Pojęcie i Podział Dokumentów - Barbara Kubacka

POJĘCIE I PODZIAŁ DOKUMENTÓW

Wykonały:

Halina KOSIEK Barbara KUBACKA

Przekaz treści utrwalonej materialnie sporządzony ze świadomością celu, lub taki przekaz, który w zamierzeniu . „wytwórcy” dokumentem nie był lecz został później utrwalony (zapisany, nagrany) lub wyrób, który stał się ze względu na swoje cechy eksponatem.

Przedmiot materialny zawierający utrwaloną informację przeznaczoną do przekazywania w czasie i przestrzeni

DOKUMENT „definicje”

Dowód pisemny stwierdzający jakiś stan prawny. Wszelaki przedmiot stwierdzający jakiś fakt lub stan bądź stanowiący materialnie utrwalony wyraz myśli ludzkiej. Utrwalona informacja.

W szerokim ujęciu dokumenty to: druki, rękopisy, mapy, ryciny, rysunki, fotografie, filmy, płyty, taśmy, makiety, medale, pieczęcie etc.

Kryteria rzeczowe:

cechy wewnętrzne dokumentu tj. cechy treści dokumentów w oparciu o nie tworzone są różne systemy rzeczowej klasyfikacji dokumentów, np.

UKD;

Kryteria formalne: formalne forma przekazu (zapisu informacji), nośnik fizyczny, pochodzenie i sposób sporządzania, cechy wydawnicze, forma wydawnicza, zasięg upowszechniania, przeznaczenie czytelnicze (zaspokajanie określonego obszaru potrzeb) forma piśmiennicza, kryterium biblioteczne

ZE WZGLĘDU NA ZASIĘG UPOWSZECHNIANIA

ZE WZGLĘDU NA ZAMIERZENIA WYDAWNICZE

WEDŁUG FORMY ZAPISU TREŚCI

ZE WZGLĘDU NA POCHODZENIE

Inne kryterium podziału dokumentów

„ ze względu na zasięg upowszechniania „

OPUBLIKOWANE

NIEOPUBLIKOWANE

• • • • •

•

dysertacje naukowe – (prace magisterskie, doktorskie, habilitacyjne) sprawozdania z zakończonych prac naukowo – badawczych sprawozdania z podróży naukowych, konferencji, zjazdów, z działalności przedsiębiorstw i instytucji materiały konferencyjne materiały wewnątrzszkolne - referaty uczniów, dokumentacja fotograficzna, dźwiękowa i filmowa imprez, uroczystości, projektów, scenariusze lekcji i zajęć pozalekcyjnych rękopisy biblioteczne i archiwalia (materiały źródłowe historyczne, spuścizny twórców, pamiętniki)

UWAGA: dokumenty niepublikowane mogą być publikowane z wyjątkiem objętych tajemnicą państwową lub wojskową

• wydawnictwa samoistne • utwory • artykuły • fragmenty

„ ze względu na zamierzenia wydawnicze „

ZWARTE

CIĄGŁE

WYDWNICTWA ZWARTE – ukazują się jako zakończona całość lub mają przewidziane zakończenie, np. książki wielotomowe   

książki broszury druki akcydensowe (ulotne)- afisze, plakat, ulotki, foldery

WYDAWNICTWA CIĄGŁE  Periodyczne - gazety, czasopisma - kalendarze - okresowo wydawane informatory  Seryjne (seria wydawnicza – cykl odrębnych dzieł różnych autorów zazwyczaj o jednolitym kształcie graficznym, wspólnym tytule serii, znaku graficznym, o tej samej tematyce  Zbiorowe – ukazujące się nieregularnie, publikowane przez instytucje (przeważnie naukowe) tomy prac różnych autorów o wspólnym tytule i kolejnej numeracji, np. „Acta Universitatis Wratislaviensis. Bibliotekoznawstwo XX”

GRAFICZNE

DŹWIĘKOWE (AUDIALNE)

ELEKTRONICZNE „ według formy zapisu treści „

OGLĄDOWE (WIZUALNE)

SŁUCHOWOOGLĄDOWE (AUDIOWIZUALNE)

