SpeurWIJZER

SpeurWIJZER Hallo, welkom in Museum Prinsenhof Delft!

Dit is een heel oud gebouw. Lang geleden was het een klooster, daarna het woonhuis van een prins.

Nu is het een museum. In een museum kun je een verzameling van voorwerpen zien. Jullie verzamelen vast ook iets. Schrijf allemaal hiernaast het mooiste voorwerp uit je verzameling op.

Op de speurplaat hiernaast staan details van schilderijen en beelden. Speur in het museum naar deze schilderijen en beelden. Bij elk detail staat een cijfer en hoort een opdracht. Op de speurplaat staan tussen de voetstappen de nummers van de zalen. Dat maakt het zoeken iets makkelijker.

De opdrachten staan in deze speurWIJZER.

Jullie maken samen de opdracht

Een kind maakt de opdracht

Een volwassene maakt de opdracht

Ik vind het leuk dat jullie er zijn. Wie ik ben?

Ga snel aan de slag en dan komen jullie er vanzelf achter.

Loop naar zaal 3. Daar vinden jullie het eerste detail van de speurplaat.

Veel plezier!

Groeten van‌

LET OP NIET met je vinger en potlood de schilderijen of beelden aanraken of tegen de muur leunen.

TIP Willen jullie meer weten over de verhalen in dit museum, bekijk dan de striptekeningen in deze speurWIJZER.

1

Hebben jullie het schilderij gevonden dat bij het eerste detail hoort? Goed zo.

Kijk ook naar de andere twee portretten naast dit schilderij.

Op deze portretten staat dezelfde man.

Vul het paspoort verder in.

Naam:

Bijnaam:

Geboorteland:

Geboorteplaats:

Duitsland

Nassau

Geboortedatum:

Sterfdatum:

24 april

10 juli

Kleur ogen:

Hoe oud is Willem van Oranje geworden? jaar

2

Hier zien jullie de vier vrouwen van Willem. Maar, wanneer was hij met wie getrouwd?

Vul de juiste naam in 1551 Willem

1561 Willem

Anna van Saksen

1575 Willem

1583 Willem

3

Dit is de vriend van Willem.

Hoe heet de vriend van Willem?

TIP Kijk op het tekstbord naast het schilderij.

3

Willem

Filips II

Beeldenstorm 1566

Toen Willem van Oranje leefde was Nederland groter dan nu en heette het de Nederlanden.

Bij de Nederlanden hoorde toen: Nederland, BelgiĂŤ en KTWDLATQF. Hebben jullie ooit gehoord van KTWDLATQF? Ik ook niet.

Volgens mij is het geheimschrift.

Welk land is KTWDLATQF? A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z a KTWDLATQF Kijk op de landkaart of jullie antwoord klopt.

Vroeger was Filips II de Heer der Nederlanden. Hij was dus de baas hier. Filips II was ook de koning van Spanje.

4

Hier zien jullie een oude kaft.

Van welk boek was dit de kaft? Omcirkel het juiste antwoord.

A. B. C. D.

Een kookboek Een bijbel Een dagboek Een leesboek

In de strip zien jullie dat er beelden kapot gemaakt worden. Dit zie je ook op een schilderij in deze zaal.

Hoe heet dit schilderij?

5

Dit is de Hertog van Alva, hij werkt voor Filips II. Alva komt naar de Nederlanden en moet de mensen die in protest komen tegen Filips II straffen. De tekening van Alva is nog niet af.

Zie jij wat hij mist?

Maak de tekening af.

5

6

Deze wapens heten hellebaarden.

Wie zouden deze wapens gebruikt hebben?

Jullie hebben het vast al door. Filips II is zo boos op de protestanten in de Nederlanden dat hij soldaten stuurt. Gelukkig heeft Willem ook soldaten.

Een lange oorlog begint…. de Nederlandse Opstand.

Verander in een standbeeld.

Stel je voor: jullie zijn soldaten tijdens de Nederlandse Opstand.

Ga in een vechthouding staan voor de wapens. Sta 5 tellen helemaal stil, net als een beeld.

Misschien kan iemand wel een foto van jullie beeld maken.

PAS OP raak de wapens niet aan.

Tijdens de oorlog is een lied geschreven dat jullie vast kennen.

Vul het Wilhelmus verder in en zing het uit volle borst.

Wilhelmus van ben ik, van Duitsen bloed, Den getrouwe blijf ik tot in den Een Prinse van Oranje ben ik, vrij, onverveerd, Den

van Hispanje

heb ik altijd Trouwens, het was best gevaarlijk om dit lied te zingen tijdens de oorlog.

Hoorde een soldaat van Filips II dat je dit lied zong, dan was je nog niet jarig…

Plaspauze Heeft er toevallig iemand hoge nood?

