Welkom op de “kantoorwerk” simulator 2.5 Proficiat! U heeft al de eerste taak volbracht, namelijk het openen van wat ze toen ‘een werkmap’ noemden. Kijk rondom u, bent u de eerste die dit opent? Dan heeft u al een voorsprong op de rest, of zoals ze het vroeger zeiden: dan bent u productiever. Want zoals u weet behoort werken tot een ver verleden maar nog steeds tot ons collectieve verleden. Met deze simulator willen we jullie doen aanvoelen hoe het was om te werken in een kantoor tussen de 19de en de 21ste eeuw. Via immersie word je ondergedompeld in het leven van de kantoorklerk zoals die 200 jaar bestond. Hiervoor werd een “kantoorgebouw” (de natuurlijke habitat van een kantoorklerk) nagebouwd waarin je zal kunnen interageren. Er zijn drie categorieën waarin je je kan bevinden: Bediende (white collar), Kader en Baas (CEO). Elk heeft zijn eigen opdrachten en mogelijkheden. Het is aan jou om ze goed te benutten. Je vindt je categorie in de bijlage, plak deze op een zichtbare plek. Wanneer je een opdracht hebt uitgevoerd mag je naar de volgende pagina. Promoties, ontslagen en sterfgevallen zijn mogelijke manieren om van categorie te veranderen. Let Op: Te veel werken kan leiden tot een Burn Out, deze ziekte kan niet meer worden behandeld. Dus wees voorzichtig bij het productief zijn. De volledige sessie wordt gemonitord, wie zich niet houdt aan de regels houdt zal beboet worden!!
1850 – 1890 Rond 1850 maken we kennis met de eerste georganiseerde kantoren. In Chicago en New York floreert de handel maar gaat de nijverheid lichtjes achteruit. Stapsgewijs worden de grote loodsen van de haven in New York en de fabrieken in Chicago omgebouwd tot kantoorruimtes. Grauwe, donkere kantoorruimtes waar broze mannen en heel af en toe vrouwen repetitief werk deden. Schrijven, overschrijven, nalezen, overschrijven en nog eens nalezen. Zo zag het werk eruit in de jaren 1850. Enkel een formeel ‘I Would Prefer not to’ kan het kantoorleven van die tijd destabiliseren*. WHITE COLLAR M/F Opdracht: er moet gewerkt worden, en als je niet bezig bent dan wilt het zeggen dat je niet werkt. Hierdoor ontstaat een absurd takenpakket. Kruis elk vierkantje op drie aan. Indien je het bolwerkt om het af te maken voordat je dit ingevulde blad van iemand anders krijgt, dan mag je het doorgeven aan een kader of aan een andere kantoorklerk. KADER M/F: er moet gewerkt worden, en als je niet bezig bent dan wilt het zeggen dat je niet werkt. Hierdoor ontstaat een absurd takenpakket. Kruis elk vierkantje op drie aan. Wanneer de pagina ingevuld is, laat je het controleren door een white collar. BAAS M: Je loopt rond door de ruimte en controleert ijverig of iedereen zijn werk wel goed doet, op tijd en stond geef je commentaar en zorg je ervoor dat de mensen een beangstigend gevoel krijgen als ze jou in dezelfde ruimte zien. Goed werk! Zo motiveer je je troepen. BAAS F: Wacht tot een mannelijke baas je promoot, ga dan naar periode 1920 – 1930 *Bartleby, the Scrivener – Herman Melville (1853)
1890 – 1920 Context: Taylorisme wordt geïntroduceerd op de werkvloer. Zo genoemd naar de industriële ingenieur Frederick Winslow Taylor, wil deze nieuwe methodiek ervoor zorgen dat het werk efficiënter, sneller en beter wordt uitgevoerd. Als doel heeft hij voor ogen de werkvloer aangenamer te maken en de levenskwaliteit van de werkkracht te verhogen. Wat lukt bij de handarbeid lukt niet bij de kantoorjobs. Door het taylorisme toe te passen in de kantoorruimte wordt het werken efficiënter maar stijgt ook de werkdruk. Dossiers worden sneller verhandeld en fouten worden nog minder aanvaard. Taken worden nog efficiënter ingevuld. Er werd hem vaak verweten dat zijn ideeën werkkrachten als robotachtige mensen behandelden. WHITE COLLAR M/F: je takenpakket wordt geherstructureerd, maak kennis met nog meer repetitieve taken, maar deze keer efficiënter zodat het bedrijf er ten minste beter van wordt. KADER M/F: Je takenpakket wordt geherstructureerd, maak kennis met de mogelijkheid te delegeren. Indien je een taak van je baas krijgt mag je deze doorgeven aan een white collar. Verder moet je controleren dat de kantoorklerken hun werk doen. Argwanend kijken naar de mensen in je omgeving is een mogelijke optie. KADER M/F2: Je wordt gepromoveerd tot manager. Je taak is om alles zo efficiënt te laten draaien. Alle overbodige bewegingen van werknemers moeten tot een minimum herleid worden. Je houdt de sfeer gespannen en geef gepast commentaar. BAAS M: Je bent verantwoordelijk voor de herstructurering van het bedrijf. Mensen moeten preciezer en correcter werken dankzij goed uitgestippelde werkschema’s. Geef de volgende twee pagina’s aan twee random Kaderleden of White Collars. BAAS F: nog steeds geen doorbraak voor de vrouwen aan de top. Ga naar de volgende periode.
