ó„‡Ú˚ı „ËÓÌÓ‚ êÓÒÒËË – í‡Ú‡Òڇ̇. ùÚ‡ ÂÒÔÛ·ÎË͇ ËÏÂÂÚ ÓÒÓ·˚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Ò íÛˆËÂÈ. ü ‚², ˜ÚÓ Ì‡¯Ë ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Ò êÓÒÒËÂÈ ÒÓı‡ÌflÚÒfl ̇ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ÂÏ ÛÓ‚ÌÂ Ë ·Û‰ÛÚ ‡Á‚Ë‚‡Ú¸Òfl, ˜ÚÓ ‰ÛÊ·‡ ÏÂÊ‰Û Ì‡¯ËÏË Ì‡Ó‰‡ÏË ÒÚ‡ÌÂÚ Â˘Â ÍÂÔ˜Â, ‡ ÒÓÚÛ‰Ì˘ÂÒÚ‚Ó êÓÒÒËË Ë íÛˆËË ‚ÌÂÒÂÚ ‚Í·‰ ‚ ÛÍÂÔÎÂÌË Ïˇ Ë ÒÚ‡·ËθÌÓÒÚË ‚ ̇¯ÂÏ Â„ËÓÌÂ. 艇˛ ·Óθ¯ÓÈ ÔË‚ÂÚ Ë Ì‡ËÎÛ˜¯Ë ÔÓÊ·ÌËfl ‚ÒÂÏÛ ÓÒÒËÈÒÍÓÏÛ Ì‡Ó‰Û.
Bu ba¤lamda, 2008 y›l›nda Rusya, yaklafl›k 38 milyar Dolarl›k toplam ticaret hacmiyle Türkiye’nin en büyük ticaret orta¤› haline gelmifltir. Enerji alan›ndaki iliflkilerimiz, 2003’te faaliyete geçen Mavi Ak›m projesinin de katk›s›yla stratejik nitelik kazanm›fl olup, bu meyanda, do¤al gaz›m›z›n 2/3’ünün ve petrolümüzün yaklafl›k yüzde 25’ini Rusya’dan almaktay›z. Türk inflaat firmalar›n›n flimdiye kadar Rusya’da üstlendikleri projelerin toplam de¤erinin 30 milyar Dolara ulaflmas›, dolay›s›yla Türk müteahhitlerinin tüm dünyada üstlendikleri ifllerin yaklafl›k _’ünün Rusya’da olmas›; ayr›ca, Türkiye’yi ziyaret eden Rus turistlerin say›s›n›n 2008 y›l›nda 3 milyona yaklaflmas›, ekonomik-ticari iliflkilerimizin geldi¤i aflamay› gözler önüne seren somut verilerdir. Keza, 2007 y›l›n›n Türkiye’de Rus Kültür Y›l›, 2008’in ise Rusya’da Türk Kültür Y›l› olarak kutlanmas› vesilesiyle düzenlenen baflar›l› etkinlikler, turizmin yan›s›ra halklar›m›z›n yak›nlaflmas›na, birbirlerini daha iyi tan›malar›na katk›da bulunmufltur. Uluslararas› ve bölgesel konularla ilgili olarak ülkelerimizin tutumu büyük ölçüde örtüflmektedir. D›fliflleri bakanl›klar›m›z aras›nda çeflitli konularda ve seviyelerde düzenli bir dan›flma mekanizmas› sürdürülmektedir. 2004 y›l›nda Baflkan Putin’in Türkiye’yi ziyareti s›ras›nda Aral›k 2004’te imzalanan “Türkiye Cumhuriyeti ile Rusya Federasyonu Aras›nda Dostlu¤un ve Çok Boyutlu Ortakl›¤›n Derinlefltirilmesine ‹liflkin Ortak Deklarasyon”da hedef “çok boyutlu güçlendirilmifl ortakl›k” olarak tespit edilmiflti. 2004 y›l›ndan bu yana üst düzey ziyaret trafi¤i artarak devam etmifl, iliflkilerimiz yeni bir aflamaya
do¤ru ilerlemifl ve dostlu¤umuz ve çok boyutlu ortakl›¤›m›z daha da derinlefltirilerek geliflmifltir. Bu meyanda, 12-15 fiubat 2009 tarihleri aras›nda Moskova ve Kazan flehirlerine giderek Rusya’ya bir devlet ziyaretinde bulunaca¤›m. Bu vesileyle Devlet Baflkan› Say›n Medvedev’le önümüzdeki dönem zarf›nda her alanda ilerlemesini hedefledi¤imiz iliflkilerimize ait bir nevi yol haritas› üzerinde görüfl al›flveriflinde bulunaca¤›z. Ziyaretim vesilesiyle Devlet Baflkan› Medvedev ile, ayr›ca bölgesel ve uluslararas› konularda görüfl al›flveriflinde bulunmay› planl›yorum. Bu ziyaretin ikili iliflki ve iflbirli¤imize yeni bir ivme verece¤i kanaatindeyim. Esasen, geçmifl dönemlerde yap›lan en üst düzeydeki karfl›l›kl› ziyaretler baflta siyasi ve ekonomik iliflkilerimiz olmak üzere, her alandaki iliflki ve iflbirli¤imize olumlu flekilde yans›m›fl, teknik-bürokratik seviyede ortaya ç›kan baz› sorunlu hususlar dahil, tüm meselelerin daha kolay çözümlenmesi için olumlu bir ortam sa¤lam›flt›r. Ziyaretim s›ras›nda Rusya’n›n en zengin bölgelerinden biri olan ve Türkiye’nin de özel iliflkiler içinde bulundu¤u Rusya Federasyonu Tataristan Cumhuriyeti’ne de giderek Cumhurbaflkan› Say›n fiaymiyev ile görüflece¤im. RF ile iliflkilerimizin mevcut düzeyinin muhafazas› ve daha da gelifltirilmesinin, halklar›m›z›n birbirlerine yönelik olumlu duygular›n› daha da pekifltirece¤ine, Türk-Rus iliflki ve iflbirli¤inin bölgemizdeki bar›fl ve istikrara katk› yapmaya devam edece¤ine inan›yorum. Bu vesileyle, dost Rusya Federasyonu halk›na en iyi dilek ve selamlar›m› iletiyorum. (Bu yaz› 12 fiubat 2009 tarihinde ‹zvestiya-Zaman ortak say›s›nda yay›nland›)
(àÁ ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ„Ó ‚˚ÔÛÒ͇ „‡ÁÂÚ «àÁ‚ÂÒÚËfl-Zaman» 12 Ù‚‡Îfl 2009 „.)
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
91
путешествия gezi
Почувствовать разницу Татьяна Филиппова Кандидат исторических наук, заместитель главного редактора журнала «Родина» (РФ).
Fark› hisset Tatyana Filippova Dr., Rodina dergisi genel yayın yönetmeni yardımcısı (Rusya).
χ 2008 „Ó‰‡ Ô‰ÒÚ‡‚ËÚÂθ̇fl ÏÓÒÍÓ‚Ò͇fl ‰Â΄‡ˆËfl èÂÁˉËÛχ êÄç, àÌÒÚËÚÛÚ‡ ‚ÓÒÚÓÍӂ‰ÂÌËfl êÄç, ÊÛ̇· «êÓ‰Ë̇» Ë ÏÓÒÍÓ‚ÒÍÓ„Ó ÓÚ‰ÂÎÂÌËfl ÊÛ̇· «ÑˇÎÓ„ Ö‚‡ÁËfl» («ÑÄ») ÔÓ Ô˄·¯ÂÌ˲ ·˚‚¯Â„Ó ÔÂÁˉÂÌÚ‡ îÓ̉‡ ÊÛ̇ÎËÒÚÓ‚ Ë ÔËÒ‡ÚÂÎÂÈ íÛˆËË ï‡Û̇ íÓ͇͇ Ë ÔË ÒÓ‰ÂÈÒÚ‚ËË ÏÂʉÛ̇ӉÌÓÈ è·ÚÙÓÏ˚ ÑˇÎÓ„ Ö‚‡ÁËfl ÔÓÒÂÚË· fl‰ „ÓÓ‰Ó‚ íÛˆÍÓÈ ÂÒÔÛ·ÎËÍË. ñÂθ˛ ÔÓÂÁ‰ÍË, Ô˯‰¯ÂÈÒfl ̇ ÉÓ‰ ÍÛθÚÛ˚ íÛˆËË ‚ êÓÒÒËË, ·˚ÎÓ ÓÁ̇ÍÓÏÎÂÌËÂ Ò ÓÔ˚ÚÓÏ ÍÛθÚÛÌÓ-ËÒÚÓ˘ÂÒÍËı Ë Ó·‡ÁÓ‚‡ÚÂθÌ˚ı ÔÓÂÍÚÓ‚, ÔËÁ‚‡ÌÌ˚ı ‚ÔËÒ‡Ú¸ Ò‡ÏÓ·˚ÚÌÛ˛ ÍÛθÚÛÛ ÒÚ‡Ì˚ ‚ ÏËÓ‚˚ ӷ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ ÔÓˆÂÒÒ˚, ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚ÛflÒ¸ ÎÓÁÛÌ„ÓÏ «Ö‰ËÌÒÚ‚Ó ‚ ÏÌÓ„ÓÓ·‡ÁËË».
Ç
Стамбульский старт èÓ Ú‡‰ËˆËË Ì‡˜‡‚ ̇¯Û ÔÓÂÁ‰ÍÛ ÔÓ íÛˆËË Ò «‚˜ÌÓ„Ó „ÓÓ‰‡» ëڇϷÛ·, Ï˚ ‚ÒÚÂÚËÎËÒ¸ Ò „·‚ÓÈ îÓ̉‡ ÊÛ̇ÎËÒÚÓ‚ Ë ÔËÒ‡ÚÂÎÂÈ íÛˆËË ï‡ÛÌÓÏ íÓ͇ÍÓÏ ‚ ÓÙËÒ ‰‡‚ÌËı ‰ÛÁÂÈ «êÓ‰ËÌ˚» – ÒڇϷÛθÒÍÓÏ ÓÚ‰ÂÎÂÌËË ÊÛ̇· «ÑˇÎÓ„ Ö‚‡ÁËfl». ëÎÓ‚‡, ÔÓËÁÌÂÒfiÌÌ˚ ̇ ˝ÚÓÈ ‚ÒÚ˜Â, ÒÚ‡ÎË Ò‚ÓÂ„Ó Ó‰‡ ‰Â‚ËÁÓÏ ‚ÒÂÈ Ì‡¯ÂÈ
94
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
ÔÓÂÁ‰ÍË. é·ÓÁ‚‡fl ÔÛÚ¸, ÔÓȉÂÌÌ˚È êÓÒÒËÂÈ Ë íÛˆËÂÈ Á‡ ‚Â͇ ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓÈ ËÒÚÓËË, ï‡ÛÌ-·ÂÈ Ò͇Á‡Î: «å˚ ‰ÂÚË Ì ÚÓθÍÓ ‚ÓÈÌ˚, ÌÓ Ë Ïˇ. à ‚ÒÂÈ Ò‚ÓÂÈ ‡·ÓÚÓÈ Á‡ ÔÓÒΉÌË „Ó‰˚ îÓ̉ Ë è·ÚÙÓχ ÓÔ‡‚‰˚‚‡˛Ú ˝ÚÛ ÌÂÒÓÏÌÂÌÌÛ˛ ËÒÚËÌÛ. çÓ‚Ó ÓÚÌÓ¯ÂÌË ‰Û„ Í ‰Û„Û Ï˚ Ì ‰ÂÍ·ËÛÂÏ, ‡ ÒÚ‡‡ÂÏÒfl ÔÓfl‚ÎflÚ¸ ̇ ‰ÂΠ– ‚ ÒÓ‚ÏÂÒÚÌ˚ı Ú‚Ó˜ÂÒÍËı ÔÓÂÍÚ‡ı, ‚ ÓÚÍ˚ÚËË Ë ‡Á‚ËÚËË ÒÂÚË Ó·˘ÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÚÂθÌ˚ı ۘ·Ì˚ı Á‡‚‰ÂÌËÈ, ‚ ·Î‡„ÓÚ‚ÓËÚÂθÌÓÈ ÔÓ‰‰ÂÊÍ ÍÛθÚÛÌÓ-Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ̇˜Ë̇ÌËÈ, ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Ûfl ÍÓÌÚ‡ÍÚ‡Ï ÏÂÊ‰Û ÊÛ̇ÎËÒÚ‡ÏË, Û˜fiÌ˚ÏË, ÔËÒ‡ÚÂÎflÏË Ì ÚÓθÍÓ íÛˆËË Ë êÓÒÒËË, ÌÓ Ë ‚ÒÂ„Ó Â‚‡ÁËÈÒÍÓ„Ó ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡». Ç ÓÚ‚ÂÚ „·‚‡ ̇¯ÂÈ ‰Â΄‡ˆËË ‰ÓÍÚÓ ËÒÚÓ˘ÂÒÍËı ̇ÛÍ, ‰ËÂÍÚÓ àÌÒÚËÚÛÚ‡ ‚ÓÒÚÓÍӂ‰ÂÌËfl êÄç, Ô‰Ò‰‡ÚÂθ è·ÚÙÓÏ˚ ÑˇÎÓ„ Ö‚‡ÁËfl êÓÒÚËÒ·‚ ÅÓËÒӂ˘ ê˚·‡ÍÓ‚ ÓÚÏÂÚËÎ ÔË̈ËÔˇθÌÛ˛ ÌÓ‚ËÁÌÛ ÒÎÓÊË‚¯ÂÈÒfl ÍÛθÚÛÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË ‚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËflı ÏÂÊ‰Û Ì‡¯ËÏË Ì‡Ó‰‡ÏË, ÍÓ„‰‡ ·Î‡„Ó‰‡fl ËÌˈˇÚË‚‡Ï Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÒÚÛÍÚÛ «ÏÂÌfl˛ÚÒfl Ì ÚÓθÍÓ ‚Á‡ËÏÌ˚ ӷ‡Á˚ Ë Ô‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl ̇¯Ëı ÒÚ‡Ì ‰Û„ Ó ‰Û„Â, ÌÓ Ë ÔËÓ‰‡ β‰ÂÈ, ı‡‡ÍÚ Ëı
azeteciler ve Yazarlar Vakf› eski Baflkan› Say›n Harun Tokak’›n davetiyle 2008 y›l› May›s ay›nda seçkin bir heyetle gerçekleflen geziye ifltirak ettim. Rusya Bilimler Akademisi’nin, fiarkiyat Enstitüsü’nün, Rodina dergisinin ve Diyalog Avrasya dergisinin Moskova temsilcili¤i üyelerini içine alan Moskova heyeti, Diyalog Avrasya Platformu’nun deste¤i ile Türkiye’nin birkaç flehrini ziyaret etti. Rusya’da Türk kültür y›l›na denk gelen bu gezinin amac› ülkenin özgün kültürünü tan›rken di¤er yandan dünyada cereyan eden toplumsal süreçlerin aras›nda “çeflitlili¤in birli¤i” prensibine dayanarak yerini almaya çal›flan kültür, tarih ve e¤itim projeleriyle tan›flmakt›.
G
‹stanbul ile bafllamak... Adet oldu¤u üzere Türkiye gezimize “ebedi bir flehir ‹stanbul’dan bafllayarak Türkiye Gazeteciler ve Yazarlar Vakf› Baflkan› Harun Tokak ile Rodina dergisinin eski arkadafl› olan Diyalog Avrasya dergisinin ‹stanbul ofisinde görüfltük. Bu görüflmede söylenen sözler bütün
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
gezi путешествия
ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓÏÛ ·Û‰Û˘ÂÏÛ ‚ ÌÓ‚ÓÏ ‚ÂÍÂ. à ‚ ˝ÚÓÏ Ó„ÓÏ̇fl Á‡ÒÎÛ„‡ ËÌÚÂÎÎÂÍÚۇθÌ˚ı ˝ÎËÚ Ì‡¯Ëı ÒÚ‡Ì, Ó·‡ÚË‚¯Ëı ‚ÌËχÌË ̇ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ Ë ‚ÓÒÔËÚ‡ÌË ÚÓ„Ó ÔÓÍÓÎÂÌËfl, ÍÓÚÓÓÏÛ, ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ, Ë Ô‰ÒÚÓËÚ ÒÚÓËÚ¸ ˝ÚÓ ·Û‰Û˘Â».
Очерки Бурсы éÒÓ·ÓÈ ÚÂÏÓÈ Ì‡¯Â„Ó ÚÛˆÍÓ„Ó ÔÛÚ¯ÂÒÚ‚Ëfl ·˚ÎÓ ÔÓÒ¢ÂÌË fl‰‡ ¯ÍÓÎ, Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl Ë Ó·Û˜ÂÌË ‚ ÍÓÚÓ˚ı ÓÒÌÓ‚‡Ì˚ ̇ ˉÂflı ÔÂÓ‰ÓÎÂÌËfl ‡Á˚‚‡ ÏÂÊ‰Û ‡ˆËÓ̇θÌ˚Ï, ̇ۘÌ˚Ï Á̇ÌËÂÏ Ë ‰ÛıÓ‚Ì˚Ï, ˝Ú˘ÂÒÍËÏ ÔÓ‰ıÓ‰ÓÏ Í Ó·‡ÁÓ‚‡Ì˲ Ë ‚ÓÒÔËÚ‡Ì˲ ΢ÌÓÒÚË, ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓÈ ÒӈˇθÌÓ-˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍËÏ, ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍËÏ Ë ÍÛθÚÛÌ˚Ï Â‡ÎËflÏ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓ„Ó Ïˇ. ëÓÁ‰‡˛˘ËÂÒfl ̇ Ò‰ÒÚ‚‡ ÚÛˆÍËı Ô‰ÔËÌËχÚÂÎÂÈ, ·Î‡„ÓÚ‚ÓËÚÂÎÂÈ Ë ‰Û„Ëı ‰Ó·Ó‚ÓθÌ˚ı ÊÂÚ‚Ó‚‡ÚÂÎÂÈ, ˝ÚË ¯ÍÓÎ˚ (‚ ‡Ï͇ı ÛÚ‚ÂʉfiÌÌÓÈ „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÓÏ Û˜Â·ÌÓÈ ÔÓ„‡ÏÏ˚) ‰‡˛Ú ‰ÂÚflÏ Ô‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó ÏӇθÌÓ-ˆÂÌÌÓÒÚÌ˚ı ‡ÒÔÂÍÚ‡ı ÔÓÎÛ˜‡ÂÏÓ„Ó Á̇ÌËfl. äÂÔ͇fl ÙË̇ÌÒÓ‚‡fl ÓÒÌÓ‚‡ ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚ÍË ¯ÍÓθÌÓ„Ó ‰Â· ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ Û˜ÂÌËÍ‡Ï ÔÓfl‚ËÚ¸ Ò·fl ‚ ıÛ‰ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓÏ Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚Â, ‚ ÒÔÓÚÂ, ÒÓÁ‰‡fiÚ ÛÒÎÓ‚Ëfl ‰Îfl ‚˚ÒÓÍÓÈ ÛÒÔ‚‡ÂÏÓÒÚË, ‰Ó·˚‚‡Ú¸ Á‡ÒÎÛÊÂÌÌ˚ Ôӷ‰˚ ̇ ÏÂʉÛ̇ӉÌ˚ı ¯ÍÓθÌ˚ı ÓÎËÏÔˇ‰‡ı, Ó·ÂÒÔ˜˂‡ÂÚ ‚˚ÒÓÍÛ˛ ÍÓÌÍÛÂÌÚÓÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ‚˚ÔÛÒÍÌËÍÓ‚ ÔË ÔÓÒÚÛÔÎÂÌËË ‚ ‚ÛÁ˚. éÔflÚÌ˚ Á‰‡ÌËfl, ÔÂ͇ÒÌÓ Ó·ÓÛ‰Ó‚‡ÌÌ˚ Í·ÒÒ˚, ·‡ÒÒÂÈÌ˚ Ë ÒÔÓÚË‚Ì˚ Á‡Î˚, ‡ÍÍÛ‡ÚÌ˚ ÒÚÓÎÓ‚˚Â, Û˛ÚÌ˚ ËÌÚÂ̇Ú˚ ‰Îfl ËÌÓ„ÓÓ‰ÌËı Û˜ÂÌËÍÓ‚ – ‚Òfi ˝ÚÓ Ì ÏÓ„ÎÓ Ì ‚˚Á‚‡Ú¸ ̇¯Â„Ó ‚ÓÒıˢÂÌËfl Ë, ÔflÏÓ Ò͇ÊÂÏ, Á‡‚ËÒÚË. çÓ ·ÓΠ‚ÒÂ„Ó ÔӇʇ· ‡ÚÏÓÒÙ‡, ҂ӷӉ̇fl ÓÚ ÚËÔ˘ÌÓ„Ó ¯ÍÓθÌÓ„Ó Ì‚ÓÁ‡ Ë ‰ËÒˆËÔÎË̇ÌÓ„Ó Ì‡ÊËχ, ‰Ó ·ÓÎË ËÁ‚ÂÒÚÌÓ„Ó Ì‡Ï Ë ÔÓ ÒÓ‚ÂÚÒÍÓÏÛ ¯ÍÓθÌÓÏÛ ÔÓ¯ÎÓÏÛ, Ë, Á‡˜‡ÒÚÛ˛, ÔÓ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÈ Ô‡ÍÚËÍÂ. Ç Ó‰ÌÓÈ ËÁ Ú‡ÍËı ¯ÍÓÎ, ˜ÚÓ ‚ „ÓӉ ÅÛÒ‡, ‚ÌËχÌË ÔË‚ÎÂÍ· ¯ÍÓθ̇fl ÎÂÒÚÌˈ‡, „‰Â ̇ ÒÚÛÔÂ̸͇ı ·˚ÎË Ì‡ÔËÒ‡Ì˚ Ò‡Ï˚ ‡ÁÌ˚ ËÁ˜ÂÌËfl – ÓÚ ‚˚ÒÓÍËı ‰ÛıÓ‚Ì˚ı ÒÏ˚ÒÎÓ‚ ‚ ‰Ûı êÛÏË (Í ÔËÏÂÛ, «É·‚ÌÓ – Ì ÍÚÓ Ú˚, ‡ ͇ÍÓÈ»), ‰Ó ·‡Ì‡Î¸Ì˚ı, ÌÓ ÌÛÊÌ˚ı Ô‡‚ËÎ («åÓÈ ÛÍË Ô‰ ‰ÓÈ»). ä‡Ê‰˚È ¯‡„ χÎ˚¯‡ ÔÓ ÎÂÒÚÌˈ ¯ÍÓÎ˚ Í‡Í ·˚ ÔË·‡‚ÎflÂÚ ÂÏÛ ÌÂÏÌÓÊÍÓ ÏÛ‰ÓÒÚË. çÓ ‚ ˆÂÎÓÏ Ó˘Û˘ÂÌË ÓÚ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË ‚ ¯ÍÓ·ı – Ì «Ì‡ıÏÛÂÌÌÓ», ·ÂÁ ̇ÔÛÒÍÌÓÈ «Ò¸fiÁÌÓÒÚË», Ò Á‡·ÓÚÓÈ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ·˚ Ì ÒÓÁ‰‡‚‡Ú¸ Î˯ÌËı ‰ÂÚÒÍËı ÍÓÏÔÎÂÍÒÓ‚. Ç Ó‰ÌÓÈ ËÁ ¯ÍÓÎ, ͇ÊÂÚÒfl, ‚ „ÓÓ‰Â
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
ä‡ÈÒÂË, ̇ ÒÚÂ̇ı ·˚ÎË ‡Á‚¯‡Ì˚ ÒϯÌ˚ ËÒÛÌÍË, ‰ÂÚÒÍË ‡ÌÂ͉ÓÚ˚, ÙÓÚÓ„‡ÙËË Ò ¯ÛÚÓ˜Ì˚ÏË ÔÓ‰ÔËÒflÏË. èËÏÂ: ÛÔËÚ‡ÌÌ˚È ÍÓÚfiÌÓÍ ÔÓÚfl„Ë‚‡ÂÚ ‚‚Âı ·ÔÍË ÒÓ ÒÎÓ‚‡ÏË: «ÅÓÊÂ, ÂÒÎË Ì ÏÓʯ¸ ҉·ڸ ÏÂÌfl ıÛ‰ÂÂ, Ò‰ÂÎ‡È ÚÓÎÒÚ˚ÏË ‰Û„Ëı ÍÓÚflÚ». éÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ËÒÚÓ˘ÂÒÍËÏ Ô‡ÏflÚÌËÍ‡Ï ‚ ÅÛÒ ÚÂÔÂÚÌÓÂ, ·ÂÁ ‡„ÂÒÒË‚Ì˚ı «ÌÓ‚Ó‰ÂÎÓ‚». à Á‰ÂÒ¸ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂθÌÓ ÂÒÚ¸ ˜ÚÓ ÒÓı‡ÌflÚ¸. lj¸ ҉̂ÂÍÓ‚‡fl ÅÛÒ‡ Òڇ· ‚ 1326 „Ó‰Û Ô‚ÓÈ ÒÚÓÎˈÂÈ ÓÒχÌÓ‚ ÔÓ ‚ÓΠÁ‡‚Ó‚‡‚¯Â„Ó „ÓÓ‰ éı‡Ì‡ ɇÁË, Ò˚̇ ΄Ẩ‡ÌÓ„Ó éÒχ̇, ÓÒÌÓ‚‡ÚÂÎfl éÒχÌÒÍÓÈ ËÏÔÂËË. (Ä ‰Ó ÚÓ„Ó ‚ÂÏÂÌË Ó̇ ̇Á˚‚‡Î‡Ò¸ èÛÒÓÈ – ÔÓ ËÏÂÌË ÓÒÌÓ‚‡ÚÂÎfl „ÓÓ‰‡, ÔÂ‚Ó„Ó Ô‡‚ËÚÂÎfl ÇËÙËÌËË èÛÒ‡.) àÏÂÌÌÓ Á‰ÂÒ¸ – ËÒÚÓÍ ÒÂÏË ÒÚÓÎÂÚËÈ ËÏÔÂÒÍÓÈ ËÒÚÓËË ·Û‰Û˘ÂÈ íÛˆËË. àÏÂÌÌÓ Á‰ÂÒ¸ ̇ıÓ‰flÚÒfl χ‚ÁÓÎÂË éÒχ̇ Ë Â„Ó Ò˚̇ éı‡Ì‡ ɇÁË. Ä Â˘fi – ÒÚ‡Âȯ‡fl ϘÂÚ¸
gezimizin fliar› oldu. Rusya ve Türkiye’nin birlikte yaflad›¤› yüzy›llara de¤inerek Harun Bey: “Biz sadece savafl›n de¤il, bar›fl›n da insan›y›z. Vak›f ve platform son y›llarda yap›lan çal›flmalar›yla bu gerçe¤i do¤rulamakta. Birbirimize yeni görüfllerimizi aktararak, yeni iliflkilerle ortak projelerin yap›lmas›, e¤itim kurulufllar›n›n aç›lmas› ve gelifltirilmesi, kültür projelerine destek verilmesi yoluyla sadece Rusya ve Türkiye’nin de¤il, bütün Avrasya ülkelerinin gazetecilerini, yazarlar›n› ve bilim adamlar›n› ortak bir payda etraf›nda toplamaya çal›flmaktay›z” dedi. Heyetimizin baflkan›, tarih bilimleri profesörü, Rusya Bilimler Akademisi fiarkiyat Enstitüsü Müdürü, Diyalog Avrasya Platformu’nun dönem baflkan› Rostislav R›bakov milletlerimizin kültü-
Бурса. Мечеть Улу Bursa Ulu Cami
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
95
путешествия gezi
ìÎÛ, ϘÂÚ¸ ŇflÁÂÚ‡ â˚Ή˚˚χ, Ú‡Í Ì‡Á˚‚‡Âχfl «áÂÎfi̇fl ϘÂÚ¸» XV ‚Â͇ – Ó·‡Áˆ ÓÒχÌÒÍÓÈ ‡ıËÚÂÍÚÛ˚, χ‚ÁÓÎÂÈ ÒÛÎڇ̇ åÂıÏÂÚ‡, „Ó·Ìˈ‡ ÂÎË„ËÓÁÌÓ„Ó ÔÓ˝Ú‡ ëÛÎÂÈχ̇ óÂÎÂ·Ë Ë ÔӘˠÁ̇ÍÓ‚˚ ԇÏflÚÌËÍË ÓÒχÌÒÍÓÈ ÍÛθÚÛÌÓÈ Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ ËÒÚÓËË. óÚÓ ı‡‡ÍÚÂÌÓ, ˝ÚË Á‰‡ÌËfl Ó„‡Ì˘ÌÓ ÒÓÒ‰ÒÚ‚Û˛Ú Ò ÒÛ„Û·Ó ˝ÚÌÓ„‡Ù˘ÂÒÍËÏË „ÓÓ‰ÒÍËÏË ÔÓÒÚÓÈ͇ÏË – ÚÓ„Ó‚˚ÏË fl‰‡ÏË, „ÓÓ‰ÒÍËÏË ÒÚÓÂÌËflÏË, ԇ͇ÏË. éÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ËÒÚÓ˘ÂÒÍÓÏÛ Ë ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÏÛ «Ì‡ÔÓÎÌÂÌ˲» „ÓÓ‰‡ Á‰ÂÒ¸ ‰ÂÎË͇ÚÌÓÂ, ÂÒÚ‡‚‡ˆËfl ‚‰fiÚÒfl ·ÂÁ ÚÂıÌÓÎӄ˘ÂÒÍÓÈ Ì‡ÁÓÈÎË‚ÓÒÚË Ë ÒÓ ‚ÍÛÒÓÏ, ‚ÓÁ‚‡˘‡fl Ì‡Ò ÒÌÓ‚‡ Í ÚÂÏ ‰Ë‡ÎÓ„‡ – ‰Ë‡ÎÓ„‡ ‚ÂÏfiÌ Ë Ú‡‰ËˆËÈ. ä ÛÒÒÍËÏ ÓÚÌÓ¯ÂÌË ÔÂ͇ÒÌÓÂ, Ì‡Ò Á̇˛Ú Á‰ÂÒ¸ Í‡Í ‰ÂÎÓ‚˚ı Ô‡ÚÌfiÓ‚ ÔÓ ·ËÁÌÂÒÛ, Û˜‡ÒÚÌËÍÓ‚ ÏÂʉÛ̇ӉÌ˚ı ÍÓÌÙÂÂ̈ËÈ, ÒÔÓÚÒÏÂÌÓ‚ Ë „ÓÌÓÎ˚ÊÌËÍÓ‚. ä ÚÓÏÛ ÊÂ, Ò͇Á˚‚‡ÂÚÒfl Ë ÓÚ‰‡ÎfiÌÌÓÒÚ¸ ÅÛÒ˚ ÓÚ ÒÚÓÎˈ˚ ÓÒÒËÈÒÍÓ„Ó ÓÚ‰˚ı‡ – ÄÌڇθË, „‰Â ̇¯Ë ÚÛËÒÚ˚ ËÒÔ‡‚ÌÓ ÔӇʇ˛Ú ÏÂÒÚÌ˚ı ÊËÚÂÎÂÈ Ì‡ˆËÓ̇θÌ˚ÏË ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚflÏË ÍÛÓÚÌ˚ı ̇‚Ó‚… óÎÂÌ Ì‡¯ÂÈ ‰Â΄‡ˆËË, ͇̉ˉ‡Ú ËÒÚÓ˘ÂÒÍËı ̇ÛÍ çË̇ 燷Ë‚̇ ç‡ÁËÓ‚‡ ۂˉ· ‚ ÅÛÒ ÔÓ‰Ó·Ë ÒÚ‡ÓÈ üÎÚ˚ Ò Âfi ÍÛÓÚÌÓÍÛθÚÛÌ˚ÏË Ú‡‰ËˆËflÏË Ë „ÓÓ‰ÒÍÓÈ ˝ÒÚÂÚËÍÓÈ. «ì‰Ë‚ËÚÂθÌÓ, Í‡Í ÏËÌÓ Ë Ó„‡Ì˘ÌÓ Á‰ÂÒ¸ ÒÓÒ‰ÒÚ‚Û˛Ú ÒÚ‡ÓÂ Ë ÌÓ‚ÓÂ, Í‡Í ‡‚ÌÓ ·Î‡„ÓÊ·ÚÂθÌ˚ Ë ÛÎ˚·˜Ë‚˚ ̇ ÛÎˈ‡ı ÊÂÌ˘ËÌ˚ – Ë ÌÓÒfl˘Ë ڇ‰ËˆËÓÌÌ˚ „ÓÎÓ‚Ì˚ Ô·ÚÍË, Ë Â‚ÓÔÂËÁËÓ‚‡ÌÌ˚Â, ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚Â, – ÔÓ‰ÂÎË·Ҹ Ó̇ Ò‚ÓËÏË ‚Ô˜‡ÚÎÂÌËflÏË. – Ç ÅÛÒÂ, Í‡Í Ë ‚ ‰Û„Ëı „ÓÓ‰‡ı, Ì‡Ò ÔËÌËχ˛Ú Ò ‰Ó·ÓÊ·ÚÂθÌ˚Ï ËÌÚÂÂÒÓÏ, ÊË‚Ó ËÌÚÂÂÒÛ˛ÚÒfl Ë ÌÓ‚ÓÒÚflÏË ËÁ êÓÒÒËË, Ë ÔÓ‰Ó·ÌÓÒÚflÏË Ì‡¯ÂÈ ÊËÁÌË; ÓıÓÚÌÓ ‡ÒÒ͇Á˚‚‡˛Ú Ó Ò‚ÓËı ‰ÂÎÓ‚˚ı Ë ‰Óχ¯ÌËı Ô·̇ı, ‚ÔÛÒ͇˛Ú Ì‡Ò ‚ ÔÓ‰Ó·ÌÓÒÚË Ò‚ÓÂ„Ó ·˚Ú‡... èÓıÓÊÂ, Á‡‰ÛχÌÌ˚È Ó„‡ÌËÁ‡ÚÓ‡ÏË Ì‡¯ÂÈ ÔÓÂÁ‰ÍË Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚È ‰Ë‡ÎÓ„ ‚Òfi ·Óθ¯Â Ô‚‡˘‡ÂÚÒfl ‚ ÌÂÙÓχθÌ˚È ‡Á„Ó‚Ó ‰ÛÁÂÈ».
