Xanthi Sotiraki // Debord vs McLuhan // gtp50 ge2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

i. από την ουτοπία στη δυστοπία, και πάλι πίσω ii. μοντερνισμός/ μεταμοντερνισμός iii.Η αθεϊα είναι η νέα θρησκεία αντί επιλόγου...

ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΥΤΟΠΙΑ ΣΤΗ ΔΥΣΤΟΠΙΑ ουτοπία > ου + τόπος Ο όρος ουτοπία επινοήθηκε από τον Sir Thomas More για το ομώνυμο έργο του

Ουτοπία | yo͞oˈtōpēə| ουσ. Ένας φανταστικός τόπος ή κατάσταση στην οποία όλα είναι τέλεια. Η λέξη χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά στο βιβλίο Utopia (1516) από τον Sir Thomas More. Η προέλευση της λέξης προέρχεται από τα αρχαία ελληνικά ου+τόπος

Δυστοπία |disˈtōpēə| ουσ. Ένας φανταστικός τόπος ή κατάσταση στην οποία όλα είναι δυσάρεστα ή άσχημα, συνήθως ολοκληρώτικά η περιβαντολογικά υποβαθμισμένα. Αρχικά προτάθηκε από τον Jeremy Bentham το 1818 ως κακοτοπία για να περιγράψει την αντιθετη κατάσταση της ουτοπίας (σύγκριση με ουτοπία) Η προέλευση της λέξης προέρχεται από τα αρχαία ελληνικά δυς+τόπος 12

Ο όρος ουτοπία δεν είναι εύκολα ορίσιμος. γεννήθηκε από την ανάγκη του More να περιγράψει το δικό του ιδανικό κοινωνικό σύστημα στο ομώνυμο νησί της φαντασίας του. Χρησιμοποιείται στην αρχιτεκτονική, στην τέχνη, στην πολιτική και την κοινωνιολογία περιγράφοντας καταστάσεις οι οποίες είναι ιδανικές, με τα χρόνια όμως η ουτοπία τείνει να σημαίνει την ιδανική κατάσταση η οποία όμως δεν είναι πραγματοποιήσιμη αλλά έχοντας πάντα θετική χροιά. Η δυστοπία κατασκευάστηκε ως η αντίθετη κατάσταση της ουτοπίας. Η θέσεις και τα όρια αυτών των δύο δεν είναι αντικειμενικά, μπορούν να γίνουν δυσδιάκριτα και να αναστραφούν. Θα γίνει μία προσπάθεια ανάλυσης αυτών των δύο διπόλων μέσα απο τα έργα των Debord και McLuhan.

1 apple dictionary 2http://en.wikipedia.org/wiki/Dystopia

Η προλεταριακή σοσιαλιστική ουτοπία, για τον Φουκώ έχει την “ιδιότητα ότι δεν θα πραγματοποιηθεί ποτέ” σε αντίθεση με την καπιταλιστική η οποία “έχει την τάση δυστυχώς να πραγματοποιείται”3. Η πραγματοποίσηση της σοσιαλιατικής ουτοπίας κινείται στη σφαίρα του μπορεί. Αυτή η ουτοπία είναι πάντα σε αυτή τη σφαίρα τουλάχιστον εννοιολογικά. Είναι αυτό που σύμφωνα με τον Μαρκούζε έχει έλλειψη επικαιρότητας μόνο και μόνο γιατί παρεμποδίζεται από τις αντίθετες πιέσεις της αποτελούμενης δύναμης4. Αυτή η πιθανή πραγματικότητα είναι πάντα έτοιμη να γίνει απτή και αυτή της η ετοιμότητα πρέπει να τοποθετεί τον εαυτό της στο επίπεδο του κόνσεπτ. Το οτι κινείται στο επίπεδο του κόνσεπτ δεν σημαίνει πως κινειται και στο επίπεδο του ψευτικου. Το κόνσεπτ είναι μάλλον το αληθινότερο και με σε αυτήν την αίσθηση ότι η μοντέρνα καπιταλιστική δυστοπία μπορεί επίσης να ονομαστεί ουτοπική: μία ψευτικη πραγματικότητα, ένα άδειο παράδοξο το οποίο καθυστερεί και επελπισμένα θέλει να έχει τον έλεγχο. Ακόμη μία πραγματικότητα η οποία έχει χάσει τη λογική και οντολογική (όπως και την ηθική) στήριξη του κόνσεπτ. Όταν κάποιος κοιτά το εννοιολογικό κατασκευασμα του κεφαλαίου, συνειδητοποιεί ότι είναι άδειο, ότι δεν έχει καμία λογική μέσα του και αυτή η έλλειψη λογικότητας είναι τόσο δυνατη και υπερπροσδιορισμένη, που μπορουμε να πούμε πως το κεφάλαιο έχει έλειψη αιτιολόγησης. Αντίθετα το κεφάλαιο αντικαθιστα την αρχική ενότητα της εργασίας με την ενότητα της φτώχειας, την παγκόσμια φτώχεια. Είναι η δύναμη του ολοκληρωτισμού 56.

