A Nosa Terra 969 / 11 de xaneiro de 2001

Pepe Carreiro

PERIÓDICO GALEGO SEMANAL

Os acordos de Cuiña non impeden as protestas contra as peaxes ————————–—— 10 ———–—–—————— Rebúmbio en Compostela pola concesión dunha praza en Químicas –————————–—— 16 ———–—–——————– 11 DE XANEIRO

● 2001 ●

ANO XXIV

●

IV XEIRA

López Veiga, un home de Fraga pescando en Bruxelas ––—–—— 9 ———–—–

Del Riego deixará a presidéncia da Académia ————————–—— 25 ———–—–—————— Vigo: unha casa das palabras para unha cidade sen bibliotecas ————————–—— 25 ———–—–——————

FUNDADO EN 1907

Nº 969

●

200 PTA

A impoténcia da Xunta na crise das vacas tolas alarma ao país

Moción de censura contra un Governo superado polos acontecimentos

■

Beiras

enfréntase a Fraga ■

PSdG-PSOE e EdeG afirman que non a van apoiar ■

O PP considera

que é un novo zapatazo de Beiras ■

Castor Gago demite e Fraga nomea a Diz Guedes ANDRÉS PANARO

Madrid impúxolle a Fraga paralisar o enterro das vacas en Mesia (Páxs 4 e 5)

Obras de Castelao Edición crítica das Obras de Castelao: oito tomos editados por un equipo de especialistas, coordinados

por Henrique Monteagudo.

Un proxecto histórico, a disposición de todos.

Unha publicación imprescindible.

A UE negouse a última hora a firmar o acordo pesqueiro con Marrocos (Páx. 13)

Balance do ano Castelao: un pouco máis noso (Páxs. 30 e 31)

Unha moción construtiva No sistema parlamentário vixente no Estado español as mocións de censura teñen que ser “construtivas”, converténdose nunha espécie de sesión de investidura do candidato alternativo. Este sistema, non presente noutras democrácias europeas, cria dificultades de unificación para as forzas da oposición que se atopan co imperativo de ter que apoiar a un candidato que non é o seu se queren exercer esa censura ao Governo de turno. Outra posibilidade, sabendo que nengunha pode gañar, é a de apresentar, ao mesmo tempo, unha nova moción, como xeito de censurar ao executivo, votando ambos aos seus respectivos candidatos. Esta foi a via escollida polo PP e PSOE en Euskadi para censurar a Ibarretxe hai algunhas semanas. Asi as cousas, na história do parlamentarismo español, incluido o autonómico, e salvo raras excepcións como a censura de Laxe a Albor, estas utilízanse para por de manifesto unha grave situación de desgoverno e se o censurado corre riscos, tamén o censurador, daí a valentia do BNG.♦

2 Nº 969 - ANO XXIV

11 DE XANEIRO DE 2001

▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼

Empresa Xornalística Editora: Promocións Culturais Galegas S.A.

Consello de Administración: PRESIDENTE: Cesáreo Sánchez Iglesias.

CONSELLEIRO DELEGADO: Xosé Fernández Puga.

VOGAIS: Xosé Mª Dobarro, Alberte Ansede, Antolin Fernández, Manuel Veiga, Xosé Castro Ratón, Xan Costa, Xan Carballa e Miguel Barros.

SECRETARIO: Xan Piñeiro.

Director: Afonso Eiré López

Redacción: Gustavo Luca de Tena, Xan Carballa, Manuel Veiga, Horácio Vixande, Arantxa Estévez, Carme Vidal, Paula Castro, Paula Bergantiños, César Lorenzo Gil. EDICIONS ESPECIAIS: Xosé Enrique Acuña.

DESEÑO DE MAQUETA: Xoselo Taboada.

Colaboradores: MADRID: Manuel Seoane.

BARCELONA: Iria Varela.

PORTUGAL: Gonçalo Nuno.

A. PANARO

SANIDADE: Maria Alonso.

CULTURA: Xoán M Estévez, Celso López Pazos, Manuel Vilar, Lupe Gómez, Óscar Losada, Gonzalo Vilas, Xosé M. Eiré Val, Xosé Mª de Castro Erroteta, Xesus González Gómez, Manuel Rivas, Borobó.

Beiras afirmou que o BNG non teria recurrido á moción de censura se Fraga non se negara, como fai, a debatir os temas que máis preocupan á cidadania galega no parlamento.

LECER: Eva Montenegro Piñeiro.

Xustifica a medida na ‘situación límite, de excepción e ineptitude’ que vive Galiza

Fotografia: Andrés Panaro.

Xosé Marra, Voz Notícias.

Ilustración: Xosé Lois, Pepe Carreiro, Calros Silvar, Gonzalo Vilas, Suso Sanmartin, Ana Pillado Vega.

O BNG apresenta unha moción de censura contra o Governo de Manuel Fraga

Xefe de Publicidade: Carlos Martínez Muñoz publicidade@anosaterra.com

Xefa de Administración: Blanca Costas

Subscripcións: Lola Fernández Puga

Vendas: Xosé M. Fdez. Abraldes

Redacción e Administración:

✒ PAULA CASTRO

Rua do Príncipe 22, baixo.

36202 Vigo Apartado 1371. 36200 Vigo

Edición Electrónica: www.anosaterra.com

“Cabe outro calificativo para a atitude e o comportamento do Governo galego que o de rotundamente censurábel?”. Está é a pergunta que lle lanzou Xosé Manuel Beiras á cidadania para xustificar a presentación dunha moción de censura contra Fraga Iribarne. Unha situación que o candidato a presidente do BNG xustificou ante a situación “límite, de excepción e ineptitude” do Governo, con tres pontos como indicadores: mal das vacas tolas, sector pesqueiro e ineficácia ante as riadas. A moción, como a maioria das apresentadas no Estado até de agora, ainda que non ten posibilidades de prosperar, significa un novo zapatazo á conciéncia galega.

Teléfonos: REDACCION: (986) 43 38 86 - 22 24 05 Fax (986) 22 31 01 Correo Electrónico: info@anosaterra.com ADMINISTRACION. SUBSCRIPCIONS E PUBLICIDADE: (986) 43 38 30*

Imprenta: E.C. C-3 1958

Depósito Legal: C-963-1977

ISSN: 0213-3105

Non se mantén correspondéncia sobre orixinais non solicitados.

Está permitida a reprodución sempre que se citar procedéncia.

‘É

o único procedimento que ainda nos resta para exercer a porcentaxe de poder que nos conferiron os nosos eleitores dentro da cámara de representantes”. Con estas palabras explicaba o portavoz nacional do BNG, Xosé Manuel Beiras, que compareceu arroupado por todos os deputados do seu grupo, as causas que levaron aos nacionalistas a recorrer á moción de censura como solución extrema a unha situación “límite”.

Pero a moción de censura, se por algo xurde, é pola situación política xerada tras descobrirse os primeiros casos de Encefalopatia Esponxiforme Bovina, máis coñecida como mal das vacas tolas. Nomeadamente, pola “ineptitude” demonstrada polo executivo e a catastrófica xestión do problema que desta se derivou, incluindo flagrantes incumprimentos desde as institucións oficiais a unha lexislación que foi aprobada polo pró-

prio Governo e que, pola contra, “obriga a cumprir aos cidadáns”.

Esta non seria, en todo caso, a única causa que teria provocado a apresentación da moción de censura. Á crítica diagnose que se apresentaba no debate do estado da nación, celebrado hai escasos meses, Beiras engadia novas cuestións. Alén dos problemas do sector agro-gadeiro e cárnico o portavoz nacionalista

fai referéncia á elusión de responsabilidades co sector pesqueiro, nomeadamente no que respeita ao Banco canário-sahariano e máis á pesca en augas comunitárias ou cos cidadáns afectados polas inundacións, “enchentes non imputábeis á Xunta de Galiza”, pero si a sua falla de actuación ou de previsión ante casos semellantes.

As situacións derivadas destes Pasa á páxina seguinte

▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼

3 11 DE XANEIRO DE 2001

Vén da páxina anterior

problemas puxeron de manifesto, para o BNG, a “parálise absoluta da Xunta, a incompeténcia das consellarias implicadas e o caos nas diversas ponlas da administración encerelladas en actuacións contraditórias, colisionantes entre si e mesmo incursas na ilegalidade”.

Beiras engadia que o BNG non teria recurrido a esta fórmula se os resortes legais e regulamentários “non estivesen inutilizados ou non fosen eludidos sistematicamente polo comportamento que ten o Governo e o seu presidente, através do grupo parlamentar que os sustenta”.

Nº 969 - ANO XXIV

De darse o caso seria, con todo, a única vez tras da chegada da democrácia, que isto acontecera. Adolfo Suárez, Felipe González, Xerardo Fernández Albor e máis recentemente Juan José Ibarretxe compareceron cando foron obxecto dunha moción de censura.

Escasas posibilidades de prosperar

O portavoz nacional do BNG facia referéncia, en concreto, ao veto sistemático que o PP ven exercendo sobre as solicitudes de comparecéncia apresentadas polos grupos da oposición para informar “das situacións criadas por diversas emerxéncias, das suas actuacións ao respeito, ou tan sequer das suas opinións ou avaliacións sobre eses feitos”.

A moción de censura apresentada polo BNG, ainda sendo un recurso legal e regulamentado, ten escasas posibilidades de prosperar. Para conseguilo teria que contar co apoio da maioria absoluta da cámara, que está controlada precisamente polo PP, o grupo que sustenta ao Governo. Ademais semella difícil conseguir un voto conxunto da oposición, porque iso implicaria que tanto o PSdG-PSOE como EdG darian o seu apoio, non só a unha análise crítica da situación política que atravesa o país, senón tamén á investidura de Xosé Manuel Beiras como presidente alternativo da Xunta de Galiza.

Ainda asi, nen a moción de censura garantiria a comparecéncia do presidente do Governo galego, Manuel Fraga Iribarne, porque en nengun lugar do regulamento está asi disposto.

O BNG cínguese, para apresentar a sua moción, ao primeiro parágrafo do apartado E do artigo 10 do Estatuto de Autonomia, no que se enúncia que é responsabilidade do par-

lamento “esixir, se é o caso, responsabilidade política á Xunta e ao seu presidente”.

Ademais, o próprio Beiras explicaba que esta fórmula, “só pode ser apresentada cando os procedimentos ordinários se revelan ineficaces diante da gravidade da situación criada pola actuación ou situación política do executivo”.

Sen embargo, esa exixéncia de responsabilidades, no caso do sistema parlamentário do estado español e, por extensión do galego, leva aparellada a apresentación dun candidato alternativo. Isto é, abre un proceso de investidura e na votación non se pode diferenciar o sentido do voto. De aí derívase a posibilidade de que os nacionalistas obteñan unicamente o apoio do seu grupo frente aos do resto da cámara.

Moción socialista Emílio Pérez Touriño, secretário xeral dos socialistas galegos, manifestou a sua contrariedade ao recurso da moción de censura, por considerar que este non é o momento oportuno. Os socialistas atópanse diante dalgunha destas posibilidades: apresentar a sua própria moción de censura, se manteñen unha posición crítica frente á xestión do executivo

pero non queren apoiar ao candidato nacionalista; votar a favor da apresentada polo BNG e, en consecuéncia cuestionar ao seu próprio candidato ou absterse, co que, na práctica, estarian dando un voto de confianza ao Governo do PP e ao próprio Manuel Fraga Iribarne.

Para apresentar a sua própria moción, os socialistas precisan contar co apoio dun quinto da cámara (15 deputados), de modo que os deputados do PSdGPSOE terian que asinala conxuntamente cos de EdG. O prazo previsto para a sua apresentación, unha vez cualificada pola mesa a moción nacionalista, é de dous dias.

O debate abriríase nun prazo mínimo de 5 dias, pero non se estabelece un máximo, polo que a data poderia ser calquera. Hai que ter en conta tamén que o período de sesións non comeza até o próximo mes de Febreiro, polo que o proceso poderia dilatarse ainda no tempo. En todo caso, seria unha sesión extraordinária e a mesa ten a potestade de declarar hábil o mes Xaneiro, axilizando asi todos os trámites.

Disolución do parlamento Outro dos elementos que influe

á hora de fixar unha data para celebrar este debate é a disolución da cámara e a convocatória de eleicións. No regulamento galego non está prevista esta situación. Sen embargo, Alfredo Suárez Canal aponta que “non seria ético pór en marcha este mecanismo no momento no que está aberto outro proceso de investidura”, cal seria a alternativa de Xosé Manuel Beiras como presidente da Xunta, caso de ser o único grupo que apresentara a moción.

De respeitar as regras do xogo democrático, neste caso non escritas, un retraso na convocatória dese pleno extraordinário retrasaria, á sua vez, o comezo do proceso eleitoral. Ademais, non cabe dúbida de que o resultado do debate, non tanto en número de votos como das ideas que neste se expoñan, vai condicionar o desenvolvimento da campaña que se aviciña.

Para o portavoz nacionalista, a moción de censura, lonxe de ser eleitoralista é un risco para o BNG, por ser quen de apresentala sabendo de antemán que non van poder coa maioria do PP. Beiras considera, pola contra, que seria un éxito se através deste mecanismo conseguen abrir o debate político, se non na cámara, polo menos na rua.♦

Fraga cesa a Castor Gago en Agricultura substituindoo por Diz Guedes

O PP despreza a moción de censura, o PSOE anúncia abstención e EdeG pede que se retire A primeira consecuéncia política da apresentación da moción de censura foi a demisión do Conselleiro de Agricultura, que paga as consecuéncias da presión política sobre a Xunta logo do desastre de xestión da crise das vacas tolas. Xoán Miguel Diz Guedes será o seu substituto provisório.

apresenstar unha moción de censura a Fraga. A reacción dos líderes de ambas formacións foi, anunciar a abstención o PSdeGPSOE e a proposta de Guerreiro de que o BNG retire a sua moción se Fraga aceita comparecer, a petición de EdeG, para falar da crise das vacas tolas.

En auséncia dos líderes, Touriño e Guerreiro, Maria Antónia Yáñez (PSdeG-PSOE) e Xosé Manoel Pazos (EdeG), coñeceron minutos antes da rolda de prensa de Xosé Manoel Beiras, a intención dos nacionalistas de

Aos poucos minutos de se dar a rolda de prensa no Parlamento, todas as formacións tiñan xa postura tomada. O PP compareceu de contado, e por boca do secretário xeral, Xesus Palmou, desprezou a moción “unha auténtica

irresponsabilidade pola utilización frívola da crise das vacas tolas.

Está absolutamente inxustificada e é un novo zapatazo parlamentário de Beiras”. Palmou considera que a moción se apresenta para encubrir a falla de iniciativas dos nacionalistas, obviando que a própria moción significa apresentar un programa de governo.

Palmou considera que a moción non vai influir en nengun sentido na data de convocatória dos próximos comícios autonómicos “que se celebrarán cando estaba previsto”, previsión que ainda non

se fixo pública por Manuel Fraga.

Pola sua banda Emílio Pérez Touriño considera que o debate que se vai abrir non dará froitos porque “estando nun ano eleitoral serán os cidadáns os que decidan, co seu voto, un asunto desta natureza”. Para o secretário xeral dos socialistas galegos trátase dun “golpe de efecto” do BNG e entende que Fraga debe cesar a algun dos seus conselleiros implicados na crise das vacas tolas. Ás poucas horas destas declaracións Castor Gago, titular de agricultura, era ce-

sado sendo substituido, provisoriamente, por Xoán Miguel Diz Guedes.

O líder de EdeG, Anxo Guerreiro, non anunciou o seu voto, “a expensas de como se produza o debate”, pero insinuou que o BNG deberia retirar a moción de censura se prospera unha iniciativa sua para que Fraga compareza no Parlamento, “porque a iniciativa nacionalista serve, cando menos, para que Fraga compareza no Parlamento, onde se nega sistematicamente a ser controlado”.♦

Os riscos dunha moción de censura Mália a que Xosé Manuel Beiras non teña nengunha posibilidade de arrebatarlle a presidéncia a Fraga Iribarne por médio da moción de censura que acaba de apresentar, esta aparece como plenamente xustificada. Non é a moción de censura no sistema parlamentário español unicamente unha fórmula para mudar aos presidentes dos Governos (centrais e autonómicos) senón tamén un requisito parlamentário para pór de manifesto a incapacidade política para governar un país, mália a contar con maiorias parlamentárias suficientes como apoio.

O presidente galego non só ven de pór de manifesto a sua ineficácia para abordar axeitadamente o problema das vacas tolas en diversos episódios, senón que esta incapacidade o leva a xustificar algo tan grave como o incumprimento das leis. Ante o enterramento ilegal das vacas en Mesia, Fraga non tiña outra saida que cesar ao responsábel de tal desatino. Fronte a esta única posibilidade de hixiene democrática, o presidente da Xunta, incapaz de procurar outra alternativa, quixo continuar co enterramento e só recuou ante as presións do Governo central. Logo, recoñeceu que se

saltou as leis, como se fose algo tan normal e só finalmente, ante a alarma social foi quen de cesar a un incompetente como Castor Gago e incapaz de substituilo por outra persoa que Diz Guedes, que, se por algo se distinguiu, foi por usar a forza pública para solucionar os problemas.

Esta situación, unida ao paralis ante a grave situación no sector pesqueiro e á ineficácia nas arroiadas das últimas semanas, levou á cidadania a un estado de descontento e desconfianza na Administración que é preciso coutar.

A moción de censura leva consigo a obriga de apresentar un candidato alternativo e, a xeito de debate de investidura presidencial, pór de manifesto un programa de Governo, unha alternativa, ante os cidadáns.

Son estes, finalmente, os que deciden, máis tarde ou máis cedo, se esa moción de censura estaba xustificada, tanto polas condicións existentes na nación, como polo próprio programa apresentado.

Tanto é asi que, as mocións de censura son moi escasas no Estado español. Escasas e perigosas.

Felipe González aproveitou a moción contra Adolfo Suárez para derrotalo socialmente, como prelúdio á sua vitória de 1982. Pero Hernández Mancha non só foi incapaz de apresentarse como alternativa a González, senón que, coa moción apresentada contra este empurrado por Fraga, perdeu tamén a secretária xeral de AP, ante o descrédito como alternativa críbel.

Por iso é valente a medida do BNG de censurar a Fraga. Valente porque ten moito que perder ao non poder prosperar de antemán e ao apresentarse sen o apoio do resto da oposición. Pero, valente sobre todo, porque é o xeito de mudar a dinámica política existente, de apresentarse como alternativa. Un risco, pero un risco necesário por parte dos nacionalistas ante a imposibilidade de debater con Fraga no Parlamento e ante o control da comunicación que exerce o PP. Valente porque, mália os riscos, o BNG aparece cunha clara vocación de Governo.♦ A NOSA TERRA

4 Vacas Tolas

Para os viciños de Mariz (Guitiriz) o escurantismo e a alarma caracterizaron o terceiro caso de vacas tolas

En Pradieiro xa non quedaba ninguén o dia de Reis ✒ PAULA BERGANTIÑOS

–un por cada casa– asinaron un escrito de solidariedade.

Era o dia de Reis e o Bóedo anoitecia anegado. Na véspera fotógrafos, periodistas e xornalistas televisivos cruzaron as canteiras de Mariz e as pontes que brincan o rio lamacento dirección Xestelas. Coches de altos cargos da Xunta, conselleiro, alcaldesa e policia autonómica. Visitantes de paso para atender o drama. Pero na tarde do Sábado 6 de Xaneiro en Padrieiro xa non quedaba ninguén.

Aproveitando as primeiras horas do dia, un camión con remolque, ben escoltado, baixou cara Gutitiriz e colleu a autovia dirección ao Centro Integral de Eliminación de Riscos, en Chantada, no que se sacrifican as vacas sospeitosas de padecer a EEB. Atrás quedou o ruxe ruxe dos viciños, preocupados polo futuro da família Ares Garcia.

Hai que conducir un bo anaquiño desde a vila para chegar a Pradieiro, ao redor de seis quilómetros. Ali, no Umbral da Cova da Serpe até a luz e o frio din que algo pasou. Fora pasean as pitas e os cans. Na casa, unha família agochada e un vello con folgos para ir mirar á porta quen anda.

Os tractores parados, a cisterna do purin e a corte coas portas abertas, grande e vacia.

A iniciativa partiu de Alfonso Blanco Torrado, cura da parróquia e presidente da histórica asociación cultural Xermolos. El visita cada semana á família, pero o Venres 4 topou coa policia ás portas da casa.

“Tiveron que ir perguntar dentro, para deixarme pasar”, comenta.

No documento, os viciños explican que Mariz O lugar de Pradieiro aparecia deserto, cos moradores pechados nas casas despois de lle levar a gado para sacrificar. foi unha das primeiras parróquias da comarca en Manuel Ares tiña 42 vacas, duas Non poucos dixeron estar disposapostar pola mellora das explotaovellas e unha cabra, con várias tos a termar das vacas, pero para cións. “Para colaborar a unha crias. Despois de que na sua caManuel era mellor deixalo andar. máis digna calidade de vida atrabana se detectara o terceiro caso A Administración traballou rápido vés deste servizo tan fundamental de vacas tolas na Galiza, quedou e 24 horas máis tarde xa marchaá sociedade como é a alimentasen nada. Dixéronllo o Venres 5 ra con todo. O Domingo 7 estaba ción e endexamais especulamos de Xaneiro pola mañá. Pola tarde programada na igrexa de Santa con esta responsabilidade”, mano conselleiro de Agricultura e alOlaia unha celebración de Nadal teñen. O nome da parróquia salcaldesa organizaron un velório con panxoliñas. Suspendeuse e, tou moi lonxe através dos meios que durou até a noite. en troques, os corenta viciños

de comunicación pero os de Mariz queren que tamén se recolla nesta hora “o esforzo e sudor dos labregos que ao longo de tantos anos estamos loitando pola saúde e por unha alimentación digna”.

Esta família xa vivira unha situación semellante por mor dunha campaña de saneamento que deu positivo á tuberculose, pero daquela, afirman os viciños “non houbo tanto escurantismo nen tanto alarmismo. Os labregos engaden– sabemos de treboadas e de xeadas, por iso esta família como as nosas, vai sair adiante coa sua coraxe e traballo. Rexeitamos todo complexo de febleza, pero tamén somos conscientes que podemos ser as vítimas dun sistema que move os seus fios lonxe dos nosos intereses como gadeiros e pedimos que se controlen debidamente todos os produtos que temos que utilizar”.

Ao seu apoio sumáse a exixéncia de que a Administración indemnice aos proprietários polas perdas e polo tempo que teñen que pasar sen producir, en corentena.

Non queren ser os labregos os que paguen “as consecuéncias dun sistema inxusto que grava aos máis humildes” e por iso solicitan unha política de prezos “que garanta unha produción sana como a que até agora caracterizou as nosas carnes”.♦

A. EIRÉ

As vacas tolas, un mal político “No Reino Unido a prática de reciclar proteinas de animais como un ingrediente nos alimentos para os animais remóntase a 1926”, afirma o informe Philips do Governo Británico no que se analisa o mal das vacas tolas. Que pasou logo para que se converter o mal en epidémia e contaminar aos humanos? Entre os anos 1974 e 1980 a produción destes pensos “aumentou masivamente debido a incentivos finacieiros”, sinala o informe. A indústria cárnica e de pensos británica, altamente concentrada en cinco grandes empresas, e intensas explotacións, só pensou en tirarlle máis rendementos, engordar canto antes o gado e ao menor custo posíbel, esquecendo consideracións sociais como a saúde pública.

O outro factor que propiciou a extensión da infección, unha vez presente na cadea alimentar, foi a falta de control público e unha lexislación sobre hixiene alimentar pensada máis en protexer a indústria que á saúde pública. Os próprios meios de comunicación xogaron un importante papel nesta época (a era Thatcher), seducindo á opinión pública para colaborar coa “liberalización” dos mercados e a redución do control público sobre a indústria.

Os recortes no gasto social do thatcherismo e o ambiente da economia “liberalizada” eliminaron controis públicos sobre as empresas, afectando tamén, directa e negativamente, ao control municipal dos matadoiros e da mesma inspeción gadeira, reducindo a sua eficácia e deixando aos consumidores indefensos.

Outro factor importante que facilita a extensión da enfermidade é a restrición da diversidade xenética derivada dos programas de selección que se viñan producindo desde hai décadas.

Como se pode comprobar polo informe Philips, este andácio do mal das vacas tolas non é nengunha casualidade senón o froito dunha determinada política, a liberalizadora de Margaret Thatcher, que, décadas despois, nos está a afectar a todos de xeito determinante.♦

Intentan que a UE permita enterrar as vacas que pasen os controis

O governo central obrigou a Fraga a paralisar o enterrame O ministro de Agricultura, Arias Cañete, afirmou que foi o Governo central quen lle pediu á Xunta que paralizase o enterramento na mina de Mesia porque estaba a cometer unha ilegalidade e o Estado podia ser sancionado pola UE. Como alternativa, segundo Arias Cañete, propúxolle a Fraga que incinerasen esas reses en Cataluña. Agora, o Governo central, ante a dificultade de incinerar todas as vacas, anda á procura de que a UE fixe baixo que condicións poderian ser enterradas as vacas sen incumprir a sua normativa, segundo declaracións realizadas á SER polo ministro de Agricultura.

Fraga Iribarne, nun xesto insólito e histórico, pero inevitábel, tivo que admitir que o seu Governo infrinxira a lei ao enterrar 300 vacas nunha mina de Mesia. Despois de admitilo comezaron os traballos de selado da canteira, pero as choivas puxeron ao dia seguinte os corpos putrefactos á intempérie, polo que os viciños seguen con medo á contaminación dos acuíferos e regatos.

O presidente da Xunta xustificou esta ilegalidade do seu Governo que, ao recoñecer que é a sabendas, pode catalogarse de prevaricación, afirmando que “ninguén é perfecto” e, despois de relatar as difi-

culdades para eliminar o gado por incineración, puxo o ramo da explicación ao afirmar que “ninguén está obrigado a facer imposíbeis”. Esqueceu, seguramente, as suas clases de direito e as explicacións da posibilidade do cumprimento nunca exclue ás autoridades.

Tanto é asi que o xuiz de Ordes imputa ao director xeral de Producións Agropecuárias, o contravertido por outras moitas actuacións, António Crespo, chamándoo a declarar. Pero tanto os afectados de Lanza, coma sindicatos e partidos políticos demandan que as responsabilidades non queden unicamente na esfera xudicial, senón que teñan unha evidéncia política que “debe chegar polo menos ao conselleiro”.

Foi o conselleiro Castor Gago quen asumiu a responsabilidade xudicial do enterramento das vacas nunha carta entregada ao xuiz, antes da declaración de António Crespo, o que permitiu que este afirmara que “se enterara do enterramento polos xornais” impedindo calquer aclaración. Dase a circunstáncia de que a esta comparecéncia asistiu o fiscal xerald e Galiza, Garcia Malvar.

A cadea SER perguntabase se non seria para intimidar á xuiz que instruie o caso.

Desde a Xunta, agora apresentan a

saida de Fraga a escena recoñecendo a ilegalidade, non coma unha obriga (realizou as declaracións na sua comparecéncia semanal despois do Consello de Governo), senón como mostra da sua capacidade política, quen de subsanar todos os erros dos demais. Fraga leva asi as loas e apeita co descrédito da xestión do seu Governo sen que decida pedir responsabilidades.

Pero a descoordenación na Xunta móstrase evidente pois se Fraga afirmou que as vacas enterradas en Mesia pasaran os controis dos prións para detectar a enfermidade do mal das vacas tolas (coma se non houbese outros males máis infecciosos que matan ás vacas) o conselleiro de Agricultura contradeciu un dia despois as declaracións do presidente, ao afirmar que estas vacas non foran analisadas.

Dase tamén a circunstáncia que o titular de Meio Anbiente, Carlos del Álamo, encarregoulle o estudo do terreo á Guarda Civil coa única indicación de que “estivese agochado ás vistas”, pero sen realizar o estudo do chan.

Marcha atrás en Touro Asi as cousas, a Xunta sofre o maior andácio de descrédito dos úl-

11 DE XANEIRO DE 2001 ● Nº 969

Vacas Tolas

Na Alemaña dimitiron dous ministros

O BNG demanda o cese dos conselleiros de Agricultura, Meioambiente e Sanidade “Desprezo á sociedade civil, ás forzas políticas e sindicais e aos diferentes afectados”. Asi califica Xosé Manuel Beiras a actuación do governo galego ante o problema das vacas tolas, demandando o cese dos conselleiros de Agricultura, Medioambiente e Sanidade.

Beiras afirma que a actuación do governo Fraga caracterízase polo silenciamento do problema, e polo mutismo non só cara a sociedade e xeral, senón cara o sector afectado.

A Xunta tampouco lle pasou á rede de veterinários a información necesária con tempo abondo, logo de ter adoptado nominalmente medidas que os implicaban. Non establece o as moratórias pertinentes, pero, mália a iso, tratou de que as normativas entrara e vigor ao dia seguinte se ser aprobadas. Unhas pretensións imposíbeis de cumplir en tan pouco tempo, sinala Beiras, “cando levan aparelladas toda unha loxística da que non se dispón ou que non se puxo ainda en marcha”.

Ademais, entende Beiras, que antes de pór nada en marcha é necesário establecer un diálogo coas partes implicadas. Para o BNG este é un xeito “normal” de actuar da Xunta, o mesmo ca en Vigo cando o abrocho da lexionella.

Rodríguez Zapatero, pola sua banda, propúxolle un plano ao Governo central para xestionar a crise das vacas tolas. Tratariase de criar tres comisións: unha interministerial para facerlle fronte ao problema, outra de información para gandeiros e consumidores através dun novo Centro Nacional de Información e, outra de control parlamentário, que lle corresponderia ao Congreso. Un Comité Nacional de científicos centralizaria os avances da investigación en coordinación coa UE. Tamén propuxo Zapatero unha campaña de buzoneo sobre as garantias do consumo de carne.

Dimisións na Alemaña Os ministros alemáns de Sanidade e de Agricultura, Andrea Fischer e Karl-Heinz Funke, respectivamente, apresentaron a sua dimisión despois de ser obxecto de críticas pola sua xestión do problema das vacas tolas. Unha por non dar información e outro por alarmar.

Tamén sementa a alarma no estado español a ministra de Sanidade, Celia Villalobos, e diversas organizacións peden a sua dimisión e até as suas palabras foron levadas ao xulgado por ASAJA.♦

O matadeiro de Frilusa comezou a sacrificar as reses de risco sen ter as licéncias municipais en regla mália a visita dos altos cargos da Consellaria de Agricultura.

X. MARRA

gou a Fraga a paralisar o enterramento de Mesia

O enterramento das reses que en Ourense non puderan incinerar, faríase no concello de Touro, tamén nunha antiga mina. Imediatamente comenzaríase a construción dunha planta incineradora neste concello.

Asi estaba acordado entre a Xunta o alcalde, Inácio Codesido (PP). Pero as protestas viciñais fixeron que o rexedor tivera un trascordo sen que, polo momento, as presións da Xunta o fixesen mudar de postura.

Agora, alcalde e viciños están enfrontados co PP local que apoia ao Governo autonómico. Ante esta división apurouse o alcalde de Antas de Ulla, Varela Casal (PP), a oferecer o seu concello para construir a planta incineradora. Oferta aprobada nun pleno extraordinário.

Frilusa, un matadeiro sen legalizar A falta de previsión da administra-

5

A Coordenadora Anti-Encoro do Úmia vén de dirixirse ao Valedor do Povo para que abra unha investigación tras comprobar que Fenosa aparece na documentación da Delegación Provincial de Indústria e Comércio de Pontevedra sobre os aproveitamentos hidroeléctricos no Úmia.

Fenosa aparece como responsábel da reposición dun carreiro onde se pretende instalar unha liña electrica cara á subestación de Tibo. “O feito de agora apareza por fin Fenosa que non figura nen como concesionária nen como contratista –a instalación das centrais foi solicitada por Cortizo Hidroeléctricas– é un dado revelador e ratifica todas as denúncias que este colectivo está a facer sobre os grandes intereses de produción de enerxia que son os exclusivos do encoro do Úmia”, denúncia a Coordenadora.♦

Asemblea preeleitoral de Esquerda de Galiza O vindeiro Sábado 20 de Xaneiro, Esquerda de Galiza e o seu entorno político, celebran unha asemblea en Compostela para “definir unha posición comun para abordar o próximo periodo político e eleitoral”. Esta forza política trasladará ao seu aliado, o PSdeG-PSOE, os acordos tomados. EdeG pretende contribuir a promover unha alternativa política ao Partido Popular e que o cámbio estexa “encabezado pola esquerda histórica e plural e non polo nacionalismo”. Contodo, Esquerda de Galiza non exclue ao BNG do pacto, ainda que pretende colaborar a que non sexa a primeira forza política dun governo de coalición. Mália as pretensións de Esquerda de Galiza, o PSdeG-PSOE é reticente no momento de reeditar unha coalición de EdeG, forza que, á sua vez, non admitiria a sua incorporación ao partido socialista porque considera que teñen culturas ♦ políticas distintas.♦

Centos de aves petroleadas morren na costa pontevedresa

vacas que pasen os controis timos dez anos, sen que saiba porlle fin aos problemas administrativos que o mal das vacas tolas trouxo a Galiza. Para darlle saida ás máis de 50 vacas que morren diariamente na Galiza por unhas causas ou por outras, o Governo galego tenta construir outra incineradora e, mentres tanto, que o Governo central consiga da UE unha autorización para poder enterrar aos animais non afectados polo mal das vacas tolas.

Fenosa xa aparece no expediente das hidroeléctricas do Úmia

ción á hora de afrontar os problemas derivados do mal das vacas tolas óllase tamén ao escoller o matadoiro de Riopedroso (Chantada) para sacrificar as reses. A Xunta aceptou a oferta dos propietários que decidiron paralisar todas as actividades e dedicarse ao negócio de matar as reses sospeitosas.

Os carniceiros de Chantada quedaron sen matadoiro e o conselleiro de Agricultura apurouse a inspecionar Frilusa. No que non repararon na Xunta é en demandar se estaba en regla, que non o está. Non ten licéncia municipal e demandou o permiso de actividades molestas e insalubres, pero ainda non lle foi concedido.

O alcalde de Chantada, Manuel Varela, afirma que pode traballar o matadoiro sen ter o permiso de actividades molestas, con só telo solicitado e afirma que leva máis de 50 anos funcionando. Engánase o alcalde. O matadoiro comezou a funcionar en 1963. Ainda asi, afirman os viciños, “non se pode legalizar de facto”. O que existia anteriormente era unha fábrica de embutidos, a 250 metros, que ardeu en 1961.

Tampouco é certo que 15 empregados do matadeiro Frilusa, que

mudou 4 veces de nome e de propietários nestes últimos anos, realizaran cursiños para manipular estas vacas como anunciou o conselleiro.

Pero os viciños de Riopedroso ao que teñen medo é ás condicións nas que veu traballando o matadoiro nestes últimos anos. Emporcaballa todas as estradas e prados con resíduos de animais mortos ao non existir control deles e a depuradora non funcionaba ou non tiña capacidade suficiente, polo que os prados estaban emporcados de sangue que, cando chovia, ia parar mesmo ao rio Asma, a seis quilómetros de distáncia e tres da toma de auga da vila chantadina.

Foron nove as denúncias por escrito formuladas contra o seu funcionamento e moitas as chamadas á Xunta e concello, sen que, en anos, se puxese remédio.

Chegaria logo unha multa de 3 millóns de pesetas ao ir pola via xudicial e unha obra que entroncaba a depuradora á rede de saneamento de Chantada.

Visto o anterior, os viciños da zona pergúntanse quen lles garante a eles o funcionamento “normal, sen perigo para as suas vidas e para as vacas que pacen ao carón de fábrica”.♦

O Mércores dez de Xaneiro oito aves petroleadas ingresaron no Centro de Recuperación de Fauna Silvestre de Cotorredondo, na província de Pontevedra, onde seguirán un tratamento para que as devolvan ao meio natural. Segundo informa a Consellaria de Meio Ambiente, non está determinada a fonte de contaminación pero poderia atribuirse ao combustíbel derramado tras o naufráxio do cargueiro chinés Coral Bulker en Viana do Castelo o 26 de Decembro. Asimesmo nas praias apareceron centos de aves mortas “que ademais de estar afectadas por hidrocarburos apresentaban síntomas de desnutrición, moi posibelmente por non poder alimentarse axeitadamente a causa dos temporais”. A Consellaria puxo en marcha un dispositivo que vai manter até o Domingo catorce de Xaneiro, ainda que sinala que “a mancha de combustíbel provocada polo buque chinés desprazouse cara ao Sul desde Viana do Castelo, polo que non supuxo unha ameaza para as costas galegas”.♦

Zapatero, Clos e Areces participan na convención do PSOE en Compostela Entre os convidados á convención municipal que o PSOE vai celebrar en Compostela os vindeiros 26 e 27 de Xaneiro atópanse o secretário xeral Jose Luis Rodríguez Zapatero, o alcalde de Barcelona Joan Clos, que tratará o pacto local, e o presidente de Astúries Vicente Álvarez Areces. Ademais trece alcaldes galegos terán a palabra nesta convención, entre eles, o rexidor coruñés Francisco Vázquez e o compostelán Xosé Sanchez Bugallo. Baixo o lema “Os novos horizontes da Autonomia Local”, a secretaria federal de Cidades e Política Municipal do PSOE ainda ten que pechar definitivamente o programa. A Compostela viaxarán os alcaldes de Móstoles, Calviá, Mataró, Getafe, Ubrique, Cuenca e Paléncia, entre outros, asi como o secretário de organización dos socialistas cataláns Joan Rangel i Tarres, e o secretário da Federación Socialista ♦ Madrileña, Rafael Simancas.♦

Resgate de 27 tripulantes ucranianos en cabo Silleiro Durante a noite do Luns oito e a mañán do Martes nove de Xaneiro o Servizo de Salvamento Marítimo realizou o resgate dos vintesete tripulantes do barco ucraniano Novocherkassk, que quedou escorado a oitenta quilómetros do Cabo Silleiro, na ria de Vigo. O mercante sofreu un desprazamento da carga de troncos de madeira que transportaba a causa do acidente. O Centro Zonal de Salvamento Marítimo de Fisterra coordenou a operación, na que tomaron parte helicópteros e remolcadores.♦

6 Nº 969 - ANO XXIV

11 DE XANEIRO DE 2001

QUIROGA PALÁCIOS, RECAPITULACIÓN AO REMATE DO CENTENÁRIO SANTIAGO PROL BLANCO Non deixa de surprender que a homenaxe máis acesa, fondamente entrañábel, a que maior proxección tivo nos meios de comunicación, foi a que artellou con moita dignidade a vila que veu nacer a Fernando Quiroga Palácios. Co tacto que o caracteriza, o actual párroco de Maceda conseguiu un díptico de luxo, unha exposición fotográfica e documental abondo representativa e unha mesa redonda cunha intervención maxistral de Francisco Carballo que amosou tres grandes liñas: Quiroga Palácios foi un tribuno, o auténtico valedor do povo que honrou ao noso País; a cara amábel da Igrexa Galega no franquismo e un entregado absoluto aos débiles: daba todo o que tiña; a sobriedade máis espartana. Tamen o impulsor de Cáritas, a ONG da época da fame.

No centenário do terceiro arcebispo máis prestixioso de toda a história da Igrexa Galega (con Xelmírez e Fonseca III), pouco se fixo a nível de arquidiócese e diócese correspondentes: formalistas artigos en prensa do arcebispo Barrio e dalguns dos seus colaboradores, unha exposición fotográfica (Imaxes dunha historia) que apenas transcendeu do círculo relixioso de Santiago e a conformación dunha cátedra –pouco publicitada– en memória do fillo predilecto de Maceda no Instituto Teolóxico Compostelán, que debera abrirse a todos os ámbitos da cultura galega e que ten obriga de afondar nos temas que preocupaban ao cardeal e que seguen de plena actualidade. (Manuel Espiña).

Por que as institucións políticas e a Igrexa Galega non fixeron máis neste centenário?

F. Carballo é definitorio: “Hoxe, a dereita, teme a verdade de Fernando Quiroga. Non era a vangarda, mais aceitaba o diálogo. Isto puidemos escoitalo no salón de actos da Casa do Concello atestado de público, a menos de cen metros do lugar no que viñera ao mundo o cardeal en Maceda.

Dous aspectos de Quiroga sedúcennos maiormente: o seu decidido xesto cos máis desprotexidos na Guerra e o seu compromiso galeguista. Tentou liberar do cárcere no 36 e todo o 37 a cantos puido en Ourense, algo que se atenuou na súa biografia oficial (a de Gil Atrio) desde moi arriba. Axudou aos fuxidos.

Fixo o imposíbel para que non fusilasen ao poeta Gómez del Valle e outros represaliados nos bairros periféricos de Ourense. En Memoria de vida Miguel Anxo Araujo incorpora: “Eu mesmo estiven presente nun xuízo sumarísimo que se lle fixo a catro ou cinco socialistas da cidade, entre os que estaba o que fora alcalde da Fronte Popular, o Manoliño, e unha das testemuñas propostas polos acusados, era don Fernando Quiroga Palácios, párroco entón de Santo Domingo. O seu testemuño foi totalmente a prol dos acusados, aínda que de pouco lles ia servir, xa que foron fusilados no campo de Aragón”.

Antón Fraguas –cando Quiroga acadou a cadeira arcebispal no 49– detectou nel a galeguidade, o respeito ás tradicións e a espranza para Galiza. Sobredimensionado?

En Logos escribira no 33 que o Evanxeo, se non se ensina en galego non pode chegar ao povo. A súa química cos popes galeguistas da República estaria moi presente en toda a súa traxectoria, ainda que logo tocarialle tourear nun periodo extremadamente duro co franquismo sociolóxico como pano de fondo e cuns bispos ultraconservadores que obstruían calquer intento de cámbio.

