Zielony detox fragment

Zielony detoks

Zbigniew T. Nowak

Zielony detoks

Jak rośliny lecznicze wymiatają z organizmu wolne rodniki i gwarantują długie życie Porady specjalisty, którego książki sprzedały się w setkach tysięcy egzemplarzy

Spis treści Aronia czarnoowocowa 12 Aronia melanocarpa Bakopa drobnolistna Bacopa monnieri

24

Borówka czernica

30

(czarna jagoda) Vaccinium myrtillus

Czosnek pospolity Allium sativum

38

Cebula zwyczajna Allium cepa

54

Cytryniec chiñski

62

(schizandra)

Schizandra chinensis

Głóg jednoi dwuszyjkowy

Crataegus monogyna i C. oxyacantha

4

73

Porzeczka czarna 90 Ribes nigrum Róża dzika i pomarszczona 98 Rosa canina i R. rugosa Różeniec górski Rhodiola rosea

114

Rokitnik zwyczajny Hippophaë rhamnoides

120

Winorośl właściwa Vitis vinifera

130

Wąkrota azjatycka 148 Centella asiatica (syn. Hydrocotyle asiatica) Tarczyca bajkalska

154

Żeñ-szeñ prawdziwy Panax ginseng

160

Żurawina błotna i amerykañska

168

Scutellaria baicalensis

(wielkoowocowa)

Vaccinium oxycoccus i V. macrocarpon

5

Znajdziesz łatwiej Alzheimera choroba – aronia 15, 22, bakopa 25,

37, cytryniec 68, miłorząb 87, 89, róża dzika 117, winorośl 137, 143, wąkrota 151, 153

astma – cebula 61,

tarczyca bajkalska 158

Bacillus cereus – cebula 58 alergia - tarczyca bajkalska

157, 158

chemio- i radioterapia – bakopa 37, Chlamydia pneumoniae – czosnek 53 cholesterol – aronia 16, czosnek 44, 45, cebula

57, 61, winorośl 138, 144, tarczyca bajkalska 157, żurawina 176

6

cukrzyca – cebula 56, cytryniec 67, wąkrota 153,

żeń-szeń 164

depresja – cytryniec 68, róża dzika 113, rokitnik 127,

129, żeń-szeń 163, żurawina 173

dusznica bolesna serca – bakopa 33 geriatryczne choroby – cytryniec 66, glóg 89 gronkowiec złocisty – cebula 58 grzybica – czosnek 42, cebula 58 jaskra – bakopa 37 kamica żółciowa - cebula 58 miażdżyca – aronia 15, czosnek 51, cebula 57,

cytryniec 67, porzeczka 94, róża dzika 112, rokitnik 127, winorośl 135, 138, 144, 147, żurawina 175 nadciśnienie tętnicze – aronia 15, 22, bakopa 33, 37, cebula 58, cytryniec 67, glóg 82, winorośl 147 tarczyca bajkalska 157, żeń-szeń 164

nerwica – róża dzika 101, wąkrota 151, 153, żurawina 171

7

nowotwory – aronia 19, bakopa 34, 35, czosnek

47, cytryniec 67, porzeczka 94, 97, róża dzika 112, winorośl 138, wąkrota 153, tarczyca bajkalska 157, 159, żeń-szeń 163, 164, żurawina 171, 172

otyłość – cebula 56 pamięć, koncentracja – cytryniec 67, miłorząb 97 Parkinsona choroba – aronia 15, 22, bakopa 25, 37, winorośl 143

Salmonella – cebula 58 SM – cytryniec 68 starzenie – bakopa 25, rokitnik 126, wąkrota 151 stres - bakopa 34, cytryniec 66, 68 szumy w uszach (zawroty głowy)

- czosnek

53, miłorząb 89, winorośl 147

układu krążenia choroby – aronia 20 wątroba – cebula 58, cytryniec 71 wieñcowa choroba – aronia 23, bakopa 33,

czosnek 44, 53, cytryniec 66, glóg 78, winorośl 135,

8

136, 137 142, żurawina 171

udar mózgu – bakopa 25, 33, cebula 61, porzeczka 94, 97

wybroczyny skórne – porzeczka 94 zawał serca – bakopa 33, czosnek 47, cebula 61, porzeczka 94

zakrzepica – porzeczka 96, 97, żurawina 171 zwyrodnienie plamki żółtej – żurawina 176 żylaki – winorośl 147

9

10

Wstęp

Choć naukowcy z całego świata w pocie czoła pracują nad lekiem długowieczności, efekty ich badań okazują się wciąż mizerne. Nie ustają jednak w wysiłkach stworzenia eliksiru życia w chemicznym laboratorium.