To 1967, και ένα χρόνο πριν από το Μάη το '68 ο Debord γράφει το βιβλίο του την “Κοινωνία του Θεάματος” για να αποκτήσει η Καταστασιακή Διεθνής ένα θεωρητικό Ανάγνωσμα. Στο έργο του αυτό καταγγέλλει τη μεταβολή και την αλλοτρίωση της σύγχρονης κοινωνίας σε θέαμα 7. Ο Debord δεν χρησιμοποιεί τον όρο δυστοπία αλλά σύμφωνα με τον ορισμό της μας συστήνει πως ζούμε μέσα σε αυτή. Στον πρόλογο της έκδοσης δηλώνει εχθρός της υπάρχουσας κοινωνικής τάξης πραγμάτων 8όπως θεωρει πως είναι και ο εκάστοτε αναγνώστης του βιβλίου του. Στην κοινωνία του Θεάματός, το αληθινό δεν είναι παρά μία στιγμή του ψεύδους και η νέα αυτή κατάσταση πλασάρεται στο “κοινό” ως μία απρόσιτη θετικότητα. Είναι τόσο καμουφλαρισμένη που ο θεατής την αποδέχεται πριν καν την καταλάβει και την αναζητά σαν την μοναδική αλήθεια 9. Στον πραγματικά ανεστραμμένο κόσμο της σημερινής τάξης πραγμάτων σύμφωνα με τον Debord η πραγματοποιημένη δυστοπία αυτή της θεμελιωδώς θεαματικής κοινωνίας παρουσιάζεται ως η πραγμάτωση της ουτόπιας, της ουτοπίας ως του ιδανικού τόπου. Είναι ουτοπία στα χορτασμένα από θέαμα μάτια του θεατή που όσο περισσότερα παρατηρεί τόσο λιγότερο ζει και καταλήγει να κατανοεί όσο το δυνατόν λιγότερο τη δική του ύπαρξη. Ο Debord αναλύοντας την κοινωνία μέσα από το θέαμα, τη φαινομενικότητα, την αναπαράσταση τον χρόνο και την κατανάλωση καταλήγει στην υλοποιήμένη ιδεολογία η οποία δημιουργεί ψευδείς συνειδήσεις 10. Τα όρια αίτιουαιτιατού καταρρίπτονται αφού το νέο σύστημα δεν μπορεί να λειτουργήσει με τους όρους του παλιού. Ένα παράδειγμα για την αναστροφή των όρων δυστοπία/ουτοπία είναι η ταινία The Trumann show (1998) στην οποία ο πρωταγωνιστής ζει στην ιδανική κοινωνία, με την ιδανική του γυναίκα, φίλους κ.ο.κ, ένα παιδικό τραύμα τον εμποδίζει να ταξιδέψει η να έρθει σε επαφή με τη θάλασσα, η ζωή του όμως αλλάζει όταν συνειδητοποιεί κατά τύχη πως αυτό που ζει δεν είναι η ιδανική/ δική του ζωή αλλα μία κατασκευασμένη πραγματικότητα η οποία παρακολουθείται απο εκατομμύρια θεατές. Η ουτοπία ξαφνικά γίνεται δυστοπία και ο πρωταγωνιστής ξαφνικά πρέπει να κάνει κάτι για να ξεφύγει από την κατασκευασμένη του μοίρα, έχοντας πάντα την επιλογή να συνεχίσει να ζει στη ¨μεταλλαγμένη¨ του ουτοπία11. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, η πολεοδομία θεωρείται μία επιστήμη καπιταλιστική που μετατρέπει το 3Foucault, Essential Works of Foucault 1954–1984, Vol. III, Power, 2000,ed. James D. Faubion. New York: New Press) 4Herbert Marcuse, έρως και πολιτισμός, εκδ. Κάλβος, σελ 158) 5(Guy Debord, Η Κοινωνία του Θεάματος, Ελευθερος Τύπος, έκδοση Β, θ. 63) 6(Labor of Fire: The Ontology of Labor Between Economy and Culture) 7Guy Debord, Η Κοινωνία του Θεάματος, Ελευθερος Τύπος, έκδοση Β, θ. 6 8Guy Debord, Η Κοινωνία του Θεάματος, Ελευθερος Τύπος, έκδοση Β 9Guy Debord, Η Κοινωνία του Θεάματος, Ελευθερος Τύπος, έκδοση Β, θ. 12, 14 10 Guy Debord, Η Κοινωνία του Θεάματος, Ελευθερος Τύπος, έκδοση Β, θ.194 11(Escaping the Panopticon: Utopia, Hegemony, and Performance in Peter Weir’s The Truman Show, Dusty Lavoie/ Utopian Studies, Volume 22, Number 1, 2011, pp. 52-73 (Article)).