O l9 de Abril do 51, foi nomeado Académico de Honra na sede da Real Academia Galega, “atendendo aos innumerábeis méritos

que concurren no sábio prelado de Com- me –isolado– non rematava de dar creto ao postela doutor Fernando Quiroga Palácios, acontecido. No 55 reuníuse en París con de cuxa relevante figura fixo o señor Casas Aguirre (Presidente do Governo Vasco no [Manuel Casás foi presidente da Académia exílio) e con Irujo (Ministro de Xustiza na desde 1936 até 1960] unha cumptida sem- Guerra Civil) máis de duas horas. Consigna blanza. (A acta estaba en castelán). Un avi- do Vaticano? No 56 entrevistouse con so a navegantes para Franco e cuestionou contextualizar axeitaabertamente a ditadudamente a época. Pora. Pretendía –con Pla suían cadeira daquela e Arriba– unha via inBouza Brey, López termédia entre o totaAbente, Otero Pedralitarismo proposto por yo, Cuevillas, lglesia unha comisión falanAlvariño, Couceiro xista encabezada por Freijomil, Filgueira, Arrese e a democrácia Cabanillas e Ramón liberal asentada en EuVilar Ponte entre os ropa occidental logo da máis sonados. Todos II Guerra Mundial tragaban. Malos tem(Tusell). Habia que pos. Magnificouse enevolucionar. Propúxotón a dimensión galelle ao xeneral un terceiguista de Quiroga? Purismo utópico. blicou en galego nos anos trinta. Contestaba Era Quiroga Palácios epistolarmente en galeun franquista? Endexago a quen se dirixia a el Quiroga Palácios oficiando a primeira misa mais tivo un cárrego no noso idioma. Foi o en galego en Íria Flávia (15-VII-71) co gallo do no organigrama do Réprimeiro cardeal na 86 aniversário do pasamento de Rosalia. xime: Cortes, Consello Historia de Galiza que do Estado, Consello do oficiou unha misa en Reino, Consello Nagalego (15- VII -71). cional da Falanxe..., algo que non podemos Promoveu e conseguiu aseverar doutros prelaque na litúrxia se puidos. Sempre tentou dese empregar o galego abrir canles de recondesde Xaneiro do 69. ciliación. Conseguiu Interesouse pola criaconmutación de penas ción dunha cátedra en e grácias singulares a lingua e literatura gapresos políticos. Esixiu legas en Madrid no 57. a cotio demandas para Presidiu a coroación de Galiza. Despois do Ramón Cabanillas coConcilio Vaticano II mo poeta da raza en foi o branco de reclaPadron. Evocaba o remacións inmemoriais. cente académico MénNos últimos anos da dez Ferrín o ano pasado sua vida pasouno mal; en Cambados: “No 58 moi mal. Ainda que foi eu tiven ocasión de ver acoitelado pola dereita a un Cabanillas velliño, coma un figo paso, emocionado e so- e pola esquerda, como acertadamente escrirrinte no espolón de Padrón, onde foi, nun bía Carballo hai pouco en A Nosa Terra, é visto hoxe con profunda consideración e acto absolutamente incríbel, coroado como poeta nacional galego. Suceso que endexa- recoñecemento por bispos de orixe galega, cregos progres, excuras comprometidos, gamais esquecerei”. leguistas históricos, intelectuais, políticos e Dentro das regras coas que se podía xogar historiadores da órbita do nacionalismo.

Por que se lle exixia a Quiroga Palácios –a no nacional-catolicismo, Quiroga moveuse: No 54 oficiou en Filipinas –como legado meados dos anos 60– ben máis do que se lle demanda hoxe á cúpula da Igrexa Galega a pontificio– unha misa carregada de contido perante millón e médio de almas. O Réxi- prol do autenticamente noso?♦

‘Dous aspectos de Quiroga sedúcennos maiormente: o seu decidido xesto cos máis desprotexidos na Guerra e o seu compromiso galeguista”

Xosé Lois

ESTADO PRÓPRIO E IDENTIDADE MANUEL MERA Dende o autonomismo, ou mesmo dende o nacionalismo español, dise que un estado próprio non resolveria os problemas de Galiza. Poñen como exemplo que moitos países soberanos teñen un nível de vida máis baixo e que son totalmente dependentes nas decisións económicas. Son argumentos sinxelos que calan na opinión pública, pero que fan unha análise sesgada e ideolóxica da realidade económico-social, e relativizan por oportunismo a importáncia do poder.

Hai países independentes que teñen un menor nível de vida que Galiza, pero poucas nacións sen estado propio (as escepcións) teñen o mesmo nível de vida que os estados que as asoballan. Mesmo nestes casos excepcionais, derivados de motivos xeográficos, históricos ou de iniciativa social, vaise torcendo a realidade económica e de identidade a favor do imperialismo.

Por outra banda, a calquer povo que se considere como tal non lle importa só o seu nível económico, senón tamén e especialmente a sua identidade nacional (tal como defenden todos os nacionalistas). Sendo asi, debemos saber que, mesmo no estado soberano máis dependente, hai un nível de identidade nacional que non se acada nen tan sequer na nación sen estado próprio que conserve mellor a sua cultura e língua. Esta é unha realidade que se pode atopar mesmo nos estados-nación máis novos, cunha pluralidade lingüística e cultural forte, como os da África e América Latina. E isto dase por un motivo moi sinxelo: a identidade dun povo, ademais da cultura e língua, é unha história comun e un proxecto de futuro singular.

Asimesmo, un estado formal próprio sempre será máis efectivo que unha autonomia formal.

‘A identidade dun povo, ademais da cultura e língua, é unha história comun e un proxecto de futuro singular.

Non hai proxecto nacional sen Estado próprio, anque este obxectivo non sexa imediato e necesite de várias etapas. Fases que artellen relacións menos dependentes, conqueridas por un consenso maioritário, nun contexto internacional axeitado. Pero sempre, e fundamentalmente, fai falla un proxecto (forzas organizadas) con metas claras e vontade individual e colectiva de mudar a realidade. Non é casual, nen tolémia, que haxa povos que sacrifiquen en longas loitas pola independenza situacións económicas menos negativas que as que atopan no intre de acadar o obxectivo da liberdade. Se cadra no noso contexto ese non sexa o mellor camiño, vale!... mesmo hai quen vai mais alá, e coida que tampouco é o obxectivo... mais entón, ulo o nacionalismo?...♦

7 11 DE XANEIRO DE 2001

Nº 969 - ANO XXIV

Considérase a flexibilidade nas relacións laborais ‘absolutamente necesária e imprescindíbel’

Galiza 2010 propón modificar a lexislación laboral e un novo tipo de contrato ✒ PAULA CASTRO Un novo tipo de contrato que concílie a estabilidade no emprego coa “necesária flexibilidade empresarial” na xestión dos recursos humanos, é a proposta máis destacada que se recolle na ponéncia Traballo e Protección Social, presidida por Roberto Tojeiro Díaz.

Para os autores deste apartado ese novo modelo de contratación favoreceria a contratación indefinida e o pleno emprego, alén dunha maior identificación do traballador coa empresa na que desenvolve a sua actividade. A ponéncia subliña tamén a necesidade de modificar a estrutura salarial e que os incrementos se negócien no interior da empresa e en función da produtividade.

“A flexibilidade é absolutamente necesária e indispensábel nas relacións laborais, xa que para sobrevivir e crecer a empresa necesita adecuarse de forma permanente ás necesidades e realidades do contorno”. Arredor desta tese de partida xira a ponéncia Traballo e Protección Social e, en función dela, estabelécense as modificacións necesárias tanto nos tipos de contratación como na xornada laboral ou na estrutura salarial.

Pero para levar a cabo estas modificacións haberia que revisar a lexislación actual, polo que propoñen un novo pacto social cunhas novas bases de relacións laborais, que se fagan sector a sector. Esto permitiria chegar ao novo modelo de contrato que se sinala e que teria como finalidade conciliar a estabilidade no emprego coa flexibilidade na xestión dos recursos humanos.

A eséncia do contrato consistiria en que o empregador, coa cadéncia temporal mensual en que satisfai os salários dos traballadores, desembolsa unha cantidade de cobertura da posíbel indemnización por despido por cada traballador incluido. Esta cantidade iria constituindo un fundo de reserva, non disponíbel discrecionalmente polo empregador nen o traballador. Para calcular a cantidade exacta do pago, teriase en conta a necesidade de equilibrar o incremento do custe para o empregador e o benefício do traballador.

Ese fundo iriase depositando, durante a vida laboral do traballador, nun investimento monetário que el mesmo teria decidido e non poderia desfrutar del a non ser que fose despedido ou se xubilara. En caso de falecimento pasaria aos posuidores dos seus direitos.

Este fundo non poderia pasar, sen embargo, ao traballador despedido procedentemente ou que extinguise a sua relación laboral voluntariamente. No caso de que o fundo non fose utilizado, destinariase a benefícios sociais dentro da empresa, coa xestión, regulamento e control

“A flexibilidade é absolutamente necesária e indispensábel nas relacións laborais, xa que para sobreviver e medrar a empresa necesita adecuarse de forma permanente ás necesidades e realidades do contorno”.

A.N.T.

que, desenvolvidos regulamentariamente, garantisen a sua correcta aplicación.

Estrutura salarial

que “as nóminas actuais son un exercício de confusión e complexidade pola profusión de conceitos salariais que se foron acumulando co paso do tempo”.

Para axeitar tamén a estrutura salarial á flexibilidade, os autores da ponéncia propoñen que a estrutura salarial manteña unha parte fixa, para evitar distorsións na competéncia e unha parte variábel, acordada en cada empresa e ligada ao cumprimento de obxectivos e resultados da empresa.

Eses conceitos son, ademais, os que permiten aos membros da ponéncia demonstrar a estrutura arcáica á que fan referéncia e serian, basicamente, as “múltiples gratificacións para disimular incrementos salariais” ou a permanéncia, en moitos sectores, da antigüidade.

Estes cámbios serian necesários, ademais, porque entende

Canto aos incrementos salariais deféndese a necesidade de que

non aumenten por riba da produtividade, para “dar continuidade ao ciclo de crecimento da economia e do emprego, asi como posibilitar a expansión das empresas”.

Xornada de traballo

sas (sexan industriais ou de servizos) é que se utilicen de forma masiva”. A solución que se propón é a de mellorar o reparto anual da xornada de traballo, introducindo un maior uso da distribución irregular da xornada ao longo do ano.

Desde a ponéncia mantense a posición de que deben ser abordados de forma conxunta tanto a reordenación do tempo de traballo como a duración da xornada. A idea de partida é a de que “a mellor forma para facer rendíbeis os investimentos que supoñen as instalacións das empre-

Ao tempo, prevése a demanda dunha, cada vez maior polivaléncia dos empregados, é dicer, que estes teñan a capacidade suficiente para realizar diferentes funcións e, sobre todo, a posibilidade de adaptarse aos cámbios ao longo da sua vida profisional.♦

Diferéncias ‘preocupantes’ entre os traballadores con contrato indefinido e temporal Ainda que tanto a taxa de desemprego como a segmentación social provocada polas diferéncias existentes entre os traballadores con contrato indefinido e os traballadores con contratos temporais, son calificadas como “preocupantes”, os autores da ponéncia observan con satisfacción a evolución do emprego en Galiza nos últimos anos.

Mentres que para os autores do apartado Traballo e Protección Social hai que pór máis énfase nas profisións máis relacionadas coa estrutura económica moderna, no dirixido por Rodríguez Galdo, destácase que ese proceso de modernización está provocando maiores desigualdades sociais que as que existian con anterioridade.

O seu matizado optimismo choca, sen embargo, coa alarma con que analisan os dados do mesmo periodo os membros da ponéncia Dinámica Social, presidida por Maria Xosé Rodríguez Galdo e, de feito, de dados semellantes, ambas ponéncias chegan a conclusións diferentes.

De feito sublíñase que “unha das cuestións relevantes con respeito á estrutura de clases nas sociedades contemporáneas é se estas, por mor da modernización económica e produtiva están logrando maiores níveis de igualdade dentro delas. Esa tendéncia común de preeminéncia do sector terciário na economia, non

se traduciu -como esperaban os máis optimistas- nunha estrutura de clases máis igualitária”.

Neste capítulo váise ainda máis alá constatando que “o que resulta rechamante no contexto galego é que a erosión progresiva das diferéncias sociais entre grupos ou clases non avanza co mesmo grao de aceleración co que o fai no conxunto do estado”. O desenvolvimento económico experimentado durante as últimas décadas produciu unha “forte desindustrialización”, xunto cun crecimento dos servizos. “Pero é precisamente nese tipo de desenvolvimento económico onde atopamos un dos procesos máis influintes na dualización social”.

A diferéncia fundamental entre ambas ponéncias radica, se cadra, no obxecto central do estudo. No de Dinámica Social trátase, fundamentalmente, de analisar a situación na que se atopan as persoas no contexto socio-económico galego e de fixar obxectivos para mellorar o calidade de vida apontando, polo tanto, ao emprego como prioridade. Entrementres, na de Traballo e Protección Social, mercado e empresa son as prioridades ao consideralas como eixo da economia galega. Polo tanto, conclúese que “o mercado é o que dirixe as diferentes relacións de traballo. O importante é adaptar ás persoas ás necesidades que xera o mesmo”.♦

8 Nº 969 - ANO XXIV

11 DE XANEIRO DE 2001

Reúnense por iniciativa do BNG os dias 12 e 13 de Xaneiro

O PP eríxese como único interlocutor diante das institucións da Unión Europea, a diferéncia de Alemánia, Bélxica ou Áustria. O perigo seria que o PSOE tamén entrase nesa dinámica”.♦

O Intergrupo pedirá desde Compostela que a UE conte coas nacións sen Estado ✒ P.B. Os dias 12 e 13 de Xaneiro vaise celebrar en Santiago, unha reunión dos membros do Intergrupo de Nacións sen Estado. Nesta xunta, a primeira que se organiza fóra do Parlamento europeu, asistirán os 15 deputados e outros dirixentes dos partidos que forman parte do grupo que preside Camilo Nogueira, asi como representantes doutras nacións sen Estado que tamén participaron nas eleicións, como PSm–Entesa Nacionalista de Baleares ou o Bloc Nacionalista Valencia.

A liña de forza do debate na queren incidir os diferentes membros do Intergrupo é a do papel que deben xogar as nacións sen Estado na UE. “Queremos criar un movimento que integre a todas as rexións con competéncias políticas autonómicas ou federais, para pular pola representación en Europa.

Conseguir unha Europa da diversidade frente a Europa guvernamental que prima en cúmios como o de Niza”, explica Nogueira.

Nesta xunta aprobarase unha declaración que vai recoller os obxectivos que se marca no traballo o Intergrupo de Nacións sen Estado, sobretodo a raiz da reforma dos Tratados. Participarán representantes de Escócia, Flandes, Gales, Aosta, Catalunya, Euskadi, Andalucia, Canárias e Baleares.

“Van ser dous dias de debates nos que de forma ampla se vai preparar o camiño para o traballo futuro. O encontro é importante para dar a coñecer a Gali-

Paralisar as autonomias

“O encontro é importante para que se recoñeza o noso labor en Bruxelas”, di Camilo Nogueira.

A.N.T.

za e para que se recoñeza o noso traballo en Bruxelas –engade Nogueira. Tamén permitirá que outros dirixentes do BNG teñan a oportunidade de contrastar as próprias posicións con dirixentes doutros paises”.

Segundo indica o eurodeputado ademais de apostar porla democratización das institucións executivas e lexislativas europeas, os membros do Intergrupo traballan co ánimo de obter unha “Europa social e plural, que, por exemplo, manteñan os fundos estruturais máis alá do 2006, crie sistemas de comunicación e redes de transporte modernos ou combata o desemprego”.

Neil Maccormick, do Scottish National Party, Eurig Wyn do Plaid Cymru (Gales), Josu Ortuondo do PNV, Gorka Knörr de Eusko Alkartasuna, Pere Esteve de Convergencia Democrática de Catalunya e Jesus Maestro de Esquerra Republicana de Catalunya, son alguns dos participantes neste encontro. En representación do BNG estarán, o seu portavoz Xosé Manuel Beiras, o deputado no Congreso, Francisco Rodríguez, o senador, Anxo Quintana, a tenente alcalde de Santiago, Encarna Otero, os deputados no Parlamento Galego, Domingo Merinos e Alfredo Suárez Canal, ademais do alcalde de Allariz, Francisco Garcia.♦

Desde o BNG consideran que existe un pacto entre Vázquez e Fraga para impedir un cámbio de Governo

Touriño agarda que Madrid decida qué facer con Vázquez Non queren pronunciarse no PSdG-PSOE sobre a cea “secreta” que Manuel Fraga e Francisco Vázquez celebraron o 8 de Xaneiro en Roxos, pero non dan ocultado o seu sentimento de contrariedade e agardan que Madrid decida “qué facer con el” despois de parar a sua expulsión.

Non é de estranar que se reunan a comer Fraga Iribarne e Francisco Vázquez. Ninguén dubida da boa sintonia que existe entre ambos desde que Vázquez abandonou a secretaria xeral do seu partido e das contínuas loubanzas do rexedor coruñés ao presidente da Xunta e ao seu conselleiro Cuiña Crespo.

No PSdG-PSOE sorprende máis que, cada un destes encontros

sexa publicitado en datas moi precisas. Nesta ocasión ainda os amolou moito máis que o titular de El Correo Gallego, que pasa por ter via directa con Fraga, titulase que na “cea secreta” o “menu foi eleitoral”. Pero El Correo Gallego ia máis alá e recordaba na portada que “Vázquez está en boa relación co presidente Fraga o que suscitou especulacións sobre a posíbel entrada do alcalde coruñés no PPdeG, algo que el sempre negou en redondo”.

Un dia antes, o mesmo xornal titulaba tamén que “Vázquez e o PSOE liman asperezas cara o cúmio de Compsotela” que van celebrar os socialistas o próximo 27 de Xaneiro. Vázquez será un dos ponentes, xunto con Zapatero e Touriño, nesta conven-

ción municipal socialista. Desde a executiva do PSdG-PSOE afirmaban que a inclusión de Vázquez era unha mostra de que “os socialistas somos quen de arranxar os problemas desde dentro”.

Fontes oficiosas do PSOE, ainda que na dirección, afirman agora que “Vázquez o que está procurando é que o votemos e o PP está a xogar con el como ariete contra o partido”.

O deputado do BNG, Francisco Rodríguez, considera, pola sua banda, que existe un acordo entre Vázquez e Fraga para impedir que o BNG, conxuntamente co PSdG-PSOE, acade o Governo autonómico. Rodríguez demandou do PSOE “que resolva as suas contradicións”.♦

“O Informe das comunidades autónomas, elaborado polo Instituto de Dereito Público da Universidade de Barcelona para o Senado afirma que España, a partir de 1999, vai contemplar a paralización dalgunhas reformas fundamentais para a vertebración do estado autonómico”, afírmase nunha reportaxe da renovada revista valenciana EL TEMPS. Na mesma reportaxe o escritor e xornalista Vidal Vidal, asegura que o PP emprendeu unha ofensiva centralizadora sen precedentes, “a ofensiva uniformizadora é a cada máis forte. Deixáronse de escrúpulos e tirando pola rua do médio. Aznar quer poñer fin á desintegración territorial. O españolismo tiña estado avergoñado, pero iso acabouse. O PP é un partido bastante uniforme á hora de pensar e actuar”. Para o analista político Ferran Requejo “actualmente hai duas paradoxas: a primeira que a Constitución española a defenden aqueles que menos contribuiron a facela, e a segunda que aqueles que mellor aceitan o estado das autonomias son os que menos van demandar a autonomia política e entre os que a van demandar, hai amplos grupos de descontentos. A partir da maioria absoluta hai un reforzamento da visión unitarista ainda que descentralizada que vai contra a aceitación de España como unha democrácia plurinacional.

Pacto galego contra o terrorismo “Mañán mesmo estariamos dipostos a asinalo no Parlamento [un pacto galego contra o terrorismo] se figuran as tres forzas protagonistas dese pacto, se respeita o pluralismo e se firma o diálogo”, asegura Francisco Rodríguez, o portavoz do BNG no Congreso, no xornal FARO DE VIGO. A perguntas do xornalista, Xavier Sánchez de Dios, sobre a aceitación de Constitución e Estatuto como marco marco xurídico, o deputado di que por suposto que os aceita “sempre que se parta de que hai que respeitar o marco constitucional e estatutário e que é lexítima calquer opción que, empregando métodos pacíficos e democráticos, pida un cámbio na Constitución e no Estatuto. Nós non temos nengunha ambiguidade ao respeito e eles sábeno. Por iso están blindando o pacto, porque saben que é o único xeito de nos deixar fóra, facelo con esa mecánica excluinte. Dicer que nós somos ambíguos fronte ao terrorismo é unha falácia miserábel. Moita xente o dixo, mesmo vostede. Nós, e eu mesmo, llo dixemos incluso ao ministro do Interior, que apoiamos aos corpos e forzas de seguridade do Estado na loita contra a banda criminal. Nunca fumos ambíguos, e podemos afirmalo por activa e por pasiva. Co que non estamos dacordo é cunha política de terra queimada nas relacións entre os partidos políticos e de demonizar a alguns que teñen posicións que poden non gostar pero que son lexítimas”.♦ SANTI / EL PROGRESO

BOAS VIÑA POLAS RECEITAS

...FAGA O CALDO CON STARLUX, PELE 2 CEBOLAS...

9 11 DE XANEIRO DE 2001

Nº 969 - ANO XXIV

co xeito foi acusarnos de ter subvencionado o gasóil e de termos práticas destrutivas. Isto calou mesmo no próprio país. Temos que defender a nosa própria imaxe: quen desenvolveu a pesca en Arxentina, Chile, Namíbia, Malvinas, Marrocos? Que país europeu fixo algo semellante. E os xaponeses moito menos e teñen mellor imaxe que nós cando na realidade a merecen moito pior.

Como é posibel que a nós nos chamen depredadores e a Noruegos e Islandeses lobos de mar, a pesar de pescaren a balea contra toda a opinión mundial?

Henrique López Veiga, ex-conselleiro de Pesca e director de Finanzas do Parlamento Europeu

‘A UE pode impor un acordo con Marrocos pero non creo que o queira’ ✒ G. LUCA

Pode a UE forzar o acordo con Marrocos?

A UE ten recursos para conseguir o acordo se pon todo o seu peso negociador na balanza. Non estou seguro de que o queira asi porque hai moitos outros intereses industriais en xogo. É unha realidade que hai que ver. Moitos din que a opción das empresas conxuntas non é viábel, pero eu digo que si. Xa temos dificuldades para cobrer as dotacións dos pequeiros e teremos que recorrer á inmigración. Para Marrocos, que é un país co que ai acordos preferentes, a UE poderia exixir as mesmas normas que reclaman a calquera investimento europeu e un empresário español que queira investir en Marrocos poderia conservar o control da empresa. O contrário non lle fai nengún favor a Marrocos nen anima aos inversores e o seitor pesqueiro necesita capitalización dos seitores que saben pescar.

DESPOIS DE CESAR COMO CONSELLEIRO DE PESCA NO 93, LÓPEZ VEIGA OCUPA UN POSTO DE LUXO DENTRO DA ADMINISTRACIÓN DA U.E. COMA MOITOS OUTROS EXPERTOS DE PESCA GALEGOS. AGORA REGRESA PARA APRESENTAR O SEU MONUMENTAL MANUAL DE POLÍTICA PESQUEIRA, UNHA ANTOLOXIA HISTÓRICA E TÉCNICA DA INDÚSTRIA DO MAR. O P.P. DI QUE CON EL PODERIA RECUPERAR A ALCALDIA DE VIGO, OPCIÓN QUE O EX-CONSELLEIRO CONSIDERA EXTEMPORÁNEA PERO NON IMPROBÁBEL.

A.N.T.

E as pesqueiras proprias? Pode a regulación imporse á política clientelar?

Dezaseis anos despois do ingreso, como lle foi ás nosas pescas na UE? Coa pesca, a Comunidade portouse con pouca xenerosidade.

O periodo transitorio foi longo demáis: hai que ter en conta que remata no 2002. O aspecto positivo é que cando menos deunos unha seguridade xurídica de presenza nos importantísimos caladoiros do Gran Sole, con todas as dificuldades que se queiran. Por exemplo a da Merchant Shipping Act (reclamación británica contra o abandeiramento no país de barcos de armadores galegos). Abreuse un horizonte que ainda non está utilizado ao cen por cen. Temos durezas innecesárias con oportunidades e estabilidade, doutra parte. Pero o conxunto é positivo.

Cal é o obxectivo destas durezas?

Foi unha maneira de forzar aos barcos galegos a pescaren en condicións piores que as do resto.

Afinal, non sei se habia tanta diferenza negativa porque nós desenvolvemos pesqueiras de fondo.

Temos esa capacidade. Pero foi dura a exclusión do box irlandés, (o espazo vedado de 72.000 millas cadradas arredor de irlanda), que non tiña nengún fundamento biolóxico. Os controles excesivos, un sistema sancionador moito máis duro para os barcos de pa-

bellón portugués o español, que realmente era contra os segundos, e os atrancos á sardiña e a conserva. Este conxunto deixou mal gosto e non foi necesário.

Nen chegabamos a pór en perigo a economia dos escoceses ou os franceses, que tiñan un nivel de vida moi por riba de nós.

Outra diferenza é que nós cumpriamos as prescripción e outros non.

Fomos obxecto dunha dureza excesiva e polo tanto inxusta, pero cando menos a nosa presenza non está en risco. Que tivemos problemas coa Merchant Shipping Act? Certo. Por razóns políticas pero os mecanismos comunitários defendéronos. Esta seguridade xurídica non a temos noutros caladoiros. Co sistema de cotas, o que pasou foi que a Política Común de Pesca non foi quen de impor cotas. Levamos vinte anos e a situación dos caladoiros non mellorou ou sexa que algo grave está a fallar. Se cadra era precisa máis coraxe política para impor unhas reduccións de frota necesária. Se houbese menos barcos os recursos recuperarianse e poderiamos pescar máis.

No 98 Franza e Dinamarca botaron novos barcos mentres nós liquidabamos tonelaxe.

Iso si. Outros incumpriron pero na lexislación comunitária non

está previsto o castigo dos que non cumpren. É unha das incongruéncias do acordo político. Digamos que non hai decisión política a nível do conxunto dos ministros da UE. No seu Manual de Política Pesqueira aboga por medidas valentes e restritivas.

Exacto. Non hai máis solución contra a sobre-pesca como non sexan as restricións. E falo de medidas valentes a nivel comunitário e aplicadas a todos; se non, estamos facendo o parvo: non valen.

Se seguimos liquidando barcos, non pode ser que os caladoiros se recuperen e logo nos falte tonelaxe?.

Cando falo de reducir frota, refírome a todos os que participamos nun caladoiro. No caladoiro nacional só participamos nós e ai podemos ir alén dos outros.

Habendo moitos barcos nunca o caladoiro está ben. Con menos, e mantendo un número baixo, haberá máis capitalización, menos dependéncia das subvencións, mellores barcos, dotacións menores con máis espazo abordo e maior seguridade. Ao tempo, no mercado haberá máior cantidade de peixe o que produce maior riqueza. Isto vai unido a a políticas de renovamento da frota. Insisto en que

un barco de máis de quince anos non debe andar polo mar.

A Armada dos 17.000 barcos coa que barullaban contra nós durante o proceso de ingreso era sobre todo da costeira.

Temos má imaxe porque somos competitivos. O único xeito de conseguir unha negociación na que os pesqueiros españois quedasen pior situados, en Canadá, Estados Unidos ou Europa era a demagóxia. Por certo, a mesma que facemos en casa porque aos da baixura parécelles excelente o descanso semanal pero nos arrastreiros. Insisto en que temos unha responsabilidade especial no caladoiro nacional e moi pouca escusa de non telo regulado.

Mesmo na casa: a nova narrativa galega fala da pesca pirata.

Por que? Porque temos unhas relacións públicas pésimas de nós mesmos. Hai unha atitude xeral de desprezo da pesca. Os anglosaxóns son moito máis habelenciosos ca nós. Eles teñen esa capacidade de building of the case (capacidade procesal e argumental): cando teñen un conflito montan unha estratéxia a dez anos vista. Para os canadianos, cunha frota subvencionada e en dificuldades, tiveron que explicar que nós significabamos unha competéncia para eles, pesia sermos moito máis atrasados. O úni-

Imos ver. Eu nunca tiven a sensación de que o PP, se é iso o que está a perguntarme, me presionase para facer outra política. Eu tiven todo o apoio, con toda a lealdade do mundo, do presidente Fraga e nunca ninguen me pedeu que levantase unha multa. O que vostede di é certo, pero non é politica clientelar ou caciquil senon o localismo noso, que para min é un cancro e que alimentan todos os partidos políticos. Todos. Cando tocaba un interese local por multar furtivos, tiven as mesmas reaccións de gobernantes locais do meu partido e do Bloque. Non quero citar nomes, pero en confrarias onde habia casos gravisimos, no debate politico faciase o xogo á contra e invariabelmente o poder local aliñábase cos descontentos para minar o poder da Consellaria de Pesca, con razón ou sen ela.

Isto si. Pero non é o poder caciquil quen o fai senon a irresponsabilidade do comportamento político na Galiza, en xeral. Eu tiven furtivos do Bloque que seguian a certo lider submarinista con botellas que andaba aos percebes e usaba os mesmos argumentos para xustificar o furtiveo que outro lider do PP, que tamén non queria cumprir as normas. Comigo non se deu o caso do cacique local que se gabase no seu território de poder levantar as multas. Claro que houbo moitos que viron pedilo, pero eran de dereitas e de esquerda. Fraga decia que as leis estaban para cumprir. Eu teño unha fé cega no país, que ten moitísimas cousas positivas, pero non hai que lle botar a culpa a quen governa senon a mentalidade localista que alimentamos todos. É o Lerismo, o Celta contra o Deportivo, o de cos de Escairon nen trato nen conversación e un longo etcétera. Un parroquialismo brutal que couta o espirito aberto.♦

10 Nº 969 - ANO XXIV

11 DE XANEIRO DE 2001

Política Territorial propón finanzar usos directos con impostos indirectos

A Xunta quer que a gratuidade da A-9 na ponte de Rande dependa do empadroamento Os fondos públicos van pagar o portádego da A-9 na área metropolitana de Vigo, segundo unha iniciativa promovida pola consellaria de Política Territorial. As taxas serán desviadas dos orzamentos da Xunta e da Deputacion de Pontevedra por un valor de 7.000 millóns de pesetas en dez anos. O acordo non especifica se os fondos para o treito CoruñaBarcala sairán tamén da Xunta e da Deputación da Coruña.

Esta resposta do Governo a unha crecente presión cidadán pola franquícia das comunicacións interurbanas que cobre a A-9 ten tres aspectos paradóxicos: non satisface aos usuários, establece unha complicada xerarquia de beneficiários segundo frecuéncias, procedéncia e empadroamento e, sobre todo, finanza usos directos con impostos indirectos, cun regresivo critério de administración de fondos públicos.

O sistema de aplicación requerirá ainda alguns meses de estudo, segundo anunciou o conselleiro de Política Territorial, para poder establecer con claridade quen son os suxeitos de exención.

Direitos diferentes A complicación para regular o priviléxio, derivase da vontade da Consellaria de contabilizar, sobre todo no paso de Rande, entre as pontas de Corbeiro e Bestas, quen está empadroado en Cangas e quen de Vigo xa que os direitos dos usuários de

trascendese á opinión pública.

Sobre un mapa da A-9 na provincia de Pontevedra, as franquícias aleatórias que avoga Cuiña penalizan aos concellos que non estan governados polo PP. Na fotografia, unha das numerosas manifestacións celebradas no Morrazo contra a peaxe.

cada concello non serán iguais.

Os adiantos oferecidos por Xosé Cuiña sobre a redacción do protocolo permiten interpretar que os usuários do Morrazo poderán cruzar a Ria polos sistemas de portádego dinámico, coma o que se aplica nas auto-estradas de Portugal, mentres os da banda Sul deberán estar provistos de tarxetas e realizar vinte viaxes ao mes como mínimo.

Os concellos de Pontevedra, Vigo e Redondela recusaron a solución proposta, a reservas do que poida precisar ainda o texto de aplicación dos acordos. En especial salientan o trato desi-

gual da fórmula da Xunta e perguntan por que un viciño de Pontevedra non pode cruzar a ponte cara a Vigo cando pode facelo sen cargos un de Cangas ou Bueu. A explicación do conselleiro de Política Territorial, no sentido de que o prezo da construcción do treito de Pontevedra a Vigo foi alto e debe resarcirse en consecuéncia cun portádego alto, indica descoñecemento de que a construción da A-9 foi na realidade unha estafa pagada coa garantia do Estado a un prezo que multiplicaba tres veces os dos pregos de condicións técnicas. A censura de prensa impedira no seu dia que o latrocínio

Sobre un mapa da A-9 na provincia de Pontevedra, as franquícias aleatórias que avoga Cuiña penalizan aos concellos que non están governados polo PP e contradin palmariamente o conceito de socialización de servizos dentro das áreas metropolitanas que afirma defender a consellaria de Política Territorial.

O alcalde de Redondela calificou a medida de anti-constitucional, o de Vigo recusou a dicriminación e o de Pontevedra calificou a solución de remendo para sair do paso. A fronte anti-peaxe integrada por asociacións viciñais de Vigo, Redondela, Vilaboa, Pontevedra e Morrazo escolleu para o acordo os calificativos de trapalleiro e abstracto e o seu voceiro Manuel Méndez salientou que o documento suscrito pola Xunta e a Deputación de Pontevedra non precisa se o paso da ponte estará por fin libre de portádego e doutra parte non explica de onde procederán os fondos para pagar o treito entre Coruña e Barcala.

O deputado nacionalista no Congreso Guillerme Vázquez lembrou que a pesar das operacións de propaganda e das fuxidas cara adiante, a consellaria de Política Territorial non pode perder de vista a supresión do portádego sobre a Ria. Ismael Rego, voceiro dos socialistas galegos no Parlamento, calificou de temerário discriminar aos usuários da A-9 en razón do seu empadroamento.♦

Investigado o governo do Saviñao por non ingresar cartos procedentes da venda de fincas O xulgado de Monforte está a investigar ao alcalde do Saviñao, Xaquin González (PP), e ao secretário dese concello por un presunto delito de malversación. Unha denúncia do PSOE local destapou un posíbel escándalo pola venda irregular de parcelas do polígono industrial de Escairón. Os terreos vendéronse por dous millóns de pesetas cada un, pero en Xaneiro de 2000 o PSOE descobriu que nas arcas municipais non se ingresaron catro millóns de pesetas. A Fiscalia, que tomou declaración a dous dos compradores, chegou á mesma conclusión, por iso abriu o procedimento.♦

Os viciños de San Cibrao recorren a empacadora no Tribunal Superior A asociación “A Imaxe”, através de trinta viciños, solicitou na sala do contencioso do Tribunal Superior, a suspensión cautelar do proxecto de construción dunha empacadora de Sogama no polígono industrial de San Cibrao, en Ourense. O proxecto ten aprobación definitiva da Xunta desde o 30 de Novembro. Os viciños consideran que os danos ao meio ambiente e ás empresas alimentárias do polígono serán irreparábeis, e levan oferecido outro emprazamento alternativo, no mesmo concello, afastado das empresas e conectado coa liña ferroviária. Mália o beneplácito dos técnicos e as promesas mediadoras do presidente da Deputación, Xosé Luis Baltar, a Consellaria de Meio Ambiente amosou premura por comezar a obra tras o selado do vertedoiro de ♦ Ourense.♦

Denúnciada a explotación de obreiros de Lugo nas Canárias Construtores das Illas Canárias pagan os salários polo convénio de Lugo, máis baixo que o canário, e o resto en diñeiro negro.

Asi o denunciou en rolda de prensa o Martes 9 de Xaneiro o secretário comarcal de Lugo da CIG, Manuel Facorro. As promesas de salários abundantes son enganosas, din na central nacionalista, que denunciou o caso de dous traballadores que marcharon cun salário pactado de 400.000 pesetas mensuais máis os gastos de estáncia e manutención, que non cobraron. Ademais, sinalan que foron despedidos sen prévio aviso.♦

11 11 DE XANEIRO DE 2001

Nº 969 - ANO XXIV

Pendentes de fallo catro causas máis, unha delas penal, cando a CIG estuda denuncialo por prevaricación continuada

O alcalde de Dozón acumula once senténcias na sua contra por perseguir ao persoal municipal ✒ H.V. Desde que o alcalde de Dozón, Adolfo Campos Panadeiros (PP) iniciara unha persecución dos funcionários a raíz de que a delegada da CIG se apresentara ás muncipais de 1999 polo BNG, os xulgados de Pontevedra emitiron once senténcias na sua contra. Outras catro causas, unha delas penal, están pendentes de fallo. A maiores, a CIG estuda demandar a Campos por prevaricación continuada.

A apresentación da delegada de persoal da CIG Ana Lois Navaza ás eleicións municipais de 1999 na candidatura do BNG e a toma de partido doutras persoas do cadro de persoal municipal polo BNG e o PSOE trouxo como consecuéncia que o alcalde de Dozón comezase unha persecución contra o funcionariado da localidade, en concreto contra cinco das sete persoas que compoñen o plantel. Campos amosaba asi a sua contrariedade porque por primeira vez en Dozon concorrian tres listas eleitorais en lugar da única acostumada: a do PP. A persecución política e sindical adquiriu tintes cómicos cando o alcalde cambiou sete veces de horário ao persoal ou cando mudou de despacho en tres ocasións á delegada da CIG, que desde o 29 de Outubro de 1999 permanece castigada e illada fóra da Casa do Concello, no edifício da piscina, a un quilómetro do casco urbano, sen teléfono, limpeza nen calefacción e a miudo sen luz nen auga.

A persecución contra o cadro de persoal levou á CIG a acudir aos tribunais. Como se trata de persoal funcionário a maxistratura de traballo non é competente e os casos teñen que verse no tribunal do contencioso administrativo. Das catorce causas administrativas formuladas contra Adolfo Campos Panadeiros, once xa se fallaron e todas dan a razón á CIG. Das gañadas, duas son porque o alcalde pretendia impor o calendário das vacacións como sanción encuberta, catro tiñan relación cos cámbios de despachos, unha coa orde de ir a tomar o café cando o decidia o rexedor municipal, outra cos arbitrários cámbios de horários, outra coa suspensión de emprego e soldo durante un ano e médio a Ana Lois Navaza por “desacreditar ao alcalde” despois de quedar pechada no concello e chamar á Garda Civil, outra coa supresión do complemento específico a tres funcionários como sanción encuberta e outra, a máis recente, cunha falta disciplinária leve por desobedecer a orde de ir tomar cafe cando Campos dispuña ao seu antollo.

Están pendentes tres causas administrativas e unha penal.

As administrativas están relacionadas con outra suspensión de emprego e soldo, coa pretensión do secretário municipal de que tres funcionários desenvolvan o seu traballo de xuiz de paz –polo que o secretário percebe un salário–, e cun recurso

contra o orzamento municipal por non convocar á delegada de persoal para informala sobre o capítulo un dos presupostos, como é preceptivo por lei. Hai, ademais, unha causa penal por faltas debido a unhas presuntas inxúrias proferidas polo alcalde e a comisión de governo contra o persoal.

A situación chegou a tal extremo que a CIG tivo que tomar medidas extraordinárias. Entre estas estivo a celebración dunha reunión do Secretariado Confederal en Dozón o 24 de Outubro de 2000. Estas reunións do máximo órgano entre congresos da CIG apenas se celebran fora das sete cidades e

neste caso a continuación tivo lugar a máis numerosa manifestación rexistrada en Lalin e unha rolda de prensa na que o secretário xeral da CIG, Fernando Acuña, anunciou que o sindicato nacionalista estuda apresentar unha querela criminal por prevaricación continuada contra o alcalde de Dozón Adolfo Campos.♦

12

Nº 969 - ANO XXIV 11 DE XANEIRO DE 2001

Déficit cero MANUEL CAO

O Governo só prevé 60.000 millóns, a metade financiada polas autonomias

A previsión do déficit cero impede dispór de recursos para frear a crise gandeira ✒ PAULA CASTRO A previsión contábel dos governos central e galego de conseguir un déficit cero impede que se dispoñan os recursos financeiros necesários para pór en marcha as medidas que permitan frear a crise das vacas tolas. Os orzamentos aprobados polo governo Aznar, que non chegan aos 60.000 millóns de pesetas son, segundo o portavoz nacional do BNG, Xosé Manuel Beiras, insuficientes non só para combater a crise, senón mesmo para destinar axudas que compensen as perdas que afectan ao sector agro-gadeiro e que o poderian abocar a unha brutal reconversión.

Gonzalo

Polo momento, desde o governo galego só se puxo en marcha o gabinete de crise, definido por Beiras como “simulacro”, formado polos conselleiros de Agricultura, Sanidade e Medioambiente. A decisión máis destacada das adoptadas por este gabinete foi a de ubicar en Mesia o vertedoiro ilegal de reses que provocou a mobilización dos viciños, a crítica xeralizada e máis alarma social da que xa existia con anterioridade.

Canto ao financiamento, desde o governo Aznar habilitouse unha partida que, nun princípio se previa de 60.000 millóns de pesetas e que finalmente quedou en 53.600 millóns. Pero ademais, desa cantidade non se aporta máis que o 50% porque a metade restante débena achegar as comunidades autonómas implicadas. Segundo Beiras, esta contia é insuficiente para abordar a crise e para dispór dos fundos necesários para pór en práctica as medidas que se decretan. “É unha irresponsabilidade política brutal. Estabelécense normas e logo non se lles dota do financiamento que permita facelas operativas”, sinala.