Tymczasem patent na bezpieczne i skuteczne leki przedłużające życie i poprawiające jego jakość posiada apteka natury. Od zawsze.

Słowo “detoks” robi teraz wielką karierę. Chcemy oczyścić organizm z obcych substancji, zagrażających naszemu zdrowiu.

Zamiast kupować pigułki, sięgnijmy po zioła i owoce. Stanowią one nieprzebraną skarbnicę przeciwutleniaczy, które chronią przed niebezpiecznym stresem oksydacyjnym, ponoszącym winę za większość chorób cywilizacyjnych. Antyoksydanty pomogą powstrzymać przedwczesne starzenie się organizmu a także, umiejętnie stosowane, będą chronić przed nowotworami, miażdżycą i chorobą Alzheimera.

W oparciu o wiedzę, doświadczenie, a nade wszystko o najnowsze wyniki badań naukowych, proponuję w tej książce tanie kuracje wybranymi roślinami leczniczymi, które nie tylko pomogą przedłużyć nasze życie, ale i poprawić jego jakość.

Czas na restart zdrowia. Możesz zmienić swoje życie, nie uciekając się do skomplikowanych i drogich, wyszukanych specyfików.

Skorzystaj z recept biomedycyny XXI wieku.

11

Aronia czarnoowocowa Aronia melanocarpa Kiedy w połowie lat 80. XX wieku jako jeden z pierwszych podjąłem się na łamach nieistniejącego już miesięcznika „Wiadomości Zielarskie” pochwały dobroczynnych owoców aronii, prawie nikt nie znał tego krzewu. Wprowadzano go dopiero do uprawy w Instytucie Sadownictwa i właśnie stamtąd pozyskałem pierwsze owoce. Dziś aronia stała się bardzo popularna. Doczekała się niezwykłego uznania autorytetów medycyny i farmacji. Jej owoce nazywa się też często lekarstwem współczesnego człowieka, ponieważ potrafią uchronić przed wieloma chorobami cywilizacyjnymi.

■ Krzew pełen zalet Aronia jest też potocznie nazywana czarną jarzębiną. Tworzy rozłożyste krzewy wyrastające do wysokości 2-3 metrów. Jej kwitnienie przypada zwykle na początek maja, a kwiaty mają kolor kremowobiały. Liście ma ząbkowane po brzegu, w lecie są one ciemnozielone, lśniące, a jesienią nabierają koloru żółtego, pomarańczowego i jaskrawoczerwonego, potrafią piękne zdobić ogród. Owoce aronii zaczynają dojrzewać zazwyczaj już w pierwszej dekadzie sierpnia, ale wtedy mają jeszcze cierpkawy smak, dlatego zbiera się je dopiero pod koniec sierpnia albo we wrześniu.

Choć krzewy te nie gromadzą raczej w swoich owocach związków niebezpiecznych

12

Owoce aronii zaczynają dojrzewać zazwyczaj już w pierwszej dekadzie sierpnia, ale wtedy mają jeszcze cierpkawy smak, dlatego zbiera się je dopiero pod koniec sierpnia albo we wrześniu.

Ważne!

13

Ważne!

Preparaty oparte na wyciągu z aronii aplikowano ludziom po zawale serca.

Podczas testów klinicznych odnotowano obniżenie ciśnienia tętniczego pacjentów.

dla zdrowia, nie wymagają zresztą stosowania oprysków preparatami chemicznymi, starajmy się jednak wybierać owoce z upraw ekologicznych – położonych z daleka od ruchliwych dróg i zakładów przemysłowych oraz w miejscach, w których nie stosuje się nawozów sztucznych i herbicydów (środków chwastobójczych).