χώρο σε θέαμα εξουσίας όπου παρελαύνει αγέρωχος ο καπιταλισμός έχοντας αμβλυνει της πραγματικές δυνατότητες συσπείρωσης και αντίστασης 12 ο παθητικός θεατής δεν βρίσκεται σε μη αναστρέψιμο σημείο καθώς προτείνει πως μέσω της ανθρώπινης γεωγραφίας οι ατομικότητες και οι συλλογικοτητες μπορουν να κατασκευάσουν οι ίδιες τα γεγονότα και και τις τοποθεσίες που αντιστοιχούν στην οικειοποίηση, όχι μόνο της εργασίας αλλα και της συνολικής ιστορίας τους. Προτείνει ένα χώρο παιχνιδιού που θα αποκαταστήσει την αυτονομία του τόπου 13. Ο Debord ουσιαστικά επινοεί έναν νέο δημόσιο χώρο, τόπικο, θραυσματικό, εφημερο με βάση τη σωματικότητα της συλλογικότητας 14 η οποία θα γκρεμίσει τις ψευδείς και κατασταλτικές αρχιτεκτονικές και πολεοδομικές πρακτικές που είναι κατευθυνόμενες από το θέαμα. Ουσιαστικά θέλει να δημιουργήσει μέσα στον “μη-τόπο” 15 τα δεδομένα που θα καταστήσουν το χώρο τόπο ξανά (ταυτότητα, συλλογική συνείδηση κ.ο.κ). Αυτή η νέα χωρικότητα που προτείνει ο Debord συνδυάζεται με τις Αναζητήσεις των Καταστασιακών και θεμελιώνεται στο διάλογο. Ο Debord μέσα από το έργο του προτείνει την δική του μορφή της ουτοπίας, το δυστοπικό παρόν μπορεί μέσω της συλλογικότητας, των happenings, και της τέχνης να γίνει ένα ουτοπικό μέλλον που ίσως στα μάτια ή μάλλον στις οθόνες του καπιταλισμού ή το θεάματος να φαντάζει με δυστοπία. Ο Marshall McLuhan το 1964 έγραψε το κλασσικό πλέον έργο του Media, οι προεκτάσεις του ανθρώπου και θεωρείται σήμερα ο κεντρικός θεωρητικός των νέων μέσων επικοινωνίας και διαχείρισης πληροφορίας που εισάγει η τεχνολογία στη σύγχρονη ζωή 16. Ο McLuhan μιλά σαν ιστορικός με όλη την αντικειμενικότητα που ο όρος περιέχει, ιστορικός με μία διαφορά, είναι τόσο καλά διαβασμένος και έχει την ικανότητα να βγαίνει εκτός της εποχής του και να παρατηρεί το παρελθόν, το παρόν και καταφέρνει να “προβλέπει” το μέλλον. Έχει μελετήσει τόσο καλά τα media που η γραφή του είναι νηφάλια χωρίς ίχνη διδακτισμού ή τρομοκρατίας, “βλέπει” κάποια πράγματα στην τεχνολογική εξέλιξη και μας τα μεταφέρει. Σύμφωνα με τον Μακ Λουαν τα νέα μέσα εισάγουν καινούργια τέμπο και είναι προεκτάσεις του ανθρώπινου σώματος. Τα μέσα που που εισάγει ο ηλεκτρισμός είναι επεκτάσεις του νευρικού μας συστήματος. Το μέσο όχι μόνο μας επηρεάζει αλλά είναι το μήνυμα, είναι αυτό που χαρακτηρίζει την κάθε εποχή και τον πολιτισμό, είναι το μέσο με το οποίο διαδίδεται η πληροφορία. Κανένα μέσο δεν έχει αξία μόνο του αλλά