«Мы падаем? Нет, мы поднимаемся…» ùÚË ÒÎÓ‚‡, ÓÚÍ˚‚‡˛˘Ë ÓÏ‡Ì Ü˛Îfl ÇÂ̇ «í‡ËÌÒÚ‚ÂÌ˚È ÓÒÚÓ‚», Ò‚Ó‚ÂÏÂÌÌÓ Ì‡ÔÓÏÌËÎ Ì‡Ï êÓÒÚËÒ·‚ ÅÓËÒӂ˘ ê˚·‡ÍÓ‚, ÍÓ„‰‡ ̇¯‡ ÒÓÎˉ̇fl ‰Â΄‡ˆËfl ÎËıÓ ÔÓ„ÛÁËÎËÒ¸ ‚ „Ó̉ÓÎ˚ Ë ·ÂÒÒÚ‡¯ÌÓ ‚ÁÏ˚· ̇ ‚ÓÁ‰Û¯ÌÓÏ ¯‡Â ‚ ‡ÒÒ‚ÂÚÌÓ ÌÂ·Ó ä‡ÔÔ‡‰ÓÍËË. «áÂÏÎfl ÔÂ͇ÒÌ˚ı ÎÓ¯‡‰ÂÈ» – ËÏÂÌÌÓ Ú‡Í Ô‚ӉËÚÒfl Ò „˜ÂÒÍÓ„Ó Ì‡Á‚‡ÌË ˝ÚÓÈ ÏÂÒÚÌÓÒÚË – ÛÌË͇θÌÓ„Ó ÔÓ ÔËÓ‰ÌÓÏÛ Î‡Ì‰¯‡ÙÚÛ
96
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
rel iliflkilerinde yeniliklerin ortaya ç›kt›¤›n› vurgulad›: “Ülkelerimizin sadece birbiri hakk›ndaki fikirleri de¤il, günümüzde insanlar›m›z›n f›trat› ve yaflama görüflleri de de¤iflmekte. Bu süreçte gelece¤imizi meydana getirecek olan yeni neslin e¤itim ve ö¤retimine dikkat eden ülkelerimizde özellikle entelektüellerin rolü çok önemli.”
Bursa’da zaman ve izlenimler ... У губернатора Бурсы Шерафеттина Харпута Bursa Valisi fiehabettin Harput ile
ÔÎÓÒÍÓ„Ó¸fl ‚ ˆÂÌÚ å‡ÎÓ‡ÁËÈÒÍÓ„Ó ÔÓÎÛÓÒÚÓ‚‡; ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËfl Á‰ÂÒ¸ Á‡Ó‰Ë·Ҹ Á‡ ÔflÚ¸ Ú˚Òfl˜ ÎÂÚ ‰Ó ÌÓ‚ÓÈ ˝˚. àÁ‰Â‚Π̇ıÓ‰flÒ¸ ̇ ÔÂÂÍÂÒڸ ÚÓ„Ó‚˚ı Ë ÔÓ˜Ëı ÔÛÚÂÈ Ö‚‡ÁËË, ˝Ú‡ ÁÂÏÎfl ‚ˉ· ÍÛÎ¸Ú äË·ÂÎ˚ Ë ÏËÚ‡ËÁÏ, Á‡ÓʉÂÌË ıËÒÚˇÌÒÚ‚‡ Ë ÔËıÓ‰ ËÒ·χ. éÚÒ˛‰‡ Ó‰ÓÏ ÒÓÚÌËÍ ãÓÌ„ËÌ – ÉÂÓ„ËÈ óÛ‰ÓÚ‚Óˆ, ÉÂÓ„ËÈ èӷ‰ÓÌÓÒˆ, Ò‚flÚ‡fl LJ‚‡‡. á‰ÂÒ¸ ÔÓÔӂ‰ӂ‡ÎË Ç‡ÒËÎËÈ ÇÂÎËÍËÈ, ÉË„ÓËÈ çËÒÒÍËÈ, èfiÚ ë‚flÚËÚÂθ Ë ÉË„ÓËÈ èÓÒ‚ÂÚËÚÂθ. Ç ë‰ÌË ‚Â͇ Á‰ÂÒ¸ ÊËÎË ·ÓÍ Ó ·ÓÍ „ÂÍË, ÍÛ‰˚, ‡ÏflÌÂ, ÚÛÍË... á‡ı‚‡Ú˚‚‡˛˘ÂÂ Ó˘Û˘ÂÌË ÔÓÎfiÚ‡ ̇ ‚ÓÁ‰Û¯ÌÓÏ ¯‡Â ‚ÒÍÓ ̇ÒÚÓËÎÓ Ì‡Ò Ì‡ ÙËÎÓÒÓÙÒÍÓ-ËÒÚÓ˘ÂÒÍË ‡ÁÏ˚¯ÎÂÌËfl. èÓ‰ ̇ÏË ‚Ó ‚ÒfiÏ Ò‚ÓÂÏ Û‰Ë‚ËÚÂθÌÓÏ ÔËÓ‰ÌÓ„ÂÓ„‡Ù˘ÂÒÍËÏ ‡ÁÌÓÓ·‡ÁËË ÎÂʇ· ÁÂÏÎfl, ̇ ÍÓÚÓÓÈ Ì‡Ó‰˚ ‚Â͇ÏË ÛÔÓÌÓ (Ì ·ÂÁ Ò˚‚Ó‚ Ë ËÒÚÓ˘ÂÒÍËı ͇ڇÍÎËÁÏÓ‚), ̇ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÏ ÓÔ˚Ú ӷۘ‡ÎËÒ¸ ‚Â΢‡È¯ÂÏÛ ËÁ ËÒÍÛÒÒÚ‚ – ÛÏÂÌ˲ ÏËÌÓ ÊËÚ¸, ̇·ÊË‚‡fl ÚÓ, ˜ÚÓ Ì˚Ì ÁÓ‚fiÚÒfl ‰Ë‡ÎÓ„ÓÏ ÍÛθÚÛ Ë ˝ÚËÍÓÈ ÚÓ·ÌÚÌÓÒÚË. ÇÓβ ÒÛ‰¸·˚ ÒÚ‡‚¯‡fl «ÓÔ˚ÚÌÓÈ ÔÎÓ˘‡‰ÍÓÈ»
Ростислав Рыбаков: «Мы приходили в школы и дома Турции незнакомцами, а уходили родными людьми». Rostislav R›bakov: “Türkiye’nin evlerine ve okullar›na yabanc› olarak geldik ama akrabalar olarak ayr›ld›k.”
Gezimizin özel konusu e¤itim sistemiyle farkl›l›k arz eden okullard›. Bursa’da ö¤retim ve kiflili¤in e¤itimini hedeflerken bilimle beraber ruhi ve ahlaki yoldan giderek modern dünyan›n sosyal, ekonomik siyasi ve kültürel gerçeklerini de dikkate alma esas›n› fliar edinen okullar› ziyaret ettik. Türk ifl adamlar›n›n, hay›rseverlerin ve di¤er gönüllü insanlar›n yard›mlar›yla kurulan bu okullar (devletin tespit etti¤i e¤itim programlar›na göre) çocuklar› ahlaki de¤erler ile tan›flt›rmakta. Okullar›n finans s›k›nt›s›n›n olmamas› için gayret gösterilmifl, çocuklar›n her alanda baflar›l› olabilmesi için bütün imkanlar seferber edilmifl, böylece iyi notlar almalar›, uluslararas› olimpiyatlara kat›lmalar›, mezunlar›n›n en iyi üniversitelere girebilmesi için gerekli flartlar sa¤lanm›fl. Güzel binalara, en modern materyallerle donat›lm›fl s›n›flara, havuz ve spor salonlar›na, düzenli yemekhanelere, baflka flehirlerden gelen ö¤renciler için yap›lan güzel yurtlara hayran kald›k. Ama en çok Sovyet geçmiflimizden ve flimdiki pratikten de yak›ndan tan›d›¤›m›z disiplin bask›s›ndan uzak özgür okul havas› bizi hayretler içinde b›rakt›. Bursa’daki okulun merdivenlerinin her basama¤›nda yazan güzel sözler yüksek ruhsal manas› olan Rumi tarz›nda yaz›lardand›, mesela, “Ya oldu¤un gibi görün ya da göründü¤ün gibi ol”dan bafllayarak basit ama gerekli kurallara kadar “yemekten önce ellerini y›ka” gibi ilginç ayr›nt›lar dikkatimizi çekti. Çocu¤un okul merdiveninde att›¤› her ad›m sanki kendisine biraz daha ak›l veriyor gibiydi. Okulun havas›ndan alg›lad›¤›m genel duyum çocuklar›n özgüven sahibi olup fazla kompleksli olmamas› için nefleli ama ciddi bir muameleye tabi olduklar›yd›. Yanl›fl hat›rlam›yorsam, Kay-
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
gezi путешествия
Ô‡ÍÚ˘ÂÒÍÓ„Ó ‚ÓÔÎÓ˘ÂÌËfl ÔË̈ËÔ‡ «Ö‰ËÌÒÚ‚Ó ‚ ÏÌÓ„ÓÓ·‡ÁËË», ä‡ÔÔ‡‰ÓÍËfl ËÒÚÓ˘ÂÒÍË Ë „ÂÓ„‡Ù˘ÂÒÍË ‰‡Î‡ ÔËÏÂ˚ ÍÛθÚÛÌÓ„Ó ‚Á‡ËÏÓÓ·Ó„‡˘ÂÌËfl ̇Ӊӂ, Ú‡‰ËˆËÈ Ë ‚Â, ÒÓı‡ÌË‚ ̇ Ò‚ÓfiÏ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Â Ò‚flÚ˚ ÏÂÒÚ‡ ‡ÁÌ˚ı ÂÎË„ËÈ. éÒÓ·ÂÌÌÓ ÔӇʇ˛Ú ‚ÓÓ·‡ÊÂÌË ÔÂ͇ÒÌÓ ÒÓı‡ÌË‚¯ËÂÒfl Ë Á‡·ÓÚÎË‚Ó Óı‡ÌflÂÏ˚ Ô¢ÂÌ˚ ÔÓÒÂÎÂÌËfl, ‰‡‚‡‚¯Ë ÔË˛Ú Ë Û·ÂÊˢ ‡ÌÌËÏ ıËÒÚË‡Ì‡Ï – Ò͇θÌ˚ ÏÓ̇ÒÚ˚Ë Ë ˆÂÍ‚Ë, ˆÂÎ˚ „ÓÓ‰‡ ÔÓ‰ ÁÂÏÎfiÈ, Ò ÒÓı‡ÌË‚¯ËÏÒfl ̇ ÒÚÂ̇ı ͇ÒÓ˜Ì˚Ï ÒÎÓÂÏ ÓÒÔËÒÂÈ ‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó ÒÓ‰ÂʇÌËfl.
Школа для взрослых à ‚ Ì· ä‡ÔÔ‡‰ÓÍËË, Ë ‚ „ÎÛ·ËÌ Âfi ÔÂ˘Â Ó˘Û˘‡ÎÓÒ¸ ÛÌË͇θÌÓ ҂ÓÈÒÚ‚Ó «„ÂÌËfl ÏÂÒÚ‡» – ÒÓ˜ÂÚ‡ÌË ÍÛθÚÛÌ˚ı Ô·ÒÚÓ‚ ËÒÚÓËË Í‡Í ÒÚÂÏÎÂÌËÂ Í ‰ÛıÓ‚ÌÓÏÛ Â‰ËÌÒÚ‚Û, ÒÚÂÏÎÂÌËÂ, ̇‚Ó‰fl˘Â ̇ Ï˚Òθ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÏÂÚ‡ËÒÚÓËfl ˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚‡ ‰ÎËÚÒfl – Á‰ÂÒ¸ Ë ÒÂȘ‡Ò, ÔÓfl‚ÎflflÒ¸ ‚Òfi ‚ ÚÓÏ Ê ‰ËÌÒÚ‚Â ÏÌÓ„ÓÓ·‡ÁËfl. Ö˘fi Ó‰ËÌ ˜ÎÂÌ Ì‡¯ÂÈ ‰Â΄‡ˆËË, ͇̉ˉ‡Ú ËÒÚÓ˘ÂÒÍËı ̇ÛÍ ç‡‰Âʉ‡ åËı‡ÈÎӂ̇ ÖÏÂθflÌÓ‚‡, Ó·‡ÚË· ‚ÌËχÌË ̇ ‚ÌÛÚÂÌÌ˛˛ Ò‚flÁ¸ ÏÂÊ‰Û ÚÂÏ Ó·˘ËÏ Ì‡ÒÚÓÂÌËÂÏ, ÍÓÚÓÓ ‚˚Á˚‚‡ÂÚ Á̇ÍÓÏÒÚ‚Ó Ò ˝ÚÓÈ ÌÂËÁ‚ÂÒÚÌÓÈ Ì‡Ï ÌÂÚÛËÒÚ˘ÂÒÍÓÈ íÛˆËÂÈ Ë ‚Ô˜‡ÚÎÂÌËÂÏ ÓÚ ¯ÍÓθÌÓÓ·‡ÁÓ‚‡ÚÂθÌ˚ı ÔÓÂÍÚÓ‚, Ò ÍÓÚÓ˚ÏË Ï˚ ÛÊ ÛÒÔÂÎË ÔÓÁ̇ÍÓÏËÚ¸Òfl ̇ ÓÔ˚Ú ÔÓÒ¢ÂÌËfl ¯ÍÓÎ Ë ÍÓÎΉÊÂÈ ëڇϷÛ·, ÅÛÒ˚, àÁÏˇ Ë ä‡ÈÒÂË. «óÂÂÁ ÌÓ‚˚ fl‚ÎÂÌËfl ‚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ¯ÍÓθÌÓ„Ó ‰Â· Ï˚ flÒÌ ԉÒÚ‡‚ËÎË Ò· ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÛ˛ íÛˆË˛, ÔËÓËÚÂÚ˚  ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡ÎÓ‚ Ë Ô‰ÔËÌËχÚÂÎÂÈ, ÛÒÚÂÏÎÂÌËfl Ë Ì‡‰Âʉ˚ Ó‰ËÚÂÎÂÈ, ÔÓÙÂÒÒËÓ̇θÌÛ˛ Ë Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ÔÓÁËˆË˛ ÔÂÔÓ‰‡‚‡ÚÂÎÂÈ, ̇ÍÓ̈, „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Ë Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ‰ÂflÚÂÎÂÈ, – ÓÚÏÂÚË· Ó̇. – éÒÓ·ÂÌÌÓ Á‡ÔÓÏÌË·Ҹ ‚ÒÚ˜‡ Ò Ï˝ÓÏ ÅÛÒ˚ ò‡ÙÂÚÚËÌ-·ÂÂÏ, ‚Ó ‚ÂÏfl ÍÓÚÓÓÈ „·‚‡ „ÓÓ‰‡ Ò ÓÒÓ·˚Ï Û‚Î˜ÂÌËÂÏ ‡ÒÒ͇Á˚‚‡Î Ó· ÛÒÔÂı‡ı ¯ÍÓθÌÓ„Ó Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl Ë ‡ÒÔÓÒÚ‡ÌÂÌËË ÓÔ˚Ú‡ ¯ÍÓÎ, ‚ÓÁÌË͇˛˘Ëı ÔË ÔÓ‰‰ÂÊÍ ÏÂÒÚÌÓ„Ó ·ËÁÌÂÒ‡». ç‡ ‚ÒfiÏ ÔÓÚflÊÂÌËË ÔÛÚ¯ÂÒÚ‚Ëfl Í ‡·ÓÚ ̇¯ÂÈ ‰Â΄‡ˆËË ÔÓfl‚ÎflÎË ËÌÚÂÂÒ ÚÛˆÍË ëåà. ñÂÌڇθ̇fl „‡ÁÂÚ‡ «á‡Ï‡Ì», Á‡ÏÂÒÚËÚÂθ „·‚ÌÓ„Ó Â‰‡ÍÚÓ‡ ÍÓÚÓÓÈ Ä·‰ÛÎı‡Ïˉ-·ÂÈ ÔËÌflÎ Ì‡Ò ‚ ‰‡ÍˆËË, „ÛÎflÌÓ ÔÛ·ÎËÍÓ‚‡Î‡ χÚ¡Î˚ Ó Ì‡¯ÂÏ Ô·˚‚‡ÌËË ‚ íÛˆËË Ì‡ ÒÚ‡Ìˈ‡ı Ò‚ÓËı ÚÛÍÓflÁ˚˜Ì˚ı Ë ‡Ì„ÎÓflÁ˚˜Ì˚ı ‚˚ÔÛÒÍÓ‚. ÑÎfl ÔÓÔÛÎflÌÓ„Ó ‚ ÒÚ‡ÌÂ
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
ÚÂ΂ËÁËÓÌÌÓ„Ó Í‡Ì‡Î‡ «ë‡Ï‡ÌÈÓÎÛ» Ï˚ ‰‡ÎË ÌÂÒÍÓθÍÓ ËÌÚ‚¸˛, ‚ ıӉ ÍÓÚÓ˚ı ‡ÒÒ͇Á‡ÎË Ó ‰ÓÒÚËÊÂÌËflı Ë Ô·̇ı àÌÒÚËÚÛÚ‡ ‚ÓÒÚÓÍӂ‰ÂÌËfl ‚ ˛·ËÎÂÈÌ˚È ‰Îfl ÓÒÒËÈÒÍÓ„Ó ‚ÓÒÚÓÍӂ‰ÂÌËfl „Ó‰, ‡ Ú‡ÍÊÂ Ó „·‚Ì˚ı ÚÂχı Ë ÔÓÂÍÚ‡ı ÊÛ̇· «êÓ‰Ë̇». èÓ‰‚Ó‰fl Ô‚˚ ËÚÓ„Ë Ì‡¯ÂÈ ÔÓÂÁ‰ÍË, êÓÒÚËÒ·‚ ÅÓËÒӂ˘ ê˚·‡ÍÓ‚ Ò͇Á‡Î Ó˜Â̸ ÚÓ˜Ì˚ ÒÎÓ‚‡: «å˚ ÔËıÓ‰ËÎË ‚ ¯ÍÓÎ˚ Ë ‰Óχ íÛˆËË ÌÂÁ̇ÍÓψ‡ÏË, ‡ ÛıÓ‰ËÎË Ó‰Ì˚ÏË Î˛‰¸ÏË. å˚ ‚ˉÂÎË, Í‡Í ‚ ‡θÌÓÏ ‚ÂÏÂÌË ÒÓÁ‰‡fiÚÒfl ÌÓ‚Ó ÔÓÍÓÎÂÌË ÚÛˆÍÓ„Ó Ì‡Ó‰‡, Í‡Í ÏÂÌflÂÚÒfl ÒÓÁ̇ÌË Ò‰ÌÂ„Ó ÒÎÓfl, ÎÛ˜¯Ë Ô‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎË ÍÓÚÓÓ„Ó ‚Í·‰˚‚‡˛Ú Ò‚ÓË Ò‰ÒÚ‚‡, ÛÒËÎËfl, ÊË‚ÓÈ ËÌÚÂÂÒ ‚ ¯ÍÓθÌÓ ‰ÂÎÓ Ë ‚ÓÒÔËÚ‡ÌË ‰ÂÚÂÈ, ÛÏÌÓ Ë Ô‰ÛÒÏÓÚËÚÂθÌÓ Ú‡Úfl ‰Â̸„Ë Ì ̇ ÔÓÍÛÔÍÛ ÙÛÚ·ÓθÌ˚ı ÍÓχ̉ ËÎË ‡‰ÓÒÚË ÍÛ¯‡‚ÂθÒÍÓ„Ó ÓÚ‰˚ı, ‡ ̇ ÚÓ, ˜ÚÓ ÔËÌÂÒfiÚ ËÏ Ò‡ÏÛ˛ „·‚ÌÛ˛
seri’deki okulun bütün duvarlar› komik resimlerle, çocuk f›kralar›yla, komik yaz›lar› olan fotograflarla doluydu. Mesela, fliflman kedi yavrusu ellerini kald›r›p: “Allah›m, beni zay›flatma ama di¤er kedi yavrular›n› fliflman yap”, diye söylüyor. Bursa’daki insanlar tarihi eserlerine çok iyi bak›yorlar. Hem de korumalar› gereken bir hayli eser var. (1097 y›l›nda Selçuklular zaman›nda Bursa’n›n fethedildi¤i burada yaz›yor) Bursa, 1326 y›l›nda flehri fetheden Osmanl› ‹mparatorlu¤u’nun kurucusu efsanevi Osman Bey’in o¤lu Orhan Gazi’nin emri ile Osmanl›lar›n ilk baflkenti ve Mekke’den sonra ikinci kutsal flehri olmufltu. (Ondan önceki ad› kurucusunun ad›na verilen Prusa idi.) Bursa daha sonra kurulacak olan ve alt› asr› aflk›n bir süre var
Захватывающее ощущение полёта на воздушном шаре вскоре настроило нас на философско-исторические размышления. Balonla uçarken duygular›m›z bizi tarihe ve felsefi düflüncelere götürdü.
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
97
путешествия gezi
Крепкая финансовая основа постановки школьного дела создаёт условия для высокой успеваемости школьников. Çocuklar›n her alanda baflar›l› olabilmesi için bütün imkanlar seferber edilmifl.
ÔË·˚θ – Ó·‡ÁÓ‚‡ÌÌÓÂ, Á‰ÓÓ‚ÓÂ Ë ˝Ú˘ÂÒÍË ÏÓÚË‚ËÓ‚‡ÌÌÓ ÔÓÍÓÎÂÌËÂ. ÇÁ‡˘ÂÌÌÓ ̇ ˝ÚËÍ ‰Ë‡ÎÓ„‡ Ë ÚÓ·ÌÚÌÓÒÚË, ÔÓÎۘ˂¯Â ҇ÏÓ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓ ӷ‡ÁÓ‚‡ÌË ÔË ÓÔÓ ̇ Ú‡‰ËˆËÓÌÌ˚ ‰ÛıÓ‚Ì˚ ˆÂÌÌÓÒÚË, ˝ÚÓ ÔÓÍÓÎÂÌËÂ, ·Û‰ÂÏ Ì‡‰ÂflÚ¸Òfl, ÒÏÓÊÂÚ ÛÒԯ̠·ÓÓÚ¸Òfl, ÂÒÎË ˝ÚÓ ÔÓ̇‰Ó·ËÚÒfl, Ë Ò ÔÓfl‚ÎÂÌËflÏË ËÁ‚‡˘ÂÌËÈ ËÒ·χ, Ë Ò ÙÛ̉‡ÏÂÌÚ‡ÎËÒÚÒÍËÏË Ë ‡‰Ë͇θÌ˚ÏË Ì‡ÒÚÓÂÌËflÏË ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â. å˚ ÊÂ, ËÁÛ˜‡‚¯Ë ÓÒÚÍË ˝ÚÓ„Ó ÓÔ˚Ú‡ ÒÓ ÒÚÓÓÌ˚, Ò‡ÏË ÒÚ‡ÎË Ò‚ÓÂ„Ó Ó‰‡ ¯ÍÓÎÓÈ, Ë·Ó ÏÌÓ„ÓÏÛ Ì‡Û˜ËÎËÒ¸, Ë, ‰ÛχÂÚÒfl, ÍÓÂ-˜ÚÓ ÔÓÌflÎË ‚ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÈ ÍÛθÚÛÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË ‚ ÒÚ‡ÌÂ. ÇÓÁÏÓÊÌÓ, Ë Ì‡¯ «ÛÒÒÍËÈ ÒΉ» ÓÒÚ‡ÌÂÚÒfl ‚ Ô‡ÏflÚË Ì‡¯Ëı ÌÓ‚˚ı ‰ÛÁÂÈ». ÇÓ ‚ÂÏfl ‚ÒÚÂ˜Ë Ò Á‡ÏÂÒÚËÚÂÎÂÏ ‰ËÂÍÚÓ‡ ËÁÏËÒÍÓÈ ¯ÍÓÎ˚ ïÛÒÂÈÌ·ÂÂÏ Ï˚ Á‡‰‡ÎË ‚ÓÔÓÒ: ÏÓÊÌÓ ÎË Ò˜ËÚ‡Ú¸ Ò¸fiÁÌ˚Ï Ì‡˜Ë̇ÌËÂÏ ‡·ÓÚÛ ¯ÍÓÎ Ú‡ÍÓ„Ó ÚËÔ‡, ÂÒÎË ÓÌË Óı‚‡Ú˚‚‡˛Ú ‚Òfi Ê Ì ÒÎ˯ÍÓÏ Á̇˜ËÚÂθÌÛ˛ ˜‡ÒÚ¸ ‰ÂÚÂÈ, Í ÚÓÏÛ ÊÂ, Ó·‡ÁÓ‚‡ÌË ‚ Ú‡ÍËı ¯ÍÓ·ı Ô·ÚÌÓÂ. Ç ÓÚ‚ÂÚ Ì‡ ˝ÚÓ Ô‰‡„Ó„ ÛÚÓ˜ÌËÎ ÒËÚÛ‡ˆË˛: Ó·Û˜ÂÌË ڇ·ÌÚÎË‚˚ı ‰ÂÚÂÈ ËÁ χÎÓËÏÛ˘Ëı ÒÂÏÂÈ ˜‡ÒÚÓ ÓÔ·˜Ë‚‡˛Ú ÒÓÒÚÓflÚÂθÌ˚ ӉËÚÂÎË ËÎË ÒÔÓÌÒÓ˚ ÔÓÂÍÚ‡. Ä ÔÓÚÓÏ ‡ÒÒ͇Á‡Î ÒÚ‡Û˛ ÔËÚ˜Û. ä‡Í-ÚÓ
98
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
Впрочем, само будущее вскоре покажет, каким будет урожай от нынешнего турецкого посева «разумного, доброго, вечного». yakın gelecekte, flimdiki “bilinçli, iyi yürekli, ebedi” at›lan tohumlar›n ürünlerinin nas›l olaca¤› görülecektir. Ó‰ËÌ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, ÔÓ‰Óȉfl Í ·ÂÂ„Û ÏÓfl, ӷ̇ÛÊËÎ ‰Û„Ó„Ó Á‡ ÒÚ‡ÌÌ˚Ï Á‡ÌflÚËÂÏ. ç‡ ÔÂÒÍ ÔÓÒΠÓÚÎË‚‡ ÎÂʇÎË Ú˚Òfl˜Ë Ë Ú˚Òfl˜Ë Ì ‰Ó·‡‚¯ËıÒfl ‰Ó ‚Ó‰˚ ÏÓÒÍËı Á‚fiÁ‰, Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÛÔÓÌÓ ÔÓ‰ÌËÏ‡Î Ò ÁÂÏÎË Ë ·Ó҇Π‚ ÒÔ‡ÒËÚÂθÌ˚ ‚ÓÎÌ˚ Ó‰ÌÛ Á‚ÂÁ‰Û Á‡ ‰Û„ÓÈ. Ç ÓÚ‚ÂÚ Ì‡ ‚ÓÔÓÒ: «á‡˜ÂÏ Ú˚ ˝ÚÓ ‰Â·¯¸, Ëı ÒÎ˯ÍÓÏ ÏÌÓ„Ó, ‚ÒÂı Ú˚ Ì ÒÔ‡Òfi¯¸, ‡ ÚÓ„‰‡ ͇͇fl ‡ÁÌˈ‡, ·Û‰Â¯¸ ÎË Ú˚ ˝ÚÓ ‰Â·ڸ ËÎË ÌÂÚ?», – ‚ÚÓÓÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, ÔÓ‰Ìfl‚ Ò ÔÂÒ͇ Ә‰ÌÛ˛ Á‚ÂÁ‰Û Ë Û͇Á˚‚‡fl ̇ ÌÂfi, ÓÚ‚ÂÚËÎ: «ÑÎfl ÌÂfi – ·Óθ¯‡fl ‡ÁÌˈ‡».
olan Osmanl› Devleti’nin do¤du¤u yerdir. Osman Bey’in ve o¤lu Orhan Gazi’nin türbeleri Bursa’da yer almaktad›r. Bundan baflka Ulu Cami, Y›ld›r›m Bayazid Camii, 15. yüzy›lda yap›lan Yeflil Cami, Sultan Mehmet türbesi, flair Süleyman Çelebi’nin türbesi ve Osmanl› kültürünün ve ruhsal tarihin di¤er eserleri de burada yer almaktad›r. Bursa’n›n tipik özelli¤i bu binalar›n etnik yap›lar›yla al›fl verifl merkezleri ve parklar›n uyumunda kendini gösteriyor. Tarihi eserlerin onar›m› çok nazik bir flekilde yap›lmakta bu da bizi yine zaman ve geleneklerin diyalo¤u konusuna götürmektedir. Yerli insanlar›n Ruslarla ilgili görüflleri çok iyi. Biz burada ifl ortaklar›, uluslararas› konferanslar›n kat›l›mc›lar›, sporcular olarak tan›nmaktay›z. Heyetimizin üyesi, tarih bilimleri doktoru Nina Nazirova Bursa’y› tatil ve kültür adetleri ile bizim eski Yalta’ya benzetti: “Burada eski fleylerin yan›nda yeni fleyler de gayet uyumlu yafl›yor. Sokaklarda hem kapal› hem aç›k kad›nlar›n hepsi ne kadar güler yüzlü... Bursal›lar baflka flehirlerdekiler gibi bizi çok güzel bir flekilde karfl›lad›, bizim hayat›m›zla ilgilendi,
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
gezi путешествия
kendi hayatlar›n› anlatt›, bizi kendi hayatlar›na ve kalplerine ald›lar. Gezimizi organize edenlerin niyetlendi¤i sosyal diyalog dostluk diyaloguna dönmekte...”