DOKUMENTY GRAFICZNE – zawierają treść wyrażoną przez odpowiedni zespół znaków graficznych: litery, cyfry, znaki nutowe, symbole matematyczne, chemiczne, obrazy  DOKUMENTY PIŚMIENNICZE – treść wyrażona za pomocą pisma, m. in. pisma dotykowego (Braille´a) /książki, gazety, czasopisma, druki ulotne, afisze, rękopisy/  DOKUMENTY GRAFICZNO-PIŚMIENNICZE – nuty, komiksy, albumy, atlasy przyrodnicze, książki dla najmłodszych (książki- zabawki, obrazkowe, manipulantki), gry planszowe  DOKUMENTY IKONOGRAFICZNE - treść przedstawiona w formie obrazów: fotografie, zbiory ilustracji, plansze, obrazy, reprodukcje malarstwa, grafika, plakaty, pocztówki, znaczki pocztowe, herby  DOKUMENTY KARTOGRAFICZNE – mapy, plany, atlas, globusy

DOKUMENTY DŹWIĘKOWE (AUDIALNE) - zawierają nagrania dźwięków (muzyka, pieśni, piosenki, recytacje, teksty czytane, książki „mówione”) na płytach i kasetach magnetofonowych, odtwarzane za pomocą odpowiednich urządzeń technicznych

DOKUMENTY ELEKTRONICZNE – dostępne za pomocą techniki komputerowej • o dostępie lokalnym (offline) – zapisane na dysku, dyskietkach, płytach CD – ROM, DVD – ROM i in.

• o dostępie zdalnym (online) – przez sieci lokalne lub Internet

DOKUMENTY ELEKTRONICZNE

KSIĄŻKI ELEKTRONICZNE CZASOPISMA ELEKTRONICZNE

MULTIMEDIA

 KSIĄŻKI ELEKTRONICZNE – programy zawierające teksty książek (literatura piękna, encyklopedie, słowniki, lektury szkolne). Odczyt tekstu umożliwia oprogramowanie zainstalowane w komputerze lub urządzenie do czytania: e-book

 MULTIMEDIA – programy komputerowe: • • •

oddziałują na odbiorcę wszystkimi dostępnymi środkami przekazu, jak: tekst, dźwięk, muzyka, fotografia, grafika, rysunki, mapy, fragmenty filmów, animacje; odznaczają się interaktywnością (możliwością naprzemiennej wymiany informacji między użytkownikiem a komputerem); dzięki hipertekstowej metodzie prezentacji powiązanych ze sobą informacji umożliwiają szybkie znajdowanie pełnych informacji na dany temat: wyświetlany na ekranie monitora tekst zawiera wyróżnione słowa i zwroty, których wskazanie kursorem powoduje wyświetlenie związanych z nimi danych (tekstów, obrazów, dźwięków, sekwencji filmowych).

DOKUMENTY SŁUCHOWO – OGLĄDOWE (AUDIOWIZUALNE) 

zawierają zapis obrazów i dźwięków, odtwarzany za pomocą odpowiednich urządzeń technicznych (np. fonoprzeźrocza, filmy dźwiękowe, kasety video, płyty DVD)

DOKUMENTY OGLĄDOWE (WIZUALNE) zawierają zapisy obrazów i tekstów słownych, odtwarzane za pomocą odpowiednich urządzeń technicznych 

(np. filmy nieme, przeźrocza, foliogramy, fazogramy, mikroformy)

ORYGINALNE

PIERWOTNE

„ ze względu na pochodzenie „

POCHODNE

WTÓRNE

DOKUMENTY ORYGINALNE 

w postaci nadanej lub przewidzianej przez autora lub wydawcę

(np. książka, mapa, film)

DOKUMENTY PIERWOTNE  stanowiące podstawę opracowania dokumentów pochodnych

DOKUMENTY POCHODNE  Opracowane na podstawie dokumentów pierwotnych, zawierające informację bibliograficzną lub treściową

(np. karta katalogowa, bibliografia, tłumaczenie publikacji obcojęzycznych)

DOKUMENTY WTÓRNE Kopie (reprodukcje) dokumentów pierwotnych lub pochodnych, także utrwalone na innym nośniku materialnym

MAKROKOPIE (czytelne gołym okiem) • fotografie • fotokopie • kserokopie • skany

MIKROKOPIE (odczytywane przy pomocy czytnika) • mikrofilmy • mikrofisze • mikrokarty

„wg. innego sposobu interpretacji”

 

   

• rękopisy • druki książki  Według sposobu sporządzenia: ••fotografie czasopisma ••plany W formie, • mapyjaką nadał• im twórca w nauce, administracji dokument urzędowy, to lub uzasadnia w który ilustruje nauce jest to przedmiot, dzieła sztuki piśmiennicze sporządzone przez organ państwowy lub pogląd naukowy.