μόνο με την συνεχή αλληλεπίδραση με άλλα μέσα 17. Κατηγοριοποιεί τα μέσα σε θερμά και ψυχρά ανάλογα με την εμπλοκή του χρήστη και τα περιθώρια που αφήνει στο χρήστη για αναστοχασμό, έτσι η τηλεόραση είναι ένα θερμό μέσο 18 ενώ τα κόμικς ψυχρά γιατί απαιτούν τη σκέψη του χρήστη για να μεταφράσει τα νοήματα που παρουσιάζονται ή και να βγάλει τα δικά του. Αυτά τα νέα μέσα είναι μία ολόκληρη κατηγορία συστημάτων, τρόπως παραγωγής και επικοινωνίας της πληροφορίας που εισάγωνται με τις νέες τεχνολογίες της πληροφορικής, αναβαθμίζοντας τα συγκεντρωτικά μέσα της προηγούμενης τεχνολογίας σε αποκεντρωτικά. Αυτά τα μέσα φέρουν την ιδιότητα να διαχειρίζονται το πολύπλοκο, το υποκειμενικό και το ασύγχρονο. Είναι πολυμεσικά, ταχύτατα, μη γραμμικά, διαδραστικα και υπεργεωγραφικά. Όλα κινούνται γύρω από το χρήστη και τα διέπει η υποκειμενική ματιά του. Στα κείμενα του δεν περιγράφει μία ουτοπία ή μία δυστοπία, μας δίνει εφόδια για να αντιμετωπίσουμε την ηλεκτρονική (ψηφιακή επανάσταση), να αποφύγουμε το σοκ,τον αυτοακρωτηριασμό και το μούδιασμα 19 και να διαλέξουμε κατανοώντας την λειτουργία τους σε ποια πλευρά θέλουμε να βρεθούμε. Παρά τις διαφορές τους Ο Debord και ο McLuhan, καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα. Οι θεατές κατά τον Debord ζούνε υποταγμένοι στη λάμψη του θεάματος, όπως εξηγεί ο McLuhan, βρίσκονται σε κατάσταση σοκ, αναισθησίας ,καταστάσεις που θεωρεί απαραίτητες για την επιβίωση των χρηστών 20, μέχρι να καταφέρουν τελικά να επανέλθουν σε κανονικούς ρυθμούς21. Ο Debord πιστεύει πως δύσκολα 12Guy Debord, La societe du specatcle σσ.149-167 13 (Guy Debord, La societe du specatcle σσ.172) 14Νικόλαος-Ιων Τερζόγλου, Ιδέες του Χώρου στον 20ο αιώνα, εκδ. Νήσος,2009, σ.233 15Auge,Non-Places: Introduction to an Anthropology of Supermodernity, 1995 16(Άαρων Κοέν, 'Αγγελος Φλώρος, Δρώμενα Πληκτρολογίου_Αρχιτεκτονική και πληροφορία_μία εισαγωγη στο physical computing , εκδ. Futura, πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, 2011) 17(Μάρσαλ Μακ Λούαν, Media οι προεκτάσεςι του ανθρώπου, Κάλβος) 18Πέτρος Μαρτινιδης,“γιατί τα λέει όλα”, ,στο άρθρο του Αναστάση Βιτσωνιτη, Μάρσαλ Μακ Λούαν: Ο προφήτης των media ή η φούσκα του αιώνα;,Καθημερινη 28/08/2011 19Μάρσαλ Μακ Λούαν, Media οι προεκτάσεςι του ανθρώπου, Κάλβος, σ. 67-68 20Μάρσαλ Μακ Λούαν, Media οι προεκτάσεςι του ανθρώπου, Κάλβος, σ. 72 21Μάρσαλ Μακ Λούαν, Media οι προεκτάσεςι του ανθρώπου, Κάλβος, σ.68

