Wszystko Działa 6/2019 by Wszystko Działa

ISSN 2544-7661

NR 6 | 2019

PORT PC ze znaczącymi osiągnięciami! 22

Branża instalacyjno-grzewcza z kolejnymi wzrostami 18

Łazienka dla każdego 40

rozmowa numeru:

Maciej Czop, Dyrektor Zarządzający Immergas Polska Sp. z o.o. Komfort Czystego Powietrza 4-7

WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

W NUMERZE

Szanowni Państwo, K

omfort to słowo klucz niniejszego wydania. Może oznaczać ono stan zaspokojenia

wszystkich potrzeb fizycznych i psychicznych oraz brak kłopotów. W powszechnym jednak myśleniu komfort to ogół warunków, które zapewniają człowiekowi wygodę. Dziś, w czasach

kiedy świat pędzi do przodu, zmieniają się warunki pracy, mieszkania czy środowisko można

powiedzieć, że komfort dla wielu z nas stał się luksusem. Żyjemy w otoczeniu, w którym musimy zmagać się ze smogiem, wysokimi rachunkami za prąd i wcale nie małymi kosztami życia. Mogłoby się więc wydawać, że luksus nie jest dla nas. To nieprawda! Takie firmy jak Immergas

udowadniają, że luksus może być dla każdego. Zmieniające się otoczenie prawne, programy „Mój Prąd” czy „Czyste Powietrze”, skupienie się na projektach domu bez rachunków oraz

domów inteligentnych ma na celu pomóc nam złapać luksus w swoje ręce. Dzięki nowoczesnym

urządzeniom grzewczym, wentylacji z odzyskiem ciepła czy panelom fotowoltaicznym jesteśmy w stanie ograniczyć emisję szkodliwych gazów praktycznie do zera i żyć komfortowo. Jednak powinniśmy pamiętać, że działania muszą być prowadzone na szeroką skalę. Jedna osoba, kilka

wymienionych pieców wiosny nie czyni. Czeka nas wszystkich zatem dużo pracy, a interesem nadrzędnym powinien być komfort nasz, jak i kolejnych pokoleń. Chyba się ze mną zgodzicie?

MARTA JÓZEFCZAK, REDAKTOR NACZELNA

O czym piszemy WOKÓŁ BRANŻY 4 Komfort Czystego Powietrza 8 Apokalipsa 2020? Czy jeszcze nie teraz? 10 Filmy poradnikowe dla instalatorów 12 Podsumowanie i plany w hurtowniach instalacyjnych 14 TARGI INSTALACJE! TYM ŻYJE BRANŻA 17 Zmiany w stawkach VAT 18 Branża instalacyjno-grzewcza z kolejnymi wzrostami 20 Wszyscy są wygrani, czyli o instruktorze praktycznej nauki zawodu 22 PORT PC ze znaczącymi osiągnięciami! 24 Czy można zarządzać wiedzą? 25 Kongres PORT PC 2020. Nowe standardy w technice grzewczej budynków 26 Włamanie na konto. Co robić? 28 Środki ochrony indywidualnej 30 Sieć odpowiedzialna ekologicznie PROSTO Z BUDOWY 33 Technologia świeżej wody użytkowej dla nowoczesnych obiektów hotelowych JAK TO DZIAŁA? 36 W oczekiwaniu 2020 roku w branży! ŁAZIENKOWE INSPIRACJE 38 Rozwiązania dostosowane do potrzeb 40 Łazienka dla każdego

Aktualne i archiwalne wydania magazynu przeczytasz również w wersji elektronicznej. Wejdź na: www.wszystkodziala.pl Chcesz wziąć udział w dyskusji fachowców i skomentować nasze najważniejsze materiały? Znajdź nas na Facebooku: /WszystkoDziala Podziel się swoimi opiniami, realizacjami, fachową wiedzą z innymi instalatorami. Napisz do nas: redakcja@wszystkodziala.pl

Magazyn „Wszystko Działa!” jest dystrybuowany na terenie 700 hurtowni z sieci zrzeszonych w Polskim Związku Pracodawców Hurtowni Branży Grzewczej, Sanitarnej, Instalacyjnej, Klimatyzacji i Wentylacji ZHI:

Redaktor naczelna: Marta Józefczak, redakcja@wszystkodziala.pl, tel. 61 869 23 19 Reklama: redakcja@wszystkodziala.pl, tel. 691 029 340 Projekt graficzny: Wydawnictwo Inwestor Zdjęcia: MTP, archiwum firm, fotolia.com, Pexels i Pixabay Zdjęcie na okładce: archiwum MTP Oddano do druku: 17.12.2019 Druk: Standruk RPR: 3731 Wydanie: 6(13)/2019 Wydawca: Międzynarodowe Targi Poznańskie Sp. z o.o., ul. Głogowska 14, 60-734 Poznań we współpracy z partnerem – Polskim Związkiem Pracodawców Hurtowni Branży Grzewczej, Sanitarnej, Instalacyjnej, Klimatyzacji i Wentylacji ZHI, pl. Defilad 1, pok. 2322, skr. poczt. 55, 00-901 Warszawa

Wszystkie opublikowane materiały są objęte prawem autorskim. Przedruki i wykorzystanie materiałów możliwe jest wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania tekstów i zmiany tytułów nadesłanych materiałów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i materiałów promocyjnych.

WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

WOKÓŁ BRANŻY

FOT. IMMERGAS POLSKA

Komfort Czystego Powietrza

Branża zmierza w kierunku domów bez rachunków, domów inteligentnych, kompleksowych rozwiązań grzewczych, które łączą w sobie wiele funkcjonalności i są przy tym bezobsługowe. Chcielibyśmy budować w społeczeństwie świadomość ekologiczną i pomagać klientom w wyborze optymalnych źródeł ciepła, które zapewnią im komfort na lata. Immergas to włoska marka silnie zakorzeniona na polskim rynku. Jako jedni z pierwszych wprowadziliście do obrotu w naszym kraju kotły kondensacyjne. Czy to właśnie posunięcie umocniło pozycję Immergas na polskim rynku? Maciej Czop, Dyrektor Zarządzający Immergas Polska Sp. z o.o.: Na polskim rynku jesteśmy obecni od ponad 23 lat. Od lat flagowym produktem firmy były gazowe kotły kondensacyjne, podczas gdy zdecydowaną większość sprzedawanych urządzeń na rynku stanowiły w tym czasie kotły tradycyjne. Przekonanie konsumentów do nowej technologii stanowiło duże wyzwanie – głównie ze względu na wyższą cenę urządzeń wykorzystujących technologię kondensacji, a także brak przekonania ówczesnych użytkowników do nowoczesnych kotłów. Powoli zmieniała się świadomość klientów, a co za tym idzie, wzrastała sprzedaż naszych urządzeń. Dziś śmiało możemy powiedzieć, że zajmujemy czołowe miejsce w rankingu producentów gazowych kotłów kondensacyjnych. Na przestrzeni lat poszerzyliśmy także gamę produktów Immergas i oprócz najwyższej jakości kotłów gazowych

WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

oferujemy naszym klientom pompy ciepła, panele solarne i fotowoltaiczne, urządzenia hybrydowe, a także szeroki asortyment akcesoriów dodatkowych, czyli wszystko, co pozwala na stworzenie zintegrowanego i ekologicznego systemu grzewczego dla domów, mieszkań i obiektów. Jednocześnie dokonaliśmy wyraźnego podziału oferty domowej i oferty dla obiektów, wzmacniając naszą ofertę produktową w tym drugim obszarze. W 2019 roku pompy ciepła oraz kotły gazowe waszej marki zostały wyróżnione w rankingu Budowlana Marka Roku. Jakie są zasady tego projektu? Budowlana Marka Roku to jedyny w Polsce projekt badawczy o niezależnym charakterze i ogólnopolskim zasięgu obejmującym szereg kategorii budowlanych. Organizowany od 2004 roku przez ASM – Centrum Badań i Analiz Rynku ranking jest jedynym w Polsce plebiscytem, którego badania rokrocznie wskazują marki budowlane cieszące się największą popularnością i zaufaniem wykonawców. W raporcie oceniano marki budowlane w blisko 40 kategoriach, według takich kryteriów jak: marka o najwyższej

FOT. IMMERGAS POLSKA

WOKÓŁ BRANŻY

jakości, marka o najlepszej relacji cena do jakości, marka najczęściej stosowana przez wykonawców. Wyłonione w plebiscycie kotły gazowe i pompy ciepła to kluczowe grupy produktowe Immergas. Wyróżnienie aż w dwóch kategoriach jest dla nas potwierdzeniem dużego zaufania fachowców do produktów naszej firmy. W branży Immergas kojarzy się z wysoką jakością obsługi klientów oraz tym, że przykładacie dużą wagę do bieżącej współpracy z serwisami. Jak wygląda wspomniana współpraca? Dlaczego jest tak wyjątkowa? W centrum naszych działań jest użytkownik końcowy, któremu dostarczamy nie tylko produkt służący do ogrzewania, ale przede wszystkim komfort, którego potrzebuje. Komfort wynikający z dobrej jakości urządzenia zapewniającego ciepło, ale również usługi okołosprzedażowej – czyli dodatkowych korzyści płynących z zaopiekowania się klientem. Kryje się za tym cały wachlarz wartości dodanych – doradztwo już na etapie doboru produktu, wysokiej jakości usługa instalacyjna czy stały dostęp do opieki serwisowej. Od lat edukujemy naszych potencjalnych klientów, że decydując się na kocioł danej marki, warto zwrócić uwagę nie tylko na cenę, ale głównie na jakość urządzenia, sprawną obsługę serwisową i opiekę fachowców przez cały cykl życia produktu. Nasi serwisanci mają możliwość wszechstronnego rozwoju swojego biznesu, korzystając ze specjalnych przywilejów oraz profitów wynikających ze współpracy z Immergas. Są to m. in. cykliczne szkolenia, dostęp do narzędzi ułatwiających codzienną pracę serwisanta, wsparcie techniczne w codziennej pracy, a także wsparcie marketingowe oraz dodatkowe uprawnienia serwisowe, dostępne tylko dla najlepszych. Wiele firm koncentruje się na szkoleniach produktowych. Czy w Immegras jest podobnie? Oczywiście, szkolenia to nieodzowna część naszej współpracy z serwisantami, instalatorami i projektantami instalacji grzewczych. Szkolenia prowadzimy głównie w centrali firmy w Łodzi a w tym roku dodatkowo zainwestowaliśmy w modernizację sali szkoleniowej. Nowa, ekspercka przestrzeń edukacyjna spełnia wszelkie standardy wymagane przy prezentacji najnowocześniejszych rozwiązań techniki grzewczej w oparciu o kotły gazowe z oferty dla domu o mocy 35 kW, jak i oferty obiektowej o mocy powyżej

35 kW. Główną zaletą zmodernizowanej sali jest kaskada wiszących kotłów kondensacyjnych średniej mocy z pełną hydrauliką i kolektorem spalinowym. W części poświęconej pompom ciepła powietrze-woda znajdują się urządzenia typu monoblok, split, hybrydowy system Magis Combo oraz pompy z wbudowanym zasobnikiem do przygotowania c.w.u.. Każde z tych urządzeń podłączone jest do pracującej instalacji grzewczej i wyposażone w pełną automatykę sterującą – tym samym uczestnicy szkoleń mają okazję szczegółowo poznać specyfikę działania urządzeń Immergas oraz poznać pełnię ich możliwości. Dzięki temu szkolenia są efektywne i ciekawe, bo prowadzone na urządzeniach w prawdziwych warunkach ich pracy. Wiele zmian na rynku instalacyjnym, szczególnie w branży grzewczej jest odpowiedzią na zmieniające się w Polsce prawodawstwo i programy, jak na przykład „Czyste Powietrze”. Czy jako firma musieliście dostosować parametry swoich produktów do nowych wymogów? Od kilku lat polityka proekologiczna wpływa na standardy budownictwa. Według wytycznych Unii Europejskiej do 2020 roku budynki w Polsce mają być przystosowane do niskiego zużycia energii. Przepisy dotyczące efektywności energetycznej budynków i działania, takie jak pro-

Od lat edukujemy naszych potencjalnych klientów, że decydując się na kocioł danej marki warto zwrócić uwagę nie tylko na cenę, ale przede wszystkim na jakość urządzenia, sprawną obsługę serwisową i opiekę fachowców przez cały cykl życia produktu.

WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

FOT. IMMERGAS POLSKA

WOKÓŁ BRANŻY

gram „Czyste Powietrze” mają zachęcić inwestorów do jak najpełniejszego wykorzystywania odnawialnych źródeł energii. Obecnie domy powinny być jak najbardziej samowystarczalne i pozyskiwać energię z otoczenia. Polskie budownictwo musi dostosować się do norm jakości narzucanych przez dyrektywy unijne, tak by budynki były ekologiczne i ekonomiczne w użytkowaniu. Dofinansowania na odnawialne źródła energii to jeden z etapów rządowych działań na rzecz walki ze smogiem oraz poprawy jakości powietrza w naszym kraju. Wychodząc naprzeciw trendom, wymogom rynku i uwarunkowaniom prawnym Immergas oferuje pełną gamę gotowych rozwiązań w zakresie modernizacji lub wykonania nowoczesnych instalacji grzewczych, spełniających szczegółowe warunki programu „Czyste Powietrze”. Oczywiście musieliśmy dostosować się do zmian chociażby w zakresie dokumentacji produktów, jednak dbałość o środowisko jest wpisana w politykę naszej firmy i od dłuższego czasu byliśmy gotowi na zmiany w prawodawstwie. Posiadamy odpowiednią wiedzę i szeroką gamę produktów do tworzenia „domów bez rachunków”, tj. budynków samowystarczalnych energetycznie. Takie obiekty generują więcej energii z OZE, niż jej zużywają. Dzięki inwestycjom w rozwiązania przyjazne środowisku ograniczamy koszty zużycia energii oraz emisję CO2. W sieci sprzedaży Immergas funkcjonuje definicja akredytowanego punktu sprzedaży. Co oznacza ona w praktyce? Dbamy o jakość na każdym etapie. W trosce o najwyższą jakość obsługi klienta pracujemy z zaufanymi i sprawdzonymi partnerami handlowymi. Weryfikujemy to poprzez

WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

W centrum naszych działań jest użytkownik końcowy, któremu dostarczamy nie tylko produkt służący do ogrzewania, ale przede wszystkim komfort, którego potrzebuje.

system akredytacji - czyli uprawnień nadawanych przez Immergas wybranym podmiotom na rynku. Przyznanie Akredytacji wiąże się ze spełnieniem określonych warunków, a dzięki temu klient zyskuje gwarancję profesjonalnej obsługi i pakiet dodatkowych korzyści. Jednym z nich jest wydłużona gwarancja na produkty Immergas z 2 do 5 lat. Rozszerzona gwarancja Immergas 2+3 obowiązuje dla wszystkich kotłów naszej marki, pod warunkiem, że zostaną zakupione w punkcie z aktualną akredytacją, poprawnie zainstalowane, sprawdzone i uruchomione przez serwis z ważnymi uprawnieniami Immergas, zarejestrowane na stronie w określonym w warunkach gwarancji terminie oraz będą użytkowane i konserwowane zgodnie z obowiązującymi przepisami. Rozszerzenie gwarancji nie wymaga wykupienia dodatkowego pakietu gwarancyjnego.