“Düflüyor muyuz? Hay›r, yükseliyoruz ...” Jül Vern’in Esrarl› Ada roman›n› açan bu kelimeleri heyetimiz gündo¤umunu seyretmek için balona bindi¤inde ve Kapadokya’dan gökyüzüne h›zla ç›karken Rostislav R›bakov hat›rlatt›. Küçük Asya yar›madas›n›n ortas›ndaki do¤a manzaras› benzersiz olan bu platonun ad› Yunancadan “Güzel atlar›n ülkesi” olarak çevrilmekte (Kapadokya). Burada medeniyet milattan 5 bin y›l önce bafllam›flt›. Ezelden beri Avrasya’n›n ticaret ve di¤er yollar›n›n kesiflim noktas›nda bulunan bu toprak H›ristiyanl›¤›n do¤uflunu ve ‹slam’›n geliflini görmüfltü. Orta yüzy›llarda burada Yunan, Kürt, Ermeni, Türkler yaflam›flt›... Balonla uçarken duygular›m›z bizi tarih ve felsefe düflüncelerine sevk etti. Alt›m›zda göz alabildi¤ince uzanan topraklarda insanlar›n kendi tecrübesiyle yüzy›llarca en büyük sanat olan beraberce ve bar›fl içinde yaflamay› kültürlerin diyalogu ve tolerans›n eti¤ini kurarak “Çeflitlilikte birlik” prensibinin pratik hayatta gerçeklefltirilmesinin “deneysel alan›” olan Kapadokya, tarihi ve co¤rafyas›yla kendi alan›nda farkl› dinlerin kutsal yerlerini koruyarak milletlerin kültür, gelenek ve inançlar›n›n birlefltirilme ve birbirlerini etkileme örneklerini vermiflti. Özellikle günümüze kadar yaflam›fl ve özenle korunan erken H›ristiyanlara bar›nak olan ma¤ara evleri, duvarlar›nda dini manalar olan renkli resimlerle kaya manast›rlar› ve kiliseleri, yeralt› flehirleri bizi hayretler içerisinde b›rakt›.
etmekle ö¤rendi¤imiz e¤itim projelerindeki izlenimleri dikkatimi çekti. Emelyanova: “Okul iflinin düzenlenmesinde yeni projelerden flimdiki Türkiye’yi, entelektüellerinin ve ifladamlar›n›n önceliklerini, velilerin ümitlerini, ö¤retmenlerin, devlet ve sosyal alan›nda çal›flanlar›n meslek ve ahlaki durumunu daha iyi tan›ma imkan›m›z oluyor”, dedi. Bursa valisi fiehabettin Harput ile görüflmemiz hat›r›mda kald›. fiehir Valisi okul e¤itiminin baflar›lar›n› ve yerli ifl adamlar›n›n deste¤i ile kurulan okul tecrübesini bize anlatt›. Bütün gezi süresince heyetimizin çal›flmas›yla Türk bas›n› da ilgilendi. Zaman gazetesi Genel Yay›n Editör Yard›mc›s› Abdulhamit Bey, bizi kendi ofisine davet etti ve Türkçe ve ‹ngilizce yay›nlar› hakk›nda gezi heyetine bilgiler verdi. Ülkenin en iyi televizyon kanallar›ndan biri Samanyolu kanal›, bizimle Rus flarkiyat›n›n 190. kurulufl y›ldönümünde fiarkiyat Enstitüsü’nün çal›flmas› ve planlar›n› ve ayr›ca Rodina dergisinin ana konular›n› ve projelerini içine alan birkaç röportaj yapt›. Gezimizin sonunda Rostislav R›bakov çok güzel fleyler söyledi: “Türkiye’nin evlerine ve okullar›na yabanc› olarak geldik ama akrabalar olarak ayr›ld›k. Türk milletinin yeni kufla¤›n›n oluflumunu, orta s›n›f›n bilinçlerinin de¤iflmesini gördük. Türkiye’nin en iyi temsilcilerinin çabalar›n›, ilgilerini ve paralar›n› futbol tak›mlar›n›n sat›n al›nmas›na veya tatillerine
de¤il, en büyük yat›r›m olan e¤itimli ve sa¤l›kl› yeni kufla¤›n yetiflmesine ve okul ifllerine verdi¤ini gördük. Diyalog ve tolerans eti¤inde yetifltirilen, geleneksel ruhsal de¤erlere dayanarak en modern e¤itimi görmüfl olan bu neslin gerekli durumlarda ‹slam’›n yanl›fl anlat›lmalar›yla, toplumda afl›r›c›l›k ve radikalizm düflünceleriyle mücadele edeceklerini ummaktay›z. Biz, bu tecrübenin fidanlar›n› görerek çok fley ö¤rendi¤imiz ve ülkedeki kültür durumunu anlad›¤›m›z› düflündü¤ümüz için de bir okul örne¤i olduk. Belki yeni arkadafllar›m›z da bizim “Rus izimizi” unutmayacaklar.” ‹zmir okulunun müdürü Hüseyin Bey ile görüfltü¤ümüzde ona flöyle bir soru sorduk: “Bu okullarda e¤itim ücretli oldu¤u için ve çocuklar›n büyük bir k›sm›n› alamad›klar› için e¤itim çal›flmalar›n›n çok zor flartlarda ve okullar›n az say›da oldu¤unu söyleyebilir miyiz?” Soruya cevap olarak okulun müdürü: “Fakir ailelerden gelen yetenekli çocuklar›n e¤itimi zengin veliler veya projenin kefilleri taraf›ndan ödenmekte” deyip eski bir hikaye anlatt›. Bir insan bir gün deniz k›y›s›n› gezerken baflka birinin kumda kalan ve denize varamayan binlerce deniz y›ld›zlar›n› denizin dalgalar›na at›yor oldu¤unu görmüfl. Bu durum karfl›s›nda sormufl: “Neden bunu yap›yorsun? Bu y›ld›zlar›n say›s› çok, hepsini kurtaramazs›n. Ne fark eder?” ‹kinci insan kumdan s›ras› gelen y›ld›z› alarak: “Onun için çok fley fark eder” deyip y›ld›z› suya atm›fl.
Ощущение от обстановки в школах – не «нахмуренное», без напускной «серьёзности», с заботой о том, чтобы не создавать лишних детских комплексов. Okulun havas›ndan alg›lad›¤›m genel duyum çocuklar›n özgüven sahibi olup fazla kompleksli olmamas› için nefleli ama ciddi bir muameleye tabi olduklar›yd›.
Yetiflkinler için okul... Hem Kapadokya’n›n gökyüzünde, hem de ma¤aralar›n›n derinli¤inde ruhsal birli¤e, insanl›k tarihinin hâlâ burada ve flu anda devam etti¤ini düflündüren bir heves olarak tarihin kültür tabakalar›n›n birleflmesi duyuluyordu. Heyetimizin bir di¤er üyesi, tarih bilimleri doktoru Nadejda Emelyanova’n›n bu tan›mad›¤›m›z, turistik de¤il, tarihi Türkiye’de ‹stanbul’un, Bursa’n›n, ‹zmir’in ve Kayseri’nin okullar›n› ziyaret
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
99
искусство sanat
100
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
sanat искусство
Изделия-свидетели 150-летней истории:
Дворцовый фарфор Шабен Гюль Зам. ответственного редактора Журнала «ДА» (Турция).
150 Y›l›n Sessiz Tan›klar›:
Saray porselenleri fiaben Gül Da dergisi Yaz› ‹flleri Müdür yard›mc›s› (Türkiye).
ÎÓ‚Ó Ù‡ÙÓ (‡Ì„Î. porcelain), ÍÓÚÓÓ ÏÓÊÌÓ Ô‚ÂÒÚË Í‡Í «ÏÓÒ͇fl ‡Íۯ͇» ËÎË «ÒÓÁ‰‡ÚÂθ ÊÂϘۄ‡», ·ÂÂÚ Ò‚Ó ̇˜‡ÎÓ ÓÚ Ï‡ÎÂ̸ÍÓ„Ó ·ÂÎÓ„Ó ·˛ıÓÌÓ„Ó„Ó ÏÓÎβÒ͇ Porcelanna (Porcelanea), Ó·ËÚ‡˛˘Â„Ó ‚ ÏÓflı, ÓÏ˚‚‡˛˘Ëı ·Â„‡ ÄÙËÍË Ë ÄÁËË. àÁ-Á‡ ·ÎÂÒÚfl˘Â„Ó, ·ÂÎÓ„Ó, ÒÎÓ‚ÌÓ ÔÓÁ‡˜ÌÓ„Ó ‚ˉ‡ Ë ÒıÓ‰ÒÚ‚‡ Ò ÏÓÒÍËÏË ‡Íۯ͇ÏË ÚÓ̘‡È¯Ë ÔÓËÁ‚‰ÂÌËfl ËÒÍÛÒÒÚ‚‡ Ë ÒÚ‡ÎË Ì‡Á˚‚‡Ú¸ Ù‡ÙÓÓÏ. èÓfl‚ËÎÒfl ÓÌ ‚ äËڇ ‚Ó ‚ÂÏÂ̇ Ô‡‚ÎÂÌËfl ‰Ë̇ÒÚËË í‡Ì ‚ ͇˜ÂÒÚ‚Â Ô‰ÏÂÚ‡ ‰‚ÓˆÓ‚Ó„Ó ËÒÍÛÒÒÚ‚‡ Ë ÒËÏ‚Ó· ÓÒÍÓ¯Ë.
ë
Путешествие, которое началось в Китае «äËÚ‡ÈÒÍÓ ÔÛÚ¯ÂÒÚ‚Ë» Ù‡ÙÓ‡ ÔÓ‰ÓÎÊËÎÓÒ¸ ‚ 1710 „Ó‰Û – Â„Ó ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚Ó Ì‡˜‡ÎÓÒ¸ Ë ‚ Ö‚ÓÔÂ. ë̇˜‡Î‡ ‚ ÓÒχÌÒÍËı ‰‚Óˆ‡ı ÔÓfl‚ËÎÒfl ÍËÚ‡ÈÒÍËÈ Ù‡ÙÓ, ‡ Á‡ÚÂÏ Ë ËÁ‰ÂÎËfl, ÔÓËÁ‚‰ÂÌÌ˚ ‚ ÍÛÔÌÂȯËı ‚ÓÔÂÈÒÍËı ˆÂÌÚ‡ı. íÓ„Ó‚Ó-ÍÛθÚÛÌÓ ‰‚ËÊÂÌËÂ, ̇˜‡‚¯ÂÂÒfl ‚ Ö‚ÓÔ ‚ XVIII ‚ÂÍÂ, ÔÓ‰ÓÎÊËÎÓÒ¸ Ë ‚ XIX. èÓÏ˚¯ÎÂÌ̇fl ‚ÓβˆËfl ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Ó‚‡Î‡ ÔÓfl‚ÎÂÌ˲ ÌÓ‚˚ı ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ ‚ ÚÓÏ ˜ËÒΠ‚ Ù‡ÙÓÓ‚ÓÈ ÔÓÏ˚¯ÎÂÌÌÓÒÚË éÒχÌÒÍÓÈ ËÏÔÂËË. Ç XVIII Ë XIX ‚Â͇ı ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ÚÂÒÌ˚ ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍËÂ, ÍÛθÚÛÌ˚Â Ë ˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍË ҂flÁË Ò éÒχÌÒÍÓÈ ËÏÔÂËÂÈ ÔÓ‰‰ÂÊË‚‡ÎË î‡ÌˆËfl, ÉÂχÌËfl Ë ÄÌ„ÎËfl. ÅÓθ¯‡fl ˜‡ÒÚ¸ ‰‚ÓˆÓ‚Ó„Ó Ù‡ÙÓ‡ ÔÓÒΉÌÂ„Ó ÔÂËÓ‰‡ ÔËÓ·Âڇ·Ҹ ËÏÂÌÌÓ ‚ ˝ÚËı Òڇ̇ı.
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
Великолепные фарфоровые изделия, результата творческого труда и использования специальной техники, на протяжении всей истории сохраняли свою ценность и были украшением помещений и столов. Ola¤anüstü teknik ve özenle üretilen bu porselenler, tarih boyunca de¤erli eflya olma özelli¤ini korumufl, mekânlar› ve sofralar› süslemifltir. Начало дворцового фарфора àÁ ÌÂÍÓÚÓ˚ı ‰ÓÍÛÏÂÌÚÓ‚ ÔÂËÓ‰‡ Ô‡‚ÎÂÌËfl ÒÛÎڇ̇ Ä·‰ÛÎ-å‰Êˉ‡ ËÁ‚ÂÒÚÌÓ, ˜ÚÓ Ô‡‰Ë¯‡ı ÔÓ Í‡Ú‡ÎÓ„‡Ï Á‡Í‡Á˚‚‡Î Ù‡ÙÓÓ‚˚ ËÁ‰ÂÎËfl ‚Ó î‡ÌˆËË. êÂÁÛθڇÚÓÏ Û‚Â΢ÂÌËfl Ó·˙Âχ ÚÓ„Ó‚ÎË Ò ÄÌ„ÎËÂÈ ‚ ˝ÚÓÚ Ê ÔÂËÓ‰ Òڇ· ÔÓÍÛÔ͇ Ù‡ÙÓ‡. ÑÓÍÛÏÂÌÚ˚ ҂ˉÂÚÂθÒÚ‚Û˛Ú, ˜ÚÓ ‰Îfl ‰‚Óˆ‡ ‚ ‡Ì„ÎËÈÒÍÓÏ Ï‡„‡ÁËÌ Baker ‚ ëڇϷÛΠ·˚ÎË Á‡ÍÛÔÎÂÌ˚ „ÎÛ·ÓÍË ڇÂÎÍË Ò Í˚¯Í‡ÏË. èÓÒÍÓθÍÛ Ì‡Ë·ÓΠÚÂÒÌ˚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl éÒχÌÒ͇fl ËÏÔÂËfl ËÏ· Ò î‡ÌˆËÂÈ, ·Óθ¯Û˛ ˜‡ÒÚ¸
eniz kabu¤u ya da incinin yarat›c›s› anlam›na gelen porselen, ad›n› Afrika ve Asya’n›n baz› bölgelerinde bulunan beyaz küçük deniz salyangozu Porcelanna’dan al›r. Parlak beyaz, yan saydam görüntüsü ve deniz kabu¤una benzerli¤iyle porselen ad›n› alan ince sanat eserleri, bir saray sanat› ve prestij ürünü olarak Çin’de, Tang Hanedanl›¤› Döneminde (M.S. 618-907) ortaya ç›km›flt›r.
D
Çin’den bafllayan yolculuk Çin’de bafllayan serüven 1710’da Avrupa’n›n da porselen üretimine geçmesiyle yeni bir boyut kazanm›flt›r. Porselenin Osmanl› Saraylar›’na girifli Çin porselenleri ile olmufl, Avrupa’daki porselen merkezlerinden Osmanl›’n›n be¤enisine hitabeden porselenler, hediye, siparifl ve sat›n alma yoluyla saraylarda görülmeye bafllanm›flt›r. 18. yüzy›lda Avrupa ile bafllayan ticari ve kültürel hareket 19. yüzy›lda da devam etmifl ve Sanayi Devrimi’yle h›zla geliflen Avrupa, Osmanl› ‹mparatorlu¤u’na porselen sanayisinin de içinde bulundu¤u yeni tek-
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
101
искусство sanat
Из некоторых документов периода правления султана Абдул-Меджида известно, что падишах по каталогам заказывал фарфоровые изделия во Франции. Результатом увеличения объема торговли с Англией в этот же период стала покупка фарфора. Sultan Abdülmecit dönemindeki baz› belgelerden, padiflah›n kataloglardan, Fransa’ya porselen eflya siparifli verdi¤i bilinmektedir. Yine bu dönemde ‹ngiltere ile ticaretin artmas› sonucu, porselen eflyalar sat›n al›nm›flt›r. Ù‡ÙÓ‡, ‚‚ÂÁfiÌÌÓ„Ó ËÁ Ö‚ÓÔ˚, ÒÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ Ò‚ÒÍËÈ Ù‡ÙÓ. äÓÏ ÚÓ„Ó, ·Óθ¯Ó ÍÓ΢ÂÒÚ‚Ó Ù‡ÌˆÛÁÒÍÓ„Ó Ù‡ÙÓ‡ ÔÓfl‚ËÎÓÒ¸ ‚ éÒχÌÒÍËı ‰‚Óˆ‡ı ‚ ͇˜ÂÒÚ‚Â ‰‡Ó‚.
Мода во дворце ÇÓ ‚ÂÏfl Ò‚ÓÂÈ ÔÓÂÁ‰ÍË ‚Ó î‡ÌˆË˛ ‚ 1867 „Ó‰Û ÒÛÎÚ‡Ì Ä·‰ÛÎ-ÄÁËÁ ÔËÓ·ÂÎ ÏÌÓ„Ó ËÁ‰ÂÎËÈ Ò‚ÒÍÓ„Ó Ù‡ÙÓ‡ ̇ åÂʉÛ̇ӉÌÓÈ ‚˚ÒÚ‡‚Í ‚ è‡ËÊÂ. Ç ˝ÚÓÚ ÔÂËÓ‰ ÒÚ‡ÎÓ ÏÓ‰Ì˚Ï ‰Â·ڸ ˜‡ÒÚÌ˚ Á‡Í‡Á˚ ‚ Ö‚ÓÔ Ë
ÔË‚ÓÁËÚ¸ ÓÚÚÛ‰‡ ÒÚÓÎÓ‚˚ ̇·Ó˚ Ë ‰ÂÍÓ‡ÚË‚Ì˚ Û͇¯ÂÌËfl. í‡Í, Ô‡‰Ë¯‡ı Ë Â„Ó ÒÂϸfl ÔÓ‰ ‚ÎËflÌËÂÏ Ô‡ËÊÒÍÓÈ ÏÓ‰˚ ‚ÂÎÂÎË ‰ÓÒÚ‡‚ËÚ¸ ‚Ó ‰‚Óˆ ÌÂχÎÓ ËÁ˚Ò͇ÌÌ˚ı ËÁ‰ÂÎËÈ, ÍÓÚÓ˚ÏË ÚÓ„Ó‚‡ÎË ÏÂÒÚÌ˚Â Ë ËÌÓÒÚ‡ÌÌ˚ ÚÓ„Ó‚ˆ˚ ‚ ɇ·ÚÂ Ë ÅÂÈÓ„ÎÛ.
Появление русского фарфора Ç Ò‰ËÌ XIX ‚Â͇, ‚ ÂÁÛθڇÚ ‡Á‚ËÚËfl ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ Ò êÓÒÒËÂÈ, ‚ ÓÒχÌÒÍËı ‰‚Óˆ‡ı ÔÓfl‚ËÎËÒ¸ ËÁ·‡ÌÌ˚ ӷ‡Áˆ˚ ÛÒÒÍÓ„Ó Ù‡ÙÓ‡. ñ‡¸ çËÍÓÎ‡È I ÔÓÒ·ΠÒÛÎÚ‡ÌÛ å‡ıÏÛ‰Û II ÒÚÓÎÓ‚˚È Ì‡·Ó Ë ‚‡Á˚ Ò Î˘ÌÓÈ Ô˜‡Ú¸˛ ‚ ͇˜ÂÒÚ‚Â ÔÓ‰‡Í‡. ùÚÓÚ Ì‡·Ó Ò„ӉÌfl ̇ıÓ‰ËÚÒfl ‚ ÍÓÎÎÂ͈ËË Ù‡ÙÓ‡ ‚Ó ‰‚ӈ íÓÔ͇Ô˚. LJÁ˚, ÔÓËÁ‚‰ÂÌÌ˚ ‚ ë‡ÌÍÚ-èÂÚÂ·Û„Â Ë Ì‡ıÓ‰fl˘ËÂÒfl Ò„ӉÌfl ‚ ÍÓÎÎÂ͈ËË Ù‡ÙÓ‡ ̇ˆËÓ̇θÌ˚ı ‰‚ÓˆÓ‚, ·˚ÎË ÔÓ‰‡ÂÌ˚ ÒÛÎÚ‡ÌÛ å‡ıÏÛ‰Û II ÓÒÒËÈÒÍËÏ ÔÓÒÎÓÏ.
Производство фарфора в Турции ÇÓ ‚ÂÏÂ̇ Ô‡‚ÎÂÌËfl ÒÛÎڇ̇ Ä·‰ÛÎɇÏˉ‡ II Á‡Ô‡‰Ì‡fl ÚÂıÌÓÎÓ„Ëfl ÔÓÁ‚ÓÎË· ‚ÓÁÓ‰ËÚ¸ Ú‡‰ËˆËÓÌÌ˚È ‡Ì‡ÚÓÎËÈÒÍËÈ Ù‡flÌÒ Ë Í‡ÏËÍÛ, ‡ ‚ ̇˜‡Î 1890-ı
102
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
nolojilerin getirilmesinde etkili olmufltur. 19. yüzy›lda, geçen yüzy›lda oldu¤u gibi Osmanl› ‹mparatorlu¤u ile siyasi, kültürel ve ekonomik iliflki içinde bulunan ülkelerin bafl›nda Fransa, Almanya ve ‹ngiltere gelmektedir. Son dönem saray porselenlerinin ço¤unu, bu ülkelerden sat›n al›nan porselenler oluflturur.
Porselenin saraya girifli Sultan Abdülmecit dönemindeki baz› belgelerden, padiflah›n kataloglardan, Fransa’ya porselen eflya siparifli verdi¤i bilinmektedir. Yine bu dönemde ‹ngiltere ile ticaretin artmas› sonucu, porselen eflyalar sat›n al›nm›flt›r. ‹stanbul’da bulunan “Baker” adl› bir ‹ngiliz ma¤azas›ndan kapakl› sahanlar ald›¤› saray harcamalar›ndan tespit edilmifltir. Fransa ile Osmanl› ‹mparatorlu¤u aras›ndaki yo¤un etkileflimin sonucunda, Avrupa’dan ithal edilen porselenlerin ço¤unu, Sevres ürünü porselenler oluflturur. Ayr›ca, birçok Frans›z porseleni de, hediye olarak Osmanl› saraylar›nda görülmeye bafllan›r.
Saraydaki moda Sultan Abdülaziz 1867’de Paris seyahati s›ras›nda, Uluslararas› Paris Sergisi’nden birçok Sevres porseleni sat›n alm›flt›r. Bu dönemde, A v r u pa’dan özel siparifl sofra tak›mlar› ve dekoratif eserler getirtmek dönemin mo-
Г ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
sanat искусство
„Ó‰Ó‚ ÔÓ ÔË͇ÁÛ ÒÛÎڇ̇ ·˚· ÓÒÌÓ‚‡Ì‡ Ù‡ÙÓÓ‚‡fl Ù‡·Ë͇ «â˚Ή˚Á». àÁ‰ÂÎËfl ËÁ Ù‡ÙÓ‡, ͇ʉÓ ËÁ ÍÓÚÓ˚ı - Ô‡ÏflÚÌËÍ ËÒÚÓËË, Ú˘‡ÚÂθÌÓ Ò·Â„‡˛ÚÒfl ‚ ̇ˆËÓ̇θÌ˚ı ‰‚Óˆ‡ı Ë ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú ÔÓÒΉËÚ¸ ‚ÂÒ¸ ÔÛÚ¸ ‡Á‚ËÚËfl ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡ Ù‡ÙÓ‡.
История русского фарфора ÑÓ èÂÚ‡ I ‚Ò˛ ͇ÏËÍÛ Ë Ù‡ÙÓ ‚ êÓÒÒËË Ì‡Á˚‚‡ÎË ÒÎÓ‚ÓÏ tseninoj ÓÚ ÍËÚ‡ÈÒÍÓ„Ó ÒÎÓ‚‡ tsy. êÛÒÒÍË ËÒÔÓθÁÓ‚‡ÎË Ù‡ÙÓ Ò XVI ‚Â͇ Ë ˆÂÌËÎË Â„Ó Ì ÏÂ̸¯Â ÁÓÎÓÚ‡. Ç ˝ÚÓÚ ÔÂËÓ‰ Ó·‡ÁˆÓÏ ËÁ˚Ò͇ÌÌÓ„Ó Ù‡ÙÓ‡ ÒÚ‡ÎË ÚÓÌÍÓÒÚÂÌÌ˚ ÍËÚ‡ÈÒÍË ËÎË flÔÓÌÒÍË ‚‡Á˚. êÛÒÒ͇fl ËÏÔ‡Úˈ‡ Ö͇ÚÂË̇ II, ËÁ‚ÂÒÚ̇fl Ò‚ÓÂÈ Î˛·Ó‚¸˛ Í Ù‡ÙÓÛ, Á‡Í‡Á‡Î‡ Ò‚ÒÍËÈ Ò‚ËÁ ËÁ 774 ÔË·ÓÓ‚. Ç Ì‡˜‡Î 1700-ı „Ó‰Ó‚, ‚Ó ‚ÂÏfl ÔÛÚ¯ÂÒÚ‚Ëfl ÔÓ Ö‚ÓÔÂ, ˆ‡¸ èÂÚ I ıÓÚÂÎ ‚˚‚‰‡Ú¸ ÒÂÍÂÚ˚ ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡ Ù‡ÙÓ‡, ÍÓÚÓ˚ ڢ‡ÚÂθÌÓ Ó·Â„‡ÎËÒ¸, ÔÓ˝ÚÓÏÛ ÂÏÛ Ô˯ÎÓÒ¸ ÔË‚ÂÁÚË ‚ êÓÒÒ˲ ÌÂÒÍÓθÍËı „Óη̉ÒÍËı χÒÚÂÓ‚. Ç Ò‰ËÌ 1700-ı „Ó‰Ó‚ ËÏÔ‡Úˈ‡ ÖÎËÁ‡‚ÂÚ‡ èÂÚӂ̇ (‰Ó˜¸ èÂÚ‡ I) ÔÓۘ˷ ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚Ó Ù‡ÙÓ‡ χÈÒÂÌÒÍÓÏÛ Ï‡ÒÚÂÛ äËÒÚÓÙÂÛ äÓ̇‰Û ï‡Ì„ÂÛ, ÌÓ ÔÓ fl‰Û Ô˘ËÌ ÓÌ Ì ÒÏÓ„ ‰Ó·ËÚ¸Òfl ÛÒÔÂı‡. à ‰Û„Ë ÔÓÔ˚ÚÍË ËÁ„ÓÚÓ‚ÎÂÌËfl ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó Ù‡ÙÓ‡ Ò ÔËÏÂÌÂÌËÂÏ ÍËÚ‡ÈÒÍËı Ë Â‚ÓÔÂÈÒÍËı ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ Ú‡ÍÊ Ó͇Á‡ÎËÒ¸ ÌÂÛ‰‡˜Ì˚ÏË.
Россия «открывает» фарфор ᇠ‡Á„‡‰ÍÛ ÒÂÍÂÚ‡ Ù‡ÙÓ‡ ‚ÁflÎÒfl ÓÒÒËÈÒÍËÈ Û˜ÂÌ˚È ÑÏËÚËÈ à‚‡Ìӂ˘ ÇËÌÓ„‡‰Ó‚. èË ÔÓ‰‰ÂÊÍ ËÏÔ‡Úˈ˚ ÖÎËÁ‡‚ÂÚ˚ ‚ 1747 „Ó‰Û ÓÌ ÓÚÍ˚Î ‚ ë‡ÌÍÚ-èÂÚ·ۄ àÏÔ‡ÚÓÒÍÛ˛ Ù‡·ËÍÛ Ù‡ÙÓ‡. Ç Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÔÂ‚Ó„Ó ÍÎÂÈχ ÇËÌÓ„‡‰Ó‚ ÒڇΠËÒÔÓθÁÓ‚‡Ú¸ ÁÌ‡Í W 1754. î‡ÙÓ, ÔÓËÁ‚Ó‰ËÏ˚È Ì‡ Ù‡·ËÍÂ, ·˚Î ÒıÓÊ Ò Ï‡ÈÒÂÌÒÍËÏ Ù‡ÙÓÓÏ. èÓÒΠÒÏÂÚË ÇËÌÓ„‡‰Ó‚‡ Ù‡·ËÍÛ ‚ÓÁ„·‚ËÎ Ó‰ËÌ ËÁ χÈÒÂÌÒÍËı χÒÚÂÓ‚ Ü.É. å˛ÎÎÂ. èÓfl‚Ë·Ҹ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ‡Ò¯ËËÚ¸ ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚Ó. í‡Í Ò·˚·Ҹ Ϙڇ ËÏÔ‡Úˈ˚ ÖÎËÁ‡‚ÂÚ˚: êÓÒÒËfl Òڇ· ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚÂÎÂÏ Ù‡ÙÓ‡.
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
Сначала в османских дворцах появился китайский фарфор, а затем и европейский: он попадал сюда в виде подарков, приобретений и изделий, выполненных на заказ в соответствии со вкусом османов. Porselenin Osmanl› Saraylar›’na girifli Çin porselenleri ile olmufl, Avrupa’daki porselen merkezlerinden Osmanl›’n›n be¤enisine hitabeden porselenler, hediye, siparifl ve sat›n alma yoluyla saraylarda görülmeye bafllanm›flt›r. das› haline gelmifl, özellikle padiflah ve ailesi Paris modas›n›n etkisinde kalarak, lüks tüketim mallar›n› Galata ve Beyo¤lu’nda yerleflmifl; olan yerli ve yabanc› tüccarlar taraf›ndan saraya getirtmifllerdir.
774 parçadan oluflan Frans›z Sevres porselenlerini siparifl etmifltir.
Rus porselenlerinin gelifli
Çar Büyük Petro, 1700’lü y›llar›n bafl›nda Avrupa’y› her ziyaretinde s›r gibi saklanan porselen hamurunun yap›m›n› keflfetmek istemiflse de sadece birkaç Hollandal› sanatç›y› Rusya’ya getirtip çal›flt›rm›flt›r. 1700’lü y›lla-
19. yüzy›l›n ortalar›na do¤ru, Rusya ile geliflen iliflkiler do¤rultusunda, Osmanl› Saraylar›’nda Rus porselenlerinin seçkin örnekleri görülmeye bafllanm›flt›r. Çar I. Nicolai (1825-1855) taraf›ndan Sultan II. Mahmut’a hediye olarak kendi damgas›n› tafl›yan yemek tak›m› ve vazolar gönderilmifltir. Bu tak›m, bugün Topkap› Saray› porselen koleksiyonunda bulunmaktad›r. Milli Saraylar Porselen Koleksiyonunda yer alan St. Petersburg yap›m› vazolar, Rus elçisi taraf›ndan Sultan II. Mahmut’a sunulmufltur.