μπορεί κάποιος να ξεφυγει από τη σαγήνη του θεάματος, προτείνει όμως λύσεις για αυτό, που φαίνονται ουτοπικές στο βαθμό του απραγματοποίητου καθώς το θέαμα έχει παρουσιαστεί σαν τον απόλυτο τύραννο, που μέσω των θερμών μέσων κατά Μακλουαν έχει υποτάξει ολόκληρες συνειδήσεις.

ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ/ ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ για τις δύο ευρύτερες ιδέες του μοντερνισμού: Ήθελε το ακροατήριό του να οδηγηθεί προς την αναγνώριση της κοινωνικής αλήθειας του σημείου.. [...], αλλά και εξίσου να ονειρευτεί ένα σημάδι πίσω στο υπόβαθρο του Κόσμου/ της Φύσης/ της Αίσθησης/ της Υποκειμενικότητας τα οποία τα πέρα δώθε του καπιταλισμού κατέστρεψαν.

T. J. Clark, In Farewell to an Idea: Episodes from a History of Modernism Για τον μοντερνισμό: Ο μεταμοντερνισμός αγκάλιασε τη θεωρία ότι ο βιωμένος κόσμος είναι από μόνος του μία κουλτούρα εξ'ολοκλήρου, εγκαταλείποντας την ελπίδα ότι μπορεί να υπάρχει κάποιος πιο αυθεντικός κόσμος που θα μπορέσουμε να επιστρέψουμε.