Son diversas as consecuéncias derivadas da implantación da Lei de Estabilidade Orzamentária promovida polo governo do Partido Popular. A valoración para os axentes sociais, económicos e políticos será diferente, dacordo coa afectación aos seus intereses específicos, mais en conxunto poden detectarse avantaxes e desavantaxes na busca do equilíbrio orzamentário sendo, en princípio, máis salientábeis os efectos positivos. Antes que nada, convén referir a tendéncia na sociedade española a aprobar leis ou normas de diverso tipo para logo incumprilas sistematicamente. Xa se ten estudado e analisado o proceder dos xestores económicos públicos á hora de facer orzamentos pouco críbeis, ou á hora de centrifugar os déficits cara organismos semipúblicos ou, tamén, á hora de aplicar a contabilidade criativa para facer que se cumpran os obxectivos previstos a efectos propagandísticos ou eleitorais. Neste caso, adúcese como argumento lexitimador da futura Lei o Pacto de Estabilidade e Crecemento acordado no Consello de Amsterdam en Xuño de 1997 que, en realidade, non é máis que un novo pear documental de todo o edifício da moeda única no referente á influéncia das políticas orzamentárias para a estabilidade monetária. O Consello Europeu de Santa María de Feira, en Xuño de 2000, reincidiu no reforzamento das políticas de saneamento e redución da débeda pública para encarar mellor un cámbio no ciclo e manter os níveis de protección social moi afectados polo envellecemento da povoación europea.

En auséncia de fenómenos distorsionadores de raíz política ou económica para un determinado nível xurisdicional, territorial e institucional a valoración da estabilidade orzamentária será diferente segundo o grao de vitalidade e desenvolvemento da sociedade civil que se trate. Non hai nengunha razón, a priori, para supoñer que as políticas públicas han de ser sempre fornecedoras de mellores resultados para os obxectivos clásicos de criación de riqueza, xeneración de emprego e modernización económica e social que as que logre poñer en marcha unha sociedade puxante e con dinámica e iniciativas próprias. Haberia que pasar ao terreo do concreto para comprobar en detalle a posta en marcha das políticas públicas e medir a sua eficácia en relación aos obxectivos anteditos para concluir unha valoración séria, razonada e específica dos proxectos, realizacións e resultados acadados e a posíbel adopción de alternativas. É ben certo que de tal exercício derivarianse avaliacións moi complexas e contraditórias.

Déficit cero

Artellar un gabinete de crise realmente operativo, manter un contacto permanente cos representantes dos distintos segmentos do sector agrogadeiro e exixir un financiamento axei-

P

R

E

S

E

N

tado á envergadura da crise son as medidas básicas que o BNG considera que se deben adoptar para facer fronte ao problema das vacas tolas.

T

A

C

I

Ó

N

EN

PONTEVEDRA DE

“OS CASTROS GALEGOS” XULIO CARBALLO ARCEO EDICIÓNS A NOSA TERRA

DE

MÉRCORES 17 DE XANEIRO ÁS 20:30 HORAS NA GALERIA SARGADELOS COA INTERVENCIÓN DE XULIO CARBALLO ARCEO, autor do libro, e ANTÓNIO DE LA PEÑA SANTOS Organiza Asociación Cultural Maio Longo

Esta escasa dotación orzamentária débese a que “desde o estado lévase rixidamente a previsión de déficit cero, poñéndose por diante un princípio contábel absolutamente propagandístico”, di Beiras. Ao seu entender, seria necesário incrementar o financiamento mediante a emisión de débeda pública ou mediante outras formas de endebedamento do tesouro para recadar recursos.

Esta mesma previsión de déficit cero foi adoptada polo governo galego apesar de que xa estaba aberta a crise. Pero a insuficiéncia de recursos impede financiar os decretos e normas que se teñen aprobado para combater o problema.

Frente a esto, o portavoz nacionalista propón que a Xunta poña en marcha unha operación orzamentária excepcional para atender á crise, mália esta supór a creba da previsión presupostária. “O BNG apoiaria esa iniciativa sempre que houber os mecanismos de control necesários e que os fundos fosen adicados estritamente ao financiamento da loita contra a crise do sector gadeiro e cárnico”.

Outra das alternativas que ten ao seu dispór a Xunta e que ainda non habilitou, son os fundos que ten previstos a UE para esta crise en concreto.

Neste caso, a administración galega só teria que aportar o 30% do total, a diferéncia do 50% ao que lle obrigan os fundos estatais.♦

‘A percepción global insire a lei do déficit cero nun conxunto máis amplo tendente a reducir o papel real das CCAA ás províncias do franquismo”

Só nos referiremos, aqui, aos efectos da Lei de Estabilidade Orzamentária no edifício institucional do Estado das Autonomias e á obrigada renegociación dos sistema de financiamento autonómico. A percepción global insire a lei do déficit cero nun conxunto máis amplo tendente a reducir o papel real das CCAA ás províncias do franquismo rematando coa autonomia política e reforzando o poder do Estado central mediante a eliminación do único recurso pola via dos ingresos que tiñan as CCAA para aumentar a sua capacidade de gasto no exercício da sua responsabilidade como governo autónomo. A implantación de novas leis homoxeneizadoras no eido político, cultural e institucional acabará restaurando o proxecto centralista clásico da dereita española.

O recurso á débeda permitiu, até agora, a pervivéncia dun sistema de financiación de réxime comun moi perxudicial para Catalunya que deste xeito verá cortada esta fonte de fondos. Quizais, o PP ve chegado o momento de estrangular ou someter ás institucións autonómicas catalanas optando polo conflito directo como no caso basco ou, tal vez, tratará de compensar a lei do déficit cero con concesións moi significativas á Generalitat no novo sistema de financiación na liña xa avanzada no denominado proxecto Zaplana.♦

13 11 DE XANEIRO DE 2001

Nº 969 - ANO XXIV

Pesca

Estaba case todo o convénio pechado e só faltaba abordar o futuro da frota galega e a marisqueira andaluza

Bruxelas interrompe a negociación con Marrocos cando estaba disposta a asinar O comisário de Pesca da Unión Europea, Franz Fischler rachou as negociacións para o acordo pesqueiro con Marrocos cando só quedaban tres escollos que salvar. Ante a firmeza de Europa na na mesa de Rabat, Marrocos volveu a pór enriba da mesa aspectos xa pechados, iso foi o que levou a Fischler a abandonar a negociación dun convénio que ia disposto a asinar. A semana vindeira retómanse as conversas en Bruxelas, mentres que na Galiza convócanse manifestacións.

O dia anterior, Franz Fischler fora a Rabat disposto a asinar, convencido de que a sua presenza pecharia o acordo. Na negociación decidírase que várias frotas non ian sofrer recortes e outras só terian que modificar o tamaño das mallas que empregan. Europa estaba disposta a aceitar a presenza de tres tripulantes marroquinos por barco, o que para a frota da Guarda, por exemplo, supón un forte varapau. Só quedaban pendentes tres aspectos: a duración do convénio –na prática acordada, case

no que se quer oferecer á frota galega como moeda de cámbio.

O comisário Franz Fischler acudira a Rabat o dia anterior a rachar as conversas.

Mentres o representante da Xunta, André Hermida, chegou a Rabat o dia anterior á rotura das negociacións, sen participar para nada nas mesmas, as confrarias andaluzas reclaman dar prioridade ás frotas artesanais sobre as industriais. A demanda resulta unha estratéxia para sacrificar a frota galega en favor da andaluza, xa que se agacha detrás dunha falsa definición que atribue á frotas como a da Guarda o carácter de industrial, cando se trata dunha actividade claramente artesanal.

con seguridade de tres anos–, os cartos –Marrocos segue a pedir 84.000 millóns por catro anos, de modo que por tres anos o custo do convénio poderia ascender a 63.000 millóns– e o recorte das frotas do Morrazo e a marisqueira andaluza. Nese ponto da negociación, na que Europa xa cedera até extremos inaceitábeis, Marrocos forzou a sua posición ao comprobar que non arricaba máis concesións por parte da UE, de modo que reformulou a

O sector pesqueiro galego xa advertiu ás confrarias andaluzas que non consentiria semellante maniobra. Os andaluces estarian a chiscar o ollo aos marroquinos para empregaren este argumento na mesa negociadora frente a Bruxelas, convencidos de que a última hora Fischler outorgará unha última concesión despois de ser incapaz de chegar a un acordo tras catorce meses de paralisación das frotas. Precisamente é a presa o que preocupa

sua postura nalguns acordos xa pechados. Isto foi o que molestou a Fischler, que fixo as maletas e voltou para Europa. A semana vindeira, comezará outra rolda da negociación.

A falta de información e o secretismo constitue unha denúncia constante por parte do sector na Galiza. Das negociacións apenas nada trascende e os responsábeis políticos galegos parecen meras comparsas dun convénio

ao sector na Galiza, porque pretender pechar o convénio de forma precipitada poderia significar entregar a frota galega.

Manifestacións en Compostela e en Cangas Ao tempo que comezaban as negociacións, a Mesa en Defensa do Sector Pesqueiro convocaba unha manifestación en Compostela para o Domingo 21 de Xaneiro. Este acto, que xa conta coa adesión do Consello Económico e Social, irá sumando apoios dos plenos municipais de vários concellos de localidades que dependen deste sector.

Despois do anúncio de mobilización da Mesa en Defensa do Sector Pesqueiro, a Asemblea de Mariñeiros en Loita e a Central Unitária de Traballadores contraprogramaban e convocaban unha manifestación para o mesmo Domingo 21 de Xaneiro, pero destas en Cangas, cun cadro reivindicativo semellante ao formulado pola Mesa, que en resume consiste na demanda dun acordo pesqueiro con garantias para a frota galega.♦

14 Nº 969 - ANO XXIV

11 DE XANEIRO DE 2001

O recorte da OPEP obscilaria entre os 1,5 e os 3 millóns de barris de petróleo

Irán, Iraq e Kuwait a prol de fortes reducións na produción de cru ✒ RAMÓN MACEIRAS

llóns de barris diários. Entretanto, o ministro iraquí de Petróleo, Amer Mohamed Rashid, pediu tamén á OPEP que decida o citado recorte, para “equilibrar a actual situación do mercado”.

Os membros da Organización de Paises Exportadores de Petróleo (OPEP) plantexaron esta semana fortes recortes da produción con volumes que varian desde 1,5 millóns de barris diários a 3 millóns de barris. Tal como sinalaron as axéncias internacionais, o representante iraní ante a organización, Husein Kazempú, declarou ao diário irani local Aftab e Yazd, que o descenso debe atinxir os 3 millóns de barris diários.

“Se a OPEP finalmente decide recortar a produción dentro de duas semanas en 1,5 millóns de barris diários, a princípios do próximo trimestre se terá que adoptar unha medida similar co que se duplicará a redución”, dixo Kasempú. O posíbel recorte da produción de petróleo da OPEP, organización que controla o 40% do cru mundial, busca contrarrestar o descenso experimentado nos dous últimos meses polos prezos.

Segundo numerosas declaracións dos estados produtores existe consenso sobre a necesidade de reducir o volume de oferta para evitar un desplome

Irak solicitou directamente á organización que considere un recorte mínimo da produción de 1,5 millóns de barris diários durante a xuntanza que manterá o próximo dia 17 en Viena. “Esperamos que a OPEP evite as presións do exterior e decida unha redución de entre 1,5 e 2 millóns de cru diários”, dixo o ministro iraquí de Petróleo, Amer Ahmed Rashid, tras participar nunha cerimónia floral ante a estátua do Soldado Descoñecido en Bagdad.

O posíbel recorte da produción de petróleo da OPEP, organización que controla o 40% do cru mundial, busca contrarrestar o descenso experimentado nos dous últimos meses polos prezos.

do mercado na primavera, temporada de menor consumo mundial, pero os ministros da OPEP deben ainda pór-se de

acordo sobre as dimensións dese recorte.

Pola sua parte, o ministro ku-

waití de Petróleo, jeque Saud Ao Sabah, indicou que o seu país se mostra favorábel a un recorte da producción en 2 mi-

Ante esta situación, colle só esperar ao próximo dia 17 para coñecer cal é o valor do recorte, xa que as únicas diferenzas no seo da OPEP se refiren á cantidade que retirarán do mercado. O posíbel recorte que anunciará a OPEP está a ser avaliado con países produtores alleos á organización.

Entre estas nacións que están coordinando unha decisión conxunta está México.♦

RAMÓN MACEIRAS

A precariedade laboral, cancro social do século XXI O fenómeno da precarización das contratacións laborais estase a expandir en todo o mundo capitalista. O que aqui denominamos Proceso de Precarización do Mercado de Traballo ten alomenos catro condicionantes: os procesos de reestruturación produtiva (expresados en reorganización técnica, estratéxica e administrativa, reorganización do traballo e relocalización do espácio de actividades); a internacionalización e a expansión dos mercados financeiros, o aprofundamento da internacionalización e a maior abertura comercial das economias, e a desregulamentación das economias e dos mercados en todo o mundo.

Eses procesos de cámbio crian un ambiente de maior incerteza na economia, con menores taxas de crecimento económico e do emprego que apresentan impactos distintos en mercados de traballo con caracterísiticas estruturais diferentes. A perda de calidade do emprego, dos bons empregos de alta produtividade e remuneración, é o eixo central deste proceso mundial de precarización do mercado de traballo.

A partir dos diagnósticos apresentados nos informes internacionais (Banco Mundial, OIT, FMI, Comisión Económica para América Latina) pódese constatar que, nos países industrializados, os procesos de cámbio estrutural da economia exprésanse através de maiores taxas de desemprego e de desigualdade salarial, sendo esta maior onde as taxas de desemprego son menores, como é o caso estadounidense, implicando o aumento dos índices de desigualdade na distribución da renda.

Nos países europeus, onde as taxas de desemprego son maiores e a desigualdade salarial é menor, a criación de empregos ven sendo estimulada por meio de novas formas

de contrato no mercado de traballo. O baseamento teórico de tal práctica sinala que a criación de empregos estaria sendo limitada polos custos de transación -de contratación e despedimento- envoltos nos contratos de traballo por tempo indeterminado e en periodo integral. De tal xeito que as novas formas de contrato redireccionan o traballo asalariado para empregos en tempo parcial e temporais e, en moitos países, constituen un compoñente expresivo da criación de empregos para xóvenes e mulleres desde os anos 80.

gras da relación de traballo asalariada, motivada por estratéxias desenvolvidas para enfrontar con maior eficiéncia un ambiente máis competitivo e para patróns definidos no mercado internacional. A reorganización do traballo oriéntase para o uso flexíbel –xornada de traballo, remuneración e función– e intenso do traballo en escala global. Con esto críanse, recríanse e amplíanse relacións e formas de traballo dispares.

‘Outro fenómeno,

Súmase a este cadro a ampliación do traballo por conta própria, inducido polo menos por catro motivos: racionamento dos empregos asalariados e auséncia de políticas públicas compensatórias; expansión da actividade de servizos; estratéxia de sobrevivéncia implementada polos indivíduos que apresentan dificuldades de reemprego ou de ingreso no mercado de traballo; e a oportunidade de ganáncias superiores a aquelas dos empregos asalariados de baixa cualificación.

dentro do proceso de precarización, é o autoemprego e outras estratéxias de sobrevivéncia”

No caso dos países en desenvolvimento a situación difire en canto a absorción de man de obra no setor secundário da economia, podendo ser observada a preponderáncia crecente do sector terciário na xeración de novos postos de traballo. En xeral, neses países obsérvase a diminución relativa do emprego industrial, maior expansión do emprego terciário e ampliación do sector non estruturado da economia (Informe da OIT, 1997). O Informe da CEPAL confirma que de “cada 100 empregos xerados durante 1990/95, 84 corresponden ao sector informal da economia”.

Esos procesos veñen sendo ratificados, especialmente en Europa e América Latina, pola desregulamentación do mercado de traballo, através de accións activas (mudanza das regras) ou pasivas (desgaste das regras) por parte dos governos. Encóntrase en marcha, dese xeito, unha redefinición nas re-

■A

ECONOMIA MERGULLADA E A INFORMALIDADE. O proceso de precariza-

ción do mercado de traballo remitese, neste contexto, ao fenómeno das mudanzas estruturais en marcha na sociedade e na economia, o que incide na redefinición das relacións de produción, das formas de inserción dos traballadores na produción, dos procesos de traballo e das institucións.

As relacións de traballo criadas, ampliadas ou recriadas nese ámbito exprésanse atra-

vés de formas de traballo asalariado non rexistado nos órganos da seguridade social o nos institutos de rexisto do emprego, pero tamén poden revelar contratacións (legais ou de mútuo consentimento) en forma de cooperativas de traballo, prestamistas de mao de obra, axéncias de traballo temporal, localizadoras de mao de obra, prestación de servizos temporais disimulados na forma de traballo autónomo, etc.

Eses contratos non se insiren nunha única forma de organización da produción ou do traballo, xa que penetran a totalidade do espazo produtivo de bens e servizos. Pero apresentan unha característica comun: a sua vulnerabilidade, ou sexa, a inseguridade da relación de traballo e na percepción da renda; a auséncia moitas veces de calquer regulamentación laboral e de protección social, especialmente contra despedimentos e acidentes laborais; o uso flexíbel do traballo (horários e funcións múltiples); e frecuentemente menores salários, principalmente para os menos cualificados.

Outro fenómeno dentro do proceso de precarización é o autoemprego e outras estratéxias de sobrevivéncia emprendidas polas persoas que, por apresentar dificuldades de reemprego ou de ingreso no mercado de traballo, ou por simples opción, obteñen renda através de formas de traballo por conta própria ou en microempresas. Eses grupos en xeral na América Latina insírense en ocupacións de baixa produtividade. Este fenómeno debe ser analisado a partir do espazo económico non ocupado por empresas capitalistas e entran no que se deu en chamar sector informal da economia. Son estas formas de organización da produción que non se basean en mao de obra asalariada para seu funcionamento.♦

Nº 969 - ANO XXIV 11 DE XANEIRO DE 2001

15

Electrificación rural, ‘unha broma de mao gosto’ Dese xeito califican as Xuventudes Socialistas o anúncio feito pola consellaria de Indústria para a mellora da electrificación do méio rural. “Entendemos que é unha broma de mao gosto para aqueles cidadáns que veñen escoitando desde o ano 1994 que temos todos os núcleos de povoación abastecidos de rede eléctrica”, din. Desde as nove e média da noite do pasado 31 de Decembro na Pontenova, en Mondoñedo, Foz, Ourol, Viveiro, A Pastoriza, Cospeito, Vilalba e Ribadeo foron moitos os viciños que quedaron sen luz. As queixas máis graves non son as dos particulares, que tiveron que receber o ano novo a escuras senón as dos comerciantes e hosteleiros que padeceron perdas económicas.

“A consellaria de Indústria deberia de explicar como é posíbel que desde Fernández Albor ate os nosos dias esteña chegando a luz aos diferentes recunchos de Galiza, ainda que semella que lle queda un bo anaco, ata o 2005 tal vez? Ao investimento de 3.600 millóns de pesetas hai que sumarlles os do Plan PERGA, primeiro de electrificación rural de Galiza e posteriormente os investidos no Plan MEGA. Onde están as pesetas de mellora de electrificación rural de Galiza nos últimos anos”, pergúntase o secretário da XXSS, Xosé Manuel Laxe Tuñas, quen califica de “cachondeo” e “vergoña” que a estas alturas se fale de electrificaicón do rural.

Na noite de fin de ano onde máis se deixou notar o problema foi nos concellos de Cervo e Xove. Ali faltou a luz ás once e non voltou até a unha da madrugada; algo semellante aconteceu na Fonsagrada, onde os hosteleiros tiveron que alugar grupos electróxenos para continuar a actividade. O alcalde de Cervo, o popular Xosé Insua, exixiu responsabilidades á compañia subministradora Barras Eléctricas Galaico Asturianas (Begasa), exixindo non só un informe dos feitos senón a solución dos apagóns. Segundo os socialistas “non é de recibo que moitos concellos teñan máis dun encoro e nembargantes padezan grandes problemas coa electrificación”. ♦

A incorporación plena da muller ao mundo do traballo significa, na prática, que desaparece o rol de ama de casa para deixar paso a un novo modelo de família no que todos os membros deberán asumir as tarefas domésticas. Na fotografia, un grupo de nais a primeiros do século xx.

Feministas e sociólogos agoiran a extinción das tarefas do fogar como adicación exclusiva

Ama de casa, un vello ofício no século XXI ✒ A. ESTÉVEZ Novas formas de família. Maior incorporación da muller ao mundo laboral. Percura da independéncia económica e... desaparición das amas de casa? Non son poucas as voces que desde a socioloxia e o feminismo agoiran que en poucos anos a institución “ama de casa” tenderá a desaparecer. Nengunha muller seria definida por esta ocupación e as tarefas da casa non estarian asumidas de xeito exclusivo por ninguén. Pero, para cando a extinción? Perguntamos a diferentes mulleres se consideran que ser ama de casa converterase a curto prazo nun “vello ofício”.

Un estudio feito público polo CSIC hai tres anos sinalaba que se o traballo doméstico estivera remunerado o Produto Interior Bruto do Estado –con seis millóns de amas de casa– duplicaríase. Ter consciéncia de que o traballo, sexa na casa sexa fora, ten un valor económico é a motivación para que cada vez máis mulleres novas rexeiten a idea de traballar de balde. A catedrática de socioloxia Inés Alberdi e coordenadora do estúdio La mujer joven en España é optimista á hora de agoirar para o vindeiro século a consolidación das famílias solidárias. “A ama de casa é unha institución en extinción. Non sei cando, pero desaparecerá. Todos teremos que ser un pouco amas de casa, porque non vai haber ninguén que se defina por esa actividade nen que poda darse o luxo de adicarse só a iso. As mulleres xóvenes hoxendia rexeitan a idea e as actuais amas de casa non queren que as suas fillas o sexan”, sinala.

O Consello Económico e Social dispón de dados que poñen en dúbida que as amas de casa se extingan da noite para a mañá.

En 1999 no Estado 5.323.400 mulleres traballaban exclusivamente na casa frente a 43.000

homes que facian o mesmo. Pero o apartado no que estaban máis claros os datos referíase a quen traballa só fora da casa.

Somente 1.955.800 mulleres admitian traballar fóra e non dentro; en troques, 7.944.300 homes tiñan como única ocupación o traballo fóra. “Polo de agora os sectores máis conservadores da sociedade poden estar tranquilos porque a muller ama de casa non vai desaparecer mañán. Pero a realidade futura camiña cara aí”, sinala Ana Míguez, presidenta do Centro de Estudios da Condición da Muller Alecrín.

anos máis tarde, ese dato medra dez puntos, o saldo xeral é negativo, segundo os dados do Instituto Galego de Estatística.

Un 40% de mulleres estaban activas no 89 e un 38,8 no 99. Traballan máis mulleres ou non? En cifras contantes e soantes, 405.200 galegas tiñan ocupación en 1989; 367.800, unha década despois. Sen embargo, para a profesora de Socioloxia Amada Traba, ser ama de casa está en extinción. “Ten que ver coa liberdade persoal. O nível de estudos e as expectativas vitais fan que as mulleres xa non desexen un traballo sen remunerar. Temos unha maior esperanza de vida e non queremos depender de ninguén”, sinala.

Soidade forzosa?

Mª Teresa Pedrosa, presidenta do Consello Galego de Relacións Laborais, considera que se continua a tendéncia dos últimos 25 anos a ama de casa desaparecerá, pero aponta que ten que cambiar a estrutura de servizos sociais para que se materialice a extinción. “A verdadeira conciliación do traballo dentro e fora só é posíbel se se especializan os servizos sociais, se os centros de traballo dispoñen de garderias, en definitiva, con máis servizos externos á família”, explica.

Deixarán definitivamente de estaren relacionados os conceitos de “muller” e “família”? En que medida a diminución do número das amas de casa repercutirá na vida en parella das mulleres?

Ou na decisión de ter fillos? Xa no ano 1995 un estudo apresentado pola Universidade do Atlántico en Compostela sinalaba que o 85% das mulleres sen estúdios vivian cos seus homes da que realizaran estudios superiores un 39% non tiña parella estábel e só compartian vivenda coa parella un 57%. A taxa de “solteiria” aumenta a medida que o fai a cualificación profesional das mulleres. En Holanda un 13,7% dos fogares están integrados por unha persoa; en Dinamarca, un 21%, nunha porcentaxe ascendente.

Mália que no ano 1989 habia un 55% de mulleres activas e, dez

“É algo lóxico tendo en conta que o traballo ocupa moito tem-

po. Pero tamén é verdade que, a liberdade de decisión abre moitas opcións. Neste momento non se da, xa que a maioria das mulleres declaran que lle gostaria ter un ou dous fillos máis dos que teñen. Trátase dunha renúncia relacionada cos ingresos, co estatus, coa caréncia de tempo, etc. Traballar fóra influe na família, no amor, nos fillos”, sinala Amada Traba. “Se desaparece a ama de casa, ademais de máis servizos externos, todos os integrantes da família teñen que entender que non hai cargas exclusivas”, di Teresa Pedrosa.

“O modelo familiar está trocando. A xente divórciase, hai fillos fora da parella e matrimónios homosexuais. Esa diversidade provoca que sexa máis difícil destinar á muller en exclusiva para que se quede na casa. É de ter en conta que os nenos son poucos e os vellos moitos, seran estes últimos maioria para coidar”, aponta Amada Traba.

“Na nosa sociedade non se entende que os nenos son un ben social. Non o entenden os governos, coas suas axudas ridículas, nen os méios de comunicación coas princesas parindo fillo e as famosas tan felizmente preñadas”, opina Ana Míguez. Sobre os nenos, Amada Traba considera que “é preciso entender que son un ben de todos, que ainda que a nai poda decidir ou non sobre eles, as suas necesidades non teñen que depender en exclusiva dela. Se se inventa un útero artificial, de quen van ser os nenos? Non se trata de que vaian estar peor atendidos, senón de que haberá máis persoas e servizos coidándoos”.♦

16 Nº 969 - ANO XXIV

11 DE XANEIRO DE 2001

O Decano emite un voto particular contra o gañador, un colaborador da Xunta

Escándalo por unha praza de Enxeñeria Química na Universidade de Santiago A adxudicación dunha praza de Enxeñeria Química na Facultade de Químicas de Santiago está a levantar unha grande revoeira tanto nos ambientes académicos coma nos políticos. No taboleiro da facultade apareceu un voto “particular en contra” do Decano e presidente da comisión de avaliación, Xosé Maria Navaza, contra a adxudicación da praza a Xosé António Souto, “por entender que é a candidatura que quedou en segundo lugar (a de Sónia Freire) a quen deberia proporse” para titular da praza en cuestión.

Navaza, despois das reclamacións apresentadas, decidiu “realizar as pertinente consulta ao vicerrector do profesorado, Pedro Sánchez”. Segundo critérios emanados do vicerrectorado, Navaza outórgalle a Sónia Freire unha pontuación de catro pontos máis que ao X. A Souto:

51,17 pontos, fronte aos 47,13 de J.A. Souto. Modifícase, deste xeito, a valoración da praza realizada no mes de Xullo.

As modificacións máis importantes a respeito do mes de Xullo son, segundo o voto particular do presidente da comisión, X. Mª Navaza, en que ao candidato X. A. Souto se lle valoraron tres capítulos de libro que son textos derivados de congresos, “como o confirman os libros que os conteñen, polo que deberian de trasladarse ao apartado de Comunicacións e Congresos”.

A X.A Souto tamén se lle valoraron como proxectos de investigación uns contratos que aparecen como tales nas “Mémorias de Actividades do Departamento entre os anos 1992 e 1999” polo que “deben de transladarse ao apartado de Outros Méritos de investigación (contractos)”,

sostén Navaza. Tamén se lle valora a Souto un traballo que non está aceitado.

Pola contra, segundo se expón no voto particular, a Sónia Freire, “non se lle valora un traballo aceitado en 1996, e que, por problemas editoriais non fora publicado na data do concurso, que hoxe xa está publicado”.

Tampouco se lle consideran como bolsas de investigación “unhas becas homologadas pola Universidade, trasladándoas ao apartado de becas postdoutorais”, dise no voto particular.

Fontes consultadas na facultade de Químicas non comprenden a actitude do vicerrector do profesorado, Pedro Sánchez, que permite que se conculquen as directrices emanadas do seu próprio departamento para xulgar os méritos.

O que poderia quedar unica-

mente nunha desputa no ámbito académico, das bastantes que se dan nas universidades, colle maior releváncia para os docentes de Químicas e da Consellaria do Médio Ambiente ao darse a circunstáncia de que o gañador da praza de Axudante de Enxeneria Química, Xosé António Souto, foi un colaborador directo do Xoan Casares, o director xeral de Medio Ambiente da Xunta, con quen traballou no Cesga. Foi igualmente Xoan Casares quen dirixiu a tese de Souto.

Dase a casualidade tamén de que a Consellaria do Medio Ambiente aportou recentemente 100 millóns de pesetas para a criación dunha nova titulación na universidade compostelana, a de Enxeñeria Medioambiental, cuxo titular é Xoan Lema, secretário da comisión de avaliación da praza de Enxeñeria Química.♦

Aprobou a construción dun aparcamento que inclue a retirada do monumento

O Concello de Ferrol decidirá en breve a nova ubicación da estátua de Franco ✒ P.B. Nos próximos dias o Governo municipal de Ferrol dará a coñecer a nova ubicación da estatua de Franco. Polo de pronto xa se aprobou a sua retirada do centro da cidade. No seu lugar construirase un aparcadoiro que vai estar rematado en dous anos.

Despois de 33 anos a estatua de Franco deixará de gozar dunha ubicación privilexiada en Ferrol. O Xoves 4 de Xaneiro, durante a celebración dun pleno extraordinário, a coorporación municipal aprobou a construción dun aparcadoiro subterráneo que non contempla o mantimento do monumento na sua actual ubicación.

Segundo informaron a este xornal fontes da alcaldia, nos próximos dias decidirase o lugar no que pousar a estatua ecuestre de seis toneladas e média, obxecto de multitude de protestas.

A mesa encarregada da contratación para as obras deu o visto bo o Mércores 3 de Xaneiro ao proxecto de remodelación da céntrica praza, apresentado por Estacionamentos do Noroeste.

A diferéncia da outra empresa que se apresentaba ao concurso, Construciones Paraño (Copasa), Estacionamentos do Noroeste cumpria o prego de condicións no referente á busqueda dunha solución para o fluxo de tráfico através da depresión das vias. Copasa discrepaba da opción municipal de facer circular

O Celta Banco Simeón gáñalle ao Salamanca a Copa da Raiña Os Reis chegaron cun dia de retraso para as xogadoras do Celta Banco Simeón pero trouxeron o título da Copa da Raiña o 7 de Xaneiro frente ao Halcón Viajes de Salamanca. O encontro disputouse no centro insular das Palmas e a vitória foi axustada, 66-64, xa que a equipa viguesa, adestrada por Miguel Méndez, deixou notar o cansanzo durante a segunda parte. As máximas anotadoras foron Jordana e Brcaninovic, con catorce pontos cada unha. Esta é a cuarta copa da Raiña na história do Celta feminino; a primeira en 1981, a segunda en 1982 e a terceira, en 1984, nun encontro frente ao Canoe en Ferrol.♦

Non hai recursos para aplicar a lei do menor O Sábado 13 de Xaneiro entra en vigor a nova Lei do Menor e non son poucas as voces críticas que xa se deixaron ouvir sobre a falla de recursos para aplicala. As comunidades autónomas teñen que acoller a mozos procedentes de prisións e, segundo o Defensor do Menor de Madrid, Javier Urra, que foi un dos primeiros en chamar a atención sobre o problema, excepto Cataluña e Euskadi, nengunha comunidade está preparada. Segundo Urra, no caso de Madrid, hai oito mil millóns de pesetas sobre a mesa pero, tendo en conta que se tardarán un par de ano en construir novos centros, “que vai acontecer entre tanto cos rapaces en prisión?”. Por outra parte, ao redor de trinta ONGs de todo o Estado denunciaron que a falta de recursos vai provocar que se incida nos aspectos represivos da lei en troques de nos educati♦ vos e preventivos.♦

As Comunidades de Montes peden control para o gado ceibo

O Cabalo tamén está pendente de reparación despois de que o pintase de rosa.

por debaixo da praza aos veículos, pero os técnicos consideraron que esta era a mellor opción para desconxestionar a circulación de entrada na cidade. O aparcadoiro suporá a criación de 625 novas prazas de estacionamento e, na superfície, habilitaranse espazos peatonais.

tou co voto favorábel de 11 membros do grupo de governo, formado por BNG e PSOE e Román Cenalmor do PP. O resto dos concelleiros do PP, agás tres que non asistiron ao pleno, votaron en contra e os representantes de Independentes por Ferrol (IF) abstivéronse.

Durante a votación en pleno celebrada o Xoves 4 de Xaneiro, o proxecto de remodelación con-

O PP xustificou a sua oposición argüindo que o concurso foi un “fracaso” xa que só se apresen-

taron duas empresa e unha delas non cumpria o prego de condicións. Pola outra banda, os tres concelleiros de IF defendian outro proxecto que afectaria tamén ao bairro de Recimil. O concelleiro do PP, Román Celnalmor explicou que apoiou o proxecto porque “aclarados alguns aspectos e co compromiso de que irá ao pleno o proxecto final cando estexa pontualizado, non hai razón para votar en contra”.♦

A Asociación Galega de Comunidades de Montes Viciñais en Man Común ven de solicitar unha reunión coas consellarias de Agricultura, Sanidade e Meio Ambientes e cos proprietários de gado ceibo para acadar un aproveitamento racional e ordeado deste tipo de reses. Esta demanda ven propiciada polo conflito que se está a xerar na Serra do Barbanza entre as comunidades de montes e os donos de gado mostrenco “que pasta sen nengun tipo de control sanitário e sen permiso das comunidades”. Para a asociación, o gado mostrenco “pode e debe ser” un dos diversos aproveitamentos dos montes viciñais en man común, ademais dun direito dos comuneiros, pero a sua explotación debe cumprir uns requisitos e estar compatibilizada con outros usos que se lle poden dar ao monte.♦

17 11 DE XANEIRO DE 2001

Nº 969 - ANO XXIV

HENRIQUE HARGUINDEY

O colectivo Xanela organiza un encontro durante catro fins de semana

O FÍO DA LINGUA

Redondela acolle un encontro sobre os novos retos do feminismo

Forestal Galiza foi dende sempre un país forestal. A abundancia e variedade de especies reflexouse na toponimia e nos apelidos, onde aparecen ducias de nomes de árbores: carballo, piñeiro, nogueira, castiñeira, freixo, figueira, salgueiro, abelaira, bidueira, ameneiro, maceira, pereira, oliveira, sobreira, etc. E os nomes dos conxuntos de árbores aparecen tamén na toponimia e nos apelidos cos nomes que reciben en galego: carballeira/carballal/carballedo/carballeda/carballido, sobral/sobredo/sobrido, figueiral/figueiredo/ figueirido, etc.

“Coidamos que co comezo de ano, de século e milénio se daba un bon momento para sentarnos a reflexionar sobre a situación da muller”, sinalan en Xanela, o colectivo feminista redondelán. As suas integrantes son as responsábeis do encontro “Mulleres no século XXI”, que se vai desenvolver entre Xaneiro e Marzo no Pavillón Multiusos da Xunqueira desta vila pontevedresa. Catro fins de semana ao redor dos novos retos da muller e do feminismo para este milénio.

“De Maria Castaña a nós mesmas” é o título xenérico do programa da primeira fin de semana, o 20 e 21 deste mes de Xaneiro. A historiadora e cofundadora da Asociación Galega da Muller dará unha conferéncia sobre “Achegamento ao feminismo”. Ela máis Gloria Soneira encarregaranse o Sábado de impartir o obradoiro “Do pensamento á acción”. Esta fin de semana compleméntase cunha mesa redonda onde representantes de diferentes grupos feministas galegos tratarán os novos retos do movemento. A estrutura do programa de cada fin de semana é semellante: os Venres, de catro e media a oito da tarde.

Os Sábados, pola mañán, de dez a unha e media, e pola tarde, de catro e media a oito.

Para o colectivo Xanela, que leva anos programando actividades ao redor da muller, como aquel emotivo homenaxe ás viciñas de Redondela que atendian e se preocupaban polos presos de San Simón, ou as conferéncias sobre muller e política, este encontro é especial. “Quixemos deseñar un programa amplo, participativo, deixar un pouco de

Ao seren normalmente homoxéneos os conxuntos (fosen grandes ou pequenos) son estas as palabras que máis se empregaron en galego, falándose dun souto, un piñeiral, unha carballeira, etc. e non de un bosque de castiñeiros, un bosque de piñeiros ou un bosque de carballos.

A.N.T.

lado a visión teórica para centrarnos nos obradoiros e no aspecto das vivéncias”, explican.

“Acadando novas metas” é o título co que enfrontan a segunda fin de semana, 3 e 4 de Febreiro, ao redor das mulleres e do poder.

Nieves Grisaboa dará unha charla sobre as novas tecnoloxias, Ana Expósito falará de “Mulleres e meios de comunicación”, mentres que Ana Fernández explicará a sua experiéncia e as posibilidades que oferece a economia alternativa. Xa o 16 e o 17 deste mes tratarase o apartado “Sentimentos, sensibilidades e sexualidade”. Mercedes Oliveira, autora de traballos sobre educación

sentimental, fará unha revisión á sexualidade mentres que Paloma Tomé e Mercedes Carreño organizan o obradoiro “De amor e de sexualidade”. A orientación do desexo será o tema da dinámica de grupos conducida por Beatriz S. Briones.

Da mediación social Sobre a violéncia contra a muller versa a cuarta fin de semana deste encontro das “Mulleres no século XXI”. Amores que matan é o título escollido e tamén un traballo cinematográfico de Iciar Bollain que se vai exibir no multiusos o Venres 2 de Marzo.

Impartirase un obradoiro sobre

violéncia doméstica, no que participa a psicóloga Felisa Balboa, e o Sábado 3 pola tarde desenvolverase un debate sobre as mediadoras sociais.

Xanela abre estas xornadas a todas aquelas mulleres que queran participar poñendo facilidades para as que chegaran de lonxe. Piden que as interesadas se matriculen antes do 19 de Xaneiro nos teléfonos 986 404 773 e 986 400 566. Custa cinco mil pesetas todo o programa pero existe a posibilidade de asistir unha soa fin de semana, pagando mil cincocentas pesetas.

“Non imos descoidar o aspecto lúdico”, din.♦

SOBRE O CONSELLO DA XUVENTUDE DE GALIZA LAURA BUGALLO No ano 1990 entramos unha Comisión Executiva de consenso no Consello da Xuventude de Galiza (CXG). Estabamos un amplo abano de entidades de moi e diversa ideoloxia e talante, agás a família socialista que ficou fóra. E xa desde o primeiro momento observamos que o conxuga tiña un estado ruinoso, débedas bancárias imensas e facturas que non foran pagadas ou non foran contabilizadas. Tan só traer aqui á lembranza colectiva que o presuposto asignado polo Parlamento de Galiza era de 34 millóns de pesetas e tan só no Banco Pastor debiamos 36 millóns, todo apontaba a un presunto despilfarro e mangoneo. Mália todo deixamos o conxuga saneado cun haber de 6 millóns logo de case dous anos de úlcera e enfado.

Xa agora pasaron dez anos de cando presentamos aos médios de comunicación a auditoria da que se tiraban os resultados de presunta corrupción no seo do Conxuga, CXG. Dados que ian desde a merca de 350.000 pta no estabelecimento Xoia 36 da Coruña, gastos de ao redor de 700.000 pta nun karaoke en Madrid, mercas en Nanos, en Pre-Natal, viaxes vários sen proxecto nen memória algun, adxudicación de

proxectos a entidades inexistentes con presunta falsificación de documento rexistral por valor de 8.000.000 pta, e un longo etcétera.

Aquela época chea de impagos, de facturas, de inexisténcia dun informe válido de transparéncia no traspaso de poder dunha Comisión Executiva saínte á entrante, provocou que a xa tan mala imaxe do CXG no tecido asociativo galego engadiu-se un noxo a todo o que fose comentar sobre os cometidos do próprio CXG. Criamos, a Executiva –mellor dito, parte dela–, que tras a apresentación da denúncia e a nosa dimisión imediata favoreceriamos un novo xeito de actuación nas entidades do Consello.

Mantiñamos que o que ali aconteceu nunca máis se debia de permitir, e logo de xa 10 anos observamos como a conclusión do proceso xudicial en troques de prescreber vai debrocar nunha senténcia farto ridícula, minúscula, e da que podemos dicir que se presuntamente houbo quen roubou a Lei está con eles. O Presidente anterior vai ter que pór un millón de pesetas porque iso foi o que se demostrou que falta. O actual CXG non aportou á sua própria

avogada as facturas daquela época, e consta-me de que xa as tiñan pois as retiraran das caixas de seguridade do BBVA –terán-o que explicare chamaron para dar-llas un dia antes do xuízo, ou sexa un xoves 7 de Decembro ás 13.00 horas (ponte da constitución) e o xuízo ia ser o luns 10 ás 10.00 horas. Que pasa no CXG? Decepción si, e ademais a vários níveis. Nestes casos fose mellor que prescribise antes de que esa senténcia, –da que sei oficiosamente- prospere. Raiba ao observar a inoperáncia de certos valedores do povo, de consellos de contas, de conselleiros da presidéncia e mocidade daquel entón.

Sabiamos cal era a nosa realidade, cal é a xustiza e a política que temos, agora sabemos como debemos enfocar e contra quen debemos enfocar a nosa rabexa, pois todo o acontecido é un manifesto máis de que os intereses e as accións dalguns son os argumentos sostedores de cadeiras das que non se queren apear doutros.♦ LAURA BUGALLO. Ex-Presidenta do CXG laurabugallo@mixmail.com

Bosque é unha palabra que utilizamos cando non concretamos as especies forestais ou cando a mestura de especies fai que non predomine esmagadoramente unha delas. É palabra de orixe xermánica que tivo unha forma bosco en galego medieval, empregada con certa frecuencia na nosa literatura moderna.