Geen probleem. In deze en de volgende zaal zijn wc’s.

Gelukkig zijn dit niet van die oude wc’s uit Willems tijd…

7

7

Willem woonde in het Prinsenhof omdat hij hier veilig was voor de soldaten van Filips II. Althans, dat dacht hij‌

Wat denken jullie dat er is gebeurd op deze plek?

Plak de stickers van Willem van Oranje en zijn moordenaar Balthasar Gerards op de juiste plaats in de plattegrond.

De stickers vinden jullie op het stickervel.

8

Balthasar Gerards gebruikte een modern wapen voor die tijd: een radslotpistool. In de vitrine hangt zo’n pistool. Je moet veel handelingen verrichten voordat je ermee kan schieten.

Wat is de juiste volgorde van de handelingen? (bijv. ACBD) A. B. C. D.

het rad opwinden met een sleutel pistool laden met kogels overhalen trekker kruid in pistool doen

De juiste volgorde:

9

Dit is de zoon van Willem van Oranje.

Wat is zijn naam?

9

Ook op de andere schilderijen in deze zaal staan (verre) familieleden van Willem. Zij zijn belangrijk geweest voor Nederland: stadhouders, koningen en koninginnen.

Ik vind dat de schilderijen op elkaar lijken. Sommige voorwerpen zie je namelijk op meerdere schilderijen. Zoals de mantel.

Wie van jullie kan het snelst nog 3 voorwerpen vinden die op meerdere schilderijen staan? Tel af van 3 tot 1 en begin‌

Bij welke letter staan de personen in de juiste chronologische volgorde: bij B, H of P? B: koning Willem II, stadhouder Willem III, stadhouder Frederik Hendrik H: stadhouder Frederik Hendrik, stadhouder Willem III, koning Willem II P: stadhouder Frederik Hendrik, koning Willem II, stadhouder Willem III Letter: De letter die jullie hebben net hebben opgeschreven, is de beginletter van het lievelingsdier van Willem van Oranje.

Wat is het lievelingsdier van Willem van Oranje

Controleer je antwoord bij het beeld van Willem.

10

Dit is Hugo de Groot. Hij was een slim en een belangrijk man. Maar niet iedereen was blij met Hugo. Hij werd zelfs gevangen gezet in een kasteel. Zo slim als Hugo was, wist hij te ontsnappen.

Hoe is Hugo de Groot ontsnapt?

TIP kijk goed rond in deze zaal.

11

Dit is de familie Vredenburch van Adrichem.

Families waren vroeger heel rijk of heel arm.

Zijn deze kinderen arm of rijk?

Arm/Rijk, omdat

11

Bekijk het echte schilderij en het plaatje hieronder. Zoek en omcirkel de 4 verschillen.

Heeft iemand trouwens de engelen gezien in deze zaal. Nee? Kijk eens goed om je heen, onder je, boven je….

Wat zijn de engelen aan het doen?

Pauze In zaal 10 kunnen jullie even uitrusten. Gelijk doorgaan mag natuurlijk ook.

Ik neem in ieder geval geen pauze…

12

Hier zien jullie het interieur van de Nieuwe Kerk in Delft. Sommige dingen vind ik best vreemd om in een kerk te zien…

Kruis aan wat je op het schilderij ziet: plassende hond bloemen gordijn bezem

kinderen fiets moeder die kind de borst geeft trap

13

Horen jullie ook een vlieg zoemen?

Volgens mij komt het uit dit schilderij.

Zoek de vlieg maar pas op, sla hem niet dood!

Vroeger gingen mensen in grote schepen op ontdekkingstocht, op zoek naar plekken die zij nog niet kenden. Zij namen dan ‘exotische voorwerpen’ mee terug.

13

Dit schilderij noem je een stilleven.

Wat zie je op dit stilleven dat oorspronkelijk niet uit Nederland komt?

Waar zouden jullie heen willen op ontdekkingstocht?

Pakken jullie dan de boot, fiets, spaceshuttle of iets anders?

14

De schepen gingen helemaal naar Indonesië. Daar zagen de Nederlanders voorwerpen die ze nog niet kenden.

Schrijf op waarvoor je deze voorwerpen kunt gebruiken.

15

15

Dit is Antoni van Leeuwenhoek. Hij woonde vroeger in Delft. Antoni was heel nieuwsgierig.

Hij wilde alles bekijken, zelfs de allerkleinste dingen die je met het blote oog helemaal niet kan zien.

Wat gebruikte hij om die kleine dingen te bekijken?

TIP Het ligt hier ergens in een vitrine.

Zijn jullie al benieuwd wie ik ben? Loop dan terug naar de overloop en zoek de kleine deur.

VREES NIET om deze deur te openen. Achter de deur vinden jullie een hint…

16

Mooi hè, zo’n glas-in-lood raam.