W naukach zajmujących się przeszłością, • pierwotne: samorządowy wyrażenie woli, regulujące konkretną  Według wzajemnych odniesień: • wizualne : być rzecz, która dokumentem może w zamierzeniu twórcy nie sprawę; niepiśmiennicze miała niczego dokumentować; jest to tzw.zmian dokument epoki; w rachunkowości, to pismo dotyczące w rachunkowości Zawierające •w wtórne: stanie bibliotekoznawstwie majątkowym przedsiębiorstwa. jest to utrwalony z przeznaczeniem informacje o Zadekretowany do zaksięgowania staje się taśmy do rozpowszechniania wyraz myśli ludzkiej; dokumencie dowodem księgowym • audialne: płyty dźwiękowe w prawie to przedmiot stanowiący dowód prawa, stosunku filmy pierwotnym i jego w informatyce dokument oznacza określony typ  • pochodne: Według szczegółów płyty CD, prawnego lub okoliczności, która może miećDVD znaczenie w zawartości pracy zapisywanej do pliku, czyli dokument binarny Dokładnie • audiowizualne: sprawie lub fakty będące podstawą ustalenia stanu interpretacyjnych: (cyfrowy) odwzorowane: prawnego. Zwykle sporządzony w formie określonej duplikat, odpis, przepisami i zaopatrzony w środki uwierzytelniające (podpisy, kopia pieczęcie)

BIBLIOGRAFIA Do prezentacji wykorzystano następujące materiały: 1.

2.

3.

4.

ANDRZEJEWSKA Jadwiga – „Edukacja czytelnicza i medialna” FIRLEJ-BUZON Aneta – wykład „Informacja naukowa” INTERNET – WIKIPEDIA – Encyklopedia multimedialna.

INTERNET – strony WWW: – –

www.zsjbib.republika.pl www.bu.uni.torun.pl

POJĘCIE I PODZIAŁ DOKUMENTÓW

Wykonały:

Halina KOSIEK Barbara KUBACKA 1

1

Przekaz treści utrwalonej materialnie sporządzony ze świadomością celu, lub taki przekaz, który w zamierzeniu . „wytwórcy” dokumentem nie był lecz został później utrwalony (zapisany, nagrany) lub wyrób, który stał się ze względu na swoje cechy eksponatem.

Przedmiot materialny zawierający utrwaloną informację przeznaczoną do przekazywania w czasie i przestrzeni

DOKUMENT „definicje”

Dowód pisemny stwierdzający jakiś stan prawny. Wszelaki przedmiot stwierdzający jakiś fakt lub stan bądź stanowiący materialnie utrwalony wyraz myśli ludzkiej. Utrwalona informacja.

W szerokim ujęciu dokumenty to: druki, rękopisy, mapy, ryciny, rysunki, fotografie, filmy, płyty, taśmy, makiety, medale, pieczęcie etc.

2

2

Kryteria rzeczowe:

cechy wewnętrzne dokumentu tj. cechy treści dokumentów w oparciu o nie tworzone są różne systemy rzeczowej klasyfikacji dokumentów, np.

UKD;

Kryteria formalne: formalne forma przekazu (zapisu informacji), nośnik fizyczny, pochodzenie i sposób sporządzania, cechy wydawnicze, forma wydawnicza, zasięg upowszechniania, przeznaczenie czytelnicze (zaspokajanie określonego obszaru potrzeb) forma piśmiennicza, kryterium biblioteczne

3

3

ZE WZGLĘDU NA ZASIĘG UPOWSZECHNIANIA

ZE WZGLĘDU NA ZAMIERZENIA WYDAWNICZE

WEDŁUG FORMY ZAPISU TREŚCI

ZE WZGLĘDU NA POCHODZENIE

Inne kryterium podziału dokumentów 4

4

„ ze względu na zasięg upowszechniania „

OPUBLIKOWANE

NIEOPUBLIKOWANE

5

5

• • • • •

•

dysertacje naukowe – (prace magisterskie, doktorskie, habilitacyjne) sprawozdania z zakończonych prac naukowo – badawczych sprawozdania z podróży naukowych, konferencji, zjazdów, z działalności przedsiębiorstw i instytucji materiały konferencyjne materiały wewnątrzszkolne - referaty uczniów, dokumentacja fotograficzna, dźwiękowa i filmowa imprez, uroczystości, projektów, scenariusze lekcji i zajęć pozalekcyjnych rękopisy biblioteczne i archiwalia (materiały źródłowe historyczne, spuścizny twórców, pamiętniki)