Selva (do latin silva, “bosque”) utilízase para bosques moi espesos, extensos e de árbores voluminosas, normalmente das rexións tropicais. A mesma orixe que selva tena silva (que procede probablemente da locución spina silvea, “espiña do bosque”). Ao habitante da selva, os “civilizados” dímoslle un nome tirado do latín silvaticu, que derivou en salvaxe por influencia provenzal e que posteriormente o portugués trocou en selvagem, reconstruíndo a palabra de acordo coa súa orixe.

Floresta é palabra moi utilizada en portugués, que a prefire a bosque. Tanto en portugués como en español houbo nela un cruce coa palabra flor (trataríase, pois, dun bosque florido, con árbores e mais flores) porque procede do francés forest (hoxe forêt) de onde pasou aos idiomas veciños: inglés, alemán, italiano e catalán. Debería logo ser foresta –como en galego e como fan as primitivas formas galaicoportuguesas– en liña co adxetivo forestal, derivado dela.

Para rematar diremos que fraga, que hoxe en galego se emprega como sinónimo de bosque, denominaba orixinalmente terreos pedrosos, abundantes en penedos e rochas, con matos e silvas e árbores normalmente ventureiras. As chamadas fragas do rei, fragas de posesión estatal, foron repoboadas sistemáticamente dende vello e, xa no século XVI as fragas do Eume, Cedeira, Ortigueira e Viveiro exportaban milleiros de carros de madeira a Portugal.♦

18 Nº 969 - ANO XXIV

11 DE XANEIRO DE 2001

N O V I D A D E S Breve Historia de Galiza de Francisco Carballo Colección Esencias

Os castros galegos de Xulio Carballo Arceo Colección Esencias

Teorias sociais do poder de Miguel Martínez López Colección Campus

ENCICLOPEDIA TEMÁTICA ILUSTRADA

VOLUMES O PAN & O MEDIO TERRESTRE

4 5

E XA A VENDA

19 11 DE XANEIRO DE 2001

Nº 969 - ANO XXIV

Un billón de pesetas para o AVE de Madrid a Valéncia

Borja de Riquer (Barcelona, 1945), catedrático da Universidade Autónoma de Barcelona e autor de obras sobre a Lliga Regionalista e Francesc Cambó, publica en Eumo o libro Identitats contemporànies: Catalunya i Espanya, escolma de estudos sobre o trunfo da idea da España única fronte a outros proxectos pluralistas.

No libro estuda a imposición, no XIX, da idea da España única contra a España plural.

Podia ter sido doutro xeito?

Podia. Penso que é unha hipótese plausíbel, que teria cristalizado se se tivese imposto o proxecto republicano federal, se a Primeira República tivese logrado consolidar o proxecto político. Non era só a implantación do modelo federal americano en detrimento do modelo centralista francés, era contar cunha visión plural de España, nun pacto político comun, dentro do cal hai pátrias diferentes que teñen dereito a formas próprias de governo. Unha outra hipótese é a via intermédia dos rexionalistas, defendida por certos sectores conservadores, como os federalistas bascos e os provincialistas cataláns (Mañé i Flaquer), que propoñen unha cousa semellante á monarquia austrohúngara. A Renaixença é outro dos proxectos da España plural.

Que forzas, que ideas básicas, fan fracasar estes proxectos?

A tradición centralista dos Borbóns que fai sua o liberalismo de Cádiz e a dereita católica.

Por que é unitarista o liberalismo?

A influéncia do modelo franmcés é moi forte. Tamén está o peso da tradición administrativa dos Borbóns, que non rompe nunca. E non falemos da preeminéncia dos militares, como explicaba moi ben Ernest Lluch.

Que peso teñen os militares en Cataluña?

Desde 1714 e nunha grande parte do XIX, Cataluña é un país ocupado militarmente e as autoridades son fundamentalmente militares. A capitania xeneral de Cataluña ten máis soldados por habitante que nengunha outra, o doble da segunda. A maioria dos governadores civís son militares. Durante un setenta por cento do XIX, Cataluña viviu en estado de guerra ou de excepción, é dicer: sen garantias constitucionais. As constitucións liberais, para os cataláns, son papel mollado.

Que efectos ten a utilización dos militares para impoñer o modelo unitarista?

A nacionalización que se quer impoñer, vai acompañada dunhas formas autoritárias e dunha ineficácia administrativa tan grande, que ten escaso atractivo para os cataláns. Non ten capacidade de convecemento, non é percibida como un mellor proxecto de futuro.

O 31, senón en Cataluña, non fracasa o centralismo?

O 31 é un pacto posibilista, como o foi o da transición, non cal hai acordos pero non convecementos. Ninguén convence de todo a ninguén. O do ano 1931 é un pacto de conleváncia, que dicia Ortega, e o da transición, pragmático.

JORDI PLAY

Borja de Riquer

‘O proxecto da España plural fracasou’

O governo autonómico madrileño privatiza un reformatório

✒ LLUIS BONADA A diverxéncia entre a España plural e a España unitária da dereita e o liberalismo do XIX volve darse agora, coa reanimación das duas correntes unitaristas históricas.

O historiador Borja de Riquer enlaza a situación do XIX coa actual nesta entrevista.

Por que os aires que nos chegan do interior da Península son agora máis centralistas e unitários que nunca?

Hai duas correntes. Unha é máis ilustrada, neo-orteguiana, defensora dunha posición liberal, e considera que coa constitución e a transición se desdebuxou iso de España como nación e precísase reforzala, se ben entendéndose cos outros. E unha corrente máis dura, herdeira de Menéndez Pelayo, intransixente e esencialista, que pensa que a Constituciuón fai concesións excesivas, que ETA é un problema de orde pública e que o problema grave é o nacionalismo basco.

E que quer, co PP, recuperar o terreo perdido.

Ambas correntes suman forzas?

Con procedementos diferentes.

A primeira corrente estaria máis presente no PSOE e a segunda no PP? O PP apaña xente das duas bandas, pero dentro do PSOE tamén hai hai das duas correntes.

Os historiadores españois pasáronse aos aires unitaristas?

Alguns. Hai os que conectan con este ambente e procuran

B. LAXE

Que hai detrás de Gómez de Liaño?

Os cidadáns de infanteria seguramente ollan a senténcia, indulto e posicionamento do Tribunal Supremo sobre Gómez de Liaño, e todo o remuiño de novas, descalificacións, declaracións e tirapuxas, coma regueifas entre dos grupos. Cada un adapta a letra a sua comenéncia e, se rima, ben, e, senón, entra con calzador. Mesmo as contínuas esaxeracións óllanse como normais e son benvidas segundo en que bando se situe cada un. Un bando que ten moito que ver coa información que cada quen recebe. Pero detrás hai bastante máis que un xogo mediático. O Governo, ao aplicar o indulto para que Gómez de Liaño se reintegrase á xudicatura, deliberadamente se enfrontaba ao Tribunal Supremo nun conflito xurisdicional. Coñecidas as causas que levan a Prisa a arremeter contra Liaño e tratar de conseguir a sua condea (vinganza polo intento de condenar aos seus mandatários), e de Liaño para promover esta condea (acabar co grupo mediático para derrivar a Gónzález e posibilitar a chegada de Aznar á Moncloa), queda agora por saber as débedas do Governo con Liaño e co grupo que o apoia, comezando por El Mundo. Son tan importantes coma para pór en perigo os alicerces do Estado de Dereito ou só un xeito autoritário máis de Aznar e os seus?♦

O tren de alta velocidade que unirá Madrid con Valéncia tardará unha hora e vintecinco minutos en cubrir a distáncia de 388 quilómetros que haberá entre as duas cidades por via férrea. Para acadar unhas velocidades que nese treito sempre serán de 300 quilómetros por hora, o Ministério de Fomento terá que investir 938.000 millóns de pesetas, unha cantidade moi superior á que gastará no anunciado alta velocidade galego, tren que nunca acadará velocidades superiores aos 200 quilómetros por hora.

Segundo as informacións de Fomento, o mapa da alta velocidade española comprende o AVE MadridSevilla, o Madrid-Barcelona (en construción), o MadridValéncia (a rematar en 2005), o Madrid-Valladolid (en proxecto) e o y basco.♦

aproveitalo. Por exemplo, a Real Academia de la História. Hai vinte anos, os libros España. El ser de España –xa abonda o título!– e España como nación, non se terian publicado. Non habia o ambente idóneo.

Porque daquela os aires estaban contaminados de franquismo e agora son limpos, democráticamente limpos... É verdade. Hai vinte anos, toda reivindicación do nacionalismo español producia pudor polo franquismo. Porén, penso que se perdeu a oportunidade histórica de plantear a cuestión das identidades nun debate intelectual e político de comprensión mútua de convivéncia.

Por que se volveu ao tempo do franquismo máis duro?

Por moitas razóns. A responsabilidade é dos intelectuais, pero tamén dos políticos, tanto cataláns como españois, ademais dos bascos, é claro. Dunha banda a política cultural do PSOE no governo non favoreceu nada a idea da pluralidade identitária.

O PSOE non tivo nengun proxecto explicativo das identidades diferente aos da dereita, cousa que é lamentábel. Non se atreveron nen a converter o ministério de Cultura no das Culturas.

Ou suprimilo, como na Alemaña.

Ou suprimilo. E no caso catalán lanzouse pola xanela unha boa parte do prestíxio que tiña o catalanismo político na transición no conxunto do Estado. E a política oficial catalá desde 1980 deteriorou profundamente a imaxe de Cataluña, do catalanismo, fora.♦ El Temps

Ao abeiro da entrada en vigor da Lei Penal do Menor, o governo autonómico madrileño aprobou a abertura dun centro de internamento de menores sometido á xestión dunha empresa privada. Deste xeito, desaparece a xustiza como mecanismo público para reabilitar a unha persoa que cometeu un delito e substitúese polo conceito de sistema de persecución de delitos asociado á rendibilidade económica na xestión do seu internamento. Os menores delincuentes non se reabilitarán, pero resultarán máis baratos á ♦ sociedade.♦

Un DNI situa a Melilla como província de Marrocos Erro ou acto fallido? O Documento Nacional de Identidade (DNI) expedido a un melillense afincado en Ibiza atribue a este enclave colonial español no Norte de África a condición de província de Marrocos. O posuidor do documento tratou de que a policia correxise o erro, pero na comisaria de Ibiza explicáronlle que tiña que abonar case mil pesetas e entregar novas fotografias para que se lle expedise un novo carné de identidade.

Posteriormente, e ante o temor de que isto desmotivase ao marroquino e que quedase cun documento politicamente inoportuno, o Corpo de Policia acordou que corria cos gastos da subsanación do erro.♦

20 Nº 969 - ANO XXIV

11 DE XANEIRO DE 2001

NO ABANDONO DA VIOLÊNCIA E RECONHECIMENTO DA AUTODETERMINAÇÃO ESTÁ A SOLUÇÃO XAVIER VILHAR TRILHO Há uns meses em que o Chefe do Governo do Reino de Espanha, o Sr. Aznar, exortava aos nacionalistas moderados vascos a que havia que ser democratas antes do que nacionalistas.

Mas o Sr. Aznar não se faz a si mesmo tal exortação, já que ele se comporta como nacionalista espanhol antes do que como democrata, pois antepõe a unidade do Reino de Espanha ao reconhecimento do direito a que uma parte do que se chama o povo espanhol se possa pronunciar por se constituir, por decisão majoritária dessa parte, num povo politicamente aparte, quer dizer, em titular do poder constituinte. Se a quase maioria, quando não a maioria, dos vascos parece ser favorável, como mínimo, a perguntar-se sobre a constituição de um âmbito de decisão soberano para Euskal Herria, um democrata tem de permitir que os vascos se façam tal pergunta. Como sustenta Walker Connor, um Estado democrático e multinacional moderno não pode denegar as aspirações das suas minorias sem minar a sua pretensão de ser uma democracia.

Não se pode esgrimir que a Constituição espanhola não permite a autodeterminação do País Vasco, porque, ainda que assim fosse, haveria que argumentar que a Constituição deve estar feita para servir à democracia e não a democracia para servir à Constituição.

Se entre os objectivos, que se procuravam com a aprovação da Constituição espanhola de 1978, figura –como proclama o seu Preâmbulo– o “estabelecer uma sociedade democrática avançada”, não se compreende como se poderia conseguir uma democracia avançada sem admitir a possibilidade de que uma parte do povo espanhol possa, por voto da maioria da mesma, decidir em se converter num povo aparte. Nenhuma Constituição pode estar por acima da vontade da maioria de uma parte do povo de querer constituir-se em povo aparte.

As dificuldades em determinar o sujeito da autodeterminação (no caso vasco: o colectivo de pessoas que têm a vizinhança administrativa na Comunidade Autónoma do País Vasco só ou juntamente com aquelas outras pessoas que a têm em Navarra?) e as dificuldades na fixação das condições de celebração do referendo (formulação da pergunta, percentagem necessário de participação das pessoas com direito a voto, maioria exigível –absoluta ou qualificada?– para o triunfo das alternativas em jogo, tempo de latência durante o qual não se poderia celebrar outro referendo de autodeterminação, etc.) não podem constituir uma escusa para impedir a sua realização, pois são resolúveis. Como se pode dizer que o bloco constitucional-estatutário é algo indiscutível quando é precisamente o que está sendo discutido?

Por acima da Constituição está o direito de autodeterminação, porque, entre outras coisas, toda Constituição é, precisamente, produto da autodeterminação de um povo.

■ DILEMA. O Governo do Estado não pode qualificar como não democrática a reivindicação do âmbito vasco de decisão do pacto de Lizarra pelo facto de que entre os que o reivindicam também figurem os violentos etarras, porque um princípio democrático não deixa de ser democrático pelo facto do que o reivindique uma força política violenta, da mesma maneira em que, como diziam os antigos gregos, a verdade não deixa de ser verdade diga-a Agamémnon ou o seu porqueiro. O problema dos nacionalistas vascos não é que sejam nacionalistas antes do que democratas senão o de que alguns deles (os etarras) são violentos antes do que nacionalistas, pois para obrigar ao Governo do Estado a aceitar o âmbito vasco de decisão chegam a converter num absoluto a violência, até o extremo de causar a morte indiscriminada entre a população civil indefesa (nisto consiste o terrorismo) e matando selectivamente pessoas pelo simples facto de expor opiniões contrárias à sua linha política nos meios de comunicação

ou por ostentar um cargo de vereador municipal de partidos políticos adversários.

Para que se possa começar a solucionar o problema vasco os nacionalistas espanhóis devem ser democratas antes do que nacionalistas e os nacionalistas vascos violentos devem ser não violentos antes que nacionalistas. Os etarras devem abandonar a violência sem esperar a que a se possa celebrar um referendo de autodeterminação em Euskadi e o governo do Estado deve permitir a celebração em Euskadi e Navarra de um referendo de autodeterminação ainda que siga existindo a violência etarra.

■ ABANDONO UNILATERAL DA VIOLÊNCIA. Pode parecer de uma ingenuidade angelical pedir que a ETA abandone a violência sem esperar a que, simultaneamente, o Governo do Estado permita que sejam os vascos os que tenham o poder de decisão e que o Governo do Estado permita que sejam os vascos os que tenham o poder de decisão sem esperar a que ETA abandone antes as armas. Nem a ETA nem o Governo do Estado podem escudar-se em que para adoptar essas atitudes tem de haver simultaneidade na adopção das mesmas. Tanto a ETA como o Governo do Estado deveriam estar interessados em dar esse primeiro passo de forma unilateral, pois –ainda que só fosse por próprio interesse estratégico– isso poria a bola no telhado do competidor. Se o Governo decide de motu propio dar a palavra e a decisão aos vascos obriga aos violentos etarras a deixar a violência e se os violentos etarras decidem por própria iniciativa abandonar a violência obrigam ao Governo a dar a palavra e a decisão aos vascos. Deveria produzir-se uma verdadeira carreira entre o Governo do Estado e ETA para ver quem é o primeiro em fazer a cedência. As partes no conflito vasco não podem permanecer no roque inicial e a esperar que a parte contrária seja a que mova peça, estão obrigadas a cooperar para resolver o problema, inclusive ainda que não queiram ou não possam negociar formalmente entre si a solução. O Governo do Estado e a ETA estão na situação de buscar a solução cooperativa do dilema do prisioneiro, na procura da qual os dois detidos, acusados sem provas suficientes de cometer um crime –que são interrogados por separado e sem, portanto, poder saber o que declarará o outro–, devem renunciar a obter individualmente o melhor (a consecução da liberdade através da inculpar a outro e de que este permaneça em silêncio, que seria castigado com vinte anos de prisão), para alcançar (através de não culpar-se reciprocamente, por meio do silêncio compartido) o menos mau para os dois (cinco anos de prisão e não os dez que lhes corresponderiam de ter confessado os dois o ser autores do crime). A ETA tem de abandonar definitivamente as armas sem estar certa de que se vaia a reconhecer aos vascos o direito de autodeterminação e os governos do Estado devem facilitar a realização de um referendo de autodeterminação no País Vasco sem saber se a ETA vai a deixar definitivamente as armas.

mo etarra– suportem estoicamente as mortes contínuas em nome de uma hipotética futura solução policial do problema. Os cidadãos menos susceptíveis de ser protegidos (aqueles contra os que atenta ETA) não podem ser coelhos de laboratório, nem para que ETA experimente quantas mortes deles são necessárias para conseguir que os governos do Estado negociem com ela, nem para que os governos do Estado experimentem até onde esses cidadãos podem suportar a ineficácia policial na erradicação do terrorismo. A ETA é responsável das mortes que causa e o governo é responsável de não ser capaz de evitar policialmente as mortes que ETA causa. Se para evitar os contínuos atentados contra a vida dos cidadãos, isto se pudesse conseguir através de uma negociação política com o mundo político do entorno etarra, que busque uma solução democrática e pacífica do contencioso vasco, por que não intenta-lo? Não tem chegado a um acordo político, o Acordo de Stormont, o Governo do Reino Unido da Grã-Bretanha (país onde reinam as regras da democracia política e do Estado de direito) com os representantes políticos do IRA e das forças paramilitares unionistas?

‘A abandonar

Com efeito, o Acordo de Stormont, comporta não só o abandono das armas por parte dos activistas republicanos e unionistas e a excarceração –que se está a produzir estas semanas– daqueles activistas que tinham sido condenados por multíplices delitos de sangue pelos tribunais britânicos. senão que também reconhece que os habitantes de uma parte do território do Reino Unido, o Ulster, possam decidir num referendo o incorporar-se à República de Irlanda ou seguir formando parte do Reino Unido. Comporta também cedências políticas por todas as partes implicadas no conflito do Ulster: o Parlamento da República de Irlanda suprime a referência existente no art. 2 da sua Constituição, segundo o qual o território nacional estava constituído pela totalidade de ilha de Irlanda; o IRA e as forças paramilitares unionistas reconhecem que o Ulster pode ser tanto irlandês como britânico se assim o decidem os seus habitantes; e o governo britânico admite a possibilidade de que os nor-irlandeses possam formar parte da República de Irlanda, se assim o decidem num referendo de autodeterminação. O IRA chegou ao convencimento de que com o terror não ia conseguir a reintegração do Ulster na República de Irlanda e o governo do Reino Unido da Grã-Bretanha de que não ia resolver o conflito nem sequer com medidas que iam além do simplesmente policial como o envio do exército e outras de duvidosa constitucionalidade como o confinamento sem juízo prévio de suspeitosos de actos de terrorismo.

de forma unilateral violência está obrigada a ETA não só já moral e legalmente senão também politicamente”

A tomar de forma unilateral a atitude de dar a palavra e a decisão aos vascos está obrigado politicamente um Governo não só por pretender ser democrata senão também porque não é policialmente capaz de proteger aos cidadãos da violência etarra. Se defender a vida dos cidadãos tem de ser um dos objectivos que justifica a existência do Estado, não se lhes pode pedir aos cidadãos, que –entretanto não se consiga erradicar policialmente o terroris-

A abandonar de forma unilateral violência está obrigada a ETA não só já moral e legalmente senão também politicamente, porque não só desprestigia o nacionalismo democrático não violento –necessário para que o objectivo soberanista dos nacionalistas vascos consiga uma maioria social–, mas também porque a sua estratégia de luta armada, que sacrifica vidas de pessoas (inclusive militantes dissidentes) até pelo simples facto de terem opinado em contra da sua linha política, não consegue que os governos do Estado se vejam obrigados a negociar, pois estão podendo suportar a pressão de uma sangria interminável de mortos. A pressão da ETA pode ser suportada, porque os governos do Estado podem lograr convencer à população de que os mor-

tos são danos colaterais, que de momento não se podem evitar mas que sim se conseguirão evitar no futuro com uma maior eficácia policial. Pode ser suportada também, porque ETA não percebe o efeito de que mesmo a sua rotineira actividade sanguinária habitua a população civil a ver tal actividade como uma catástrofe, face à qual –como acontece perante as catástrofes provocadas pelos fenómenos da natureza– não fica mais remédio que a suportar estoicamente. Ora bem, também é certo que o Governo do Estado não pode confiar unicamente toda a sua estratégia à via policial, porque, na medida em que não consiga ser eficaz num prazo de tempo não demasiado longo, pode deixar de contar com a aquiescência popular.

■ RENÚNCIA

AO TERROR. Nem a ETA com os seus atentados mortais consegue o seu objectivo de forçar a negociar aos governos do Estado nem estes conseguem erradicar ilegal ou legalmente aos etarras.

Tanto uns como outros devem tomar consciência de que, por tais vias, não estão a conseguir os objectivos que se propõem.

Consequentemente, por pura racionalidade prática, a ETA está obrigada a ensaiar o deixar de forma permanente a violência e os governos do Estado a deixar de confiar única e exclusivamente na via policial e tentar a via da negociação política para resolver o contencioso vasco. Se a ETA não deixa incondicionalmente a violência viria a demonstrar que sempre estará disposta a condicionar violentamente a solução política que se dêem livremente os habitantes de Euskal Herria. E se –para não permitir que os habitantes de Euskal Herria se perguntem directamente sobre a sua relação com o resto do Reino de Espanha– os governos do Estado se escudam na existência da violência da ETA e de que é necessária a revisão de uma Constituição, que na prática não se pode revisar (devido à exigência de maiorias de dois terços dos membros de duas sucessivas Cortes Generales), isto viria a ser a prova de que também não o permitirão quando não exista a violência da ETA e de que por acima da democracia põem o formalismo do respeito à letra e não ao espírito da Constituição. Se bem é certo que por acima do direito de autodeterminação de Euksal Herria está o respeito do direito à vida, também é certo que por acima de uma Constituição que proclama a indissolúvel unidade de Espanha está o direito dos vascos a decidir democraticamente se querem formar parte dessa unidade.

O isolamento da violência etarra, que deveria procurar o Governo do Estado, não se consegue criminalizando o nacionalismo democrático e não violento do PNV e EA, encarcerando as cúpulas do movimento abertzale de desobediência civil e da coordenadora de ensino de euskara para adultos, considerando a trégua e o diálogo como armadilhas e não aceitando discutir sobre a autodeterminação. Nem somar as forças necessárias para alcançar a maioria social favorável à independência e isolar as forças políticas espanholistas o conseguirá ETA com o uso das armas. Sem renúncia da ETA ao seu objectivo de conseguir através do terror forçar os governos do Estado a uma negociação política e sem renúncia dos governos do Estado à via de resolver exclusivamente o problema vasco através da perseguição policial e sem negociação política dalgum tipo, muito nos tememos que só será o passo do tempo quem resolva o problema. O problema vasco morrerá com o tempo, o mau é que entretanto morrerão outras pessoas mais nesse tempo em que tarde em morrer o problema.♦ XAVIER VILHAR TRILHO é Profesor da Universidade de Santiago de Compostela

21 11 DE XANEIRO DE 2001

Nº 969 - ANO XXIV

Às eleições chega o actual presidente com todas as vantagems nas sondagens

Portugueses vão eleger chefe do estado, con Sampaio como favorito indiscutível ✒ G. NUNO DE FARIA / PORTO

guindo criar, assim, boa imagem para dentro do partido que lidera... con grandes e fortes contestações. Para Ferreira do Amaral disputar uma segunda volta com Jorge Sampaio já constitui, e como afirmou, uma vitória para si.

No domingo 14 de Janeiro os portugueses vão eleger, para um mandato de cinco anos, o Presidente da República, a cujas eleições se apresentaram, inicialmente, cinco candidatos: Jorge Sampaio (PS) Ferreira do Amaral, (PSD/CDS-PP), António Abreu (PCP-desistiu), Fernando Rosas (Bloco da esquerda) e Garcia Pereira (MRPP).

Reflexo de uma campanha algo morna e monótona a maioría dos portugueses pouco interese tem demonstrado por estar eleições, já que o vencedor está encontrado, ou seja, a reeleiçao de Jorge Sampaio está assegurada, tal é a convicção dos analistas políticos. Também porque várias ocorrências contribuíriam para que os eleitores tivessem relegado para segundo plano a campanha eleitoral –que agora chegou ao fim–, como é o caso da enigmática enfermidade de militares portugueses que prestaram comissões de serviço no Kosovo, e que constitui grande preocupação a toda a gente. Com excepção de Jorge Sampaio e Garcia Pereira os restantes candidatos concorrem pela primeira vez às eleiçõe presidenciais.

Jorge Sampaio favorito Sampaio venceu as eleições anteriores (54,37%) que disputou com o então candidato social democrata (PSD) e ex-presidente do Governo, Cavaco Silva (45,63%). Apoiado pelo Partido Socialista (PS), não se sabendo muito bem se directa ou indirectamente, o certo é que Jorge Sampaio fez questão, e ao longo da campanha, de se distanciar o mais possível de tais ingerências socialistas, ou, e na leitura correcta, do apoio de um partido político –de que é militante e através do qual foi eleito par ao primeiro mandato–, que está na base de um governo altamente contestado ultimamente.

Neste seu último ano de mandato Jorge Sampaio tem-se pautado por uma acção puramente restritiva das funções de chefe do Estado, evitando criticar, na praça pública, uma acção governamental que deixa muito a desejar, o que tem dado azo –e por não assumir essa responsabilidade política Presidente-Governo– a muitas e diversas críticas provenientes dos mais diversos quadrantes.

Fernando Rosas, candidato do Bloco de Esquerda Apoiado pelo Bloco de Esquerda, que conta com dois deputados na Assembleia da República (Parlamento), Fernando Rosas candidata-se pelo voto contra o situacionismo. A gente moça, universitária e urbana, aderiu bem e foi bastante receptiva aos objectivos da sua campanha do direito à vida própria e à felicidade, das denuncias dos deserdados e dos sem casa, dos empregos precários, dos lucros fabulosos da alta finança, enfim: foi a campanha que apontou o lugar –de aqui e de agora– onde há muitos com pouco e poucos com muito. Prevendo a desistêndo candidato do Partido Comunista Português, Fernando Rosas esforçou-se, nos últimos dias da campanha, em cativar o eleitorado comunista.

Jorge Sampaio.

tro Democrático Social/Partido Popular (CDS/PP), já que a sua candidatura tem encontrado muitas reservas da liderança dos populares, ausente em toda a campanha, embora bem aceite pelas bases desta estrutura político-partidária de Direita.

Também pouco lhe tem servido o apoio do líder social democrata, Durão Barroso, que, mais que incentivo e apoio a dar ao seu candidato, viu na campanha eleitoral uma oportunidade soberana de esgrimir contra o governo socialista de António Guterres, conse-

A participação de Garcia Pereira, candidato proposto pelos maoístas do Movimento Revolucionário do Partido do Proletariado (MRPP) e que acontece pela terceira vez nas eleições presidenciais –não tendo passado dos 0´3%– é um equívoco que o eleitorado português conhece. A

O espectro da abstenção A grande incógnita destas eleições é saber qual a taxa de abstenção que se vai atingir, situação que não agrada a qualquer dos intervinientes, concretamente ao candidato Jorge Sampaio, que é quem mais tem apelado genericamente, a que os portugueses votem no dia 14.

No entanto, tudo aponta para que estas eleições sejam as menos participadas desde que em Portugal foi implantado o re-

gime democrático. Para além da questão de vencedor antecipado (Jorge Sampaio), ha de ter em conta outros factores que acabam por determinar a afluência dos cidadãos aos locais de voto, tais como o mau tempo, que tem atormentado o país de Norte a Sul e até campanhas contra-o-voto, que apontam “a vitória da abstenção como forma dos eleitores demonstrarem o seu protesto contra o modo com os políticos agem”.

Todos estes comportamentos eleitorais são combatidos pelo candidato que sai, obviamente, mais penalizado com a abstenção. Para Jorge Sampaio e a sua guerra contra a abstenção, “votar é um dever cívico, portanto todos devem votar nem que seja para pôr um risco no boletim de voto. É que não votando não haverá tanta legitimidade para criticar a actuação de quem for eleito”.♦

sua estrutura de apoio surgiu na cena política lusa, após o 25 de Abril, para atacar o Partido Comunista Português. Mesmo agora, nestas eleiçõe presidenciais, ocorreu algo raro e que poderá definir, de uma vez por todas, quem é de facto esta gente que, e para obedecer aos tramites legais da candidatura, não hesitou, segundo noticia do semanário “Expresso”, em recorrer aos serviços dos sociais democratas do PSD para conseguir o mínimo das sete mil assinaturas necessárias à aceitação do candidato respectivo.

Claro que, e a despeito dos desmentidos do candidato maoísta, os analistas e observadores políticos não perderam a oportunidade de relacionarem o trabalho das assinaturas com o facto do actual líder do PSD, Durão Barroso, ter entrado na política através da militancia no tal Movimento Revolucionário do Partido do Proletariado (MRPP).

António Abreu não se retira A participação do candidato do Partido Comunista Português (PCP) nestas eleições presidenciais foi objecto de forte contestação (e oposição) no último congresso dos comunistas portugueses –como ja se referenciou en A Nosa Terra– O PCP debate-se com problemas estruturais de dificil resolução.

Pelas sondagens vindas a público António abreu não teria mais que un 4 a 5 % das intenções de voto, ou seja, metade do próprio eleitorado comunista, que atingiu en 1999 cerca de 10% e de meio milhão de votos nas eleições legislativas.

Apesar de todas as evidencias Antonio Abreu recusou, desde sempre, assumir a desistência.

As suas razões e motivos são os mesmos do Comité Central do PCP que, e à revelia do entendimento e parecer da Comissão Política, decidiu que o candidato do PCP é para ir até às últimas consequências eser votado o 14 de Janeiro.♦

A sua candidatura conta com uma comissão de honra que envolve 1.600 pessoas de todos os lados ideológicos e geográficos, onde pontuam o presidente do Governo, António Guterres, e o laureado escritor comunista, José Saramago.

Ferreira do Amaral, pelo centro-direita Ferreira do Amaral é o candidato do centro-direita, apoiado pelo Partido Social Democrata (PSD) e, envergonhadamente por parte da direcção do Cenn-

2. Agricultores A NOSA TERRA

á venda en quiosques e librarias

22 Nº 969 - ANO XXIV

11 DE XANEIRO DE 2001

A maioria dos países do continente, agás España, abriron investigacións sobre os casos de leucémia

EEUU e a OTAN evitan render contas a Europa por empregar bombas con uránio empobrecido Países, como Alemaña, cuxas tropas non patrullan en zonas bombardeadas por munición de uránio empobrecido, ordearon a abertura de investigacións na busca de posíbeis casos de persoal afectado por leucémia. Mentres Europa inteira, agás España, rebélase contra a OTAN, desde os Estados Unidos négase calquer relación entre as bombas e o cáncer e reclámanse a Europa estudos epidemiolóxicos que avalen as acusacións. Ao tempo, na Galiza xa apareceron duas persoas afectadas polo que comeza a coñecerse como a síndrome dos Balcáns.

O Ministério de Defensa español pechou os ollos ante a evidéncia de que en todo o continente os exércitos correspondentes iniciaban investigacións para definir os posíbeis efeitos das radiacións emitidas pola munición de uránio empobrecido empregada para bombardear algunhas zonas de Iugoslávia e a sua província de Cosova e máis Bósnia.

Segundo as autoridades españolas, non hai relación entre os bombardeos e os casos de leucémia. Defensa atribuiu estes a causas naturais, ainda cando a incidéncia entre a tropa e os mandos destinados nos Balcáns supera con moito á media. España sumábase asi ás teses atlantistas e aliñábase cos Estados Unidos nunha crise que comeza a pór de manifesto por unha banda as diferéncias entre ambos lados do océano e pola outra unha unidade de critério entre a maioria dos países europeus, á marxe de España.

Outra das notas desta crise é o sometimento das organizacións internacionais aos mandados da OTAN e dos Estados Unidos. A mesma Organización Mundial da Saude sumouse á posición norte-americana e negou relación algunha entre uránio empobrecido e leucémia.

A abertura de investigacións en Itália, Franza, Alemaña e outros estados pequenos e a reclamación de explicacións obrigaron á OTAN e aos Estados Unidos a oferecer unha resposta que pon de manifesto o nulo respeito que os norte-americanos teñen polos seus aliados europeus.

Ademais de negar a relación, as autoridades estado-unidenses reclamaron a Europa un profundo informe epidemiolóxico que avale as acusacións, ao tempo que os EEUU puñan encol da mesa os estudos empregaron para comezar a fabricación e o emprego desta munición. Estudos que, como non, se elaboraron para xustificar o uso deste armamento. Ainda asi, os norteamericanos incorreron nunha contradición ao afirmar que advertiran aos europeus dos perigos desta munición. Contodo, ainda non ousaron dicer que as bombas de uránio empobrecido non matan.

Desde a guerra do Golfo hai

Pinochet aceita declarar ante o Tribunal Supremo de Chile O ex ditador chileno Augusto Pinochet rexeitou retar ás autoridades xudiciais do seu país, que lle obrigaron a declarar e a apresentarse a un exame médico antes de comparecer ante o Tribunal Supremo. O tirano tratou de evitar a comparecéncia e para iso contou co apoio do exército, que realizou unhas surprendentes declaracións nas que recoñecia multitude de asasinatos e posteriores desaparicións en alta mar, declaracións que en Santiago interprétanse como unha tentativa para zanxar os procedimentos contra Pinochet. Esta confesión seria a última e definitiva e pretenderia non estar sometida ao escrutínio da xustiza.♦

Turquia matou a 23.000 curdos desde 1987

A irmá do primeiro dos falecidos españois amosa unha fotografia na que posa co seu sobriño.

casos e literatura científica dabondo que certifican unha relación directa entre a munición de uránio empobrecido e o incremento do número de leucémias, ainda que non se estabeleceu unha relación de causaefeito. Da mesma sábese grazas á grande cantidade de cadros de leucémia, cáncer e outras enfermidades detectados entre os soldados norte-americanos que participaron na invasión de Iraq en 1991. Os descendentes destes últimos se cabe padecen con maior intensidade as consecuéncias destas doenzas e o mesmo acontece coa povoación que vive nas zonas bombardeadas ou que se alimentou con produtos destas áreas. O estudo epidemiolóxico no Iraq é máis difícil porque ese país do Golfo Pérsico permanece vítima dun embargo cuase total desde o conflito bélico. Hai, sen embargo,

estudos epidemiolóxicos dos soldados norte-americanos, pero as autoridades deste país non permiten que trascendan.

Por outra banda, a maioria dos cadros de leucémia non aparecen antes de transcorrer cinco anos tras a exposición a fontes radiactivas, polo que a demanda norte-americana de apresentar estes informes resulta ainda máis cínica. Precisamente a laténcia da enfermidade levou á española Oficina do Defensor do Soldado a reclamar do Ministério de Defensa posturas non tallantes. “Se non podemos estabelecer direitamente a relación de causaefeito, tampouco podemos negala, polo que Defensa non deberia quedar cos brazos cruzados, xa que de momento só puxo en marcha un teléfono de información”, dixo Francisco Garcia, subdirector da Oficina do Defensor do Soldado.

MANUEL ALONSO

Pulso Marcos-Fox Os zapatistas volven ser a pedra de toque dos cámbios en México.

O sub-comandante Marcos anúncia que fará unha marcha por todo o país, sen tirar a máscara, e dando mitins en numerosas cidades en defensa dos direitos dos indíxenas, finalizando en México, no distrito federal. Segundo o dirixente zapatista, Fox ten que demostrar con xestos máis profundos a sua vontade de negociar.

Nunha entrevista ao xornal La Jornada asegurou que o seu cálculo non é alongar o proceso de paz, pero que o Exército non só ten que deixarse de facer visíbel senón retirarse de sete das máis de 250 posicións que ocupa en Chiapas, “só pedimos a retirada de sete lugares, e nen sequer se produce. Fox ten que demostrar que non está nas mans dos militares, que son partidários de acabar co zapatismo violentamente. Até agora non se retirou un só soldado de Chiapas”. Marcos asegura que o cerco sobre La Realidad se mantén “pero aos compañeiros non lles importa. Impórtalles saber se Fox vai entrar ou non e se é el o que manda. Por iso insistimos á xente que temos que mobilizarnos. Se non arrincamos unha paz digna, como arrincamos outras cousas, non nos van dar nada”.♦

Galegos afectados Mentres, na Galiza xa apareceron duas persoas que poderian padecer o que xa se coñece como a síndrome dos balcáns. Unha delas padeceria leucémia, a outra trastornos intestinais, unha das afeccións relacionadas coa exposición a unha fonte radiactiva.

Deica o momento as zonas de Cosova bombardeadas con munición fabricada con uránio empobrecido non están delimitadas, polo que nen as tropas de intervención nen a povoación local están libres da exposición á radiación. Ainda asi, e mália que se retiren as unidades militares, a intensidade do bombardeo sobre esa zona impedirá que saia adiante e condenará a moitos dos cosovares a padecer doenzas como consecuéncia da exposición á radiactividade. Se algo conqueriu a intervención da OTAN en Cosova é a condena ao subdesenvolvimento nas vindeiras décadas.

Por outra banda, e á lus das investigacións abertas noutras latitudes de Europa, medra a inquedanza entre os soldados españois que realizaron misións en Cosova. Esta intervención armada, ademais de supor un risco para a saúde das tropas, significou no seu dia vulnerar as condicións do referendo de entrada de España na OTAN, nas que se estabelecia que os soldados españois non interviria en misións de conflito coas tropas desta alianza. Cómpre ter en conta que esta foi unha operación da OTAN, ainda que se demandou que fose a ONU quen despre♦ gase as suas forzas.♦

A morte de 23.401 curdos a mans do exército turco desde que en 1987 se declarou o estado de emerxéncia no Curdistán dá unha idea da magnitude da guerra, pero tamén é mostra da belixeráncia de Turquia, xa que foi este país o que, gabándose da sua capacidade militar, ofereceu estas cifras de falecidos. Se se analisan os dados desde 1984, o número de mortos nos enfrentamentos entre o exército turco e as forzas do Partido dos Traballadores do Curdistán (PKK) ascende a 30.000. Turquia, pola sua banda, non dá cifras das baixas entre as suas ♦ fieiras.♦

A dolarización comociona ao Ecuador O Ecuador está a viver unha semana de intensas mobilizacións sociais convocadas por organizacións de toda índole contra as subas de combustíbel, transporte e gas doméstico decretadas polo Governo e que chegan nalguns casos deica o 75% de incremento. O Executivo, ademais, enfréntase á dificuldade de que os tribunais suspenderon estas medidas. O Mércores 10 de Xaneiro celebrouse unha grande manifestación polas ruas de Quito e está previsto que o Domingo 21 de Xaneiro haxa unha magna concentración diante da Asemblea Nacional. Os incrementos de prezos decretados polo Governo tratan de axustar o valor dos servizos á nova situación do país, que vén de adoptar o dólar como moeda própria.♦

23 11 DE XANEIRO DE 2001

A NOSA TERRA

Sobre o certame Blanco Torres

Suso Sanmartin

Como membro da A.C. O Meigallo de Cúntis quixera aclarar, dado que puidera criar algunha confusión, que o recentemente fallado prémio literário que leva o nome do escritor cuntiense nada ten que ver co Certame de Relato Curto que nós viñemos organizando nos últimos anos. Fago a aclaración porque pode parecer estraño que nun mesmo concello haxa dous certames co mesmo nome.

O noso ia xa pola terceira convocatória en 1999 cando se lle dedicou o Dia das Letras Galegas ao escritor, e O recentemente despois destes tres anos fallado prémio consecutivos pedindo inutil- literário que leva mente unha o nome do subvención ao noso con- escritor cello para a cuntiense nada sua realización, enteirá- ten que ver co monos de que Certame de este organismo, que tem- Relato Curto que po atrás ne- nós viñemos gaba as axudas en base á organizando nos escasa valia últimos anos. literária de Blanco Torres, agora mudara de forma de pensar e queria convocar pola sua parte un concurso co seu nome.

Durante as xornadas que sobre o escritor se celebraron en Cúntis, propuxémoslle ao noso alcade unir esforzos e convocar un único certame máis ambicioso entre o concello e a asociación ou, de non ser posíbel, que nesta xeira, xa que cambiaran as suas ideas a respeito da calidade do escritor, nos axudase a sufragar os custos do que nós xa tíñamos en marcha. A resposta que nos deu ante un cento de estupefactos xornalistas foi que a axuda do concello se limitaria a deixarnos usar a fotocopiadora municipal. Coas aportacións persoais dalgunhas persoas, o diñeiro obtido da venda de rifas, unha pequena axuda de Política Lingüística e a xenerosidade de conferenciantes e membros do xúri, que colaboraron sempre de xeito desinteresado, sacamos adiante un ano máis o certame nas condicións máis dignas que puidemos.

As circunstáncias neste ano que acaba de pasar non melloraron. O grupo de governo, apesar de estar en minoria, adopta cada vez unha postura máis despectiva connosco.

Agora nen sequer se molestan en contestar ás nosas propostas nen a nengun tipo de escrito (non imos entrar nas represalias que a nível persoal padecemos moitos de nós). Tivemos que renunciar á maior parte das actividades. Os poucos sócios que ainda quedan no Meigallo estan completamente desanimados, pois morreu (ou foi asasinado), un proxecto no que tiñan postas moitas ilu-

sións de cara ao futuro. Esperamos, sen embargo, que con el teñamos aportado o noso gran de area entre os actos que no noso país persiguen a potenciación de novos valores para a nosa literatura.

