KONYA ŞER’İYE SİCİLLERİNDE BULUNAN BOZKIR KAZÂSI İLE İLGİLİ BAZI KAYITLAR (1690-1720)
İzzet SAK *
GİRİŞ
Bozkır Kazâsı, Osmanlı Devleti’nin klasik döneminde, Karaman Eyâleti’nin sancaklarından biri olan Beyşehri Sancağı’na bağlı Seydişehri Kazâsı’nın iki nâhiyesinden biri idi. Bu durum 16. yüzyıl boyunca devam etti. 17. yüzyıl boyunca ise Bozkır, kazâ merkezi olmuş ve 1865 yılında da Bozkır’da belediye teşkilatı kurulmuştur. Bozkır Kazâsı’nın 19. yüzyıl sâlnâmelerine göre 59-60 köyü bulunmaktadır1. Bozkır Kazâsı halkının, da‘vâlarını genellikle kendi kazâlarında bulan kâdıya giderek çözdürtmeleri ve buraya tescîl ettirmeleri tabiîdir. Ancak araştırma dönemi olan 1690-1720 yıllarına ait Bozkır Kazâsı’nın sicilleri günümüze kadar ulaşmamıştır. Bu itibarla, bu döneme ait kayıtları ancak Konya Mahkemesi sicillerinde bulmak mümkündür. İşte Bozkır Kazâsı halkı, aralarında ortaya çıkan anlaşmazlıklarda ve tescîl edilmesi gereken konularda, kendi kâdılarına müracaat ettikleri gibi, Konya Mahkemesi’ne gelerek ihtilâflarını Konya kâdısına da çözdürtmüş veya işlemlerini burada tescîl ettirmişlerdir. Bu sebeple Konya şer‘iye sicillerinde Bozkır Kazâsı ve köyleri ile ilgili kayıtlar da bulunmaktadır. Bu kayıtlar arasında genellikle alacak da‘vâları; darb, gasb ve yaralama da‘vâları gibi adlî olaylar yanında aile hayatı ile ilgili konular yani nikâh ve talâk gibi konular da yer almıştır. Ayrıca Konya şer‘iye sicillerinde, Bozkır Kazâsı’na tâbi köyler arasında meydana gelen mer‘a ve arazi sınırı anlaşmazlıkları ile sipâhi ve ehl-i örfle olan çeşitli arazi ve vergi da‘valarının kayıtlarını da görmek mümkündür. Bunlara ilaveten sicillerde, Bozkır Kazâsı ve köyleri ile ilgili merkezden gönderilen ve çeşitli konuları içeren yazılar yanında, kazânın devlete karşı olan yükümlülükleri çerçevesinde sefer için istenen emtiayı gösteren kayıtlara da rastlanılmaktadır. İşte bu çalışma, 1690-1720 yılları arasına âit 30 senelik bir dönemin şer‘iye sicillerinden2 tespit edilen belgelerden istifade ile hazırlanmıştır.
*
1
Prof. Dr., Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi
Hicri 1290 Konya Vilâyeti Sâlnâmesi 6, (Bu günkü harflere çev: Mehmet Eminoğlu), Konya Büyükşehir Belediyesi Yayınları: 140, s.139 vd. 2 Araştıma için 32, 33, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48 numaralı Konya Şer’iye Sicilleri taranmış; ancak bunlardan 33, 36, 40, 44, 46 numaralı defterlerde Bozkır Kazâsı ile ilgili kayda rastlanılmamıştır. Bu defterlerde toplam 22 adet belge tespit edilmiştir.