Türklerde porselen üretimi Sultan II. Abdülhamit döneminde, bat›da geliflen teknoloji kullan›larak, Anadolu çini ve Seramik gelene¤i yeniden canland›r›lmaya çal›fl›lm›fl, 1890’l› y›llar›n bafl›nda Y›ld›z Çini Fabrika-i Hümayunu kurulmufltur. Bugün Milli Saraylarda özenle korunan, her biri bir belge niteli¤i tafl›yan porselenler, topraktan porselene do¤ru uzanan tarihsel sürecin izlenmesi bak›m›ndan çok özel sanat eserleri s›fat›n› tafl›maktad›rlar.
Rus porselenlerinin tarihi Rusya’da I. Petro dönemine kadar tüm seramik ve porselenler, Çince’deki “tsy” sözcü¤ünden gelen “tseninoj” ad› ile an›lm›flt›r. Ruslar porseleni 16. yüzy›ldan itibaren kullanm›fllar, porselene alt›ndan daha fazla önem vermifllerdir. Porselen düflkünlü¤ü ile bilinen Rus Çariçesi II. Katerina,
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
103
искусство sanat
До Петра I всю керамику и фарфор в России называли словом tseninoj от китайского слова tsy. Русские использовали фарфор с XVI века и ценили его не меньше золота. Rusya’da I. Petro dönemine kadar tüm seramik ve porselenler, Çince’deki “tsy” sözcü¤ünden gelen “tseninoj” ad› ile an›lm›flt›r. Ruslar porseleni 16. yüzy›ldan itibaren kullanm›fllar, porselene alt›ndan daha fazla önem Искусство фарфора возрождается àÏÔ‡Úˈ‡ Ö͇ÚÂË̇ II ‚ÂҸχ ËÌÚÂÂÒÓ‚‡Î‡Ò¸ ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚ÓÏ Ù‡ÙÓ‡ Ë ·˚· ÒӷˇÚÂθÌˈÂÈ Ù‡ÙÓÓ‚˚ı ËÁ‰ÂÎËÈ. èÓ Â ÔË͇Á‡Ì˲ àÏÔ‡ÚÓÒ͇fl Ù‡·Ë͇ Ù‡ÙÓ‡ ËÁ„ÓÚÓ‚Ë· ÒÂ˲ ÒÚ‡ÚÛ˝ÚÓÍ, ËÁÓ·‡Ê‡˛˘Ëı ÛÒÒÍËı. ÇÒÍÓ ه·ËÍÓÈ ‚ ë‡ÌÍÚèÂÚ·ۄ Á‡ËÌÚÂÂÒÓ‚‡ÎËÒ¸ ‚ÓÔÂÈÒÍË χÒÚ‡. Ç ˝ÚÓÚ ÔÂËÓ‰ ËÁÓ·‡ÊÂÌË Ö͇ÚÂËÌ˚ II ÏÓÊÌÓ ·˚ÎÓ Û‚Ë‰ÂÚ¸ ̇ ÏÌÓ„Ëı Ù‡ÙÓÓ‚˚ı ËÁ‰ÂÎËflı. Ç 1766 „Ó‰Û ùÚ¸ÂÌ åÓËÒ î‡Î¸ÍÓÌÂ, ÍÓÚÓ˚È ÛÍÓ‚Ó‰ËÎ ÒÓÁ‰‡ÌËÂÏ Ò‚ÒÍÓ„Ó ÙË„ÛÌÓ„Ó Ù‡ÙÓ‡, ·˚Î Ô˄·¯ÂÌ ËÏÔ‡ÚˈÂÈ Ö͇ÚÂËÌÓÈ II ̇ Ù‡·ËÍÛ Ù‡ÙÓ‡ ‚ ë‡ÌÍÚèÂÚ·ۄ. àÒÍÛÒÒÚ‚Ó ÛÒÒÍÓ„Ó Ù‡ÙÓ‡ Ó·Ó„‡ÚË·Ҹ ÌÓ‚˚ÏË Ë‰ÂflÏË Ë ÚÂıÌÓÎÓ„ËflÏË, Ë ‚ êÓÒÒËË ÒÚ‡ÎË ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚ¸Òfl ËÁ‰ÂÎËfl ‚ ÒÚËÎÂ ã˛‰Ó‚Ë͇ XVI. èÓÒΠÒÏÂÚË Ö͇ÚÂËÌ˚ ËÏÔ‡ÚÓ è‡‚ÂÎ I ÓÚÍ˚Î ‚ÚÓÛ˛ Ù‡·ËÍÛ ‚ ɇژËÌÂ, ÛÒËÎË‚ ÍÓÌÍÛÂÌˆË˛. ç‡ ËÁ‰ÂÎËflı ‚ÏÂÒÚÂ Ò ˆ‡ÒÍÓÈ ÏÓÌÓ„‡ÏÏÓÈ ÒÚ‡ÎË ËÁÓ·‡Ê‡Ú¸ ÁÌ‡Í ÍÓÓÌ˚. Ç ÔÂËÓ‰ Ô‡‚ÎÂÌËfl ËÏÔ‡ÚÓ‡ ÄÎÂÍ҇̉‡ I ÛÒÒÍË ıÛ‰ÓÊÌËÍË ÔÓÎÛ˜ËÎË ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ‡·ÓÚ‡Ú¸ ̇ ‚ÌÓ‚¸ ÓÚÍ˚Ú˚ı ËÏÔ‡ÚÓÒÍËı Ù‡·Ë͇ı. ç‡ ‚˚ÒÚ‡‚ÍÂ, „‰Â Ô‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ Â‚ÓÔÂÈÒÍËÈ Ù‡ÙÓ Ë Ù‡ÙÓ Ù‡·ËÍË «â˚Ή˚Á», ÓÚÓ·‡ÌÌ˚È ËÁ ÍÓÎÎÂ͈ËË Ù‡ÙÓ‡ ̇ˆËÓ̇θÌ˚ı ‰‚ÓˆÓ‚, ÏÓÊÌÓ Û‚Ë‰ÂÚ¸ ËÁ‰ÂÎËfl ‡Á΢Ì˚ı ËÒÚÓ˘ÂÒÍËı ÔÂËÓ‰Ó‚ ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡ Ù‡ÙÓ‡, ̇˜Ë̇fl Ò XVIII ‚Â͇ Ë Á‡Í‡Ì˜Ë‚‡fl ̇˜‡ÎÓÏ XX ‚Â͇. éÌË Ò‚Ë‰ÂÚÂθÒÚ‚Û˛Ú Ó ‚ÎËflÌËË, Ó͇Á‡ÌÌÓÏ á‡Ô‡‰ÓÏ Ì‡ ÍÛθÚÛÛ ˝ÚÓ„Ó ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡, Ë Ó ÂÁÛθڇڇı ‰ËÔÎÓχÚ˘ÂÒÍËı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ, ‚ÓÔÎÓ˘ÂÌÌ˚ı ‚ Ù‡ÙÓÂ.
104
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
r›n ortalar›na gelindi¤inde porselen tutkunu bir koleksiyoner olan Çariçe Elizabeth Petrovna (St. Petersburg flehrinin kurucusu Büyük Petro’nun k›z›, 1741-1761) taraf›ndan Meissen sanatkârlar›ndan Christoph Conrad Hunger burada görevlendirilmifl ancak çeflitli nedenlerden dolay› baflar›l› olamam›flt›r. Bu dönemde, porselen üretimini bafllatmak için Çin ve Avrupa’dan teknoloji al›m›na yönelik giriflimler yap›lm›flsa da bu giriflimler baflar›s›z olmufltur.
Rusya porseleni keflfediyor Kraliyet, porselenin s›rr›n› bulmas› için Rus bilim adam› Dimitri Ivanovich Vinogradov’u görevlendirmifl, porselenin s›rr›n› elde edince, 1747’de Kraliçe Elizabeth’in deste¤i ile St. Petersburg’da ‹mparatorluk Porselen Fabrikas› kurulmufl ve ilk damga olarak da ‘W 1754’ iflareti kullan›lmaya bafllanm›flt›r. Bu porselenler Meissen benzerleridir. Vinogradov’un ölümünden sonra fabrikan›n bafl›na Meissen sanatkârlar›ndan, J.G Müller getirilmifltir. Bu dönemde, fabrika önemli geliflmeler kaydetmifl, Çariçe Elizabeth’in iste¤iyle 18. yüzy›l›n ilk yar›s›nda Rusya önemli bir porselen üreticisi olmufltur.
Porselen sanat› canlan›yor Kraliyet Porselen Fabrikas›, bugünkü Lomonosov Fabri-
kas›’na büyük ilgi duyuyordu. Fabrikada, tam bir porselen tutkunu olan kraliçenin iste¤i üzerine, Ruslar› temsil eden heykelciklerin oluflturdu¤u bir seri üretilmifltir. Alman as›ll› Çariçe Katerina’n›n (1762-1769) porselen fabrikalar›yla yak›ndan ilgilenmesi, St. Petersburg’daki fabrikan›n ünlü Avrupal› porselen sanatç›lar›na cazip gelmesini sa¤lam›flt›r. Bu dönemde II. Katerina’n›n portresi pek çok porselenin üzerine resmedilmifltir. Sevres’in figüratif porselendeki sanatsal çizgisini yönlendiren Etienne-Maurice Falconet, Rus Çariçesi II. Katerina taraf›ndan 1766 y›l›nda St. Petersburg’daki porselen fabrikas›na davet edilmifl, böylece Rus porselen sanat›na canl›l›k ve hareket getirilmifl, Rus porselenleri farkl› bir görünüm kazanarak XVI. Louis ekolü etkisinde ürünler ç›kar›lmaya bafllanm›flt›r. Daha sonra yönetime gecen Çar I.Paul (1796-1801) Gatchina’da ikinci bir fabrika kurarak rekabeti art›rm›flt›r. Bu porselenlerde kraliyet monogram› ile beraber, taç iflareti de kullan›lmaya bafllanm›flt›r. Çar I.Alexander döneminde, yeni fabrikalar aç›larak Rus ressamlar›n Kraliyet fabrikalar›nda çal›flmalar›na imkan sa¤lanm›flt›r. Türkiye Milli Saraylar Porselen Koleksiyonu’ndan seçilen, Avrupa ve Y›ld›z Porselenleri’nin yer ald›¤› sergide, 18. yüzy›ldan 20. yüzy›l bafllar›na kadar porselen tarihimizin geçirdi¤i evrelere, bu yüzy›llardaki bat› etkilerinin sofra kültüründeki yans›malar›na ve diplomatik iliflkilerin porselen arac›l›¤›yla b›rakt›¤› izlere ulaflmak mümkündür.
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
общество toplum
Встретимся в детском саду Беседовал: Гекхан Демир Представитель «ДА» в Украине.
Ana okulunda buluflalım Konuflan: Gökhan Demir Ukrayna DA temsilcisi.
Ç ÓÍÚfl·Â 2008 „Ó‰‡ ‚ åÓÒÍ‚Â ÔÓ¯fiÎ åÂʉÛ̇ӉÌ˚È Ô‰‡„ӄ˘ÂÒÍËÈ ÙÓÛÏ «ÇÓÒÔËÚ‡ÌËÂ Ë Ó·‡ÁÓ‚‡ÌË ‰ÂÚÂÈ Ï·‰¯Â„Ó ‚ÓÁ‡ÒÚ‡». é· ‡ÍÚۇθÌÓÒÚË ˝ÚÓÈ ÚÂÏ˚ „Ó‚ÓflÚ ÏÌÓ„ËÂ Ë ‰‡‚ÌÓ, ÌÓ ÒÚÓθ ¯ËÓÍÓÂ Ë Ô‰ÒÚ‡‚ËÚÂθÌÓ ӷÒÛʉÂÌË ̇ Ú‡ÍÓÏ ‚˚ÒÓÍÓÏ ÛÓ‚Ì ÒÚ‡ÎÓ Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÈ Ô‰‡„ӄ˘ÂÒÍÓÈ ÒÂÌÒ‡ˆËÂÈ. ä‡Í Ó͇Á‡ÎÓÒ¸, ˝ÚÓ ·˚Î ‚ÒÂ„Ó Î˯¸ Ô‚˚È ¯‡„ ‚ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚Í ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂθÌÓ ‚‡ÊÌÂÈ¯Â„Ó ÒÓ·˚ÚËfl – Ôӂ‰ÂÌËfl ‚ 2010 „Ó‰Û ‚ åÓÒÍ‚Â ÇÒÂÏËÌÓÈ ÍÓÌÙÂÂ̈ËË ûçÖëäé ÔÓ ‚ÓÔÓÒ‡Ï Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl Ë ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl ‰ÂÚÂÈ Ï·‰¯Â„Ó ‚ÓÁ‡ÒÚ‡. ùÚÓ ÒÓ·˚ÚË ÒÚ‡ÌÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌ˚Ï ·Î‡„Ó‰‡fl ‡ÎËÁ‡ˆËË ÏÂÏӇ̉Ûχ, ÍÓÚÓ˚È ·˚Î ÔÓ‰ÔËÒ‡Ì ÏÂÊ‰Û Ô‡‚ËÚÂθÒÚ‚ÓÏ åÓÒÍ‚˚ Ë ûçÖëäé. чÌÌ˚È ÏÂÏӇ̉ÛÏ Ô‰ÔÓ·„‡ÂÚ ¯ËÓÍÓ ÒÓÚÛ‰Ì˘ÂÒÚ‚Ó ÏÂÊ‰Û Û˜Â·Ì˚ÏË Á‡‚‰ÂÌËflÏË. è‰ÒÚ‡‚ËÚÂθ è·ÚÙÓÏ˚ ÑˇÎÓ„ Ö‚‡ÁËfl ‚ ì͇ËÌ ÉÂÍı‡Ì ÑÂÏË ‚ÒÚÂÚËÎÒfl Ò Û˜‡ÒÚÌËÍÓÏ ÙÓÛχ, ÔÂÁˉÂÌÚÓÏ åÂʉÛ̇ӉÌÓ„Ó Ô‰‡„ӄ˘ÂÒÍÓ„Ó ÍÎÛ·‡ ‚ÓÔÂÈÒÍËı ÒÚÓÎˈ ÅÓËÒÓÏ Ü·ӂÒÍËÏ. ÅÓËÒ åËı‡ÈÎӂ˘, Ì‡Ï ÔÓ͇Á‡ÎË Ç‡¯Û ÒÚ‡Ú¸˛ ‚ ÌÂÍÓ„‰‡ Ò‡ÏÓÈ ‚ÎËflÚÂθÌÓÈ „‡ÁÂÚ ëÓ‚ÂÚÒÍÓ„Ó ëÓ˛Á‡ «è‡‚‰Â» Ò Í‡ÒÌÓ˜˂˚Ï Ì‡Á‚‡ÌËÂÏ «ÇÒÚÂÚËÏÒfl ‚ ‰ÂÚÒÍÓÏ Ò‡‰Û». Ç˚ ÔÓ‰ÌflÎË ‚ ÌÂÈ ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó ÓÒÚÂȯËı ÔÓ·ÎÂÏ ‰Ó¯ÍÓθÌËÍÓ‚. çÂÛÊÂÎË Á‡ ˝ÚË 20 ÎÂÚ ÌË˜Â„Ó Ì ËÁÏÂÌËÎÓÒ¸ ‚ ‰Ó¯ÍÓθÌÓÏ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËË? ä Ò˜‡ÒÚ¸˛, ÏÌÓ„ÓÂ. çÓ, Í ÒÓʇÎÂÌ˲, ÓÒڇ·Ҹ „·‚̇fl ÔÓ·ÎÂχ – ÚÓڇθÌӠ̉ÓÔÓÌËχÌË Ô‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎflÏË ‚·ÒÚÂÈ ‚ÒÂı ÛÓ‚ÌÂÈ Á̇˜ÂÌËfl ‡Á‚ËÚËfl ·fiÌ͇ ‚ ‰Ó¯ÍÓθÌ˚È ÔÂËÓ‰. ÅÓËÒ åËı‡ÈÎӂ˘, Ç˚ ‚‰¸ ÚÓÊ Ô‰ÒÚ‡‚ËÚÂθ ˝ÚÓÈ ‚·ÒÚË, ÏÌÓ„Ó ÎÂÚ ‚ÓÁ„·‚ÎflÎË Ó·‡ÁÓ‚‡ÚÂθÌÓ ‚‰ÓÏÒÚ‚Ó äË‚‡, ‡·ÓÚ‡ÎË Ô‚˚Ï Á‡ÏÂÒÚËÚÂÎÂÏ ÏËÌËÒÚ‡ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl
106
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
Ekim 2008’de Moskova’da düzenlenen “Çocuk Geliflimi ve E¤itimi” konulu e¤itim forumu ve forum bünyesinde yap›lan Yuvarlak Masa Toplant›s›’nda sunulan fikirler adeta bir sansasyon niteli¤indeydi. Aç›kças› bu forum 2010 y›l›nda Moskova’da yap›lacak olan “Okul Öncesi Ça¤daki Çocuklar›n E¤itim ve Ö¤retimi” adl› konferans›n ilk ad›m› mahiyetinde. Bu organizasyon Moskova ile UNESCO’nun e¤itim kurumlar› aras›nda iflbirli¤ine teflvikini amaçlayan kararnamenin imzalanmas› için de önemli bir ad›md›r. Diyalog Avrasya Platformu Ukrayna temsilcisi Gökhan Demir, Avrupa Baflkentleri Uluslararas› E¤itim Kurumlar› Baflkan› Boris Jebrovsky ile bir görüflme gerçeklefltirdi.
ÅÓËÒ Ü·ӂÒÍËÈ / Boris Jebrovsky
«Для себя выписал потрясающие цифры. Например, о влиянии обеспеченности семьи на интеллектуальное развитие ребёнка.» “E¤itimli ve imkanlar› iyi olan ailelerin çocuklar› hayata daha kolay uyum sa¤layabiliyorlar.”
Say›n Jebrovski Sovyetler Birli¤i döneminde Pravda gazetesinde yazm›fl oldu¤unuz “Çocuk Bahçesinde Buluflal›m” adl› yaz›n›zda, çocuklar›n okul ça¤›nda karfl›laflabilecekleri problemlerden bahsetmifltiniz. Peki geçti¤imiz 20 senede çocuklar›n e¤itimi aç›s›ndan neler de¤iflti? Maalesef çok fley de¤iflti, ancak as›l temel problemler kald›¤›n› ve idare kesimin bunu anlamakta güçlük çekti¤ini söyleyebiliriz. Boris Mihailoviç, siz de bu idarenin bir temsilcisi say›l›rs›n›z, Kiev flehrinin uzun y›llar E¤itim Genel Müdürü idiniz, ayr›ca Ukrayna E¤itim Bakan› Bafl Yard›mc›s› olarak görev yapt›n›z. ‹dareci kesime okul öncesi çocuklar›n e¤itim ve ö¤retimi için en hassas zaman dilimi oldu¤unu kabullendirmek zor bir olay m›? Asl›nda enteresan olan; Avrupa, Sov-
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
toplum общество
Ë Ì‡ÛÍË ì͇ËÌ˚. çÂÛÊÂÎË ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂθÌÓ Ú‡Í ÒÎÓÊÌÓ Û·Â‰ËÚ¸Òfl, ˜ÚÓ ËÏÂÌÌÓ ‰Ó¯ÍÓθÌ˚È ÔÂËÓ‰ fl‚ÎflÂÚÒfl «ÁÓÎÓÚ˚Ï ÔÂËÓ‰ÓÏ» ‚ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËË Ë ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËË ‰ÂÚÂÈ? ä‡Í ÌË ÒÚ‡ÌÌÓ, ÒÎÓÊÌÓ. è˘ÂÏ, ÂÒÎË ‚ ëÓ‚ÂÚÒÍÓÏ ëÓ˛Á ÓÒÌÓ‚Ì˚ ÔÓ·ÎÂÏ˚ ‡·ÓÚ˚ ‰Ó¯ÍÓθÌ˚ı Û˜ÂʉÂÌËÈ ÔË̇‰ÎÂʇÎË Í Ï‡Ú¡θÌÓÈ Ë Ì‡Û˜ÌÓÏÂÚӉ˘ÂÒÍÓÈ ÒÙÂÂ, ÚÓ Ì‡ á‡Ô‡‰Â ˝Ú‡ ÒÂÚ¸ Ë ÒËÒÚÂχ ‚ÓÓ·˘Â ÙÓÏËÛÂÚÒfl ÚÓθÍÓ ‚ ÔÓÒΉÌ ‚ÂÏfl. çÛ, ıÓÓ¯Ó. Ä ˜ÚÓ ÊÂ, ‚ ÓÒÌÓ‚ÌÓÏ, Ó·ÒÛʉ‡ÎÓÒ¸ ̇ Ôӯ‰¯ÂÏ ÙÓÛÏÂ? åÌÓ„ÓÂ. óÚÓ Ì‡Á˚‚‡ÂÚÒfl, «‰Ó‚‡ÎËÒ¸». àÌÚÂÂÒÌ˚Ï ·˚Î ‰ÓÍ·‰ ˝ÍÒÔÂÚÓ‚ ûçÖëäé. Ö‚ÓÔ‡ Ò¸ÂÁÌÓ ‚Áfl·Ҹ Á‡ ‡Á‚ËÚË ÒÂÚË ‰ÂÚÒÍËı ‰Ó¯ÍÓθÌ˚ı Û˜ÂʉÂÌËÈ Ë ÒÓ‰ÂʇÌË ӷ‡ÁÓ‚‡ÌËfl ‰ÂÚÂÈ Ï·‰¯Â„Ó ‚ÓÁ‡ÒÚ‡. ÑÎfl Ò·fl ‚˚ÔË҇ΠÔÓÚflÒ‡˛˘Ë ˆËÙ˚. ç‡ÔËÏÂ, Ó ‚ÎËflÌËË Ó·ÂÒÔ˜ÂÌÌÓÒÚË ÒÂÏ¸Ë Ì‡ ËÌÚÂÎÎÂÍÚۇθÌÓ ‡Á‚ËÚË ·fiÌ͇. ÇÓÚ „‰Â Á‡Í·‰˚‚‡˛ÚÒfl ÓÒÌÓ‚˚ ÒӈˇθÌÓ„Ó Ì‡‚ÂÌÒÚ‚‡! èÓÚflÒÎË Ï‡Ò¯Ú‡·˚ ‡Á‚ËÚËfl ‰Ó¯ÍÓθÌÓ„Ó Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl ‚ åÓÒÍ‚Â. óÂ„Ó ÒÚÓËÚ ÂÊ„ӉÌÓ ÒÚÓËÚÂθÒÚ‚Ó ÒÚ‡ Á‰‡ÌËÈ ‰Ó¯ÍÓθÌ˚ı Û˜ÂʉÂÌËÈ! ÖÒÚ¸ ÔÓ„‡Ïχ ‡Á‚ËÚËfl ‰Ó¯ÍÓθÌÓ„Ó Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl åÓÒÍ‚˚ ‰Ó 2017 „Ó‰‡! äÒÚ‡ÚË, ‚ ˝ÚÓÈ ÔÓ„‡ÏÏ ‚‡ÊÌÓ ÏÂÒÚÓ Á‡ÌËχÂÚ Ë ÒËÒÚÂχ ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl ‰ÂÚÂÈ ‚ ‰Óχ¯ÌËı ÛÒÎÓ‚Ëflı. èӇʇÂÚ
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
«Сегодня у науки достаточно оснований заявить, что основа личности каждого формируется до пяти лет.» “Bugün bilim, insan›n temel geliflimini 5 yafl›nda tamamlad›¤ın› kan›tl›yor.” yetler Dönemi’nde verilen materyalist ö¤retim metodunu yeni yeni deniyordu. Peki son forumda genel itibariyle neler konufluldu? Çok fley anlat›ld› ama dikkatimi en çok çeken, UNESCO’nun sunumuydu. Avrupa okul öncesi e¤itim ve ö¤retimini ciddi manada gündeme alm›fl durumda. Ald›¤›m notlar aras›nda çok önemli rakamlar vard›. E¤itimli ve imkanlar› iyi olan ailelerin çocuklar› hayata daha kolay uyum sa¤layabiliyorlar. ‹flte as›l sosyal ahlak da budur. Beni Moskova’n›n anaokulu e¤itimi çok etkilemifltir. Moskova 2017 y›l›na dek okul e¤itim sisteminde ciddi de¤ifliklikler düflünmekle birlikte, her sene yüz tane anaokulu infla
etmeyi planl›yor. As›l orijinal olan› bu programda çocuklar›n evde yapmas› gereken fleylerle ilgili ciddi bir çetele takibi vard›r. Moskova Psikoloji ve Pedagoji Üniversitesi’nin bu çal›flmalar› takdire flayan. Rusya genelinde düzenlenen Anaokullar› aras› yar›flma çok iyi düflünülmüfl. Moskoval›lar›n kültür e¤itimi, ekoloji terbiyesi, çocuk sa¤l›¤›, aile ana okullar› gibi faaliyet ve kurslarla ciddi bir flekilde ilgilenmeye bafllad›klar›n› gördüm. Genel ilgiyi entelektüel çocuk e¤itimi ve geliflimi çekmiflti. Bu itibarla Moskoval›lar› kutlamak gerek. Di¤er ülkeleri bu konuda nas›l derlendiriyorsunuz? Dikkatinizi çeken enstantaneleri anlatabilir misiniz? Tabi ki herkes kendi fikrini sunma imkan› buldu. Fikirler sadece sahnede ortaya konmaz. Otobüste, anaokullar›nda... F›rsat buldu¤umuz her yerde fikir al›fl veriflinde bulunduk. Bu konuflmalara Moskova trafi¤i çok yard›mc› oldu. Her zamanki gibi Japonyal› bilim adamlar›n›n fikirleri benim için çok önemliydi, çünkü Japonlar çok eskilerden beri çocuk e¤itimiyle ilgilenmekteler. Bakü ve Riga’dan olan arkadafllar›m da düflüncelerini güzel bir flekilde ifade ettiler.
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
107
общество toplum
‰ÂflÚÂθÌÓÒÚ¸ ‚ ˝ÚÓÏ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËË åÓÒÍÓ‚ÒÍÓ„Ó ÔÒËıÓÎÓ„Ó-Ô‰‡„ӄ˘ÂÒÍÓ„Ó ÛÌË‚ÂÒËÚÂÚ‡. ïÓÓ¯Ó Á‡‰ÛÏ‡Ì Ë Â‡ÎËÁÛÂÚÒfl ÇÒÂÓÒÒËÈÒÍËÈ ÍÓÌÍÛÒ «ÑÂÚÒÍËÈ Ò‡‰ ·Û‰Û˘Â„Ó». èÓ-ÌÓ‚ÓÏÛ Ë ‚Ò¸ÂÁ ÏÓÒÍ‚Ë˜Ë Á‡ÌflÎËÒ¸ ÔÓ·ÎÂχÏË ËÌÍβÁË‚ÌÓ„Ó Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl, ÍÛθÚÛÓÎӄ˘ÂÒÍËÏË ‡ÒÔÂÍÚ‡ÏË, ˝ÍÓÎӄ˘ÂÒÍËÏ ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËÂÏ, Á‰ÓÓ‚¸ÂÏ ‰ÂÚÂÈ, ÒÂÏÂÈÌ˚ÏË ‰ÂÚÒÍËÏË Ò‡‰‡ÏË. ÇÒÂÓ·˘ËÈ ËÌÚÂÂÒ ‚˚Á‚‡Î‡ ÚÂχÚË͇ ËÌÚÂÎÎÂÍÚۇθÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl ‰ÂÚÂÈ. á‰ÂÒ¸ ÚÓÊ ÂÒÚ¸ ˜ÚÓ ÔÓÒÏÓÚÂÚ¸. ÑÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ÓÁ̇ÍÓÏËÚ¸Òfl Ò ‡·ÓÚÓÈ ÂÒÛÒÌÓ„Ó ˆÂÌÚ‡ «å‡ÎÂ̸ÍË „ÂÌËË». Ç Ó·˘ÂÏ, ÏÓÎÓ‰ˆ˚ ÏÓÒ͂˘Ë. çÛ, ‡ Í‡Í ÓÔ˚Ú ‰Û„Ëı ÒÚ‡Ì? éÌ ‚‰¸ ÚÓÊ ËÌÚÂÂÒÂÌ? ÅÂÁÛÒÎÓ‚ÌÓ. ä‡Ê‰˚È ÔÓÎÛ˜ËÎ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ‚˚Ò͇Á‡Ú¸Òfl. ç ӷflÁ‡ÚÂθÌÓ Ò ÚË·ÛÌ˚. ÑËÒÍÛÒÒËË ÔÓ‰ÓÎʇÎËÒ¸ ‚ÂÁ‰Â: ‚ ÔÂÂ˚‚‡ı, ‚ ‰ÂÚÒÍËı Ò‡‰‡ı, ‚ ‡‚ÚÓ·ÛÒÂ. ÇÓÚ ÚÛÚ ÔË„Ó‰ËÎËÒ¸ ÏÓÒÍÓ‚ÒÍË ÔÓ·ÍË! åÌÂ, Í‡Í ‚Ò„‰‡, ËÌÚÂÂÒÌÓ ·˚ÎÓ ÔÓÒÎÛ¯‡Ú¸ ÏÌÂÌË flÔÓÌÒÍËı Û˜fiÌ˚ı: ÓÌË ‰‡‚ÌÓ Ë Ò¸ÂÁÌÓ Á‡ÌËχ˛ÚÒfl ̇ÛÍÓÈ ‡ÌÌÂ„Ó ‡Á‚ËÚËfl ·ÂÌ͇. åÓËı ‰ÛÁÂÈ-ÍÓÎ΄ ËÁ êË„Ë, ŇÍÛ… åÌÓ„Ëı. íÂχ ̇ ÒÎÛıÛ, ËÌÚÂÂÒÛÂÚ Ë ‚ÓÎÌÛÂÚ ‚ÒÂı. çÛ, ‡ ÓÔ˚Ú ì͇ËÌ˚, äË‚‡? lj¸ Ç‡Ï ÚÓÊ ·˚ÎÓ ˜ÚÓ Ò͇Á‡Ú¸? ü Ë ‡ÒÒ͇Á‡Î. åÓËÏ ÍÓÎ΄‡Ï, ‚ ÚÓÏ ˜ËÒÎÂ Ë ÏÓÒÍÓ‚ÒÍËÏ, ÏÌÓ„Ó ÔÓ͇Á‡ÎÓÒ¸ ËÌÚÂÂÒÌ˚Ï. ç‡ÔËÏÂ, ̇¯ ÔÓÂÍÚ ÒÓÁ‰‡ÌËfl ÒÂËË Û˜Â·ÌËÍÓ‚ ‰Îfl Ó‰ËÚÂÎÂÈ. Ç 2005 „Ó‰Û ‚˚¯ÂÎ Ô‚˚È – «ì˜ËÚÂÒ¸ ·˚Ú¸ Ó‰ËÚÂÎflÏË. éÚ ·ÂÂÏÂÌÌÓÒÚË ‰Ó 3 ÎÂÚ». Ö˘fi ‡Ì¸¯Â, ‚ 2004 „Ó‰Û, Ï˚ ÔÓ‚ÂÎË ‚ äË‚ ̇ۘÌÓ-Ô‡ÍÚ˘ÂÒÍÛ˛ ÍÓÌÙÂÂÌˆË˛ «ëÓ‚ÂÏÂÌÌ˚ ÔflÚËÎÂÚÌË ‰ÂÚË: ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ‡Á‚ËÚËfl». ÅÓΠÒÚ‡ Û˜fiÌ˚ı Ë ÓÍÓÎÓ Ú˚Òfl˜Ë Ô‡ÍÚ˘ÂÒÍËı ‡·ÓÚÌËÍÓ‚ ÌÂÒÍÓθÍÓ ‰ÌÂÈ Ô·ˇÎË ‰Ó ÏÂÎÓ˜ÂÈ ‚Ò ‡ÒÔÂÍÚ˚ ˝ÚÓÈ ÒÎÓÊÌÂȯÂÈ ÔÓ·ÎÂÏ˚. çÛ, Ë Ó˜Â̸ ‚‡ÊÂÌ ÓÔ˚Ú ÏÂʉÛ̇ӉÌ˚ı ‰Ó¯ÍÓθÌ˚ı Û˜ÂʉÂÌËÈ, Ú‡ÍËı, ̇ÔËÏÂ, Í‡Í ‰ÂÚÒÍËÈ Ò‡‰ «åÂˉˇ̻, ‚ ÍÓÚÓÓÏ, ÍÓÏ ҇ÏËı ÍË‚ÎflÌ, Ó·Û˜‡˛ÚÒfl ¢ ‰ÂÚË ËÁ 17 ÒÚ‡Ì Ïˇ. äÒÚ‡ÚË, Ó ÔÓ·ÎÂχı. Ä ·˚ÎÓ ˜ÚÓÚÓ Ì‡ ÙÓÛÏ ‚ åÓÒÍ‚Â, ˜ÚÓ, ̇ LJ¯ ‚Á„Îfl‰, Ú·ÛÂÚ ·ÓΠÔËÒڇθÌÓ„Ó ‚ÌËχÌËfl? ÑÎfl ÔÂ‚Ó„Ó ‡Á‡ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ÚÓ„Ó, Ó ˜fiÏ „Ó‚ÓËÎË. çÓ, ÍÓ̘ÌÓ, ̇ Ó˜ÂÂ‰Ë Ó·ÒÛʉÂÌË ‚ÓÔÓÒÓ‚ ‚ÎËflÌËfl ÌÓ‚˚ı ËÌÙÓχˆËÓÌÌ˚ı ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ Ì‡ ÔÒËıÓÎӄ˲ Ë ÔÓÁ̇‚‡ÚÂθÌÛ˛ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ‰ÂÚÂÈ, ͇‰Ë̇θÌÓ ËÁÏÂÌÂÌË ÒËÒÚÂÏ˚ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË
108
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
Ukrayna’daki tecrübeleriniz ›fl›¤›nda siz de enteresan fleyler aktarm›fls›n›zd›r herhalde? Mesela proje kapsam›nda Aile Olmay› Ö¤renin ve Hamilelikten 3 Yafl›na Kadar isimli kitaplar 2005 y›l›nda ilk seri olarak yay›nlanm›flt›. Daha öncesinde 2004 y›l›nda Kiev’de yapt›¤›m›z “Günümüzde 5 Yafl›ndaki Çocuklar ve Temel E¤itimleri” adl› bilim konferans›. (100 den fazla bilim adam›, Ukrayna’da 17 ayr› ülkeden ö¤rencinin e¤itim gördü¤ü Uluslararas› Meridyen Anaokulu ve bine yak›n e¤itimci en ince ayr›nt›s›na kadar bu konu ile ilgili fikirlerini beyan etmifllerdir. ). Moskova forumu’nda en önemli gördü¤ünüz ve üzerinde durulmas› gereken konu neydi?