1920 – 1930 Context: de rol tussen man en vrouw is niet egalitair, en dat vertaalt zich in gruwelijke taferelen. Zo behaalt Mvr. Wettinger in 1921 de hoogste post die een vrouw kan halen binnen de bedrijfscultuur van dat moment: secretaresse van de grote baas. Maar dat is buiten de reactie gerekend van haar man die het niet kan verdragen dat ze meer aanzien heeft dan hij en ook nog eens meer verdient. Op een koude lentedag steekt hij haar vier keer in de borst. Tijdens het proces wordt de moeder van Mvr. Wettinger in de rechtbank om een getuigenis gevraagd. Tijdens haar toespraak geeft ze de man van het slachtoffer gelijk. Haar dochter had te veel kuren gekregen en mocht niet boven haar man uittorenen. Dat was een teken van disrespect. Ook de rechter oordeelde in die richting en de man moest maar enkele jaren naar de gevangenis in de plaats van levenslang. WHITE COLLAR M/F: White collars worden nog steeds niet gerespecteerd, maar je dwingt alvast meer respect uit dan een vrouw (of dat laten ze je toch denken). Toch voel je schaamte. Wandel al slenterend door het kantoor en kijk droevig naar de grond. KADER M: Een rustige periode voor kaderleden in het kantoorleven. Je takenpakket wordt niet vergroot en je verantwoordelijkheid is nog niet enorm. Geniet even van de rust. KADER F: Je moet wachten tot iemand van het mannelijke geslacht je aanspreekt over werk, dan pas mag je naar de volgende pagina gaan. Je wilt toch niet met vier messteken in je borst eindigen? BAAS F1: Je hebt het tot vrouwelijke hoofd van het bedrijf geschopt. Proficiat. Jammer genoeg word je neergestoken door een jaloerse echtgenoot. Geef je map af aan eender welk kaderlid. Hij is nu baas. (2x) BAAS F2: nog steeds geen doorbraak voor de vrouwen aan de top. Ga naar de volgende periode. BAAS M: Als grote baas is het nog steeds je taak om orde te scheppen in de kantoorruimte. Vind een vrouw die de rol van baas kan spelen. Zij wordt gepromoot tot je persoonlijke secretaresse. Indien je wil stoppen met de simulatie krijgt zij je map.
1930 – 1950 Context: Nieuw in de kantoorruimte: licht. Dankzij het visionair denken van de architect Frank Llyod Wright komt er licht in het kantoor, veel licht. De kantoorklerk kruipt uit zijn donkere hol en kan eindelijk genieten van het zicht. Ook komt er een democratisering van de lift die ervoor zorgt dat bedrijven groter kunnen worden en niet hoeven te delokaliseren. Snellere communicatie en business & pleasure zorgen ervoor dat de kantoorklerk eindelijk zijn plaats vindt in de maatschappij. Dit brengt productiviteit teweeg en gelukkige kantoorklerken. Opdracht: WHITE COLLAR M/F Ga naar het raam, kijk naar buiten alsof het de eerste keer is dat je het licht ziet. Vanaf heden gaat het alleen maar beter worden. KADER M/F: Ga naar het raam, kijk naar buiten alsof het de eerste keer is dat je het licht ziet. Vanaf heden gaat het alleen maar beter worden. BAAS M/F : Ga naar het raam, kijk naar buiten alsof het de eerste keer is dat je het licht ziet. De crisis is voorbij, vanaf heden zal het allemaal terug beter worden.