Krzewy aronii nietrudno również uprawiać na własnej działce czy w ogródku.

Można z nich uzyskać co roku dość obfite plony owoców na nieocenione dla zdrowia przetwory.

■ Co zawierają owoce aronii?

Owoce aronii najlepiej jest zrywać na początku września lub pod koniec sierpnia, dobrze już dojrzałe, bo wtedy są mniej cierpkie. Można je suszyć w lekko podgrzanych piekarnikach lub jeszcze lepiej w minisuszarniach dostępnych w sklepach AGD. Szybko też schną, kiedy są rozłożone cienką warstwą w ciepłym i przewiewnym miejscu, np. na strychu. Po ususzeniu warto je rozdrobnić za pomocą blendera, aby uzyskać lepiej zaparzający się susz. Ten należy zawsze przechowywać w suchych i szczelnych pojemnikach. Zachowuje wartość leczniczą 2-3 lata, a nawet dłużej.

Na domowe lecznicze przetwory częściej jednak wykorzystuje się świeżo zebrane owoce tego krzewu. Przygotowuje się z nich np. soki, przeciery, kompoty.

Można też je mrozić.

Owoce aronii są bezkonkurencyjne pod względem bogactwa cennych antocyjanów. Mają również sporo witamin C, B2, B6, PP, E i karotenu (prowitamina A). Stanowią źródło flawonoidów, kwasów fenolowych, a także soli mineralnych, w tym rzadkich mikroelementów, jak molibden, mangan, bor i jod. W owocach aronii znajduje się poza tym dużo błonnika.

14

W domowej spiżarni Wprawdzie świeże owoce aronii są cierpkawe i raczej niesmaczne, ale po przemrożeniu czy przetworzeniu na domowe przetwory – pożytek z nich jest przeogromny. Można z nich robić sok, przecier, dżem (np. w połączeniu z jabłkami czy gruszkami), kompot itp. Owoce te nie są drogie, dlatego można przygotować z nich tanie, a skuteczne lecznicze przetwory. Przechowywane w odpowiednich warunkach (ciemne i chłodne pomieszczenia) mogą służyć jako niezastąpione leki dla całej rodziny przez kilka lat, nie tracąc aktywności biologicznej.

■ Potrafi uchronić przed chorobą wieńcową O korzyściach płynących z kuracji owocami aronii dla osób z chorobami serca, nadciśnieniem tętniczym i miażdżycą opublikowano w ostatnim czasie dziesiątki różnych raportów medycznych w renomowanych periodykach światowych.

Przydatność tych owoców w leczeniu i zapobieganiu nadciśnieniu tętniczemu wiąże się z niebywałą wprost ich zasobnością w cenne polifenole (antocyjany, katechiny, kwasy fenolowe), które od lat są uznawane w medycynie za nieocenione antyoksydanty (neutralizujące wolne rodniki). Wiadomo przecież, że jedną z wiarygodnych przyczyn nadciśnienia jest długotrwały stres oksydacyjny w organizmie.

Sok i preparaty z owoców aronii przebadano także bardzo dokładnie w polskich placówkach medycznych. Podczas jednego z badań chorym, u których zdiagnozowano zarówno nadciśnienie tętnicze, jak i wysoki poziom cholesterolu, podawano codziennie przez 3 miesiące 1 szklankę soku z tych owoców. Po zakończeniu eksperymentu okazało się, że znacznie obniżył się u nich poziom cholesterolu we krwi, jak również zmniejszyło się ciśnienie. Zauważono, że aronia ograniczała wydzielanie endoteliny-1, a więc substancji powodującej skurcz naczyń krwionośnych. Efektem takiego działania był spadek ciśnienia krwi.

Podczas innych testów klinicznych pacjentom podawano w ciągu dnia przez 6 tygodni 0,25 l czystego 100 % soku z owoców aronii. U nich także odnotowano m.in. obniżenie zarówno skurczowego, jak i rozkurczowego ciśnienia tętniczego. Preparaty oparte na wyciągu z owoców tego krzewu aplikowano jeszcze ludziom,

Ważne!

Po 2 miesiącach podawania wyciągu z aronii odnotowano u badanych spadek poziomu cholesterolu o 24 %.

