Choroby żołądka i jelit
białka całkowitego jest większe niż 4 g/dl. Jeśli jelito wskutek martwicy przepuszcza bakterie, powstaje szarobrunatny osad. 5. Martwice jelit na tle zakrzepowo-zatorowym, po oderwaniu krezki, lokalne włóknikowo-ropne zapalenie otrzewnej (np. martwica jelita ślepego, martwica okrężnicy): uzyskuje się brudny, żółtoczerwony lub zielonkawy, silnie zmętniały punktat o konsystencji śmietany. Ilość zmienna, często bardzo mała. Stężenie białka 4–5 g/dl, liczba leukocytów 40 000–60 000/ µl. Po wirowaniu osiada gruby osad ze stosunkowo niewielką ilością erytrocytów (ryc. 24.95). 6. Pęknięcie żołądka lub jelit, rozsiane zapalenie otrzewnej: uzyskuje się brudnoczerwony lub szarozielony, bardzo mętny punktat w dużych ilościach. Niekiedy można poczuć zapach zawartości jelit. W osadzie znajdują się szarozielone cząstki paszy (mikroskop), bardzo dużo leukocytów i erytrocytów. Nadsącz może być brunatnoczerwony w następstwie hemolizy. 7. Krwawienia w jamie otrzewnowej: przy świeżych, ostrych krwawieniach punktat składa się z pełnej krwi. Ma ona barwę czerwoną, zawiera prawie wyłącznie erytrocyty, których udział w probówce do wirowania odpowiada wartości hematokrytu krwi. Jeśli nakłuje się śledzionę, hematokryt próbki jest wyraźnie wyższy niż krwi. 8. Ropnie i nowotwory w jamie brzusznej (przewlekłe, powracające kolki): przy przewlekłej kolce punktat może być mętny, żółtozielony, o wysokiej gęstości (ponad 1030) i dużej zawartości komórek. Stwierdza się erytrocyty, limfocyty, granulocyty obojętnochłonne i kwasochłonne oraz komórki nabłonkowe, które mogą wskazywać na ropnie, chłoniakomięsaki i inne nowotwory. 9. Wodobrzusze: ilość punktatu jest bardzo zwiększona, jest on jasnożółty i przezroczysty, nie zawiera żadnych domieszek i ma niską gęstość (1005–1015). 10. Pęknięcie pęcherza moczowego (gromadzenie moczu w jamie otrzewnowej): punktat jest jasnożółty, przezroczysty i składa się z moczu. Diagnostyczne znaczenie ma porównanie stężenia mocznika i kreatyniny w punktacie i krwi. Zazwyczaj stężenie mocznika i kreatyniny jest nieznacznie lub umiarkowanie podwyższone, natomiast przy gromadzeniu moczu w jamie otrzewnowej stosunek stężenia kreatyniny krwi do punktatu jest większy niż 1 : 2. Typowe są także zmiany elektrolitów w krwi pacjenta: hiponatremia, hipochloremia, hiperkaliemia. 24.3.7.4. Badania laboratoryjne Badania laboratoryjne uzupełniają badanie kliniczne pacjenta z kolką i dają lekarzowi weterynarii, szczególnie podczas kontroli przebiegu choroby, ważne wskazówki. Najważniejszymi badaniami laboratoryjnymi są oznaczenia hematokrytu (Ht) i stężenia białka całkowitego (TPP), które mogą być wykonywane również w praktyce terenowej za pomocą wirówki i refraktometru. U pacjentów z kolką dochodzi prawie zawsze do hipowolemii, w związku z tym konieczne jest objaśnienie jelitowej gospodarki wodnej konia. Cechą szczególną
trawienia u koni jest produkowanie dużych ilości wydzielin trawiennych (ślina, wydzielina żołądka, trzustki i jelit oraz żółć). Obliczono, że dopływ wydzielin w jelicie cienkim, przy uwzględnieniu gruczołów jelitowych, wynosi 200–300 ml/kg m.c. Wchłanianie elektrolitów i wody jest najbardziej intensywne w jelicie ślepym i okrężnicy wielkiej. Zaburzenia pasażu jelitowego (niedrożność) prowadzą do zastoju płynu przed niedrożnością aż do żołądka i tym samym do przerwania przepływu płynu w jelitach. W jelicie grubym nie ma wody, która mogłaby być wchłonięta. W takich warunkach dochodzi szybko do zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej. Wzrost wartości hematokrytu i stężenia białka całkowitego oznacza niedobór płynów w układzie naczyniowym (tab. 24.3). Według naszych doświadczeń prawidłowe wartości są następujące: ● hematokryt 0,30–0,40 l/l (przeciętnie 0,36 l/l), ● stężenie białka całkowitego 5,5–7,0 g/dl (przeciętnie 6,0 g/dl). Parametry te zależą jednak od wieku, rasy i stopnia wytrenowania konia. Podwyższone wartości hematokrytu stwierdza się także przy wydaleniu erytrocytów ze śledziony, przy silnych bólach, transporcie i po podaniu leków adrenergicznych (np. etylferyny). Białko całkowite krwi składa się z albumin i różnych frakcji globulin. W przeciwieństwie do hematokrytu, na zawartość białka we krwi nie wpływają reakcje adrenergiczne. Przy zaburzeniach przepuszczalności naczyń wysokiego stopnia (np. niedrożności jelit, martwicy, zapaleniu otrzewnej lub zapaleniu jelit), które prowadzą także do utraty osocza, następuje wzrost hematokrytu i spadek stężenia białka całkowitego. Obowiązkowe jest kilkakrotne oznaczanie hematokrytu i stężenia białka całkowitego. U pacjentów z kolką i z przerwaniem jelitowego transportu płynu wskutek mechanicznej niedrożności jelit należy wyróżnić następujące sytuacje: 1. przy zatkaniu jelita chodzi tylko o wewnętrzną niedrożność, wartość hematokrytu i stężenia białka całkowitego wzrasta powoli i równomiernie (np. zatkanie jelita biodrowego); 2. przy zadzierzgnięciu jelita obok niedrożności dochodzi do zaciśnięcia jelita z silną utratą płynu z naczyń (osocze i elektrolity); wskutek tego wzrasta hematokryt i w zależności od przypadku obniża się stężenie białka całkowitego; 3. przy martwicach bez niedrożności jelit, zapaleniu otrzewnej, opłucnej, płuc oraz zapaleniach jelit (np. zapalenie jelita ślepego i okrężnicy) zmniejsza się stężenie białka całkowitego wskutek pozanaczyniowej utraty białka.
517
24