Ô‰‡„ӄ˘ÂÒÍËı ͇‰Ó‚. ç‡‰Ó „Ó‚ÓËÚ¸ Ó ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËË ÚÓ·ÌÚÌÓÒÚË, Ó ÂÎË„ËÓÁÌ˚ı ‡ÒÔÂÍÚ‡ı, Ó ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚflı ‚̯ÍÓθÌ˚ı Û˜ÂʉÂÌËÈ ‚ ‡·ÓÚÂ Ò ‰ÂÚ¸ÏË Ï·‰¯Â„Ó ‚ÓÁ‡ÒÚ‡, ËÁÛ˜ÂÌËË ‡Á‚ËÚËfl ‡‚ÚÓËÚÂÚÌ˚ı ÏËÓ‚˚ı ÙËÎÓÒÓÙÒÍËı Ë Ô‰‡„ӄ˘ÂÒÍËı ÒËÒÚÂÏ… í‡ÍËı, Í‡Í ÒËÒÚÂχ å‡ËË åÓÌÚÂÒÒÓË? èÓ˜ÂÏÛ ·˚ Ë ÌÂÚ? ÖÈ ÛÊ ÒÓÚÌË ÎÂÚ, ‡ Ó̇ ÔÓ‰ÓÎʇÂÚ ‡Á‚Ë‚‡Ú¸Òfl, Ô˘fiÏ ‚ Òڇ̇ı-Îˉ‡ı ËÌÙÓχˆËÓÌÌ˚ı ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ, Ú‡ÍËı Í‡Í üÔÓÌËfl, ûÊ̇fl äÓÂfl. çÓ ÂÒÚ¸ Ë ÏÌÓ„Ó ÌÓ‚˚ı ËÒÒΉӂ‡ÌËÈ. ç‡ÔËÏÂ, Ó ‚ÎËflÌËË ÏÛÁ˚ÍË Ì‡ ËÌÚÂÎÎÂÍÚۇθÌÓ ‡Á‚ËÚË ‰ÂÚÂÈ ‡ÌÌÂ„Ó ‚ÓÁ‡ÒÚ‡. ÅÓËÒ åËı‡ÈÎӂ˘, ̇ Á‡Í˚ÚËË ÙÓÛχ ˆËÚËÓ‚‡ÎË Ç‡¯Ë ÒÎÓ‚‡: «ÑÓ¯ÍÓθÌÓ ӷ‡ÁÓ‚‡ÌË ̇‰Ó Ò˜ËÚ‡Ú¸ ‚˚Ò¯ËÏ, ‚Òfi ÓÒڇθÌÓ ‚ÂÏÂÌÌ˚Ï Ë ÔÓÙÂÒÒËÓ̇θÌ˚Ï». ùÚÓ Ú‡Í? Ä ‰‡‚‡ÈÚ ‚ÒÔÓÏÌËÏ ÒÎÓ‚‡ ã.ç.íÓÎÒÚÓ„Ó: «éÚ ÔflÚËÎÂÚÌÂ„Ó Â·fiÌ͇ ‰Ó ÏÂÌfl ÚÓθÍÓ ¯‡„, ‡ ÓÚ ÌÓ‚ÓÓʉfiÌÌÓ„Ó – ÒÚ‡¯Ì‡fl ÔÓÔ‡ÒÚ¸». ë„ӉÌfl Û Ì‡ÛÍË ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ÓÒÌÓ‚‡ÌËÈ Á‡fl‚ËÚ¸, ˜ÚÓ ÓÒÌÓ‚‡ ΢ÌÓÒÚË Í‡Ê‰Ó„Ó ÙÓÏËÛÂÚÒfl ‰Ó ÔflÚË ÎÂÚ. àÏÂÌÌÓ ÔÓ˝ÚÓÏÛ ÔÓ‰„ÓÚӂ͇ Ë Ôӂ‰ÂÌË ‚ åÓÒÍ‚Â ‚ 2010 „Ó‰Û ÔÓ‰ ˝„ˉÓÈ ûçÖëäé ÇÒÂÏËÌÓ„Ó ÙÓÛχ «ÇÓÒÔËÚ‡ÌËÂ Ë Ó·‡ÁÓ‚‡ÌË ‰ÂÚÂÈ Ï·‰¯Â„Ó ‚ÓÁ‡ÒÚ‡» ÒÚ‡ÌÂÚ Á̇ÍÓ‚˚Ï ÒÓ·˚ÚËÂÏ Ì ÚÓθÍÓ ‚ Ô‰‡„Ó„ËÍÂ, ÌÓ Ë ‚ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËË ÌÓ‚Ó„Ó Ó·ÎË͇ ˜ÂÎӂ˜ÂÒÍÓÈ ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËË.
Teknolojinin çocuk e¤itimi, psikolojik teknikler ve e¤itmenlerin yetifltirilmesi için kullan›m› gibi konular çok önemliydi. fiunu da söylemek gerekir ki, çocuklara e¤itim kurumlar› d›fl›nda da hoflgörülü olmay› telkin etmek, meflhur filozof ve ilim adamlar›n›n ö¤retilerini ifllemek ve dini konularda e¤itim aç›l›m›n› sa¤lamak çok önemlidir. Mariya Montesori sistemi gibi mi? Niçin olmas›n. Bu sistem 100 yafl›nda ve geliflimine Japonya ve Kore gibi standard› yüksek ülkeler aras›nda devam ediyor. Ayr›ca yeni araflt›rmalarda gözlemlenen çocuklara erken yaflta entelektüel geliflimleri için müzik e¤itimi veriliyor. Boris Mihailovic, forumun kapal› bölümünde size ait olan bir sözden bahsedilmiflti. (Anaokulu e¤itimi yüksek e¤itim, geri kalan dönemse profesyonel e¤itimdir. ) Bu konuyu nas›l anlamal›y›z? Bu soru bana Tolstoy’un bir sözünü hat›rlatt›. (Befl yafl›ndaki bir çocukla aramda bir ad›m vard›r. Yeni do¤mufl bir çocukla ise da¤lar kadar mesafe vard›r). Bugün bilim, insan›n temel geliflimini 5 yafl›nda tamamlad›¤›n› kan›tl›yor. Bunun içindir ki UNESCO’nun 2010 y›l›nda planlad›¤›, “Çocuklar›n Anaokulu E¤itim ve Ö¤retimi” konulu forum, sadece e¤itimde de¤il, insanl›¤›n da geliflmesinde önemli bir dönüm noktas› yeni bir dönüm noktas› olacakt›r.
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
новости из евразии avrasya’dan haberler
В Стамбуле состоялась встреча предстоятелей Поместных православных церквей Ortodoks Kilise liderleri ‹stanbul’da biraraya geldi
ÓÍÚfl·fl 2008 „Ó‰‡ ‚ ͇Ù‰‡Î¸ÌÓÏ ı‡Ï ҂flÚÓ„Ó ‚ÂÎËÍÓÏÛ˜ÂÌË͇ ÉÂÓ„Ëfl ̇ î‡Ì‡Â (ëڇϷÛÎ, íÛˆËfl) ͇ÚÍËÏ ÏÓηÌÓÏ ÓÚÍ˚·Ҹ ‚ÒÚ˜‡ Ô‰ÒÚÓflÚÂÎÂÈ Ë Ô‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎÂÈ èÓÏÂÒÚÌ˚ı Ô‡‚ÓÒ·‚Ì˚ı ˆÂÍ‚ÂÈ, ÔÓÒ‚fl˘ÂÌ̇fl ‰‚ÛıÚ˚Òfl˜ÌÓÏÛ ˛·Ëβ Ò‚flÚÓ„Ó ‡ÔÓÒÚÓ· 臂·, ÍÓÚÓ˚È Ô‰ÔÓÎÓÊËÚÂθÌÓ Ó‰ËÎÒfl ÓÍÓÎÓ 8 „Ó‰‡ ÓÚ êÓʉÂÒÚ‚‡ ïËÒÚÓ‚‡. åÓηÂÌ Òӂ¯ËÎ ë‚flÚÂȯËÈ è‡Úˇı äÓÌÒÚ‡ÌÚËÌÓÔÓθÒÍËÈ Ç‡ÙÓÎÓÏÂÈ. åËÚÓÔÓÎËÚ ëÏÓÎÂÌÒÍËÈ Ë ä‡ÎËÌËÌ„‡‰ÒÍËÈ äËËÎÎ ‚ Ò‚ÓÂÏ Á‡fl‚ÎÂÌËË ÓÚ ËÏÂÌË ÓÒÒËÈÒÍÓÈ ‰Â΄‡ˆËË ÓÚÏÂÚËÎ ÒÚÂÏÎÂÌË êÛÒÒÍÓÈ Ô‡‚ÓÒ·‚ÌÓÈ ˆÂÍ‚Ë ÔÓ‰‰Âʇڸ ËÌˈˇÚË‚Û ë‚flÚÂÈ¯Â„Ó è‡Úˇı‡ äÓÌÒÚ‡ÌÚËÌÓÔÓθÒÍÓ„Ó, ÔÓÊ·‚¯Â„Ó ËÒÔÓθÁÓ‚‡Ú¸ ˝ÚÓÚ ˛·ËÎÂÈ ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÎÛ˜¯ÂÈ ÍÓÓ‰Ë̇ˆËË ‚ÒÂÔ‡‚ÓÒ·‚Ì˚ı ÛÒËÎËÈ Ô‰ ÎˈÓÏ ÔÓ·ÎÂÏ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓ„Ó Ïˇ. ë‚flÚÂȯËÈ è‡Úˇı åÓÒÍÓ‚ÒÍËÈ Ë ‚ÒÂfl êÛÒË ÄÎÂÍÒËÈ II* ÔË·˚Î ‚ ëڇϷÛÎ ‰Îfl Û˜‡ÒÚËfl ‚ Á‡Íβ˜ËÚÂθÌÓÏ Á‡Ò‰‡ÌËË ‚ÒÚÂ˜Ë Ô‰ÒÚÓflÚÂÎÂÈ Ë Ô‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎÂÈ èÓÏÂÒÚÌ˚ı Ô‡‚ÓÒ·‚Ì˚ı ˆÂÍ‚ÂÈ. ëÓÒÚÓfl·Ҹ ·ÂÒ‰‡ ÒÓ ë‚flÚÂȯËÏ è‡ÚˇıÓÏ äÓÌÒÚ‡ÌÚËÌÓÔÓθÒÍËÏ Ç‡ÙÓÎÓÏÂÂÏ, ÔÓÒΠÍÓÚÓÓÈ ‰‚‡ Ô‡Úˇı‡ ̇ԇ‚ËÎËÒ¸ ‚ è‡Úˇ¯ËÈ ı‡Ï Ò‚flÚÓ„Ó ‚ÂÎËÍÓÏÛ˜ÂÌË͇ ÉÂÓ„Ëfl èӷ‰ÓÌÓÒˆ‡ ̇ Á‡Íβ˜ËÚÂθÌÓÂ
10
110
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
Á‡Ò‰‡ÌË ‚ÒÚ˜Ë. Ç ÚÓÚ Ê ‰Â̸ ë‚flÚÂȯËÈ è‡Úˇı åÓÒÍÓ‚ÒÍËÈ Ë ‚ÒÂfl êÛÒË ÄÎÂÍÒËÈ II ÔËÌflÎ Û˜‡ÒÚË ‚ ÓÚÍ˚ÚËË ÔËÛÓ˜ÂÌÌÓ„Ó Í ˛·Ëβ ÒËÏÔÓÁËÛχ, ÔÓÒ‚fl˘ÂÌÌÓ„Ó Ò‚flÚÓÏÛ ‡ÔÓÒÚÓÎÛ è‡‚ÎÛ. Ç Ò‚ÓÂÏ Ó·‡˘ÂÌËË Ô‰ÒÚÓflÚÂθ êÛÒÒÍÓÈ Ô‡‚ÓÒ·‚ÌÓÈ ˆÂÍ‚Ë Û͇Á‡Î ̇ ‡ÍÚۇθÌÓ Á̇˜ÂÌË ̇ÒΉËfl Ò‚flÚÓ„Ó ‡ÔÓÒÚÓ· 臂· Ë Ó·‡ÚËÎÒfl Í Ô‡‚ÓÒ·‚Ì˚Ï ·‡Ú¸flÏ Ò ÔËÁ˚‚ÓÏ «‰Â·ڸ ‚Ò ‰Îfl Ô‰ÓÚ‚‡˘ÂÌËfl ‡Á‰ÂÎÂÌËÈ, ÒÚ‡‡flÒ¸ ÒÓı‡ÌflÚ¸ ‰ËÌÒÚ‚Ó ‰Ûı‡ ‚ ÒÓ˛Á Ïˇ». 12 ÓÍÚfl·fl 2008 „Ó‰‡ ‚ è‡Úˇ¯ÂÏ ÒÓ·Ó ҂flÚÓ„Ó ÉÂÓ„Ëfl èӷ‰ÓÌÓÒˆ‡ ̇ î‡Ì‡Â Ôӯ· ·ÓÊÂÒÚ‚ÂÌ̇fl ÎËÚÛ„Ëfl, ÔÂÒÌÓÔÂÌËfl Ë ‚ÓÁ„·Ò˚ Á‚Û˜‡ÎË Ì‡ ‡Á΢Ì˚ı flÁ˚͇ı, ‚ ÚÓÏ ˜ËÒΠ– ̇ ˆÂÍÓ‚ÌÓÒ·‚flÌÒÍÓÏ. èÓ ˜ÚÂÌËË Ö‚‡Ì„ÂÎËfl ·˚ÎÓ Ó„Î‡¯ÂÌÓ ÔÓ‰ÔËÒ‡ÌÌÓ 11 ÓÍÚfl·fl èÓÒ·ÌË Ô‰ÒÚÓflÚÂÎÂÈ èÓÏÂÒÚÌ˚ı Ô‡‚ÓÒ·‚Ì˚ı ˆÂÍ‚ÂÈ, ‚ ÍÓÚÓÓÏ Ô‰ÒÚÓflÚÂÎË Ë Ô‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎË ë‚flÚÂȯËı Ô‡‚ÓÒ·‚Ì˚ı ˆÂÍ‚ÂÈ, ÒÓÁ̇‚‡fl Á̇˜ÂÌË ÔÓ·ÎÂÏ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓ„Ó Ïˇ, ‚˚‡ÁËÎË Ò‚Ó ÒÚÂÏÎÂÌËÂ Í ·ÂÁÓÚ·„‡ÚÂθÌÓÏÛ Ëı ¯ÂÌ˲, ÒÓı‡ÌÂÌ˲ ‰ËÌÒÚ‚‡ 臂ÓÒ·‚ÌÓÈ ˆÂÍ‚Ë, ÔÓ‰ÓÎÊÂÌ˲ ÏÂÊÂÎË„ËÓÁÌÓ„Ó ‰Ë‡ÎÓ„‡.
kim 2008 tarihinde Georgiy Pobedonosets Fener Ortodoks Rum Kilisesi’nde (‹stanbul, Türkiye) Hazreti ‹sa’n›n do¤umundan tahminen 8 y›l sonra do¤mufl havari Pavel’in iki bininci y›l dönümüne binaen Ortodoks Kiliseleri’nin tüm liderleri ve temsilcileri toplant›s› aç›l›fl duas› ile bafllad›. Aç›l›fl duas›n› ‹stanbul Patri¤i Bartholomeus yapt›.
E
Smolensk ve Kaliningrad Metropoliti Kiril, Rus heyeti ad›na yapt›¤› konuflmada Rus Ortodoks Kilisesi’nin ‹stanbul Patri¤i’nin bu y›l dönümünü modern dünyan›n problemlerinin karfl›s›nda Ortodoks çabalar›n› birlefltirmek için kullanma teflebbüsüne destek verme hevesini belirtti. Moskova ve Tüm Rusya Patri¤i II. Aleksey Ortodoks Kiliseleri’nin tüm liderleri ve temsilcileri toplant›s›n›n son oturumuna kat›lmak üzere ‹stanbul’a geldi. ‹stanbul Patri¤i Bartolomeus ile görüflmesinden sonra iki Patrik Georgiy Pobedonosets Fener Ortodoks Rum Kilisesi’ne düzenlenen toplant›n›n son oturumuna geçtiler. Ayn› gün Moskova ve Tüm Rusya Patri¤i II. Aleksey havari Pavel’in iki bininci y›l dönümüne binaen düzenlenen sempozyuma da kat›ld›. Rus Ortodoks Kilisesi lideri sundu¤u tebli¤de havari Pavel’in ruhani miras›n›n önemine dikkat çekerek di¤er liderlere “ayr›mc›l›¤›n önlenmesi için çaba gösterme”, “bar›fl ruhunu koruma” ça¤r›s›nda bulundu. 12 Ekim 2008 tarihinde Georgiy Pobedonosets Fener Ortodoks Rum Kilisesi’nde ‹lahi liturya düzenlendi, ilahi birçok dilde Slav Kilisesi dili dahil olmak üzere okundu. ‹ncil okumas›ndan sonra 11 Ekim tarihinde imzalanan tüm Ortodoks Kiliseleri liderlerinin mesaj› seslendirildi. Bu mesajda Ortodoks Kiliseleri liderleri ve temsilcileri modern dünyan›n problemlerinin önemine dikkat çekerek Ortodoks Kilisesi’nin birli¤ini korumaya, dinler aras› diyalogu sürdürmeye kararl› olduklar›n› belirttiler.
* è‡Úˇı åÓÒÍÓ‚ÒÍËÈ Ë ‚ÒÂfl êÛÒË ÄÎÂÍÒËÈ II ÒÍÓ̘‡ÎÒfl 5 ‰Â͇·fl 2008 „. ç˚Ì è‡ÚˇıÓÏ åÓÒÍÓ‚ÒÍËÏ Ë ‚ÒÂfl êÛÒË fl‚ÎflÂÚÒfl äËËÎÎ, ËÁ·‡ÌÌ˚È 27 flÌ‚‡fl 2009 „. èÓÏÂÒÚÌ˚Ï ÒÓ·ÓÓÏ êÛÒÒÍÓÈ Ô‡‚ÓÒ·‚ÌÓÈ ˆÂÍ‚Ë. (èËϘ. ‰.)
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
avrasya’dan haberler новости из евразии
17
Памятник российским воинам в Галлиполи
Gelibolu’ya Rus an›t› χfl Ò.„. ‚ „. ɇÎÎËÔÓÎË (íÛˆËfl) ÒÓÒÚÓfl·Ҹ ÚÓÊÂÒÚ‚ÂÌ̇fl ˆÂÂÏÓÌËfl ÓÚÍ˚ÚËfl ÏÂÏÓˇθÌÓ„Ó ÍÓÏÔÎÂÍÒ‡ ‚ Ô‡ÏflÚ¸ Ó ÓÒÒËÈÒÍËı ‚ÓË̇ı, ÛϯËı Ë ÔÓıÓÓÌÂÌÌ˚ı Á‰ÂÒ¸ ‚ 20- „Ó‰˚ XX ‚Â͇. ɇÎÎËÔÓÎËÈÒÍËÈ Ô‡ÏflÚÌËÍ ‚ÓÒÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌ ÔË ÒÓ‰ÂÈÒÚ‚ËË îÓ̉‡ Ä̉Âfl è‚ÓÁ‚‡ÌÌÓ„Ó – ñÂÌÚ‡ ̇ˆËÓ̇θÌÓÈ Ò·‚˚ êÓÒÒËË (ñçë), ÔÓ‰‰ÂÊÍ åËÌËÒÚÂÒÚ‚‡ ËÌÓÒÚ‡ÌÌ˚ı ‰ÂÎ êÓÒÒËÈÒÍÓÈ î‰‡ˆËË Ë ÓÒÒËÈÒÍËı ‰ËÔÎÓχÚ˘ÂÒÍËı ÏËÒÒËÈ ‚ íÛˆËË, ‡ Ú‡ÍÊ ‚Ó ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËË Ò ÚÛˆÍËÏË ‚·ÒÚflÏË. Ç ÏÂÓÔËflÚËË ÔËÌfl· Û˜‡ÒÚË Ô‰ÒÚ‡‚ËÚÂθ̇fl ÓÒÒËÈÒ͇fl ‰Â΄‡ˆËfl ‚Ó „·‚Â Ò Ô‰Ò‰‡ÚÂÎÂÏ ÔÓÔ˜ËÚÂθÒÍÓ„Ó ÒÓ‚ÂÚ‡ ñçë Ç.à. üÍÛÌËÌ˚Ï. èÓ˜ÚËÚ¸ Ô‡ÏflÚ¸ ÛÒÒÍËı ÓÙˈÂÓ‚ ‚ ɇÎÎËÔÓÎË ÔËÂı‡ÎË ‰ÂflÚÂÎË ÍÛθÚÛ˚, ÔËÒ‡ÚÂÎË, ËÒÚÓËÍË, ÔÓÚÓÏÍË „‡ÎÎËÔÓÎËȈ‚. åÛÁ˚͇θÌÓ ÒÓÔÓ‚ÓʉÂÌË ˆÂÂÏÓÌËË ·˚ÎÓ Ó·ÂÒÔ˜ÂÌÓ ÓÍÂÒÚÓÏ åÓÒÍÓ‚ÒÍÓ„Ó ‚ÓÂÌÌÓ-ÏÛÁ˚͇θÌÓ„Ó Û˜ËÎˢ‡ Ë ÚÛˆÍËÏ ‚ÓÂÌÌÓ-ÏÛÁ˚͇θÌ˚Ï ÓÍÂÒÚÓÏ «åÂıÚ». è‰Ò‰‡ÚÂθ ÔÓÔ˜ËÚÂθÒÍÓ„Ó ÒÓ‚ÂÚ‡ ñçë Ç.à.üÍÛÌËÌ ÓÚÏÂÚËÎ ÒËÏ‚Ó΢ÌÓÒÚ¸ ÓÚÍ˚ÚËfl ËÒÚÓ˘ÂÒÍÓ„Ó ÏÂÏÓˇ· ·ÂÎÓ„‚‡‰ÂȈ‚ ‚ „Ó‰Ó‚˘ËÌÛ ‚ÓÒÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl ‰ËÌÒÚ‚‡ êÛÒÒÍÓÈ Ô‡‚ÓÒ·‚ÌÓÈ ˆÂÍ‚Ë. ùÚÓÚ ÏÓÌÛÏÂÌÚ, ‡ÍˆÂÌÚËÓ‚‡Î ÓÌ, χ¯Ë̇ ‚ÂÏÂÌË, Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ ÍÓÚÓÓÈ ÒÓ‰ËÌflÂÚÒfl ‡ÁÓ‚‡Ì̇fl Ò‚flÁ¸ ‚ÂÏÂÌ, ËÌÒÚÛÏÂÌÚ
17
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
‚‡˜Â‚‡ÌËfl ‡Ì, ̇ÌÂÒÂÌÌ˚ı ̇¯ÂÈ Òڇ̠ÚflÊÂÎÓÈ ˝ÔÓıÓÈ. Ç ‚˚ÒÚÛÔÎÂÌËË Ô‰ Û˜‡ÒÚÌË͇ÏË Ë „ÓÒÚflÏË ÏÂÓÔËflÚËfl óÂÁ‚˚˜‡ÈÌ˚È Ë èÓÎÌÓÏÓ˜Ì˚È èÓÒÓÎ êÓÒÒËÈÒÍÓÈ î‰‡ˆËË ‚ íÛˆËË Ç.Ö.à‚‡ÌÓ‚ÒÍËÈ ÔÓ‰˜ÂÍÌÛÎ, ˜ÚÓ ÓÚÍ˚ÚË ÏÓÌÛÏÂÌÚ‡ Á̇ÏÂÌÛÂÚ ÒÓ·ÓÈ
‰‡Ì¸ Ô‡ÏflÚË ÒÓÓÚ˜ÂÒÚ‚ÂÌÌË͇Ï, ÔÓÔ‡‚¯ËÏ ‚ ÌÂÔÓÒÚÓÈ ‚Ó‰Ó‚ÓÓÚ ËÒÚÓËË Ì‡˜‡Î‡ ïï ‚Â͇. éÒÓ·Ó ËÏ ·˚ÎË ÓÚϘÂÌ˚ ÛÒËÎËfl ÓÒÒËÈÒÍËı ‰ËÔÎÓχÚÓ‚, ‡ Ú‡ÍÊ ñÂÌÚ‡ ̇ˆËÓ̇θÌÓÈ Ò·‚˚ ‚ ‚ÓÒÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËË Ô‡ÏflÚÌË͇. íÛˆÍË Ô‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎË – Ô‚˚È Á‡ÏÂÒÚËÚÂθ ÏËÌËÒÚ‡ ÍÛθÚÛ˚ Ë ÚÛËÁχ íÛˆËË à.â˚ÎχÁ, „Û·Â̇ÚÓ ‚Ë·ÈÂÚ‡ ó‡Ì‡Í͇Πé.ä˚Î˚, Ï˝ „. ɇÎÎËÔÓÎË ÑÊ.ÅËÌ„Âθ – ÓÒÓ·Ó ‚˚‰ÂÎflÎË ÚÓÚ ÏÓÏÂÌÚ, ˜ÚÓ ÓÚÍ˚ÚË ÏÂÏÓˇθÌÓ„Ó ÍÓÏÔÎÂÍÒ‡ ÔÓ‰Ú‚Âʉ‡ÂÚ ÍÂÔÍËÈ Ë ‰ÛÊÂÒÚ‚ÂÌÌ˚È ı‡‡ÍÚ ‚Á‡ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ÏÂÊ‰Û êÓÒÒËÂÈ Ë íÛˆËÂÈ.
May›s 2008 tarihinde, Türkiye’nin Çanakkale iline ba¤l› Gelibolu ilçesinde, 1920’li y›llarda bu bölgeye yerleflip burada vefat eden Rus askerleri ad›na yap›lan an›t için aç›l›fl töreni düzenlendi. Gelibolu An›t›, Andrey Pervozvann›y Vakf›, Rusya Milli Kültür Merkezi yard›m›yla, Rusya Federasyonu D›fliflleri Bakanl›¤›, Türkiye’deki Rusya Federasyonu Diplomatik Misyonlar› ve Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’nin deste¤iyle yeniden kurulmufltu. Programa, Rusya Milli Kültür Merkezi Dan›flmanl›k Komisyonu Baflkan› V. ‹. Yakunin’in bafl›nda oldu¤u kalabal›k bir heyet kat›lm›flt›. Gelibolu’da gömülmüfl Rus subaylar›na sayg› göstermek için birçok kültür temsilcisi, yazar, tarihçi, Gelibolu’dan insanlar gelmiflti. Aç›l›fl töreninde Moskova Askeri Lisesi’nin Orkestras› ve Mehter Tak›m› beraber marfllar çald›. Rusya Milli Kültür Merkezi Dan›flmanl›k Komisyonu Baflkan› V. ‹. Yakunin “Rus askerleri ad›na tarihi an›t›n dikilmesinin Rus Ortodoks Kilisesi birli¤inin yeniden kurulmas›n›n y›l dönümüne denk geldi¤ini vurgulad›. Bu an›t y›llar›n kopard›¤› ba¤lant›y› birlefltiren zaman makinesi gibi ülkemizin ald›¤› a¤›r yaralar› sarmaya yarayan bir vesile olacakt›r” dedi. Rusya Federasyonu Türkiye Büyükelçisi V. E. ‹vanovskiy ise an›t›n dikilmesinin XX. yüzy›l›n bafl›ndaki zor dönemde yaflayan yurttafllar›m›z› unutmad›¤›m›z›n ve onlar› hat›rlad›¤›m›z›n bir göstergesi oldu¤unu ifade etti. Rus diplomatlar›n›n ve Rusya Milli Kültür Merkezi’nin an›t›n dikilmesine yapt›¤› katk›lar›n›n alt›n› çizdi. Türkiye taraf›n› temsil eden Türkiye Kültür ve Turizm Bakan yard›mc›s› I. Y›lmaz, Çanakkale valisi O. K›rl›, Gelibolu ilçesi Belediye Baflkan› C. Bingöl an›t›n dikilmesinin Rusya ile Türkiye aras›ndaki sa¤lam iliflkileri gösterdi¤ini vurgulad›lar.