FOT. IMMERGAS POLSKA

WOKÓŁ BRANŻY

Wiele firm coraz większą uwagę przykłada do działań CSR. Czy Immergas również może się takimi działaniami pochwalić? W Immergas konsekwentnie wspieramy i promujemy liczne inicjatywy społeczne. Jedne z najważniejszych wartości firmy, tj. inwestowanie w rozwój i szukanie innowacyjnych rozwiązań od lat zajmują znaczące miejsce w obszarze naszych działań. Chętnie angażujemy się w działalność wspierającą młode talenty. Od kilku lat czynnie wspieramy program edukacyjny Odyseja Umysłu realizowany w formie międzynarodowego konkursu, w którym co roku bierze udział kilkadziesiąt tysięcy uczniów i studentów z całego świata. Program kształtuje kreatywność, pracę w zespole i zdolności twórcze,

Prowadzimy szkolenia dla trzech poziomów serwisowych, a zdobyta wiedza jest przez nas weryfikowana w zależności od posiadanego przez serwisanta doświadczenia zawodowego.

co doskonale wpisuje się w nasze DNA i wartości, które wspieramy w naszej organizacji. Częścią działań budujących świadomości naszej marki jest również sponsoring sportowy. Od 3 lat wspieramy Mistrzów Polski, drużynę rugby Budowlani SA Łódź. Wartości, które niesie za sobą rugby sprawiają, że ta dyscyplina jest nam szczególnie bliska. Mechanizm działania w sporcie i w biznesie jest podobny. Można dążyć do celu za wszelką cenę albo stawiać na uczciwość, partnerstwo i umiejętność współpracy. My wybieramy to drugie. Jak w kilku słowach określilibyście Państwo przyszłość firmy w Polsce? Przyszłość branży grzewczej jest pełna wyzwań. Globalne ocieplenie, smog zanieczyszczający powietrze, redukcja dwutlenku węgla, rosnące koszty produkcji energii. Producenci urządzeń grzewczych mają nad czym pracować. Na pewno nasza przyszłość staje pod znakiem ekologii i nowoczesnych rozwiązań, które są przyjazne środowisku i pozwalają na znaczne oszczędności kosztów i energii. Zmierzamy w kierunku domów bez rachunków, domów inteligentnych, kompleksowych rozwiązań grzewczych, które łączą w sobie wiele funkcjonalności i są przy tym bezobsługowe. Chcielibyśmy budować w społeczeństwie świadomość ekologiczną i pomagać klientom w wyborze optymalnych źródeł ciepła, które zapewnią im komfort na lata. Na pewno będziemy promować urządzenia wykorzystujące odnawialne źródła energii i doskonalić naszą ofertę w tym zakresie. Rozmawiała: Marta Józefczak WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

FOT. PIXABAY

WOKÓŁ BRANŻY

Apokalipsa 2020? Czy jeszcze nie teraz? Koniec roku i początek nowego to okres podsumowań i planowania. To także czas refleksji na temat przyszłości branży oraz miejsca naszej firmy na rynku. Jakie są przewidywania i perspektywy? Chyba mimo wszystko nie najgorsze!

wielu rozmowach ze znajomymi od jakiegoś czasu zamiast dumy i satysfakcji z dobrych wyników, jakie większość (a może i wszystkie) znanych mi firm osiągnęło, słyszę od bardzo rozsądnych ludzi, że przed nami kryzys, i to taki, że ho ho!... najstarsi górale nie pamiętają. Jak też podkreślają, rozsądni ludzie powinni się przygotować na najgorsze, bo przecież gospodarka kapitalistyczna to cykle koniunkturalne, a obecny trwa już najdłużej w powojennej historii. Wszystko widać na wykresach i kryzys jest oczywistą oczywistością. Przypomina to kresową anegdotę, opowiadaną przez Wańkowicza, o pewnym Michałku, który dostał się do niedomkniętej spiżarni i wyjadał konfitury z glinianego garnka. Zalewał się łzami i zawodził: „O ja biedny, ja nieszczęśliwy”. Na pytanie, dlaczego tak płacze, odpowiedział, że już teraz wyobraża sobie, jak bardzo będzie bolało, kiedy gospodyni go przyłapie na podkradaniu słodkich konfitur i ukarze. Proszę się nie doszukiwać analogii, to moje luźne skojarzenie. Ale o tyle trafne, że zwłaszcza w branży grzewczej konfitury były całkiem, całkiem: dużo i słodko. Oczywi-

WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

ście, że mogłoby być lepiej – zawsze może. A tak naprawdę to było: zaczynając od makroskali, produkcja budowlano-montażowa między rokiem 2015 a 2019 wzrosła o ponad 60 mld zł (o jedną trzecią: ze 180 do 240 mld). Sektor budownictwa ma w roku 2019 o 60 mld więcej niż w roku 2015 – to naprawdę duża kwota. Nawet rosnąca inflacja i wzrost kosztów nie zmienia tego obrazu drastycznie. SYMPTOMY KRYZYSU Sytuacja w naszej branży jest podobna, na co wskazuje dynamika wzrostu sprzedaży w handlu hurtowym w ostatnich latach. Oczekiwane spowolnienie dynamiki wzrostu może być nawet korzystne. Kiedy wszystko rośnie w szybkim tempie, trzeba po prostu z tego korzystać i zapewnić płynność funkcjonowania i dostaw. Czasami mniej zważając na koszty i optymalizację procesów. A kiedy wzrost jest wolniejszy, to można większą część uwagi przekierować na przemyślenie i poprawienie jakości pracy. Korzystając z zasobów zgromadzonych w lepszych czasach. Przewidywanie kryzysu jest łatwe. Prędzej czy później

WOKÓŁ BRANŻY

jakieś spowolnienie albo spadek na rynku się pojawi i ci, którzy to zapowiadają, mogą z dumą powiedzieć: „A nie mówiłem? Ja wiedziałem!”. Ale kryzys ze swojej natury jest nie do przewidzenia. To publicyści piszący o sprawach gospodarczych muszą używać słów, które dobrze sprzedają ich teksty. Ekonomiści (i politycy), co bardziej rozsądni, nie nadużywają słowa „kryzys” i mówią też, moim zdaniem słusznie, że nie da się dokładnie przewidzieć ani kiedy nadejdzie kryzys, ani jak będzie wyglądał. Ekonomia jest nauką społeczną (niektórzy uważają, że nauką w ogóle nie jest), zatem ilość czynników wpływających na gospodarkę jest zbyt duża, żeby można ją było modelować i przewidywać. Oczywiście, wiele elementów sterowania gospodarką było już przećwiczonych przez lata i wiadomo, że na przykład nadmierne zadłużanie i wzrost konsumpcji, przy jednoczesnym wzroście kosztu pieniądza, będzie rodzić problemy, Albo że zmniejszenie nakładów na inwestycje to zaproszenie dla kłopotów w kolejnych kilku latach. Ale również doświadczenie wskazuje na to, że każdy nowy kryzys w momencie, w którym się pojawia, jest nieoczekiwany i co najważniejsze – jest inny niż poprzednie. Ale czy kryzys naprawdę nadejdzie? Najlepsza odpowiedź to: nie wiadomo. Warto jednak spojrzeć na twarde dane. Bardzo szybki wzrost w ostatnich kilku latach, zarówno całej gospodarki, jak i w szczególności produkcji budowlano-mieszkaniowej, pokazał też kilka słabości systemu: moce produkcyjne przemysłu w Polsce są wykorzystywane w około 90 procentach, brak rąk do pracy mimo rosnących wynagrodzeń, słabość kapitałową wielu przedsiębiorstw. To dotyczy całej gospodarki i mimo że jest to trudne, bo wymaga dużych inwestycji, to jest możliwe do poprawienia. MODERNIZACJA SZANSĄ NA ROZWÓJ Czy dotyczy to naszej branży? Oczywiście tak, ale mamy, moim zdaniem, znacznie lepsze perspektywy. Przede wszystkim konieczność unowocześnienia istniejących budynków i mieszkań. Ponad 3 mln domów w Polsce wymaga modernizacji: zarówno izolacji, ale również wyposażenia w nowocześniejsze instalacje i źródła ciepła. To ogrom pracy i wymaga gigantycznych nakładów, ale zarówno wzrost wynagrodzeń, jak i różnego typu lokalne wsparcie finansowe daje szansę na to, że ten rynek będzie się rozwijał

Do października tego roku wydano prawie 230 tys. pozwoleń na budowę lub zgłoszono z projektem budowlanym, rozpoczęto budowę ponad 200 tys. mieszkań. To około 5% więcej niż w roku 2018.

Stabilizacja, proste, niezmienne reguły i przepisy w gospodarce, przyjazne urzędy – to może kiedyś będzie. Na razie mamy dobrą koniunkturę, która być może troszkę się pogorszy, ale umiemy działać w trudnych czasach, więc nawet jeśli będzie trudniej, to damy radę.

szybciej. Udział remontów i modernizacji w Polsce jest prawie najniższy w Europie. To jasne: najpierw trzeba zbudować domy i mieszkania (tu też jest dużo do zrobienia), żeby było co remontować, ale wspomniane 3 mln domów to naprawdę dużo. Programy na dofinansowanie rozwiązań ekologicznych ktoś musi realizować – w dużej części nasza branża. Buduje się też całkiem dużo nowych mieszkań i budynków. Do października tego roku wydano prawie 230 tys. pozwoleń na budowę lub zgłoszono z projektem budowlanym, rozpoczęto budowę ponad 200 tys. mieszkań. To około 5 % więcej niż w roku 2018. Te wszystkie mieszkania trzeba wyposażyć w instalacje, i to większość w przyszłym roku. Oczywiście, może zabraknąć pieniędzy w gospodarce i kieszeniach zwykłych ludzi, ale znowu można przywołać dane z banków. W III kwartale 2019 r. banki udzieliły 17 mld zł kredytów hipotecznych – wszystko na mieszkania, również jako inwestycja. Deweloperzy potwierdzają, że duża część mieszkań sprzedawana jest za gotówkę – bez kredytu. Może jednak nie będzie tak źle? MYŚLMY POZYTYWNIE! Nawet jeśli nie będzie już tak jak było, to nadal warto myśleć pozytywnie. Po pierwsze, jesteśmy już na innym poziomie – wzrostu z ostatnich 3-5 lat nikt nam nie odbierze. Po drugie, powtórzę, małe spowolnienie nie musi być złe – „powoli, powoli, byle pewnie” jak mówią nasi sąsiedzi z Zachodu. Po trzecie wreszcie, mały kryzysik (a duży raczej nam w Polsce nie grozi) to raczej szansa na przesilenie, szukanie nowych możliwości. Grecki źródłosłów wskazuje na walkę, wybór, działanie pod presją czasu. Wydaje mi się, że rozumiane w ten właśnie, zgodny z greckim znaczeniem, słowo „kryzys” dobrze opisuje to, co w polskiej gospodarce, a zwłaszcza budownictwie, dzieje się od zawsze. Stabilizacja, proste, niezmienne reguły i przepisy w gospodarce, przyjazne urzędy – to może kiedyś będzie. Na razie mamy dobrą koniunkturę, która być może troszkę się pogorszy, ale umiemy działać w trudnych czasach, więc nawet jeśli będzie trudniej, to damy radę. Tomasz Boruc WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

WOKÓŁ BRANŻY

Filmy poradnikowe dla instalatorów Regularnie publikowane filmy poradnikowe skierowane do instalatorów wciąż są na polskim YouTube rzadkością. Pozytywnym wyjątkiem jest kanał AFRISOpl, który zdobywa coraz większą popularność. Jak udało się osiągnąć taki sukces?

znana w branży instalacji grzewczych, wentylacyjnych i chłodzących firma AFRISO, już w 2015 roku zdecydowała się na uruchomienie kanału na YouTube. Projekt był przełomowy, bowiem do tej pory brakowało filmów i kanałów, które służyły merytorycznym wsparciem dla instalatorów. O tym, jak potrzebne było takie medium świadczy fakt, że już drugi film na kanale AFRISOpl Jak odpowietrzyć instalację c.o.? obejrzany został ponad 235 tysięcy razy – i jest chętnie oglądany do dzisiaj, nawet po czterech latach od emisji. Takich „rekordowych” filmów na kanale AFRISOpl nie brakuje, łącznie filmy poradnikowe umieszczane na YouTube zdobyły ponad 2,5 miliona wyświetleń. Żadna konkurencyjna firma działająca w tej branży nie może pochwalić się takimi wzrostami i wynikami.

PRZEDE WSZYSTKIM PORADY DLA INSTALATORÓW Jednakże, jak podkreśla zespół odpowiedzialny za tworzenie nowych filmów, nie chodzi wyłącznie o imponujące liczby i osiąganie kolejnych sukcesów. Nie jest to także, jak mogłoby się wydawać, medium służące

WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

wyłącznie do prezentacji nowych produktów AFRISO – owszem, zdarzają się odcinki pokazujące działanie jakichś urządzeń, niemniej zawsze jest to umiejscowione w kontekście konkretnych wskazówek. Bowiem kluczowym założeniem kanału jest przekazywanie porad i podpowiedzi dla instalatorów. Zarówno dla osób, które stawiają pierwsze kroki w branży i poszukują wskazówek, jak wykonywać niektóre prace, jak i dla doświadczonych profesjonalistów, którzy ustawicznie chcą dokonywać ulepszeń swojego warsztatu. Tematyka bywa skomplikowana, ale – dzięki wiedzy technicznej twórców – treści referowane są w przystępny, zrozumiały dla każdego sposób. Widać to zresztą w przekroju społeczności komentującej na kanale, nie napotkamy tam wyłącznie instalatorów. Pytania zadają także inwestorzy, projektanci czy osoby spoza branży. Dowodem na przywiązanie widzów i pozytywną ocenę przekazywanych w filmach informacji jest ponad 12 tysięcy subskrypcji – kolejny rekord w tej branży na polskim YouTube.

WOKÓŁ BRANŻY

KAŻDY INSTALATOR MOŻE WYSTĄPIĆ W FILMIE Jako jeden z niewielu kanałów branżowych na YouTube kanał AFRISOpl stawia na bliską współpracę z instalatorami. Wystarczy zgłosić chęć udziału w filmie na adres mailowy: filmy@afriso.pl. Twórcy gwarantują, że żadne zgłoszenie nie pozostanie bez odpowiedzi. Duże zasięgi kanału mogą spowodować, że biznes instalatora znacz-

PRZYCZYNY SUKCESU KANAŁU AFRISOPL Dlaczego projekt kanału AFRISOpl na YouTube się udał? Sukces jest wypadkową kilku czynników. Filmy prezentowane widzom stoją na wysokim poziomie merytorycznym. Twórcy unikają rozwlekłych „pogadanek” z niepotrzebnymi technicznymi dygresjami. Idąc z duchem czasu, AFRISO stawia na dynamiczną formę przekazywania treści, ubogacając filmy animacjami, grafikami czy schematami. Skondensowana wiedza jest

nie zwiększy rozpoznawalność i zyska nowych klientów. Dla kanału AFRISOpl to też wymierna korzyść, bo o niektórych problemach technicznych po prostu trzeba rozmawiać i pokazywać je „w warunkach bojowych”, czyli poprzez praktyczne działania na kotłowni. Jeżeli jesteście ciekawi, jak wygląda kanał AFRISOpl, jakie filmy są na nim prezentowane i nie chcecie przegapić żadnej nowości, zachęcamy do subskrypcji kanału i pozostawiania komentarzy pod każdym odcinkiem! Kanał znajdziecie pod adresem: https://www.youtube.com/afrisopl

łatwiej przyswajalna. Niebagatelne znaczenie ma też jakość techniczna realizacji filmów, czyli profesjonalny montaż i przygotowanie merytoryczne prowadzącego. Drugim elementem jest ciągła interakcja z widzami. Komentarzy pod każdym z filmów przybywa. Nierzadko są to pytania techniczne, na które odpowiadają eksperci z Zespołu Wsparcia Technicznego AFRISO. Wreszcie trzeci element: regularność. Filmy na kanale AFRISOpl nie są publikowane „od przypadku do przypadku”, tylko konsekwentnie ukazują się co dwa tygodnie w niedzielę, o godzinie 18:00 – właśnie wtedy, gdy po całym tygodniu ciężkiej pracy instalator może poświęcić chwilę na obejrzenie nowego odcinka.

Zasubskrybuj www.youtube.com/AFRISOpl WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

WOKÓŁ BRANŻY

Podsumowanie i plany w hurtowniach instalacyjnych Wraz z wejściem w nowy rok pojawiają się podsumowania tego co działo się w minionych miesiącach oraz strategie na przyszłość. O tym jak wyglądał 2019 rok w hurtowniach instalacyjnych i o planach na 2020 rok opowiedzieli nam przedstawiciele hurtowni zrzeszonych w Polskim Związku Pracodawców Hurtowni Branży Grzewczej, Sanitarnej, Instalacyjnej, Klimatyzacji i Wentylacji.

Ekspansja samoobsługowych hurtowni instalacyjnych Monter Shop MICHAŁ BOJDO, DYREKTOR HANDLOWY GRUDNIK SP. Z O.O.

Rynek instalacyjny w Polsce w tym roku, jak i poprzednich pozwala dynamicznie się rozwijać, my z tych możliwości w pełni korzystamy. Budujemy markę samoobsługowych hurtowni instalacyjnych Monter Shop, która zwiększa udział w rynku i dociera do nowych instalatorów na terenie całego kraju. Wartość tych wzrostów przede wszystkim tworzą ludzie, zarówno nowa grupa pracowników wykorzystujących nowe szanse, jak i wieloletni pracownicy z regionów oraz centrali zarządzający całą firmą. Ten rok w obszarach budownictwa mieszkaniowego należał do udanych, co jest kontynuacją trendu z 2017 i 2018. My jako hurtownia Grudnik wraz z siecią Monter Shop, dopasowując odpowiednią ofertę dla klientów, odnotowaliśmy znaczne wzrosty sprzedaży w większości grup produktowych w branży instalacyjno-grzewczej, ponad przeciętne dla naszego rynku. Dla naszej firmy to dobry i dynamiczny czas. Poprzednie miesiące przyniosły zdecydowanie zauważalną zmianę w postrzeganiu ekologii. Jest to efekt wprowadzanych od 2017 roku lokalnych programów walki z niską emisją. Dyskusja medialna na temat konieczności ograniczania niskiej emisji oraz widoczny wzrost świadomości społeczeństwa daje dynamiczny wzrost sprzedaży nowoczesnych urządzeń z segmentu techniki grzewczej. Modernizacje starych węglowych kotłowni oraz budowa nowych dzisiaj w dużej mierze oparta jest o gazowe kotły kondensacyjne lub pompy ciepła. W wielu przypadkach instalacja rozbudowywana jest również o rekuperację

WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

czy instalacje fotowoltaiczną – to dzisiaj nowy mocny kierunek rozwoju. Niestety dużym ograniczeniem dla dalszego rozwoju rynku jest brak dostępnych fachowców. Wielu inwestorów nie jest przyzwyczajonych do planowania takich modernizacji np. rok wcześniej a dzisiaj pojawiają się takie terminy u wykonawców. Dotyczy to przede wszystkim instalatorów od pomp ciepła, rekuperacji a także innych urządzeń grzewczych czy wentylacyjnych. Producenci i hurtownie muszą szkolić nowych instalatorów, niestety obecnie przybywa ich wolniej niż następujący wzrost sprzedaży na rynku. Przewidujemy, że rok 2020 na pewno będzie bardzo intensywny. Dla nas największym wydarzeniem w branży będzie otwarcie kolejnych samoobsługowych hurtowni instalacyjnych Monter Shop oraz możliwość nawiązania współpracy z nowymi ludźmi, którzy przekonują się, że praca w Polskiej firmie daje dużo możliwości i satysfakcji. Dodatkowo nasi handlowcy otrzymają nowe narzędzie do współpracy z klientem w postaci nowoczesnego portalu B2B. Pojawi się pewnie sporo nowych wyzwań, między innymi spowolnienie budownictwa mieszkaniowego czy kolejne wzrosty kosztów zatrudnienia oraz prowadzenia całej działalności, co nie ułatwia zadania. Jestem jednak pewien, że podołamy wyzwaniom, bo nas takie tematy tylko motywują do działania a 30-letnie doświadczenie w branży zobowiązuje do dobrych wyników.

Zmiany z korzyścią dla klientów WIKTOR KĘPIŃSKI, COO W ONNINEN SP. Z O.O.