Clifford Geertz22 Αν δεχτούμε a priori αυτές τις ερμηνείες μπορούμε να πούμε πως ο Debord ήταν μοντερνιστής και ίσως ένας από τους τελευταίους. Όπως και ο Μαρξ, τον οποίο ο Debord είχε μελετήσει εξονυχιστικά, αποζητούσε ένα κόσμο αποδεσμευμένο, και ελεύθερο μακρυά απο την απατηλή γυαλάδα του θεάματος και αναζητούσε έναν καινούριο κόσμο, πιο κοντά στη φύση, τον άνθρωπο και τη μοναδικότητα του τόπου, τον οποίο κύρησσε μέσα από τα κείμενα του και τους Καταστασιακούς. Στήριζε τον Φλανέρ και επέδειξε την ψυχογεωγραφία ως την νέα αντίληψη της πόλης και την έξοδο από την κοινωνία του θεάματος, η ψυχογεωγραφική μέθοδος εφαρμόζεται διαμέσου μιας τυπολογίας του αστικού χώρου, του ρόλου που παίζει το μικροκλίμα και οι μεταβολές του, της προσεκτικής παρατήρησης των ροών του πλήθους, των σταθερών σημείων ψυχαγωγίας και των κορυφώσεων, που καθιστούν δύσκολη την είσοδο και την έξοδο σε ορισμένες περιοχές. Με άλλα λόγια, η ψυχογεωγραφία είναι η επεξεργασία του υλικού που προκαλεί η περιπλάνηση23. Από την άλλη πλευρά ο ορισμός του μεταμοντερνισμού χαρακτηρίζει απόλυτα τα πιστευω και τις βάσεις του McLuhan. Ο McLuhan θεωρεί τον κόσμο ως εξέλιξη των επιτευγμάτων του ανθρώπου. Ανακοινώνει ψύχραιμα τη μετάβαση στη μετα_αλφαβητική εποχή, την εποχή της πληροφορίας μας προειδοποιεί για τη σημασία των μεταφραστών και αντιλαμβάνεται την τεχνολογία ως φύση. Μας ανακοινώνει πως δεν υπαρχει διαχωρισμός φυσικού και τεχνολογικού περιβάλλοντος, κάθε τι γύρω μας αποτελείται από πληροφορία και όσο νωρίτερα το συνειδητοποιήσουμε αυτό τόσο καλύτερα θα το διαχειριστούμε. Ο McLuhan στον ρόλο του μεταφραστή έχει βάλει τον καλλιτέχνη, ο οποίος έχει τη δυνατότητα να αντιμετωπίσει το παρόν σαν υλικό, να αναγνωρίσει τις τα νέα πρότυπα που δημιουργούνται από την υπερφόρτωση της πληροφορίας και να πεί στους χρήστες από τι είναι φτιαγμένος αυτός ο κόσμος. Θεωρεί τους καλλιτέχνες πιο σημαντικούς από τους επιστήμονες καθώς οι τελευταίοι δεν βλέπουν το όλον, παρά το μέρος και αντιλαμβάνονται τις εναλλαγές τω προτύπων πολύ 22Vince Carducci,Dazed and Confused article, : the 1970s and the Postmodern Turn 23(Γιώργος Τζιρτζιλάκης, Πολεοδομία ή ψυχογεωγραφία; Καταστασιακές απορίες, περιοδικό futura αρ. τεύχους 8 – Άνοιξη – Καλοκαίρι 2002, σελ. 184)

αργότερα. Ο ίδιος δεν θεωρεί τον εαυτό του ως καλλιτέχνη αλλά έχει αποκαλεστεί ως τέτοιος. Δεν δίνει σημασία στο πως ονομάζεις κάτι, γιατί όπως στον ανεστραμμένο κόσμο της κοινωνίας του θεάματος όπου η αλήθεια δεν είναι παρά μία στιγμή του ψεύδους, και το να ονομάσεις κάτι ειρήνη αλλά να μην ξέρεις τι σημαίνει είναι πολύ πιθανό24. Και οι δύο προέβλεψαν από νωρίς το μετασχηματισμό της κοινωνίας σε κάτι νέο, ο McLuhan το δέχτηκε ως συνέχεια της ανθρωπότητας ο Debord τον αρνήθηκε ως κατασκευασμένο, και οι δύο όμως προτείνουν λύσεις.