15

którzy przebyli zawał serca.

Tu badania trwały przez 6 miesięcy i uzyskano podobny efekt leczniczy.

W innych badaniach klinicznych, przeprowadzonych w Polsce u pacjentów z wysokim poziomem cholesterolu we krwi, podawano im wyciąg z owoców aronii – 300 mg na dobę. Po 2 miesiącach zauważono u nich spadek poziomu cholesterolu całkowitego o 24 %.

Dodajmy jeszcze, że u osób o dużych skłonnościach do tworzenia się w naczyniach krwionośnych zmian miażdżycowych stwierdza się podczas badania krwi wysoki poziom białka ostrej fazy CRP, wskazującego na istniejący stan zapalny ścian tych naczyń lub śródbłonka naczyniowego. Niemniej już po 6 tygodniach regularnego stosowania soku lub preparatów z owoców aronii poziom tego białka się obniża, co świadczy o mniejszym ryzyku postępowania miażdżycy.

■ Stanowi pomoc, gdy zagraża choroba Alzheimera Systematyczne spożywanie przetworów z owoców aronii (soki, przeciery, dżemy itd.) w sposób istotny poprawia ogólną sprawność umysłową, co wiąże się bezpośrednio z poprawą krążenia mózgowego. Lepiej dokrwione komórki mózgowe sprawniej komunikują się między sobą i szybciej przebiega w nich proces regeneracji, np. po dłuższym wysiłku czy podczas uszkodzeń spowodowanych przez wolne rodniki.

Zauważono, że osoby starsze z zaawansowaną miażdżycą naczyń mózgowych, prowadzące przez dłuższy czas kurację aronią, rzadziej uskarżały się na zawroty i bóle głowy.

Aronia wpływa poza tym neuroprotekcyjnie, a więc ochronnie na komórki nerwowe (neurony) narażone na uszkodzenie np. wskutek działania wolnych rodników, ponieważ w swoim składzie zawiera wiele najbardziej aktywnych antyoksydantów (w postaci polifenoli). Zapobiega również chorobom neurodegeneracyjnym, np. Alzheimera i Parkinsona, co także związane jest z bogactwem wspomnianych antyoksydantów. Ułatwia uczenie się (poprawia funkcje poznawcze), co udowodniono w badaniach laboratoryjnych przeprowadzonych na szczurach.

Należy koniecznie podkreślić, że dużo przetworów czy gotowych preparatów z owoców aronii poleca się ludziom, którzy przebyli udar lub uraz mózgu i mikrowylewy w jego obrębie.

16

■ Idealny lek dla chorych na cukrzycę Owoce aronii właśnie dzięki antocyjanom pobudzają wydzielanie insuliny przez komórki β wysp trzustkowych. Podobne działanie wykazuje zawarty w tych owocach kwas chlorogenowy (związek niezwykle wartościowy z medycznego punktu widzenia). Ponadto uczeni spostrzegli, że kwas ten opóźnia wchłanianie glukozy w jelicie cienkim, co automatycznie zapobiega gwałtownemu wzrostowi jej poziomu we krwi, oraz że bierze aktywny udział w samym metabolizmie glukozy w organizmie.

Według najnowszych doniesień naukowych sok z aronii przedłuża życie, bowiem nie tylko chroni przed chorobami cywilizacyjnymi (choroby układu krążenia i nowotwory), ale również skutecznie wspomaga ich leczenie.

Ważne!

17

Przydatność aronii w leczeniu i zapobieganiu nadciśnieniu tętniczemu wiąże się z niebywałą ich zasobnością w nieocenione antyoksydanty neutralizujące wolne rodniki.

Ważne!

18

Aronia zapobiega także retinopatii cukrzycowej i rozwojowi zmian miażdżycowych u chorych na cukrzycę, co dzieje się m.in. za sprawą wspomnianych już antocyjanów.