O que si continua vivo, curiosamente, é o Prémio que, con un millón de pesetas de dotación, o Concello de Cúntis, en colaboración coa Universidade compostelá, outorga, a modo honorífico, a consagrados persoeiros das nosas letras. Persoalmente non teño nada en contra deste tipo de actos, pero paréceme repugnante o uso que alguns políticos caciques fan da cultura como instrumento eleitoral, e o ostracismo ao que o sistema condena a aqueles que pretenden facer cultura desde unha perspectiva non profisional e independente.♦

MARCOS SEIXO PASTOR

O Ano da Vaca Un ten a idea de que o comezo do novo ano é unha ocasión propícia para facer balanzo do pasado e para definir novas metas e obxectivos que nos permitan mellorar individual e colectivamente. Craso erro. Cuando menos politicamente falando, un conserva ainda a capacidade de se surprender.

Mentres os meios de comunicación estatais abren os seus noticieiros e as suas páxinas coa notícia do cemitério de vacas clandestino de Mesia, a rádio e a TV públicas galegas optan polo mais culpábel e falso dos siléncios. A visión de máis de 300 animais enterrados en cal viva nunha aldea do interior do país é toda unha experiéncia macabra que un ten tentacións de empregar como metáfora da década que Galiza ven de despedir.

Nestes momentos é cando é necesário defender a importán-

cia do hábitat rural (ese do que tanto falamos e tan pouco sabemos e do que todos somos fillos). Se aldeias como a de Lanzá tivesen desaparecido xá por mor das inércias centrípetas da nova economia e do despovoamento... que viciños alertados por ruídos de motores nas chuvosas e frias noites do Nadal habian dar a voz de alarma? Quen haveria descobrer a procesión de camións de grande tonelaxe que sen cámaras herméticas nen cobertas de nengun tipo descarregan

Nº 969 - ANO XXIV

con nocturnidade e aleivosia os enormes cadáveres das vacas na canteira de grava abandonada? Quen havia reparar no rio contaminado de sangue, vermes e feces?

O alcalde non sabia nada, o que é o mesmo que dicer que o Concello non tiña c o n s t á n c i a Teño ouvido que oficial dunha a Xunta xa ten actividade nociva e perigo- pensado sa como esta. converter o El mesmo ven de facer, Cemiterio de xunto cos vi- Vacas de Mesia ciños do concello, a a n á - en parada de lise d e rigor para os consciéncia ética e política xubilados mais funda da nipóns que han sua vida. A empresa pro- vir de safari a prietária da Galiza polo exploración tambén non cercano Camiño s a b i a n a d a . de Santiago.

Nós non debemos saber nada. A UE non debe saber nada. Consigna: nada, que algo queda.

Mas non há por que se preocupar. Teño ouvido que a Xunta xa ten pensado converter o Cemiterio de Vacas de Mesia en parada de rigor para os xubilados nipóns que han vir de safari a Galiza polo cercano Camiño de Santiago. O problema ten solución: sexamos práticos e démonos por satisfeitos. Mais problemas terán os arqueólogos dos próximos séculos cuando dén cun xacemento non catalogado.♦

“Tiñamos un problema

e xa está solucionado J.M. Aznar

‘Se van a enterar los periféricos: ¡ahora toca España!”. A frase merecia figurar nas Recapitulaciones de Granada pero de feito pronunciouna o policia-xornalista Carlos Dávila, director do programa de TVE Tercer Grado, nunha tertúlia de Radio Nacional de España.

Non se pode mostrar a bandeira republicana. Esta é a última disposición de Mayor Oreja que ordena a recollida da tricolor española asi que a revolan nas gradas os siareiros do Rayo Vallecano ou do Betis. Que valor

fundamental periga con esta bandeira e en que lei se apoia Mayor para proibila?

Hai dous meses non habia onde apresentar en Madrid o libro Derechos Históricos y Constitucionalismo, que escreberan Ernest Lluch e Miguel Herrero Rodríguez de Miñón. Cóntao Martín de Riquer a partir dunha confidéncia de Lluch, pouco antes que a ETA matase ao ex-ministro socialista.

Despois de quince dias de densos discursos científicos sobre a inocuidade das balas de uránio, un leitor de diários chegou á conclusion de que se trata dun armamento curativo.

Mete o zoco a ministra Villalobos coas suas tolerias sobre as vacas infectadas ou está a divulgar o que necesitan anunciar, e non poden, Cañete e Aznar? As parvadas deixan de selo cando se repeten e amplifican tantas veces.

Anúncio de Mercedes Benz no ABC co gallo dos 25 anos de Monarquia: “Grácias Maxestade por nos conducir até aqui con tanta seguridade”. Un dia por outro, a televisión non deixa de lebrarnos que o Rei adoita conducir Mercedes.♦

24 A NOSA TERRA

Nº 969 - ANO XXIV

CARLOS NEIRA CORTIÇAS

Manda carallo coa pobreza Manda carallo o que está habendo na actualidade! Diversas campañas publicitárias nas que participan diferentes persoaxes coñecidos na cena xornalística, social, musical... española (algun galego tamén) para que se envien xoguetes para os países do terceiro mundo, e aqui é onde hai que pararse a pen- O que hai que sar duas cou- facilitar son sas, a primeira é que esta sistemas de xente que des- produción, taca de xeito merecido ou deixar de afogar imerecido en a estes países diversas facetas, teñen que subdesenvolser tan suma- vidos, non mente inocentes e ben in- criarlles tencionados, necesidades ou non pensan nen se dan falsas, non conta das cou- financiarlles nen sas; ou a segunda cousa é provocarlles as que teñen que guerras... ser cómplices conscientes dun sistema no que lles son enviados xoguetes a países subdesenvolvidos, non conseguiremos ilusión nengunha, senón que, simplemente, lles criará unha necesidade, que se irá incrementando, e no futuro, qué pasará? E que dicer de moitas ONGs! Non é moi popular criticalas, pero vaia choio traballar nunha ONG, agás para catro que que teñen mérito, pero o problema non é dar unha esmola, o problema da probeza é un problema político, pois, que conseguiremos dando unha limosna?, ou facilitando alimentos?, o que hai que facilitar son sistemas de produción, deixar de afogar a estes países subdesenvolvidos, non criarlles necesidades falsas, non financiarlles nen provocarlles as guerras, non venderlles armas incumprindo acordos internacionais, nen expolialos roubándolles as suas matérias primas.

Serán ou non serán estas cousas os problemas que teñen os países subdesenvolvidos (mellor dicer superexplotados)? Seremos os ocidentais os culpábeis destas situacións? Eu coido que si. Reflexionemos.♦

XOAN C. BOUSA CARBALLEIRA (MONDOÑEDO)

Partido Popular e Ensino Público Ollemos: levamos anos pedindo que o periodo de educación infantil de 3 a 5 anos, pase de ser opcional a obrigatória e mestres que se vaia cubrindo a procura de lugares nos centros; por pór un ex. en Vigo a procura de prazas no ensino infantil é tres veces a das prazas ofertadas. E vai a Xunta do PP e na primeira semana de Xullo, sorpréndenos dedicando dous mil millóns a subsidiar o ensino infantil privado.

alicerces, as primeiras etapas, v.g. quen entre nun centro infantil de privado é direccionado cara o ensino sempre privado, especialmente se os centros son de pertenza dalgunha entidade relixiosa. A vontade dos pais e nais acaba por contar pouco.

En Vigo temos outro interesante exemplo: No centro de Vigo, na Gran Via, perto do Corte Inglés temos (tíñamos) un coléxio privado que cumpre un importante papel social. o coléxio Cluny, pois está nunha zona carente de centros públicos. Este colexio era concertado (subsidiado) e cumpria os requisitos para iso.

Mais a orde religiosa que o administraba dase conta que os seus terrenos valen moitísimo, e ainda que o solo está clasificado como escolar nas normas urbanísticas, a man sabia do alcalde popular Manolo Pérez, muda as dificuldades.

E xa temos mais de 1.500 millóns para o peto (toma pelotazo).

Logo as nosas relixiosas fan un centro na vella estrada de Madrid na saida da cidade, ainda mais grande, con máis aulas, máis capacidade... están no seu direito; a Constitución e as diversas normas legais son claras.

Manifestan que van transladar os alunos que tiñan no centro de Vigo ás novas instalacións. O dilema é que estes alunos (os que aceitan mudarse) apenas alcanzan o 1/4 da capacidade actual do seu novo comércio, e o número de alunos (pais/nais) dispostos a pagar polo ensino supón exactamente un dous por cento máis.

A viabilidade parece difícil.

Mais a sábia man popular desde Compostela extende os subsídios e subvencións a toda a sua nova capacidade. Nen sequer cumpriu facer un ex- O benefício das pediente adm i n i s t r a t i v o relixiosas e o novo, unha exceso de adenda co que xa habia capacidade abondou.

pagarémolos os

Total que mais pobres ten, o benefício delas e o contribuintes. exceso de capacidade pagarémolos os pobres contribuintes, e pagaremos tamén o exceso de custes de traballar por baixo da capacidade do resto dos centros.♦

ALEXANDRE BANHOS PRESIDENTE DA FEDERACIÓN OLÍVICA DE ASOCIACIÓNS DE PAIS DE ALUNOS (FOAPAS)

está aberta ás vosas colaboracións, débense incluir o nome e apelidos.

Os textos non deben exceder as 45 liñas.

Agora tamén pode dirixir os envios para esta sección polo correo electrónico: info@anosaterra.com

Non estaba de sempre sinalado e asi o viñan entendendo a xurisprudéncia e o sentido comun, que os subsídios eran para o ensino ali onde non chegara o público. Pois non, parece que mudamos a filosofia, e o que teremos é o remoemento do ensino público comezando polos seus

Envios a: A ALDEA GLOBAL

A NOSA TERRA Apart. 1.371 36200 Vigo ou através do Fax: (986) 22 31 01

11 DE XANEIRO DE 2001

A NOSA TERRA

Nº 969

Unha Casa das Palabras para unha cidade sen bibliotecas O concelleiro de Cultura de Vigo, Carlos Príncipe, quer destinar 1.559 millóns de pesetas ao proxecto de Samil ✒ CARME VIDAL Os postos na biblioteca municipal de Vigo son poucos e cobizados. A maior cidade de Galiza conta só cunha biblioteca pública que queda escasa ante a afluéncia de xente en determinadas épocas do ano.

Ao non ser capital de província tampouco disfrutou a cidade dos centros criados polos organismos provinciais e estatais. Os anos pasaron sen se materializar o proxecto de rede de bibliotecas de bairro, prometida no governo de Carlos González Príncipe (PSOE). O ex alcalde e actual concelleiro de Cultura da cidade promove agora a construción da chamada Casa das Palabras, para a que se destinarán 1.558.867.106 pesetas.

Para o mes de Setembro está previsto o início da construción da Casa das Palabras de Vigo, un museo interactivo que se situará nos terreos do antigo camping de Samil, empregado na actualidade en parte como aparcadoiro. A comisión de governo aprobou a convocatória de concurso para a redacción do proxecto de execución e construción das obras e equipamento museísticos e nos orzamentos do governo municipal xa se consigna a primeira partida de 73 millóns. Os máis de mil cincocentos millóns de pesetas que se contemplan como orzamento global do proxecto serán financiados na sua maior parte a través de fundos europeos. O concelleiro socialista, Carlos Príncipe, negouse en repetidas ocasións a explicar o proxecto do seu departamento.

Espérase que a chamada Casa das Palabras esté construída na Primavera do 2003. O concelleiro de Cultura, Carlos González Príncipe, apresentou á comisión de go-

guas artificiais como o esperanto, o valapuk ou o solresol; escoitarán en milleiros de línguas unha frase de saudo; saberán como falan os axentes de bolsa, os rockers ou os obreiros da construcción; achegaranse ás distintas formas de apresentarse as persoas; coñecerán os outros xeitos de comunicación como as conversas asubiadas dos mazatecos mexicanos ou as linguaxes de espias e axentes secretos; terán a relación dos nomes máis comuns e repetidos ou decataranse de que hai un lugar con nome en Gales con 66 letras e un topónimo de Nova Celándia con 85 letras.

A Casa das Palabras é un dos proxectos máis acariñados persoalmente por Carlos Príncipe.

A.N.T.

verno as liñas xerais recollidas no concurso de proxectos que definen ao museo como un centro contemporáneo “con elementos sobre os que os/as visitantes poidan intervir directamente –preguntando, gravando, borrando, lendo, escoitando, buscando– e con utilización de meios audiovisuais, ordenadores e animacións”.

bras sabemos?, Os teus ollos falan por ti?, As línguas secretas, As línguas indescifrábeis, As línguas que desaparecen, Dime quen falas e direiche quen es, Desafios e regueifas, Deixame un fólio, As letras cámbian de aspecto, Son o axente 007... teño unha mensaxe, Palabras para xogar ou Que quere dicir cornaca?

Será pois un centro no que a virtualidade estará nun primeiro plano, primando “escenários capaces de criar sentimentos e provocar atitudes, máis que os escenários onde se amosan obxectos”.

Un Anexo das liñas do concurso recollen o que chaman “espíritu” da Casa das Palabras e mostran os distintos módulos expositivos que poderán ser visitados.

O autor das liñas xerais do proxecto é o escritor e guionista da série Platos Combinados, Xosé Cermeño, e na sua elaboración non foron consultadas as entidades da cidade relacionadas co mundo da cultura. Na redacción de módulos deste espazo expositivo que promete interactividade non se contempla a criación dunha biblioteca ainda que si hai uns dez apartados relacionados dunha maneira ou outra cos libros. Recóllese unha “pequena mostra de libros impresos en Galiza, desde as bibliotecas monacais até hoxe”.

Como falan os axentes de bolsa?

Son máis de corenta os apartados contemplados no futuro centro, todos cun claro contido didáctico e títulos como: como falamos?

E como ouvimos?, Quen dixo as primeiras palabras?, Cantas pala-

E que poden aprender os visitantes á Casa das Palabras? A forma de comunicarse de certos xemelgos, inintelixíbel para as demáis persoas; poden achegarse ás lin-

O obxectivo que mostra o documento apresentado por Carlos Príncipe é que a Casa das Palabras se converta en lugar de ocio e visita escolar e familiar. Os cativos terán posibilidade de elaborar unha “lista de grandes éxitos” coa sua palabra favorita ou colaborar na elaboración dun banco de voces no que deixarán gravado o seu nome, data de nacemento e cidade de procedéncia á beira dun fragmento de Cantares Gallegos ou El Quijote. “Ao cabo dos anos un poderá escoitar ali a voz de persoas desaparecidas ou a evolución da voz dos seus fillos ou a voz de persoas que hai anos que non ves...” reza o texto das liñas xerais.

Vigo continua na actualidade cunha única biblioteca pública aberta xa entrados os anos noventa con grande precariedade de meios, tanto no espazo como nos fundos e no personal. Na actualidade non existe na cidade ningunha hemeroteca na que se podan consultar xornais con máis de dous meses de antigüidade. Cunha povoación de feito que ronda os 350.000 habitantes, non existe nengun bairro da cidade que teña biblioteca pública para os viciños.♦

Fernández del Riego deixará a presidéncia da Académia O primeiro plenário que a Académia celebre no mes de Decembro terá como ponto fundamental o cese de Francisco Fernández del Riego como presidente da institución. O dia 29 de Novembro cumpriranse catro anos desde que o escritor galeguista asumira un cargo ao que afirma que non se volverá a apresentar. Fernández del Riego ve cumprido o compromiso que asumiu en 1997 e anúncia que o cansáncio persoal é a causa de que non continue á fronte da Académia Galega.

“Levo setenta anos traballando en liña recta desde que comecei

en 1931 e xa é hora de ir parando porque a Académia absorbe moito” afirma Fernández del Riego para explicar a razón de apresentar o seu cese e informar aos membros do plenário da vontade irrevocábel de non volver a ocupar o cargo máximo da RAG. O galeguista chegou á presidéncia da entidade a fins de 1997, despois da demisión de Domingos Garcia Sabell e de que Antón Fraguas ocupase durante seis meses a presidéncia de xeito interino. Xa daquela Fernández del Riego se comprometera a ocupar o cargo durante un mandato que, segundo a normativa da institución, se pro-

longa ao longo de catro anos.

Del Riego afirmara entón que se facia cargo da presidéncia por “responsabilidade” e que na sua intención estaba revitalizar a institución. Durante o seu mandato entraron a formar parte do plenário escritores como Franco Grande e Méndez Ferrin que estaban pendientes de ler o discurso e lingüístas como Fernández Rei e aprobáronse os estatutos que rixen a institución.

Fernández del Riego deixará a presidéncia satisfeito co labor desenvolvido. “Demonstrouse que non se perseguian favoritismos nen habia intereses per-

sonais. Agora xa todo está encarreirado e só falta continuar” sinala o presidente.

Cando en Decembro Fernández del Riego anúncie que non se poderá contar co seu nome para o cargo abrirase de novo un proceso eleitoral na institución que tivo a Manuel Murguia como primeiro presidente.Cando Del Riego chegou á presidéncia en 1997 barallábase a posibilidade de que o cargo fose ocupado polo lingüista Constantino Garcia –que logo formou parte do equipo reitor– ou unha terceira via que encabezaria o teólogo Andrés Torres Queiruga.♦

O proxecto das arcadas RAMIRO FONTE

U

nha das obras de pensamento máis poderosas, producidas no século XX, resulta ser unha obra a penas se facer, unha obra tan só esquematizada da que, sen embargo, posuímos os materiais que foi xuntando o seu autor.

Trátase do Proxecto das Arcadas, que Walter Benjamin estaba preparando en París cando tivo que fuxir sen nada porque entraban os nazis. A historia é suficientemente coñecida polos lectores do filósofo alemán, que debemos ser moitos. Levo meses lendo a recente traducción ó inglés, publicada en Harvard: son case un milleiro de páxinas e prometo que estou a piques de darlle cabo a semellante tarefa. Coñecía xa antes moitos dos materiais, manexados por outros ensaístas, pero xamais me puxera a ler enteiro semellante morea de fichas alleas, de fragmentos de páxinas nas que, sen embargo, é doado para o lector reconstruír todo o edificio de Benjamin. O tráxico destino quixo que a nós non chegara a edificación enteira das arcadas (esas pasaxes interiores nas que agromaron tendas e cafés e que, desde París, foron esparexéndose por toda Europa) e que teñamos que vela en proceso de construcción ou, o que sería case o mesmo: é como se xulgásemos as obras mediante as ruínas, algo ó que sempre están obrigados os historiadores modernos. Moitas veces as obras fragmentarias (e esta é un dos mellores exemplos) fican así a pesar do mesmo autor.

S

on, sen embargo, moi fermosos os elementos que Benjamin amoreou para tratar de explicarnos, simbolicamente, a arquitectura das arcadas, que é o mesmo que explicar a arquitectura das ideas do século XIX, que despois se aplicaron no XX. Estas pasaxes interiores, nas que se exhibe a mercadoría, nas que se abren cafés, polas que pasan os bohemios ou os conspiradores, son un símbolo, para Benjamin, da idea da modernidade. Filósofo para escritores, porque escribe moi ben, e porque ama os poetas, Walter Benjamin conforma un tipo de pensador na encrucillada de moitos camiños (o marxismo, a literatura, a socioloxía...) Con el algún de nós aprendeu a ler a Baudelaire, un dos capítulos principais deste libro xamais escrito. É tamén un libro para verdadeiros críticos literarios (Benjamin considerábase un deles), para arquitectos e para pensadores e a moitos destes encheríaselle a cara de vergoña se o considerasen un irmán, un semellante.

As rúas de París tómaas a modernidade como campo de xogo. A moda, a conspiración, a vida literaria, a prostitución, Marx, Saint-Simon, as exhibicións, o coleccionista, o flâneur, Hugo e o xa mencionado Baudelaire, son algúns dos temas do Proxecto.

Volveremos noutro artigo sobre este libro. Pero hai unha cita aquí de Baudelaire que nos parece sobrecolledora: “Organizar unha gran conspiración para o exterminio da raza xudía”. E Benjamin anota: “Céline continuou estas liñas (Queridos asasinos)”. Ninguén amou máis e fixo máis por comprender dun xeito filosófico no século XX a poesía de Baudelaire ca este xudeu errante, que tivo que deixar sen facer o extraordinario capítulo sobre o poeta, porque comezara o exterminio da súa raza e el iría morrer, coma outros exiliados de tempos tráxicos, nunha fronteira. Por certo, non demasiado lonxe de onde morreu outro poeta filosófico, máis baudeleriano do que puidera parecer: ese don Antonio Machado, que flaneaba por burgos vellos e polos campos. e que tamén respirara un pouco a o aire da bohemia de París.♦

26

11 DE XANEIRO DE 2001

●

Nº 969

A película Blanca Madison participa no Festival do Porto

Pin anunciou que ia solicitar á consellaria de Economia unha partida destinada á de Cultura para comezar canto antes a reabilitación da muralla. A caida destes vinte metros de fortaleza non provocou nengun dano persoal, só destrozou unha casa abandoada e unha vella adega.

O tramo caido atópase no torreón de Santo Domingo e a sua reconstrución data do século XV.♦

■

A ópera prima do director Carlos Amil Blanca Madison foi seleccionada para competir na sección de novos realizadores do Fantasporto 2001, que se celebra entre o 23 de Febreiro e o 4 de Marzo. Esta história de amor con fondo de boleros está protagonizada por Rosa Maria Sardá, Mario Gas, e Pilar Punzano, e conta coas intervencións de Maria Xosé Bouzas, Patrícia Vázquez, Susana Dans e Josito Porto, entre outros. Blanca Madison, que foi rodada na Coruña, está producida por Xosé Xoan Cabanas Cao, e conta coa participación da TVG e da consellaria de Cultura.♦

Estrean en Compostela a fita Divertimento ■

Foi apresentada o Mércores 10 de Xaneiro no Salón Teatro de Compostela a película Divertimento, dirixida por José García Hernández e protagonizada por Francisco Rabal e Federico Luppi. Ambientada no teatro Jofre de Ferrol, a trama xira ao redor dun popular actor de televisión que, inseguro mália o éxito, traba relación con outro actor que o somete a unha proba de resisténcia. O acto de apresentación da fita contou coa preséncia de Federico Luppi, Sonia Castelo e o director José García Gómez.♦

O actor Miguel Ángel Solá é candidato ao Goya.

■

Até o 15 de Xaneiro poden optar á quinta edición dos prémios Agapi as producións de cinema, vídeo ou televisión galegas “enténdendose como tales aquelas cunha participación mínima do 25% do presuposto ou un 50% da equipa técnica ou artística, e os profesionais participantes en producións galegas residentes ou nacidos en Galiza”. Poden optar a estes galardóns as producións realizadas entre o 1 de Xaneiro e o 31 de Decembro do 2000. Teñen que enviarse os traballos en cinta VHS, con só unha produción por cinta, ainda que se poden enviar cantas se consideren oportunas á sede da Agapi na praza de Europa, 15-4ºC-2, 15703 Compostela.

Estabelécense dezanove prémios nos que están incluídas as modalidades de dirección de produción, fotografia, banda sonora, interpretacións feminina e masculina, e mellor curtametraxe, entre outras. Os prémios, que non teñen dotación económica, entregaranse durante unha gala que terá lugar no Pazo de Congresos da Coruña o 10 de Marzo.♦

XOÁN PIÑÓN

Sei quen es, candidata a tres Goyas

Patricia Ferreira, como mellor directora novel, Miguel Ángel Solá, como mellor actor, e José Nieto, na banda sonora, son os protagonistas das tres nominacións da fita Sei quen es nos Goya deste ano. Esta fita galega, producida por Continental, comezou a sua andaina no Festival de Berlin e continou o seu percorrido en citas cinematográficas de Rio de Janeiro, La Rochelle, Montreal, San Sebastián e Nova York. Entre outros prémios obtivo o do público do Festival de Lleida, o de mellor película en Lorca, no Carballiño e Tudela, e o de mellor fotografia no Festival de Cinema Español de Toulouse. Ademais de Miguel Ángel Solá actuan na fita Ana Fernández, Manuel Manquiña, Luís Tosar e Maria Bouzas.♦ por Xosé Feal e Vítor Aneiros, contou co apoio do concello e de firmas patrocinadoras. Durante estes dias, e nunha carpa instalada no Cantón, soaron estilos diferentes: Paloma Suances, Cachimonia, Durango Express, Harry Navison, Julia Guravich Quartet, Os Pacos, Riff Raff e Consumatum, entre outros.♦

Património inspecciona o derrube da muralla de Monforte ■

Paloma Suances.

Ferrolmusic, con vocación de continuidade

■

Convocatória para os prémios da AGAPI ■

Na Estrada tamén homenaxean a Castelao

■

Durante a semana do 1 ao 7 de Xaneiro tivo lugar a primeira edición de Ferrolmusic, un festival que nace con vocación de continuidade e que, organizado

Vinte metros de muralla da fortaleza de San Vicente, en Monforte, cairon o Domingo 7 de Xaneiro pola noite coincidindo coas fortes choivas. Os técnicos de Património da Xunta, acompañados do alcalde, o popular Nazario Pin, inspeccionaron o derrube o Luns 8 de Xaneiro.

O 4 de Xaneiro inaugurouse na Estrada a mostra As imaxes de Castelao na sala de exposicións Caixanova. Foi a primeira dunha série de actividades que nos primeiros dias do 2001 querian unirse ao cincuentenário do pasamento do político e escritor rianxeiro que se cumpria o pasado ano. O mesmo dia de Reis celebrábase a conferéncia “Virxínia e Castelao” na que participaron Avelino Pousa Antelo, Anisia Miranda, Dolores Araujo e David Otero. Ao dia seguinte tiña lugar unha oferenda floral na tumba de Virxínia e o seu fillo Alfonso Xesus no cemitério da Estrada. Remataba a xornada coa proxección dos videos Alfonso Daniel, a xoia dos Castelao de Rianxo e ¡Meu Pontevedra!

Gozo e traxedia do Castelao pontevedrés, e coa actuación no Teatro Principal da Coral do Liceu Marítimo Rianxeiro.♦

Nova edición do ‘Reimóndez Portela’

■

Chega á sexta convocatória o prémio xornalístico “Manuel Reimóndez Portela”, que organiza o Fundación de Exposicións e Congresos da Estrada, e que se centra na leitura. Prémianse traballos publicados en língua galega en méios de comunicación que reflictan o tema “Medrar

Barbara Hendricks pechará o ciclo de jazz da Fundación Barrié ■

Figuras de primeira liña voltan protagonizar o ciclo de jazz da Fundación Barrié de la Maza, que se vai desenvolver na Coruña durante o mes de Marzo. A primeira das catro actuacións, o 13 de Marzo, é a dun dos nomes máis destacados do jazz contemporáneo, Kenny Barron: ao dia seguinte ten lugar a actuación de Paula Oliveira Quartet e, no 15 a de Toots Thielemans Quartet. Xa para pechar, un concerto moi exclusivo o 17 de Marzo, a prémio Príncipe de Asturias das Artes, Barbara Hendricks, canta a Gershwin. Por outra parte, a programación musical da Barrié abrangue o V Ciclo de Xóvenes Intépretes durante Xaneiro, con novos valores como Adolfo Caride, Raquel Sestelo e Pablo Suárez Calero, e o ciclo A voz humana, entre Febreiro e Marzo, que vai contar ♦ coa soprano Diana Somkhieva e a contralto Marina Pardo.♦

cos libros”. Ao prémio pódense apresentar traballos publicados até o 30 de Xullo e a recepción dos mesmos rematará o 10 de Agosto deste ano. Hai que envialos á Fundación, Zona Deportiva s/n, 36680 A Estrada, Pontevedra. A dotación económica é de 250.000 pesetas.♦

O CGAC acolle un ciclo de conferéncias sobre Castelao ■

Os dias 17, 18 e 19 de Xaneiro o Centro Galego de Arte Contemporánea acolle o ciclo de conferéncias “Castelao e a arte”, no que se quer oferecer ao público non só a visión do rianxeiro sobre a plástica senón tamén a sua herdanza. Xosé Carlos Valle Pérez, Fernando Martínez Vilanova, Xosé Manuel López Vázquez, Maria Victoria Carballo-Calero e Isaac Diaz Pardo percorren as ideas de Castelao sobre arte popular e renovación artística. A matrícula é gratuíta pero hai que inscribirse nos teléfonos 981546602 e 981546619.♦

Nace o Foro Limicorum na Límia ■

Como un punto de encontro coa cultura e a actualidade nace o Foro Limicorum, en Xinzo da Límia, da man da asociación cultural Civitas Limicorum. Para a inauguración do foro, o Venres 12 de Xaneiro, contan coa preséncia de Fernando Sánchez Dragó que, presentado por Carlos Casares, falará de “Prisciliano, o heroe das mil caras”.

Antes da conferéncia, o foro renderá homenaxe na mesma Casa da Cultura a Casares, responsábel de Galaxia e presidente do Consello da Cultura. Ao rematar a conferéncia de Sanchez Dragó celebrarase unha cea literário-cultural na que contan cos autores da comarca Antón Riveiro Coello e Federico Cocho.♦

Máis apoios para que Ferrol sexa Património da Humanidade ■

O presidente da Académia Galega de Belas Artes de Nosa Señora do Rosário, Julio Argüelles, anunciou que o dia 27 celebrarase unha sesión extraordinária na cidade de Ferrol na que darán carácter oficial á sua proposta de declarar Património da Humanidade o conxunto dos castelos de San Felipe, A Palma e o Arseal Militar. Tamén recebeu o concello ferrolán o apoio do alcalde de Lugo, Xosé Clemente Orozco, durante a festa do San Xiao o Domingo 7 de Xaneiro, na que irmandan as duas cidades.♦

11 DE XANEIRO DE 2001

●

Nº 969

27

conta de libros

Poesia inédita de Manuel Maria

Nós somos terra labrantía, patria, lume e soedade, un ensoño case indefinido, e levamos no fondo dos beizos un misterioso lume sagro con sabor a landras e a centeo.

Desde unha identificación plena co mundo rural, o escritor manifesta a sua fonda Poesia preocupación inédita, e incluso a sua enérxica felizmente protesta pola agora destrución da recuperada vida labrega. das carpetas Ademais da s i m b o l o x i a pra gozo dos que represen- leitores e das ta o muiño, o leitoras de poemário oferece a vi- Manuel sión dun Maria. mundo que se esbroa. Por ese tempo –a década dos setenta– a agonia do rural é xa un feito. O campo sofre o abandono e a despovoación, os caneiros son substituidos por encoros hidroeléctricos, os muiños van pouco a pouco derrubándo-se...

Título: Brétemas do muiñeiro.

Autor: Manuel Maria.

Edita: Colección Hipocampo Amigo.

No 1976 Manuel Maria escrebe os Poemas ó Outono, un libro que verá a luz algún tempo despois co apoio económico da Agrupación Cultural Galega “Lóstrego” e baixo o selo de Edicións Xistral. Son os primeiros poemas da última etapa criativa de Manuel Maria, que se caracteriza polo retorno ás suas raíces rurais e ao espazo máis íntimo, por unha expresión outonal e melancólica e por unha maior preocupación formal na elaboración dos textos. Esta obra é tamén unha mostra da renovación que se produz nese momento na poesia galega. Cumpre regresar de novo aos sonetos que conforman o citado libro para descobrirmos que a lírica galega de meados dos setenta tivo nos maduros versos de Manuel Maria un ponto de equilibrio entre o que habia que renovar (a expresión) e o que cumpria conservar (a preocupación polo país).

No 1977 o escritor chairego remata un novo mollo de poemas, que titula Brétemas do muiñeiro, e fai o propósito de non escreber máis poesia. Afortunadamente para os seus leitores e para a literatura galega, o poeta non cumpre a palabra e a partires dese momento completa esa última etapa criativa con perto de vinte novos poemá-

Manuel Maria.

rios. Entre eses libros atopamos algunhas das melloras obras do seu fecundo e riquísimo corpus poético. É aí, en traballos como A luz ressuscitada ou As lúcidas luas do outono, onde, na nosa opinión, a obra lírica de Manuel Maria acada o seu cume. Deste ciclo criativo –que se inícia a mediados dos setenta e se prolonga até fins dos noventa– ao poeta fóronlle quedando nas carpetas diversos feixes de poemas, entre eles Brétemas do muiñeiro, que agora acaba de ver a luz da man ami-

P. B..

ga de Sabino Torres, que foi tamén o editor de Muiñeiro de brétemas, o primeiro libro do grande escritor chairego, publicado no xa lonxano 1950.

O poeta evoca nestes versos a voz dos muiños, os ventos vagamundos, abidueiras e brétemas, as raiolas dos luares, o lume das lareiras, as músicas dos carros polas congostras... Manuel Maria volta de novo ás suas orixes, ás que sempre foi fidel, sentíndose mesmo parte da própria terra:

O meu muiño esbróase pouco a pouco, o rodicio redondo como a lúa podreceu amodiño.... (...) o lousado foise abrindo, regañando para que as estrelas ollen á muxega, cuberta de silencios e arañeiras. (...)

O muiño, labrego e aldeano, é unha morea de pedras de pizarra que caen de vagar.

Un muiño que se esbroa, un mundo milenário que se derruba. Pouco é o que queda en pé: (Pasa á páxina seguinte)

A man de Manuel Rivas Emigración e naufráxio son experiéncias de supervivéncia que Manuel Rivas recolle no seu último libro A man dos paíños, un volume que reune tres relatos. O primeiro é un relato de ficción, o que lle da título ao libro, o máis longo. O album furtivo é un relato fotográfico, no que enfia imaxes da Coruña con outras que povoan as ruas londinenses. Por último, Os naúfragos é un traballo xornalístico sobre aqueles que teñen que abandoar o barco e tamén os que non teñen tempo para facelo. Personaxes heroicos con nomes correntes que Rivas fai protagonistas da sua última aventura literária.♦

A Galiza do 2020 En Abril do pasado ano tivo lugar un encontro en Mondariz Balneário argallado por Ir Indo e que reuniu a diferentes personalidades arredor dun tema: A Galicia do 2020. Do encontro e das conversas sae un volume que tamén serve para comemorar os quince anos do nacemento da editorial. Xosé Luis Barreiro Rivas, Andrés Torres Queiruga, Ramón Villares, Xerardo Estévez, Domingo Docampo, Teresa Rey Barreiro-Meiro e Francisco Campos son alguns deses especialistas que imaxinaron unha Galiza futura, desde as cidades, a agricultura, a información, a ciéncia ou a muller.♦

Catro personaxes de Manuel Darriba Duas mulleres e dous homes protagonizan a obra coa que Manuel Darriba gañou a última edición do prémio Lueiro Rey de novela curta. Velada do billarista concentra unha série de acontecementos nunhas poucas horas dunha noite de verán. A música de jazz, de fundo, vai arrastrando as experiéncias destes personaxes até que confluen nun cuarteto. Darriba, xoven xornalista e escritor de Sarria, xa asinou anteriormente as novelas Paf Xarope e Outonos espectaculares, ademais do poemário Calor.♦

Biografias musicais portuguesas Publícase o segundo volume das biografias Mundo da Canção, adicadas aos músicos que marcaron a musica contemporánea portuguesa. O mesmo autor da de Carlos Paredes, o crítico Octávio Fonseca, asina José Mário Branco. O canto da inquietação.

Máis de trinta e cinco anos na música comprímense neste volume a través dos seus discos, entrevistas e recordos dun movemento musical que emprendera José Afonso.♦

28

11 DE XANEIRO DE 2001

●

Nº 969

Cinema

conta de libros Ébora de Caneiro Di Xosé Carlos Caneiro que Ébora é unha “novela feliz” e “un espazo de ficción do que a nosa literatura está tan necesitada”. Con esta novela, publicada en Xerais e gañadora de dous prémios, o Eixo Atlántico e o Blanco Amor, o autor de Verín vinga aos protagonistas doutras novelas anteriores, infelices.

Nesta vila recriada polo autor, o protagonista, Libardino Romero, busca o amor e a felicidade nun mundo canalla, e nos introduce nas vivéncias dos seus viciños. Perto de cincocentas páxinas, ainda que, en palabras do autor, sen dificultades estruturais ou léxicas.♦

Castelao e o idioma Henrique Monteagudo reune en Castelao, defensa e ilustración do idioma galego sete traballos publicados nos últimos dez anos ao redor dunha das cuestións máis complexas en relación non só ao rianxeiro senón á normalización cultural do país. Tres aspectos linguïsticos en Castelao son destacados: a história lingüística de Galiza dentro da península, o marco político que el coidaba como solución, e as diferéncias e similitudes entre galego e portugués. Por eses vieiros camiñan os traballos de Monteagudo, nun volume publicado por Galaxia.♦

Fotobiografia de Miguel Torga Foi un dos grandes autores da escrita portuguesa. Poeta, dramaturgo, ensaista, eterno candidato ao Nóbel, tivo para si sen embargo os grandes prémios literários do seu país, como aquel Nacional de Literatura en 1969 que recusou por proceder do réxime ditatorial. Miguel Torga.

Fotobiografia ten unha coidadísima edición a cárrego de Clara Rocha que reune os mellores momentos do escritor morto hai seis anos. Publicada en Dom Quixote.♦

(Ven da páxina anterior)

Quédannos en pé os propios montes coroados de brétemas e neves, habitados por un silencio puro e virxe que non foi usado aínda por ninguén.

Daquela, si, ainda quedaban os montes coroados de brétemas e de neves. Hoxe eses mesmos montes están todos coroados de parques eólicos que trasnsformaron de forma brutal a nosa paisaxe.

Os eixos temáticos arredor dos que xira toda a obra poética de Manuel Maria están tamén aqui presentes. Nun poema incluso chega a dicer que as máis fermosas palabras do idioma son: “amor, muiño, dorna/ fouce, arado, martelo e espiral”. VelaÍ as suas grandes paixóns humanas: o amor, a terra e a liberación da sua pátria.

Poesia amorosa, escrita desde o outono da vida, no solpor de horas melancólicas ateigadas de tenrura: Tódolos cervos, amor, no meu muiño, tódalas abelaneiras floridas, tódalas aves do mundo, tódalas noites, meu amor, alcecendo sedes e horizontes. (...)

E no arquivo máis vivo da ilusión conservo pura i inmarcesible a flor da túa sorrisa, compañeira.

Poesia que expresa o sentimento da terra, o íntimo diálogo coa natureza, a identificación panteista: A miña brétema azul dun case verde a invadirme os meus ríos, cerdeiras que me medran no peito, carballos chantados no meu sangue, finas abidueiras -neve e xelo carne de luz de lúa namoradaque están dentro do meu corpo...

Poesia de denúncia contra a indústria irracional e contaminante, poesia política, comprometida co proceso histórico de Gali-

O chao enchíase de frouma e intentaba non deixar agroamr (...) castiñeiros, carballos e roseiras. (...)

Mais un día os ventos cabreados desataron furacáns e tempestades: o lóstrego incendiou o piñarciño e os muiños -as pedras albeirasxirando en espiral inacabable comenzaron a destriturar á escuridade.

Noutros poemas sabiduria e beleza sumen-se para dar á luz unha poesia exquisita que inexplicabelmente permaneceu inédita máis de vinte anos: O muiño está feito coa flor de liño, misteriosa e sagrada, co recendo dos codesos, co sangue das xesteiras vermellas, coa tenrura apaioxoada das silvas, coa inocencia do lóstrego.

Concluimos que o muiño é conciencia vixiante e alertada atenta ó sagrado da paisaxe á que lle imprime equilíbrio, norma e madurez.

Poesia inédita, felizmente agora recuperada das carpetas pra gozo dos leitores e das leitoras de Manuel Maria. ¿Canto tempo teremos ainda que agardar por outros libros inéditos deste noso clásico vivo? ¿Veremos pronto editados os magnificos poemarios Entre a arxila e a luz e Cecais hai unha luz?

Desde aqui, máis unha vez, reclamamos a palabra pura e emocionada de Manuel Maria.♦ MANUEL LÓPEZ FOXO

Ás barricadas Título: National 7.

Director: Jean-Claude Sinapi. Franza, 2000.

Edita: Colección Hipocampo Amigo.

Foi o boca a boca e a sua innegabel calidade o que fixo e fai que “National 7” se manteña máis tempo do previsto nas carteleiras do país. O seu escaso apoio publicitário (a pesares de opter o prémio do público no pasado Festival de Berlin) que pretendia a bon seguro limitar a sua repercusión entre o gran publico (habitualmente pouco esixente por tantos anos de educación anti-cinematográfica e puramente comercial) non lle auguraba a este filme francés un percorrido de longo vo nas pantallas galegas.

Pero non foi asi. Como lle ten ocorrido a outras fitas de semellante natureza (“Como auga para chocolate” é xa un exemplo clásico) a película de Jean-Claude Sinapi foi acubillándose nas nosas retinas para propoñernos un fermosísimo canto, poético e tráxico á vez, de liberdade e amor.

Un tanto desdebuxada últimamente, da vitalidade amosada polo cinema británico nas duas últimas decadas (Greenaway, Loach, Frears, Sheridan... dannos exemplos a conta gotas) sen dubida é o cinema francés o que ven coller o seu relevo. E isto non só pola sua innegábel dose de calidade, senón tamén mercede á sua constante loita contra o colonialismo e a penetración do cinema americano o que se traduce na defensa a ultranza do seu próprio mercado (mentres no estado español Hollywood copa o 90%, en Fráncia esta penetración representa pouco máis do 55%). Deixando á marxe nomes xa clásicos como os de Chabrol, Resnais, Rohmer, Auteuil, Leconte, Berri ou Deville, os traballos de Erik Zonca (“A vida privada dos anxos”), Mathieu Kasowitz (“O odio”), Agnés Jaoui

conta de discos

Máquinas e follas DIN A-4 Na editorial Kalandraka os libros diríxense a nenos e nenas entre 9 e 99 anos. A árbore das follas DIN A4 é un libro de Carles Cano, traducida por Xosé Ballesteros, que reivindica o direito de sermos diferentes, e que conta coas ilustracións de Carlos Ortin. Texto irónico para primeiros leitores é Máquinas, de Chloé Poizat, que traduce Luisa Morandeira, e que é un bonito catálogo de inxénios poderosos.♦

za. Manuel Maria, ao igoal que outros membros da sua xeración, viveu a tristura e o siléncio da post-guerra, os anos escuros, o piñeirismo e a ilusión da reorganización política do nacionalismo. De todo iso fala nuns versos redicalmente anti-piñeiristas que reflicten o conflito e a ruptura da mocidade nacionalista galega co galeguismo culturalista de Ramón Piñeiro:

Pop emocional desde Ourense Título: A plena sombra.