UWAGA: dokumenty niepublikowane mogą być publikowane z wyjątkiem objętych tajemnicą państwową lub wojskową

6

6

• wydawnictwa samoistne • utwory • artykuły • fragmenty

7

7

„ ze względu na zamierzenia wydawnicze „

ZWARTE

CIĄGŁE

8

8

WYDWNICTWA ZWARTE – ukazują się jako zakończona całość lub mają przewidziane zakończenie, np. książki wielotomowe   

książki broszury druki akcydensowe (ulotne)- afisze, plakat, ulotki, foldery

9

9

WYDAWNICTWA CIĄGŁE  Periodyczne - gazety, czasopisma - kalendarze - okresowo wydawane informatory  Seryjne (seria wydawnicza – cykl odrębnych dzieł różnych autorów zazwyczaj o jednolitym kształcie graficznym, wspólnym tytule serii, znaku graficznym, o tej samej tematyce  Zbiorowe – ukazujące się nieregularnie, publikowane przez instytucje (przeważnie naukowe) tomy prac różnych autorów o wspólnym tytule i kolejnej numeracji, np. „Acta Universitatis Wratislaviensis. Bibliotekoznawstwo XX”

10

10

GRAFICZNE

DŹWIĘKOWE (AUDIALNE)

ELEKTRONICZNE „ według formy zapisu treści „

OGLĄDOWE (WIZUALNE)

SŁUCHOWOOGLĄDOWE (AUDIOWIZUALNE)

11

11

DOKUMENTY GRAFICZNE – zawierają treść wyrażoną przez odpowiedni zespół znaków graficznych: litery, cyfry, znaki nutowe, symbole matematyczne, chemiczne, obrazy  DOKUMENTY PIŚMIENNICZE – treść wyrażona za pomocą pisma, m. in. pisma dotykowego (Braille´a) /książki, gazety, czasopisma, druki ulotne, afisze, rękopisy/  DOKUMENTY GRAFICZNO-PIŚMIENNICZE – nuty, komiksy, albumy, atlasy przyrodnicze, książki dla najmłodszych (książki- zabawki, obrazkowe, manipulantki), gry planszowe  DOKUMENTY IKONOGRAFICZNE - treść przedstawiona w formie obrazów: fotografie, zbiory ilustracji, plansze, obrazy, reprodukcje malarstwa, grafika, plakaty, pocztówki, znaczki pocztowe, herby  DOKUMENTY KARTOGRAFICZNE – mapy, plany, atlas, globusy 12

12

DOKUMENTY DŹWIĘKOWE (AUDIALNE) - zawierają nagrania dźwięków (muzyka, pieśni, piosenki, recytacje, teksty czytane, książki „mówione”) na płytach i kasetach magnetofonowych, odtwarzane za pomocą odpowiednich urządzeń technicznych

13

13

DOKUMENTY ELEKTRONICZNE

DOKUMENTY ELEKTRONICZNE – dostępne za pomocą techniki komputerowej • o dostępie lokalnym (offline) – zapisane na dysku, dyskietkach, płytach CD – ROM, DVD – ROM i in.

• o dostępie zdalnym (online) – przez sieci lokalne lub Internet KSIĄŻKI ELEKTRONICZNE CZASOPISMA ELEKTRONICZNE

MULTIMEDIA

14

14

 KSIĄŻKI ELEKTRONICZNE – programy zawierające teksty książek (literatura piękna, encyklopedie, słowniki, lektury szkolne). Odczyt tekstu umożliwia oprogramowanie zainstalowane w komputerze lub urządzenie do czytania: e-book

15

15

 MULTIMEDIA – programy komputerowe: • oddziałują na odbiorcę wszystkimi dostępnymi środkami przekazu, jak: tekst, dźwięk, muzyka, fotografia, grafika, rysunki, mapy, fragmenty filmów, animacje; • odznaczają się interaktywnością (możliwością naprzemiennej wymiany informacji między użytkownikiem a komputerem); • dzięki hipertekstowej metodzie prezentacji powiązanych ze sobą informacji umożliwiają szybkie znajdowanie pełnych informacji na dany temat: wyświetlany na ekranie monitora tekst zawiera wyróżnione słowa i zwroty, których wskazanie kursorem powoduje wyświetlenie związanych z nimi danych (tekstów, obrazów, dźwięków, sekwencji filmowych).