1950 – 1970 Of misschien toch niet… Nieuwe productiviteitstechnieken worden geïntroduceerd in het kantoorleven. “Uiterst precieze” psychologische tests moeten uitmaken of je gemaakt bent voor die job of niet. Je motivatie, eigenheid of talenten zijn niet van belang. Je psychologische blauwdruk daarentegen wel. Tijd om in vakjes gestoken te worden. Over vakjes gesproken: een nieuwkomer in de ruimte-‐indeling wil de wereld van het kantoorleven veranderen: open space wordt geïntroduceerd door uitvinder en kunstenaar Robert Propst. Geïnspireerd op de structuur van de bijenkorven wordt er geëxperimenteerd met halve zeshoeken die moduleerbaar zijn naargelang het gebruik. Onder deze theorie introduceert hij de Action Office. Mensen kunnen zich afzonderen maar nog steeds met elkaar in contact treden. Zoals eerder met het taylorisme wordt ook deze baanbrekende uitvinding omgezet in een hel voor de kantoorklerk. Met het veranderen van de hoek van 120° naar een van 90° ontstaat de “cubicle” een vierkanten doos waar de werknemer snel in weggedoken geraakt , afgezonderd van zijn collega’s en opgeslorpt door het werk. WHITE COLLAR M1: Je blinkt uit in de psychologische testen en wordt gepromoveerd tot kader. Zoek een kader en verwissel van map. WHITE COLLAR M2: Men ontdekt dat je een zeer instabiele persoon bent die niet past in deze bedrijfscultuur. Je wordt bij de baas geroepen en wordt ontslagen. Geef je dossier af aan een andere kantoorklerk. WHITE COLLAR F2: je wordt achtervolgd door de nieuwe ingenieur van de derde verdieping. Als initiatie moest hij een (naam van het spel *) uitvoeren. Dit houdt in een secretaresse of typiste achtervolgen en proberen haar ondergoed af te trekken. Klacht indienen zal je niet populair maken, het is een deel van de arbeidscultuur WHITE COLLAR F3: je krijgt heel positieve resultaten binnen, maar je wordt niet gepromoveerd. Je mag kiezen: je ontslag geven en dit dossier lukraak aan een vrouw geven of op je tanden bijten en gewoon verder doen. Ooit komen de vrouwen aan de macht. KADER M: Je krijgt een nieuwe cubicle met zicht op de parking. Je levensstandaard is verhoogd. KADER F: je krijgt een nieuw typmachine. Zeer fijn, je huppelt door de kantoorruimte BAAS F: nog steeds geen doorbraak voor de vrouwen aan de top. Ga naar de volgende periode. BAAS M: Je bent aan de top van het machistische denkbeeld rond de kantoorcultuur. Je bent een god op aarde. Haal een goeie fles scotch te voorschijn en drink er eentje op je gezondheid.
1970 – 1990 De tijd van automatisering is aangebroken. De werknemer wordt inmiddels een kenniswerker genoemd en krijgt meer autonomie, flexibiliteit en bewegingsvrijheid. Althans in theorie. Binnen de kunst wordt het postmodernisme geïntroduceerd en men hoopt dit door te trekken in de kantoorruimte. Er komt een nog goedkopere , ruimtebesparende versie van de cubicle waar anonimiteit en geestdodend kantoorwerk centraal staat. Drie muren, een bureau en de voorvader van de hedendaagse computer is de dagelijkse omgeving van miljoenen kantoorklerken. In de jaren 80 volgt een grote economische crisis, de werkzekerheid is onder nul en het vertrouwen in een kantoorjob is aan het dalen. WHITE COLLAR M/F: Je wordt een grijze, grauwe muis in dit kantoorgebouw. Je begint af te tellen tot je pensioen. Je doorzettingsvermogen is verdwenen en je neemt geen andere taken meer aan. Je mag geen mappen meer aannemen. WHITE COLLAR M/F2: Je wordt ontslagen, geef je map aan een andere white collar. KADER M/F: Je wordt ontslagen, geef je map aan een ander kaderlid of promoot hiermee een white collar. KADER M/F: je krijg je eigen bureau, niet meer tussen het andere werkvolk in die cubicles. Je bent office manager. Die titel staat je goed. Heb je al meer dan drie mappen in je handen dan mag je de plaats nemen van een baas. Hij wordt meteen ontslagen. BAAS M: Het zijn instabiele tijden voor iedereen. Ook voor de baas. Voor de eerste keer mag je ongerust zijn over je job. Begin te ijsberen tot iemand bij jou komt en zegt : alles komt goed. BAAS M2: Je bent al jaren in het bedrijf, en je weet hoe en wie er ontslagen zal worden. Wanneer je iemand ongerust ziet kijken en begint te ijsberen ga je naar hem toe en zeg je “alles komt goed”. BAAS F: Kleine barstjes in het glazen plafond maar nog altijd geen vordering, ga verder naar de volgende pagina.