Welke 3 verschillende dieren vind je in dit raam?

Wat voor soort bloem heeft de vrouw in het midden in haar hand?

Omcirkel de 2 engelen.

17

In Delft is altijd veel gemaakt. Sommige bedrijven zijn heel groot geworden. Zoals Calvé.

Kijk rond in deze zaal en schrijf 2 kwaliteitsproducten op die in Delft zijn gemaakt.

17

Van de stad Delft zijn veel schilderijen gemaakt. Zoals dit ‘Gezicht op Delft’.

Test je geheugen: Je krijgt straks 1 minuut de tijd om goed naar dit schilderij te kijken. Probeer zo veel mogelijk te onthouden van wat je ziet. Wanneer de minuut om is, ga je met je rug naar het schilderij staan. Geef de speurWIJZER nu aan een familielid.

Houd de tijd bij. Wanneer de minuut om is, lees je het volgende voor: De minuut is om. Draai je om en ga met je rug naar het schilderij staan.

Laten we eens kijken wat je onthouden hebt.

Wat draagt de man helemaal voor op het schilderij op zijn schouder?

Hoeveel boten varen er in de gracht?

Zie je de zon op het schilderij?

Wat doet de vrouw bij de koeien?

Hoeveel torens staan er op het schilderij?

Hoe goed heb je gekeken naar het schilderij? Draai je om en controleer je antwoorden.

18

Hier zien jullie een tegeltableau.

Wat zijn de mensen op het tegeltableau aan het bouwen?

19

Deze tegels staan niet in de juiste volgorde. Geef de juiste volgorde aan. (bijv. CBA) B

A

C

De juiste volgorde:

19

Dit is een kwaartkoker.

Zien jullie de gaatjes in de koker? Daar steek je kleine pennen in.

Binnen in de koker kun je borden stapelen die op deze pennen rusten. Wanneer de koker gevuld is met borden, gaat hij in de oven. Borden van aardewerk moeten namelijk eerst in een hele hete oven gebakken worden voordat je ze kan gebruiken.

Hoeveel borden kunnen er in deze koker?

TIP Tel de gaatjes op een rij.

20

Dit is een bloemhouder, een vaas dus. De bloemhouder bestaat uit 4 verschillende delen die op elkaar gestapeld zijn.

Kijk goed naar de vaas en de afbeeldingen hieronder.

Bij welke afbeelding zijn de verschillende delen goed aangegeven? Omcirkel A, B of C.

A

B

C

21

21

In deze kast zien jullie schaduwen van Delfts Blauwe voorwerpen.

Waarvan zouden dit de schaduwen zijn? Schijf allemaal op wat je denkt.

Kijk nu achter de kast voor het juiste antwoord.

Wie van jullie had het goed?

Soms ging het mis bij het bakken.

Zoek het misbaksel.

TIP Het misbaksel vind je in de zaal met de grote wereldbol.

22

Van onder tot boven en van links tot rechts, deze vitrinekast staat vol met Delfts Blauw.

Raad het voorwerp.

EĂŠn van jullie neemt een voorwerp uit deze kast in gedachte.

De anderen moeten het voorwerp raden door vragen te stellen die je alleen met ja of nee kan beantwoorden.

Voorbeeldvragen: is het voorwerp een dier? Is het blauw?

23

Beantwoord de volgende vragen en ontdek welke vorm ik heb.

1

5

5

9

1. Welke man heeft in dit gebouw gewoond?

2. Wie werkte voor Filips II? Trek op de speurplaat een streep tussen de antwoorden.

8

6

10

2

3. Wat is een hellebaard

4. Wie is uit een kasteel ontsnapt?

Trek op de speurplaat een streep tussen de antwoorden.

15

9

17

11

5. Wie keek door een microscoop?

6. Waar zie je de torens van Delft?

Trek op de speurplaat een streep tussen de antwoorden.

19

16

18

20

7. Welk hulpmiddel gebruik je om borden in te bakken?

8. Welk voorwerp bestaat uit 4 delen?

Trek op de speurplaat een streep tussen de antwoorden.

Kijk in de volgende zaal of jullie mij herkennen. Gaan jullie met mij op de foto?

25

De afdeling Educatie van Museum Prinsenhof Delft ontwikkelt en verzorgt museumlessen, rondleidingen, workshops, verjaardagsfeesten en lezingen.

Voor informatie en het boeken van activiteiten T: 015 - 2197927 E: reservering-prinsenhof@delft.nl www.prinsenhof-delft.nl www.facebook.com/MuseumHetPrinsenhof www.twitter.com/HetPrinsenhof

Inhoud: Frouke Hoekstra & Diana Pereira Tekeningen: Kaya de Jong Vormgeving: Yanniek Plompen Fotografie: Marco Zwinkels Š Museum Prinsenhof Delft, 2014