To był dla nas ważny rok. W IV kwartale sprzedaż miesięczna Onninen ponownie przekroczyła 100 milionów

WOKÓŁ BRANŻY

złotych. To już po raz drugi w naszej historii. Patrząc z tej perspektywy niewątpliwie osiągnęliśmy sukces, jednak z drugiej strony zdaliśmy sobie sprawę, że nie wykorzystujemy w pełni naszych możliwości i nie koncentrujemy się wystarczająco dobrze na potrzebach poszczególnych grup odbiorców. Wiemy, iż potrzeby klientów diametralnie różnią się z punktu widzenia segmentów, na których oni działają. To, co jest dobre dla jednego klienta, nie musi być dobre dla pozostałych. Dlatego zreformowaliśmy strukturę Onninen tworząc trzy niezależne organizacje handlowe odpowiedzialne za obsługę poszczególnych segmentów sprzedaży: • Segment Instalatorów, za który odpowiada Stanisław Wicherek • Segment Redystrybucji, za który odpowiada Andrzej Prętki • Segment Infrastruktury, Przemysłu i Budownictwa, za który odpowiada Tomasz Chmurzyński. Wyodrębniliśmy też kanał Omnichannel odpowiedzialny za rozwój narzędzi i usług wspierających wszystkie wymienione segmenty. Dzięki tym zmianom każdy z segmentów precyzyjnie buduje ofertę towarów i serwisów dla konkretnej grupy Klientów i pod bardzo indywidualne potrzeby. Teraz nasi profesjonalni partnerzy mają realny wpływ na warunki handlowe i sposób obsługi. Warto podkreślić, że czynniki zewnętrzne zależne od sytuacji gospodarczej z pewnością zawsze mają wpływ na całą branżę, której Onninen jest przecież istotną częścią. Mamy jednak nadzieję, że wprowadzone zmiany strukturalne pozwolą nam na elastyczność, której Klienci oczekują, potrzebują i doceniają zwłaszcza w trudnych momentach zawirowań rynkowych. Nie sposób wymienić wszystkich konkretnych działań. Każdy proces prowadzi własne projekty powodujące usprawnienie pracy. Główne obszary rozwoju w 2020 roku to: • Nowy system do ofertowania – CPQ • Wdrożenie systemu TMS (Transport Management System) • Expressy – rewitalizacja wszystkich oddziałów do formuły Express • Nowy witryna OnnShop dostosowana do specyfiki poszczególnych segmentów • Automatyzacja, a właściwie robotyzacja w Centrum Dystrybucji. Posiadamy kompetencje, doświadczenie, zaplecze organizacyjne, logistyczne i finansowe. Każdego dnia realizujemy wspólnie z naszymi Klientami duże inwestycje i z pewnością będziemy otwarci i czujni na nowe możliwości również w przyszłości. Jednocześnie duży nacisk kładziemy na organiczny rozwój firmy koncentrując się na potrzebach partnerów handlowych w poszczególnych segmentach, modernizacji magazynu centralnego i transformacji naszych 36 hurtowni na nowoczesne punkty samoobsługowe. Równocześnie jesteśmy także zainteresowani wzrostem poprzez akwizycje firm, które posiadają know-how w nowych dla nas obszarach w rozumieniu zarówno biznesowym, jak i geograficznym.

Jesteśmy konsekwentni GRZEGORZ ZUCHMAŃSKI, ZASTĘPCA DYREKTORA GRUPY SBS

Patrząc globalnie - rok 2019 był bardzo dobry dla naszej branży a tym samym i dla naszej Grupy. Odnotowaliśmy dwucyfrowy wzrost sprzedaży. To wielki sukces naszych Partnerów. Grupa cieszy się także bardzo dobrymi notowaniami w rankingach i plebiscytach. Jednym z najważniejszych tytułów jest Firma Przyjazna Instalatorom – tytuł przyznany przez naszych głównych odbiorców w ramach Plebiscytu Polecane Przez Polskich Instalatorów. Bardzo ważną jest także obecność w rankingu magazynu „Polish Market”. W tym roku w kategorii Perły Duże Grupa SBS znalazła się na 4. pozycji. To awans o kolejne cztery lokaty w stosunku do roku poprzedniego. Warto podkreślić, że dążymy do pełnej digitalizacji procesów, zarówno w kontekście działań wewnątrz Grupy, jak i poza nią. Cały czas wspieramy kanał trzystopniowej dystrybucji. Pomimo galopujących technologii i cyfryzacji relacje biznesowe na poziomie: producent - hurtownia – firma instalatorska nadal są bardzo ważne. Dbałość o nie to niewątpliwie sekret naszego sukcesu, dlatego też ważnym jest dla nas, aby nowe technologie wspierały tradycyjny model dystrybucji. Regularnie przeprowadzamy również szkolenia dla handlowców i kadry zarządzającej pod egidą „Akademii Efektywnej Sprzedaży Grupy SBS”. Szkolenia mają na celu podwyższenie standardów obsługi klienta. Nie ulega bowiem wątpliwości, że cały rynek ulega zmianie. Także oczekiwania klienta względem obsługi uległy sporym modyfikacjom na przestrzeni lat. W roku 2019 niewątpliwie silną pozycję zyskały pompy ciepła i trend ten zgodnie z naszymi przewidywaniami będzie kontynuowany. Zainteresowanie tymi urządzeniami jest tak ogromne, że wzrosty sprzedaży tych produktów zadziwiają samych producentów. Wzrost sprzedaży kotłów gazowych – to z kolei trend, który się umocnił w tym roku. Jeśli myślimy o roku 2020 to niewątpliwie jednym z ważniejszych wydarzeń będą Targi Instalacje. Zaczęliśmy już przygotowania do stworzenia kolejnych niezapomnianych atrakcji dla naszych gości w ramach Klubu Instalatora, który współtworzymy jak zawsze z Międzynarodowymi Targami Poznańskimi. Co ważne – wraz z nadchodzącym rokiem rozpoczniemy 10. edycję naszego programu lojalnościowego Integris+, który nieustannie i konsekwentnie rozwijamy. Szykujemy sporo nowości!

Punktem naszych działań będzie klient MICHAŁ JAKUBOWSKI, DYREKTOR ZARZĄDZAJĄCY SAINT-GOBAIN POLSKA SP. Z O.O., SIEĆ HURTOWNI TADMAR

Mijający rok musimy uznać za bardzo udany. Wzmocniliśmy ekipy handlowe w całej Polsce, co przełożyło się bezpośrednio na wzrost sprzedaży i renWSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

WOKÓŁ BRANŻY

towności. Jesteśmy zadowoleni z faktu, że coraz więcej wartościowych osób wiąże swoją karierę zawodową z rynkiem dystrybucji, dostrzegając w nim potencjał własnego rozwoju. Dobra koniunktura została niestety nieznacznie ostudzona wzrostem cen surowców, a co za tym idzie również wzrostem cen wyrobów gotowych. Nie przeszkodziło to nam jednak w realizacji ambitnych planów w roku 2019. Stale się rozwijamy wprowadzając atrakcyjne pakiety szkoleniowe dla naszych pracowników. Zdajemy sobie sprawę, że jakość obsługi Klienta będzie w najbliższym czasie najważniejszym kryterium wyboru dystrybutora. Oprócz tego prowadzimy proces remontu naszych oddziałów. Przenosimy także nasze centra w dogodne dla Klientów lokalizacje. Bardzo ważnym aspektem sukcesu w roku 2019 była intensywna praca nad koszykiem produktowym i podpisanie nowych umów handlowych z istotnymi na rynku dostawcami wysokiej jakości produktów instalacyjnych. Każdy rok przynosi nowe wyzwania i zmiany. Jednak z pewnością nie był to rok przełomowy. Widoczne już we wcześniejszych latach trendy spadku sprzedaży produktów łazienkowych, w naszym modelu biznesowym, jeszcze bardziej się pogłębiły. W obecnej chwili lwia część ich sprzedaży realizuje się poprzez kanał internetowy i już dziś na to reagu-

jemy. Odwrotnie wygląda sytuacja na rynku infrastruktury i źródeł ciepła. W tych przypadkach klasyczny model dystrybucji wciąż jest dominujący. W krótkim i średnim okresie nie powinno dochodzić tutaj do znaczących zmian. Rok 2020 będzie dla nas szczególny ponieważ będziemy obchodzili 30-lecie obecności marki w Polsce! Niewiele firm może czerpać pozytywne doświadczenia z tak długiej tradycji na rynku. Osobiście mam dużą satysfakcję, że udało mi się wprowadzić TADMAR w trzecie dziesięciolecie jako firmę mocniejszą i lepiej przygotowaną do wyzwań zmieniającego się rynku. W roku 2020 centralnym punktem naszych działań będzie Klient. Może to zabrzmi trywialnie, ale jesteśmy przekonani, że budowanie długofalowych relacji opartych na zaufaniu jest jedyną skuteczną strategią rynkową. Stale rozwijamy nasz flagowy program TADMAR PARTNER 2.0. Przygotowaliśmy dla naszych Klientów wiele atrakcji, o których jeszcze dziś nie chciałbym mówić. Mam nadzieję, że będą one miłą niespodzianką, która umocni nasze wzajemne relacje. Oceniam, że popyt krajowy w następnych dwóch, trzech latach może osłabnąć. Spodziewam się twardej, męskiej walki rynkowej o wybory naszych Klientów. Jestem jednak dobrej myśli, ponieważ TADMAR jest do niej przygotowany.

TARGI INSTALACJE! 21-23 kwietnia 2020

Targi Instalacje to wydarzenie, na które czeka cała branża. To właśnie w Poznaniu co dwa lata odbywają się największe targi branży instalacyjnej, grzewczej i sanitarnej. Już wiemy, że w kwietniu pojawią się czołowi producenci, prezentowane będą nowości, a zwiedzający oprócz cennej wiedzy zyskają wartościowe kontakty. Po prostu tutaj warto być!

ynek instalacyjny to jeden z najbardziej konkurencyjnych sektorów polskiej gospodarki. Dynamiczny rozwój technologii i rozwiązań wymaga ciągłej aktywności. Branża nieustannie się zmienia i rozrasta. Aby nie wypaść z obiegu, trzeba nadążać za nowościami, śledzić trendy. Targi Instalacje w Poznaniu są dla wystawców doskonałą okazją, by zaprezentować szerokiemu gronu odbiorców innowacyjne rozwiązania i premiery rynkowe. Tegoroczna edycja potrwa trzy dni i odbędzie się w terminie 21-23 kwietnia 2020 roku na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich. Ta 13. edycja będzie wyjątkowa! Organizatorzy zdecydowali, by ostatni dzień, 23 kwietnia, był otwarty dla szerokiego grona odbiorców. – Pragniemy umożliwić uczestnictwo w targach również osobom, które mimo, że nie zajmują się zawodowo in-

WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

WOKÓŁ BRANŻY

stalacjami, są zainteresowane tematem. Chcą np. skorzystać z programów dofinansowania, czy zainwestować w innowacyjne rozwiązania do domu czy firmy. Targi Instalacje to miejsce gdzie pozyskają rzeczowe informacje i poznają nowości – mówi Mateusz Szymczak, dyrektor Targów Instalacje. TU TRZEBA BYĆ BY NIE ZOSTAWAĆ W TYLE Rynek instalacyjny ewoluuje. Zmieniające się otoczenie ustawodawcze korzystnie wpływa na rozwój sektora związanego z Odnawialnymi Źródłami Energii. Żeby nie zniknąć z rynku – trzeba trzymać rękę na pulsie – odnajdować się w gąszczu przepisów i programów dofinansowań, i co ważniejsze – znać najnowsze rozwiązania branżowe. Podczas poznańskich spotkań targowych liderzy prezentują innowacyjne rozwiązania, a liczne punkty konsultacyjne pozwalają uzyskać fachowe porady i rzetelną wiedzę. NOWE SMART INSTALACJE Niemałe znaczenie dla branży ma rozwój technologii domów inteligentnych. – Sprzężone ze sobą systemy ogrzewania, oświetlenia, zamykania czy podlewania, to nie tylko wygodny gadżet w nowoczesnym budownictwie, ale też źródło znacznych oszczędności – przekonuje Mateusz Szymczak. – Możliwości, jakie daje współczesna automatyka, otwierają szerokie pole rozwoju dla branży instalacyjnej – mimo pozornej łatwości montażu, tylko odpowiednio połączony i skonfigurowany system daje

WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

WOKÓŁ BRANŻY

gwarancje powodzenia i odpowiedniego działania. A gdzie indziej, jak nie na Targach Instalacje znajdzie się miejsce zarówno do prezentacji rozwiązań SMART, jak i uzyskania rzetelnej informacji w obszarze zagadnień ekologicznego i Inteligentnego Domu?! – podsumowuje Mateusz Szymczak. AKCJA AUTOKAROWA Aby być smart i eko i ułatwić dotarcie na Targi Instalatorom z całego kraju, organizatorzy wraz z wybranymi hurtowniami zapraszają do AKCJI AUTOKAROWEJ. Jedyna w swoim rodzaju akcja cieszy się z roku na rok rosnącą popularnością. Instalatorzy chcący wziąć w niej udział zgłaszają się w wybranych punktach handlowych, by w kwietniu, wspólnie przyjechać na to najważniejsze święto branży instalacyjnej. KLUB INSTALATORA Po raz szósty obecny będzie Klub Instalatora firmy SBS i Targów Instalacje – miejsce spotkań i rozmów branżowych, a także strefa odpoczynku, w której targowi goście będą mogli skorzystać z fantastycznych atrakcji. Bo wiemy, jak ważna jest integracja całej branży! MISTRZOSTWA POLSKI INSTALATORÓW Organizowane po raz siódmy wydarzenie, to iście sportowa rywalizacja z ogromną dawką emocji. W szranki staną najlepsi polscy fachowcy w dziedzinie instalacji. Jak zawsze będą walczyć o cenne nagrody. Przez pierwsze dwa dni odbędą się eliminacje – trzeciego – Wielki Finał. PRAWDZIWI FACHOWCY Instalacje są nieocenionym źródłem wiedzy, cieszą się one olbrzymim zainteresowaniem zwiedzających. – Od lat ściśle współpracujemy z organizacjami branżowymi takimi jak SPIUG – Stowarzyszenie Producentów i Importe-

rów Urządzeń Grzewczych, ZHI – Polski Związek Pracodawców Hurtowni Branży Grzewczej, Sanitarnej, Instalacyjnej, Klimatyzacji i Wentylacji, Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła PORT PC oraz Stowarzyszenie Branży Fotowoltaicznej – Polska PV – orientujemy się dobrze co „słychać” w branży, jakie stoją przed nią wyzwania i możliwości – podkreśla dyrektor Targów Instalacji. KONWENCJA ZHI W dzień poprzedzający Targi – Polski Związek Pracodawców Hurtowni Branży Grzewczej, Sanitarnej, Klimatyzacji i Wentylacji ZHI zorganizuje Konwencję Rynku Grzewczego, Instalacyjnego i Sanitarnego. Podobnie jak w latach ubiegłych spotkanie posłuży nie tylko wymianie opinii na tematy nurtujące branżę, ale również będzie okazją do omówienia zagadnień dotyczących kierunków jej rozwoju. ZIELONA ENERGIA – PODWÓJNE TAK! Warto zauważyć wyjątkową synergię, sprawiającą, że kwietniowe targi to największe i najważniejsze tego typu wydarzenie w kraju. Targi Instalacje i GreenPower kompleksowo poruszają zagadnienia dotyczące m.in. OZE. - Zdajemy sobie sprawę z tego jak istotne znaczenie mają ekologiczne źródła energii, w tym fotowoltaika, energia wiatrowa, czy biomasa. Jednak technologia, choćby najdoskonalsza nie będzie dobrze funkcjonować, jeśli zostanie źle zamontowana. – podkreśla Mateusz Szymczak, dyrektor Targów Instalacje. – Z kolei Targi GREENPOWER to swoista platforma umożliwiająca zdobycie wiedzy na temat innowacyjnych rozwiązań technicznych i technologicznych związanych z OZE. To także miejsce spotkania ekspertów z praktykami – dodaje Marcin Gorynia, dyrektor targów GREENPOWER. – Dlatego ściśle współpracujemy aby zapewnić klientom ofertę kompleksową. Stawiamy czoło wyzwaniom współczesnego świata, wspierając ekologiczne rozwiązania dla budownictwa. Uczestnictwo w kwietniowych targach to okazja do poznania rynkowych ekonowości, znalezienia odpowiednich rozwiązań oraz przyjęcia potężnej dawki fachowej wiedzy. – Punkty konsultacyjne, w których będzie można uzyskać porady na temat licznie uruchomionych programów dotacyjnych i możliwość bezpośredniej rozmowy z producentami, to atuty, których nie sposób przecenić. – podsumowuje Mateusz Szymczak.

W tym samym czasie na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich odbędą się również Międzynarodowe Targi Zabezpieczeń SECUREX, Poznań Drone Expo, Międzynarodowe Targi Ochrony Pracy, Pożarnictwa i Ratownictwa SAWO, Międzynarodowe Targi Energii Odnawialnej GreenPOWER, oraz Międzynarodowe Targi Energetyki EXPOPOWER.

WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

TYM ŻYJE BRANŻA

Zmiany w stawkach VAT Ochrona środowiska to temat, który jest na przestrzeni ostatnich miesięcy przedmiotem coraz częstszych dyskusji. W listopadzie 2019 r. weszła w życie nowelizacja, której celem jest poprawa jakości powietrza w Polsce oraz rozwój rozproszonej energetyki z odnawialnych źródeł energii (OZE). Najważniejsze zmiany obejmują ujednolicenie stawki VAT 8% na OZE, ograniczenie ilości wprowadzanych do obrotu kotłów na paliwa stałe, niespełniających norm emisyjności, obligatoryjne przyłączenie nowych budynków do sieci ciepłowniczej oraz ulga podatkowa na świadczenia otrzymywane w ramach przedsięwzięć termomodernizacyjnych. UJEDNOLICENIE STAWKI VAT Dotychczas instalacja fotowoltaiczna zlokalizowana na dachu budynku objęta była 8% podatkiem VAT, a instalacje zlokalizowane w innym miejscu, np. na gruncie lub na dachu budynku gospodarczego, podlegały 23% stawce podatku VAT. Ujednolicenie stawki podatku do 8% wynika z nowelizacji definicji „budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym”, zawartej w Ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. W zakres powyższego pojęcia włączona została tzw. mikroinstalacja, jeżeli jest ona funkcjonalnie związana z obiektami budownictwa mieszkaniowego o powierzchni do 300 m2. Zgodnie z Ustawą z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii, mikroinstalacja to instalacja odnawialnego źródła energii o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 50 kW, przyłączona do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV albo o mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu nie większej niż 150 kW, w której łączna moc zainstalowana elektryczna jest nie większa niż 50 kW. KOCIOŁ NA PALIWO STAŁE Obniżenie stawki podatku VAT to nie jedyny krok w stronę poprawy jakości powietrza w Polsce. Ustawa nowelizująca zmienia także ustawę Prawo ochrony środowiska. Celem jest wyeliminowanie pieców na paliwa stałe niespełniających norm emisyjnych. Na potrzeby powyższego przyjęto definicję wprowadzenia do obrotu kotła na paliwo stałe, o znamionowej mocy cieplnej nie większej niż 500 kW, przez co rozumie się dokonanie jakiejkolwiek czynności prawnej lub faktycznej, w tym najem oraz sprzedaż za pomocą środków porozumiewania się na odległość, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej lub realizowane w innej formie niż w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Każde tego typu urządzenie będzie mogło być poddane kontroli prowadzonej przez Inspekcję Handlową. Kontrolowana będzie m.in.: zgodność urządzeń z wymaganiami, w tym poprzez badania laboratoryjne kotłów, posiadanie odpowiedniej dokumentacji, świadectw, certyfikatów itp. Za wykryte nieprawidłowości przewidziane zostały sankcje pieniężne. OBOWIĄZEK PRZYŁĄCZENIA DO SIECI CIEPŁOWNICZEJ Nowelizacja wprowadza również obowiązek przyłączenia domów do sieci ciepłowniczej w przypadku występowania technicznych i ekonomicznych możliwości, o ile dany budynek nie

korzysta już z bezemisyjnego źródła ciepła (np. ogrzewania elektrycznego czy pompy ciepła). Przy czym obowiązek ten nie będzie dotyczył budynków, w których planowana jest indywidualna instalacja cieplna o współczynniku nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej nie wyższej niż 0,8. W praktyce może się okazać, że jedynie pompy ciepła będą w stanie spełnić powyższy warunek. Ponadto, wprowadzone zostały nowe preferencje podatkowe wspierające przedsięwzięcia termomodernizacyjne. Wolne od podatku są świadczenia (w szczególności dotacje oraz kwoty umorzonych pożyczek) otrzymane ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej lub wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej, na przygotowanie dokumentacji oraz realizację przedsięwzięcia, mającego na celu poprawę efektywności energetycznej i zmniejszenie emisji pyłów i innych zanieczyszczeń do atmosfery. Preferencja obejmie więc takie programy, jak „Mój Prąd” oraz „Czyste Powietrze”. Zmiany wprowadzone nowelizacją należy ocenić pozytywnie. Dla prosumentów istotne znaczenie ma obniżenie stawki podatkowej na dostawę i budowę domowej mikroinstalacji OZE poza dachem budynku. Ujednolicenie stawki podatku VAT rozwieje wiele wątpliwości interpretacyjnych oraz problemów technicznych związanych z lokalizowaniem mikroinstalacji, a w dalszej perspektywie przyczyni się do upowszechnienia w Polsce domowych instalacji OZE.

JAROSŁAW KURZAWSKI radca prawny, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Poznaniu. Tworzy i rozwija markę QLegal, która zrzesza kancelarie adwokatów i radców prawnych z Poznania i Szczecina. Specjalizuje się w prawie cywilnym, gospodarczym oraz prawie sportowym. Na co dzień świadczy pomoc prawną dla klientów biznesowych oraz przedsiębiorców z różnych branż gospodarczych, w tym związanych z branżą budowlaną.

WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

Branża instalacyjno-grzewcza z kolejnymi wzrostami Stowarzyszenie Producentów i Importerów Urządzeń Grzewczych opublikowało podsumowanie kondycji rynku instalacyjno-grzewczego w Polsce w III kwartale 2019 roku. Wynika z niego, że – podobnie jak w poprzednich miesiącach – możemy mówić o pozytywnym trendzie wzrostu sprzedaży w podstawowych grupach produktowych.

Polsce dzięki programom „Czyste Powietrze” czy „Mój prąd” wielu inwestorów decyduje się na wymianę starych urządzeń grzewczych na nowe, bardziej ekonomiczne i ekologiczne. Oczywiście program „Czyste Powietrze” nadal pozostawia wiele do życzenia, ale prognozy poprawy wydajności planowane na rok 2020 są optymistyczne. Z tego względu możemy domniemywać, że przyszłym roku będziemy mieć do czynienia z kolejnymi wzrostami. Warto jednak podkreślić, że mimo to spowolniła dynamika rozwoju budownictwa, a szczególnie pozwoleń na budowę w mieszkaniówce. To przekłada się na uspokojenie w branży związanej ze wzrostami w segmentach mających wpływ na branżę instalacyjno-grzewczą. ROZWÓJ BUDOWNICTWA MIESZKANIOWEGO A TENDENCJE W BRANŻY INSTALACYJNO-GRZEWCZEJ Budownictwo mieszkaniowe odnotowało słabnącą dynamikę wzrostu, ale w dalszym ciągu poziom jest zadowalający. Jest to jednocześnie dobra prognoza dla branży instalacyjno-grzewczej przynajmniej na 2 kolejne lata. Jak wskazuje SPIUG, w pierwszych trzech kwartałach 2019 roku widoczna była duża liczba lokali oddawanych do użytkowania, liczba rozpoczętych budów oraz liczba udzielanych pozwoleń na budowę i zgłoszeń nowych budów. Kontynuowana jest też tendencja zmian udziału w realizowanych inwestycjach pod kątem inwestorów. W okresie I-III kwartału 2019 roku dominująca była pozycja deweloperów, którzy wybudowali prawie 90,8 tys. jednostek. Na kolejnym miejscu są inwestorzy indywidualni, którzy wybudowali nieco ponad 50 tys. mieszkań. W 2019 oddano do użytkowania mniej mieszkań o charakterze spółdzielczym, a w takich

WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

formach budownictwa, jak mieszkania komunalne, społeczne czynszowe i zakładowe oddano 3224 mieszkania. Struktura oddanych do użytku mieszkań ma wpływ na strukturę instalowanych źródeł ciepła. Deweloperzy, którzy budują głównie na obszarach miejskich, korzystają w większości z możliwości przyłączenia budynków do miejskiej sieci cieplnej, co zmniejsza wykonywaną instalację o źródła ciepła zastępowane przez węzły cieplne. SYTUACJA W BRANŻY INSTALACYJNO-GRZEWCZEJ W III KWARTALE 2019 ROKU Trzeci kwartał to tradycyjny okres żniw dla całej branży i największego wolumenu sprzedaży. Realizowano prace wykończeniowe nowych inwestycji, które pojawiły się jeszcze w połowie 2018 roku. Widać to w dużej liczbie inwestycji deweloperskich realizowanych w tym czasie. Niemniej jednak, podobnie jak w poprzednich kwartałach, trzonem rozwoju rynku urządzeń grzewczych były wymiany starych urządzeń na nowe w ramach walki z niską emisją na poziomie lokalnym. W dalszym ciągu rynek oczekuje na usprawnienie działania systemu programu „Czyste Powietrze” NFOŚiGW, którego skuteczność była daleka od oczekiwań beneficjentów. Z tego względu podstawą działań antysmogowych dla instalatorów były programy unijne zarządzane przez lokalne samorządy. Przykładem może być tutaj miasto Kraków, które w 2019 roku wprowadziło zakaz użytkowania pieców na węgiel czy drewno. Przekłada się to na zainteresowanie modernizacją instalacji opartych na kotłach węglowych, która idzie często w instalację kotłów gazowych tam, gdzie jest dostępna sieć

FOT. PIXABAY

TYM ŻYJE BRANŻA

gazownicza, co daje natychmiastowy doraźny efekt redukcji emisji pyłów zawieszonych, przy stosunkowo minimalnych kosztach inwestycji. Negatywnym skutkiem ubocznym programów dotacyjnych jest fakt, że inwestorzy prywatni stali się bardzo wrażliwi na programy dotacji – często wstrzymują swoje inwestycje w oczekiwaniu na nowy program dotacyjny. Widać to szczególnie w wypadku kolektorów słonecznych, kotłów na biomasę, ale też w wypadku pomp ciepła. Te ostatnie rozwijały się stabilnie i konsekwentnie bez istotnych programów wsparcia, jak to miało miejsce w pierwszych wymienionych grupach produktowych. W III kwartale 2019 roku dał się zaobserwować powrót do wysokiego poziomu zakupów, zapytań ofertowych i liczby powstających projektów. Zarówno projektanci, jak i instalatorzy nie sygnalizują żadnych symptomów spowolnienia w branży. Zwykle te grupy zawodowe w branży instalacyjno-grzewczej pierwsi są dotykani niekorzystnymi tendencjami na rynku. Dużym sukcesem, porównywalnym do uznania w poprzednich latach kolektorów słonecznych, jako technologii dostępnej dla wszystkich, jest wzrost świadomości społecznej co do konieczności wymiany starego, wysokoemisyjnego źródła ciepła na czyste i ekologiczne. Przekłada się to na wzrost zainteresowania instalacjami pomp ciepła oraz utrzymanie wysokiego wolumenu instalacji kolektorów słonecznych w gminnych programach parasolowych, gdzie są uzupełniane instalacje u tych mieszkańców, którzy nie „załapali” się na instalacje w poprzednich programach, a widzą pozytywny efekt działania tych instalacji, zarówno ekonomiczny, jak i środowiskowy. Widoczny jest także wzrost zainteresowania innymi formami nowoczesnych technologii w grupie HVAC, co przejawia się zwiększeniem stosowania automatyki sterującej powierzchniowych systemów grzania czy rekuperacją. SYTUACJA W WYBRANYCH GRUPACH PRODUKTOWYCH W III kwartale 2019 roku utrzymywała się na wysokim poziomie sprzedaż w większości grup produktowych urządzeń grzewczych i elementów instalacyjnych. Wzrosty dotyczyły przede wszystkim nowoczesnych urządzeń grzewczych spełniających warunki ErP i niskoemisyjności. W przypadku gazowych kotłów wiszących wzrost w III kwartale 2019 roku był na poziomie ok. 12%, po pierwszych trzech kwartałach 2019 roku było to około 13%. Można powiedzieć, że rynek gazowych kotłów grzewczych się ustabilizował. Kolejny kwartał z rzędu widoczny jest znaczny spadek sprzedaży kotłów konwencjonalnych, co wskazuje na to, że rynek wymian tych kotłów zaczął się kurczyć, a inwestorzy wolą zainwestować tam, gdzie jest to możliwe, w wymianę całej instalacji spalinowej, zamiast pozostawać przy starej technologii grzania. W przypadku kotłów konwencjonalnych sprzedaż w tym okresie spadła w stosunku do poprzedniego roku aż o 43%. Klienci przed podjęciem decyzji porównują komponenty, parametry techniczne oraz dostępne w urządzeniu funkcje. Sprawia to, że rynek kotłów kondensacyjnych rozwija się bardzo dynamicznie. Zauważalne było także konsekwentnie większe zainteresowanie pompami ciepła, głównie powietrznymi. Widać zwiększenie zainteresowania fotowoltaiką, jako technologią pozyskiwania energii słonecznej na cele prosumenckie, w tym zasilanie urządzeń grzewczych w energię elektryczną w układach hybrydowych, ale także stricte na cele grzewcze. Rośnie coraz bardziej zainteresowanie ogólnie wykorzystaniem OZE na cele grzewcze.

GRUPA PRODUKTOWA

TENDENCJA III KWARTAŁ 2019/ III KWARTAŁ 2018

GAZOWE KOTŁY WISZĄCE OGÓŁEM

12%

GAZOWE KOTŁY WISZĄCE KONDENSACYJNE

19%

GAZOWE KOTŁY WISZĄCE KONWENCJONALNE

-43%

GAZOWE KOTŁY STOJĄCE OGÓLNE

23%

GAZOWE KOTŁY STOJĄCE KONDENSACYJNE

21%

GAZOWE KOTŁY STOJĄCE KONWENCJONALNE

-2%

GAZOWE PRZEPŁYWOWE PODGRZEWACZE DO C.W.U.

-13%

OLEJOWE KOTŁY STOJĄCE OGÓLNE

-18%

OLEJOWE KOTŁY STOJĄCE KONDENSACYJNE

-4%

OLEJOWE KOTŁY STOJĄCE KONWENCJONALNE

-24%

KOTŁY NA PALIWA STAŁE

KOLEKTORY SŁONECZNE

-35%

POMPY CIEPŁA

35%

ZASOBNIKI I BUFORY

Reasumując, możemy powiedzieć, że branża instalacyjno-grzewcza jest w dobrej kondycji. Podobnie wygląda sytuacja firm instalacyjnych. Niestety, inwestorów dotyka problem opóźnień w realizacjach, a problemem producentów jest słaba kondycja finansowa firm budowlanych, co spowodowane jest brakiem osób chętnych do pracy. Ponadto obserwuje się większe oczekiwania rynku w stosunku do programu „Czyste Powietrze”. Wspomniany program jest coraz bardziej rozpoznawany, ale brak decyzji co do jego modyfikacji ma negatywny wpływ na sprzedaż kotłów na paliwa stałe, gdzie inwestorzy czekają na informację co do nowych zasad wsparcia w ramach tego programu dla tego typu urządzeń. Dzięki podejmowanym akcjom informacyjnym na rzecz ograniczenia niskiej emisji wzrosło zainteresowanie nowoczesnymi technologiami grzewczymi, w tym OZE, szczególnie pompami ciepła, ale także kolektorami słonecznymi. Pomimo dużego wzrostu rynku instalacyjno-grzewczego w dalszym ciągu obserwuje się spadek marży handlowej w hurtowniach, szczególnie na wrażliwych towarach. Tradycyjnie podstawowym czynnikiem transakcyjnym, jak w przeszłości, była cena. Ogólnie można stwierdzić, ze rynek instalacyjno-grzewczy w 2019 roku ma tendencję wzrostową, chociaż wzrost ma już dużo mniejszą dynamikę jak jeszcze rok temu. Wynika to z dobrej sytuacji ekonomicznej – rośnie zatrudnienie, wynagrodzenia i jednocześnie w ramach działań antysmogowych są dopłaty do modernizacji istniejących źródeł ciepła. Pod koniec III kwartału 2019 roku pojawiła się idea wsparcia dla ciepła sieciowego, która znalazła swoją realizację w przegłosowanej poprawce do prawa o ochronie środowiska. Obecnie zaproponowane zapisy bezwarunkowo dotyczą wszystkich nowo budowanych inwestycji i dodatkowo grożą odpowiedzialnością karną projektantom, którzy mają w tej sprawie podejmować decyzje. Jak łatwo się domyśleć, projektant nie będzie miał ochoty na arbitraże i z automatu prawdopodobnie będzie projektował przyłącza, czy ma to sens czy nie. Artykuł powstał na podstawie raportu SPIUG „Podsumowanie rynku instalacyjno-grzewczego w Polsce w III kwartale 2019”. WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

Wszyscy są wygrani, czyli o instruktorze praktycznej nauki zawodu Praktyki to jedna z popularnych form przyuczenia do zawodu. Wymagają one od praktykanta posiadania wiedzy, którą będzie mógł wykorzystać podczas pełnionych zadań. Pojawia się pytanie o sens praktycznej nauki zawodu. Do czego ona tak naprawdę przygotowuje?

raktyczna nauka zawodu to nieodłączna część szkolnictwa branżowego. W dodatku jej najważniejszym ogniwem pozostaje niezmiennie mistrz – instruktor praktycznej nauki zawodu. Nie ma lepszej drogi do opanowania tajników zawodu niż terminowanie u bardziej doświadczonego nauczyciela.

CEL PRAKTYCZNEJ NAUKI ZAWODU Celem praktycznej nauki zawodu jest przygotowanie ucznia do sprawnego wykonywania zawodu w zakresie umiejętności określonych w programie nauczania dla zawodu, nawiązanie kontaktów zawodowych, umożliwiających wykorzystanie ich w czasie poszukiwania pracy, wykształcenie umiejętności pracy i współdziałania w zespole oraz doskonalenie umiejętności interpersonalnych. Oznacza to, że czas spędzony na praktykach zawodowych ma doprowadzić nie tylko do opanowania koniecznych umiejętności zawodowych, ale również ułatwić start kariery. Innymi słowy czas spędzony na praktykach zawodowych ma przynieść szereg wielowymiarowych korzyści dla młodego człowieka, stawiającego dopiero pierwsze kroki w zawodzie. Korzyści, które mogą stać się również udziałem pracodawcy. To właśnie te walory stanowią o niekwestionowanej wartości praktycznej nauki zawodu pod okiem mistrza.

WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

JAK WYGLĄDA NAUKA W PRAKTYCE? Tymczasem nie od dziś wiadomo, że praktyczna nauka zawodu daleko odbiega od ideału. Młodocianym pracownikom często powierza się sprzątanie po wykonanym zleceniu albo przenoszenie materiałów. Nietrudno zauważyć, że obecność młodocianych pracowników wykorzystywana jest przez pracodawców do celów – delikatnie rzecz ujmując – daleko odbiegających od postanowień umowy o przygotowanie zawodowe. Przydzielanie zadań poniżej umiejętności czy też całkowicie niezgodnych z programem nauczania danego zawodu to zresztą praktyka powszechna nie tylko w naszej branży. Z badań przeprowadzonych przez Państwową Inspekcję Pracy wynika, że uczniowie najczęściej skarżą się na warunki pracy, a nie zbyt niskie wynagrodzenie. Choć, żeby pozostać sprawiedliwym, świadomi jesteśmy, że zdarzają się również uczniowie, którzy nie chcą nawet poznać podstawowych narzędzi, opuszczają praktyki i wcale nie zależy im, by przygotować się do zawodu. Po takich doświadczeniach nie zdziwi nikogo, jeśli pracodawca odmówi szkolenia uczniów. ZASADA WIN-WIN Praktyczna nauka zawodu jest dużym wyzwaniem organizacyjnym dla pracodawcy i wiąże się też z niemałymi

FOT. PIXABAY

TYM ŻYJE BRANŻA

KAŻDY MOŻE BYĆ MAGISTREM, ALE NIE KAŻDY MOŻE BYĆ INSTALATOREM I ŚWIETNYM FACHOWCEM Zawód instalatora należy do grupy najszybciej rozwijających się profesji. Wystarczy cofnąć się o kilka lat, by stwierdzić, że wiele metod zostało zastąpionych przez nowocześniejsze i wygodniejsze rozwiązania. I to nie koniec postępu! Nowych technologii, systemów i rozwiązań będzie przybywać, a tworzy je sama branża. Do tej pory w interesie producentów było odpowiednie wyedukowanie instalatorów tak, by mogli użytkować wprowadzane na rynek produkty danej marki. Bez szkolenia dostarczającego specjalistyczną wiedzę nie może być mowy o dobrze działającym produkcie. W zasadzie edukacja instalatora nie kończy się wraz z ukończeniem szkoły. Dlatego warto zadbać o jak najwcześniejsze wprowadzenie w tajniki branży przyszłych specjalistów. Nic nie stoi na przeszkodzie, by w szkoleniach mogli brać również udział młodociani pracownicy wraz ze swoimi instruktorami zawodu. I TY MOŻESZ ZOSTAĆ INSTRUKTOREM ZAWODU! Znaczenie instruktora praktycznej nauki zawodu w kształceniu zawodowym uczniów jest niepodważalne. Ponieważ zdobywanie umiejętności praktycznych powinno odbywać się w rzeczywistych warunkach pracy, to na instruktorach zawodu spoczywa odpowiedzialność za powodzenie tego procesu. Aby umożliwić młodocianym pracownikom jak najlepsze przygotowanie, instruktor musi być przede wszystkim dobrym specjalistą i doświadczonym praktykiem. W połączeniu z miękkimi kompetencjami potrzebnymi do nauczania i pracy z mło-

Premiera vademecum dla instalatorów przewidziana jest na drugą połowę grudnia. Dlatego zachęcamy, by śledzić informacje na naszym profilu FB @Hydraulik – zawód możliwości.

FOT. OSFIS

kosztami. Mimo to pewną stałą właściwością w działalności wszystkich przedsiębiorstw jest przechodzenie kolejnych etapów prowadzących do rozwoju i osiągania jego wyższego poziomu. Bez wątpienia za taki etap uznać można podjęcie decyzji o szkoleniu młodocianych pracowników. Niezwykle ważne jest, by potraktować tę kwestię jako szansę i dostrzec w niej korzyści, gdyż jednym z kluczowych zadań praktycznego szkolenia uczniów jest doprowadzenie do sytuacji typu win-win między uczniem a pracodawcą.

dymi ludźmi, staje się kimś więcej niż pracodawcą. To pierwsza osoba, która uczy, jak rozmawiać z klientem, jak kierować zespołem, jak zarządzać firmą. Budujące jest to, że wielu naszych kolegów po fachu podejmuje się tej szczytnej roli i nie zważając na różne trudności, które przecież są obecne od lat, szkoli kolejne roczniki młodych instalatorów. Są też jednak tacy, przed którymi dopiero początek drogi ku pedagogicznej karierze. Dla wszystkich instalatorów, którzy rozważają możliwość szkolenia młodych adeptów branży instalacyjnej, przygotowaliśmy pierwszą pomoc. To poradnik zawierający najważniejsze zagadnienia związane z organizacją praktyk. W szybki i prosty sposób odpowiadamy między innymi na pytania – kto i w jaki sposób może zostać instruktorem zawodu? Jakie obowiązki ma pracodawca prowadzący przygotowanie zawodowe? Jakiego wsparcia może oczekiwać i od kogo? I wreszcie: czy to się opłaca – finansowo, wizerunkowo, zawodowo? Chcemy w ten sposób popularyzować wiedzę na temat samych kompetencji instruktorów, która – jak się okazuje – nie jest powszechna, i zarazem zachęcać do tego, by zaangażować się w kształcenie przyszłych kadr. Premiera vademecum dla instalatorów przewidziana jest na drugą połowę grudnia. Dlatego zachęcamy, by śledzić informacje na naszym profilu FB @Hydraulik – zawód możliwości. Poradnik jest częścią znacznie obszerniejszego działania prowadzonego w ramach projektu „Hydraulik – zawód możliwości”. Na Facebooku powstała grupa adresowana do instruktorów szkolących młodych hydraulików, w której chcemy wspólnie rozmawiać o naszej codziennej pracy – bolączkach, wyzwaniach, osiągnięciach czy powodach do dumy i radości. Pracujemy nad kodeksem dobrych praktyk, by stworzyć przede wszystkim solidne ramy formalne (ze strony szkół i organizacji) i kompetencyjne (ze strony instruktorów), w których praktyczna nauka zawodu zacznie działać na zupełnie innym poziomie. Na instruktorów, którzy będą stosować zasady zawarte w kodeksie i zaangażują się w działania projektowe, czekają dodatkowe korzyści – udział w ogólnopolskiej kampanii promującej zawód instalatora, pomoc w przygotowaniu modelowego programu praktycznej nauki zawodu, materiały i narzędzia dydaktyczne ułatwiające szkolenie, tytuł pracodawcy przyjaznego młodocianym. Ogólnopolskie Stowarzyszenie Firm Instalacyjnych i Serwisowych WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

PORT PC ze znaczącymi osiągnięciami! PORT PC to swego rodzaju platforma informacyjna i komunikacyjna dla wszystkich zainteresowanych tematyką pomp ciepła. W głównych zadaniach koncentruje się na innowacyjności, badaniach, pracach rozwojowych oraz ciągłym doskonaleniu szkolenia i dokształcaniu. O tym, jakie zadania udało się zrealizować w 2019 roku opowiada prezes PORT PC – Paweł Lachmann. Aktywność PORTU PC była bardzo widoczna w 2019 roku. Powstał między innymi projekt „Dom bez rachunków”. Jakimi osiągnięciami możecie się jeszcze poszczycić? Paweł Lachman, prezes PORT PC: Największym sukcesem oczywiście, oprócz startu kampanii „Dom bez rachunków” jest to, że została doceniona przez polski rząd rola pomp ciepła w transformacji energetycznej. Warto wspomnieć, że z początkiem listopada Pani minister Jadwiga Emilewicz, wspólnie z Narodowym Centrum Badań i Rozwoju ogłosiła tak zwaną „Szybką ścieżkę” w zakresie badań i rozwoju urządzeń grzewczych, w tym pomp ciepła. Naszym zdaniem jest to duży sukces branży oraz pewne wskazanie kierunku rozwoju branży urządzeń niskoemisyjnych czy bezemisyjnych na kolejne lata. Jak ocenia Pan poradnik „Dom bez rachunków” po jego półrocznej obecności na rynku? Czy pojawiło się wiele zapytań z branży w temacie zero energetyczności? To, co warto podkreślić na początku to duża oglądalność strony. Szacujemy, że dotarliśmy z naszym komunikatem do około 400 000 unikalnych użytkowników. Coraz częściej instalatorzy oraz klienci powołują się na możliwość instalacji w nowopowstających budynkach lub budynkach modernizowanych pomp ciepła, a informacje czerpią właśnie z naszego poradnika. Na tej podstawie i po wielu rozmowach z ludźmi z branży mogę powiedzieć, że rośnie w społeczeństwie świadomość, co do możliwości skorzystania z rozwiązań, jakimi są pompy ciepła. Jestem przekonany, że skutki tej akcji będą widoczne i odczuwalne jeszcze przez wiele lat. Istnieje duże prawdopodo-

WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

bieństwo, że w niedalekiej przyszłości pojawi się ulga dla nowych budynków, a zastosowanie pomp ciepła stanie się jeszcze bardziej opłacalne. Jaki wpływ na rozwój branży mają wprowadzane nowe przepisy zarówno krajowe, jak i unijne? Kluczowy dla zmian w branży jest pakiet klimatyczny, który będzie stopniowo wdrażany nie tylko w naszym kraju. W ramach tego pakietu najważniejsza jest Strategia Neutralności Klimatycznej 2050. Wszystko na to wskazuje, że w perspektywie kilku tygodni Polska wesprze również ten kierunek. O co chodzi w Strategii? Otóż zakłada ona, że w 2050 roku emisja gazów cieplarnianych w Europie ma być równa pochłanianiu jej przez lasy. To oznacza również bardzo dużą zmianę w strategii rozwoju rynku pomp ciepła. Trzeba pamiętać, że został określony dla Polski udział ciepła z OZE na poziomie 30% w 2030. To oznacza, że konieczne jest wspieranie nowych technologii oraz wprowadzenie ulg jak na przykład ulga termomodernizacyjna dla budynków już istniejących i poszerzenie jej o kategorię nowych budynków, w których wprowadzane będą pompy ciepła i fotowoltaika. Można powiedzieć, że kierunek jest już wytyczony, a teraz trzeba go realizować. Wielu producentów tradycyjnych rozwiązań grzewczych decyduje się na wprowadzenie do swojej oferty pompy ciepła. Rozumiem, że to dobry kierunek? To prawda. Istnieje wiele przyczyn takiej sytuacji. Jedną z nich jest na pewno polityka klimatyczna Unii Eu-

FOT. PIXABAY

TYM ŻYJE BRANŻA

będzie korzystne dla tych, którzy chcą korzystać z energii odnawialnej. Program „Czyste Powietrze” to narzędzie, które po tych zmianach będzie determinować rozwój eko rozwiązań, w tym pomp ciepła.

ropejskiej. Kolejną rzeczą są warunki techniczne, które zmienią sytuację w nowych budynkach. Musimy pamiętać, że w perspektywie roku zostaną wprowadzone nowe warunki techniczne WT 2021, które usankcjonują stosowanie energooszczędnych rozwiązań technologicznych w nowopowstających budynkach. Myślę, że dużym wsparciem byłaby też zmiana zasad finansowania programu „Czyste Powietrze”, które uwzględniałoby nie tylko kwestie likwidacji czy obniżania niskiej emisji. Pompy ciepła idealnie sprawdzą się w likwidacji wspomnianej niskiej emisji. Nie bez znaczenia pozostają cele klimatyczne. Jestem przekonany, że w perspektywie kilku miesięcy nastąpi zmiana zasad finansowania promująca technologie bezemisyjne, jak również ciepła pochodzącego z OZE. Oczywiście nie wolno zapominać o fotowoltaice. Ten trend cały czas się wzmacnia. Sądzę, że dociera do Polaków, że ta technologia staje się coraz bardziej opłacalna i zarazem masowa. Pojawiają się programy wsparcia i narzędzia, które wspierają rozwój fotowoltaiki i przy okazji również pomp ciepła. To między innymi ulga termomodernizacyjna jest mocnym narzędziem i w przypadku energii pochodzącej z fotowoltaiki również program „Mój Prąd”. Te dwa narzędzia się sumują i stymulują sprzedaż tych dwóch źródeł. Koszt typowej instalacji 5,5 Kw wynosi do 25 – 27 000 złotych, z czego z programu „Mój Prąd” możliwe jest uzyskanie dofinansowania w kwocie 5 000 złotych. Do tego dochodzi odpis podatku na poziomie między 17 a 32%. To powoduje, że inwestycja zwraca się w mniej niż 7 lat, a okres ten będzie się skracać w przypadku wykorzystania pomp ciepła w budynkach istniejących.

Rola instalatora i projektanta w wyborze pomp ciepła jest kluczowa. Branża cały czas ewoluuje. Wciąż na rynku jest spora liczba instalatorów, którzy nie montują i nie rekomendują stosowania pomp ciepła. Jednak wyraźne zwiększanie sprzedaży pomp ciepła sprawia, że dochodzą oni do wniosku, że uciekają im klienci. W związku z tym myślę, że ta motywacja jest coraz większa. Znam wielu instalatorów z kilkunastoletnim doświadczeniem, którzy zaczęli stosować pompy ciepła właśnie ze względu na możliwość ich dofinansowania z programu „Czyste Powietrze”. Spora ich część proponuje je, jako technologie pierwszego wyboru. Warto zwrócić uwagę przede wszystkim na koszty, szczególnie w nowopowstających budynkach. Niezbędne jest w nich wykonanie projektu instalacji gazowej, przyłącza gazowego oraz dostosowania kominów. To wiąże się z kosztami, a w przypadku instalacji pomp ciepła mogą być one porównywalne, a czasem nawet niższe. Jakie są plany PORT PC na rok 2020? Na pewno chcemy zwrócić szczególną uwagę na kwestię warunków technicznych budynków w 2021 roku. To jest temat bardzo na czasie. Chcielibyśmy wspólnie z innymi organizacjami pokazać jak zmiany te wpłyną na powstawanie budynków jednorodzinnych, ale też budynków wielorodzinnych. Naszym celem jest pokazanie zmian, które w sposób naturalny zaczną dziać się już w przyszłym roku. Oczywiście rok 2020 będzie kontynuacją akcji „Dom bez rachunków”. Chcemy pokazać, że może on objąć nie tylko budynki jednorodzinne, nie tylko nowe, ale też już istniejące, jak szkoły, budynki administracyjne, budynki wielorodzinne. Rozwój energetyki konsumenckiej będzie rozwijał się w oparciu o stacje fotowoltaiczne i konsumpcję tej energii. Pompa ciepła jest tutaj idealnym rozwiązaniem współpracującym z instalacją fotowoltaiczną. Będziemy pokazywali, jakie znaczenie mają pompy ciepła w przemianie energetycznej, dlaczego można je porównać do zmian w transporcie samochodów elektrycznych. Chcemy pokazać, że główny kierunek dekarbonizacji gospodarki w przypadku ciepła wiąże się z inteligentną i efektywną elektryfikacją.

FOT. PEXELS

Czy Pana zdaniem program „Czyste Powietrze” sprawdził się? Kibicujemy rozwojowi tego programu. Natomiast zdajemy sobie sprawę, że wciąż jest wiele kwestii do poprawy, a doskonalenie programu jest wręcz niezbędne. Wiele osób zwraca uwagę na zbyt długi czas oczekiwania, czy zbyt skomplikowane procedury wnioskowania. Wiem, że trwają prace nad uproszczeniem formalności. Mam nadzieję, że w perspektywie najbliższego pół roku ten program ruszy od nowa ze zmianami, jeśli chodzi o kwestie proceduralne. Na pewno zwiększy to finansowanie szczególnie technologii bezemisyjnych, ale też

Rok 2020 to najważniejsze spotkanie branżowe w Poznaniu, czyli Targi Instalacje. Podczas spotkań na targach chcielibyśmy poruszyć dwa główne tematy. Pierwszym z nich to wspomniana wcześniej kwestia warunków technicznych 2021 oraz kwestia tego czy rzeczywiście opłaca się stosować w budynkach już istniejących pompy ciepła w kontekście programów wsparcia. Sytuacja w programie „Czyste Powietrze” niebawem korzystnie się zmieni i stanie się bardziej opłacalną pod każdym względem. Będziemy zatem pokazywać znaczenie pomp ciepła w połączeniu z fotowoltaiką oraz korzyści dla nowych i już istniejących budynkach. Rozmawiała: Marta Józefczak WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

Czy można zarządzać wiedzą?