1990 – 2010 Er is een nieuwe beweging op gang. Hopelijk komt het deze keer goed. Na het gefaalde Taylorisme en het ontstaan van de cubicle wordt er plaats gemaakt voor de virtual office en open spaces. Ruimtes die niet meer lijken op een kantoorgebouw maar die beloven de overgang te zijn tussen het universitaire leven en het werkleven. Pleasure and leasure worden in het dagelijkse werkleven geïntegreerd. Hoe je je doel haalt, heeft minder belang dan het resultaat dat het oplevert voor het bedrijf. IT bedrijven in Silicon Valley spelen hier een voortrekkersrol. Mensen krijgen eindelijk uitdagende takenpakketten maar moeten hiervoor inboeten op werkzekerheid. WHITE COLLAR M: Burnout. Je was er bijna maar de werkdruk werd te hoog. Geef een collega white collar je map. WHITE COLLAR F: Burnout. Je was er bijna maar de werkdruk werd te hoog. Geef een collega white collar je map. WHITE COLLAR M2 Burnout. Je was er bijna maar de werkdruk werd te hoog. Geef een collega white collar je map. WHITE COLLAR M/F: Indien je hier bent geraakt zonder een enkele andere map te krijgen dan kan je gerust doorgaan. Indien je meer dan één map in je bezit hebt dan heb je een Burnout. We hadden je gewaarschuwd. KADER M/F: Je bent het beu, altijd weer opnieuw het manusje van alles te moeten zijn. Je hebt de verantwoordelijkheid over een heel team en je baas blijft je maar dossiers geven. Je stopt ermee en gaat op wereldreis, gooi je map in de lucht. KADER M/F: Je hebt de tijd van je leven. Je bent een kei in je vak en je vertoeft in een van de meest hippe bedrijven ter wereld. Je komt wanneer je wilt, en je werkt wanneer je er zin in hebt. Enkel het finale resultaat telt. Om dit te vieren zoek je een stoel op en doe je of je op vakantie bent. Werken is bij jou vakantie! BAAS F: Vrouwen worden eindelijk gewaardeerd voor wat ze zijn. Je bent aan de top geraakt. En dat helemaal alleen. Je mag fier zijn op jezelf. Nu is het tijd om het anders aan te pakken. Wat is het eerste dat je doet in je nieuwe functie? Je mag twee white collars promoveren en twee kaders ontslagen en de mappen doorgeven aan de white collars. BAAS M: Ga naar een vrouwelijk collega en promoveer haar, ze hebben lang genoeg in de schaduw gestaan.