Η ΑΘΕΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΝΕΑ ΘΡΗΣΚΕΙΑ O Marshall Mcluhan από αγνωστικιστής κατέληξε Ρωμαιοκαθολικός, με βαθιά πίστη διδάσκοντας μάλιστα σε Ρωμαιοκαθολικά ιδρύματα μέχρι το τέλος της ζωής του. Ωστόσο στο έργο του αυτή η πλευρά της ζωής και των πιστεύω του δεν διαφαίνεται πουθενά. Στο Media, οι προεκτάσεις του ανθρώπου δεν αναφέρει τον θεό ως δημιουργό, αλλά αντίθετα στηρίζει πως τα επιτεύγματα του ανθρώπου είναι υπεύθυνα για τον μετασχηματισμό της κοινωνίας και μάλιστα στηρίζοντας την εξέλιξη αυτή του ανθρώπου. Ωστόσο γνωρίζοντας τα θρησκευτικά του πιστεύω θα μπορούσαμε να κάνουμε μία ακραία υπόθεση πως ο Mcluhan θεωρώντας τον Θεό ως δημιουργό του κόσμου και βασισμένος στην αγάπη του για το ανθρώπινο είδος o κάθε μετασχηματισμός της κοινωνίας, του πολιτισμού και της οικονομίας που συμβαίνει είναι κατασκευασμένη από τον Ίδιο και όπως στον παράδεισο του Αδάμ και της Εύας ο σωστός χειρισμός των μέσων και των μηνυμάτων μπορούν να διατηρήσουν το ανθρώπινο είδος στην γη της επαγγελίας. Ο γιός του McLuhan στο έργο του The medium and the light: Reflections of religion στηρίζει πως η θεωρία για τα Media έχει ελαφρώς στηριχθεί στη θεωρία του Θωμά του Ακινάτη (1225-74)25. Ο Debord αντίθετα είναι άθεος. Στην κοινωνία του θεάματος μάλιστα παραλληλίζει το marketing στη σημερινή κοινωνία με τον ρόλο των θρησκειών παλαιότερα. Μιλάει για το φετιχισμό του εμπορεύματος που αγγίζει τον παροξυσμό των εξτασιασμένων του θρησκευτικού φετιχισμού 26. Θεωρεί πως τα κατάλοιπα της θρησκείας και της οικογένειας (ως την κύρια μορφή κληροδότησης της ταξικής εξουσίας) και η ηθική καταστολή που εγγυώνται γίνονται ένα και το αυτό με την πληθωρική επιβεβαίωση της απόλαυσης αυτού του κόσμου που δημιουργήθηκε ως ψευδής απόλαυση με μόνο στόχο την καταστολή27. Για τις μονοθεϊστικές θρησκείες αναφέρει πως είναι ένας συμβιβασμός μύθου και ιστορίας μεταξύ του κυκλικού χρόνου και του μη αναστρέψιμου. Οι θρησκείες αυτές γεννήθηκαν στο πεδίο της ιστορίας όπου και θεσπίστηκαν ακόμα και εκεί παραμένουν αντίθετες με την ιστορία. Τέλος καταλήγει πως η πρόοδος της κοινωνίας που έχει την αντίληψη της ιστορίας ως πυρήνα της κουλτούρας, προσλαμβάνει μια ανεπιστρεπτί γνώση που που εκφράζεται μέσω της καταστροφής του Θεού 28. Ο τρόπος όμως που οργανώνει το γράψιμο του είναι πολύ περισσότερο θρησκευτικός σε σχέση με τον θρησκευόμενο Mcluhan. Ο Ντεμπόρ θεωρεί πως οι κοινωνίες είναι πραγματικά ελεύθερες εφόσον έχουν αποβάλει τα θρησκευτικά τους κατάλοιπα η επιχειρηματολογία του όμως γίνεται μέσα από αφορισμούς, 24(https://www.youtube.com/watch?v=PtzxWR-j1xY) 25Kurt Lundby, Digital Religion: Understanding Religious Practice in New Media Worlds σ.228 26Guy Debord, Η Κοινωνία του Θεάματος, Ελευθερος Τύπος, έκδοση Β, θ. 67 27Guy Debord, Η Κοινωνία του Θεάματος, Ελευθερος Τύπος, έκδοση Β, θ.59 28Guy Debord, Η Κοινωνία του Θεάματος, Ελευθερος Τύπος, έκδοση Β, θ.182