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
111
новости платформы DAP’dan haberler
usya Bilimler Akademisi fiarkiyat Enstitüsü ve M›s›r-Rusya Üniversitesi’nin birlikte düzenledikleri, Rusya Federasyonu D›fliflleri Bakanl›¤›, Uluslararas› Diyalog Avrasya Platformu ve Avrupa Kültürden Bar›fla Kurumlar›’n›n destekledi¤i, “M›s›r ve Yak›n Do¤u Ülkelerindeki Kültürel Gelenekler. Geçmifl, fiimdiki Zaman, Gelecek.” konulu konferans M›s›r’›n baflkenti Kahire’de gerçekleflti.
R
Культурные традиции в современном мире Kültürler M›s›r’da bulufltu ÓÍÚfl·fl – 4 ÌÓfl·fl 2008„. ‚ ÒÚÓÎˈ քËÔÚ‡ ä‡Ë Ôӯ· ÍÓÌÙÂÂ̈Ëfl «äÛθÚÛÌ˚ ڇ‰ËˆËË Ö„ËÔÚ‡ Ë ÒÚ‡Ì ÅÎËÊÌÂ„Ó ÇÓÒÚÓ͇. èÓ¯ÎÓÂ, ̇ÒÚÓfl˘ÂÂ, ·Û‰Û˘ÂÂ.», Ó„‡ÌËÁÓ‚‡Ì̇fl ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ àÇ êÄç Ë Ö„ËÔÂÚÒÍÓ-êÓÒÒËÈÒÍËÏ ÛÌË‚ÂÒËÚÂÚÓÏ ÔË ÔÓ‰‰ÂÊÍ åàÑ êî, ÏÂʉÛ̇ӉÌÓÈ è·ÚÙÓÏ˚ ÑˇÎÓ„ Ö‚‡ÁËfl Ë Â‚ÓÔÂÈÒÍÓÈ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË «åË ˜ÂÂÁ ÍÛθÚÛÛ». íÂÏÓÈ Ó‰ÌÓÈ ËÁ ÒÂ͈ËÈ ÍÓÌÙÂÂ̈ËË Òڇ· «è‡ÍÚË͇ ‰Ë‡ÎÓ„‡ ÏÂÊ‰Û ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËflÏË Ë ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ„Ó ÒÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ‚ ËÒ·ÏÒÍËı Òڇ̇ı Ë ‚Ó ‚ÒÂÏ ÏËÂ: Ñ‚ËÊÂÌË îÂÚıÛηı‡ ɲÎÂ̇». ç‡ ‚ÚÓÓÈ ‰Â̸ ÍÓÌÙÂÂ̈ËË, Á‡ÚÓÌÛ‚¯ÂÈ, ÔÓÏËÏÓ ‚ÎËflÌËfl ÍÛθÚÛ˚ Ö„ËÔÚ‡ ̇ ‰Û„Ë ÍÛθÚÛ˚ Â˘Â Ë ‚Á‡ËÏÌ˚È ÍÛθÚÛÌ˚È Ó·ÏÂÌ, Û˜‡ÒÚÌËÍË ÓÒÚ‡ÌÓ‚ËÎËÒ¸ ̇ Ó·ÒÛʉÂÌËË ‚ÒÂÓ·˘ÂÈ ˆÂÎË ÔÂ͇˘ÂÌËfl ÒÚÓÎÍÌÓ‚ÂÌËÈ ÏÂÊ‰Û ÍÛθÚÛ‡ÏË Ë ÒÓÁ‰‡ÌËfl Ïˇ ̇ áÂÏÎÂ. ÇÏÂÒÚÂ Ò ÓÒÒËÈÒÍËÏË Û˜‡ÒÚÌË͇ÏË, ˜ËÒÎÓ ÍÓÚÓ˚ı Ô‚˚ÒËÎÓ 60, Ò‚ÓË ‰ÓÍ·‰˚ Á‡˜ËÚ‡ÎË ËÁ‚ÂÒÚÌ˚ ۘÂÌ˚ ËÁ ÉÂχÌËË, î‡ÌˆËË, íÛˆËË, Ö„ËÔÚ‡ Ë Ä‚ÒÚËË. èÓÙÂÒÒÓ ÛÌË‚ÂÒËÚÂÚ‡ ëÂΘÛÍ üÒËÌ ÄÍÚ‡È, ‰ÓˆÂÌÚ ÛÌË‚ÂÒËÚÂÚ‡ î‡ÚËı ÉfiÍı‡Ì ҉ÊËÍ, ÔÓÙÂÒÒÓ ïÛ‰‡ Ñ‚˯ ËÁ
28
112
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
Ö„ËÔÚ‡ Ë ÍÓÓ‰Ë̇ÚÓ è·ÚÙÓÏ˚ ÑˇÎÓ„ Ö‚‡ÁËfl ‚ êÓÒÒËË ÄÎË ë‡ÏË â˚Ή˚˚Ï Á‡˜ËÚ‡ÎË Ò‚ÓË ‰ÓÍ·‰˚ ‚ ‡Ï͇ı ÒÂ͈ËË, ÔÓÒ‚fl˘ÂÌÌÓÈ ‰‚ËÊÂÌ˲ îÂÚıÛηı‡ ɲÎÂ̇. 옇ÒÚÌËÍË ÍÓÌÙÂÂ̈ËË ËÏÂÎË ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÓÁ̇ÍÓÏËÚ¸Òfl Ò ËÁ‰‡ÌËflÏË Ì‡ ÛÒÒÍÓÏ, ‡Ì„ÎËÈÒÍÓÏ Ë ÌÂψÍÓÏ flÁ˚͇ı Ë ÙËθÏÓÏ, ÔÓÒ‚fl˘ÂÌÌ˚ÏË ÊËÁÌË É˛ÎÂ̇. ÇÓ ‚ÂÏfl ‰ËÒÍÛÒÒËÓÌÌÓ„Ó Á‡Ò‰‡ÌËfl Ô‰ÒÚ‡‚ËÚÂθÌˈ‡ ÓÒÒËÈÒÍÓ„Ó ÊÛ̇· «êÓ‰Ë̇» í‡Ú¸fl̇ îËÎËÔÔÓ‚‡ ÓÚÏÂÚË·, ˜ÚÓ É˛ÎÂÌ ÒÓ‚ÂÚÛÂÚ Î˛‰flÏ ÊËÚ¸ ‚ ÏËÂ Ë Òӄ·ÒËË, Ë, ÔÓ‰˜ÂÍË‚‡fl ËÌÚÂÂÒ Í ‰‚ËÊÂÌ˲ ɲÎÂ̇ ÒÓ ÒÚÓÓÌ˚ ÏÌÓ„Ëı ÓÒÒËÈÒÍËı ËÒÚÓËÍÓ‚, ‰ÂflÚÂÎÂÈ ÍÛθÚÛ˚ Ë Û˜ÂÌ˚ı, Ò͇Á‡Î‡, ˜ÚÓ É˛ÎÂÌ ÔÓ͇Á˚‚‡ÂÚ, Í‡Í ÏÓÊÌÓ ·˚Ú¸ ‚ÂÛ˛˘ËÏ ‚ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÏ ÏËÂ. è‰ÒÚ‡‚ËÚÂθ ÊÛ̇· «êÓ‰Ë̇» Ú‡ÍÊ ‚˚‡ÁË· Ê·ÌË ‚ ·ÎËʇȯÂÏ ·Û‰Û˘ÂÏ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ËÚ¸ ËÁ‰‡ÌËfl, ÔÓÒ‚fl˘ÂÌÌ˚ ÊËÁÌË É˛ÎÂ̇, ÔÓ͇Á˚‚‡˛˘ÂÈ Ô‡‚ËθÌ˚È ÔÛÚ¸ β‰flÏ Ë ÒÎÛʇ˘ÂÈ ÔËÏÂÓÏ ‰Îfl ÌËı. É·‚‡ ‚ÓÔÂÈÒÍÓÈ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË «åË ˜ÂÂÁ ÍÛθÚÛÛ» ÔÓÙÂÒÒÓ ÇËÎÎË Ä„Û¯Ú‡Ú ÓÚÏÂÚËÎ „ÎÓ·‡Î¸ÌÓÒÚ¸ ‰‚ËÊÂÌËfl ɲÎÂ̇.
Konferans konular›ndan biri de, “‹slam Co¤rafyas›nda ve Dünyada Medeniyetler aras› Diyalog ve Birlikte Yaflama Prati¤i; Gülen Hareketi” oldu. M›s›r kültürünün etkilerinin yan› s›ra kültürler aras›ndaki etkileflimin konu edildi¤i konferans›n ikinci gününde akademisyenler Gülen Hareketinin getirdi¤i bar›fl mesajlar› ve kültürler aras›ndaki çat›flmalar› sona erdirmek için icra etti¤i misyonun üzerinde durdu. Konferansa 60’tan fazla Rus akademisyenle Almanya, Fransa, Türkiye, M›s›r ve Avusturya gibi ülkelerden önde gelen isimler kat›ld›. Programa Türkiye’den kat›lan Selçuk Üniversitesi ö¤retim üyesi Prof. Yasin Aktay, Fatih Üniversitesi ö¤retim üyesi Yrd. Doç. Gökhan Bac›k, M›s›r’dan Prof. Dr. Huda Dervifl, Rusya’dan Ali Sami Y›ld›r›m, Gülen Hareketi ile ilgili birer tebli¤ sundular. Konferansta Gülen’in hayat›n› anlatan Rusça, ‹ngilizce ve Almanca kitaplar tüm kat›l›mc›lara hediye edildi. Ayr›ca Gülen’le ilgili bir de film gösterildi. Müzakereler k›sm›nda Rusya’da yay›nlanan Rodina dergisinden Tatyana Filippova, Gülen Hareketinin insanlara bar›fl› ve birlikte yaflamay› ö¤ütledi¤ini belirtti. Gülen’in flu anda Rusya’daki tarihçiler, kültür ve düflünce adamlar› taraf›ndan araflt›r›ld›¤›n›n alt›n› çizen Filippova, Gülen’in dinin modern dünyada nas›l yaflanaca¤›n› gösterdi¤ini de ifade etti. Filippova, yap›c› ve yol gösterici bir hayat› olan Gülen’le ilgili olarak önümüzdeki dönemlerde pek çok yay›n haz›rlamay› düflündüklerini ifade etti. Avrupa Kültürden Bar›fla Kurumu Baflkan› Avusturyal› fikir adam› Prof. Willie Augustat ise, Gülen Hareketinin küresel bir hareket oldu¤unu belirtti.
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
новости платформы DAP’dan haberler
80-летие Чингиза Айтматова отмечали без него Aytmatov’suz 80. yafl kutlamas› 5 25 -27 ÓÍÚfl·fl 2008 „Ó‰‡ ‚ Å˯ÍÂÍ ÒÓÒÚÓflÎÒfl ÙÓÛÏ «ÄÈÚχÚÓ‚ Ë ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÒÚ¸», Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌ˚È ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ åËÌËÒÚÂÒÚ‚ÓÏ ÍÛθÚÛ˚ ä˚„˚ÁÒڇ̇ Ë ÏÂʉÛ̇ӉÌÓÈ è·ÚÙÓÏÓÈ ÑˇÎÓ„ Ö‚‡ÁËfl. ùÚÓ ÒÓ·˚ÚËÂ, ÔÓÒ‚fl˘ÂÌÌÓ 80ÎÂÚ˲ ÒÓ ‰Ìfl ÓʉÂÌËfl óËÌ„ËÁ‡ ÄÈÚχÚÓ‚‡, ۯ‰¯Â„Ó ÓÚ Ì‡Ò ‚ ˲Ì ˝ÚÓ„Ó „Ó‰‡, ÒÓ·‡ÎÓ ‚ÏÂÒÚ ÏËÌËÒÚÓ‚ ÍÛθÚÛ˚ 14 Ú˛ÍÓflÁ˚˜Ì˚ı „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚.
Ç˚‡ÊÂÌË «Ì‚ÓÒÔÓÎÌËχfl ÔÓÚÂfl» ÛÔÓÚ·ÎflÂÚÒfl Ó˜Â̸ ˜‡ÒÚÓ, Ӊ̇ÍÓ, ÍÓ„‰‡ ÓÌÓ ËÒÔÓθÁÛÂÚÒfl ‚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËË ÌÂÍÓÚÓ˚ı ΢ÌÓÒÚÂÈ, ÓÌÓ ÒÌÓ‚‡ Á‡ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ˜ÂÎÓ‚Â͇ ËÒÔ˚Ú‡Ú¸ ÚÓ ˜Û‚ÒÚ‚Ó, ÍÓÚÓÓ Óı‚‡Ú˚‚‡ÂÚ Ì‡Ò ÔÓÒΠÔÓÎÛ˜ÂÌËfl ËÁ‚ÂÒÚËfl Ó ÒÏÂÚË ÍÓ„Ó-ÚÓ ·ÎËÁÍÓ„Ó. ç‚ÓÒÔÓÎÌËχfl ÔÓÚÂfl óËÌ„ËÁ‡ ÄÈÚχÚÓ‚‡, ÔÓÍËÌÛ‚¯Â„Ó ˝ÚÓÚ ÏË 10 ˲Ìfl 2008 „Ó‰‡, Ì ÓÒÚ‡‚Ë· ‡‚ÌÓ‰Û¯Ì˚Ï ÌË Ó‰ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚Â͇. íÂ, ÍÚÓ ÓÒÚ‡ÎËÒ¸ ‚ ˝ÚÓÏ ÏËÂ, ÔÓÒÚ‡‡ÎËÒ¸ Á‡ÔÓÎÌËÚ¸ ˝ÚÛ ÔÛÒÚÓÚÛ, ‡ÁÏÂÒÚË‚ ̇ Ó·ÎÓÊ͇ı ÊÛ̇ÎÓ‚ Ë ÒÚ‡Ìˈ‡ı „‡ÁÂÚ Ó·‡Á ˝ÚÓ„Ó ‚ÂÎËÍÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚Â͇, ÓÚ˚‚ÍË ËÁ Â„Ó ÔÓËÁ‚‰ÂÌËÈ, ÒÎÓÊË‚ ÒÚËıÓÚ‚ÓÌ˚ ÙÓÏ˚, ÔÓÒ‚fl˘ÂÌÌ˚Â Â„Ó Ô‡ÏflÚË. êÓ‰Ë̇ ÔËÒ‡ÚÂÎfl äË„ËÁËfl Ó·˙fl‚Ë· 2008 „Ó‰ „Ó‰ÓÏ ÄÈÚχÚÓ‚‡ Ë ÔËÌfl· ¯ÂÌË ÓÚÏÂÚËÚ¸ 80-ÎÂÚË ÒÓ
114
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
‰Ìfl ÓʉÂÌËfl ˝ÚÓ„Ó ‚ÂÎËÍÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚Â͇ ̇¯Â„Ó ‚ÂÏÂÌË. ùÚÓ Â¯ÂÌË ÔÓ‰‰ÂʇÎË é„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÚÛˆÍÓÈ ÍÛθÚÛ˚ Ë ËÒÍÛÒÒÚ‚‡ Ë ÏÂʉÛ̇Ӊ̇fl è·ÚÙÓχ ÑˇÎÓ„ Ö‚‡ÁËfl, ˜ÚÓ ÔÓ‚ÎÂÍÎÓ Á‡ ÒÓ·ÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ ÙÓÛχ «ÄÈÚχÚÓ‚ Ë ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÒÚ¸».
-27 Ekim 2008 tarihleri aras›nda, K›rg›zistan Kültür Bakanl›¤› ile Diyalog Avrasya Platformu’nun
(DA) birlikte düzenledi¤i “Aytmatov ve Günümüz” konulu uluslararas› forum K›rg›zistan’›n baflkenti Biflkek’te
ç‡ ÙÓÛÏ ·˚ÎË Ô˄·¯ÂÌ˚ ÏËÌËÒÚ˚ ÍÛθÚÛ˚, ‡Í‡‰ÂÏËÍË, ÔËÒ‡ÚÂÎË Ë ‰Û„Ë ‰ÂflÚÂÎË 14 Ú˛ÍÓflÁ˚˜Ì˚ı ÒÚ‡Ì. ç‡ ˆÂÂÏÓÌËË ÓÚÍ˚ÚËfl, Ôӯ‰¯ÂÈ ‚ ÉÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÙË·ÏÓÌËË ËÏÂÌË íÓÍÚÓ„Û· ë‡Ú˚΄‡ÌÓ‚‡ ÏËÌËÒÚ ÍÛθÚÛ˚ Ë ÚÛËÁχ íÛˆËË ùÚÛÛÎ É˛Ì‡È ‚˚‡ÁËÎ Ï˚Òθ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÒÏÂÚ¸ óËÌ„ËÁ‡ ÄÈÚχÚÓ‚‡ Òڇ· Ó˜Â̸ ·Óθ¯ÓÈ ÔÓÚÂÂÈ ‰Îfl ‚ÒÂ„Ó Ïˇ. É˛Ì‡È ÓÚÏÂÚËÎ: «åË ‚ˉÂÎ ‰‚Ûı óËÌ„ËÁÓ‚. è‚˚È – Á‡‚Ó‚‡‚¯ËÈ ÏË óËÌ„ËÒı‡Ì, ‚ÚÓÓÈ Ê – óËÌ„ËÁ ÄÈÚχÚÓ‚, Ò‚ÓËÏË ÔÓËÁ‚‰ÂÌËflÏË ÔËÁ‚‡‚¯ËÈ ÏË Í ‰Ó·Û Ë ÒÓı‡ÌÂÌ˲ ̇ˆËÓ̇θÌ˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ».
yap›ld›. Geçen Haziran ay›nda yitirdi-
ÉÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÂÌÌ˚È ÒÂÍÂÚ‡¸ ÂÒÔÛ·ÎËÍË ÑÓÒ·ÓÎ çÛ-ÛÛÎË, ÔÓËÁÌÂÒ¯ËÈ Â˜¸ ÓÚ ËÏÂÌË ÍË„ËÁÒÍÓ„Ó Ô‡‚ËÚÂθÒÚ‚‡, ÓÚÏÂÚËÎ, ˜ÚÓ Á̇˜ÂÌË ÄÈÚχÚÓ‚‡ ‰Îfl ÍË„ËÁÒÍÓ„Ó Ì‡Ó‰‡ ÌÂËÁÏÂËÏÓ, Ò‚ÓËÏË ÔÓËÁ‚‰ÂÌËflÏË ÓÌ ÔÓÒ·‚ËÎ
ne de bofllu¤unu hissettirmemeye ça-
¤imiz Aytmatov’un 80. yafl›n›n da kutland›¤› etkinlik, Türk dünyas›ndaki 14 kültür bakan›n› da bir araya getirdi. “Yeri doldurulamaz” ifadesi, bilinen ve çok kullan›lan bir klifledir; ancak baz› faniler için kullan›ld›¤› zaman, ilk defa duyulan bir hakikatin suskunlu¤unu uyand›r›r insanda. 10 Haziran 2008’de bu dünyadan ayr›ld›¤›nda Cengiz Aytmatov için kullan›lan bu klifle, kimsenin kay›ts›z kalamayaca¤› bir hakikatin ifadesi olmufltu. Yil›flt› geride kalanlar. Dergiler kapaklar›na, gazeteler sayfalar›na, yazarlar sat›rlar›na tafl›d› onu, eserlerini ve hat›ralar›n›... Yazar›n anavatan› K›rg›zistan da, 2008’i “Cengiz Aytmatov Y›l›”
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
DAP’dan haberler новости платформы
Краткая речь председателя Платформы Диалог Евразия Ростислава Рыбакова не требовала подробных комментариев: «Есть два киргизских слова, которые знает весь мир: Чингиз Айтматов». DA Yönetim Kurulu Dönem Baflkan› Rostislav R›bakov’un k›sa konuflmas› ise her fleyi anlat›yordu. ‹ki kelime d›fl›nda K›rg›zca bilmedi¤ini, o iki kelimenin ise tüm dünyada bilindi¤ini belirten R›bakov, bu iki kelimenin “Cengiz” ve “Aytmatov” oldu¤unu söyledi. äË„ËÁ˲ Ë ÊË‚ÂÚ ‚ Ò‰ˆÂ ÍË„ËÁÒÍÓ„Ó Ì‡Ó‰‡. åÛıÚ‡ ò‡ı‡ÌÓ‚ ̇ÔÓÏÌËÎ ÔËÒÛÚÒÚ‚Û˛˘ËÏ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÒÓ‚ÂÏÂÌ̇fl ÏÓÎÓ‰Âʸ ‰‡ÎÂ͇ ÓÚ Ì‡ˆËÓ̇θÌ˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, Ë ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÔÓÎÌÓ„Ó ÓÚıÓ‰‡  ÓÚ Ó‰ÌÓ„Ó flÁ˚͇ Ë ÍÛθÚÛ˚. ä‡Ú͇fl ˜¸ Ô‰Ò‰‡ÚÂÎfl è·ÚÙÓÏ˚ ÑˇÎÓ„ Ö‚‡ÁËfl êÓÒÚËÒ·‚‡ ê˚·‡ÍÓ‚‡ Ì Ú·ӂ‡Î‡ ÔÓ‰Ó·Ì˚ı ÍÓÏÏÂÌڇ˂: «ÖÒÚ¸ ‰‚‡ ÍË„ËÁÒÍËı ÒÎÓ‚‡, ÍÓÚÓ˚ Á̇ÂÚ ‚ÂÒ¸ ÏË: óËÌ„ËÁ ÄÈÚχÚÓ‚». ñÂÂÏÓÌËfl Á‡Í˚ÚËfl ÙÓÛχ ÒÓÒÚÓfl·Ҹ Ú‡ÍÊ ‚ ÉÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÙË·ÏÓÌËË ËÏÂÌË íÓÍÚÓ„Û· ë‡Ú˚΄‡ÌÓ‚‡. ëÛÔÛ„Â ÄÈÚχÚÓ‚‡ ·˚· ‚Û˜Â̇ ÒÔˆˇθ̇fl ÔÂÏËfl ÄÒÒӈˇˆËË ÚÛˆÍÓÈ ÍÛθÚÛ˚ Ë ËÒÍÛÒÒÚ‚‡.
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
ilan etti. Ayr›ca, 80. do¤um günü kutlamalar›n›n y›lsonuna kadar tamamlanmas› karar› al›nd›. Bu karara, Türk Kültür ve Sanatlar› Ortak Yönetimi (TÜRKSOY) ile Diyalog Avrasya Platformu (DA) da destek verince, Biflkek’te bafllayan “Aytmatov ve Günümüz” adl› forum gerçeklefltirilmifl oldu. Foruma Türk dili konuflan 14 ülkenin kültür bakan›, akademisyenler, yazarlar ve çok say›da davetli kat›ld›. Biflkek Toktogul Sat›lganov Devlet Filarmonisi’nde yap›lan aç›l›fl töreninde, Kültür ve Turizm Bakan› Ertu¤rul Günay, Cengiz Aytmatov’un bütün dünya için çok büyük bir kay›p oldu¤unu söyledi. Günay, “Kazak flair
Muhtar fiahanov dünyada iki Cengiz’in yaflad›¤›n› söylüyor. Birinci Cengiz k›l›c›yla dünyay› kana bulayan Cengiz Han; ikinci Cengiz ise kalemiyle dünyay› do¤ruya, iyiye ve milli de¤erlere sahip ç›kmaya ça¤›ran Cengiz Aytmatov’dur” dedi. K›rg›z hükümeti ad›na konuflan Devlet Genel Sekreteri Dosbol Nuruulu, Cengiz Aytmatov’un K›rg›z halk› nezdinde de¤erinin tart›fl›lamayaca¤›n›, eserleriyle K›rg›zistan’› dünyaya tan›tt›¤›n› ve yazar›n K›rg›z halk›n›n kalbinde yaflad›¤›n› belirtti. Muhtar fiahanov da, günümüz gençli¤inin öz de¤erlerinden uzak, kendi dilini ve kültürünü unutma tehlikesiyle karfl› karfl›ya kald›¤›n› hat›rlatt›. DA Yönetim Kurulu Dönem Baflkan› Rostislav R›bakov’un k›sa konuflmas› ise her fleyi anlat›yordu. ‹ki kelime d›fl›nda K›rg›zca bilmedi¤ini, o iki kelimenin ise tüm dünyada bilindi¤ini belirten R›bakov, bu iki kelimenin “Cengiz” ve “Aytmatov” oldu¤unu söyledi. Forumun kapan›fl töreni Biflkek Toktogul Sat›lganov Devlet Filarmonisi’nde yap›ld›. Törende Aytmatov’un efline de TÜRKSOY özel ödülü takdim edildi.
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
115
новости платформы DAP’dan haberler
В Бишкеке прошел форум, посвященный памяти Айтматова В столице Кыргызстана прошел форум, посвященный памяти всемирно известного кыргызского писателя Чингиза Айтматова, покинувшего нас в прошлом году. В форуме, получившем символичное название «Айтматов и современность», приняли участие сопредседатель Платформы Диалог Евразия Харун Токак, члены национальных комитетов стран-участников Платформы, ученые из разных стран мира. Наряду с представителями культуры, науки, искусства, образования, общественных организаций, среди участников форума можно было видеть и сотрудников посольств стран СНГ в Бишкеке. Организаторами форума явились Межгосударственный фонд взаимопомощи и сотрудничества и Министерство культуры Кыргызстана. На форуме присутствовали и ближайшие родственники писателя - его супруга Майрам Айтматова, брат Ильгиз и сын Эльдар. Рассматривались и обсуждались такие темы, как охрана культурного наследия, контакты между писателями и читателями. Ильгиз Айтматов поделился со слушателями своими впечатлениями: «Он любил и писать, и читать, с большим интересом слушал сказки, которые рассказывала наша мама». Вспоминая горькие дни, прошедшие после смерти писателя, Роза Айтматова поведала о своих чувствах: «Мне очень грустно и больно оттого, что его нет сейчас с нами, я часто плачу, думая о нем. Но Чингиз Айтматов будет жить в наших сердцах благодаря подобным встречам». Министр культуры и информации Кыргызстана Султан Раев, выступивший на пресс-конференции в рамках форума, заявил, что правительство постоянно реализует программы, посвященные памяти писателя. Мероприятия в рамках Года Айматова завершатся пышной церемонией, которая пройдет в культурном центре Аалам-Ордо в городе Иссык-Куль в мае этого года. В церемонии примет участие и президент Турции Абдуллах Гюль. Сопредседатель Платформы Диалог Евразия Харун Токак напомнил о том, что «безымянный мальчик, главный герой одного из произведений писателя, стал известным во всём мире. Мечта писателя воплотилась в жизнь».
116
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
Aytmatov Biflkek’te an›ld› Geçti¤imiz y›l vefat eden dünyaca ünlü K›rg›z yazar Cengiz Aytmatov, Ba¤›ms›z Devletler Toplulu¤u’nun (BDT) K›rg›zistan’›n baflkenti Biflkek’te organize etti¤i forumda an›ld›. Aytmatov’un ölümünün birinci y›l›na yönelik organize edilen “Aytamatov ve Modernizm” adl› uluslararas› foruma Diyalog Avrasya Platformu Efl Baflkan› Harun Tokak, DAP üyesi ülkelerden komiteler ve dünyan›n farkl› yerlerinden çok say›da ayd›n kat›ld›. Biflkek’te düzenlenen foruma bilim, kültür, sanat, e¤itim, kamu dernekleri temsilcilerinin yan› s›ra BDT üyesi ülkelerin Biflkek Büyükelçilikleri de kat›ld›. Forum BDT, Devletleraras› Yard›mlaflma ve ‹flbirli¤i Fonu ile K›rg›zistan Kültür Bakanl›¤› taraf›ndan ortak düzenlendi. Forumda Aytmatov’un efli Mayram Aytmatova, erkek kardefli ‹lgiz Aytmaov ve o¤lu Eldar Aytmatov da haz›r bulundu. Forumda ayr›ca BDT ülkelerinin kültür miras›n›n korunmas›, yazar ve okur iliflkisinin gelifltirilmesi konular› da ele al›nd›. ‹lgiz Aytmatov yazar›n küçüklü¤ünden söz ederek, “Aytmatov dinlemeyi de, yazmay› da çok severdi. Küçükken annemizin okudu¤u masallar› hep merakla dinlerdi.” diye çocukluk hat›ras›n› paylaflt›. Roza Aytmatova ise Aytmatov’suz günlerin zor geçti¤ini ifade ederek, “Onu aram›zda göremeyince çok üzülüyorum, bazen a¤l›yorum ancak böyle forumlar›n devaml› düzenlenmesi ile Aytamatov’u kalbimizde yaflatabiliyoruz.” fleklinde konufltu. Forum çerçevesinde yap›lan bas›n toplant›s›nda konuflma yapan K›rg›zistan Kültür ve Enformasyon Bakan› Sultan Rayev hükümet olarak Aytmatov’un an›s›na programlar düzenlediklerini söyledi. Ayr›ca geçti¤imiz y›l bafllat›lan “Aytmatov y›l›” etkinliklerinin May›s ay›nda yap›lacak görkemli tören ile sona erece¤ini de ifade etti. Rayev, K›rg›zistan’›n ‹sik Göl bölgesindeki Aalam - Ordo Kültür Merkezinde düzenlenecek törene Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaflkan› Abdullah Gül’ün de kat›laca¤›n› duyurdu. Foruma Türkiye’den kat›lan Diyalog Avrasya Platformu Efl Baflkan› Harun Tokak ise konuflmas›nda, “Cengiz Aytmatov eserlerinde anlatt›¤› “ads›z o¤lan” art›k dünyan›n her yerine yay›ld›. Yazar›n hayali gerçe¤e dönüfltü.” diye konufltu.