Grupo: Cosecha roja.

Xa van para alá doce anos que o grupo ourensán Cosecha roja comezou tocar pop e, mália que o recoñecemento público elles tan difícil como para calquer outra banda galega, continuan coa teima non só de facer música, senón tamén de facer discos. Este A plena sombra é unha edición própria, “un proxecto autoxestionado”, din eles, moi coidada en canto ao son e con gravacións realizadas a cabalo entre Vigo e Ourense. Estes doce temas –to-

dos compostos por eles mesmos excepto Como la nube, doutro músico ourensán, Maxin Blanco–, foron gravados ao longo do 2000 dun xeito case artesanal tras dous anos de parón, e só saen editadas trescentas cópias do compacto. Seguen definindo as suas cancións como “pop emocional” ainda que desta vez incorporan nun dos temas unha sección de metales con trompeta, trombón e saxo tenor dos Monforte Horn Emsemble, e máis teclados. Aser Álvarez, Carlos Rego, Xavier Doforno e António Rodríguez forman Cosecha Roja, e hai tres xeitos de conseguir o seu disco, escrebéndolles ao apartado de correos 455 de Ourense, chamando ao teléfono 988 248 900 ou no correo electrónico cosecharoja@mixmail.com.♦

Selección de jazz latino Título: Calle 54.

Autor: Vários.

Edita: Emi.

Ainda se atopa en carteleira Calle 54,

a fita documental de Fernando Trueba adicado ao “jazz latino” e na que xunta a músicos de diferentes xeracións nun estúdio de Nova York durante dez dias. A fita ten tamén o seu dobre CD cheo do ritmo deste estilo nacido en Cuba e Brasil. Pódese escoitar desde a música do discípulo de Dizzy Gillespie, Paquito d´Rivera, até a nova pianista Eliane Elías pasando polo falecido Tito Puente, o home orquestra Chucho Valdés e o eufórico Michel Camilo.

“A finalidade de Calle 54 non é outra que compartir unha festa musical con todo aquel que está disposto. Evitei o didactismo, coida que a música se basta por sí soa”, di Trueba, responsábel da selección musical deste filme.♦

(“Le goût des autres”) ou Robert Guediguian (“A la place du coeur”) confirman a solidez e rigor dunha cinematografia en alza.

“National 7” aparece pois nun panorama xeral que ven sementado de acertos colectivos para ofrecernos unha obra chea de frescura, feita con pouco diñeiro,construida cunha enorme concisión(no relato e na gramática filmica) e premeditadamente sinxela en recursos de estilo e posta en escena pero que atesoura nas suas imaxes os rasgos de identidade dun cinema con maiúsculas.

Concebida inicialmente para ser exibida na televisión e utilizando unha camara de vídeo dixital en non poucos momentos da sua metraxe, a pelicula de Sinapi (baseada nun feiro real), National 7 conta a vida aparece nun dun grupo de enfermos de panorama paralise cere- que ven bral recluidos sementado nun hospital e a sua rebeldia de acertos e rebelión colectivos contra un sis- para tema sanitário ofrecernos hipócrita e convencional, unha obra cando un de- chea de ses enfermos, frescura, o máis lúcido, o máis irreve- feita con rente , o máis pouco “revolucioná- diñeiro e rio”, desexa facer uso do construida seu dereito ao con enorme sexo. Ese in- concisión. tento de volta do revés e subversión das normas morais, sociais, ideolóxicas e sanitárias imperantes nese microcosmos perfectamente edificado sobre pautas ben precisas, só sera aceitado e asumido por unha enfermeira (é unha muller o personaxe máis positivo do filme) que decide atender a sua demanda facilitándolle os servícios dunha prostituta que exerce o seu oficio na estrada National 7. Interpretada de xeito coral por alguns actores non profisionais (auténticos enfermos cerebrais) e outros xa espléndidos dominadores do seu ofício (extraordinários os traballos de Nadia Kaci e Oliver Gourmet como René) esta “opera prima” de Jean-Claude Sinapi é un exemplo de cine anticonvencional e nada compracente, tráxico e cómico ao tempo, ágrio e esperanzado, pero tamén intelixente que circula a contracorrente e que lonxe de aceitar os modelos do cinema comercial e politicamente correctos ao uso, proponos unha participación activa e viva para indagar sobre nós mesmos e sobre algunhas das misérias da condición humana. Película debedora dun certo Buñuel e Fellini , “National 7” é, en suma, unha desas películas que hai que ollar necesariamente, que, feitas con ternura, emoción e compromiso, nos reconcílian cunha arte a cada menos crítica e máis acomodada no horizonte estéril dunha cultura globalizadora e dominante.♦ CELSO X. LÓPEZ PAZOS

11 DE XANEIRO DE 2001

Título: Brian the Brain.

Autor: Miguel Ángel Martín.

Edita: La Cúpula.

Brian vive nunha sociedade na que a exposición ao sol é perigosa polos raios ultravioleta, na que se experimenta sen pudor con virus que causan mutacións xenéticas e onde a aplicación da pena capital a xeito de eutanásia é unha realidade cotiá. O mesmo Brian padece unha malformación desde o nacemento, debido ao traballo da sua nai nuns laboratórios, que fai que parte da sua masa cerebral esteña á vista. Esta característica o converte nun ser especial, superdotado, separado do resto, que vive coa sua nai sometida sempre a extrañas doenzas debido ao con-

táxio dun virus. El é o protagonista desta serie de historietas das que ven de sair o sétimo número en formato “comic book”, publicado por La Cúpula.

Ao autor, Miguel Angel Martín, lévanlle posto moitos calificativos, e non sempre bos. A el mesmo góstalle ser controvertido nas declaracións. “Dame noxo ouvir falar tanto de solidariedade, ecoloxia, ONG e ani-

mais”. O seu álbum Psycopathia Sexualis provocou que a policia italiana requisara en 1998 mate-

rial atopado na casa do seu editor neste país baixo a acusación de apoloxia da violéncia e da pederastia. Non son poucos os que o acusan de que as suas viñetas non teñen “moral” e se exceden de violentas. Sen embargo, xa hai máis de dez anos e no seu único traballo infantil até o momento, Dias Felices, o debuxante de León retrataba a deshumanización e a substitución do cariño familiar pola tecnoloxia dun xeito tal que non deixaba dúbidas sobre a sua denúncia. Martín, un dos debuxantes e guionistas con máis traballo dentro e fóra do Estado, ten un estilo próprio, de trazo moi limpo, que pode transladar tanto a portadas de discos como a cartaces cinematográficos.

Brian, ese neno abandoado e convertido en cobaia por unha ciéncia que non ten piedade, é un dos seus personaxes estrela.♦ A. ESTÉVEZ

Pablo Antón Marín Estrada ‘Escritores e músicos están dando vida ao asturiano’ ✒ A. ESTÉVEZ Con Camiño sen fin Pablo Antón Marin Estrada gañou o prémio Abril, unha iniciativa de seis editoriais do Estado noutras tantas línguas, que ten a avantaxe de funcionar como caixa de resoáncia para o premiado. Esta novela sobre a iniciación dun rapaz asturiano na dura vida do mar, está publicada en galego por Galaxia. Nesta entrevista fala da sua novela e do estado de saúde da escrita en asturiano.

Camiño sen fin, novela xuvenil ou novela a secas?

Desacredito un pouco en que haxa distincións de xénero. Falaria de narrativa a secas. Coido que existe un tipo de leitores xóvenes, que ainda está cultivando o gosto pola leitura, pero o escritor nunca deberia formularse esa diferéncia. Na literatura universal, os libros son bos ou maos, e non sabe de idade.

O mar é un personaxe central da sua novela, cun certo gosto aos libros clásicos de aventuras.

Atraíame o mar real, os puntos onde semella rematar a terra, o Atlántico. Pero é certo que en Camiño sen fin o mar é como unha metáfora da vida, da aventura de facerse adulto. É certo que a eleición que fai o protagonista ao embarcarse é desacostumbrada entre os rapaces de hoxe, pero faino por própria vontade. O mar é o símbolo da vida en literatura.

Xa o sabia Álvaro Cunqueiro cando escrebia As mocidades de Ulises, o mar leva a ser adulto e é unha fonte inagotábel de literatura, só con recriar as histórias que se contan en cada porto.

O barco no que traballa o protagonista opera desde Vigo e vostede encabeza o libro cunha cita de Cunqueiro. Como é a sua relación coa Galiza? E a doutros escritores?

Nas últimas década hai máis olladas mutuas sobre o que se fai na

escrita ou na música en Galiza e Astúries. Os autores galegos como Cunqueiro, Rivas, Fole e Blanco Amor son coñecidos e lidos. Coido que existe un reflexo, unha cercania no só xeográfica, senón de comunicación polo mar. O protagonista vai ao Gran Sol, cando os barcos asturianos xa practicamente non van, asi que me pareceu atractiva a idea de xuntar eses dous mares, tal como é, con galegos, asturianos, marroquinos, portugueses e bascos. Semella que a comunicación intercultural se acaba de inventar, pero o mar xa é desde hai moitos anos unha rede comunicativa.

Pero a consciéncia en Astúrias, por exemplo, respeito ao idioma transformouse nos últimos anos.

A língua non ten un recoñecemento oficial, só está amparada por unha lei de uso que nen garante a sua presenza no ensino,

29

Encrucillada Nº 120. Novembro e Decembro de 2000. Prezo 500 pta.

Edita: Encrucillada.

Como é habitual este último número do ano acolle os relatórios do Foro Relixión e Cultura na Galiza, no que se analizaron os problemas éticos nos ámbitos da economia e a bioloxia e as relacións entre a ética civil e a moral cristiana. Nel participaron Luis de Sebastián, Pilar Núñez–Cubero, Marciano Vidal e Sandra Rodríguez Couso. Victorino Pérez Prieto avalia un documento vaticano contestado, o Dominus lesus, a crónica política chega da man de Agustin Diaz e Bernárdez Vilar fai un repaso das últimas novas culturais.♦

RGT Nº 24. Outono de 2000. Prezo 800 pta.

Dirixe: Antón Lamapereira.

Edita: A.C. Entre Bambalinas.

O consello de redacción de RGT coidou de importáncia reflexionar sobre o rol que pode cumprir o teatro na guerra e publica sendas colaboracións sobre este arte durante o 36 e no conflicto dos Balcáns.

Reseñas do

Festiclown, celebrado en Pontevedra, o Festeixo, en Viana do Castelo e información sobre a III Feira do Teatro Ciudad Rodrigo. A Revista Galego do Teatro presenta ao tempo unha colaboración solicitada á directora da Compañia Bin Kadi So de Abidxán (Costa de Marfil) sobre a elaboración dunha estética teatral basada nas dramatizacións da vida cotiá africana.♦

Análise Empresarial Nº 30. Ano 2000. Prezo 750 pta.

Dirixe: Afonso Ribas Fraga.

Edita: Uniproeditorial.

É difícil que un libro en asturiano atravese as fronteiras dentro do Estado.

Ultimamente asistimos a unha reacción que intenta mergullar a diversidade da península, incluído Portugal. Esa vaga medra co ánimo de fundir culturas e histórias. Provoca que as diferentes culturas do Estado se desenvolvan en compartimentos estancos, dos que é moi difícil sair.

Por esta razón o prémio Abril é unha excepción, permite diferentes edicións dunha obra en castelán, catalán ou aragonés.

Nº 969

O coRdeL

Banda Deseñada Brian, o neno cobaia

●

nen os direitos dos astur-falantes.

Houbo todo un movemento cultural hai dous anos que espertou o que estaba adormecido desde os primeiros anos da transición.

No ámbeto da criación literária, musical ou no cine, ainda en cueiros, estase vivindo unha das mellores épocas. Empézanse a coñecer aos escritores en asturiano e no ámbito da música aséntase unha corrente que comezou hai anos, coido que xa podemos asirnos a algo porque unha das escasas posibilidades de que esta língua sobreviva son as manifestacións culturais. Que non sexa un valor sentimental, senón que esteña viva.

Vostede colabora con Les Noti-

cies. Tamén son importantes os meios de comunicación.

Agora xa temos algunha rádio e algunha publicación, como o semanário Les Noticies, que turran polo idioma. Poden axudar a que sexa unha desas linguas que non vai morrer nos vindeiros 50 anos. Pero é certo que hai outra realidade, a da maioria dos méios, que lanzan os seus proxectis contra todo o que sexa diferente. No caso de Les Noticies, mantense ben gracias, en parte, a un público fiel que o apoia como un dos poucos xornais en asturiano e de propriedade asturiana, e un méio importante para as expectativas que se abren na ♦ língua e na cultura asturiana.♦

Santiago Lago compara a evolución das rendas per capita de Galiza e España nos últimos quince anos e Ramón Yáñez fai unha análise económica financieira do sector galego da construción. Entre outras aportacións esta revista galega de economia e ciencias sociais recolle o traballo de Robert Boyer que estabelece como desafios para o século XXI disciplinar as finanza e organizar a internacionalización e o de Nemesio Barxa que escrebe sobre os “direitos comunais amenazados en Gallaecia”. Pode atoparse tamén un artigo de

30

11 DE XANEIRO DE 2001

●

Nº 969

A Nosa Terra promoveu as principais exposicións e distribuiu máis de 320.000 libros dos títulos publicados sobre Castelao. Na fotografia, o Presidente da Real Académia Galega, Francisco Fernández del Riego, nunha das mostras.

O ano no que comemoramos a Castelao e a Murguia Institucións e entidades fan balance das celebracións do 50 aniversário da sua morte ✒ C.V. O 7 DE XANEIRO DO 2000 CUMPRÍANSE CINCUENTA ANOS DO PASAMENTO DE CASTELAO EN BUENOS AIRES E BOTÁBASE A ANDAR UN ANO NO QUE SE IA COMEMORAR A SUA FIGURA DESDE DISTINTAS ENTIDADES E ORGANISMOS. O CONCELLO DE PONTEVEDRA ADIANTÁBASE A DECLARAR OFICIALMENTE O ANO CASTELAO E, MÁLIA A DÉBEDA DE RECOÑECIMENTO INSIndiscutíbel foi o protagonismo de Castelao na programación do ano do Concello de Pontevedra. Despois de protagonizar o fito histórico de que o pleno municipal aprobase por unanimidade a declaración institucional do Ano Castelao comezaron as celebracións que se ian encamiñar a divulgar a sua figura no conxunto da povoación. “Conseguimos chegar a un público que descoñecia a Castelao através de exposicións, charlas, publicacións ou o roteiro que percorre os espazos emblemáticos da sua biografia na cidade. Encamiñamos

a programación preferentemente á xente máis nova para aproximala á figura de Castelao e niso investimos todos os nosos esforzos” explica o concelleiro de Cultura pontevedrés, Luis Bará que entende o proxecto como “un labor a seguir que terá a sua continuación neste ano 2001”. Valora tamén o concelleiro a aprobación por parte da corporación ao completo da declaración de Ano Castelao que, segundo afirma, “foi a primeira pero, ainda que non se secundase oficialmente por outras institucións si se adoptou esa denominación”.

TITUCIONAL, A DENOMINACIÓN PRENDEU EN MULTITUDE DE ACTIVIDADES.

REMATADO

O

ANO, OS PROMOTORES DAS COMEMORACIÓNS AFIRMAN QUE A EFEMÉRIDE SÓ PODE SER ENTENDIDA COMO UN PONTO DE PARTIDA PARA SITUAR A CASTELAO NO POSTO QUE MERECE DE FIGURA NACIONAL.

O ANO FOI TAMÉN PARA CELEBRAR A MANUEL MURGUIA, DIA DAS LETRAS GALEGAS.

FIGURA CLAVE DO NACIONALISMO A QUEN SE LLE ADICOU O

En miras ten o concello de Pontevedra promover a criación “dunha institución e espazo físico que recolla a sua obra e legado e que non sexa só lugar de exposición senón tamén ponto de encontro vivo de investigación e estudo dunha das máis relevantes personalidades da nosa história. Defendemos que se poñan os meios necesários para constituir ese centro pero depende tamén do papel que xoguen a Xunta e a Deputación de Pontevedra, depositárias de grande parte da sua obra”. Na estela do Ano Castelao entregarase o próximo dia

30 de Xaneiro o prémio Sempre en Galiza de ensaio e celebrarase os dias 25, 26 e 27 un congreso homenaxe ao exílio galego. O Concello de Pontevedra continuará organizando os roteiros pola cidade e responderá ás demandas que chegan de todo o país para as exposicións As imaxes de Castelao e Castelao e Nós.

O presidente da Fundación Castelao, Avelino Pousa Antelo participou neste ano en máis de meia dúcia de actos en Pontevedra. Aporta o dado para dar conta da amplitude do

programa que se desenvolveu no concello no que Castelao viviu a sua etapa máis productiva. En total, Pousa Antelo ten contabilizada a sua preséncia en 58 actividades relacionadas co autor de Sempre en Galiza, e o número dálle medida dunha comemoración da que destaca a “importante receptividade por parte da xente.

Nunca se fixo nada parecido pero o tema non está esgotado porque queda obra espallada na guerra e ainda está por facer a sua biografia completa. O ano non rematou nen remata(Continua na páxina seguinte)

11 DE XANEIRO DE 2001

(Vén da páxina anterior)

rá”. Pousa Antelo anota que nos obxectivos da Fundación está a criación dun equipo no que participarian Henrique Monteagudo, Xosé Manuel Núñez Seixas e Miguel Anxo Seixas que se encargarian de coordenar a elaboración da biografia. Outra das teimas da Fundación que ficou adiada das comemoracións era converter a casa natal de Castelao en Museo para o que contaban co apoio verbal de Teresa Castelao antes da sua morte. Problemas da herdanza familiar están a poñer atrancos a que este proxecto se materialice.

Tamén entende Pousa Antelo que o ano se pecha cunha importante asignatura pendiente.

“A obra de Castelao merece ser exposta dignamente. Molestou cando o dixen pero agora o repito. Se o Museu de Pontevedra non logra unha instalación merecente calquera entidade teria que abordar ese labor obrigado para a altura da sua obra” afirma o presidente da Fundación Castelao.

Que fixo a Xunta?

Por iniciativa do BNG todos os grupos parlamentários aprobaron a declaración de toda ou parte da obra de Castelao como Ben de Interese Cultural. A deputada nacionalista Pilar Garcia Negro, promotora da iniciativa, laiase agora de que a “Xunta non fixo nada para materializar esa resolución aprobada pola cámara, limitouse a cumprir de forma escuálida co congreso de Rianxo sen estar á altura da necesidade de que Castelao sexa reapropriado polo povo galego. Agora o grande antagonista político que é Manuel Fraga apresenta as suas obras e nós lembramos que Castelao non pode ter data de caducidade nen se pode monopolizar a sua figura”. A Consellaria de Cultura rexeitou valorar o alcance da celebración do Ano Castelao.

Pero a deputada dirixe tamén as suas observacións ao nacionalismo que, ao seu ver, ten

que “redobrar esforzos para suplir unha caréncia histórica evidente que é o descoñecimento cultural do país. Castelao non é arqueoloxia, a sua obra pode por de relevo moitos aspectos políticos, económicos e culturais da Galiza actual”.

Queda por facer, para Pilar Garcia Negro, “un labor de anos que se ten que centrar en exixir, entre outras cousas, unha maior preséncia no ensino, a circulación da sua obra, o recoñecemento institucional como personalidade principal do século XX e publicación de edicións populares da sua obra de maneira que sexa reapropriado por todos os galegos e galegas como figura referencial indispensábel para entendernos hoxe”. A mesma continuidade exixe para a figura de Manuel Murguia xa que, ao seu ver, a comemoración do Dia das Letras Galegas non abondou para colocalo no lugar que merece na história política e cultural do país.

O presidente da Académia Galega, Francisco Fernández del Riego relaciona a proximidade das duas figuras. “Murguia foi o grande precursor, un home entregado ao país que sacrificou a sua vida por Galiza. Castelao admirábao profundamente. Este foi, sen dúbida, un ano importante” valora del Riego, para quen as celebracións do ano “repercutiron no ambiente, hoxe a xente sabe quen é Castelao, nada a ver co que acontecia nos anos cincuenta cando ninguén coñecia o seu nome”.

Un ponto de partida necesário “De agora en adiante a interpretación que se faga de Castelao vai estar documentada”.

Asi destaca o presidente do Consello da Cultura Galega e director da editorial Galáxia, Carlos Casares a publicación das Obras de Castelao que se apresentaron no remate do ano. “Aqui está todo Castelao, o que quede por publicar non vai modificar en nada o seu coñecimento. Coa edición da co-

Ruas de Rianxo engalanadas cos debuxos dun dos seus fillos predilectos.

rrespondéncia queda exposto o seu pensamento igual que a relación dos galeguistas de Buenos Aires e o interior. Até agora falábase de Castelao de memória e con certa irresponsabilidade. Agora xa non se pode especular” defende Casares.

“Castelao é unha figura xigantesca que non precisa ser mitificada. Coa documentación na man vemos que estamos diante dunha persoa fiel aos seus princípios republicanos, idealista e pouco pragmático para ser político” afirma Carlos Casares quen non dubida en sinalar a Castelao e Rosalia como as duas figuras que a xente escolleria para simbolizar Galiza. Se o ano serviu, ao dicer do presidente do Consello da Cultura, para estabelecer unha base documental completa do autor de Cousas da vida, queda pendente a elaboración dunha biografia completa, o estudo profundo do seu pensamento político á vista dos novos dados e a exposición digna da sua obra.

A Asociación Sócio-Pedagóxica Galega despregou durante o ano un amplo abano de actividades arredor da figura de Castelao. Comezou a fins do 1999 coa celebración dun congreso en colaboración coa Universidade da Coruña e promete continuar coa actividade xa que, segundo afirma o presidente da AS-PG, Alberte Ansede, “compre seguir para situar a Castelao no lugar de referéncia que merece. Non se fixo máis que comezar e asi o 2000 non pode senón ser entendido como ponto de partida para comemoralo”.

Ansede destaca o valor académico dos congresos organizados en colaboración coa Universidade da Coruña e o Concello de Pontevedra pero amosa tamén a releváncia desde o ponto de vista educativo do labor da AS-PG á hora de difundir a obra de Castelao a meio de audiovisuais, exposicións e demáis publicacións que xuntaron un material que agora se está a distribuir nos centros escolares.♦ A.N.T.

●

Nº 969

31

Primeira grande homenaxe ao exílio galego Un Congreso lembrará en Pontevedra a diáspora dos demócratas galegos Trinta especialistas, historiadores e investigadores, acudirán os dias 25, 26 e 27 de Xaneiro a Pontevedra para participar na primeira gran homenaxe institucional que se lle fai ao exílio político galego (1936–1975). O Concello, responsábel da organización xunto coa Universidade de Vigo, adícalle esta primeira edición á Bibiano Osório Tafall, primeiro alcalde da cidade democraticamente eleito e presidente da Asemblea de Municípios de Galiza, que morreu no exílio mexicano.

Manuel Portela Valladares, Sebastián González, Xerardo Álvarez Gallego, Ramón de Valenzuela ou Arturo Souto, son outras das figuras ligadas a Pontevedra que ocuparán lugar neste evento que se vai celebrar no Pazo da Cultura e que promoven A Nosa Terra e a asociación cultural Maio Longo. “Con este Congreso as entidades organizadoras e o Concello de Pontevedra en particular tentan restaurar a memória de figuras claves da noso pensamento político e cultural, obrigadas a exiliarse a causa da rebelión militar do 36 e a posterior dictadura franquista silenciadas tamén na restauración democrática”, explica Xosé Enrique Acuña, membro do Comité Organizador, quen destaca que tamén por vez primeira o exílio se vai abordar desde a sua verdadeira dimensión política e non somentes a partir do labor criativo e literário desenvolvido polos seus protagonistas máis relevantes.

As sesións académicas comezan o Venres 25 de Xaneiro pola mañá cunha conferéncia de apertura a cargo de Isaac Diaz Pardo e o evento clausúrase coa intervención de Baldomero Cores Trasmonte, que falará sobre Osório Tafall. As comunicacións programadas pasarán revista a diferentes aspectos do exílio galego nos países americanos e europeus.

Impartirán conferéncias investigadores como Xosé Luis Axeitos, Marcos Valcárcel, Xosé Manuel Maceiras, Marga Romero ou Ricardo Gurriarán. Os debates máis políticos do exílio serán analisados desde as ponéncias que apresentan Bieito Alonso, Núñez Seixas, Xo-

sé Carlos Garrido Couceiro, Xulio Rios e Gustavo Luca de Tena.

Do mesmo xeito, as diferentes ideoloxias que concurriron na diáspora serán estudadas nas conferéncias de Víctor Santidrián, Dionísio Pereira, Xosé Estévez e Lois Domínguez Castro. Outras contribucións virán da man de Antonio Piñeiro, Lois Pérez Leira, Xosé Enrique Acuña, Manuel Pérez Rua, Miguel Anxo Fernández e Anxo Angueira.

Homenaxe ás mulleres O Congreso quere ser tamén homenaxe ás persoas que tiveron que abandonar o país pola persecución política. A organización convidou con este obxectivo a diversas persoas que viviron a grande diáspora que comezou en 1936. O recoñecemento institucional celebrarase na xornada do Sábado 27 a meio dunha unha mesa redonda e coa presenza de Maruxa Seoane, Mariví Villaverde e Chonchiña Comesaña, testemuñas vivas da diáspora arxentina e mexicana.

O Congreso Homenaxe ao Exílio Galego vai incluir actividades paralelas, unhas proxeccións cinematográficas dedicadas a figura de Carlos Velo e un concerto fin de congreso a cargo de Liorna. Ao tempo abrirase a mostra comisariada por Lois Pérez Leira, responsábel da CIG–Emigración, Homes e Mulleres do exílio galego, un percorrido fotográfico e biográfico polas máis significativas figuras exiliadas. Outra exposición que se poderá visitar é a que preparou Andrés Fernández Placer sobre Ramón de Valenzuela.♦

TABELA DAS LETRAS FICC IÓN 1. A MAN

5. ÉBORA X.C. Caneiro Xerais

3. ANTROPOLOXIA DE GALICIA Mariño Ferro Xerais

DOS PAIÑOS

4. A GUERRILLA

Manuel Rivas Xerais

2. EXPEDIENTE ARTIEDA Luís Rei Núñez Xerais

4. NA MALETA

ANTIFRANQUISTA

NON FICCIÓN 1. CRÓNICA DO FOLK GALEGO

Xurxo Borrazás Sotelo Blanco

X.M. Estévez & O. Losada Tris Tam

3. AS RULAS DE BAKUNIN

2. OS CASTROS

Antón Riveiro Coello Galaxia

Xulio Carballo Arceo A Nosa Terra

DE MARIO DE LANGULLO

António Téllez A Nosa Terra

5. BREVE HISTORIA DE GALICIA Francisco Carballo A Nosa Terra

GALEGOS

Librarias consultadas: Cartabón (Vigo). Couceiro (A Coruña). Michelena (Pontevedra).

Pedreira (Santiago). Souto (Lugo). Torga (Ourense).

32

11 DE XANEIRO DE 2001

●

Nº 969

✒ P. BERGANTIÑOS

GALEGO.

NA OBRA O GALEGUISMO NA PROVINCIA PONTEVEDRA (1930-1936), PUBLICADA POR DO CASTRO, O AUTOR EXPLICA A MADURACIÓN DESTE M O V I M E N T O , A E V O L U C I ÓN C O N G R E S U A L , IDEOLÓXICA E ORGÁNICA DO PG, ADEMAIS DA ACTIVIDADE DOS GRUPOS GALEGUISTAS NA PROVÍNCIA. DE

DA MAN DE PAZ ANDRADE, LOSADA DIÉGUEZ, B ÓVEDA , C ASTELAO E F ILGUEIRA V ALVERDE , CARLOS A. ANTUÑA MERGÚLLASE NA CONFORMACIÓN POLÍTICA E SOCIAL DO NACIONALISMO

O seu traballo constitue a primeira monografia específica sobre o Partido Galeguista en Pontevedra.

Carlos A. Antuña

‘O Partido Galeguista levou o galeguismo a toda sociedade’

Pontevedra na época que eu analizo era un referente dentro do nacionalismo. Hai que ter en contra que entre os anos 1930 e 1931, unha vez pasada a Ditadura de Primo de Rivera, nesta província agromaron unha manchea de grupos galeguistas, especialmente en Vigo, que estaba o Grupo Autonomista de Paz Andrade, e en Pontevedra que estaba o de Bóveda, Castelao, Filgueira. Nesta cidade mesmo habia unha asociación cultural que era Labor Galeguista e criouse o denominado Partigo Galeguista de Pontevedra (PGP). Parecíame interesante estudialo, mesmo Risco decia que nestes anos Pontevedra foi a ponta de lanza do galeguismo, asi como con anterioridade foron Coruña, Santiago ou Ourense.

Antes da fundación no 1931 do PG como era a situación do galeguismo?

Houbo momentos da Ditadura de Primo de Rivera nos que o movimento estaba bastante adormecido. Nos primeiros tempos algunha xente do galeguismo, como Losada Diéguez

ou Risco, colaborou, entre aspas, co réxime. Primo de Rivera prometeu unha descentralización rexional e eles, por dicilo dalgun xeito, crérono. Risco entrou na Deputación Provincial de Ourense e Losada na de Pontevedra, pero apartir do 1925 déronse conta de que aquelo non ia a ningures e dimitiron.

Despois dun tempo de parálise, nos anos 30 e 31, antes da fundación do PG, o galeguismo rexurdiu con bastante forza, non só na província de Pontevedra.

No momento no que chegou a República, viron o ceo aberto e lanzáronse á defensa de Galiza.

De feito, nas Cortes Constituíntes estivo Castelao. No mes de Decembro os diferentes grupos confluíron no PG. As bases teóricas do nacionalismo xa estaban estruturadas desde antes pero estes dous anos foron importantes para o agromar, renacer da defensa das peculiaridades de Galiza.

que permita, por exemplo, recuperar a língua e a cultura, loxicamente tiñan que ter poder político. Como acadalo? Pois participando en eleicións e abrindo o Partido. Nos últimos tempos xa empezan a afiliarse campesiños, labradores, mariñeiros.

Como afecta a chegada da II República?

E cal vai ser a implicación do PG na Frente Popular?

A República e a sua Constitución –ainda que non era a Constitución que querian os nacionalistas, porque non recoñecia un estado federal– favoreu moito ao galeguismo. Permitia o recoñecimento das autonomias rexionais e posibilitou a sua recuperación. Pero dentro da República haberia que falar de diferentes etapas. Nas eleicións de 1933 gañan as dereitas e van pasar perto de tres anos até que o Estatuto teña visos de ser aprobado. Ao redor dos anos 1934 e 1935 o nacionalismo adquiriu un novo pulo. Déronse conta de que tiñan que abrirse moito máis ao povo, chegar ás masas, porque se non todo o que desexaban para Galiza, o próprio Estatuto, ia ser difícil de acadar.

A colaboración coas forzas de esquerda, que despois se traduce na entrada na Frente Popular, foi o motivo principal da escisión ou da ruptura da Direita Galeguista. O PG rachaba e iso era negativo pero pragmáticamente tivo dous factores altamente positivos. Primeiro que grácias a esa colaboración se consegue a aprobación do Estatuto e segundo que catro representantes do galeguismo entran nas Cortes: Castelao, Suárez Picallo e Vilar Ponte, ademais de Alonso Rios, que ia polos agrários.

Pode dicirse que o PG chegou a superar o carácter elitista que caracterizou ás Irmandades da Fala?

No PG entrou moita xente e contra o final chegou a ter máis de tres mil afiliados. Nun primeiro momento os seus membros víanse como unha minoria dirixente, pensaban que o primeiro que tiñan que facer era criar a consciéncia de que Galiza era unha nación, de que tiña unhas peculiaridades. Pero moitos deles déronse conta de que sen ter poder político, representantes nas Cortes e poder de convocatória no próprio país, todo o que querian facer ia ser complicado. Daquela xurdiron as tensións. Risco, por exemplo, dicia que se se participaba en política e o Partido se abria ás masas ian perder un pouco de pureza. Por outra banda mantiña que participar nunhas eleicións estatais dictadas desde o Governo de Madrid, supuña desvirtuar o nacionalismo. Pero Bóveda e Castelao sobretodo chegaron a conclusión de que para que exista unha lexislación adecuada

A importáncia do PG en Pontevedra refórzase con figuras como Castelao, Bóveda ou Víctor Casas.

Evidentemente. Neste sentido e sen desmerecer a importáncia de Castelao, desde o nacionalismo galego deberia promocionarse máis a figura de Bóveda. Levou a responsabilidade de organización e sen el a aprobación do Estatuto seria máis complicada e lenta.

Foi o alma mater nas discusións e levou todo o peso, incluso co combate ideolóxico con representantes de outras forzas políticas. Como dicia Castelao, Bóveda era o motor de explosión.

Xa para rematar, foi quen o PG de ilusionar a sociedade do seu tempo?

O problema do PG nun primeiro momento era o de conseguer chegar ás masas. Nas vilas e nas cidades era máis doado que no rural polo caciquismo. O cacique conseguia logros porque tiñan influéncia nas Deputacións e os labradores, sen información de primeira man, confiaban nel. De aí que Bóveda, a raíz desa IV Asemblea propuxera a criación de grupos galeguistas sobretodo no rural. Ainda asi nos últimos anos aumenta a base de afiliación de labregos, campesiños, pequenos proprietários. Tamén aumentou nas eleicións de 1936 grácias a formar parte das listas do Frente Popular pero tamén é un signo de que a xente respeitaba aos galeguistas que integraban esas listas. Como me dicia Fernández Del Riego, nunha entrevista, as clases populares tiñan o sentimento pero non a consciéncia de Galiza. Comentaba a anécdota de que os votos non se correspondia coa xente que ia aos mítines. O que si é certo é que contra o final, o PG empezaba a ser un partido interclasista porque tiña afiliados de todos os sectores e ia cara a sua madurez.♦

11 DE XANEIRO DE 2001

O manexo da língua e a noción de economia. O meu estilo tende a ser o menos barroco posíbel. Para min o mellor xeito de escreber é o da simplicidade. O máis difícil de conseguir na escrita é a transparéncia. Un dos nosos autores de estilo máis fácil e máis fluido é Eça de Queiroz e abonda ver as probas que el facia para comprobar a cantidade de veces que correxia os textos para lograr esa transparéncia. En O Trono do Altíssimo eliminei a personaxe dun rapaz que tiña conseguido a simpatia dos leitores e houbo quen me chamou a atención polo feito de non ter seguido con el. A personaxe non era esencial e. se continuase, o libro perdiase, desaparecia a noción de economia que para min é central e que aprendin no xornalismo. Tamén acontece que personaxes secundárias poden, no transcorrer da escrita, pasar a ter máis relevo porque a liña non é fixa pero, a pesar diso, non gosto comezar a contar unha história e rematar contando outra distinta.

En Os comedores de Pérolas recria os últimos tempos de Macau baixo bandeira portuguesa.

Afirma tamén que está máis cerca de Angola, Cabo Verde ou Moçambique que de Europa.

A. PANARO

João Aguiar

‘A literatura pode levar a história ao corazón das persoas’ ✒ CARME VIDAL JOÃO AGUIAR É UN DOS NARRADORES MÁIS LIDOS EN PORTUGAL. TÍTULOS COMO A VOZ DOS DEUSES OU O S C OMEDORES DE P ÉROLAS FAN DO AUTOR UN CRIADOR QUE CONVERTIU A NOVELA HISTÓRICA EN ÉXITO DE VENDAS. AGUIAR VEN DO XORNALISMO, ACTIVIDADE NA QUE AFIRMA TER APRENDIDO A ECONOMIA E O MANEXO DA LINGUAXE, PERO XA HAI TEMPO QUE DECIDIU OPTAR POR SER UN ESCRITOR DE PROFISIÓN E, PARA ISO, GÁBASE DE TER CONTADO COA FIDELIDADE DOS SEUS LEITORES. Vostede é un escritor profisional. Muda esa condición a dinámica da escrita?

Non é unha condición cómoda pero optei por ela cando atravesei unha situación difícil como xornalista. Coincidiu con que os meus libros comezaban a render o suficiente e intentei aguantar. Obriga a traballar máis pero eu teño a sorte de ter un público fiel, unha série de persoas que compran un libro meu por princípio. Acontece tamén que non teño ningun título morto, todos se están a reeditar.

Caso, por exemplo, do romance A Voz dos Deuses, a novela histórica inspirada en Viriato que vostede conseguiu converter en éxito de vendas.

En Portugal vai polas 22 edicións. Entendo o seu éxito pola resposta á necesidade de recuperar o pasado perdido, a herdanza que tiñamos negado. Viriato era considerado un heroi portugués con aquel folclore nacionalista salazarista, mais non se sabia nada del. Respondia tamén á afirmación da portugalidade e recu-

sa da españolidade. Pensei que tiña grácia recuperalo e din cun Viriato que nada tiña a ver co que me ensinaran, un grande estratexa e unha personaxe moi interesante que gostou ao público e se converteu en libro de leitura obrigada no ensino.

mensaxes que nos chegan da propaganda, da publicidade, e ese coñecemento é esencial para que unha sociedade funcione de xeito soberano e non só como mercado de consumo.

Vostede investiga e documéntase sobre os feitos. É iso obriga do novelista á hora de abordar a história?

Abrir a porta da história ao grande público, mostrar que non ten por que ser aburrida. Quen aprende história? As crianzas na escola e, excepto casos particulares, sempre de forma pouco ilusionante. A literatura pode levar a história directamente ao corazón das persoas. Contar as histórias da história. A literatura non ten regras, pero eu intento unha no que se refire á novela histórica: non dar infomacións erradas.

Cando un romance esixe que invente, que me desvie dos feitos, fago anotacións para explicalo.

Non ten por que ser obriga do novelista, pero é a miña opción.

Gosto da história, é unha paixón e coido que ten unha grande función práctica. A pesquisa non é contrária ao traballo de ficción. O ambiente criado para un romance pode vir moito da imaxinación pero tamén de criar imaxes concretas. Se recrio un banquete da Idade Meia e poño patacas na comida non é xa unha información errada senón tamén un escenário mal criado porque daquela non habia patacas. A investigación axuda na construción da própria ficción.

O coñecimento da história é tamén o que marca a diferéncia entre o rebaño e o eleitorado, o que nos permite relativizar as

Que pode facer entón a literatura?

Ten tamén unha longa traxectória como xornalista en distintos meios e países. Que lle deu o xornalismo para a sua carreira literária?

Son portugués e o noso drama é querer ser todo e estar en toda parte ao mesmo tempo sen deixar de ser nós mesmos. Queremos facer mal e ben en todas as partes do mundo, adaptarnos á vida das várias sociedades e continuar sendo rigorosamente o que eramos antes. Balanzar entre ser portugués, caboverdiano ou timorense é un sentimento difuso do que gosto.

Especialmente de África.

Porque ali vivín e considero que África marca ás persoas. Ninguén sae como entrou, pode odiar a experiéncia ou ficar marcado por ela positivamente, como a min me aconteceu. Debo moito a Angola, ali madurei e eliminei moitos preconceitos. Os últimos anos anteriores ao 25 de Abril en Luanda foron tempos dourados. Sabiamos que aquilo non era unha sociedade perfecta mais tiñamos a esperanza de que estabamos a só dous pasos de resolver o problema de xeito harmonioso, ainda que logo nos enganaramos. En Luanda vivia de xeito máis libre que en Lisboa, mesmo do ponto de vista da diferenciación social. O ambiente era máis aberto e os cafés que frecuentaban ou o xeito de vestir eran os mesmos que os dos obreiros. Como portugués, estou máis cerca dun caboverdiano ou un angolano que dun alemán.

●

Nº 969

Dille Berce ao Inimigo

Os corenta anos de Balbino É o libro máis lido e máis vendido da literatura galega. Máis de trescentos mil exemplares dan unha razón coa poboación do país da que non disfruta nengun outro título. Memórias dun neno labrego de Neira Vilas ven de cumprir o pasado 5 de Xaneiro corenta anos e o seu protagonista, o neno Balbino, non daria recoñecido agora o ritmo de vida da sua aldea. Moitas son as cousas que mudaron pero o relato da história de Balbino segue conmovendo igual que cando foi publicado. Memórias dun neno labrego seria calificada de “ruralista” e de certo o era. Deixaba a pegada da vida da aldea, un mundo a piques de esmorecer que Neira Vilas recolleu nos seus textos. Realidade pura que hoxe se descoñece pero que peta igual no corazón. O autor de Gres adiantouse aos grandes nomes da novela de non ficción americana e do novo xornalismo como Tom Wolfe, Truman Capote ou Norman Mailer pero do que deixaba constáncia era dun tempo noso. Se o que distingue á literatura de calquer outro texto é a evocación, abofé que a história da novela de Neira Vilas evoca.

Boa literatura que se conserva fresca a pesar das enrugas que xa pronto lle irán saindo ao Balbino.♦

CANTINA MEXICANA

Está considerado como escritor tardio. Comeza a publicar con corenta anos e defende que a madurez fai ben para a literatura.

Coido que a madurez é esencial, pero con isto non quero dicer que non haxa bos escritores novos.