■ Zasługa w leczeniu nowotworów Antocyjany i inne polifenole zawarte w owocach aronii wykazują istotne działanie w leczeniu i zapobieganiu nowotworom. Jak bowiem wskazują liczne badania naukowe, np. antocyjany mogą blokować proces angiogenezy, a więc tworzenia się nowych naczyń krwionośnych. Ma to ogromne znaczenie w ograniczeniu rozwoju zmian nowotworowych w organizmie, ponieważ jest on możliwy tylko wtedy, gdy komórki rakowe będą ukrwione, tzn. będą miały możliwość czerpania niezbędnych składników z krwi. Wykazano również, że związki te mogą pobudzać proces apoptozy komórek nowotworowych, czyli zaprogramowanego samouśmiercania.

Sok z aronii

– eliksir dla chorego serca

Składniki: ◗ dojrzałe owoce aronii, ◗ woda, ◗ cukier trzcinowy, ◗ świeże liście wiśni – zdrowe, zerwane z końców gałązek. ◗ PRZYGOTOWANIE ◗

Owoce aronii najlepiej jest zrywać na początku września lub pod koniec sierpnia, kiedy są dobrze dojrzałe, bo wtedy są mniej cierpkie. Po umyciu i odsączeniu na sicie wsypać je do emaliowanego garnka i zalać taką ilością wody, aby niemal pokryła owoce. Wrzucić także do nich umyte liście wiśni (mniej więcej 10 sztuk na 2 kg owoców, chyba że ktoś lubi intensywny aromat soku typu cherry, można wtedy przeznaczyć ich więcej). Wszystko razem gotować na słabym ogniu około 15 minut. Następnie garnek odstawić pod przykryciem. Kiedy już owoce zmiękną, ale są jeszcze gorące, zmiażdżyć je w garnku, by puściły jak najwięcej soku. Pozostawić w garnku na 12 godzin. Po tym czasie miazgę z aronii przecierać delikatnie przez sito, odrzucając liście wiśni. Uzyskany sok znów wlać do emaliowanego garnka, gotować, dosypując stopniowo cukier i ciągle mieszając. Na 1 litr soku przeznaczyć od ½ kg do 70 dag cukru, a jeśli chce się uzyskać gęsty sok typu syrop, to na 1 litr dać 1 kg cukru. Sok powinien się gotować wolno jeszcze około 3 minut, w tym czasie zdejmujemy nadmiar tworzącej się piany. Wrzący sok wlewać do szczelnych butelek lub słoików i umieścić na 2-3 godziny pod kocem (sucha pasteryzacja). Przechowywany w suchym i chłodnym miejscu zachowuje swoje właściwości kilka lat.

19

Inny sposób przygotowywania soku z aronii Niektórzy praktykują sporządzenie takiego soku za pomocą sokownika. Oczywiście ułatwia to pracę, ale wydaje mi się, że otrzymywany w ten sposób sok zawiera mniej dobroczynnych antocyjanów i mniej cząstek owoców. Jeśli decydujemy się na otrzymywanie go za pomocą sokownika, pamiętajmy o miażdżeniu owoców podczas gotowania, pozwala to uzyskać więcej soku. ◗ DOBRA RADA ◗

Zamiast liści wiśni można też zastosować świeże liście mięty pieprzowej. Taki sok zyskuje również ciekawy, bardzo lubiany, orzeźwiający aromat. Oczywiście smaczny sok aroniowy można też przygotować bez żadnych dodatków. ◗ KORZYŚCI W KUCHNI ◗

Sok z aronii znakomicie smakuje z naturalną herbatą lub herbatkami ziołowoowocowymi. Można go pić z powodzeniem jako zdrowy napój z przegotowaną wodą lub wodą mineralną. Stanowi dobry dodatek do kisielu lub budyniu np. waniliowego. ◗ POŻYTEK DLA ZDROWIA ◗

20

Według najnowszych doniesień naukowych sok z aronii przedłuża życie, bowiem nie tylko chroni przed chorobami cywilizacyjnymi (choroby układu krążenia i nowotwory), ale również skutecznie wspomaga ich leczenie. To wspaniały specyfik dla wszystkich ludzi starszych. Koniecznie należy go regularnie podawać osobom

Ważne!

Sok z aronii należy regularnie podawać osobom po przebytym udarze mózgu oraz zmagającym się z nowotworami, a także chorobami Alzheimera i Parkinsona.