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
DAP’dan haberler новости платформы
Институту востоковедения Российской Академии наук исполнилось 190 лет
Диалог на Родосе òÂÒÚ‡fl ÂÊ„Ӊ̇fl ÒÂÒÒËfl åËÓ‚Ó„Ó Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÙÓÛχ «ÑˇÎÓ„ ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËÈ», ÒÚ‡‚¯‡fl Ú‡‰ËˆËÓÌÌÓÈ ‚ ÔÓÒΉÌË ¯ÂÒÚ¸ ÎÂÚ, Ôӯ· ̇ „˜ÂÒÍÓÏ ÓÒÚÓ‚Â êÓ‰ÓÒ Ò 9 ÔÓ 13 ÓÍÚfl·fl 2008„. Ç ÒÂÒÒËË ÔËÌflÎË Û˜‡ÒÚË ÓÍÓÎÓ 700 ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ËÁ 60 ÒÚ‡Ì Ïˇ. ꇷÓÚÛ ÙÓÛχ, ÔÓıÓ‰fl˘Â„Ó ‚ ‡ÚÏÓÒÙ ËÒÚÓ˘ÂÒÍÓÈ ‰Â‚ÌÓÒÚË, ÓÚÍ˚Î Ò‚ÓÂÈ ÔË‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÈ Â˜¸˛ ÔÂÁˉÂÌÚ åéî «ÑˇÎÓ„ ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËÈ» Ç.à. üÍÛÌËÌ. Ç Ò‚ÓÂÈ Â˜Ë üÍÛÌËÌ ÓÚÏÂÚËÎ, ˜ÚÓ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚È ÏË Í‡ÈÌ ÌÛʉ‡ÂÚÒfl ‚ ‰Ë‡ÎÓ„Â Ë ˜ÚÓ ÌÂÍÓÚÓ˚ Ò¸ÂÁÌ˚ ÔÓ·ÎÂÏ˚, ‰ÓÒÚË„¯Ë Ò„ӉÌfl ÏÂʉÛ̇ӉÌÓ„Ó Ï‡Ò¯Ú‡·‡, ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ¯ÂÌ˚ ÔÓÒ‰ÒÚ‚ÓÏ ‰Ë‡ÎÓ„‡ Ò̇˜‡Î‡ ÏÂÊ‰Û Î˛‰ÏË, ‡ ‚ÔÓÒΉÒÚ‚ËË Ë ÏÂÊ‰Û „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚‡ÏË. äÓÓ‰Ë̇ÚÓ è·ÚÙÓÏ˚ Ë ÊÛ̇· «ÑˇÎÓ„ Ö‚‡ÁËfl» ‚ êÓÒÒËË ÄÎË ë‡ÏË â˚Ή˚˚Ï Ô‰ÒÚ‡‚ËÎ Ò‚ÓÈ ‰ÓÍ·‰ «èËÏ ‰Ë‡ÎÓ„‡ ‚ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÈ ÍÛθÚÛÂ: ‰‚ËÊÂÌË îÂÚıÛηı‡ ɲÎÂ̇» ‚ ‡Ï͇ı Ó‰ÌÓÈ ËÁ ÒÂ͈ËÈ ÙÓÛχ «åÂÒÚÓ ‰Ë‡ÎÓ„‡ ‚ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÈ ÍÛθÚÛ». éÌ ‡ÒÒ͇Á‡Î Û˜‡ÒÚÌËÍ‡Ï Ó ‚Í·‰Â ɲÎÂ̇ ‚ ÒÓÁ‰‡ÌË ‰Ë‡ÎÓ„‡ ÏÂÊ‰Û ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËflÏË Ë ÔÛÚflı ¯ÂÌËfl ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚ı ÏËÓ‚˚ı ÔÓ·ÎÂÏ, Ô‰·„‡ÂÏ˚ı ÚÛˆÍËÏ Ï˚ÒÎËÚÂÎÂÏ. è‰ÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚È ‰ÓÍ·‰ ÔË‚ÎÂÍ ‚ÌËχÌË ÏÌÓ„Ëı Û˜ÂÌ˚ı, ÔËÒÛÚÒÚ‚Û˛˘Ëı ̇ ÙÓÛÏÂ.
Diyalog Rodos’ta 9-13 Ekim 2008 tarihlerinde her y›l düzenli olarak yap›lan “Diyalog Tsivilizatsiya”n›n uluslararas› forumunun 6.’s› Yunanistan’›n Rodos adas›nda düzenlendi. 6.’s› gerçeklefltirilen bu uluslararas› foruma yaklafl›k 60 ülkeden 700’e yak›n seçkin insan kat›ld›. Rodos’un tarih kokan atmosferinde forumun aç›l›fl›n› “Diyalog Tsivilizatsiya”n›n Baflkan› Vladimir ‹vanoviç Yakunin yapt›. Yakunin aç›l›fl konuflmas›nda günümüz flartlar›nda diyalo¤a çok ihtiyac›m›z oldu¤unu ve uluslararas› boyutlarda da problemlerin önce fert plan›nda ve daha sonra devletler boyutunda diyalogla çözülebilece¤inden bahsetti. Forumun en önemli konular›ndan birisi olan medeniyetler diyalogunda ise konuflmac› olarak kat›lan Diyalog Avrasya Platformu Rusya Koordinatörü Ali Sami Y›ld›r›m “Modern Kültürde Diyalog Örne¤i: Fethullah Gülen Hareketi” konulu tezini sundu. Gülen’in medeniyetler diyalo¤una yapt›¤› katk›lar› ve önerdi¤i çözüm yollar›ndan bahsedildi. Yap›lan sunum, foruma kat›lan seçkin misafirlerin dikkatini çekti.
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
Сопредседатель Платформы Диалог Евразия Харун Токак посетил Российский Институт востоковедения. Институт востоковедения Российской академии наук, во главе которого стоит один из основателей Платформы Диалог Евразия доктор исторических наук Ростислав Борисович Рыбков, отпраздновал свое 190-летие. В юбилейном заседании, состоявшемся 18 декабря 2008 года, принял участие бывший премьерминистр России Евгений Примаков, посол Турции в Москве Халиль Акынджи, сопредседатель Платформы Диалог Евразия Харун Токак и десятки ученых из различных регионов России. Господин Токак, обративший внимание гостей на глубокие традиции института, отметил: «Институт востоковедения является центром, где получили образование многие ученые, политики и люди искусства. Это не только сердце России, но и сердце всей Евразии. Символично, что глава этой организации господин Рыбаков является одним из основателей Платформы Диалог Евразия».
Rusya Bilimler Akademisi fiarkiyat Enstitüsü 190. yafl›nda DAP Eflbaflkan› Harun Tokak Rus fiarkiyat Enstitüsü’ndeydi. Diyalog Avrasya Platformu kurucular›ndan Prof. Dr. Rastislav Borisoviç Ribakov’un baflkanl›¤›n› yapt›¤› Rusya Bilimler Akademisi fiarkiyat Enstitüsü 190. y›l›n› kutlad›. 18 Aral›kta 2008 tarihinde düzenlenen törene enstitünün bir dönem baflkanl›¤›n› yapan Rusya eski baflbakanlar›ndan Yevgeni Primakov, Türkiye Moskova büyükelçisi Halil Ak›nc›, DA Platformu Efl Baflkan› Harun Tokak ve Rusya’n›n çeflitli bölgelerinden onlarca bilim adam› kat›ld›. fiarkiyat›n çok köklü bir kurulufl oldu¤una de¤inen Tokak, “fiarkiyat birçok bilim adam›, siyasetçi ve sanatç›n›n yetiflti¤i bir merkez konumunda. Buras› sadece Rusya’n›n de¤il, Avrasya’n›n kalbi. Bu kurumun baflkan› Ribakov’un Diyalog Avrasya Platformu’nun kurucular› aras›nda yer almas› anlaml›.” dedi.
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
117
новости платформы DAP’dan haberler
Терпимость и дискриминация в образовании Дженгиз Шимшек Ответственный редактор журнала «ДА» (Турция).
E¤itimde hoflgörü ve ayr›mc›l›k Cengiz Simflek DA Dergisi Sorumlu Yaz› ‹flleri Müdürü (Türkiye).
ıӉ ÒËÏÔÓÁËÛχ ÔÓ‰ ̇Á‚‡ÌËÂÏ «íÂÔËÏÓÒÚ¸ Ë ‰ËÒÍËÏË̇ˆËfl ‚ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËË», Ôӯ‰¯ÂÏ 14-15 ÌÓfl·fl 2008 „Ó‰‡ ‚ ÓÚÂΠ«êËÍÒÓÒ íÂÍËÓ‚‡» ‚ ÄÌÚ‡Î¸Â Ë Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÏ è·ÚÙÓÏÓÈ ÑˇÎÓ„ Ö‚‡ÁËfl, ÔÓfl‚ËÎËÒ¸ ÍÓÌÍÂÚÌ˚ ÔÓÂÍÚ˚. ëËÏÔÓÁËÛÏ, ‚ ÍÓÚÓÓÏ ÔËÌflÎË Û˜‡ÒÚË 160 Ô‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎÂÈ ËÌÚÂÎÎË„Â̈ËË ËÁ ÄÁ·‡È‰Ê‡Ì‡, ÉÛÁËË, ä‡Á‡ıÒڇ̇, ä˚„˚ÁÒڇ̇, åÓΉӂ˚, ìÁ·ÂÍËÒڇ̇, êÓÒÒËÈÒÍÓÈ î‰‡ˆËË, 퇉ÊËÍËÒڇ̇, íÛˆËË, íÛÍÏÂÌËÒڇ̇, ì͇ËÌ˚ Ë Å·ÛÒË, ÒÓÒÚÓflÎ ËÁ ÚÂı Á‡Ò‰‡ÌËÈ.
Ç
éÚÍ˚Î ÒËÏÔÓÁËÛÏ, ÒÚ‡‚¯ËÈ ÏÂÒÚÓÏ Ó·ÒÛʉÂÌËfl Ú‡ÍËı ÚÂÏ, Í‡Í ÍÓ̈ÂÔÚۇθÌ˚È ‡Ì‡ÎËÁ, ÔÓÌflÚË ÚÂÔËÏÓÒÚË Ë ÔÛÚË ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl
118
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
‚Á‡ËÏÓÔÓÌËχÌËfl ‚ ‡Á΢Ì˚ı ÍÛθÚÛ‡ı, ˝ÎÂÏÂÌÚ ÚÂÔËÏÓÒÚË ‚ ۘ·Ì˚ı ÔÓ„‡Ïχı ÒÚ‡Ì Ö‚‡ÁËË, ·Ó¸·‡ Ò ‰ËÒÍËÏË̇ˆËÂÈ Ë ‚‰Ì˚ÏË ÔË‚˚˜Í‡ÏË, ÏËÌËÒÚ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl íÛˆÍÓÈ êÂÒÔÛ·ÎËÍË ï˛ÒÂÈËÌ óÂÎËÍ. ç‡ Ô‚ÓÏ Á‡Ò‰‡ÌËË ÔË‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ˜¸ ÔÓËÁÌÂÒ Ô‰Ò‰‡ÚÂθ è·ÚÙÓÏ˚ – ‰ËÂÍÚÓ àÌÒÚËÚÛÚ‡ ‚ÓÒÚÓÍӂ‰ÂÌËfl êÓÒÒËÈÒÍÓÈ Ä͇‰ÂÏËË Ì‡ÛÍ êÓÒÚËÒ·‚ ÅÓËÒӂ˘ ê˚·‡ÍÓ‚, ‚˚ÒÚÛÔËÎË ç‡‰ÊË ÅÓÒڇ̉ÊË, çËÁ‡ÏË ÑʇÙÂÓ‚ (ÄÁ·‡È‰Ê‡Ì), ÉËÛÎË Ä·҇ÌËfl (ÉÛÁËfl), å‡Ï‡‰¯Ó àÎÓÎÓ‚ (퇉ÊËÍËÒÚ‡Ì), åÂıÏÂÚ ë‡„Î‡Ï, ï‡ÛÌ íÓÍ‡Í (è‰Ò‰‡ÚÂθ îÓ̉‡ ÊÛ̇ÎËÒÚÓ‚ Ë ÔËÒ‡ÚÂÎÂÈ), Ç·‰ËÏË ë„ÂȘÛÍ (ì͇Ë̇), ɇËÙÓη ùÒËÏ
iyalog Avrasya Platformu’nun 14-15 Kas›m 2008 tarihleri aras›nda Antalya Tekirova Rixos Hotel’de gerçeklefltirdi¤i “Bar›fl E¤itiminde Hoflgörü ve Ayr›mc›l›k” konulu sempozyumdan somut projeler ç›kt›. Azerbaycan, Gürcistan, Kazakistan, K›rg›zistan, Moldova, Özbekistan, Rusya Federasyonu, Tacikistan, Türkiye, Türkmenistan, Ukrayna ve Belarus’tan toplam 160 ayd›n›n kat›ld›¤› sempozyum üç oturum fleklinde düzenlendi. Kavramsal analiz, hoflgörü kavram› ve farkl› kültürlerde anlafl›lma flekilleri, Avrasya ülkeleri e¤itim müfredatlar›nda hoflgörü e¤itimi, ayr›mc›l›k ve zararl› al›flkanl›klarla mücadele e¤itimi alt bafll›klar› alt›nda yap›-
D
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
DAP’dan haberler новости платформы
(ä‡Á‡ıÒÚ‡Ì), Ç·‰ËÏË å‡ÏÓÌÚÓ‚ („·‚Ì˚È Â‰‡ÍÚÓ „‡ÁÂÚ˚ «àÁ‚ÂÒÚËfl»). èÂϸÂ-ÏËÌËÒÚ ê‰ÊÂÔ í‡ÈËÔ ù‰Ó„‡Ì Ë ÏËÌËÒÚ ˛ÒÚˈËË íÛˆËË åÂıÏÂÚ ÄÎË ò‡ıËÌ ÔËÒ·ÎË Ò‚ÓË ÔË‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌ˚ ÔÓÒ·ÌËfl. Ç˚ÒÚÛÔ‡˛˘ËÂ, Í‡Í Ô‡‚ËÎÓ, ÓÚϘ‡ÎË, ˜ÚÓ ÌÂÚÂÔËÏÓÒÚ¸ ÓÚ‰‡ÎflÂÚ ÒÓÓ·˘ÂÒÚ‚‡ ‰Û„ ÓÚ ‰Û„‡, Ë ˜ÚÓ ˝ÚÓ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÔÂÓ‰ÓÎÂÌÓ Î˯¸ ÔÛÚÂÏ ÂÙÓÏ˚ Ó·‡ÁÓ‚‡ÚÂθÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ Ë Ó˜Ë˘ÂÌËfl ۘ·ÌËÍÓ‚ ÓÚ ‚˚‡ÊÂÌËÈ ‚‡Ê‰Â·ÌÓÒÚË Ë ‰ËÒÍËÏË̇ˆËË.
В ходе симпозиума под названием «Терпимость и дискриминация в образовании», прошедшем 14-15 ноября 2008 года в отеле «Риксос Текирова» в Анталье и организованном Платформой Диалог Евразия, появились конкретные проекты. Diyalog Avrasya Platformu’nun 14-15 Kas›m 2008 tarihleri aras›nda Antalya Tekirova Rixos Hotel’de gerçeklefltirdi¤i “Bar›fl e¤itiminde hoflgörü ve ayr›mc›l›k” konulu sempozyumdan somut projeler ç›kt›. lan sempozyumun aç›l›fl›n› Milli E¤itim Bakan› Say›n Hüseyin Çelik yapt›. Platform Dönem Baflkan› Rusya Bilimler Akademisi Baflkan› Rostislav Borisoviç R›bakov’un konuflmas›n›n ard›ndan Naci Bostanc› (Türkiye), Nizami Caferov (Azerbaycan), Giuli Alasania (Gürcistan), Mamadflo ‹lolov (Tacikistan), Mehmet Sa¤lam, Harun Tokak (GYV Baflkan›), Vladimir Sergeyçuk (Ukrayna), Garifolla Esim (Kazakistan), Vladimir Mamontov (‹zvestiya gazetesi Genel Yay›n Müdürü) da birer konuflma yapt›lar. Toplant›ya Baflbakan Recep Tayyip Erdo¤an ve Adalet Bakan› Mehmet Ali fiahin birer kutlama mesaj› gönderdi. Aç›l›fl konuflmac›lar› genellikle hoflgörüsüzlü¤ün toplumlar› birbirinden ay›rd›¤›na dikkat çekerek, bunu ancak e¤itim sitemlerinin yeniden düzenlenmesi ve ders kitaplar›n›n düflmanl›k ve ayr›mc›l›k ifadelerinden ar›nd›r›lmas›yla bafl edilece¤inden bahsettiler.
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
Ростислав Рыбаков Институт востоковедения РАН Образование приобрело особое значение в общественной жизни и в воспитании нового поколения. Таким образом, появляется новая сфера. И эта новая сфера – сфера всемирной этики. В этой сфере нам необходимо сотрудничать друг с другом. Все это поможет нам любить друг друга и строить эмпатические отношения, отношения сопереживания. Благодаря изменениям в образовании меняется и взгляд на врага, в учебниках появляется описание добрых соседских отношений. В связи с этим строится будущее Турции. Наряду с другими вещами, система образования должна развивать добрые отношения и теплые чувства к соседям. Это возможно с новой системой образования. Должны быть сформированы новые взаимоотношения между учителем и учеником. Школы, которые были открыты движением Гюлена не только в Турции, но и во всем мире, являются серьезным достижением. И этим достижением необходимо пользоваться.
Prof. Rostislav R›bakov Rusya Bilimler Akademisi fiarkiyat Enstitüsü E¤itim toplumsal hayatta ve yeni nesil yetifltirme ad›na ciddi bir önem kazanmaktad›r. Böylece yeni bir alana ç›k›yoruz. Bu yeni bir evrensel etik alan›. Bu alanda iflbirli¤i gerekli. Bütün bunlar birbirimizi sevmeye, empatik iliflkiler kurmaya yard›mc› olacakt›r. Yeni bir evrensel etik oluflturmak için yeni bir bilim tarihi oluflturmal›. E¤itim bakanlar›n›n yard›m›yla ülkeler flekil al›yor. Ders kitaplar›ndan düflmanl›k içeren kelimeleri ç›kartan Türkiye’nin tarihi de¤ifliyor. E¤itimde yap›lan de¤iflikliklerle düflmana bak›fl de¤ifliyor, kitaplara iyi komfluluk iliflkileri giriyor. Buna ba¤l› olarak Türkiye’nin gelece¤i infla ediliyor. E¤itim sisteminin yan›nda komflular› sevmek, onlarla iyi iliflkiler gelifltirmeli. Bu da yeni bir e¤itim sistemiyle mümkün. Ö¤retmen-ö¤renci iliflkilerini yeniden düzenlemeli. Gülen Hareketinin sadece Türkiye’de de¤il bütün dünyada organize etti¤i okullar bu konuda ciddi kazan›m. Bu kazan›mlardan istifade etmek gerekli.
Хюсейин Челик Министр народного образования Турции Мы знаем, что означает слово ДА на русском языке. В таком случае, чему мы говорим «да», а чему «нет»? Мы говорим «да» добру, терпимости и сотрудничеству и «нет» – враждебности, ненависти и антагонизму. Тот факт, что все мы являемся людьми, заставляет нас собираться вместе. Кроме того, то обстоятельство, что все мы люди, требует, чтобы мы делились друг с другом. А наши различия – это наше богатство. Невозможно заниматься такой ерундой, как уравнивание несчетного количества различий, данных нам при сотворении. Наши различия – это причина нашего существования, а потому, если мы хотим, чтобы в жизни была гармония, то человечество и его отличия должны напоминать собой оркестр, в котором различия не заставляют молчать, а настраивают на общий лад. И ДА, в свою очередь, хочет создать гармонию этих различий. Мы должны рассматривать людей по принципу «ты» и «я», а не «ты» или «я». На самом деле враждебность и дискриминация начинаются именно здесь. Пусть то, что мы удалили некоторые понятия из наших учебников по истории, не ассоциируется с тем, что мы не собираемся преподавать историю новым поколениям. История необходима для того, чтобы извлекать из нее уроки. Мы должны ставить наши мечты впереди воспоминаний. Должны строить диалог не на словах, а на деле. По сравнению с прошлым, мы достигли хорошего положения. Мы не должны впадать в отчаяние относительно лучшего будущего. Решительность в этих вопросах приведет нас к успеху. Я вижу, что ДА решительно настроена в этом вопросе. А мы, по крайней мере, должны определить сторону, которую поддерживаем. Злобу, ненависть и враждебность или терпимость, компромисс и понимание? Нет, мы поддерживаем терпимость.
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
119
новости платформы DAP’dan haberler
Hüseyin Çelik TC. Milli E¤itim Bakan› DA’n›n Rusçada “evet” demek anlam›na geldi¤ini biliyoruz. O halde neye evet, neye hay›r? Biz iyili¤e, hoflgörüye ve iflbirli¤ine evet, düflmanl›klara, kin ve husumete hay›r diyoruz. Bizim insan olmam›z bir arada bulunmam›z› gerekli k›lmaktad›r. Zira insan olmak paylafl›m› gerekli k›lar. Farkl›l›klar›m›z ise zenginliklerimizdir. Yarat›l›fllardaki say›lamayacak kadar farkl›l›klar›m›z› ayn› k›lmak gibi abesle ifltigal etmek mümkün de¤ildir. Farkl›l›klar›m›z varl›k sebebimiz. Zira hayatta bir ahenk sa¤lans›n isteniyorsa insanl›¤› ve farkl›l›klar› birer orkestraya benzetmeli ve farkl›l›klar› susturmak yerine düzene koymal›. DA iflte bu farkl›l›klardan bir armoni ç›karmak istiyor. “Sen” ve “ben”ci olmal›y›z, “veya”c› olmamal›y›z. Zira düflmanl›klar ve ayr›l›klar iflte buradan bafll›yor. Bizim tarih kitaplar›ndan baz› kavramlar› ç›karmam›z tarihi yeni nesle ö¤retmekten vazgeçti¤imiz anlam›na gelmesin. Tarih ders almak içindir. Biz hayallerimizi hat›ralar›m›z›n önüne geçirmeliyiz. Sözde de¤il, özde diyalog kurulmal›. Geçmifle göre bugün iyi bir yerdeyiz. ‹yi bir gelecek için ümitsizli¤e kap›lmamal›y›z. Bu konularda kararl›l›k bizi baflar›ya götürecektir. DA’y› bu konuda kararl› görüyorum. Bizler hiç de¤ilse taraf›m›z› belirlemeliyiz. Kin, nefret, düflmanl›k m›, hoflgörü, uzlafl› ve anlay›fl m›? Biz hoflgörüden yanay›z.
Владимир Мамонтов Главный редактор газеты «Известия» По сравнению с прошлым мир движется к еще худшему будущему. И сейчас настало время для того, чтобы изменить этот ход событий в обратном направлении. Нашим вкладом в этот процесс может стать любовь и понимание друг друга. ДА дает нам эту возможность. Я высоко оцениваю то, что было сделано в Турции в отношении учебников. Нашей отправной точкой в отношении терпимости и понимания должно стать следующее: мы очень долго и с большими трудностями шли к этой точке, а потому не можем в одно мгновение повернуть существующую ситуацию к отрицательному результату. И именно здесь возникает терпимость. Диалог существует тогда, когда есть различия интересов. Но именно по этой причине наличие диалога зависит от наличия различий и несхожестей.
Vladimir Mamontov ‹zvestiya gazetesi genel yay›n müdürü Dünya eskiye nazaran daha kötüye gidiyor. fiimdi bu gidiflat› terinse çevirme zaman›. Bu sürece katk›m›z birbirimizi sevmek ve anlamak olabilir. DA bize iflte bu imkan› veriyor. Türkiye’nin kitaplar konusunda yapt›¤›n› takdir ediyorum. Hoflgörü ve anlay›fl konusunda hareket noktam›z flu olmal›: Biz o noktaya çok uzun bir sürede ve çok meflakkatli bir flekilde geldik. Bu nedenle bir anda bu durumu olumsuza çeviremeyiz. ‹flte tam da burada hoflgörü ortaya ç›k›yor. Diyalog farkl›l›kta vard›r. ‹lginçtir. Bu nedenle diyalo¤un varl›¤› farkl›l›klara ve ayr›l›klara ba¤l›d›r.
Харун Токак Сопредседатель ПДЕ Министерство образования Турции выполнило свою обязанность и удалило из учебников некоторые выражения, подразумевающие враждебность. Этот поступок должен стать примером для других республик Евразии. Низами Джаферов однажды сказал: «ДА, в конце концов, сделает нас друзьями с армянами», и, возможно, мы должны сделать это одной из наших целей. На наших площадях полно статуй, изображающих героев войны, но почему у нас нет какого-либо героя в сфере культуры? Посредством такого рода памятников мы, сами того не сознавая, воспитываем новое поколение еще более воинствующим. Я хочу отметить, что на сегодняшний день у нас недостаточно институтов, которые осуществляли бы исследования и помогали нам понимать друг друга.
Harun Tokak Diyalog Avrasya Platformu Eflbaflkan› Milli E¤itim Bakanl›¤›m›z üzerine düflen bir görevi yerine getirdi ve kitaplardaki baz› düflmanl›k ifadelerini ç›kartt›. Bu davran›fl Avrasya’n›n di¤er cumhuriyetlerine bir örnek olsun. Nizami Caferov bir gün demiflti ki, “DA bizi sonunda Ermenilerle dost edecek” belki de bunlar da dahil olmak üzere kendimize hedef koymal›y›z. Meydanlar›m›z hep savafl
120
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
kahramanlar›yla dolu. Neden herhangi bir kültür kahraman›m›z yok? Bu an›tlarla fark›nda olmadan yeni nesli daha savaflç› yetifltiriyoruz. Bugün için birbirimizi anlama ve araflt›rma ad›na enstitülerimizin yetersiz oldu¤unu belirtmek isterim.
Генрих Д. Кузнецов Председатель попечительского совета школы-интерната №56
Люди, которые собрались сегодня здесь, уже окончили школу и дискутируют о том, что нужно для того, чтобы представители нового поколения выросли такими же терпимыми, как и они сами. Это достаточно невинный мотив. Если люди выражают конструктивную критику, то в этом случае мы можем говорить о терпимости, если же, выражая критику, они действуют враждебно, то здесь о терпимости не может быть и речи. Объехав всю Турцию, я могу сказать, что здесь наблюдается развитие общества. Особенно общественные отношения находятся на достаточно высоком уровне. Реакция и отношение к иностранцам находятся на достаточно высоком уровне терпимости и понимания. После появления у меня такого рода мыслей я узнал об открытии школы № 56 в Москве. Школа достаточно современная, а ее структура полностью соответствует российским стандартам образования. - Дети должны охотно посещать школу; - Дети должны получать хорошее образование; - Дети в школе должны воспитываться в атмосфере взаимного уважения; - Ученикам необходимо показывать различные стороны жизни.
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
DAP’dan haberler новости платформы
христианской России будет преподаваться ислам?». Словно они только что узнали о том, что в России живут и мусульмане. Для установления терпимости работники учебных заведений Евразии должны делиться полученным опытом. Я также считаю, что нам повезло в том плане, что борьба с наркотиками и другими вредными привычками рассматривается в качестве подзаголовка в рамках этой конференции. Иногда на занятиях, где учителя предлагают информацию о той или иной неизвестной стране, ученики могут выражать свое недовольство, но это объективная потребность, потому что если мы хотим заложить основу будущего, в котором будет царить терпимость, то необходимо читать и близко знакомиться с особенностями других стран, помимо наших.
Mihail Meyer Prof. Dr.
Genrih D. Kuznetsov Moskova 56 no’lu okulu Mütevelli Heyeti Baflkan›
Bugün bir araya gelmifl kifliler okullar›n› bitirmifller ve yeni yetiflecek nesilden kendileri gibi hoflgörülü olmalar› için ne yap›lmas› gerekti¤ini tart›fl›yorlar. Bu oldukça masum bir gerekçe. E¤er olumlu anlamda insanlar elefltiriyorlarsa burada hoflgörüden bahsetmek mümkün ama yok e¤er düflmanca davranarak bir elefltiri varsa bunda hoflgörülü olmaktan bahsedemeyiz. Türkiye’yi gezdi¤imde toplumsal bir geliflme kaydedildi¤ini görüyoruz. Özellikle toplumsal iliflkiler oldukça seviyeli. Yabanc›lara karfl› tepki ve davran›fl oldukça hoflgörülü ve anlay›fll› bir seviyede. Benim iflte bu düflüncelerimden sonra Moskova’da 56 nolu bir okulun aç›lmas›yla karfl›laflt›m. Okul oldukça modern ve tam olarak Rusya e¤itim standartlar›na uygun bir yap›da.
Hoflgörü e¤itimi gelecek neslin bir garantisidir. Ö¤retim kurumlar›nda özellikle okulun yer ald›¤› ülkenin ana dilini ö¤renmeleri kaç›n›lmazd›r. Bunun yan›nda farkl› ülkelerin de dillerini ö¤renme amac›yla yüksek ö¤retimde farkl› bölümler vard›r. Dil üzerinde birçok kültürel de¤eri paylaflmak mümkündür. Rusya’da ‹slam alan›nda bir e¤itim verilmesi gerekti¤i gündeme geldi¤inde, milli e¤itimdeki kimi bilim adamlar› ve çal›flanlar› H›ristiyan bir Rusya’da nas›l olur da ‹slam e¤itimi verilir diye kar› ç›km›fllard›. Sanki Rusya’da Müslümanlar›n yaflad›klar›n› ilk defa ö¤reniyorlard›. Avrasya’daki e¤itim kurumu çal›flanlar› elde ettikleri tecrübeleri hoflgörüyü tesis etme amac›yla paylaflmalar› gerekir. Narkotik ve di¤er zararl› al›flkanl›klarla da mücadele edilmesinin bu konu alt bafll›¤›nda ele al›nmas›n› bir flans olarak görüyorum. Bazen bilinmeyen bir ülkeyle ilgili uzmanlar yetifltirme ad›na yap›lan e¤itimlerde ö¤renciler gönülsüz davranabilirler ama bu bir ihtiyaç. Çünkü hoflgörünün hakim oldu¤u bir gelecek haz›rlamak istiyorsak kendi d›fl›m›zdaki ülkeleri de okumak, onlar›n özelliklerini yak›ndan tan›mak bir ihtiyaçt›r.
- Çocuklar okula isteyerek gelmeliler
Ильбер Ортайлы Профессор, доктор наук
- Çocuklar iyi bir e¤itim almal›lar.
Для того чтобы страны Евразии могли лучше понять друг друга, необходимо основывать двусторонние институты. В Турции есть институты стран Евразии, и они хорошо направляют двусторонние отношения с Турцией. Такого рода институтов между нами и странами Евразии нет. Раньше в Турции был Российский археологический институт, но по какой-то причине закрылся. У нас опять есть потребность в такого рода институтах.
- Okulda ö¤renciler birbirlerine karfl› sayg›l› yetiflmeliler. - Ö¤renciye hayat›n farkl› yönleri sunulmal›.
Михаил Мейер Профессор, доктор наук Обучение терпимости – это гарантия для будущего поколения. В образовательных учреждениях, особенно в школах, обязательно должна быть возможность изучать родной язык той страны, в которой они находятся. Вместе с этим, в учреждениях высшего образования имеются также различные отделения для изучения языков других стран. Изучая язык, можно делиться различными культурными ценностями. Когда в России на повестку дня встал вопрос о необходимости предоставления образования в области ислама, некоторые ученые и работники сферы народного образования выступили против этого: «Как это в
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
‹lber Ortayl› Prof. Dr. Avrasya ülkelerinin birbirlerini daha iyi tan›yabilmeleri için karfl›l›kl› enstitüler kurulmas› gerekir. Avrupa ülkelerinin Türkiye’de enstitüleri var ve Türkiye ile ikili iliflkilerini bu enstitülerce iyi yönetiyorlar. Bizim Avrasya cumhuriyetleri aras›nda buna benzer enstitülerimiz yok. Daha önce Türkiye’de bir Rus Arkeoloji Enstitüsü vard› ama bir sebeple gitti. Bizim bu gibi enstitülere tekrar ihtiyac›m›z var.