διακηρύξεις μίας ουτοπίας με απόλυτο τρόπο που μπορεί σε κάποια σημεία να θυμίζει θρησκευτικό κείμενο. Η κατάληξη του Ντεμπόρ πως η πρόοδος της κοινωνίας έρχεται μέσα από τη γνώση της για την ιστορία και την καταστροφή του θεού, είναι η προσωποποίηση του McLuhan ο οποίος όπως αναφέρθηκε είναι γνώστης της ιστορίας και παράλληλα στα έργα του έχει ως υποκινητή τον άνθρωπο και όχι κάποιον θεό (θεωρώντας πως δεν γνωρίζουμε την χριστιανική του ιδιότητα την οποία διαχώριζε από την επιστημονική). Αντί επιλόγου Μέσα από τις αντιθέσεις αυτές που αναλύθηκε το έργο τους αναδείχθηκαν και τα κοινά τους στοιχεία. Ο Debord και ο McLuhan ουσιαστικά θέλουν να πούν τα ίδια πράγματα, χρησιμοποιώντας μια τελείως διαφορετική γλώσσα. Ζώντας στη κοινωνία του θεάματος όπου ο ολόκληρος ο κόσμος έχει γίνει ένα παγκόσμιο χωριό μέσω της ευρείας χρήσης του ιντερνετ και της μαζικής διακίνησης της πληροφορίας, μπορεί ο Guy Debord να είανι χαρούμενος γνωρίζοντας πως ένας cyberflaneur κάνει scrolling στις σελίδες του κυβερνοχώρου, ως άλλος περιπλανόμενος σκεπτόμενος άνθρωπος. Η ψυχογεωγραφία έγινε cyberψυχογεωγραφία προσπαθώντας να διαχωρίσει το θέαμα του world wide web και να φολτραρει την πληροφορία που παίρνει.

ΒΙΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Guy Debord, Η Κοινωνία του Θεάματος, Ελευθερος Τύπος, έκδοση Herbert Marcuse, έρως και πολιτισμός, εκδ. Κάλβος Kurt Lundby, Digital Religion: Understanding Religious Practice in New Media Worlds Vince Carducci,Dazed and Confused article, : the 1970s and the Postmodern TurnΓιώργος Τζιρτζιλάκης, Πολεοδομία ή ψυχογεωγραφία; Καταστασιακές απορίες, περιοδικό futura αρ. τεύχους 8 – Άνοιξη – Καλοκαίρι 2002 Auge,Non-Places: Introduction to an Anthropology of Supermodernity, 1995 Labor of Fire: The Ontology of Labor Between Economy and Culture Escaping the Panopticon: Utopia, Hegemony, and Performance in Peter Weir’s The Truman Show, Dusty Lavoie/ Utopian Studies, Volume 22, Number 1, 2011, pp. 52-73 (Article)

Foucault, Essential Works of Foucault 1954–1984, Vol. III, Power, 2000,ed. James D. Faubion. New York: New Press Νικόλαος-Ιων Τερζόγλου, Ιδέες του Χώρου στον 20ο αιώνα, εκδ. Νήσος,2009 Πέτρος Μαρτινιδης,“γιατί τα λέει όλα”, ,στο άρθρο του Αναστάση Βιτσωνιτη, Μάρσαλ Μακ Λούαν: Ο προφήτης των media ή η φούσκα του αιώνα;,Καθημερινη 28/08/2011 Άαρων Κοέν, 'Αγγελος Φλώρος, Δρώμενα Πληκτρολογίου_Αρχιτεκτονική και πληροφορία_μία εισαγωγη στο physical computing , εκδ. Futura, πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, 2011 Μάρσαλ Μακ Λούαν, Media οι προεκτάσεςι του ανθρώπου, Κάλβος