21

po przebytym zawale serca i udarze mózgu oraz zmagającym się z nowotworami, a także chorobami Alzheimera i Parkinsona. To także idealny środek dla osób znajdujących się w grupie dużego ryzyka wystąpienia zawału serca, udaru mózgu – ze stwierdzoną chorobą wieńcową serca, miażdżycą tętnic szyjnych i nadciśnieniem tętniczym krwi. Udowodniono, że sok z aronii posiada zdolność obniżania ciśnienia tętniczego. Skutecznie neutralizuje też w organizmie wolne rodniki – częstą przyczynę nowotworów, postępującej miażdżycy, zbyt szybkiego starzenia się itd.

Znakomicie usprawnia krążenie krwi, zapobiega zastojowi krwi występującemu np. u ludzi z zaawansowaną miażdżycą naczyń krwionośnych nóg i żylakami podudzi.

Nieoceniony lek z aronii i głogu Składniki: ◗ 1 szklanka gęstego soku (syropu) z owoców aronii, ◗ 1 butelka (o poj. 100 ml) wyciągu z kwiatostanów głogu, Intractum Crataegi (dostępny w aptece). ◗ PRZYGOTOWANIE ◗

Sok z aronii bardzo dokładnie wymieszać z wyciągiem z kwiatostanów głogu w szczelnej butelce lub niewielkim słoiku. Odstawić na 3-5 dni, codziennie mieszając. ◗ STOSOWANIE ◗

1 łyżeczkę leku rozcieńczyć niewielką ilością wody, pić 3-4 razy dziennie między posiłkami. Czas kuracji: co najmniej 3-4 tygodnie, następnie można zrobić 2-tygodniową przerwę.

Herbatka z aronią.

22

◗ POŻYTEK DLA ZDROWIA ◗

Lek według takiej receptury usprawnia krążenie krwi w całym organizmie i obniża ciśnienie tętnicze. Poprawia zdecydowanie dotlenienie mięśnia sercowego, ponieważ substancje zawarte w kwiatostanach głogu mają zdolność wnikania do naczyń wieńcowych serca i udrażniania ich. Serce lepiej dokrwione ekonomiczniej pracuje i nie jest tak przeciążone. Szybciej też pozbywa się szkodliwych metabolitów wywołujących jego zmęczenie. Regularne stosowanie leku zapobiega zbyt szybkiemu męczeniu się (nawet podczas wykonywania prostych czynności), co jest częstą konsekwencją zaawansowanej choroby wieńcowej i tzw. objawów serca starczego.

23

Bakopa drobnolistna Bacopa monnieri To roślina, która zrobiła dziś niebywałą karierę w światowej medycynie. Zapotrzebowanie na nią wzrosło do tego stopnia, że w krajach, w których występuje dziko, objęto ją w niektórych rejonach ochroną gatunkową.

■ Roślina znana z akwarium Bakopa drobnolistna w starej medycynie Indii znana jest także pod nazwami: Brahmi bądź Jalanimba. Może też występować pod inną nazwą łacińską: Bramia monnieri. Na świecie botanicy doliczyli się 100 gatunków tej rośliny. Należy do rodziny trędownikowatych Scrophulariaceae, a więc tej samej, co np. dziewanna czy znana z ogródków lwia paszcza. Jest całkiem niepozorną rośliną płożącą – jej pędy osiągają długość od 10 do 30 cm. Liście ma mięsiste, jasnozielone, a kwiaty małe, w kolorze biało-fioletowym. Znają ją dobrze miłośnicy akwarium, bywa tam często sadzona jako roślina wodna. Bardzo szybko mnoży się z sadzonek uzyskanych z pobranych z pędów. Łatwo pozyskiwać też tę roślinę poprzez hodowlę in vitro.

Bakopa ma jasnozielone liście i kwiaty biało-fioletowe.

24

Roślina ta ma niezwykłą właściwość – wiąże metale ciężkie, np. rtęć czy ołów, i usuwa je z organizmu.

Ważne!

25

Bakopa w swoim naturalnym środowisku.

Kanaha Beach, Maui na Hawajach.