Sinto que a min os anos me fixeron ben, que houbo un anxo detrás miña que sistematicamente me impediu publicar até que conseguin a madurez. Para min foi tarde, pero non chega coa mesma idade a todas as persoas.♦

Rua Martin Codax vigo

33

34

11 DE XANEIRO DE 2001

●

Nº 969

Mirari Garcia de Cortázar e Urtzi Urrutikoetxea

‘A literatura en euskera está superando os complexos de homologarse coa española’ ✒ PAULA CASTRO

Urtzi e Mirari comparten várias características en comun. Os dous son bascos, os dous son poetas e os dous publicaron o seu primeiro libro nos anos 90. Pero agora comparten, ademais, espazo na primeira antoloxia galego-euskera de poesia, A ponte das palabras, publicada por Letras de Cal. Ambos analisan a situación na que se atopa a criación literária en Euskal Herria e como esta se pode ver condicionada pola política lingüística que se implante nas áulas.

Como calificarian o estado de saúde da criación literária en euskera?

Mirari Garcia de Cortazar: Está subindo tanto o nível dos escritores como o dos leitores. Pero esta situación correspóndese sobre todo coa novela. Canto ao teatro pódese dicer que está practicamente desaparecido. O único que se publica son duas obras ao ano, como resultado dun concurso literário. Nestes últimos anos non sairian publicados máis de dez libros.

Urtzi Urrutikoetxea: Hai unha certa eufória e agora valórase máis o que se consume que o que se produce. Tamén se están superando os complexos de homologar a produción en euskera coa produción en español. Nunca se poderá e ademais non é necesário e menos comparándose cun idioma que ten moitos máis millóns de falantes que nós. O que hai que valorar é o incremento do número de autores, o que demonstra que a escola está dando os seus froitos e agora o fundamental é asentar leitores. O que se publica maioritariamente son os xéneros que máis se consumen, se tomamos como referéncia o que ocorre con outras línguas, narrativa, sobre todo.

A poesia ten un público, polo xeral, máis minoritário. Cal é a sua situación?

UU: Atópase nun momento perigoso, porque tal e como acontece coa narrativa, preténdeselle buscar rendibilidade e non é posíbel. Segue sendo minoritária e non se pode falar nen de grandes edicións

M

EU

nen de grandes cantidades de libros. No caso da narrativa, favorécelle o seu consumo en coléxios, pero no caso da poesia iso non existe. Si houbo experimentos ou híbridos que poderian ser interpretados como síntoma dos complexos que padece a poesia fronte outros xéneros literários, combinando con músicas, videocriación ou diapositivas. A produción, nalguns momentos estáncase e o que se pretende con estes experimentos é socializala, sacala un pouco das bibliotecas e acompañar asi os recitais para atraer máis público.

MGdeC: Ese, digamos, espectáculo, está tendo un éxito bastante importante. Nos povos pequenos, onde a vida cultural era moi reducida, probouse con esta experiéncia e criouse unha rede que serviu para dinamizar a vida cultural, co que se tirou algo positivo para todos.

A saúde da produción debe ir acompañada dun índice relevante de leitores. O idioma supón unha dificuldade engadida?

UU: Ainda que os índices de leitura son, en xeral, reducidos, canto a leitura de xornais os índices son os máis elevados do estado. O que hai que ter en conta é que dos falantes non todos len ou escreben en euskera, o que reduce considerabelmente o número de leitores. Sen embargo, pode resultar paradóxico que o único xornal diário en euskera ten unha tiraxe aproximada de 12.000 exemplares, deses 12.000 haberia que acotar tamén aos que len literatura.

SANTO, MIÑA SANTIÑA FRANCISCO ANT. VIDAL

O santo Amaro e o paraíso

Santo Amaro é un destes santos de vida tan lendaria que chega a confundirse con todos cantos igual nome; e así como hai un, fillo dun carboeiro, invócase ao deste día como patrón dos carboeiros, e como hai outro que morreu martirizado nun caldeiro onde o moeron con bolas de chumbo, tamén o poñen por patrón dos follalateiros e dos caldereiros.

Este Santo Amaro do quince de xaneiro, que se representa con longas barbas, hábito bieito, báculo e mitra de abade, era fillo dun rico romano, e un dos máis adiantados discípulos de san Bieito, con quen aprendeu que a vida monástica non é máis que unha aprendizaxe para vivir no paraíso; polo que o seu mestre lle encargou a fundación e xerencia de varios mosteiros en Italia e Francia, entre os que debemos resaltar o primeiro mosteiro bieito, no lugar Ganfleuil, na diócese de Angers, despois dunha dura disputa con outro candidato que non compartía co futuro santo o mesmo punto de vista.

Solucionaba toda discrepancia e

O san Mauro da silleria do coro de San Martiño Pinário en Santiago.

ticas intrigas políticas, se embarcou con rumbo a Oriente, desexando encontrar ese paraíso onde viviran os pais da humanidade.

Despois de pasar mil calamidades polo mar adiante, chegaron a unha patria que, segundo os mariñeiros, era o fin do traxecto.

Amaro, crendo que a voz de Deus o chamaba para lle mostrar o ansiado Edén, desembarcou e subiu a un monte próximo, ata ver, do outro lado da montaña, un fermoso val rodeado dunha muralla de prata pulida.

despois de asegurarse de que aquela abadía só seguía a orde de san Bieito, Amaro cedeulle a dirección do cenobio a un monxe adicto e el marchou a facer vida solitaria.

Conta unha lenda recollida por don Leandro Carré, de cando este santo, a quen se invoca contra os padecementos do ácido úrico e a ronqueira, xa retirado das monás-

Amaro agradeceu a Deus a marabillosa visión, pero levado da curiosidade acercouse á porta daquel recinto e chamou con insistencia para que lle abriran, para que lle permitiran ver de cerca o Paraíso que todos ansiamos e nos imaxinamos de mil maneiras distintas. Pero o porteiro do recinto impedíalle traspasar aquela porta, reservada só para as almas dos xustos, e el era un simple mortal.

Tanto rogou o peregrino, que o santo porteiro, apiadado dos sa-

crificios que pasara para chegar ata alí, permitiulle mirar un pouquiño por unha físgoa.

Foi un anaquiño, tanto como dura un suspiro; e a rendixa pechou obrigándoo a tornar á praia.

Volveu desconsolado. ¿Como lle ía explicar aos seus mariñeiros o da fugaz visión?

Pero para a súa sorpresa, cando chegou a onde un pouco antes deixara un solitario barco e a súa tripulación, encontrou un próspero pobo en festa.

Preguntou o santo varón que era aquilo, e un veciño, contoulle que con aquela festa conmemoraba a chegada a aquela praia dun barco, trescentos anos atrás, cun santo que desexaba ver o paraíso, pero como pasaba o tempo e o home non volvía, os mariñeiros fixeron casas e fundaron aquela cidade.

Amaro, ao oír tal, axeonllouse e deixouse morrer. Comprendera que a eternidade no Paraíso, por pracenteiro, pode parecer un mísero instante.♦

MGdeC: En todo caso, unha cousa é o leitor de prensa e outra o leitor de literatura. A tele e a rádio escóitanse pero de aí a que tamén se lea.... temos que ir estreitando a pirámide. Hai alguns autores que se len bastante, pero se falamos de poesia debemos reducir moito máis o número de leitores.

As políticas de normalización no ensino favorecen o uso do euskera en diferentes ámbitos?

UU: Non ao ritmo que era desexábel e se esperaba. Supúñase que coa escolarización masiva e coa introdución no ensino o euskera teria máis presenza. Supúñase que esa era a clave e víuse que non, que influen outros factores, nomeadamente os meios de comunicación e de entre eles, sobre todo a televisión. Pero tamén é certo que se pasou dunha xeración que estivo escolarizada exclusivamente en castellano, onde a alfabetización de cada un en euskera era voluntária, a unha escolarización masiva en euskera. Iso serviu para favorecer un incremento no número de autores e un maior índice de leitores, pero non ao ritmo que teria sido previsíbel. Ademais as axudas institucionais son limitadas no caso de Vitória e Navarra e inexistentes no caso de Iparralde. A axuda do governo de Vitória, en concreto, consiste en mercar 300 exemplares ás editoriais e distribuilas en bibliotecas.

MGdeC: As influéncias do castellano son tan grandes que ainda que houbese unha escolarización realmente masiva en euskera á xente seguiria empregando o español. Sobre todo se temos en conta a dificuldade engadida que ten ler en euskera. É máis doado ler en español, mesmo para a xente que o domina e fálao na casa. Coido que as relacións sociais móvense basicamente en castellano e iso tradúcese tamén nos ámbitos culturais nun uso masivo do castellano.

Sendo limitado o número de autores en euskera, facilítase o camiño para publicar aos novos escritores?

MGdeC: Se vas directamente a un editor o normal é que rexeiten a tua obra. A via máis doada, tamén difícil é a dos concursos, através dos que consegues un recoñecimento e unha publicación. Nós tivemos a sorte de gañar un concurso, pero hai moita xente que non a ten, que queda sempre ás portas e non acada ese recoñecimento.

UU: Os concursos facilitan a tua introdución nese mundo e outórganche un voto de confianza. Pero tamén hai outras experiéncias e outras vias de distribución, como as bandas literárias. Hai xente que comezou asi e que agora consegueu facerse un oco.

Letras de Cal abre esa via para novos autores en Galiza, existen experiéncias semellantes?

MGDEC: Mágoa que ali non haxa nada semellante. Si hai algunha editorial que trata de dar máis cancha a novos autores, pero o que adoita acontecer é que atopes as vias pechadas. Para unha editorial é arriscar –que tamén é o seu labor– por iso, en xeral son reácias.♦

11 DE XANEIRO DE 2001

A

NA

●

Nº 969

35

Que lé?

COS DE BOROBÓ

O exemplo de Laureano Santiso Girón do 31. ¡Xa estaba boa a navalla, daquela! A euforia contaxiosa de Baladrón a penas podía disimular, en Castilla e Andalucía, a traxedia que se aveciñaba.

Através de A Nosa Terra, pero non en carta aberta, escríbeme o psiquiatra ourensán, David Simón Lorda, decíndome que proxecta facer “unha pequena reedición crítica con todos os textos que Ramón Otero Pedrayo publicou acerca da medicina, os médicos e a historia da Medicina en Galicia”. Pra iso invítame a que lle facilite cantos datos poda aportarlle sobre iste tema. Pero ademais David Simón trata de rematar unha tese doctoral adrede de Cen anos de asistencia psiquiátrica en Ourense (1875-1975), na que se ocupa ademais da política sanitaria galega do periodo que analiza.

Con tal fin faime unha serie de preguntas a mantenta duns cantos médicos dise tempo, que agora non poido responder, deixando tamén pra outro lecer o contarlle o que respecto á vocación médica de O Reiseñor de Trasalba, deixei de narrar no meu libro diste título. Se ben a penúltima pregunta de Simón Lorda, dame pé pra poñer aquí un novo exemplo da maneira de afrontar os intelectuais da xeneración dos Álvaros o tremendo trance da Guerra Pluscuancivil, que interrumpeu, cando non acabou tráxicamente, a sua vida normal e pacífica.

Pois David Simon sinálame que “hai outro personaxe en Santiago que ten que ver coa información periodística sobre o Manicomio de Conxo e as condicións asistenciais do mesmo no periodo 193031. Firma L. Santiso Girón e escribe en El Eco de Santiago, mantendo a polémica na prensa co director de Conxo. ¿Podería ser -interrógame- Laureano Santiso Girón ao que vostede fai referencia nun de seus últimos Anacos, e que parece era o lider dos radicais socialistas en Santiago? Se así fose gustaríame que me facilitara algún dato máis sobre el, e sobre o seu destino vital na Guerra Civil”.

Terei que recurrir ao arquivo da miña memoria, pois non atopo no único inventario de autores galegos de que dispoño -agás o Idioma Galego, de Couceiro, e os Dos mil nombres gallegos, de Lanza-, ningunha referencia ao excelente xornalista, Laureano Santiso Girón,

■ O S GOBERNADORES DA R EPÚBLICA . A sustitución de

que era, efectivamente, o autor dise artigo de El Eco de Santiago; e tamén o adail dos radicais socialistas santiagueses, tal como apuntaba naquil anaco; onde penso que falaba da súa relación co postremo Valle-Inclán, en Compostela.

■ A CORRESPONSALIA DO “EL PUEBLO GALLEGO”. Mais a actividade periodística de Santiso Girón se desenvolveu principalmente en El Pueblo Gallego, como corresponsal en Santiago, sucedendo a Xoán Xesús González, cuio exemplo vital xa puxen aquí. Sucedéronse nisa tarefa nos anos que foran dende a Dictadura á República e ainda implantada ista.

Cando a corresponsalía do Pueblo, de Portela Valladares, en Santiago, foi o posto informativo de maior alcance que existía en Galicia, dada a categoría universitaria e artística da Máxima cidade. Tanto que na primeira etapa, contaba ademais o xornal de Portela, pra información da Universidade, coa xove e avanzada pluma de Felipe Fernández Armesto; o que se trocaría despois en Augusto Assía, o corresponsal galego no estranxeiro que alcanzou maior celebridade.

Logo, nos postreros anos, ou meses, da República, Santiso (por ser elexido concelleiro o 12 de abril, quizaves) sería sustituido por Baladrón; un vedrao, voluminoso e eufórico estudante ponferradino de Medicina, que fixo con Pierre Ledeven, Arturo Cuadrado, Tilita e algúns de nos, os estudantes de Letras, unha excursión por España e Portugal, na Semana Santa

Santiso -absorbido polo seu bufete de abogado que entón paréceme que abreu- foi seguramente motivada porque D. Manuel Portela, xa ministro da Gobernación, encomendoulle ao lider radical-socialista, unha misión de superior relevancia da corresposalía de Santiago: nombrouno gobernador civil de Salamanca. E alá foi Santiso, levando a seu amigo e cofrade, Antoñito o de El Sol, de secretario.

Era ainda no bienio negro. Pero Portela abrira un raio de luz naquil oscuro panorama. Botou man de seus antigos homes de confianza no Pueblo Gallego pra facelos gobernadores, sen importarlle un carallo a il, ¡o vello Carallo campante!, a ideoloxía de Fernández Mato, de Santiso Girón, e algún outro promovido de poncio, por avanzada que fose. Non me canso de repetir que o fenómeno da proliferación de gobernadores civiles galegos, na República (designados polos ministros Casares Quiroga e Portela Valladares, que foron os que máis tempo mantiveron a carteira de Gobernación) merece unha tese doctoral, non sei se tan interesante como a de Simón Lorda. Nen embargantes, ninguén dos posibles doctorandos en Historia ou en Ciencias Políticas, me fai casiño ningún.

■ OS

■A

MÚSICAS DA TERRA Teléfono 986 672 439

RADICAIS SOCIALISTAS.

Outro fenómeno político, sen tesis, é o do radical socialismo en Galicia, e cecais en toda España.

Foi en principio unha escisión do Partido Radical de Alejandro Lerroux, con Marcelino Domingo e Álvaro de Albornoz, á testa. Comprendía aos republicáns de vangarda, máis á esquerda, en moitos aspectos, que os propios socialistas.

Partido de pequenos burgueses, nos que predominaban os intelectuais que leían a Marx e a Freud.

As suas eruptivas ideas non facían doada a concordia dentro do Partido Radical Socialista, posto que termina dividíndose en catro: o maioritario, de Gordón Ordax; o dos ex-ministros Domingo e Albornoz, que entrou a formar parte de Izquierda Republicana; o de Botella Asensi e o de Fernández Varela. A cal disos catro sectores se sumaron os radicais socialistas santiagueses de Santiso Girón?

DISCRECIÓN DE

SANTISO.

Terá que averigualo o licenciado que se atreva a elaborar isa outra tese, porque non lle poido informar diso, nin siquera a David Simón. Pola miña culpa, porque ocasións tiven de recordalo algunha das vegadas que falei con Santiso, cando foi meu abogado no pleito que me levou, e gañou, na Audiencia Territorial. Ou xa anos antes, cando a ámbolos dous nos pedía consello, moribundo, Carlos Maside, en canto a onde deixaría depositados os seus cadros.

Porque a verdade é que miña rela-

ción con Santiso non foi moi intensa. Il facía unha vida moi fogareña, apartada das tertulias dos cafés, e dos cons taberneiros. Dende que saiu da cadea, despois de cumplir non sei cantos anos polo terrible delito de que fora concelleiro e adail radical socialista, corresponsal do Pueblo, gobernador de Salamanca e o máis grave!, membro do Gran Oriente. dende entón, consagrado ao seu prestixioso bufete, a discreción de Santiso era proverbial; ou paradigmática.

Somentes o visitaba o seu secretario de Salamanca, Antonio López Campos, que por ter coma seu amigo o xefe, o simbólico triángulo no seu expediente xudicial, tamén pasara unha chea de anos no penal de Puerto de Santa María.

Saiu de alí Antoñito o de El Sol, con tan bó ánimo, que o seu corazón foi un Manantial de asombro incontenido. O libreiro/poeta ia todos os seráns a conversar con Santiso, pero polas mañás viña con Iglesia Alvariño, a buscarme á Noite, pra ir a tomar unhas tazas, na tasca de tras San Fiz. E miren vostedes por onde, esquecinme de preguntarlle ao máis podente de Os catorce de Osebe, de que bando quedaron os radicais socialistas santiagueses: se co de Marcelino Domingo, ou de Gordon Ordax. Uns se foran con Azaña, na Izquierda Republicana.

Os outros con Martínez Barrios, na Unión Republicana. Coido que Santiso, despois de ser gobernador de Salamanca, nos meses que lle restaron deica o 18 de xulio, non se meteu en nada, ata que a il o meteron no cárcere.

■A

ESTIRPE DOS GIRÓN. Non lle serveu nadiña apelidarse Girón, igual que José Antonio, o poderoso xefe da Falanxe vallisoletana, ao que Franco fixo ministro de Traballo, durante dezaoito anos. Eran doa mesma linaxe castelán; unha rama do cal viñera a establecerse en Galicia, e enlazara ca tan galega dos Santiso. Coido que o primeiro Girón que veu, avó ou bisavó de Laureano, era veterinario ou segredario do Concello. O que antes coñecín, xa dende neno, era un tío dil, notario incongruo de Requeixo. Despois o foi, sucesivamente de Cuntis, Caldas de Reis e Santiago. Un casto solteirón, con pinta de sefardí, sempre atendido pola súa irmá.

Todos os nosos Girón estaban enraizados no país, tanto que incluso un curmán moi ledo de Santiso era xefe da estación de Osebe.

Anque a figura máis interesante e malograda dos Girón foi o seu irmá Antonio. O estudante de Dereito de máis fondo e metafísico saber. Ía pra xenio, pero chegóu a Guerra e negouse a combatir nela; adicándose a coidar as vacas, nun casal da familia, como Anibal Otero. Entroulle alí un misticismo agudo, que o levou a escribir en La Noche extraños ensaios teolóxicos, que confiaba cobrar, pra adquirir con ises cartos bancos novos onde poideran sentar cómodamente as beatas que acudian ás misas dos xesuitas, en san Agustín.♦

Sonia Castelo ‘No cine galego debe seguir a primar como única premisa a calidade’ A biografia de Vittorio Gassman Memórias del sótano, libros da profisión e El corazón de las tinieblas de Conrad.

Que recomenda ler?

Arraianos de Ferrín e Llámalo sueño de Philip Roth.

Estase a estrear a película Divertimento na que traballa con Federico Luppi e Paco Rabal?

Son Alícia, a sócia de Daniel Osantos, que interpreta Federico Luppi e que é un home de televisión rosa, de produto fácil. Quer consagrarse no teatro, dar o salto, como xa intentou outras veces.

Alícia é a compañeira, nai, amiga, que lle fai pór os pes na terra. O traballo con Federico Luppi foi unha experiéncia extraordinária, antes de coñecelo pensaba que me ia resultar dificilísimo, que ia quedar encandilada. Pero cando coincidimos na proba de maquillaxe sentin como se o coñecera de toda a vida. É un compañeiro xeneroso que fai que todo resulte moito máis doado. Con Paco Rabal apenas coincidimos nunha sesión.

Traballa en diferentes série televisivas, un formato co que se adquire moita popularidade.

Por desgrácia hai moitos compañeiros que levan anos no teatro e tiveron que sair na TV para que se lles recoñeza a sua valia. A aparición en séries tamén está a provocar que o noso traballo se coñeza fora e, nese sentido, os actores galegos estamos a ser cada vez máis reclamados. Pero iso tamén é froito do audiovisual que se fai aqui. Estamos empezando, pero ogallá se siga a contar coa calidade como única premisa, como até agora e da que tamén son responsábeis os profesionais que están detrás das cámaras.

Como se compaxina este traballo coa gravación de longametraxes?

Os actores de cinema teñen a axenda máis ordeada. Se estás traballando en TV con personaxes fixos organizarse é un pouco máis complexo, pero se hai vontade por todas as partes é doado de arranxar. Cando gravei Divertimento, por exemplo, estaba interpretando outros dous papeis para séries.♦ Actriz.Ferrol, 1968.

Nº 969 - ANO XXIV 11 DE XANEIRO DE 2001

36

O Trinque Trinque Carne no prato Tenreira, boi, porco, cordeiro e cabrito, animais de curral e caza poden chegar á mesa cociñadas de infinidade de maneiras. Para degustalas até fartar e sen

cansar, nun novo libro –As Carnes, editado por Do Cúmio– Paco Feixó comparte con nós alguns dos seus secretos como cociñeiro.♦ ●

Allariz ■ ACTOS

DO MAR O MERO E DO BARCO O BOTELO O Sábado 13 o Concello organiza esta festa gastronómica para degustar o botelo.

Celebrara-se no Pavillón Vello a partir das 13 h. e o prezo da entrada é de 1.000 pta.

■ EXPOSICIÓNS

ORO CLARO & B. OUTEIRIÑO Mostran as suas obras no Museu do Xoguete da vila.

■ MÚSICA

CORAL CASABLANCA Actuará para os alaricanos o Sábado 13 ás 19 h.

O Barco ■ EXPOSICIÓNS

PÁXINAS COORDENADAS POR EVA MONTENEGRO PIÑEIRO

●

Carteleira Carteleira

☞

O QUE AGACHA A VERDADE. Michelle Pfeiffer e Harrison Ford protagonizan unha fita construída a base dos clásicos do suspense.

Consegue que o espectador dé uns cantos chimpos na butaca.

XÓVENES PRODIXIOSOS. Un profesor dun obradoiro de literatura ten aluno moi talentoso pero mentirán e dado a meter en lios a todo o mundo. Comédia costumista.

☞

SCARY MOVIE. Un asasino en série persegue e mata a vários xóvenes que, por acidente, habia un ano mataran a outra persoa. Paródia do cinema de terror dos noventa.

FALCATRUEIROS DE MÉDIO PELO. Woody Allen volta as suas primeiras comédias cunha paródia sobre os novos ricos que pretenden “formarse” para ingresar na alta sociedade. Divertido humor fácil.

☞

O SEXTO DIA. Un home, que ten un clon que se fai pasar por el, descobre unha conspiración para mudar as leis sobre a clonación por intereses económicos dunha empresa de tecnobioloxia. Intriga sobre a clonación.

☞

☞

PARA TODOS OS GOSTOS. Ar fresco desde Franza nun filme a modo de comédia romántica pero que vai moito máis aló. Unha obra mestra na que a maxistral interpretación dos autores case que pasa desapercibida (como ten que ser). É un relato imprescindíbel sobre as relacións humanas neste momento de

globalización omnipotente.

☞

MOZOS PRODIXIOSOS. O último de Michael Douglas: escritor bloqueado, profesor de talentos literários en trama de intriga absurda. Polémica porque pasa a película fumando marihuana. Gancho: a banda sonora con Bob Dylan e Neil Young entre outros.

☞

O BROTHER. Os irmáns Coen fan unha adaptación da Odisea de Homero cun Ulises (George Clooney) caracterizado como Clark Gable nunha viaxe caricaturesca á idiosincrásia ianqui de mediados de século. Orixinal.

☞

BAIXO SOSPEITA. Sobérbia interpretación dun Gene Hackman nesta fita de intriga psicolóxica

acompañado dun sempre sólido Morgan Freman no papel de policia. Toda a película se deselvolve na estáncia dun comisaria portorriqueña cun final “para variar” surpresivamente impredecíbel.

☞

O BAR COIOTE. Provinciana vai a Nova York tentar triunfar no mundo da música pero a competéncia é tan grande que ten que traballar de camareira nun antro chamado bar Coiote. Do xénero musical-machista.

☞

AMERICAN PSYCHO. Un vaidoso executivo de Wall Street dos oitenta enche os valeiros que lle faltan asasinando xente. Retrato do delírio do reaganismo.

☞

A CELA. Un esquizofrénico antes de quedar

catatónico secuestra unha rapaza e unha muller emprega un experimento científico para entrar na sua mente e averiguar o paradeiro da rapaza.

☞

EXTRAÑA COMPAIXÓN. Várias mulleres aparecen mortas e unha policia descobre relacións lésbicas entre elas e un fundo de sado-masoquismo. Intriga aburrida.

☞

SOUTH PARK. Película canadiana de “caca, pedo, pis” que provoca o cámbio de comportamento duns nenos norteamericanos e as nais (que consinten a violéncia explícita mentres non haxa tacos) inícian unha campaña que remata en guerra. Mordaces e irreverentes debuxos animados contra o xendarme americano.♦

COLECTIVO PANIAGUA Pintura e manualidades que podemos ollar, desde este Xoves 11 ao Xoves 25, na sala de exposicións de Caixanova.

Luís Castro de Paz que presentarán Xesus Glez. Requena e o próprio autor este Xoves 11 no Centro Galego de Artes da Imaxe (Durán Loriga 10) a partir das 20:15 horas. A continuación proxectarase a fita Rich and strange / O mellor é o mau coñecido (A. Hitchcock, Reino Unido, 1932), subtitulada en castelán. Entrada de balde.

Las mentiras

Bueu ■ EXPOSICIÓNS

TITO OTERO Este viciño da vila expón, na sala Amália Domínguez Búa, a súa colección de obxectos traídos das suas numerosísimas viaxes polo mundo. Até o Venres 19.

CICLO TODD HAYNES

Burela ■ EXPOSICIÓNS

DE PICASSO A BARCELÓ Mostra de obra gráfica de artistas contemporáneos, nas que utilizan as técnicas como o gravado, litografia, serigrafia… de Piccaso, Miró, S. Dali, Maruxa Mallo, Luís Seoane, P. Palazuelo, A. Tápies, Chillida, Susana Solano ou Sicília, entre outros, que poderemos coñecer na Sala de Arte do Concello, até o 4 de Febreiro.

FRAN AMAT Podemos ollar as suas obras na Zaranda.

Cambados ■ ACTOS

UN MAR DE RIQUEZAS Baixo este título as confrarias de Cambados, Ogrove e Vilanova organizan unhas xornadas, que incluen un concurso de debuxo para escolares e unha mostra fotográfica sobre o meio mariño, para concienzar á cidadania sobre este tema.

Ainda que comezaron o

Álex Olmedo e Coque Malla recorren o país co único denominador comun de tocar as suas pezas favoritas de Bob Dylan, dos Beatles ou Bruce Springsteen, ademais das suas próprias, só coas guitarras e as suas voces. Estarán este Xoves 11 na sala Camawey de PONTEVEDRA ás 22h; o Venres 12 actuarán na Iguana Club de VIGO das 00:30 h. en diante; e a última oportunidade de ve-los, na CORUÑA na sala Mardi-gras ás 23h. A entrada anticipada custa 1.000 pta. e 1.300 no concerto. Máis información no 676 533 053.♦

Mércores 10 cunha charla colóquio sobre Os vertidos nas rias, a cargo de A. Masa, E. Mtnez. Prado, F. Iglesia Prol, B. Glez. Sineiro e un representante da Plataforma pola Defensa da Ria, ainda estamos a tempo de asistir á que se celebrará, no local da confraria, este Xoves 11 ás 7 do serán, sobre As infraestruturas na costa, coa presenza de X.M. Romariz Pais, E. Mtnez.

Prado, F. Iglesias Prol, B. Glez. Sineiro, Alberto de Coo e un representante de Costas; asi como tamén á do Venres 12, no mesmo local e hora, sobre o Control de calidade, con X. Maneiro Cadillo, F. Miser Oubiña, E. Mtnez. Prado, F. Iglesia Prol e B. Gzlez. Sineiro.

Cinema galego Poderemos ver, entre o Venres 12 e o Domingo 14, na CORUÑA, no cinema Los Rosales a fita Amor Serrano; en L UGO , no cinema Yelmo, proxectara-se O Cámbio; en OURENSE no Novocine, Sabes que te quero; en PONTEVEDRA, nos Multicines ABC, poderemos ver a fita Sen motivo aparente; no cinema Goya de FERROL proxectará-se Unha luz acendida; no Valle Inclán de SANTIAGO O Matachin; e no cinema Centro de VIGO, Isolina do Courel.♦

O Carballiño ■ EXPOSICIÓNS

XAIME FUENTES Mostra as suas obras no Muiño das Lousas.

O Corgo ■ EXPOSICIÓNS

COUSAS NA FERVENZA Pinturas de J.Luis Mayor Balboa, na Casa Grande da Fervenza.

A Coruña ■ CINEMA

ALFRED HITCHCOCK É o título do libro de Xosé

Tamén no CGAI e no que podemos ollar o vídeo Disappearer (EE UU, 1991) e a fita Velvet goldmine (EE UU-Reino Unido, 1998), na que un xornalista británico investiga, en 1984, a vida dun coñecido cantante de galm-rock que influe poderosamente na adolescéncia tanto no vestiário como nos costumes sexuais, e que chegou a arremedar a sua morte.

O Venres 12 ás 20:15 e o Sábado 13 ás 18:30. Por outra banda, na sesión especial adicada a José L. Borau, o Martes 16 ás 20:15, proxectarase Niño nadie (España, 1996), na que Evelio, profesor auxiliar da sua muller nun coléxio de discapacitados mentais, coñece a un vello poeta nihilista que o deslumbra, decidindo abandonar á muller xusto a noite en que esta lle vai anunciar que agarda un fillo. E no ciclo adicado á ciéncia ficción europea, proxéctase, o Mércores 17 ás 20:15, Metrópolis (1927) do coñecido director alemán Fritz Lang, ambientada no ano 2026 narra como baixo a cidade de Metrópolis viven e traballan os obreiros en condicións infrahumanas que xeneran desexo de rebelión, diante do que, a xove Maria, tenta tranquilizalos falándolles dun futuro máis apacíbel onde governará o amor. Preséntase na versión restaurada, a máis completa, por xentileza do Filmmuseum München.

RAMÓN ASTRAY Até este Venres 12, as súas pinturas poderánn-se ollar na galeria Bomob.

PHOTO DO DIA Mostra colectiva de fotografia que podemos contemplar, até este Xoves 11 de Xaneiro, no casino Atlántico.

Exposición fotográfica no Pavillón de estudantes do Campus de Elviña até o Mércores 17.

CORMORANT

Obras de Magri, que estarán colgadas até o 12 de Xaneiro, na galeria de arte Pardo Bazán.

Grupo compostelán de metal, que en Xaneiro vai editar o seu primeiro disco, e actua en directo este Venres 12 ás 22:30 cos santanderinos Imperfectus Bultus, na sala Playa Club. O prezo da entrada é de 800 pta. por anticipado e 1.000 na billeteira.

RAFAEL ÚBEDA

Ferrol

PINCEL E PIXEL

As pinturas deste artista poden ser olladas, até o 23 de Xaneiro, na galeria de arte Trebellan.

AS BÁGOAS DE S. PEDRO... ... na pintura española do Século de Ouro, no Museu de Belas Artes (Zalaeta s/n), série de cadros coa iconografia das bágoas de S. Pedro despois de negar a Xesus. Entre outras, pódense contemplar obras de Luis de Morales, El Greco, José de Ribera, Francisco Collantes, Diego Velázquez, Bartolomé E. Murillo e algun anónimo flamenco. Ate o 25 de Febreiro.

OVÍDIO MURGUIA A obra do fillo de Rosalia de Castro e Manuel Murguia estará exposta na Fundación Barrié, até o 28 de Xaneiro, no marco da Catalogación arqueolóxica e artística de Galiza realizada conxuntamente co Museu de Pontevedra. Na obra deste membro da chamada “xeración doente” destacan as paisaxes, onde introduce novos conceptos espaciais e unha paleta clara e luminosa por medio de pinceladas áxiles e sutiles. Caracterizou-se pola sua vocación autodidacta e gozaba de prestíxio e recoñecimento na sua época. Morreu novo, cando as suas cualidades comezaban a destacar.

■ EXPOSICIÓNS

OS CAMIÑOS DA MEMÓRIA E DO SABER

Hönne, dentro do ciclo de Xoves Intépretes que organiza a Fundación Barrié, que é onde poderemos escoitalos o Luns 15 a partir das 20:30 h.

■ MÚSICA

ADOLFO CARIDE Á trompeta, e Damián Henández, no piano, interpretarán obras de J.N. Hummel, E. Bozza, H. Hábeas e C.

■ EXPOSICIÓNS

PABLO IGLESIAS Obreiro, líder, demócrata, ferrolán. Até o 15 de Xaneiro poderemos ver esta mostra de homenaxe no C.C. Carvalho Calero.

AND-O THEM KATAR I MUXLI

En língua romanó, a orixinária zigana, que traducido ven ser No país da brétema. É un mostra colectiva de pintura, que tamén podemos ollar virtualmente através de Vieiros (www.vieiros.com), a favor da Asociación Chavos, e na que participan Suso Basterrechea, Berta Cáccamo, Luís Caruncho, Carme Chacón, Garcia Gesto, Roberto Glez, Menchu Lamas, Jorge Llonca, X. Marin, J. Otero Iglesias, A. Patiño, Pamen Pereira, Siro e Rosa Veloso. Até o 18 de Xaneiro na galeria Sargadelos.

SUSO BASTERRECHEA A sua obra pode ser contemplada, até este Venres 12 de Xaneiro, no C.C. Torrente Ballester.

DALÍ-GALA-LACROIX O privilexio da intimidade é o título da mostra que o C.C. Torrente Ballester acolle, con fotografias feitas por Marc Lacroix de momentos privados de Dalí e Gala en Cadaqués e de Gala no castelo de Pubol.

As fotos van acompañadas de comentários nos que se plasman as lembranzas do fotógrafo, os diálogos co

A obra de Ovídio Murguia continua a ser mostrada na Fundación Barrié da CORUÑA. Á esquerda, detalle do lenzo Ria de Pontevedra.

À QUINTA FEIRA NO PLANETÁRIO pintor e a criación artística entre os dous. Até este Venres 12.

A Gudiña ■ EXPOSICIÓNS

BONECAS De M. Bingas, poderemolas ver na Casa da Viuva.

Lalin ■ EXPOSICIÓNS

ÁLVARO NEGRO A mostra deste pintor estará aberta, no museu municipal Ramón Mª Aller, até este Venres 12.

■ DANZA

YOU WALK? O ciclo de Refências da dança contemporánea internacional trae até o Rivoli teatro municipal esta peza onde a mestura de culturas e a actuación de Mísia son elementos atraíntes. Do Mércores 10 ao Venres 12.

■ EXPOSICIÓNS

VILA E MONTERO

MANUEL CARREIRA

As suas fotografias están expostas na Casa da Cultura.

Colga as suas obras no Edificio administrativo da Xunta até o Luns 15.

XOSÉ RAÑÓ

Narón

MAQUIEIRA

■ TEATRO

O seu legado bibliográfico está exposto no Coléxio de Arquitectos.

CALÍGULA

TERESA BRUTCHER Colga as suas pinturas na galeria Nova Rua Arte.

VISIÓNS Obras de Francisco López Poy na Capela de Sta. Maria até o 30 de Xaneiro.

SOLDADOS ROMANOS Mostra fotográfica, no Pazo San Marcos, organizada pola Deputación provincial.

TOMÁS PÉREZ MASERO As suas pinturas poden ser olladas na sala Gal-Art.

SOROLLA PAISAXISTA No Museu Provincial de Lugo, onde poderemos visita-la até o 14 de Xaneiro. Formada por 69 cadros pertencentes aos fondos do Museu Sorolla e da Fundación Museu Sorolla, está artellada arredor da paisaxe, unha das temáticas desenvolvidas na sua vida, e organizada sobre dous eixos: as etapas, formación, consolidación, culminación e últimos anos; e referéncias xeográficas.

■ MÚSICA

LA MUSGAÑA Dentro do II ciclo Tribus Ibéricas, o Xoves 18 no Auditório Municipal Gustavo Freire.

Maceda ■ EXPOSICIÓNS

QUIROGA PALÁCIOS Mostra fotográfica e documental, con motivo do centenário do seu nacimento, na igrexa parroquial até o 21 de Xaneiro.

QUEN CONSTRUIU

TEBAS...

Os construtores da cidade. Exposición que pre-

ENSENBLE GILLES BINCHOIS Actuará este Xoves 11 e Sábado 13 na Sé Catedral, baixo a dirección de Dominique Vellard, dentro do ciclo À volta de Pedro do Porto. Tamén dentro deste ciclo, Flautando Köln, o Venres 12 na Igreja de S. Lourenço; Ars Nova, grupo vogal dinamarqués, o Domingo 14 no mesmo lugar; o Luns 15 de novo na Sé Catedral, estará a Coral de Letras da Universidade do Porto.♦

SOUSA RIAL As pinturas desta artista atopamo-las no Liceu Recreo Ourensán.

Mostra fotográfica de X.L. Vazquez “Che”, no museu municipal. Tamén aqui caricaturas de Omar.

JOSEFINA ALONSO

XAVIER CUIÑAS

25 ANOS DE EVOLUCIÓN DA MULLER

Mostra fotográfica, no Liceu Recreo ourensán.

COLECTIVA DE NADAL

■ EXPOSICIÓNS

ALFONSO COSTA Colga as suas pinturas na Sociedade Liceo, até o Luns 15 de Xaneiro.

DE LA GUERRA

Série de gravado des F. de Goya que podemos ollar na sala de exposicións do Claustro do Concello até o Domingo 21.

PINTORES CUBANOS Mostra colectiva na que podemos contemplar na sala de exposicións M&B.

PETER JENSEN

Ourense

Expón as suas obras no cuartel de S. Francisco.

■ CINEMA

XOSÉ POLDRAS

BOYS DON’T CRY Este Xoves 11 ás 20:30 e 23 no salón de actos da Casa da Cultura (Biblioteca Pública) da man do cine clube Padre Feixó. Dirixida por Kimberly Peirce (EE UU, 1999) ten numerosos prémios. É unha história real ambientada no corazón dos EE UU na que unha rapaza se fai pasar por mozo conseguindo enganar a todos, porén o seu segredo vai levala a un tráxico final.

■ EXPOSICIÓNS

BALDO RAMOS O artista celanovés ten unha mostra en Studio 34 (Capitan Eloi 30) de mo-

Os seus gravados podemos ve-los na cervexaria Galo.

Alfonso López mostra as suas acuarela no café Cátedra. Os óleos de Aurélio Rei Glez. están pendurados no café Cuatro Postes.

Adriano Paz mostra as suas pinturas no café Bohémio. Celso Santos mostra os seus óleos no café Pin’s da zona do campus universitário. Os gravados de Marisa Matias podemos ollalos no café Plaza. E no café Isaac podemos ollar unha mostra colectiva sobre a Arte no Nadal.

ALFONSO SOTO Este pintor ten unha mostra na Casa da Xuvenude.

Mostra deste coñecido certame fotográfico, convocado anualmente pola Asociación de Prensa de Ferrol, no Museu Municipal até o 30 de Xaneiro.

Pontevedra

INTERIORES, EXTERIORES

■ EXPOSICIÓNS

■ EXPOSICIÓNS

Os seus cadros poderán-se ver no Edifício Politécnico da Universidade.

O mundo xudeu a través da fotografia. E tamén a mostra antolóxica de Xúlio Prieto Nespereira, no edifício Simeón.

notipos e collages, ademais de caligrafias e txtos poéticos, titulada As follas da memória e que podemos contemplar até finais de mes.

Ponteareas GALICIA EN FOCO

FOTOGRAFIA TRANSITIVA

AS FONTES

LOS DESASTRES

Mostra as suas pinturas, até o 22 de Xaneiro, no Teatro Coliseo Noela.

Expón a sua obra na galeria Sargadelos até o 30 deste mes.

Fotografias do arquitecto Gabriel Basilico no salón nobre do Arquivo distrital do Porto.

Noia LUÍS VEIRAS MANTEIGA

MIGUEL GLEZ. FRANCO

CITYCAPES

Ortigueira

Mostra arqueolóxica na sala Porta Miñá.

Exposición colectiva no centro de gravado Aguatinta.

Tamén aqui Xosé Poldras expón os seus gravados.

Instalación de Alberto Plácido no xardin do palacete Vilar d’allen durante o mes de Xaneiro. Está situada sobre un lago e nela proxectan-se diapositivas.

De Albert Camus, representada polo CDG baixo a dirección de Manuel Guede. Desde este Xoves 11 ao Sábado 13 no Auditório Municipal.

IMAGO ANTIQUA ESTAMPA 2000

■ MÚSICA

CASA DE SOÑOS

Mostra fotográfica no centro ExpoLemos.

No centro de Artesania e Deseño até o 28 de Febreiro.

As suas obras están colgadas no mesón O Forno.

■ EXPOSICIÓNS

Monforte

■ EXPOSICIÓNS

LUGILDE

37 tende homenaxear a portuenses ilustres. No CRAT até Marzo.

Expón as suas obras na galeria Visol.

Lugo

AGASALLOS DE NADAL

Baldo Ramos ten unha mostra en Studio 34 de OURENSE.

Ciclo de exposicións e observacións astronómicas para dar a coñecer todo o relacionado con esta disciplina. Todos os Xoves até o 13 de Decembro no Centro de Astrofísica da Universidade do Porto.

