LOGOPEDYCZNE OPOZYCJE GŁOSKOWE

Opinia logopedyczna: dr Agnieszka Banaszkiewicz Redakcja: Renata Malek Korekta: Magdalena Hinz Redakcja techniczna: Andrzej Szymański Ilustracje: archiwum Wydawnictwa, Fotolia.com Projekt okładki: Sandra Dudek Zdjęcie na okładce: © gekaskr | Fotolia.com

© Copyright by Wydawnictwo Harmonia, 2012

Redakcja i Biuro Handlowe: 80-283 Gdańsk, ul. Szczodra 6

tel: 58 348 09 50, 58 348 09 51

fax: 58 348 09 00 e-mail: harmonia@harmonia.edu.pl Wszelkie prawa zastrzeżone. Zarówno cała publikacja, jak i jakakolwiek jej część nie może być przedrukowywana ani reprodukowana – mechanicznie, elektronicznie lub w jakikolwiek inny sposób, z kserokopiowaniem i odtwarzaniem w środkach masowego przekazu włącznie – bez pisemnej zgody Wydawnictwa Harmonia.

Szczegółowe informacje o naszych publikacjach: www.harmonia.edu.pl

ISBN 978-83-7134-592-0 Gdańsk 2012 – Wydanie I

Druk i oprawa: Rzeszowskie Zakłady Graficzne S.A.

Zbiór zawiera kilkaset rymowanek przeznaczonych do ćwiczeń słuchu fonemowego, czyli umiejętności rozróżniania najmniejszych elementów składowych mowy (fonemów). Głównym celem niniejszego zbioru jest udostępnienie logopedom, nauczycielom i rodzicom wyboru wierszyków, które spełniają tę funkcję. ❀ ❀ ❀

W każdej rymowance wyróżnione są słowa różniące się jednym fonemem, tak zwane opozycje fonologiczne. Na przykład słowa luz i bus różnią się jednym fonemem (l : b). Znajdujące się na końcu wyrazów litery „z” i „s” to ten sam fonem, ponieważ mimo innego zapisu wymawia się go tak samo.

Oczywiście można wykonywać ćwiczenia, czytając i powtarzając z dzieckiem odpowiednie pary słów różniące się jedną głoską. Przykłady takich zestawień wyrazowych również znajdują się w niniejszym opracowaniu. Jednak znacznie bardziej atrakcyjne, niż powtarzanie pojedynczych słów, będzie dla dziecka wymawianie rytmicznej rymowanki, która dodatkowo zawiera ciekawe przesłanie, historyjkę, anegdotę, wykorzystuje grę słów lub ma zaskakującą pointę. ❀ ❀ ❀

Dzięki słuchaniu i powtarzaniu rymowanek zawartych w tym zbiorze dziecko: • doskonali prawidłową wymowę; • poznaje i zapamiętuje nowe słowa dzięki temu, że one się rymują ze znanymi już dziecku wyrazami; • rozwija poczucie rytmu, które jest niezwykle ważne w późniejszej edukacji matematycznej; • kształci umiejętność prawidłowego akcentowania wyrazów i właściwej intonacji; 3

• wzbogaca słownictwo i uświadamia sobie różnorodność znaczeń identycznie brzmiących słów w zależności od kontekstu, w jakim są użyte, oraz ich formy gramatycznej; • poznaje znaczenie utartych w języku połączeń wyrazowych (związków frazeologicznych); • doskonali spostrzegawczość językową oraz uczy się słuchania ze zrozumieniem, co na dalszym etapie edukacji ułatwi mu naukę czytania ze zrozumieniem; • rozwija poczucie humoru i wrażliwość na zabawę słowami. ❀ ❀ ❀

Dorosły przed przeczytaniem rymowanki dziecku powinien koniecznie przeczytać ją sobie na próbę (najlepiej na głos), żeby upewnić się, że zabrzmi ona w sposób rytmiczny i harmonijny.

4

Opozycje spółgłoskowe

Opozycja p : b

Pary wyrazów

grupy – gruby opoje – oboje opuszek – obuszek paczki – baczki pada – bada pal – bal palety – balety pani – bani papy – puby [paby] parze – barze pas – bas paty – baty pawie – bawię pąk – bąk pąki – bąki perła – berła pędzie – będzie poją – boją poty – boty powiem – bowiem półka – bułka prawo – brawo puka – buka pyka – byka

6

Opozycja p : b

Rymowanki dla młodszych

Piekarz, co miał śmieszne baczki, włożył bułek pięć do paczki.

Chciał też trochę innych bułek włożyć z jednej z górnych półek.