Bakopa drobnolistna rośnie na terenach wilgotnych lub bagnistych w Nepalu, Wietnamie, Sri Lance i Chinach. Jest też spotykana na Florydzie i w Australii. W medycynie Indii stosuje się ją od ponad 5000 lat.

26

Ważne!

Bakopa ma korzystny wpływ na ukrwienie komórek mózgowych, szczególnie u ludzi z postępującą miażdżycą naczyń doprowadzających do nich krew.

■ Surowiec leczniczy Do celów leczniczych wykorzystywane jest ziele bakopy drobnolistnej. Ma ono nadzwyczaj interesujący skład chemiczny. Znajdujemy w nim saponiny steroidowe: bakozydy A i B, które należą do najważniejszych związków leczniczych tej rośliny. Gromadzi również alkaloidy (braminę i herpestynę), białka, aminokwasy, cenne flawonoidy (m.in. apigeninę) oraz fitosterole. Na uwagę zasługuje także zawartość kwasu betulinowego (z grupy trójterpenów) o silnych właściwościach przeciwrakowych.

W Polsce już bez większego problemu można kupić zarówno suszone ziele bakopy (np. pod nazwą Brahmi), jak i preparaty w postaci tabletek czy kapsułek zawierające wyciąg z tego surowca. Przy wyborze specyfiku zwracajmy baczną uwagę na to, aby takie tabletki czy kapsułki były na bazie standaryzowanego wyciągu, a nie tylko sproszkowanego ziela bakopy, które ma dużo słabsze działanie. Starajmy się wybierać produkty tylko takich firm, które mają siedzibę w Polsce i które znane są od dawna z produkcji i dystrybucji preparatów leczniczych na naszym rynku. Nie kupujmy niczego przez internet i z niewiadomego źródła.

■ Gdy mózg starzeje się zbyt szybko…

Bakopa drobnolistna była przedmiotem licznych badań w bardzo znanych klinikach świata i dziś wiąże się z nią ogromne nadzieje w leczeniu wielu chorób związanych z zaburzeniami pracy mózgu i nie tylko. Badania wykazały niezbicie, że leki z tej rośliny mają zdolność pobudzania przewodnictwa we włóknach nerwowych, ma to szczególne znaczenie u osób m.in. zmagających się z chorobą Alzheimera. Poprawiają także funkcje poznawcze – również u ludzi po przebytym udarze czy urazie mózgu. Usprawniają ogólną wydolność umysłu, pamięć i koncentrację, co potwierdziły testy kliniczne nie tylko u ludzi starszych, ale i w średnim wieku. Roślina ta chroni ponadto mózg przed zbyt szybkim starzeniem.

Bakopa drobnolistna wyjątkowo skutecznie neutralizuje również wolne rodniki w mózgu, które mogą zaburzać jego normalne funkcjonowanie i przyczyniać się do rozwoju chorób z grupy neurodegeneracyjnych, jak choroby Alzheimera czy Parkinsona. Roślina ta ma jeszcze jedną niezwykłą właściwość – chelatuje (wiąże) metale ciężkie, np. rtęć czy ołów, które gromadząc się w mózgu, często przyczyniają się do upośledzenia jego pracy, i usuwa je z organizmu. Zdolność chelatacji poprzez wiązanie jonów wapnia pochodzących ze złogów w postaci blaszek cholesterolu w ścianach naczyń krwionośnych może też prowadzić do cofnięcia się procesu miażdżycy. Taką właściwość mają naprawdę nieliczne rośliny lecznicze.

Zaobserwowano, że regularne zażywanie preparatów z bakopą poprawia nastrój, co jest szczególnie ważne u ludzi starszych – często pobudzonych nerwowo, mających problem z zasypianiem wskutek różnych zmian w mózgu, np. zmagających się z chorobami Alzheimera czy Parkinsona.

Badania naukowe wskazują, że najlepsze efekty lecznicze uzyskiwano po mniej więcej 12 tygodniach kuracji preparatami z ziela bakopy i co ważne – efekty te utrzymywały się jeszcze nawet po 4 tygodniach od zakończenia leczenia.

Ziele bakopy drobnolistnej.

27

Bakopa – przeciwwskazania Nie zaleca się stosowania preparatów na bazie bakopy przez kobiety w ciąży i karmiące piersią.