FOT. PIXABAY

TYM ŻYJE BRANŻA

Można zarządzać ludźmi, można także zarządzać finansami, a czy można zarządzać wiedzą – czymś ulotnym, nieokreślonym? Widocznie można, skoro się zarządza!

iedyś wystarczyło zarządzać ludźmi – którzy byli kompetentni, a z ich doświadczenia wynikała wiedza, jak coś zrobić najlepiej. Rolą kierownika było odpowiednie połączenie ludzi, tych, którzy „wiedzieli”, z tymi, którzy „sprawniej robili”, i taki zespół osiągał sukces. Dzisiejsze warunki pracy narzucają inne reguły; dynamika zmian, wprowadzane nowości oraz bardzo duża rotacja pracowników dyktują inne podejście do wykorzystania wiedzy. JAK DEFINIOWAĆ WIEDZĘ? Warto zastanowić się, czym jest wiedza, która jako pojęcie powszechnie znane ma wiele odniesień. W pierwszej kolejności wiedza kojarzy nam się z uporządkowanym zasobem informacji na określony temat – informacji zdobytych zarówno poprzez praktykę doświadczenia, jak i nabytych na drodze nauki, często opartej o czystą teorię. Najczęściej wiedza rozpatrywana jest w odniesieniu do trzech pojęć informacji – wynikającej z teorii, doświadczenia – bazującego na praktyce i kontekstu – sytuacji związanej z „byciem tu i teraz”. Z praktycznego punktu widzenia, np. biorąc pod uwagę zarządzanie przedsiębiorstwem, wiedza powinna mieć wymiar bardzo pragmatyczny i posiadanie wiedzy powinno być analizowane głównie w kontekście wpływania na realizowanie celów przedsiębiorstwa. Bezdyskusyjne jest obecnie stwierdzenie, że wiedza stanowi dominujący zasób, deklasując kapitał czy pracę ludzką. Wiedza dzisiaj jest również niezbędna, aby zwiększyć sprawność i efektywność działań pracowników na rzecz realizacji celów przedsiębiorstwa, a jednocześnie wiedza jest tym twórczym potencjałem, który w największym stopniu pozwala uzyskać przewagę konkurencyjną. W praktyce zarządzanie wiedzą to inwentaryzowanie i porządkowanie tej wiedzy, którą się posiada, pozyskiwanie z otoczenia tej wiedzy, której brakuje, a następnie jej utrwalanie, udostępnianie i co najważniejsze – wykorzystywanie w praktyce. Konieczne jest jeszcze krytyczne weryfikowanie posiadanej wiedzy oraz, co często się pomija, kreowanie nowej, często unikatowej wewnętrznej wiedzy przedsiębiorstwa. ZARZĄDZANIE WIEDZĄ MA ZNACZENIE Przedsiębiorstwa często zaniedbują wartość informacji uzyskiwanej z wnętrza organizacji. Spisywanie własnych doświadczeń, gromadzenie informacji o dobrych, ale i tych złych praktykach, często wpisanych w kulturę i rutynę przedsiębiorstwa, stanowi unikalny zasób, którego wartość należy wykorzystać. W praktyce zarządzanie wiedzą ma dwa oblicza – jedno jest wysoce sformalizowanym, opartym o procedury i rozwiązania informatyczne modelem działania przedsiębiorstwa, operującym na Big Data i czerpiącym informację z rozbudowanych badań marketingowych. Drugie podejście jest skoncentrowane na wy-

WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

brane cele, jednocześnie nakierowane na przyszłość i osiąganie przewagi rynkowej w oparciu o kapitał ludzki, stymulując rozwój relacji, komunikacji i zdolności pracowników. Niezależnie od podejścia, zarządzanie wiedzą łączy zasoby; najczęściej są to systemy informatyczne, kompetencje pracowników, nowe technologie oraz procesy optymalizujące wykorzystanie wiedzy. Niezależnie od definicji, niezależnie od różnych ujęć, obecnie każde przedsiębiorstwo, które chce wpisać się w ogólny trend gospodarczy, powinno podjąć temat zarządzania wiedzą. Zdecydowana większość przedsiębiorców, pomimo dużej popularności standardów zarządzania wiedzą, do kwestii wiedzy w swoim przedsiębiorstwie podchodzi bardzo indywidualnie. Obszarem, który w pierwszej kolejności powinien być analizowany, jest kapitał intelektualny organizacji wyrażony poprzez zakres kompetencji własnych pracowników. Kapitał intelektualny rozwija się poprzez ciągłe podnoszenie kompetencji, na drodze szkoleń, kursów, ustawicznego uczenia się w procesach, formalnych, nieformalnych i incydentalnych, adekwatnie do aktualnych i przyszłych działań przedsiębiorstwa. Chcąc zdobyć miano nowoczesnego przedsiębiorstwa, będącego jednocześnie organizacją uczącą się wraz z rozwijaniem kompetencji personelu, zabezpieczyć należy infrastrukturę; tę techniczną, związaną z nowoczesnymi technologiami powiązanymi z komunikacją, informatyzacją i automatyzacją oraz, a może przede wszystkim, infrastrukturą organizacyjną. Optymalne zarządzanie wiedzą uzyska się przy umiejętnym połączeniu obszaru zarządzania zasobami wiedzy, zapewnieniu wspomagania informatycznego i zarządzania działalnością intelektualną pracowników. Stworzenie takich warunków wymaga od przedsiębiorstwa otwartości na ludzi i nowe koncepcje, wspierania rozwoju zdolności osobistych i grupowych, zespołowego uczenia się, myślenia systemowego, kreatywności, gotowości na zmianę i spojenia tego wszystkiego skutecznym systemem motywacyjnym, tak żeby pracownikom „chciało się chcieć”. Tak realizowane zarządzanie wiedzą powinno przełożyć się na wymierne dla przedsiębiorstwa korzyści, zaczynając od społecznych, związanych z zacieśnieniem związków pomiędzy przedsiębiorstwem a pracownikami, po ekonomiczne, związane z elastycznym dopasowaniem do wymagań otoczenia i wyzwań rynkowych, po redukcję kosztów oraz wzrost efektywności i kreatywności.

MAREK GOLIŃSKI Jest pracownikiem Wydziału Inżynierii Zarządzania na Politechnice Poznańskiej. Jest współtwórcą programu Technical Knowledge Accelerator®. Jest także inicjatorem i współtwórcą kilku projektów naukowo-badawczych.

FOT. PORT PC

TYM ŻYJE BRANŻA

Kongres PORT PC 2020. Nowe standardy w technice grzewczej budynków Kongres PORT PC to najważniejsze wydarzenie branży pomp ciepła w Polsce, w każdym roku gromadzące ponad 300 osób z branży techniki grzewczej i budynkowej. Spotkanie ma na celu integrację całej branży, a także wymianę wiedzy i doświadczeń pomiędzy specjalistami. WAŻNE TEMATY 27 lutego 2020 r. w ramach Targów ENEX w Kielcach odbędzie się VIII Kongres Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC). Wiodącym tematem VIII Kongresu PORT PC będzie efektywna elektryfikacja ogrzewania, jako główny kierunek neutralności klimatycznej sektora ogrzewnictwa i ciepłownictwa w Unii Europejskiej. Oprócz tego ważnymi tematami poruszanymi w trakcie wydarzenia będą nowe Warunki Techniczne 2021 i zwiększenie znaczenia budynków plusenergetycznych w świetle nowych wymogów. W trakcie kongresu wydane zostaną uaktualnione branżowe wytyczne PORT PC cz. 1, dotyczące dolnych źródeł dla pomp ciepła, oraz wytyczne PORT PC cz. 7, dotyczące projektowania, wykonania i odbioru instalacji z pompami ciepła. W trakcie kongresu przedstawione zostaną także aktualne informacje o sytuacji rynku pomp ciepła za 2019 rok, prognozy rynku w najbliższych latach. NEUTRALNOŚĆ KLIMATYCZNA UNII EUROPEJSKIEJ 2050 W ciągu najbliższych miesięcy należy spodziewać się ogłoszenia celu neutralności klimatycznej Unii Europejskiej w 2050 r. Oznacza to konieczność redukcji emisji gazów cieplarnianych w ciągu 30 lat do takiego poziomu, który będą w stanie absorbować lasy w Unii Europejskiej. W trakcie pierwszej części kongresu przedstawione zostanie znaczenie elektryfikacji z przeważającym udziałem OZE i połączenia sektorów zużycia energii. Jakie znaczenie w osiągnięciu celu neutralności ma sektor zużycia ciepła i chłodu, a w szczególności budownictwo mieszkaniowe? Jak najbliższa perspektywa budżetowa Unii Europejskiej może wpłynąć na poprawę efektywności energetycznej budynków w Polsce? Co to oznacza dla branży urządzeń grzewczych w polskim budownictwie? To zagadnienia, na których skupi się pierwsza część VIII Kongresu PORT PC z udziałem czołowych europejskich ekspertów.

ZAPROSZENI GOŚCIE Gościem honorowym wydarzenia będzie Kristian Ruby – sekretarz generalny Eurelectric, który przedstawi ideę i znaczenie elektryfikacji i połączenia sektorów zużycia ciepła. Z kolei Thomas Nowak, sekretarz generalny EHPA, który gościł już podczas pierwszego kongresu PORT PC w 2013 roku, pokaże aktualną sytuację i perspektywy rozwoju rynku europejskiego z punktu widzenia czołowej organizacji branżowej pomp ciepła. Kolejny gość – dr Christian Schnell – ekspert Instytutu Jagiellońskiego – przedstawi sytuację w zakresie realizacji celu OZE do 2030 oraz wpływ wymogów UE na rozwój branży pomp ciepła w najbliższych latach. Perspektywę elektryfikacji ogrzewania, rozwoju branży grzewczej oraz badań i rozwoju z punktu widzenia czołowego instytutu badawczego Fraunhofer ISE przedstawi dr Marek Miara. W ramach forum dyskusyjnego na temat koniecznych zmian rynku urządzeń w Polsce głos zabiorą m.in.: Piotr Woźny – prezes NFOŚiGW – oraz Andrzej Guła – prezes Polskiego Alarmu Smogowego. W trakcie kongresu zostanie rozstrzygnięty konkurs dla firm instalacyjnych na najlepszy przykład rozwiązania w ramach akcji społecznej „Dom bez Rachunków”. Szczegółowe informacje dotyczące wydarzenia wraz z informacją o rejestracji na kongres znajdują się na stronie internetowej: www.portpc.pl/kongres. Do udziału w kongresie zapraszamy przedstawicieli organizacji branżowych, instytucji związanych z rozwojem rynku pomp ciepła w Polsce, przedstawicieli samorządów, przedstawicieli branży grzewczej oraz wszystkie osoby zainteresowane tematyką efektywnych budynków przyszłości. Źródło: PORT PC WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

Włamanie na konto. Co robić?

PFOT. IXABAY

TYM ŻYJE BRANŻA

Fakt, że ktoś miał dostęp do naszego konta pocztowego, komunikatora lub profilu społecznościowego, wiąże się z całą gamą zagrożeń. Włamanie na konto za pomocą na przykład upublicznionego hasła może się zdarzyć każdemu. Kto nie słyszał o serwisie „Have i been pwned?”, może się z nim zapoznać chociażby w darmowej lekcji Szkoły Sztuk Walki z Cyberprzestępcami – NajslabszeOgniwo.pl. Powinniście to zrobić m.in. jeśli od dłuższego czasu korzystacie z portalu LinkedIn, antywirusa Avast lub produktów Adobe, a także jeśli byliście na przykład klientami Sony, Tesco lub Morele.net. WYCIEKŁO HASŁO, CO ROBIĆ? Włamanie na konto i jego konsekwencje nie kończą się, niestety, na zmianie hasła. Poniżej zawarte zostały wskazówki na temat kroków, które należy wykonać w przypadku stwierdzenia nieuprawnionego dostępu do swojego konta pocztowego lub profilu w serwisie społecznościowym: 1. Zmień hasło do serwisu, z którego dane zostały upublicznione, ale również do wszystkich innych, w których miałeś ustawione to samo hasło. W tym momencie powinna Ci się przypomnieć zasada: „Nie używaj tego samego hasła do wielu kont”. W ten sposób dostęp do swoich profili na Twitterze i Pintereście stracił m.in. Mark Zuckerberg po wycieku danych z LinkedIn. Następnie dla każdego konta, w którym używałeś tego samego hasła, wykonaj pozostałe punkty.

WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

2. Przejrzyj historię aktywności na Twoim koncie. Sprawdź skrzynkę „Wysłane”, a w przypadku profili społecznościowych i komunikatorów – historię rozmów. Przestępcy mając dostęp do Twoich kont, mogli kontaktować się z Twoimi znajomymi, na przykład w celu wyłudzenia od nich poufnych danych lub pieniędzy. 3. W przypadku kont pocztowych sprawdź, czy nie zostały zdefiniowane reguły służące np. przekierowywaniu poczty na zewnętrzny, obcy adres e-mail. W ten sposób intruzi często umożliwiają sobie czytanie wiadomości nawet po odzyskaniu konta i zmianie hasła przez właściciela. 4. W przypadku konta pocztowego przypomnij sobie, do jakich serwisów internetowych rejestrowałeś się z jego użyciem i zmień hasło również w nich. Przestępcy mając dostęp do Twojej skrzynki, mogli sko-

PFOT. IXABAY

TYM ŻYJE BRANŻA

Regularne czyszczenie skrzynki pocztowej i usuwanie z niej poufnych danych, takich jak chociażby skany dokumentów, może nam oszczędzić wielu kłopotów.

rzystać z opcji resetowania hasła w innych serwisach i przejąć dostęp również do nich. 5. W przypadku kont używanych w takich usługach, jak Google czy Facebook, które często służą również do dostępu do zewnętrznych serwisów lub aplikacji, zweryfikuj, czy w ustawieniach Twojego profilu nie pojawiły się uprawnienia nadane zewnętrznym aplikacjom. 6. Przejrzyj historię swoich odbieranych i wysyłanych wiadomości pod kątem poufnych informacji, które mogły w nich występować. Przestępcy często wykorzystują w swojej działalności wykradzione z kont dokumenty lub informacje. W Twojej skrzynce pocztowej mogli mieć dostęp do informacji o hasłach lub do skanów dokumentów, takich jak dowód, prawo jazdy, dowód rejestracyjny auta.

Warto też pomyśleć o profilaktyce. Jeśli wycieki haseł zdarzają się tak często, to dobrze byłoby zadbać o swoją prywatność i poufność danych. Regularne czyszczenie skrzynki pocztowej i usuwanie z niej poufnych danych, takich jak chociażby skany dokumentów, może nam oszczędzić wielu kłopotów. A włączenie tam, gdzie się da uwierzytelniania dwuskładnikowego* zdecydowanie utrudni przestępcom korzystanie z naszych kont nawet w sytuacji znajomości haseł. * Uwierzytelnianie dwuskładnikowe jest jednym z wariantów uwierzytelniania wieloskładnikowego. Uwierzytelnianie wieloskładnikowe polega na jednoczesnym korzystaniu z przynajmniej dwóch mechanizmów wymienionych poniżej: • czegoś, co wiemy – np. hasła, PIN-u, kodu, symbolu, • czegoś, co mamy – np. tokena, telefonu, karty kodów, certyfikatu, klucza usb, karty chipowej, • czegoś, czym jesteśmy (biometria) – np. skanu palca, siatkówki, tęczówki, dłoni, obrazu twarzy, charakteru pisma, barwy głosu. Tylko wówczas, gdy w procesie uwierzytelniania korzystamy z minimum dwóch elementów z różnych kategorii, możemy mówić o uwierzytelnianiu dwu- lub wieloskładnikowym.

JAKUB STAŚKIEWICZ Konsultant ds. bezpieczeństwa, audytor, trener, pentester. Posiada kilkunastoletnie doświadczenie w branży IT, zdobyte na stanowiskach technicznych, menedżerskich oraz audytorskich. Autor bloga OpenSecurity.pl

WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

Środki ochrony indywidualnej W ciągu życia sporą część czasu spędzamy w pracy. Dlatego też bardzo ważną rolę odgrywa bezpieczeństwo, które pracodawca ma obowiązek zapewnić każdemu pracownikowi. Obok ergonomicznego miejsca pracy jego obowiązkiem jest dostarczenie pracownikom odpowiednio dobranych środków ochrony indywidualnej. OBOWIĄZKI PRACODAWCY A BEZPIECZEŃSTWO PRACY Kodeks pracy nakłada na pracodawców liczne obowiązki względem pracowników. Tak jest szczególnie w przypadku zapewnienia bezpieczeństwa pracy. Artykuł 2376 § 1 Kodeksu pracy nakłada na pracodawcę obowiązek dostarczenia pracownikowi nieodpłatnie środków ochrony indywidualnej, jeżeli są niezbędne do zabezpieczenia przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy. Środki ochrony indywidualnej powinny być stosowane w momencie, gdy nie można uniknąć zagrożeń lub nie można ich wystarczająco ograniczyć za pomocą środków ochrony zbiorowej lub odpowiedniej organizacji pracy. Do obowiązków pracownika należy używanie przekazanych środków ochrony indywidualnej zgodnie z ich przeznaczeniem. Natomiast pracodawca jest uprawniony do kontroli przestrzegania tego obowiązku i podejmowania działań zmierzających do jego wyegzekwowania. Możliwe jest w tym celu stosowanie kar porządkowych, które mają zobligować pracownika do przestrzegania obowiązujących zasad bezpieczeństwa. Do obowiązków pracodawcy z kolei należy konserwacja, pranie, odpylanie i odkażanie środków ochrony indywidualnej. Niedopuszczalne jest powierzenie tych czynności pracownikom, którzy z tytułu konserwacji odzieży roboczej ponosiliby jakiekolwiek koszty. Pracodawca może powierzyć te zadania wyspecjalizowanym firmom zewnętrznym, które zajmują się na przykład praniem odzieży roboczej. W przypadkach, gdy środki ochrony indywidualnej utraciły swoją funkcję ochronną, ponieważ upłynął termin ich

WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

przydatności do użycia lub uległy uszkodzeniu, pracodawca zobowiązany jest niezwłocznie wyposażyć pracowników w środki spełniające tę funkcję. Niezbędna jest zatem bieżąca kontrola stanu odzieży roboczej oraz innych środków ochrony indywidualnej na stanowisku pracy. OSOBISTE UŻYTKOWANIE ŚRODKÓW OCHRONY INDYWIDUALNEJ Środki ochrony indywidualnej powinny być przeznaczone do osobistego użytku. W wyjątkowych przypadkach środek ochrony indywidualnej może być używany przez więcej niż jedną osobę, o ile zastosowano działania wykluczające niepożądany wpływ takiego użytkowania na zdrowie i higienę użytkowników. Środki ochrony indywidualnej muszą spełniać wymagania dotyczące oceny zgodności określone w Ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (tj. Dz.U. z 2010 r. nr 138 poz. 935) ze zm. oraz Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz.U. z 2005 r., nr 259, poz. 2173). Według dyrektywy 89/656/EWG pojęcie indywidualne wyposażenie ochronne oznacza każdy sprzęt przeznaczony do używania lub noszenia przez pracownika w celu jego ochrony przed zagrożeniami, które mogą wpłynąć na jego bezpieczeństwo i higienę pracy, jak również wszelkie wyposażenie dodatkowe użyte w tym celu. Definicja ta nie obejmuje: a) zwykłego roboczego ubrania i mundurów, które nie służą specjalnie do zapewniania bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracownika,

FOT. PIXABAY

TYM ŻYJE BRANŻA

ków ochrony indywidualnej, zawartym w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy z późn. zm. (tj. Dz.U. z 2003 r., nr 169, poz. 1650) ze zmianami. Przykładem środków ochrony indywidualnej są: • ochrony głowy: hełmy ochronne, • sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości: sprzęt kompletowany z trzech składników, tj. szelek bezpieczeństwa, urządzenia samohamownego i linki bezpieczeństwa dołączonej do punktu zamocowania stałego, • ochrony oczu i twarzy: okulary, osłony spawalnicze, • ochrony rąk: rękawice ochronne przy narażeniu np. na iskry, rozpryski metali stopionych, niską temperaturę, wodę, starcia naskórka, ostre szorstkie lub gorące materiały, • ochrony nóg: buty, w warunkach narażenia na urazy mechaniczne, np. zgniecenia palców, przekłucia stóp, iskry, gorące rozpryski metali, niską temperaturę, poślizg, • ochrony słuchu: wkładki, nauszniki, hełmy przeciwhałasowe, • sprzęt ochrony układu oddechowego: maski przeciwpyłowe, filtrująco-pochłaniające, hełmy powietrzne, • odzież ochronna: kurtki, peleryny, płaszcze przeciwdeszczowe, fartuchy przednie skórzane, kombinezony przeciwpyłowe.

b) wyposażenia używanego przez pogotowie ratunkowe i służby udzielające pierwszej pomocy, c) indywidualnego wyposażenia ochronnego noszonego lub używanego przez wojsko, policję lub inne służby porządku publicznego, d) indywidualnego wyposażenia ochronnego używanego w środkach transportu drogowego, e) wyposażenia sportowego, f) wyposażenia używanego w celu samoobrony lub odstraszania, g) przenośnych urządzeń do wykrywania i sygnalizowania zagrożeń i substancji szkodliwych. Definicja środków ochrony indywidualnej określona w Rozporządzeniu Parlamentu i Rady (UE) nr 2016/425 jest szersza i obejmuje również wyposażenie przeznaczone do użytku pozazawodowego, m.in. stosowane podczas uprawiania sportu i rekreacji. Środki ochrony indywidualnej mogą być stosowane do ochrony przed: • czynnikami chemicznymi i pyłami przemysłowymi, • czynnikami biologicznymi, • czynnikami termicznymi, • czynnikami mechanicznymi, • promieniowaniem optycznym, • czynnikami atmosferycznymi (o charakterze ekstremalnym), • porażeniem prądem elektrycznymi • zagrożeniami związanymi z pracą w środowisku zagrożonym wybuchem.