2010 – 2050 Twee grote tendensen lopen haaks tegen elkaar in tijdens de laatste decennia van de kantoorklerk. Langs een kant is er een gigantische automatisering van het werk. Supercomputers nemen de soms erg ingewikkelde taken moeizaam over, waardoor er met minder mensenkracht meer kan geproduceerd worden. Groepen beginnen dan te ijveren voor kortere werkweken, nog flexibelere werkuren en recreatiemogelijkheden op de werkvloer. Uiteindelijk willen ze het werk overlaten aan de computer en enkel occasioneel taken verrichten die zichzelf en hun omgeving verbeteren. De hoge welvaart gecreëerd door de computers moet herverdeeld worden onder de hele bevolking. Langs de andere kant ontstaat er door de toenemende automatisering een grotere kloof tussen de mensen die wel nog werken en diegenen die vervangen worden door computers. De ongelijkheid groeit en vanuit een andere uithoek van het politieke spectrum wordt er geijverd naar een herevaluatie van het werk en een 60 uren werkweek dat moet zorgen voor meer werkzekerheid. Zonder werk heeft het leven geen zin, zeggen ze. Werken is de ruggengraat van de maatschappij. FINALE OPDRACHT Je bent gegroeid, ontslagen geweest of steeds in je categorie gebleven, je hebt een burnout overleefd, maar nu is het aan jou om de finale slag te slaan. Je zal moeten kiezen voor een hervaluatie van de werkzekerheid of een graduele maar onstabiele tocht naar een wereld waar werken niet centraal staat. Voordat je de keuze neemt, krijgt jouw personage een situatie voorgeschoteld. WHITE COLLAR 1: jouw job was een van de eerste die werden geautomatiseerd. Ondertussen al ver in de 40 is het heel moeilijk nog om een job te vinden in deze zeer snel veranderende maatschappij. Je begint gradueel in een depressie te vallen omdat je na 6 maanden nog steeds geen job hebt. Hoe wil jij de maatschappij zien veranderen? WHITE COLLAR 2: je belandt net op de arbeidsmarkt, maar merkt heel snel dat je diploma heel weinig waard is. Na vele sollicitatiebrieven vind je eindelijk de job waar je al maanden van droomde. Eens je daar bent, merk je dat ze aan het downsizen zijn. De ouderen eerst. De werkdruk wordt groter, maar je wilt deze gouden kans niet laten liggen. Hoe wil jij de maatschappij zien veranderen? WHITE COLLAR 3: Je hebt een vaste job waar automatisering nog een ver van je bed-‐ show is. Het is van 9 tot 5 job, maar de werkdruk ligt niet hoog. Je kan je bezighouden met tal van projectjes. Hoe wil jij de maatschappij zien veranderen? KADER 1: Je hebt heel je leven hard gewerkt , je was begonnen zonder diploma als koerier binnen een immens bedrijf, na jaren zweten en zwoegen ben je toch kader geworden. Je bent nog de enige nog van jouw generatie , de rest is gestopt of doorgegroeid. Maar nu hebben ze ook voor jouw job een computervariant gevonden. Je mag nog in de raad van bestuur zitten, maar verder kan je niets meer komen doen op het werk. Je krijgt brugpensioen aangeboden. Je hebt gedaan met werken. Hoe wil jij de maatschappij zien veranderen? KADER 2: je bent jong en dynamisch, daarom hebben ze jou aangenomen. Je ging pijlsnel
naar de top. Juist dertig en je hebt al 12 man onder je. Het leven ziet er goed uit, maar je merkt dat je iets te veel aan het geven bent aan het bedrijf. Je klopt immens lange uren, soms wel 80u per week. Je vrouw was het al een tijdje beu en ze heeft je aan de deur gezet. Het was zij of het werk, je koos voor het werk. Je merkt dat het bedrijf het goed blijft doen, maar je zult nog efficiënter moeten werken en enkele van jouw trouwe collega’s moeten ontslagen. Je zal harde beslissingen moeten nemen. Hoe wil jij de maatschappij zien veranderen? BAAS F: Je bent eindelijk aan de top geraakt, je vrouwelijke metgezellen zijn enorm fier op je. Dankzij jouw werk en dat van honderdduizend andere vrouwen is het inegalitair statuut tussen mannen en vrouwen verleden tijd. Je werkt er graag en je kan werk en familie goed combineren. Toch merk je dat de werksfeer er niet meer inzit. Je blijft steeds meer verdienen maar er vallen ontslagen. Rondom jou heb je enkel nog de raad van bestuur en het contact met de werkvloer heb je verloren. Hoe wil jij de maatschappij zien veranderen? BAAS M: Je bent er altijd al geweest, aan de top. Je vader was aan de top, je grootvader was aan de top en nu ben jij daar ook. Je hebt niet te klagen, behalve misschien op menselijk vlak. Je bent rijk geworden door hard te werken, zeg je altijd zelf, maar je hebt ook keuzes moeten maken. Goedkoper, efficiënter, sneller; het moest altijd meer zijn. Je bedrijf is geteisterd door burn outs die je snel vervangt door interns, die je niet hoeft te betalen, wat een voordeel. Maar je wil nog meer. Hoe wil jij de maatschappij zien veranderen? BAAS M2: Je hebt ervoor gevochten dat mensen op de eerste plaats kwamen. Machines konden volgens jou de mens niet vervangen. Jouw bedrijf staat stevig in zijn schoenen en is eerst en vooral een bedrijf dat dient om mensen te helpen ontplooien. Je groeit redelijk, maar je behoudt de menselijke schaal. Je blijft mensen aannemen die kansen nodig hebben. Hoe wil jij de maatschappij zien veranderen?