PORTO 2001

A galeria de arte e artesania Uz (Barreira 11) acolle esta mostra de acuarelas, óleos, (abstractos e figurativos), talla en madeira e esmalte ao lume de Sónia Omil, A.J. Landin, Justo Ilhuicamina, J. Vázquez, A. Jorreto, X. Pardiñas, Tareixa Taboada e J. Carlos Ocampo, até o Luns 15.

LANDIN Pintor que mostra a sua obra, na corrente do expresionismo abstracto, na galeria Uz.

ESPEJISMOS Nome da mostra de A. Mateo Charris, representante dunha figuración herdeira do pop, do cinema americano e do cómic, moi irónica no sentido e no significado; até o 24 de Xaneiro na galeria Marisa Marimón.

■ CONFERÉNCIAS

Dentro do ciclo chamado “25 anos de democrácia en España”, Pilar Cernuda estará no auditório Caixanova este Xoves 11 ás 20:30 h.

■ EXPOSICIÓNS

Xosé M. Maceira farao sobre As literaturas do exílio galego e Anxo Angueira sobre A poesia política; de 18 a 19, Marga Romero pronunciará a conferéncia Nas décadas de Luís Tobío e Ricardo Gurriarán sobre Floréncio Delgado Gurriarán no exilio mexicano; de 19 a 20, debate dirixido por Marga Romero. Para o Venres 26, de 10 a 11, Xosé C. Garrido Couceiro falará sobre As polémicas do exílio galeguista e Bieito Alonso sobre Castelao, o exílio e o Consello de Galiza; de 11 a 12, o redactor deste periódico Gustavo Luca de Tena exporá o tema A Nosa Terra e o xornalismo exiliado e Xosé M. Núñez Seixas farao sobre o Exílio e emigración a través da correspondéncia de Castelao; de 12 a 13, Luís Domínguez Castro farao sobre Salvador de Madariaga. Un galego na construción de Europa e Xúlio Rios sobre Plácido Rodríguez Castro, un exílio na Grande Bretaña; de 13 a 14, debate da sesión dirixido por Xosé M. Núñez Seixas. Pola tarde, de 16 a 17 horas, Xosé Estévez disertará so-

Esta coruñesa titula “Sítios S/T” a mostra de pintura que podemos ollar na galeria Anexo a partir do Venres 12 e até o 12 de Febreiro.

ESPAZOS ALTERNATIVOS

Dentro do Plano de arte Xove que o concello de Pontevedra e a A.X. Ínsua organizan, até o 15 de Xaneiro. Na taberna O Quinteiro (Ponte Bora) Raquel Sánchez colga os seus debuxos; na taberna Feira Vella (Praza da Verdura 12) é Lucia Cuba quen mostra as suas fotografias; no pub Atrium (Marqués de Aranda) Luísa Fernández expón as suas pinturas; e na Mandrágora (Dona Tareixa), atopamos a Sara González cunha intervención.

175 DEBUXOS DE CASTELAO Que permanecerán colgados até o 31 de Xaneiro, na fundación Caixa Galicia.

EDUARDO NARANJO

MORQUECHO Expón as suas pinturas na galeria Visol.

A IMAXE E SEMELLANZA Mostra de Fran Herbello que poderemos ollar na Casa da Xuventude.

VI BIENAL INTERNACIONAL DE GRAVADO Que conta cunha amplísima representación de autores nacionais e internacionais, até o Domingo 14, na Aula de Cultura Caixanova.

bre Galeuzca: as nacións no exílio e Carlos Pereira sobre O republicanismo galego en Europa; de 17 a 18, Vítor Santidrián farao sobre O exílio dos galegos do PC e Dionísio Pereira e Eliseo Fernández farano sobre Os libertários galegos e o seu exílio; de 18 a 19, Manuel Pérez Rua farao sobre Jesus Veiga, un sindicalista galego en Chile e Miguel Anxo Fernández sobre Carlos Velo cineasta e político; de 19 a 20, debate dirixido por Dionísio Pereira. En canto á sesión de noite, estrearanse duas interesantes fitas de Laura Gardos e Carlos Velo. Para o Sábado 27, ás 10, haberá unha mesa redonda sobre Mulleres exiliadas na que participarán Soedade Noia, Charo Portela, e as redactoras deste semanário Arantxa Estévez e Carme Vidal; ás 11, Testemuñas do exílio para unha homenaxe con Maruxa Seoane, Marivi Villaverde e Chonchiña Comesaña; ás 12, conferéncia de clausura a cargo de Baldomero Cores sobre Bibiano Osório Tafall e o seu tempo de exílio; para, ás 13:30, realizar o acto de

Itziar Ezquieta mostra as suas pinturas na galeria Anexo de PONTEVEDRA.

ITZIAR EZQUIETA

Baixo o título Realismo, sentimentos e soños esconden-se cincuenta e cinco cadros que repasan a vida e obra do artista, un dos máximos expoñentes do realismo pictórico, de realidades, de sentimentos e tamén de soños.

Do expresionismo ao realismo ou surrealismo, sempre na busca do sentimento. Na sala de arte Gagos de Mendoza, até o Domingo 14.

ANTÓN SOBRAL Expón a sua pintura en La Petite Galerie de Teo.

O exílio galego 1936-1975. Congreso Congreso homenaxe Que se celebra en Pontevedra en lembranza de Bibiano Osorio Tafall, Alcalde da cidade, do Xoves 25 ao Sábado 27 no Pazo da Cultura. O Xoves 25, ás 9:30, será a recepción de participantes e entrega de documentación, realizándose seguidamente a abertura do Congreso coa conferéncia de Isaac Diaz Pardo titulada Os meus amigos e amigas do exílio; de 11 a 12, X.L. Axeitos falará sobre A memória do exílio e Marcos Valcárcel sobre Basílio Álvarez, un agrarista no exílio; de 12 a 13, L. Pérez Leira farao sobre Ramón Suárez Picallo no exílio chileno e António Piñeiro sobre Xosé Velo Mosquera e o exílio en Venezuela; de 13 a 14 realizarase o debate da sesión dirixido por Xosé L. Axeitos.

Xa pola tarde, entre as 16 e 17 horas, Mª Antónia Pérez falará sobre Luís Seoane nos debates do nacionalismo galego no exílio e o Coordenador de Edicións Especias de A Nosa Terra X. Henrique Acuña sobre Artistas, cineastas, fotógrafos e escultores na loita do exílio; de 17 a 18,

Nº 969 - ANO XXIV 11 DE XANEIRO DE 2001

■ CONFERÉNCIAS

clausura, leitura de conclusións e entrega de certificados. Xa pola noite, ás 21:30, concerto no teatro Principal a cargo de Liorna. Ademais relizaranse as mostras Homes e Mulleres do exílio e Ramón Valenzuela. O congreso está organizado polo Concello de Pontevedra e a Universidade de Vigo e promovido por A Nosa Terra e a Asociación Cultural Maio Longo, colaborando CIG Emigración, CIG Ensino e a Aula Castelao de Filosofia. Para máis información e Inscricións hai que dirixirse ao “Congreso Homenaxe O Exílio Galego”, Pasanteria 1-2º esquerda, Pontevedra. Teléfonos 986 861 513 - 986 855 050 610 830 528. O prezo das matrículas para asociados/as a entidades colaboradoras e alunado da Universidade de Vigo é de 2.500 pta; para parados e estudantes en xeral 3.000, e a normal é de 5.000. O Congreso está homologado e avaliado pola Universidade de Vigo con un crédito de libre configuración.♦

Para a inclusión de información nestas páxinas do Lecer pregámosvos nolas fagades chegar antes dos Luns.

Pódese facer a través do correo, Aptdo.

1.371, 36200 Vigo; por Telf., 986 222 405, por Fax 986 223 101ou correo electrónico info@anosaterra.com

Nº 969 - ANO XXIV 11 DE XANEIRO DE 2001

38

ARTES PLÁSTICAS E FOTOGRAFIA

Mostra que se exibe na Faculdade de Belas Artes. E na praza Méndez Núñez durante todos os Sábados deste mes poderemos ver a mostra Arte na rua.

Redondela ■ EXPOSICIÓNS

ALFONSO SUCASAS Na Casa da Torre pode-se ver a obra do coñecido pintor do Deza.

Ribadávia ■ EXPOSICIÓNS

ETIOPIA: AS TRIBOS DO

SUL

Mostra que podemos visitar na Casa da Cultura.

O MURO OCIDENTAL Os grupos de punk-rock Samesugas e Japón 84 tocan no pub Moore’s de SANTIAGO o Sábado 13.

Convocatórias CURSO DE TEATRO Organizado pola CIG-Ensino e ASPG, coa colaboración do Concello de Santiago, desenvolverase do 23 ao 25 e o 30 e 31 de Xaneiro e o 1, do 6 ao 8, e o 13 de Febreiro en horário de 18:30 a 21 h. Será impartido por Theodor Smeu, director de teatro, titulado superior da Universidade de BbabesBolyai de Roménia. Estruturado en dez sesións, as duas primeiras, de carácter teórico, tratará a teoria do teatro de Peter Brook, teoria da catarse, ou desenvolvimento de técnicas para a respiración abdominal; as oitos sesións restantes serán práticas e nelas trataranse aspectos como improvisción, criación dun guión de Commedia dell’Arte, confección de máscaras, exercícios de respiración e actividades de posta en cena e dirección. As prazas ofertadas son 30 e o prazo remata o Luns 22 ou ao cobrirse as mesmas. As persoas interesadas poden dirixirse a CIG-Ensino: Avda. de Lugo 209, en-

tresolo, Tlf. 981 576 800, Fax 981 575 839. A duración do curso é de 25 horas e está homologado pola Consellaria de Educación.

CASTELAO E A ARTE Ciclo organizado CGAC de Santiago, do Mércores 17 ao Venres 19 para tratar de afondar na figura de Castelao, na sua faciana artística. O 17 dará comezo ás 19 h. con duas conferéncias: Castelao e a arte popular, impartida por X. C. Valle, e Paisaxe e renovación a cargo de F. Martínez Vilanova. O 18 X. M. López Vazquez e Maria V. Carballo-Calero Ramos falarán respectivamente sobre Castelao e o Debuxo e As ideas estéticas e teoria artística.

E para rematar, o 19 Diaz Pardo moderará unha mesa redonda entre tres dos conferenciantes. Para inscribir-se e solicitar información: cgac@xunta.es

GOYA A Fundación Barrié da Coruña dedica-

lle un ciclo, dirixido por Francisco Calvo Serraller, no que os principais especialistas sobre o xenial pintor tratarán de dar unha visión multidisciplinar da sua obra. O Xoves 11 a doutora pola Universidade de Osnabrück Jutta Held falará sobre Os cartóns para tapices. Para inscribir-se: www.fbarrie.org/goya.

V EDICIÓN PRÉMIOS AGAPI Abertos a todo tipo de produción audiovisual realizada na Galiza (cinema, vídeo ou televisión) entendendo como galegas aquelas cun mínimo do 25 % do orzamento ou 50% da equipa técnica ou artística, e os profisionais participantes en producións galegas residentes ou nados na Galiza. Poderán participar as producións comprendidas entre o 1 de Xaneiro e o 31 de Decembro do 2000 que deberán ser remitidos antes do 15 de Xaneiro á AGAPI (Praza de Europa 15-4ºC-2, 15.703, Compostela) nunha fita VHS podendo entregar máis dun traballo.

Título da mostra fotográfica de Mihal Ronnén, na igrexa da Magdalena.

BALDOMERO MOREIRAS

ANTÓNIO HEREDERO

■ EXPOSICIÓNS

Tui

STEPHAN BALKENHOL

■ EXPOSICIÓNS

PALAVRAS PARA UN PAÍS

Exposición intinerante da editorial Galaxia, organizada con motivo do seu 50 aniversário, na que se recollen todo tipo de documentos relacionados co pasado e presente da editoriale que permiten tamén botar unha ollada á evolución da sociedade e cultura galega nestes últimos 50 anos. Fotografias, cartas, informes da censura, cartaces, libros, etc. oferecen-nos unha visión desta época. No Coléxio Fonseca durante este mes.

CASTELAO, VIDA E OBRA

As fundacións Castelao, Caixa Galicia e o Concello patrocinan esta mostra que

Mira que eres eres canalla

MARGA PORTELA & XESUS SANTIAGO Mostran as suas pinturas na Área panorámica, até o Martes 16.

Verin Colga as suas pinturas na Casa do Escudo, até o Luns 15.

Colga as suas pinturas, até o 31 deste mes, no Aeroclube.

SENTIDOS DO MIRAR

MONDOPHRENETIC

MITOLOXIA HOXE Título da exposición de pintura de J. Méndez, no pub Modus Vivendi.

Viana do Bolo

■ MÚSICA

PIQUICO

REAL FILHARMONIA DE GALICIA

As suas pinturas e esculturas están expostas no Café Caracas até Febreiro.

Mostra de vidro artístico contemporáneo, na fundación Caixa Galiza até este Venres 12.

O CGAC, até este Domingo 14, serve de cenário para esta mostra. O bloque de pisos ten o mesmo aspecto en todas partes, pero alberga unha grande variedade de vidas. A uniformización que provoca o proceso de globalización no que estamos sumidos. É unha exposición multimédia, que en termos xerais fala do mundo global. Ideado por Herman Asselbeghs, Els Opsomer e Rony Vissers, é un proxecto interactivo que integra imaxe, texto e música, e que oferece unha experiéncia diferente a cada visitante, segundo o papel que este asuma ao enfrontar-se á instalación.

TERESA ARROJO

IL MIO CANTO LIBERO

Expón as suas obras na galeria Espazo 48, até o Luns 15 de Xaneiro.

Mostra fotográfica de Mário Giacomelli, até o 21 de Xaneiro, no Museu das Peregrinacións.

ICONOGRAFIA XACOBEA… … no gravado compostelán, que estará, até o 20 de Xaneiro, no Museu do Povo Galego.

FRAXILIDADE FUNDIDA

ANTÓN PATIÑO Poderemos contemplar a sua mostra pictórica até este Venres 12 na galeria SQC.

MÁSCARAS Que forman parte dos fondos da Fundación Granell, onde poderemos olla-las, procedentes de Guatemala, Venezuela, México, Canadá ou África, ademais de duas novas: Munki, procedente do Zaire; e o rei Bembé, escultura cumulativa.

ALEXANDRO Mostra pictórica na galeria José Lorenzo (rua do Franco 3).

Este Xoves 11 ás 21 h. dirixida por Antoni Ros Marbà no Auditório de Galiza. O prezo da entrada é de 1.400 pta.

SAMESUGAS & JAPÓN 84 Estarán o Sábado 13 no pub Moore’s a partir das 10 da noite. Samesugas formouse a meados do 99 por un xove músico e cantante e outros tres veteranos procedentes de Fame Neghra ou Dirty Barriguitas, entanto que Japón 84 nace das cinzas de Fame Neghra e este é o seu concerto de presentación. O selo discográfico Lixo Urbano montará un posto de venda e entre as actuazóns celebrará un sorteo de CDs.

SHAKESPEARE E A MÚSICA

Actuación a cargo da Real

O Concello de Vigo pretende seleccionar un cartaz para a difusión do Entroido 2001. Poderán presentar-se vários traballos por participante, sempre que sexan inéditos. Realizarán-se verticalmente, en papel 40 x 55 cm. montados sobre soporte ríxido para a sua exposición. Ademais do logo do Concello, os traballos deberán incluír os textos: Entroido 2001, Vigo, Do 23 ao 28 de Febreiro e poderán presentar-se no departamento de Festas e Animación Sóciocultural antes do 25 de Xaneiro. O prémio será único de 400.000 pta. e haberá tres accésit de 50.000 cada un. Máis información no Concello de Vigo ou no 986 810 192.♦

■ EXPOSICIÓNS

Filharmonia de Galiza no Auditório de Galiza o vindeiro Xoves 18 a partir das 21 h.

podemos ollar na igrexa de San Domingos de Bonaval e que foi concebida como unha visión total do artista, escritor e político desde 1908 até a sua morte en 1950. Testemuños escritos e gráficos e amplísimo catálogo con cronoloxia e bibliografia da sua obra. Até o 21 de Xaneiro.

XV CONCURSO DE CARTACES DE ENTROIDO

tistas que logo se coñeceu como o Grupo de Sevilla, o pintor cordobés estará, o Xoves 11 ás 20 horas, na galeria Ad Hoc (Garcia Barbón 71) para inaugurar unha mostra dos seus traballos que se moven na liña da diversidade estética, configurados en séries distintas entre elas, renegando da orixinalidade formal buscada obsesivamente até o ridículo, nesa mestura de estilismo e utopia do movimento moderno, cando, ás veces, o estilo non é mais que unha trampa que impede investiga e avanzar.

Santiago

Nado na Alemaña en 1957 é un dos escultores contemporáneos que suscitou o debate arredor da figuración e a sua integración nas correstes artísticas. A mostra, comisariada por M. Fernández-Cid e que abre no CGAC este Xoves 11 onde permanecerá até o 15 de Abril, é a primeira retrospectiva adicada á sua obra no Estado e conta con 74 esculturas e relevos, 100 fotografias e 90 debuxos, destacando a presenza de pezas inéditas concebidas para esta exposición, que reflexan a traxectória seguida polo artista desde primeiros dos oitenta.

Os prémios serán pezas artísticas sen dotación económica que se entregarán nunha gala o 10 de Marzo. Para máis información: www.agapi.org ou www.filmcommissiongalicia.org

■ EXPOSICIÓNS

Vigo ■ CINEMA

THE COMMITMENS Na Cova dos Ratos proxectara-se esta fita, dentro do cilco Cinema Musical, o Luns 15 ás 20 h.

■ CONFERÉNCIAS

SEMINÁRIOS DE LIBERACIÓN ANIMAL Este Xoves 11, na Cova dos Rato,s falará-se sobre A situación dos grandes símios coa posterior proxección da fita Gorilas na néboa. E o vindeiro Xoves 18 poderemos saber máis sobre A história do movimento de liberación animal. Sempre ás 20 h.

COMO ACADAR A FELICIDADE

Impartida por Luis Rojas Marcos este Xoves 11 ás 20 h. no auditório Caixanova.

■ EXPOSICIÓNS

RAFAEL AGREDANO Fundador da revista Figura, que acollia a un grupo de ar-

Mostra colectiva na galeria Barcelos desde o Venres 12 até o 2 de Febreiro.

ROBERTO SANTANDREU Mostra fotográfica no Instituto Camoes.

PAISAXES CÉLTICAS Nome da mostra de Roger Sainz, que colga na Cova dos Ratos até finais de mes, organizada pola A.C. Caleidoscópio. Tamén aqui, e até o Sábado 20, están as pinturas de Dom Valeiras.

VI MOSTRA DE XOVES ARQUITECTOS ESPAÑOIS Organizada pola Fundación Antonio Camuñas, encóntrase no Coléxio de Arquitectos (Marqués de Valadares 27) até o 11 de Febreiro.

MEMÓRIA DUN TESTIMÓNIO 1933-1945 Na Casa das Artes, organizada polo Círculo Europeu de Antigos Deportados e Internados Testigos de Jehová; descrebe cos seus máis de setenta paneis, desde a perspectiva exclusivamente histórica, como o colectivo dos antes chamados Bibelforscher foi perseguido polo nazismo debido ás suas ideas.

ÁNXEL HUETE Pintor ourensán que praticou o expresionismo abstracto debedor da pintura

O escultor alemán Stephan Balkenhonl abre unha mostra, este Xoves 11, no CGAC de Santiago. Á esquerda, Homes cos ollos pechos, 1997.

GALIZA DIXITAL

Luis Eduardo Aute vén á Galiza co seu novo disco, Mira que eres canalla. O Mércores 17 estará, a partir das 21 h, na CORUÑA no Pazo da Ópera; e o Xoves 18 cantará en OURENSE no pavillón Paco Paz ás 20:30 h.♦

Até o ano 2004, poderemos coñecer esta mostra no mosteiro de San Martiño Pinário.

RAMÓN DIMAS As fotografias de Galicia, obras deste artista sobre o noso país, que poderemos contemplar na Igrexa da Universidade até este Venres 12.

Las manzanas del viernes Esta obra de Antonio Gala poderemo-la ver interpretada pola compañia de Concha Velasco est Venres 12 en sesión doble (20 h. e 23 h.) no teatro Principal de OURENSE; en PONTEVEDRA estará no Pazo da Cultura o Domingo 14 ás 21 h; o Martes 16 ás 20:30 h. no auditório municipal Gustavo Freire de LUGO; e en VIGO no auditório Caixanova o vindeiro Xoves 18 ás 20 e ás 23 h.♦

Anúncios de balde

Siniestro Total pecha a III edición das Noites Vivas de VIGO cun concerto, de balde claro, no Pavillón das Travesas o Venres 12.

Na fotografia, Xulián Hernández en acción.

■ Vende-se figorífico-mostrador de 2 andeis, 3 portas, 4 gavetas, motor Tecumseh, 4,30 m. de longo e 60 cm. de largo (prezo a convir). Chamen ao 982 188 127, Muras-Lugo.

■ Oferece-se para traballar como técnico en reparación e configuración de computadores, ampla experiéncia, disponibilidade 24 horas. Telf.

630 700 769. Héctor ■ Venden-se cachorros de pastor belga totalmente negros (moi económicos). As persoas interesadas poden chamar ao 982188127, Muras-Lugo.

■ Alúgase casiña en Sárdoma (Vigo), prezo económico. Telf. 986 415 666 / 986 468 995.

■ Oferece-se para traballar como decoradora de interiores, ampla experiéncia, disponibilidade total. Telf.

630 700 769. Cristina

americana, ainda que con certo carácter simbólico polos motivos xeométricos que integra. Agora presenta a sua última obra, renovada e expresiva, pero fidel á sua traxectória, na galeria VGO até o 27 de Febreiro.

Tamén nesta galeria a obra de Leopoldo Nóvoa permanecerá até o 15 de Xaneiro.

COLECTIVA DE NADAL Mostra que podemos contemplar na galeria Alameda.

celleria da Xuventude ou no próprio pavillón.

RAICES E SENTIMENTOS

Maria do Ceo cantará no auditório do C.C. Caixanova o Venres 12 ás 22:30 h.

CONCERTO DIDÁCTICO Actuación, do Martes 16 ao Xoves 18 dos Gaiteiros de Xistra para escolares ás 10 e ás 12 h. no Auditório do C.C. Caixanova.

■ TEATRO

A Rede

SOLO PARA PAQUITA Obra de Eduardo Caballero interpretada por Teatro do Atlántico o Sábado 13 no C.C. Caixanova ás 22:30 h. e o Domingo 14 ás 20:30 h.

Vilagarcia

■ Eco-tenda, comercio solidario, venda de produtos de artesania, hostelaria, hortalizas e verduras frescas ecolóxicas por encarga segundo estación e colleita, elaborados por persoas con autismo que traballan na Ulla. Visita-nos nas Galerias Alfredo Brañas en Santiago de Compostela, de Luns a Venres de 10:30 a 13:30 e de 17:00 a 20:30 ou na páxina electrónica: www.abranha.com

■ Empréstimo de películas en formato DVD. A Casa da Xuventude de Ourense ten este novo servizo para os sócios. E para os que non teñan o aparello na casa existe tamén a posibilidade de velos na própria Casa da Xuventude.

■ Merco gramática do portugués xa usada, de Lindley Cintra ou de Pilar Vázquez Cuesta, ou ambas. Razón no telf. 981 697 523.

■Troco clases de inglés por clases de informática en Vigo. Tlf. 600 279 710.

■ Encomenda já o caderno “Conhecermos Carvalho Calero” editado pola Fundaçon Artábria para recordar unha figura chave da nossa cultura aos dez anos da sua morte. Ameno e didáctico, 55 pp. tamanho A5, ilustradas. Preço por caderno, 425 pta. gastos de envio incluídos. Poses pagar en selos ou ingressando o importe no nº de conta da Caixa Galiza 304-239-183/1. Encomendas no Ap. 570 de Ferrol.

■ Abriga-te co suéter de algodom, de manga cumprida e con capuz bordado ao peito co escudo da Galiza de Castelao. Talhas XL e XXl, em azul ou preto. 1 unidade, 3.000 pta. máis 600 de gastos de envio. Máis de umha unidade, acrescenta ao preço dos suéters 100 pta. máis de gastos de envio por unidade. Encomendas a Artábria no Ap. 570 de Ferrol.

■ Amenizamos vodas, bautizos, etc.

Contamos con diferentes formacións de cámara e voz. Telf. 981 507 925

■ Compro libros, postais, fotos, bibliotecas, documentos vellos. Tlf. 610 028 077

■ Oferece-se para traballar como electricista con ampla experiencia ou tamén no sector da Hostelaria.

Disponibilidade 24 horas. Preguntar por Walter no telefone 986 355 661.

■ Somos un clube da amizade por correspondéncia. Temos 3.000 sócias e sócios en todo o Estado. Se queredes pertencer ao noso clube enviade unha carta con selo para resposta. Animádevos. Estamos agardando-vos. Escibide a: El Club de la Amistad. K/Ekonomia 17 4º izq.

48.902 Barakaldo (Bizkaia)

■ Precisamos camareiro/a con experiéncia para restaurante de próxima abertura en Compostela. Razón no telefone 630 631 950.

■ Busco en aluguer, na Coruña cidade, baixo, soto, despacho, estudo, eficina... moi barato e pequeno.

Telf. 610 248 179.

■ Renovaçao, números 4 e 5, boletim da “ambaixada Galega da Cultura” de distribução gratuita a quem o encomende ao apartado, 24.034 de Madrid.

■ Profesora con experiéncia docente imparte clases particulares, en Vigo, de ESO, BUP, COU (inglés, língua española, literatura, latin, história, filosofia, matemáticas), todos os níveis. Garántese profisionalidade.

Razón no telf. 629 423 027.

■ Ciberirmandade da Fala. Na Galiza, en galego. Na rede, tamén.

Promocionamos e organizamos envios de correos electrónicos pregando o uso da nosa lingua en internet.

Estamos en http://www.ciberirmandade.org

■ Lixo Urbano. Venda por correio.

Punk, hardcore, ska, ... Esan Ozenki, Notomorrow, W.C Records, Dischord, Liquidator, Fragment, Sons de Luita, El Beasto, Potencial, HC, Boa... Pede catálogo gratuito: Apdo. 304, 15700 Compostela, correo electrónico: lixourbano@mail.com, portal: go.to/lixourbano.

Nº 969 - ANO XXIV 11 DE XANEIRO DE 2001

39

■ Queremos formar un grupo de persoas social e culturalmente lúcidas, vital e sensualmente heterodoxas. Benvidas suxerencias para oxixenar a vida. 981 788 820 ■ Oferécese auxiliar de clínica en Compostela, titulada, con experiéncia e informes, para coidado de persoas maiores ou enfermos, en hospital ou no domicílio. Dispoñibilidade 24 horas. Telf. 617 065 527 ■ Urxe alugar cuarto dobre e individual a rapazas. Zona da Praza Roxa, en Compostela. Tlf. 617 065527.

■ Rapás de 26 anos, sério, responsábel, con boa presenza e gañas de traballar, busca calquer tipo de emprego en Ferrol e comarca. Tfno 619 488 761. André.

■ Preciso contactar con profesionais de fontanaria e calefacción para instalar unha calefacción de chan radiante, alimentada con bomba de calor na Estrada. As persoas interesadas poden chamar a Dario aos telf. 610 784 780 / 986 570 862 á tardes e noite.

■ Véndese dúplex en Marin novo, todo exterior, vistas ao mar. 3 dormitórios e 3 baños. 2 prazas de garaxe.

Tfno. 630. 171 865.

■ Muller séria e responsábel, traballadora, brasileira con permiso de traballo, oferecese como empregada no fogar. Agarimosa cos nenos e anciáns. Zona Neda, Ferrol ou Narón. Razón no telf. 619 488 761.♦ ■ Vendo AX 11 TRE en bon estado.

Culata e amortiguación revisadas.

Neumáticos Michelin novos. 200.000 pesetas. Próbeo sen compromiso.

Santiago. Tfno 654 046 453.

■ Se estás interesado na Ciéncia Ficción ou na Literatura Fantástica acude ás tertúlias dos Xoves ás 21,30 h. no café Uf (Pracer 19) en Vigo. Pergunta por Nacho ou Pedro.♦

■ EXPOSICIÓNS

GALIZA 2010 www.galicia2010.com Páxina do proxecto de investigación multidisciplinar Galiza 2010, na que se inclue a análise da orientación económica e social do país para os vindeiros anos. Tamén incorpora relatórios, compoñentes do proxecto e posibilidade de facer perguntas.♦

ARTISMO 2000 Mostra que podemos contemplar na Fundación Caixa Galicia.

SEGUNDO GUTIÉRREZ Mostra as suas esculturas, relieves e táboas na galeria Androx.

CARME CHACÓN Titula as suas instalacións Wood blood e poderemos velas, até o Domingo 14, na Casa das Artes.

ARTE PARA LEVAR Mostra no centro múltiple de arte Visual Labora (López de Neira 5) que contará cun número moi amplo de artistas e obras expostas (+50 +5000), até este Venres 12.

■ MÚSICA

SINIESTRO TOTAL Son os encarregados de pechar a III edición de Noites Vivas cun concerto que se celebrará este Venres 12 a partir das 23 horas no Pavillón das Travesas.

Para asistir xa se poden recoller as invitacións na Casa da Xuventude, Con-

Mostra de pintura na galeria Arcana, até o Luns 15.

Xunqueira de Espadañedo

■ TEATRO

■ EXPOSICIÓNS

O LÁPIS DO CARPINTEIRO

RIBEIRA SACRA PAÍS DO BIBEI

Sarabela teatro vai cenificar o Venres 12 e Sábado 13 esta obra na Casa da Cultura ás 21 h.

Braga

CARLOS GONÇALVES

Mostra fotográfica que podemos contemplar no Mosteiro.

Vilanova de A.

■ EXPOSICIÓNS

■ EXPOSICIÓNS

VANESSA BEECROFT

TITO OUBIÑA Expón as suas pinturas na galeria Un Sítio Distinto, até o 31 de Xaneiro.

Vilar de Santos ■ EXPOSICIÓNS

A LAGOA DE ANTELA Mostra etnográfica de fotografia, no Museu da Límia.

Nada en Génova (1969), no-

tabilizouse no 94 através de performances públicas, normalmente xovens mulleres, ainda que na fase inicial realizou aguarelas, algunhas delas presentadas na Sotheby’s

Art Foundation de Amsterdan, das que esta mostra 24 aguarelas, facia parte. Mathilde ter Heijne (Estrasburgo, 1969) ten unha instalación con dous manequins The two chosen ones e a proxección de vídeo Nearly lost para o que proxectou a sua própria identidade na das actrices de fres fitas coñecidas: Le Mari de la Colfeuse, de Patrick Leconte; La Femme d’á Coté, de François Truffaut; e Noce Blanche, de J.C Brisseau.

Eduard Resbier (Barcelona, 1968) mostra a sua pintura, da que destaca a captación da luz e a utilización de unha velatura xeral. As tres mostras nas distintas salas da galeria Mário Sequeira (Quinta da Igreja-Parada de Tibães) até o 15 de Xaneiro.

Valença ■ EXPOSICIÓNS

ANTÓNIO PESSOA

TOMÁS PÉREZ MASERO

Baixo o epígrafe de Desenhos puros este pintor mostra, na sala de exposicións municipal, unha autobiografia plástica, retrospectiva da sua carreira artística.

Até meados de mes.

As suas obras podemos ollalas no salón de té Fontenova.

Barcelona

Xinzo

■ CONFERÉNCIAS

Viveiro ■ EXPOSICIÓNS

■ EXPOSICIÓNS

ARTE PERUANA Trazos desta arte poderemos coñece-los visitando esta mostra na Casa da Cultura.

PAPEL DOS SINDICATOS NO SÉCULO XXI

Isabel Pallarés exporá este tema o vindeiro Xoves 18 ás 20 h. en Pati Llimona, organizada pola asemblea local do BNG en Catalunya.

■ EXPOSICIÓNS

PETEIRO Ten unha mostra de óleos e serigrafias, na sala do BBVA en Bergara 11.

Maria do Ceo canta no Auditório de Caixanova de Vigo o Venres 12.

Madrid ■ EXPOSICIÓNS

XURXO LOBATO O museu Colecciones Ico (Zorrilla 3) acolle a sua obra fotográfica baixo o título El color del sur onde retrata con proximidade e sen anestesia a inxustiza e pobreza na que viven moitas persoas no mundo. Até este Domingo 14.

Lisboa ■ EXPOSICIÓNS

O ENTARDECER ALFAMA

EN

Remata esta mostra fotográfica de Mario Cabrita Gil este Luns 15 de Xaneiro no Arquivo Municipal de Lisboa- Arquivo fotográfico (r/ da Palma 26).

Reúne 29 fotografias feitas a mulleres do bairro da Alfama.

MAN RAY Últimos dias, pecha o Domingo 14 para contemplar esta mostra sobre a sua obra no Museu do Chiado.

GEORGES BRAQUE Até este Domingo 14 poderemos ver a sua obra gráfica no Museu Arpad-Szenes.♦

Manuel Quintana Martelo ten obra na VI Bienal Internaciona l de Gravado de OURENSE. Á esquerda, unha obra sua, sen título, realizada a ponta seca.

●

11 DE XANEIRO

● 2001 ●

Nº 969

●

ANO XXIV

●

IV XEIRA

●

8 400021 303104

00 969

Impreso en papel reciclado Greenrecy 100 de 60 gr./m2

DIRECTOR: Afonso Eiré López EMPRESA XORNALISTICA EDITORA: Promocións Culturais Galegas S.A. PRESIDENTE: Cesáreo Sánchez Iglesias Príncipe, 22, planta baixa (36202) Vigo. Telf.: Administración, Subscricións e Publicidade (986) 43 38 30*. Redacción (986) 43 38 86 - 22 24 05. Fax (986) 22 31 01.

Xesus Vaamonde apresenta o libro con CD Solo de gaita

✒ CARME VIDAL Aí está a gaita soa, sen adubios. Xesús Vaamonde amosa en Solo de gaita (Edicións do Cúmio) o poder do noso instrumento tradicional, base do seu traballo como gaitautor, termo que el escolle para definirse. Gábase de “falar de música galega e tocar a gaita galega”.

Non fai folk nen celta e tampouco mestura a gaita cos mesmos instrumentos que soan no rock ou na clásica á maneira dos máis recentes produtos comerciais. Xesus Vaamonde é un dos máis relevantes compositores e intérpretes do noso panorama musical e agora apreséntanos as suas pezas actuais cunha gaita evolucionada de seu.

Mesmo vestido de rua e tocando pezas de hoxe, a Xesus Vaamonde alédalle que algun dos seus pasodobres ande xa a circular como unha peza tradicional. “É asi porque mantén parámetros recoñecíbeis. Fago muiñeiras e xotas modernas pero parto da tradición. A gaita evoluciona de seu, sen ter que copiar a ninguén, nunha actualización que se centra nas imensas potencialidades do próprio instrumento” afirma Vaamonde. Coincide ao respeito o gaiteiro coa explicación que Xurxo Souto dá na contracapa do libro: “Todas as suas composicións resisten a proba máis exixente da enxebreza: a proba do bailador. Todas as suas partituras representan un reto técnico e estético para os verdadeiros gaiteiros”.

Mirar o que fai a gaita El aponta ainda a idea de Xurxo Souto dicindo que a sua “non é música tradicional pero ao mellor pode selo algun dia. Tamén alguén fixo noutrora os temas que hoxe son tradición! O meu é música de autor que bebeu nesas bases e que ten á gaita como instrumento de referéncia.

Temos que mirar sempre o que fai a gaita”.

KIKO DELGADO

Resultado de anos de traballo é asi este novo libro e a nada que se converse co autor agroma por toda parte o respeito e a queréncia que ten pola gaita galega. “Moita xente pensa que non é autónoma e mira para escoceses e irlandeses cando ali teñen en conta ao gaiteiro solista. A gaita é un instrumento independente que serve por si mesmo”, afirma mentras non evita botar por terra as experiéncias escocesistas que se están a impor no país e que provocaron o que hai uns anos se chamou a guerra das gaitas: “Trátase dunha imitación, coller o esquema escocés de interpretación e calcalo. Eu defendo a evolución da que nós formamos parte. Véndenos como galego o que non é.

Non precisamos copiar de ninguén e é absurdo imitar unha gaita que non é tan perfecta como a nosa”.

Gosta do termo gaitautor co que se apresenta e que recolle as duas facetas da sua actividade. Compositor e intérprete.

“Existen en abundáncia nos que andamos arredor da treintena e somos xente que compomos axeitadamente para gaita porque tamén a tocamos, porque somos gaiteiros. Eu convido aos colegas a que fagan algo semellante, que publiquen as suas partituras”. Pe-

ro como o que se escrebe, queda, e Xesus Vaamonde preparou Solo de gaita pensando en especial nos intérpretes futuros das suas pezas, optou por deixar en papel a música sen arranxos, dando liberdade ao que se achegue ás suas melodias.

Tasca e traballo Rexeita Vaamonde que a sua música sexa catalogada como folk ou celta porque non precisa de selos para apelar aos seus sons. “Ultimamente ninguén pensa siquera que a gaita sexa galega. Reivindico afastarme dos estereotipos para recoñecela asi, como galega. Cando un gaiteiro graba un CD, a gaita chega a ser pura anécdota e eu reclamo atención para ela presentando só música galega”, afirma, descrido tamén como el está de que este sexa un momento de boom da gaita. “Non existe ese éxito. Un gaiteiro ten que suar para vender 10.000 CDs cando só en Ourense hai 6.000 gaitas. Hai algun traballo discográfico dun gaiteiro que só introduce gaitas en tres ou catro pezas. O meu é o traballo dia a dia co instrumento e a actuación en directo porque o outro segue a ser colorear o esencial”, sinala Vaamonde e, nesta explicación volve aportar as outras

XOSÉ A. GACIÑO

U

As partituras dun gaitautor

A sona de Xesus Vaamonde como compositor estaba xa extendida entre os gaiteiros e as suas partituras circulaban en fotocópias de man en man.

Foi esa a razón que o levou a editar Solo de gaita, o libro no que recolle unha manchea de temas da sua autoria comentados e interpretados por el mesmo nun CD. Son xotas, muiñeiras, alalás ou pasodobres que gardan o regusto da tradición pero nas que o autor deitou a evolución dun instrumento que, para el, “vale por si mesmo e non ten nada que envexar ás do norte porque é tecnicamente superior. Os gaiteiros actualizamos a gaita, imos vestidos de rua e tocamos pezas de agora”.

Guiñol

duas caras da sua actividade de gaitautor: o esforzo e a farra baixo os sons da gaita.

“Este traballo non se pode facer na tasca pero non ten sentido se non chegas á tasca e tocas. O obxectivo é comunicar, dicer algo coa música e pódese pasar ben facendo cousas boas” afirma cando repara nas fotografias de esmorga que introduce a mantenta no libro.

Xurxo Souto afirma que Xesus Vaamonde é un “revolucionário” e parte da sua revolución ven da proposta que aporta de punteiro cun novo furado. “A gaita pasaria de ter unha escala diatónica a ser cromática, é dicer, a tocar como un piano con todas as suas notas negras. A revolución é que non hai que modificar os punteiros para iso” explica o gaiteiro.

Conta Vaamonde unha actuación en Santander na que vários gaiteiros conseguiron abarrotar un grande auditório e pediron bises despois de duas horas de interpretación. “Ian ali escoitar gaita pura e dura, pois nós eramos gaiteiros, somos gaiteiros, e iso era o que lle gustaba á xente que nos foi escoitar”, comenta ao tempo que lamenta que na Galiza a gaita pura e dura non teña tanto predicamento.

“Eu meto caña! Porta a porta”, remata Xesus Vaamonde. ♦

n ministro de Agricultura, Pesca e Alimentación disposto a sacar adiante un plan hidrolóxico por collóns (e que ademais o comenta sen pudor a un agricultor amiguete no meio dun acto público, con cámaras e micrófonos en derredor), unha ministra de Educación e Cultura que publica un artículo no que se afirma, con toda rotundidade, que a metade dos beneficiários das becas de estudo falsean a sua declaración de renda (e que remata por culpar a un colaborador da sua confianza, verdadeiro autor do artículo que ela nen sequera leu, e que esa vez se pasou da confianza), outro ministro, o do Interior, que, despois de terse firmado un solemne pacto polas liberdades e contra o terrorismo entre o seu Governo e o principal partido da oposición, solta nunhas declaracións a un xornal, nun lapsus político de inxénua sinceridade, que ese pacto é contra o nacionalismo basco (algo que, en realidade, case todos sospeitaban), e a famosa ministra de Sanidade e Consumo, desde o coloquialismo arrogante e omnisciente da sua antigua ocupación de tertuliana, que, mentres os seus colegas de governo tentan de convencer aos cidadáns de que todo produto vacuno que está no mercado é perfeitamente consumíbel, se desmarca con consellos inquietantes sobre a inconveniéncia de mercar gangas ou de botar ósos de vaca ao cocido....

Son alguns dos exemplos da alegria que proporciona a alguns a maioria absoluta para exercer o poder desde a mais absoluta impunidade diante da opinión pública. Este governo central (por non entrar agora nas experiéncias mineiras dun governo autonómico) parece disposto a demostrar que os guionistas do guiñol televisivo do Canal Plus están máis que superados pola realidade.♦

VOLVER AO REGO

C

élia Villalobos non ten porque saber nada de cociña: non vai no cargo de ministro coñecer o recetário de Simone Ortega ou Paco Feixó. Pero menos vai dar consellos sobre con que osos facer sopa, cousa que a malagueña fixo na rádio, como grande achádego para paliar o pánico no consumidor. O que pasa é que, ainda que resulte unha miga ridículo pedir responsabilidades políticas por unha receta gastronómica, a Ministra de Sanidade debia ter as horas no posto contadas.♦