16

16

DOKUMENTY SŁUCHOWO – OGLĄDOWE (AUDIOWIZUALNE)  zawierają zapis obrazów i

dźwięków, odtwarzany za pomocą odpowiednich urządzeń technicznych (np. fonoprzeźrocza, filmy dźwiękowe, kasety video, płyty DVD)

17

17

DOKUMENTY OGLĄDOWE (WIZUALNE)  zawierają zapisy obrazów i tekstów

słownych, odtwarzane za pomocą odpowiednich urządzeń technicznych

(np. filmy nieme, przeźrocza, foliogramy, fazogramy, mikroformy)

18

18

ORYGINALNE

PIERWOTNE

„ ze względu na pochodzenie „

POCHODNE

WTÓRNE

19

19

DOKUMENTY ORYGINALNE  w postaci nadanej lub przewidzianej przez

autora lub wydawcę

(np. książka, mapa, film)

20

20

DOKUMENTY PIERWOTNE  stanowiące podstawę opracowania dokumentów pochodnych

21

21

DOKUMENTY POCHODNE  Opracowane na podstawie dokumentów pierwotnych, zawierające informację bibliograficzną lub treściową

(np. karta katalogowa, bibliografia, tłumaczenie publikacji obcojęzycznych)

22

22

DOKUMENTY WTÓRNE Kopie (reprodukcje) dokumentów pierwotnych lub pochodnych, także utrwalone na innym nośniku materialnym

MIKROKOPIE (odczytywane przy pomocy czytnika) • mikrofilmy • mikrofisze • mikrokarty

MAKROKOPIE (czytelne gołym okiem) • fotografie • fotokopie • kserokopie • skany 23

23

„wg. innego sposobu interpretacji”

 

   

• rękopisy • druki książki  Według sposobu sporządzenia: ••fotografie • czasopisma • plany W formie, • mapyjaką nadał• im twórca w nauce, administracji dokument urzędowy, to lub uzasadnia w który ilustruje nauce jest to przedmiot, dzieła sztuki sporządzone przez organpiśmiennicze państwowy lub się przeszłością, pogląd naukowy.

W naukach zajmujących • pierwotne: samorządowy wyrażenie woli, regulujące konkretną  Według wzajemnych odniesień: • wizualne: : być rzecz, która wizualne dokumentem może w zamierzeniu twórcy nie sprawę; niepiśmiennicze miała niczego dokumentować; jest to tzw.zmian dokument epoki; w rachunkowości, w rachunkowości to pismo dotyczące Zawierające • wtórne: w stanie bibliotekoznawstwie majątkowym przedsiębiorstwa. jest to utrwalony z przeznaczeniem informacje o Zadekretowany do zaksięgowania staje się taśmy do rozpowszechniania wyraz myśli ludzkiej; dokumencie dowodem księgowym • audialne: płyty dźwiękowe w prawie to przedmiot stanowiący dowód prawa, stosunku filmy pierwotnym i jego w informatyce dokument oznacza określony typ  Według • pochodne: szczegółów płyty CD, prawnego lub okoliczności, która może miećDVD znaczenie w zawartości pracy zapisywanej do pliku, czyli dokument binarny Dokładnie • audiowizualne: sprawie lub fakty będące podstawą ustalenia stanu interpretacyjnych: (cyfrowy) odwzorowane: prawnego.

Zwykle sporządzony w formie określonej duplikat, odpis, przepisami i zaopatrzony w środki uwierzytelniające (podpisy, kopia pieczęcie) 24

24

25

25

BIBLIOGRAFIA Do prezentacji wykorzystano następujące materiały: 1.

2.

3.

4.

ANDRZEJEWSKA Jadwiga – „Edukacja czytelnicza i medialna” FIRLEJ-BUZON Aneta – wykład „Informacja naukowa” INTERNET – WIKIPEDIA – Encyklopedia multimedialna.

INTERNET – strony WWW: – –

www.zsjbib.republika.pl www.bu.uni.torun.pl

26

26