Nie mógł sięgnąć, wszedł na biurko, lecz zapomniał, że jak piórko lekki nie jest. Biurko stało, lecz za chwilę się złamało.

Kiedy spadał, wtedy bułki zawołały: „Chwyć się półki!”.

Ale nic mu to nie dało, wszystko z półek pospadało!

A piekarza śmieszne baczki również spadły... wprost do paczki!

Przyklejone wcześniej były, więc się łatwo odkleiły.

7

Opozycja p : b

Rymowanki dla młodszych

Dzięcioł mocno puka w twardą korę buka i korników szuka.

Twarda z niego sztuka! ❀ ❀ ❀

Na Mazurach w środku lata nad jeziorem żaba lata.

Zbiera za to duże brawa, przecież latać nie ma prawa.

8

Opozycja p : b

Rymowanki dla starszych

Pewien bąk, jak inne bąki, oblatywał kwiatów pąki.

Wiedział, że o wczesnej porze bąk się z pąków napić może. „Picie z pąków jest do bani!” – powiedziała pewna pani, którą z innym bąkiem w parze bąk raz spotkał w jakimś barze.

Więc bąk bąknął: „Niech ci będzie!”.

I odleciał w wielkim pędzie wprost na łąkę pełną bąków, które również piją z pąków.

Siąść na pąk bąk się odważył, inne bąki zauważył, które gdy się w pąkach poją, to nikogo się nie boją.

Im nie powie żadna pani, że to picie jest do bani, zwłaszcza gdy tak bąki piją, że rekordy w piciu biją!

Po co robią to – nie powiem!

Jest to tajemnicą, bowiem czasem inni, spoza łąki, też tak lubią pić jak bąki.

9

Opozycja pi : bi

Pary wyrazów

lupie – lubię łapie – Łabie łupin – łubin opierać – obierać piały – biały piec – biec pielę – bielę piernik – biernik pierze – bierze pies – bies pije – bije piórko – biurko pióro – biuro popiera – pobiera sapie – Sabie skupię – skubię topię – tobie tupie – tubie wapienie – wabienie wypiek – wybieg wypierają – wybierają

10

Opozycja pi : bi

Rymowanki dla młodszych

Gdy Jaś plecak swój pakuje, mało czasu to zajmuje, bo Jaś mało ubrań bierze – w razie czego sam je pierze. ❀ ❀ ❀

W górach czyste źródło bije.

Z tego źródła wodę pije ktoś, kto nie ma nic innego – musi więc się napić z niego.

11

Opozycja pi : bi

Rymowanki dla starszych

Podaj biernik słowa piernik!

Ci, co chcą zasadom wierni być, użyją tak biernika: „Zjadłem piernik, nie: piernika”. ❀ ❀ ❀

Tupie mała myszka w tubie. „Ja tupanie w tubie lubię – mówi kot – gdy nasłuchuję, wiem, gdzie się ta mysz znajduje”. ❀ ❀ ❀

Szef na nogi stawia biuro, bo ktoś zwędził jego pióro.

Sekretarka go popiera – za to pensję tam pobiera.

Ale pracownicy inni mówią mu, że nie są winni.

Z biura gdzieś się wybierają i kradzieży wypierają.

12

Opozycja t : d

buty – budy koty – kody loty – lody metal – medal mota – moda Otto – od do płoty – płody talia – dalia tam – dam tama – dama tanie – danie tarcie – darcie

Pary wyrazów

teka – deka Tomek – domek tratwa – dratwa trąca – drąca tren – dren tusze – dusze tutki – dutki tych – dych tyle – dyle wata – wada witać – widać wota – woda

13

Opozycja t : d

Rymowanki dla młodszych

Tomek miał domek ze słomek.

Wiatr raz mu rozwiał ten domek.

Ze słomek chciał zrobić tratwę.

Poprosił szewca o dratwę do powiązania tych słomek, z których swój domek miał Tomek. ❀ ❀ ❀

Tam, na wzgórzu, widać sad.

Właścicielem jest mój brat.

Gdy ktoś pójdzie ze mną tam, to mu dużo jabłek dam.

14

Opozycja t : d

Rymowanki dla starszych

Damie, pięknej niczym dalia, trochę się zwiększyła talia.

Fakt ten tak rozzłościł damę, że postanowiła tamę swojej tuszy wnet postawić i... słodycze szybciej trawić. ❀ ❀ ❀

Koty bardzo drobiazgowe butów kody, te kreskowe, oglądały i sprawdzały, lecz się kody nie zgadzały.

Psom na budy takie buty, każdy z nich ma kod zepsuty.

15