Jak widać, środków ochrony indywidualnej jest wiele. Niezbędny jest jednak ich prawidłowy dobór po uprzednim przeanalizowaniu informacji bezpośrednio związanych z przyszłym ich stosowaniem na danym stanowisku pracy. Informacje te powinny dotyczyć takich kwestii, jak rodzaj wykonywanej pracy, natężenie lub stężenie czynników szkodliwych i niebezpiecznych, pozycji, w której wykonywana jest praca, sposobu wentylacji pomieszczeń, stopnia uciążliwości pracy czy niezbędnego czasu przebywania pracownika w sferze niebezpiecznej lub skażonej. W Rozporządzeniu 2016/425 dotyczącym minimalnych wymagań oraz zasad wprowadzania środków ochrony indywidualnej do obrotu wprowadzono podział tych środków na III kategorie ryzyka. Podział ten został podyktowany koniecznością zróżnicowania procedur certyfikacji środków ochrony indywidualnej. Dobór odpowiednich środków ochrony indywidualnej warto skonsultować z pracownikiem służby BHP, który zna specyfikę pracy i zagrożenia na każdym stanowisku w przedsiębiorstwie, oraz z pracownikami na poszczególnych stanowiskach pracy.

FOT. PIXABAY

Pracodawca dobierając środki ochrony indywidualnej dla pracowników, powinien kierować się wykazem zagrożeń i rodzajów prac, przy których wymagane jest stosowanie środ-

Podstawy prawne: 1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2018 r. poz. 108, z późn. zm.), 2. Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz.U. z 2017 r. poz. 1226), 3. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w spawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. poz. 1650, z późn. zm.), 4. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz.U. poz. 2173), 5. www.pip.gov.pl – ABC BHP. Informator dla pracodawców, 6. www.asystentbhp.pl 7. www.ciop.pl Marcin Łyskawa, pracownik służby BHP w firmie Marti Dorota Janowska WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

TYM ŻYJE BRANŻA

Sieć odpowiedzialna ekologicznie

Zmiany klimatyczne dotykają praktycznie każdej dziedziny naszego życia. Jak LIDL jako sieć sklepów przyczynia się do ograniczenia negatywnych zmian klimatu? Aleksandra Robaszkiewicz, Head of Corporate Communication Lidl Polska: W Lidl Polska cele zrównoważonego rozwoju realizowane są w ramach strategii, a społeczna odpowiedzialność wpisana jest w kulturę organizacyjną i tożsamość firmy. CSR opiera się na 5 filarach działań na rzecz pracowników, asortymentu, ekologii, społeczności lokalnych oraz dostawców. Fundamentem podejścia do zarządzania opartego na zasadach odpowiedzialnego biznesu jest wnikliwa analiza wpływów społecznych, gospodarczych i środowiskowych oraz jakość i charakter relacji firmy z jej interesariuszami. Według Lidl Polska takie podejście przynosi korzyści zarówno samej firmie, jak i jej otoczeniu. Na początku września br. opublikowaliśmy swój pierwszy raport wpływu „Raport zrównoważonego

FOT. BUDIMEX

Lidl to jedna z najbardziej rozpoznawalnych sieci sklepów w Polsce. Niewiele osób wie, że wiele z nich posiada nowoczesne i ekologiczne rozwiązania wentylacyjne i grzewcze. O tym, jaka jest ekostrategia sieci, opowiada Aleksandra Robaszkiewicz.

Centrum Dystrybucyjne Lidl Polska w Mińsku Mazowieckim

rozwoju Lidl Polska” (zgodny ze standardami GRI), w którym koncentrujemy się na ostatnich dwóch latach obrotowych. Pokazujemy tam, w jaki sposób prowadzona przez nas działalność wpływa na tak ważne obszary, jak zasoby i rolnictwo, przetwarzanie i łańcuch dostaw oraz klientów i społeczeństwo. Warto zaznaczyć, że jako Lidl Polska postawiliśmy sobie konkretne cele w trosce o ekologię i przyszłość naszej planety, które teraz konsekwentnie realizujemy, m.in.: 1. Do 2025 roku Lidl Polska ograniczy zużycie plastiku o 20%. Zobowiązanie to dotyczy opakowań produktów marek Lidla. 2. Do 2025 roku wszystkie plastikowe opakowania marek Lidla będą zdatne do recyklingu. Każdy nowy sklep marki LIDL to konieczność wyboru technologii ogrzewania, wentylacji i chłodzenia. Jakie ekorozwiązania najczęściej stosujecie w swoich sklepach? W trosce o lepsze jutro stosujemy również szereg ekologicznych rozwiązań, budując nasze sklepy. W obiektach Lidl Polska wykorzystujemy m.in.: instalację ogrzewania wykonaną w oparciu o gruntowe pompy ciepła czy odzysk ciepła z urządzeń chłodniczych. Powyższe rozwiązania mają za zadanie zwiększenie efektywności energetycznej obiektu, uczynienie placówki obiektem energooszczędnym, co w konsekwencji przyczynia się do ochrony środowiska naturalnego.

FOT. BUDIMEX

Instalacje to nie wszystko. Oszczędności można szukać również w przyjaznym dla środowiska oświetleniu. Czy w sklepach stosujecie oświetlenie LED? Tak, oczywiście. Energooszczędne oświetlenie LED jest standardem w naszych nowych obiektach. Warto również zaznaczyć, że sukcesywnie wymieniamy oświetlenie na LED-owe tak, by we wszystkich naszych obiektach

WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

TYM ŻYJE BRANŻA

oświetlenie było nowoczesne, innowacyjne i – co najważniejsze – bardziej przyjazne środowisku.

W obiektach Lidl Polska wykorzystujemy m.in.: instalację ogrzewania wykonaną w oparciu o gruntowe pompy ciepła czy odzysk ciepła z urządzeń chłodniczych. Powyższe rozwiązania mają za zadanie zwiększenie efektywności energetycznej obiektu, uczynienie placówki obiektem energooszczędnym, co w konsekwencji przyczynia się do ochrony środowiska naturalnego.

Niektóre sklepy posiadają certyfikat BREEAM. Co on oznacza? Przykładem sklepu, który posiada prestiżowy certyfikat BREEAM, jest obiekt w Poznaniu przy ul. Wilkońskich, który otrzymał tę certyfikację jako pierwszy sklep na terenie Polski. Certyfikat BREEAM definiuje standard najlepszych praktyk w zakresie zrównoważonego projektowania, budowania oraz użytkowania budynków. W sklepie tym zastosowaliśmy m.in.: gruntowe pompy ciepła wykorzystujące energię geotermalną do ogrzewania, jak również chłodzenia obiektu (chłodzenie pasywne). W celu równomiernego i komfortowego ogrzania oraz schłodzenia sklepu zastosowano instalację umieszczoną pod posadzką. To nowatorskie rozwiązanie uzupełnione jest o zintegrowany system odzysku ciepła z lad chłodniczych oraz system wentylacji z rekuperacją. Innym przykładem rozwiązań ekologicznych jest instalacja fotowoltaiczna, czyli panele wykorzystujące energię słoneczną i przetwarzające ją w prąd służący do funkcjonowania sklepu. Zastosowanie tych rozwiązań pozwala na znaczną redukcję emisji CO2. W całym budynku zamontowane zostało oświetlenie wyłącznie typu LED, optymalizujące wykorzystanie energii o 50% w porównaniu z oświetleniem tradycyjnym. Zoptymalizowano także wykorzystanie światła dziennego do oświetlenia wnętrza obiektu – w tym celu służy rozbudowana, szklana fasada budynku. Ponadto zebrane z obiektu wody deszczowe są odzyskiwane i wykorzystywane do celów gospodarczych oraz bytowych, takich jak podlewanie terenów zielonych oraz spłukiwanie wszystkich toalet.

częściowo dwukondygnacyjnego magazynu modularnego. Szczególną uwagę podczas realizacji projektu zwrócono na rozwiązania ekologiczne – budynek ma techniczne możliwości wdrożone na etapie projektowania i realizacji, umożliwiające ubieganie się o certyfikat LEED (Leadership in Energy and Environmental Design). Do tej pory już dwa spośród obiektów magazynowych Lidla uzyskały ten certyfikat – Centrum Dystrybucyjne Lidl w Bydgoszczy oraz w Będzinie.

LIDL to nie tylko sklepy, ale też Centra Dystrybucyjne. Czy tutaj również korzystacie z technologii przyjaznych dla środowiska? Tak, Lidl Polska to w tej chwili blisko 700 sklepów oraz 11 Centrów Dystrybucyjnych. Budując nasze magazyny, również zwracamy uwagę na nowoczesne i ekologiczne technologie. Innowacyjne oraz proekologiczne rozwiązania sprawiły, że Centrum Dystrybucyjne Lidla w Mińsku Mazowieckim zostało docenione przez kapitułę i zdobyło statuetkę CIJ Award w kategorii Leading Green Warehouse Development. Nagrodzony magazyn jest największym spośród wszystkich obiektów magazynowych Lidl Polska w kraju, a jednocześnie jest to pierwszy tego typu obiekt w naszym portfolio w Europie i w Stanach Zjednoczonych. Zaimplementowano tu pilotażowy projekt budowy

FOT. BUDIMEX

Przy niektórych sklepach LIDL zauważyłam ładowarki do samochodów elektrycznych. To świetne rozwiązanie, tym bardziej że liczba takich aut na naszych drogach wzrasta. Jesteśmy szczególnie otwarci na innowacje, również te prośrodowiskowe. Zauważamy rosnącą popularność samochodów elektrycznych, co nas również bardzo cieszy. Zdecydowaliśmy się na wprowadzenie stacji ładowania samochodów elektrycznych w celu promowania ekologicznych źródeł dostarczania energii. Obecnie stacje ładowania można znaleźć przy kilku naszych obiektach, m.in. w Warszawie czy w Poznaniu.

WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

FOT. BUDIMEX

TYM ŻYJE BRANŻA

Który ze sklepów uznalibyście za wzór? Wzór pod względem zastosowania nowoczesnych, ekologicznych rozwiązań i sklepu przyjaznego klientom? W Lidl Polska zawsze dążymy do zapewnienia komfortu dokonywania zakupów we wszystkich naszych sklepach. Nasze obiekty posiadają ergonomiczne wnętrza, szerokie alejki sklepowe, kasy pierwszeństwa dla kobiet w ciąży oraz osób z niepełnosprawnością, liczne miejsca parkingowe i wiele innych udogodnień. Tak jak wspomniałam, we wszystkich naszych obiektach stosujemy również nowoczesne, ekologiczne rozwiązania, dlatego trudno wskazać jeden modelowy sklep Lidla – wg nas wszystkie są na wysokim poziomie. Mamy nadzieję, że klienci to zauważają.

FOT. BUDIMEX

Jakie macie plany na przyszłość w odniesieniu do podążania za ekotrendami? Z pewnością dalej będziemy przyglądać się ekotrendom oraz podejmować wiele działań z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu. Nasze aktywności skupiają się wokół asortymentu, opakowań, jak i innowacyjnych i ekologicznych rozwiązań w naszych sklepach. Wiedzę na temat ekologii szerzymy również wewnątrz naszej firmy – wśród pracowników. We wszystkich naszych magazynach wdrażany jest program edukacji pracowników

WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

Certyfikat BREEAM definiuje standard najlepszych praktyk w zakresie zrównoważonego projektowania, budowania oraz użytkowania budynków. W sklepie tym zastosowaliśmy m.in.: gruntowe pompy ciepła wykorzystujące energię geotermalną do ogrzewania, jak również chłodzenia obiektu (chłodzenie pasywne).

na temat segregowania odpadów. W trosce o środowisko wprowadziliśmy m.in. segregację odpadów w naszej centrali oraz w restauracji dla pracowników. Wierzymy, że pojedyncze działania każdego z nas mogą pozytywnie wpłynąć na ratowanie środowiska naturalnego. Nieustannie szukamy nowych, bardziej ekologicznych rozwiązań. W ramach realizacji naszych zobowiązań zredukowaliśmy plastikowe opakowania części warzyw i owoców – produkty do niedawna sprzedawane wyłącznie w opakowaniach, m.in. takie, jak pomidory rzymskie, papryczki pikantne, cytryny, pomarańcze, grapefruity, mandarynki, włoszczyzna, pory, buraki, cebule, czosnek, aktualnie są dostępne bez nich. Zredukowaliśmy również materiał PET w butelkach wody. Nasze butelki są teraz cieńsze, dzięki czemu w 2019 roku Lidl Polska zaoszczędził aż 442 tony plastiku – to około 19 wypchanych po brzegi tirów. Warto jeszcze dodać, że Lidl Polska – jako pierwsza sieć handlowa w Polsce – wprowadził wodę premium w butelkach szklanych pod marką własną Saguaro do stałej sprzedaży. Ponadto zrezygnowaliśmy z zadruku na foliach zbiorczych wód źródlanych, dzięki czemu redukujemy zanieczyszczenia, a transparentna folia jest niemal w 100% zdatna do recyklingu. Do końca 2020 roku zamierzamy zrezygnować z zadrukowanych folii zbiorczych zarówno wód źródlanych, jak i mineralnych. W ofercie Lidl Polska pojawiła się również nowa linia środków do czyszczenia Pure Home by W5. Opakowania linii Pure Home by W5 są wytworzone w 100% z surowców pochodzących z recyklingu oraz nadają się w 100% do ponownego recyklingu. Ponadto to produkty zawierające nawet do 98% składników pochodzenia naturalnego i w 100% wyprodukowane w Polsce. Dbamy również o zdrowie naszych klientów – posiadamy strategię redukcji cukru, soli i tłuszczu w żywności, modyfikujemy nasze produkty tak, by zapobiegać chorobom spowodowanym niewłaściwą dietą. Nasze cele w tym zakresie przedstawiliśmy w publikacji „Polityka zakupów. Świadome odżywianie”. Wierzymy, że odpowiedzialna firma może więcej, dlatego wciąż będziemy udoskonalać nasz łańcuch wartości i wprowadzać proekologiczne zmiany w Lidl Polska. Rozmawiała: Marta Józefczak

FOT. HOTEL VALSANA/URS HOMBERGER

PROSTO Z BUDOWY

Działający od 2017 roku Valsana Hotel & Apartments oferuje gościom nowoczesne pokoje i apartamenty w trzech budynkach. Przy budowie obiektu szczególny nacisk położono na technologie zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju i przyszłościową koncepcję energetyczną.