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
121
новости платформы DAP’dan haberler
ДЕКЛАРАЦИЯ
Sonuç ve de¤erlendirme metni
Мы, представители стран Евразии, собравшиеся на форум «Терпимость и дискриминация в образовании», организованный по инициативе Платформы Диалог Евразия 1416 ноября 2008 года в отеле «Риксос Текирова»/Анталья, верим в важность образования в борьбе против насилия, расизма, ксенофобии, агрессивного национализма, нарушения прав человека, нетерпимости и других проявлений дискриминации, все более распространяющихся в последнее время во всем мире. На долю родителей, СМИ, международных и общественных организаций выпадает огромная роль в деле воспитания в новом поколении толерантности и уважения к правам человека и идеям демократии. Важное место в этой борьбе занимают учебно-образовательные заведения, в стенах которых происходит становление будущих поколений. Мы понимаем толерантность в соответствии с декларацией ЮНЕСКО как готовность с уважением относиться к отличающимся от собственных убеждениям и взглядам других людей. Толерантность является не только этической категорией, но и международной политической и правовой ответственностью.
14-16 Kas›m 2008 tarihleri aras›nda Rixos Tekirova-Antalya Oteli’nde Diyalog Avrasya Platformu organizatörlü¤ünde gerçeklefltirilen “E¤itimde Hoflgörü ve Ayr›mc›l›k” forumuna kat›lanlar afla¤›daki sonuçlara varm›fllard›r:
Мы заявляем: 1. Мы убеждены, что современное образование является одним из важнейших путей утверждения ценностей толерантности и взаимного уважения в среде культурных, общественных и политических элит в странах Евразии; 2. Основной целью воспитания в духе толерантности должно быть уважение чувства человеческого достоинства. В культурно-образовательных программах учебных заведений (особенно педагогических факультетов и факультетов повышения квалификации) следует на первый план выдвинуть подготовку педагогических кадров, способных осознавать важность этой тематики в процессе общения между учителями и учениками; 3. В борьбе против нетерпимости и дискриминации в образовании следует использовать соответствующие положения из ряда источников, свидетельствующих о важности толерантного и уважительного отношения к другим верам, традициям и культурам, – из международных соглашений по правам человека, духовно-религиозных наставлений, а также из культурного опыта человечества; 4. Считаем необходимым продолжить концептуальную разработку терминов, связанных в разных культурах с понятием толерантности, поскольку от четкости его трактовки зависит эффективность продвижения соответствующих общественных и культурных стратегий в современной Евразии; 5. Необходимо проведение анализа образовательных программ и учебных пособий с точки зрения отражения в них ценностей толерантности, налаживание совместной работы министерств образования и общественных организаций стран Евразии; 6. Разработать проект поддержки существующих и создания новых научно-практических и образовательных центров евразийских культур, в функции которых входили бы: исследование наследия культурных и духовных традиций стран Евразии, образовательно-просветительская и издательская деятельность, организация стажировок учащихся стран Евразии, организация международных и региональных конференций по проблемам евразийского культурного единства и многообразия, а также подготовка учебно-образовательных программ и пособий, ориентированных на воспитание подрастающего поколения в духе толерантности, взаимного уважения, нравственных идеалов и ценностей здорового образа жизни; 7. В рамках периодических форумов, организуемых Платформой Диалог Евразия осуществлять регулярный мониторинг реализации данных предложений и рекомендаций.
122
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
Biz Avrasya ülkeleri temsilcileri olarak son zamanlarda dünyada h›zla yay›lan fliddet, ›rkç›l›k, etnik milliyetçilik, tahammülsüzlük, insan haklar›n›n yerine getirilmemesi ve di¤er ayr›mc› tutumlarla mücadelede e¤itimin büyük önem tafl›d›¤›na inanmaktay›z. Uluslararas› sivil toplum kurulufllar› ve aileler, yeni nesli hoflgörü ikliminde, insan haklar›na ve demokratik fikirlere sayg› kültürüyle yetifltirme noktas›nda önemli bir rol oynamaktad›r. Ayr›ca yeni neslin belirtilen bu niteliklere sahip olmas›nda e¤itim kurumlar›n›n hayatî önemi ortadad›r. 1. “Hoflgörü” kavram› farkl› ülke ve toplumlarda çeflitli anlamlara gelmektedir. Hoflgörüyü UNESCO, “Farkl› düflüncelere sahip insanlar›n fikir ve görüfllerini kabul etmeye haz›r olmak” fleklinde tan›mlamaktad›r. fiunu belirtmeliyiz ki, hoflgörü sadece etik bir sorumluluk de¤il, ayn› zamanda uluslararas› politik ve hukuki bir görevdir. Avrasya ülkelerindeki hoflgörüye, karfl›l›kl› ilgi ve yard›ma dayal› olarak uygulanan günümüz e¤itiminin toplumlar› bar›fla götüren ana yollar›ndan biri oldu¤una inan›yoruz. 2. Tahammülsüzlük ve ayr›mc›l›k insan›n muhatab›n›n özel haklar›n› yok saymas›ndan kaynaklanmaktad›r. Bu sebeple hoflgörüye dayanan e¤itimin kayna¤›, insan haklar›na sayg› olmal›d›r. Bu amac›n yerine getirilmesi için e¤itim kurumlar›n›n ve özellikle de yüksekö¤retim kurumlar›n›n e¤itim ve kültür programlar› çerçevesinde ö¤renciyle ö¤reten aras›ndaki diyalogun gereklili¤inin önemini kavram›fl ö¤retmenlerin yetifltirilmesi, üzerinde durulmas› gereken ilk proje olmal›d›r. 3. ‹nsan haklar›yla ilgili uluslararas› anlaflmalar›n da aç›kça belirtti¤i gibi, ayr›mc›l›¤a karfl› mücadelede ve farkl› din, gelenek ve kültürler aras›nda sayg› ve tolerans›n önemi özellikle e¤itimde dikkate al›nmal›d›r. 4. Günümüzde Avrasya’da ayr›mc›l›¤a karfl› mücadelede toplumsal ve kültürel amaçlar›n yerine getirilmesi ba¤lam›nda, farkl› kültürlerde hoflgörü ve tolerans kavramlar› ile ilgili terimlerin aç›kl›¤a kavuflturulmas›n›n gerekli oldu¤u düflüncesindeyiz. 5. Avrasya ülkelerinin e¤itim programlar› ve ders kitaplar›ndaki hoflgörüyle ilgili de¤erlerin daha da öne ç›kar›lmas› gerekti¤i düflüncesindeyiz. Forma kat›lan ülkelerde sivil toplum kurulufllar›n›n da bu yöndeki çal›flmalar›n›n teflvik edilmesi gerekti¤i kanaatindeyiz. 6. Görevleri aras›nda Avrasya ülkelerinin kültürel ve manevi geleneklerinin araflt›rmas› ve tan›t›m›, e¤itim ve yay›n faaliyetleri, Avrasyal› ö¤renciler için staj imkanlar›n›n sa¤lanmas›, Avrasya’da kültür çeflitlilik konular›nda bölgesel ve uluslararas› konferanslar›n düzenlenmesi ve ayr›ca hoflgörü ve karfl›l›kl› ilgi ve yard›ma dayal› e¤itim programlar› ve ders kitaplar›n›n haz›rlanmas›n›n da yer ald›¤› Avrasya Kültür E¤itim ve Araflt›rma Merkezi’nin kurulmas› sa¤lanmal›d›r. 7. Diyalog Avrasya Platformu’nun düzenledi¤i forumlar çerçevesinde sunulan tekliflerin kontrolünü gerçeklefltirmeliyiz.
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
новости платформы DAP’dan haberler
VIII общее собрание Платформы Диалог Евразия состоялось в Анталье Сезер Чакмак Корреспондет журнала «ДА» в РФ.
Diyalog Avrasya Platformu VIII. Genel Kurul toplant›s› Antalya’da yapıldı Sezer Çakmak DA dergisi Moskova muhabiri.
‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎË Ì‡ˆËÓ̇θÌ˚ı ÍÓÏËÚÂÚÓ‚ è·ÚÙÓÏ˚ ÑˇÎÓ„ Ö‚‡ÁËfl ÒÓ·‡ÎËÒ¸ 16 ÌÓfl·fl 2008 „Ó‰‡ ‚ ÓÚÂΠ«êËÍÒÓÒ íÂÍËÓ‚‡» (ÄÌڇθfl) ‰Îfl ÚÓ„Ó ˜ÚÓ·˚ ‰‡Ú¸ ÓˆÂÌÍÛ ÏÂÓÔËflÚËÈ, Ôӂ‰ÂÌÌ˚ı Á‡ Ô‰˚‰Û˘ËÈ ÔÂËÓ‰, Á‡Ô·ÌËÓ‚‡Ú¸ ÏÂÓÔËflÚËfl ̇ ÔÂËÓ‰ 2008-2010 „Ó‰Ó‚, ÔËÌflÚ¸ ÌÓ‚˚ı ˜ÎÂÌÓ‚ Ë Ó·ÒÛ‰ËÚ¸ ‚ÓÔÓÒ˚, ÒÚÓfl˘Ë ̇ ÔÓ‚ÂÒÚÍ ‰Ìfl.
è
Ç ÔÂ‚Û˛ Ә‰¸ Û˜‡ÒÚÌËÍ‡Ï ÒÓ·‡ÌËfl ·˚ÎË Ô‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ˚ ÏÂÓÔËflÚËfl Ôӯ‰¯Ë Á‡ ËÒÚÂͯËÈ ÔÂËÓ‰ ‚ ì͇ËÌÂ, êÓÒÒËË, 퇉ÊËÍËÒÚ‡ÌÂ, ä˚„˚ÁÒÚ‡ÌÂ Ë ä‡Á‡ıÒÚ‡ÌÂ. éÚ˜ÂÚ˚ Ó ÏÂÓÔËflÚËflı ‚ ‡Ï͇ı ÒÚ‡Ì˚ ·˚ÎË Á‡˜ËÚ‡Ì˚ Ô‰Ò‰‡ÚÂÎflÏË Ì‡ˆËÓ̇θÌ˚ı ÍÓÏËÚÂÚÓ‚.
124
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
Ç ıӉ Á‡Ò‰‡ÌËfl ·˚Î ‡ÒÒÏÓÚÂÌ ‚ÓÔÓÒ Ó Á‡fl‚Í Å·ÛÒË Ì‡ ˜ÎÂÌÒÚ‚Ó ‚ è·ÚÙÓÏ ÑˇÎÓ„ Ö‚‡ÁËfl. Ç ıӉ Ôӂ‰ÂÌÌÓ„Ó „ÓÎÓÒÓ‚‡ÌËfl Å·ÛÒ¸ ÔÓÎۘ˷ ·Óθ¯ËÌÒÚ‚Ó „ÓÎÓÒÓ‚, ÔÓÒΠ˜Â„Ó Â¯ÂÌËÂ Ó Â ˜ÎÂÌÒÚ‚Â ·˚ÎÓ ÔËÌflÚÓ Ô‰Ò‰‡ÚÂÎÂÏ è·ÚÙÓÏ˚. Å˚ÎÓ ÔËÌflÚÓ Â¯ÂÌËÂ Ó Ôӂ‰ÂÌËË ÒÎÂ‰Û˛˘Ëı ÏÂÓÔËflÚËÈ, ‚˚·‡ÌÌ˚ı ËÁ Ô‰ÎÓÊÂÌÌ˚ı: Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÍÓÏËÚÂÚÓÏ ÉÛÁËË 3 «ÑˇÎÓ„ÒËÏÔÓÁËÛχ» ‚ χ 2010 „Ó‰‡, ÍÓÏËÚÂÚÓÏ ä‡Á‡ıÒڇ̇ – «ÑˇÎÓ„Á‡Ò‰‡ÌËfl» ‚ 2009 „Ó‰Û, ‡ ÍÓÏËÚÂÚÓÏ ì͇ËÌ˚ – ÔÓ„‡ÏÏ˚ óËÌ„ËÁ‡ ÄÈÚχÚÓ‚‡. çÓ‚˚Ï Û˜‡ÒÚÌËÍ‡Ï è·ÚÙÓÏ˚ ·˚ÎË ‚Û˜ÂÌ˚ ˜ÎÂÌÒÍË „‡ÏÓÚ˚, ÔÓ‰ÔËÒ‡ÌÌ˚ Ô‰Ò‰‡ÚÂÎÂÏ.
iyalog Avrasya Milli Komite Temsilcileri geçmifl dönem faaliyetlerini de¤erlendirmek, 2008-2010 dönemi etkinliklerini planlamak, yeni üyelikleri kabul etmek ve gündemdeki maddeleri görüflmek üzere 16 Kas›m 2008’de Antalya Tekirova Rixos Otel’de bir araya geldiler.
D
‹lk olarak Ukrayna, Rusya, Tacikistan, K›rg›zistan, Kazakistan’›n geçmifl dönem etkinlikleri kat›l›mc›lara sunuldu. Ülke etkinlik sunumlar›n› Milli Komite Baflkanlar› yapt›lar. Devam eden toplant›da gündeme Belarus’un Platform üyelik müracaat› üyelerin oyuna sunuldu. Yap›lan oylamada kat›l›mc›lar›n ço-
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
DAP’dan haberler новости платформы
Выборы председателя è‰Ò‰‡ÚÂÎÂÏ è·ÚÙÓÏ˚ ÑˇÎÓ„ Ö‚‡ÁËfl ̇ ÏÓÏÂÌÚ Á‡Ò‰‡ÌËfl fl‚ÎflÎÒfl ‰ËÂÍÚÓ àÌÒÚËÚÛÚ‡ ‚ÓÒÚÓÍӂ‰ÂÌËfl êÓÒÒËÈÒÍÓÈ Ä͇‰ÂÏËË Ì‡ÛÍ êÓÒÚËÒ·‚ ÅÓËÒӂ˘ ê˚·‡ÍÓ‚. ç‡ ÔÎÂ̇ÌÓÏ Á‡Ò‰‡ÌËË è·ÚÙÓÏ˚ „ÓÒÔÓ‰ËÌ ê˚·‡ÍÓ‚ ·˚Î ËÁ·‡Ì ̇ ‰ÓÎÊÌÓÒÚ¸ „·‚ÌÓ„Ó ÒÓ‚ÂÚÌË͇. Ç ÓÚÌÓ¯ÂÌËË ÌÓ‚˚ı ÔÂÚẨÂÌÚÓ‚ ̇ ÔÓÒÚ Ô‰Ò‰‡ÚÂÎfl è·ÚÙÓÏ˚ ̇ˆËÓ̇θÌ˚ ÍÓÏËÚÂÚ˚ ËÁ ÄÁ·‡È‰Ê‡Ì‡, ä˚„˚ÁÒڇ̇, ì͇ËÌ˚, Å·ÛÒË, 퇉ÊËÍËÒڇ̇, íÛˆËË, íÛÍÏÂÌËÒڇ̇, ä‡Á‡ıÒڇ̇ Ë ÉÛÁËË ‚˚Ò͇Á‡ÎËÒ¸ Á‡ ͇̉ˉ‡ÚÛÛ é‡Á‡ÎË̇ çÛ·̇ å˚͇Ò˚Ïӂ˘‡ ËÁ ä‡Á‡ıÒڇ̇. êÓÒÒËÈÒ͇fl ˆËfl Ê ‚˚‰‚ËÌÛ· ͇̉ˉ‡ÚÛÛ ï‡Û̇ íÓ͇͇. Ç ÓÚÌÓ¯ÂÌËË Í‡Ì‰Ë‰‡ÚÛ˚ çÛ·̇ é‡Á‡ÎË̇ ·˚ÎË ÓÔÓ¯ÂÌ˚ ‚Ò ۘ‡ÒÚÌËÍË Á‡Ò‰‡ÌËfl, Ë ·Óθ¯ËÌÒÚ‚ÓÏ „ÓÎÓÒÓ‚ ÓÌ ·˚Î ËÁ·‡Ì ̇ ÔÓÒÚ Ô‰Ò‰‡ÚÂÎfl è·ÚÙÓÏ˚ ̇ ÔÂËÓ‰ Ò 2008 ÔÓ 2010 „Ó‰. Å˚ÎÓ ‚˚‰‚ËÌÛÚÓ Ô‰ÎÓÊÂÌË ӷ ËÁ·‡ÌËË ÒÓÔ‰Ò‰‡ÚÂÎfl. Ç Ò‚flÁË Ò ˝ÚËÏ Í‡Ì‰Ë‰‡ÚÛ‡ ï‡Û̇ íÓ͇͇ ·˚· ÔÓÒÚ‡‚ÎÂ̇ ̇ „ÓÎÓÒÓ‚‡ÌËÂ Ë Â‰ËÌӄ·ÒÌÓ Ó‰Ó·Â̇. Ç Ò‚flÁË Ò ÚÂÏ, ˜ÚÓ ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘ËÈ „Â̇θÌ˚È ÒÂÍÂÚ‡¸ ÔÓÊ·ΠÛÈÚË ÒÓ Ò‚ÓÂ„Ó ÔÓÒÚ‡, ÌÓ‚˚Ï „Â̇θÌ˚Ï ÒÂÍÂÚ‡ÂÏ ·˚Π‰ËÌӄ·ÒÌÓ ËÁ·‡Ì àÒχËÎ í‡Ò. çÛÎ‡Ì é‡Á‡ÎËÌ Ôӷ·„Ó‰‡ËΠ̇ˆËÓ̇θÌ˚ ÍÓÏËÚÂÚ˚ ÂÒÔÛ·ÎËÍ Ö‚‡ÁËË Á‡ ÔÓ‰‰ÂÊÍÛ Â„Ó Í‡Ì‰Ë‰‡ÚÛ˚ ̇ ÔÓÒÚ Ô‰Ò‰‡ÚÂÎfl è·ÚÙÓÏ˚ ‚ ÌÓ‚ÓÏ ÔÂËÓ‰Â. éÌ ÓÚÏÂÚËÎ, ˜ÚÓ ÔÓÌËχÂÚ Ò¸ÂÁÌÓÒÚ¸ Ò‚ÓËı Ó·flÁ‡ÌÌÓÒÚÂÈ, Ë ˜ÚÓ, Ú‡Í ÊÂ Í‡Í Ô‰˚‰Û˘Ë Ô‰Ò‰‡ÚÂÎË, ·Û‰ÂÚ ÒÚÂÏËÚ¸Òfl ‚ÌÂÒÚË Ò‚ÓÈ ‚Í·‰ ‚ ‡Á‚ËÚË ‰Ë‡ÎÓ„‡ ‚ Ö‚‡ÁËË. éÚÏÂÚË‚, ˜ÚÓ ÑÄ ÛÊ ÒÙÓÏËÓ‚‡Î‡ ÒÚÛÍÚÛÛ, ÍÓÚÓ‡fl ËÏÂÂÚ ‚ÌÛ¯ËÚÂθÌÛ˛ ÒËÎÛ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, „ÓÒÔÓ‰ËÌ é‡Á‡ÎËÌ ÔÓ‰˜ÂÍÌÛÎ, ˜ÚÓ ÔÓ„‡ÏÏ˚, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÏ˚ ‚ ‡Á΢Ì˚ı Òڇ̇ı Ö‚‡ÁËË, ‰ÂÏÓÌÒÚËÛ˛Ú ÔÓÚ·ÌÓÒÚ¸ ‚ ‰Ë‡ÎÓ„Â ‚Ó ‚ÒÂÏ ÏËÂ. «íÓ, ˜ÚÓ ÅÓ„ ÒÓÚ‚ÓËÎ ä‡Á‡ıÒÚ‡Ì ÏÂÒÚÓÏ, „‰Â ÊË‚ÛÚ Î˛‰Ë ‡ÁÌ˚ı ̇ˆËÓ̇θÌÓÒÚÂÈ, fl‚ÎflÂÚÒfl ‰Îfl Ì‡Ò ·Óθ¯ËÏ ÔβÒÓÏ. ü ·Î‡„Ó‰‡˛ Ò‚ÓËı ÍÓÎ΄ Ë ï‡Û̇ íÓ͇͇. Ä Ú‡ÍÊ ıÓ˜Û Ôӷ·„Ó‰‡ËÚ¸ ÚÛˆÍËı ·‡Ú¸Â‚ Á‡ ÚÓ, ˜ÚÓ ‰ÂÒflÚ¸ ÎÂÚ Ì‡Á‡‰ ÓÌË ‚ÁflÎË Ì‡ Ò·fl Ú‡ÍÛ˛ Ó·flÁ‡ÌÌÓÒÚ¸, Í‡Í ÒÓÁ‰‡ÌË ˝ÚÓÈ è·ÚÙÓÏ˚. å˚ ÔÓÌflÎË, ˜ÚÓ Ú‡ÍÓ ‰Ó·Ó‰ÂÚÂθ Ë Î˛·Ó‚¸ Í ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ», – Ò͇Á‡Î ÓÌ.
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
ile 2008-2010 Dönem Baflkanl›¤›na seçilirken Harun Tokak Eflbaflkanl›¤a atand›.
¤unluk oyunu alan Belarus’un üyeli¤i Platform Baflkanl›¤›nca kabul edildi.
Genel Sekreter ErToplant›da Gürciskam Tufan Aytav’›n tan 2010’da III. Diyalog kendi iste¤iyle görevinSempozyumu’nun Maden ayr›lmak istemesi y›s ay›nda, Kazakisnedeniyle boflalan Getan’da 2009 Diyalog nel Sekreterli¤e ise oytoplant›s› ve Ukraybirli¤i ile ‹smail Tas gena’da Cengiz Aytmatov tirildi. program› yap›lmas› kuПредседатель Платформы Диалог rulda kabul edildi. PlatNurlan Orazalin DöЕвразия Нурлан Оразалин forma üyelik müracaat› nem Baflkanl›¤›na seçilDiyalog Avrasya Platformu Dönem yapan yeni kat›l›mc›lamesi dolay›s›yla adayl›Baflkan› Nurlan Orazalin r›n üyeliklerinin kabul ¤›n› destekleyen Avrasedilmesinin ard›ndan baflkan taraf›nya Cumhiriyetleri Milli Komitelerine tedan imzalanan beratlar› takdim edildi. flekkür etti. Kendisine verien bu görevin
Genel Baflkanl›k seçimi Diyalog Avrasya Platformu Dönem Baflkanl›¤›n› Rusya Bilimler Akademisi fiarkiyat Enstitüsü Mürüdü Rostislav Borisoviç R›bakov yap›yordu. Süresi dolan R›bakov, Platformun Bafldan›flmanl›¤›na getirildi. Yeni baflkan adaylar› konusunda fikirleri al›nan milli komitelerden Azerbaycan, K›rg›zistan, Ukrayna, Belarus, Tacikistan, Türkiye, Türkmenistan, Kazakistan Gürcistan Kazakistan’dan Nurlan Orazalin Mirkas›moviç’i aday olarak gösterirken Rusya Federasyonu Türkiye’den Kurucular Kurulu üyesi Harun Tokak’› aday gösterdi. Yap›lan oylamada Nurlan Orazalin oybirli¤i
ciddiyetini kavrad›¤›n› ve kendinden önceki baflkanlar gibi Avrasya’da diyalo¤un geliflmesine katk›da bulunmaya çal›flaca¤›n› belirtti. DA’n›n art›k etki gücüne sahip bir yap›ya kavufltu¤unu belirten Orazalin, Avrasya’n›n farkl› cumhuriyetlerinde yap›lan programlar›n, dünyan›n diyalo¤a ihtiyac› oldu¤unu gösterdi¤ini vurgulad›. “Kazakistan’›n Allah taraf›ndan farkl› milletlerin yaflad›¤› bir yer olmas› da bizim için bir art›d›r. Meslektafllar›ma, Harun Tokak’a teflekkür ederim. Bundan on y›l önce Türkiyeli kardefllerin böylesi bir sorumlulu¤un alt›na girmifl olmalar›ndan dolay› da onlara teflekkür ediyorum. Erdemin, insan sevgisinin ne demek oldu¤unu anlad›k.” dedi.
Вручение членских грамот новым участникам Платформы / Yeni üyelerin üyelik belgelerinin takdimi
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
125
новости платформы DAP’dan haberler
Сопредседатель платформы «Диалог Евразия» Харун Токак и генеральный секретарь платформы Исмаил Тас нанесли визит Министру молодежи и спорта Азербайджана Азаду Рагимову.
Работа по развитию диалога продолжается и в Азербайджане Сопредседатель Платформы Диалог Евразия Харун Токак и генеральный секретарь платформы Исмаил Тас приехали в Азербайджан с целью обсуждения деятельности местного отделения Платформы. Председатель национального комитета Азербайджана, глава Центра культуры им. Ататюрка депутат Низами Джаферов и члены комитета Азербайджана собрались вместе. На собрании было принято решение о проведении в Азербайджане ряда мероприятий в рамках программы «Баку – столица ислама 2009», среди которых будут иметь место заседания круглых столов. Кроме этого, делегация нанесла визит советнику главы государства по вопросам политики и общественной жизни Али Хасанову. В ходе визита Али Хасанов отметил важность деятельности Платформы Диалог Евразия с точки зрения установления диалога в регионе и подчеркнул свою готовность оказывать поддержку всем начинаниям этой общественной организации.
Azerbaycan’da diyalog çal›flmalar› devam ediyor Diyalog Avrasya Platformu Eflbaflkan› Harun Tokak ve Genel Sekreter ‹smail Tas, Platformun çal›flmalar›yla ilgili Azerbaycan’a bir ziyarette bulundu. DAP Azerbaycan Milli Komite Baflkan›, Atatürk Kültür Merkezi Baflkan› Milletvekili Nizami Caferov ve Azerbaycan Komite üyeleriyle bir araya gelindi. Azerbaycan’da baflta yuvarlak masa toplant›lar› olmak üzere “2009 y›l› Bakü ‹slam Baflkenti” program› çerçevesinde bir tak›m etkinliklerin yap›lmas›na kararlaflt›r›ld›. Heyet ayr›ca Azerbaycan Devlet Baflkan› Siyasi ve ‹çtimai ‹fller Dan›flman› Ali Hasanov’u ziyaret etti. Ziyarette Ali Hasanov DAP’›n bölgenin diyalo¤u için çok önemli bir sivil toplum kuruluflu oldu¤unu ve her zaman desteklemeye devam edece¤ini söyledi.
Diyalog Avrasya Platformu Eflbaflkan› Harun Tokak ve Genel Sekreter ‹smail Tas Azerbaycan Gençlik ve Spor Bakan› Azad Rahimov’u makam›nda ziyaret etti.
Встречи в Анкаре Представители Генерального секретариата Платформы Диалог Евразия посетили посольства странчленов Платформы в Анкаре. В ходе встреч, проведенных в посольствах Кыргызстана, Узбекистана и Украины, дипломаты получили информацию о платформе и ее деятельности. Кроме того, были обсуждены вопросы организации мероприятий, планируемых в странах-участниках Платформы и на территории всей Евразии.
Avrasya için Ankara zirvesi Diyalog Avrasya Platformu Genel Sekreterli¤ince Platforma üye ülkelerin Ankara’daki büyükelçiliklerine ziyarette bulunuldu. K›rg›zistan, Özbekistan ve Ukrayna Ankara büyükelçileriyle yap›lan görüflmelerde Platform ve faaliyetleri hakk›nda bilgi verildi. Ülkeler ve Avrasya co¤rafyas› kapsam›nda ortak yap›labilecek programlar görüflüldü.
126
Д И А Л О Г Н АЧ И Н А Е Т С Я С « Д А »
ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ ВЕСНА 2009, 28 НОМЕР
DAP’dan haberler новости платформы
В Киеве почтили память Яхьи Кемаля Беятлы и Чингиза Айтматова В связи с провозглашением 2008 года годом Яхьи Кемаля Беятлы в Турции был проведен ряд мероприятий. За несколько дней до завершения символичного года память великого писателя и поэта почтили и в Киеве, где была организована конференция, посвященная 50-й годовщине со дня смерти Яхьи Кемаля. Примерно в то же время в Киеве прошла другая конференция, посвященная 80-летию со дня рождения великого кыргызского писателя Чингиза Айтматова. В 80-ю годовщину со дня рождения всемирно известного писателя Кыргызстана Чингиза Айтматова под руководством представительства Платформы Диалог Евразия в Киеве и при участии посольства Кыргызстана в Украине и Союза писателей Украины был организован вечер памяти писателя. В программе приняли участие: посол Кыргызстана в Украине Эркин Мамкулов, сопредседатель Платформы Диалог Евразия Харун Токак, председатель украинского комитета Платформы Владимир Сергейчук, известные деятели искусства и представители мира литературы Украины, дипломаты и поклонники творчества писателя.
Kiev’de Yahya Kemal ve Aytmatov birlikte an›ld› Türkiye’de “2008 Yahya Kemal Y›l›” münasebetiyle pek çok etkinlik yap›ld›. 2008’in bitmesine say›l› günler kala bir haber de Ukrayna’n›n baflkenti Kiev’den geldi. Yahya Kemal ölümünün 50’nci y›l›nda Kiev’de düzenlenen bir konferansla an›ld›. Ayn› anda Kiev’de düzenlenen bir baflka konferans ise do¤umunun 80’inci y›ldönümü sebebiyle K›rg›z yazar Cengiz Aytmatov içindi. K›rg›zistan’›n dünyaca ünlü yazar› Cengiz Aytmatov, do¤umunun 80’inci y›l dönümünde Ukrayna’n›n baflkenti Kiev’de Diyalog Avrasya Platformu Ukrayna temsilcili¤inin öncülü¤ünde düzenlenen törenle an›ld›. K›rg›zistan’›n Ukrayna Büyükelçili¤i, Ukrayna’daki K›rg›zistanl›lar Derne¤i, Ukrayna Yazarlar Birli¤i ve Diyalog Avrasya Platformu’nun (DAP) gerçeklefltirdi¤i anma törenine; K›rg›zistan’›n Ukrayna Büyükelçisi Erkin Mamkulov, Türkiye’den DAP Eflbaflkan› Harun Tokak, DAP Ukrayna Komite Baflkan› Prof. Dr. Volodimir Sergeyçuk’un yan› s›ra, Ukrayna’n›n sanat ve edebiyat dünyas›n›n önde gelen isimleri, diplomatlar ve yazar›n sevenleri kat›ld›.
D‹YALOG AVRASYA BAHAR 2009, SAYI: 28
Вклад Казахстана в работу Платформы Диалог Евразия Сопредседатель Платформы Диалог Евразия Харун Токак и генеральный секретарь Платформы Исмаил Тас приняли участие в заседании национального комитета Казахстана. На заседании, в котором приняли участие новый председатель Платформы Диалог Евразия Нурлан Оразалин и члены национального комитета Казахстана, обсуждались пути воплощения в жизнь решений, принятых на заседании Общего собрания Платформы в Антальи. Кроме этого, было проведено заседание круглого стола, темой которого стали перспективы развития отношений между Казахстаном и Турцией.
Kazakistan, Diyalog Avrasya Platformuna heyecan katt› Diyalog Avrasya Platformu Eflbakan› Harun Tokak ve Platform Genel Sekreteri ‹smail Tas Kazakistan Milli Komite toplant›s›na kat›ld›lar. Diyalog Avrasya Platformu Dönem Baflkan› Nurlan Orazalin ve Kazakistan Milli Komite üyeleri ile yap›lan toplant›da Antalya’da yap›lan Genel Kurul toplant›s›nda ele al›nan kararlar›n nas›l gerçeklefltirilece¤i görüflüldü. Ayr›ca Kazakistan ve Türkiye aras›ndaki iliflkilerin gelifltirilmesi için yuvarlak masa toplant›s› yap›ld›.
D‹YALOG
EVET’LE
BAfiLAR
127