Bakopa może potęgować też działanie leków nasennych opartych na fenotiazynie. Według mnie nie powinno się też prowadzić kuracji nią, kiedy jednocześnie zażywamy inne leki z grupy psychostymulantów.

Napar z ziela bakopy

usprawniający pracę mózgu

Składniki: ◗ 3 łyżki rozdrobnionego ziela bakopy drobnolistnej (dostępnej często pod nazwą Brahmi), ◗ 3 szklanki wrzątku.

◗ PRZYGOTOWANIE ◗

Ziele wsypać do termosu, zalać wrzątkiem i zakręcić na co najmniej 2 godziny. Odcedzać przez sitko dawkę naparu przeznaczoną do jednorazowego zastosowania. ◗ STOSOWANIE ◗

Po 1 szklance naparu 2-3 razy w ciągu dnia między posiłkami lub podczas posiłków (chodzi o to, że u niektórych po wypiciu może wywołać szybko ustępujące nudności). Kuracja powinna trwać co najmniej 4-5 tygodni, następnie robimy 2-3-tygodniową przerwę i rozpoczynamy ją od nowa.

28

Bakopa poprawia pamięć, koncentrację i funkcje poznawcze (ważne dla ludzi zmagających się z chorobą Alzheimera). Zalecany także dla dzieci, u których stwierdzono chorobę ADHD.

Ważne!

◗ POŻYTEK DLA ZDROWIA ◗

Napar ten zdecydowanie usprawnia ogólną wydolność mózgu. Poprawia pamięć, koncentrację i funkcje poznawcze (ważne dla ludzi zmagających się z chorobą Alzheimera), oddala otępienie i zmęczenie umysłowe. Ma korzystny wpływ na ukrwienie komórek mózgowych, szczególnie u ludzi z postępującą miażdżycą naczyń doprowadzających do nich krew. Napar ten warto włączyć dla osób po przebytym udarze mózgu, ponieważ uruchamia funkcje naprawcze. Działa ochronnie na mózg, neutralizując wolne rodniki (reaktywne formy tlenu). Łagodzi objawy choroby Parkinsona i zapobiega jej rozwojowi. Zalecany także dla dzieci (i dorosłych), u których stwierdzono chorobę ADHD (dzieciom podaje się dawkę

29

o połowę mniejszą niż dorosłym). Poprawia uczenie się.

Borówka czernica (czarna jagoda) Vaccinium myrtillus

To nieoceniony skarb naszych, polskich lasów. Zajadajmy się więc owocami borówki czernicy nie tylko, gdy jest na nie sezon, ale przez okrągły rok.

■ Niepozorna krzewinka Borówka czernica jest niską, rozłożystą krzewinką żyjącą nawet do 30 lat. Osiąga zazwyczaj wysokość 20-60 cm. Botanicy dopatrzyli się, że jedna roślina w ciągu całego swojego życia może wytworzyć kępę o szerokości nawet 7-8 m. Natomiast od chwili wykiełkowania nasiona aż do pierwszego owocowania musi upłynąć 5 lat. Rośliny te najczęściej jednak rozmnażają się wegetatywnie przez podziemne rozłogi. Liście borówki czernicy są delikatne, jasnozielone, z połyskiem, od spodu matowe. Jej kwiaty mają kształt małych lampioników i pojawiają się w kwietniu i maju. Chętnie oblatują je pszczoły. Okazuje się, że najwięcej wartościowego nektaru dostarczają pszczołom rośliny rosnące w cieniu.

Borówkę czernicę można zazwyczaj spotkać w lasach sosnowych, sosnowoświerkowych i sosnowo-jodłowych, rzadko w mieszanych.

30

■ Źródło cennych antocyjanów Zastosowanie w ziołolecznictwie mają owoce borówki czernicy, a zbiera się je zwykle od drugiej dekady czerwca aż do końca sierpnia, zależy to od pogody latem. Najczęściej przeznacza się je na zdrowe i wyjątkowo smaczne przetwory do zimowej spiżarni, ale nietrudno też suszyć je rozłożone cienką warstwą w wystarczająco ciepłym i przewiewnym pomieszczeniu, np. na strychu. Susz