Technologia świeżej wody użytkowej dla nowoczesnych obiektów hotelowych Arosa w kantonie Gryzonia to jedna z najbardziej znanych miejscowości turystycznych w Szwajcarii. Sezon trwa tutaj praktycznie przez cały rok, a hotele muszą być stale przygotowane na dużą liczbę gości, oczekujących wysokiego standardu usług. Valsana Hotel & Apartments oferuje nowoczesne pokoje z niepowtarzalnym widokiem na góry. W obiekcie tym położono również nacisk na przyszłościową koncepcję energetyczną oraz materiały i technologie wpisujące się w koncepcję zrównoważonego rozwoju.

hotelu Valsana Hotel & Apartments zastosowano wiele ciekawych technologii, jak na przykład zbiornik na lód i system odzyskiwania ciepła ze ścieków. Szczególnie innowacyjne jest to pierwsze rozwiązanie. Podobnie jak w dużym zbiorniku na wodę, znajduje się tu ponad 400

metrów rur, przez które przepływa mieszanka wodnoglikolowa, podłączonych do obiegu pompy ciepła. Jeśli z pompy pobierana jest duża ilość energii, woda zamarza wokół rejestrów i tworzy blok lodu. Jeśli ciepła odpadowego jest więcej niż pobieranej energii, lód topi się WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

FOT. HOTEL VALSANA/URS HOMBERGER FOT. HOTEL VALSANA/XANDRA M. LINSIN

PROSTO Z BUDOWY

ponownie i woda może nagrzewać się do 15°C. Ta wybiegająca w przyszłość koncepcja energetyczna doskonale wpisuje się w filozofię zrównoważonego rozwoju. Hotel stawia również na nowoczesne rozwiązanie w zakresie ogrzewania wody pitnej, czyli technologię świeżej wody. Centralne ogrzewanie wody na zasadzie przepływu jest wydajne i higieniczne, ponieważ znacznie redukuje ryzyko rozprzestrzeniania się bakterii Legionella. Aby mieć pewność, że 40 pokoi, 9 apartamentów, kuchnia restauracyjna, strefa wellness i hala tenisowa mogą być zaopatrywane w ciepłą wodę pitną przez całą dobę, konieczne było bardzo dokładne zaplanowanie zapotrzebowania. PRECYZYJNE PLANOWANIE DLA OPTYMALNEJ EKSPLOATACJI Żeby spełnić wymagania wszystkich obszarów hotelu w zakresie podgrzewanej wody użytkowej, inwestorzy zdecydowali się na zastosowanie rozwiązań marki Taconova. Należą do nich różne warianty stacji TacoTherm Fresh Peta X w układzie kaskadowym, w zależności od zapotrzebowania i z uwzględnieniem redundancji. Szczególnym wyzwaniem był główny budynek. Znajduje się tu 40 pokoi i restauracja. Rolf Wende, dyrektor zarządzający firmy Novis Energy AG, która instalowała moduły Taconova, dobrze wie, co jest kluczowe w działalności hotelarskiej. „Gorąca woda użytkowa musi być zawsze dostępna szybko i niezawodnie, gdy goście jej potrzebują – nawet w środku nocy. Kuchnia ma dodatkowe godziny szczytu, pokrywające się z zapotrzebowaniem klientów. Dlatego musieliśmy zainstalować rozwiązanie, które z łatwością zaspokoi obciążenia szczytowe między godziną 9 a 22” – tłumaczy Rolf Wende. Szybko podjęto decyzje na korzyść stacji TacoTherm Fresh Peta X, również na podstawie rekomendacji Novis AG, która miała dobre doświadczenia z tym rozwiązaniem przy innych projektach. Moduł ten może ogrzać 80 litrów wody na minutę w warunkach 70/50 (temperatura zasilania 70°C, temperatura wody użytkowej 50°C). „Dla głównego budynku musi być dostępna znacznie większa ilość podgrzanej wody pitnej niż może to zapewnić indywidualna stacja. Z tego powodu zaprojektowaliśmy kaskadę 4 stacji TacoTherm Fresh Peta X“ – dodaje Rolf Wende.

WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

W głównym budynku znajduje się 40 pokoi hotelowych i restauracja, które są zaopatrywane w ciepłą wodę użytkową przy pomocy stacji firmy Taconova. Kluczowe było zastosowanie rozwiązań, pozwalających pokryć zapotrzebowanie szczytowe np. w czasie przed kolacją, kiedy kuchnia i goście zużywają jednocześnie najwięcej wody.

FOT. HOTEL VALSANA/URS HOMBERGER

Hotel zachwyca gości designem łączącym elementy z drewna, kamienia i szkła oraz niepowtarzalnym widokiem na górskie szczyty.

Również strefa wellness o powierzchni 800 m² z basenem i światem saun jest zaopatrywana w wodę przez kaskadę TacoTherm Fresh Peta X.

KASKADOWANIE W CELU ZAPEWNIENIA WYDAJNEJ PRACY Kaskada łączy w sobie wydajność czterech stacji, dzięki czemu można uzyskać maksymalnie 304 l/m gorącej wody użytkowej o temperaturze 60°C i temperaturze początkowej 70°C. „Aby zapewnić szczególnie efektywne działanie kaskady, postanowiliśmy nie montować pompy obiegowej na zewnątrz dla wszystkich stacji, lecz zainstalować ją w jednym systemie. Mamy więc stację nadrzędną i trzy podległe” – wyjaśnia Martin Stapfer, Manager Obsługi Klienta w Taconova Group AG. Oznacza to, że stacja z pompą cyrkulacyjną pracuje przez cały czas, a pozostałe są włączane w zależności od potrzeb. Aktywacja ta jest kontrolowana indywidualnie w oparciu o procent mocy pompy wytwarzającej ciepłą wodę. Jeśli moc na stacji głównej wynosi powyżej 60% przez 15 sekund, włącza się druga stacja. Jeśli i tutaj limit zostanie przekroczony przez 15 sekund, używana jest trzecia stacja i tak dalej. Oprogramowanie może być używane do regulacji zarówno wartości procentowych mocy, jak i maksymalnego

FOT. TACONOVA GROUP AG/ URS HOMBERGER

PROSTO Z BUDOWY

Martin Stapfer, Manager Obsługi Klienta w Taconova Group AG (z lewej) i Rolf Wende, dyrektor zarządzający firmy Novis Energy AG sprawdzają poczwórną kaskadę, która zaopatruje w ciepłą wodę główny budynek hotelu.

czasu trwania. „Ta optymalizacja zapewnia, że pokoje hotelowe i kuchnia są zawsze zaopatrywane w wystarczającą ilość świeżej wody. Ponadto ustawienie niższej prędkości obrotowej pompy głównej zapewnia regularne korzystanie z czwartej stacji” – tłumaczy Martin Stapfer.

FOT. TACONOVA GROUP AG/ URS HOMBERGER

OPTYMALNE ZAOPATRZENIE W CIEPŁĄ WODĘ DLA CAŁEGO KOMPLEKSU Oprócz poczwórnej kaskady w głównej części hotelu, stacje TacoTherm Fresh Peta X zostały również wykorzystane w innych miejscach. I tak w budynku „Haus Ciara” znajduje się

Cztery stacje TacoTherm Fresh Peta X połączone w kaskadę są w stanie bez problemu zapewnić wystarczającą ilość świeżej ciepłej wody nawet w godzinach szczytu.

dziewięć apartamentów oraz 800 m² powierzchni SPA z basenem relaksacyjnym i światem saun. Obszary te są również zasilane przez kaskadę, w której zastosowano dwa połączone systemy. Podobny układ pracuje też w części „Haus Montagna”. Hala tenisowa z sześcioma prysznicami ma stosunkowo niższe i bardziej selektywne zapotrzebowanie, więc zainstalowano tu pojedynczą stację TacoTherm Fresh Peta X. Oprócz wysokiej wydajności kaskadowej moduły Taconova oferują również inne zalety techniczne. Płytowy wymiennik ciepła gwarantuje wysoką wydajność transferu przy niskich stratach ciśnienia oraz niską temperaturę powrotu wody grzewczej do zbiornika buforowego. Ponadto, elektroniczny system sterowania określa i przechowuje ilość ciepła zużywanego do rejestrowania różnicy temperatur i danych o przepływie objętościowym. Na korzyść rozwiązań Taconova przemawiały również zalety montażowe. „Wszystkie elementy wyposażenia i komponenty są w pełni zmontowane i gotowe do podłączenia przewodów, co znacznie ułatwiło nam instalację. W stacji głównej ze zintegrowaną pompą obiegową musieliśmy ustawić wartości tylko raz, a wszystkie parametry zostały przeniesione do innych modułów” – mówi Rolf Wende. „Współpraca z Taconova przebiegała wzorowo. Firma była tam, by nas wspierać. Kolejną zaletą jest to, że stacje ciepłej wody są rozwijane w Szwajcarii, co gwarantuje wysoki poziom wiedzy specjalistycznej. Świadczy o tym m.in. fakt, że stacje od razu pracowały doskonale przy pełnym obciążeniu” – dodaje. Również Martin Stapfer jest bardzo zadowolony z efektów projektu. „Hotel Valsana jest wspaniałym obiektem, z którego jesteśmy bardzo dumni, ponieważ nasze stacje TacoTherm Fresh Peta X są tu używane we wszystkich aspektach. Hotel działa od grudnia 2017 roku i przez ten czas nie było ani jednego problemu z uzdatnianiem świeżej wody”. WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

FOT. PIXABAY

JAK TO DZIAŁA?

W oczekiwaniu 2020 roku w branży! Nowy rok kalendarzowy, ilekroć w niego wchodzimy, wywołuje dreszczyk emocji! Jaki on będzie dla nas, dla mnie?

tawistyczne emocje oczekiwania nieznanego wywołują mniej lub bardziej uzasadnione obawy. Z drugiej strony, rozumne przemyślenia nakazują oczekiwać racjonalnych zdarzeń w dwóch zasadniczych obszarach: sferze ekonomicznej i w sferze zdrowia, tj. kondycji fizycznej i duchowej – emocjonalnej. O ile ta druga sfera jest naszą indywidualną bądź zbiorowo wypracowaną cechą, to pierwsza sfera – ta związana z ekonomią, określa nasz racjonalny byt indywidualnego człowieka, pracownika, szefa lub właściciela oraz całej społeczności, grupy czy branży zawodowej. Oczywiście obie sfery są ze sobą powiązane i zależne! Oczekiwania w sferze ekonomicznej i przewidywania, co będzie w naszej branży, nastrajają nas optymistycznie lub nie. Pozwalają szczególnie na początku roku patrzeć w nadchodzącą przyszłość z wesołą miną lub ponurym obliczem. PERSPEKTYWY SĄ UMIARKOWANIE OPTYMISTYCZNE! Odczuwana na rynku chęć ograniczania kosztów, w tym osobowych, które niestety rosną, prowadzić będzie do zmniejszania zatrudnienia. W końcu będzie to dostrzegalne w stopie bezrobocia. Dane ekonomiczne dotyczące polskiej gospodarki wskazują na spadek aktywności firm w zakresie zatrudniania nowych pracowników. Jest to też związane z brakiem dostępności wykwalifikowanych pracowników w branży budowlanej, w tym wykwalifikowanych instalatorów. W październiku produkcja budowlano-montażowa spadła o 4% rok do roku, w tym odnotowano prawie 9% spadek aktywności w budownictwie infrastrukturalnym. Cięcie inwestycji przez samorządy i słabsze inwestycje na poziomie centralnym mogą

WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

ograniczyć rozwój gospodarki. Szczególnie samorządy, które obarczono większymi wydatkami niż zwiększone w rzeczywistości przychody, jakie te samorządy uzyskują, tną inwestycje i remonty gdzie tylko można. To może się, niestety, przyczynić do zmniejszenia inwestycji, a co za tym idzie – do wypracowywania mniejszych zysków przez firmy budowlane oraz instalacyjne. Branża budowlana zachowuje się jednak bardziej odpowiedzialnie niż kilka lat temu, podczas cyklu koniunkturalnego poprzedniej recesji. Firmy nie biorą kontraktów za wszelką cenę, oferują realizacje ofert drożej niż założyli sobie inwestorzy. To sprawia, że wiele projektów realizuje się wolniej, ale dzięki temu dłużej bez wstrząsów i zahamowań. Cały cykl koniunktury, który składa się ze wzrostów – hossy i spadków – recesji, czasem zwanych kryzysami, zostanie przez to złagodzony i spowolnienie czy wręcz recesja może być mniejsza. To są „plusy dodatnie” tego nadchodzącego czasu! ZACZYNA SIĘ ŁAGODNY SPADEK ZATRUDNIENIA I SPADA DYNAMIKA WZROSTU PŁAC! W październiku zatrudnienie w większych firmach produkcyjnych powyżej 9 pracowników spadło o 3 tys. osób w porównaniu z wrześniem. Było to kolejny, już trzeci miesiąc spadków zatrudnienia! Trzeba podkreślić, że hamowanie dynamiki wzrostu zatrudnienia trwa już od połowy 2018 roku. Oczywiście zatrudnienie ciągle rośnie, choć coraz wolniej. Nie sprawdzają się pierwotne prognozy wysokiego wzrostu zatrudnienia i wynagrodzeń. Dynamika wynagrodzeń rok do roku w październiku spadła z 6,6% do 5,9%, między innymi

JAK TO DZIAŁA?

dlatego, że nie ma kogo zatrudniać przy rekordowo niskim bezrobociu. W naszej branży jesteśmy też ograniczani możliwością realizacji zleceń i spadek dynamiki zamówień może na razie tylko nieco zmniejszyć kolejkę oczekujących na nasze usługi. Ale na jak długo? TRENDY NA RYNKU Na potencjalnym rynku popytu na nasze usługi mamy dwa trendy, wynikające z tych samych danych wyjściowych, ale różnie interpretowanych. Niska realna stopa procentowa odkładanych oszczędności skłaniać może teraz do wzrostu konsumpcji i inwestowania w budowę lub modernizację domowych instalacji. Istnieje bowiem przekonanie, że potem będzie tylko drożej! Przewidujemy, że nasze oszczędności będą coraz mniej warte. Podpieramy się kredytem, by uciec przed brakiem potencjału inwestycyjnego. Jak wynika z najnowszych danych NBP, mamy skokowy wzrost wartości udzielanych nowych kredytów mieszkaniowych. Wskaźnik wartości tych kredytów przekroczył w drugim kwartale 16 mld zł. Przyrost sięgnął ok. 3 mld zł w ciągu kwartału. To drugi „plus dodatni”, który napędza nasze zamówienia! Wzrost płac, niskie bezrobocie i niskie stopy procentowe oszczędności generują takie zachowanie szczególnie wśród młodych ludzi, niemyślących o dalekiej przyszłości. Jakże często typową odpowiedzią na pytanie skierowane do młodego człowieka: „Co będzie, gdy będziesz miał 50 lat lub więcej?”, jest konstatacja: „Ja tego nie dożyję. Świat tak pędzi i jest tak zwariowany, że to przekracza mój horyzont wyobraźni. Lepiej jest więc wydać teraz, co się ma lub można mieć dzięki kredytowi, niż martwić się przyszłością!”. Większej akcji kredytowej towarzyszy wzrost cen mieszkań. W drugim kwartale obiektywny indeks porównywalnych cen rok do roku wzrósł w największych miastach Polski o 11,5%. Mimo to nastroje konsumentów są bardzo dobre, a podwyżek stóp procentowych prawie nikt się nie spodziewa. W sumie na te dobre nastroje wpływa fakt, że cena mieszkań od 2008 roku, skorygowana o inflację, na rynkach pierwotnych w tych miastach spadła o 20%, a przeciętne wynagrodzenie wzrosło realnie o około 40%. To jest prawdziwy sukces dekady, która nam upłynęła. Niestety, dotyczy to w tej wielkości tylko dużych miast! Z drugiej strony, docierające powszechnie i do wszystkich informacje o niskich, wprost dramatycznie niskich, zapowiadanych emeryturach za 20, 30 lat i słabnącej ciągle kondycji służby zdrowia, skłaniają starszych (może już 40-latków) do odkładania oszczędności na „zaś”, dla lepszego życia, i do gromadzenia zaskórniaków na prywatną poradę lub leczenie w prywatnej przychodni zdrowia, lub szpitaliku dla siebie i najbliższych. Nie wierzymy już, że w państwowej służbie zdrowia może się coś polepszyć. A że stopa procentowa oszczędności nie odtwarza wartości kapitału, to trudno, trzeba troszczyć się o rodzinę, nawet z pewną stratą kapitału. Jedyne wyjście to odkładać i gromadzić kapitał. Takie przesłanki hamować będą utrzymanie poziomu zamówień na nasze usługi na rynku indywidualnych zamówień instalacyjnych. Ekonomiści dopuszczają już taką ocenę rynku kapitałowego, pozornie wbrew logice i poza racjonalną sterownością gromadzonych kapitałów. Gospodarstwa domowe reagują w niestandardowy sposób na zmiany obniżające realne stopy procentowe z oszczędności indywidualnych i podejmują działania ochrony podstawowych interesów rodziny. To obniży popyt na nasze usługi branżowe. To już jest „plus ujemny”! Według danych GUS po trzecim kwartale, popyt wewnętrzny osłabia się. Słabiej od prognoz wypadła konsumpcja i inwe-

stycje. Mimo socjalnego programu 500+. To może być efekt odkładanych przez rodziny oszczędności, na trudniejszy czas, przy braku chęci na inwestycje. No tak, dywagacje i nasze prognozy prognozami, ale sięgnijmy po poważne opracowania! Na przykład po opublikowany ostatnio raport Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie pod redakcją prof. Jerzego Hausnera „Monitorowanie bieżącej sytuacji gospodarczej w sektorach – badania 2016-2020”. Mówi on w nim o spowolnieniu gospodarki w 2020 roku. Będzie ono skutkiem czynników wewnętrznych, osłabienia rentowności przedsiębiorstw, wzrostu wynagrodzeń i kosztów energii, oraz – uzupełniająco – czynników zewnętrznych, zagranicznych, które podbiją niekorzystną sytuację. Wzrost gospodarczy może osłabnąć do 3% PKB na przełomie II i III kwartału 2020 roku. Jeśli dynamika wzrostu będzie jeszcze niższa od obecnie prognozowanej i spadnie do poziomu 2% wzrostu PKB, to deficyt może sięgnąć 4,5% PKB. Unijna procedura nadmiernego deficytu i automatycznych, koniecznych cięć budżetowych ponownie zagości u nas po kilku latach przerwy. Wprowadzone w zeszłym roku zmiany podatkowe i regulacyjne spowodują znaczące obniżenie dynamiki dochodów jednostek samorządu terytorialnego, szczególnie większych miast. Mimo planowanych podwyżek kosztów mediów i oświaty, prawdopodobnie wydatki inwestycyjne samorządów zmniejszą się nawet o 1/3. Samorządy są największym krajowym inwestorem. W 2018 roku ich udział wyniósł 13,4% w ogólnych nakładach inwestycyjnych. Ograniczenia wzrostu prawdopodobnie przeniosą się z przemysłu, poprzez rynek pracy, do sektora usług i spodziewane jest, związane z tym, obniżenie nastrojów konsumenckich, To tyle z raportu. JAK W TEJ SYTUACJI MAMY SIĘ ZACHOWAĆ? To będzie, jak zwykle, stadne zachowanie większości podmiotów na rynku. Jak jest trudniej, to czas zacząć przegląd sytuacji kosztowej w firmie i dokonać sanacji tam, gdzie można! Ale nie tylko. Pożądanym stanie się określenie statusu i ukierunkowania aktywności w firmie! Co możemy ulepszyć w działaniach na rynku? W profilu naszych usług? Bardzo pomocny będzie tu przegląd technicznych i organizacyjnych możliwości branży instalacyjnej, nowości naszego rynku. Międzynarodowe Targi Instalacje w Poznaniu, które będziemy mieć 21-23 kwietnia 2020 roku, idealnie wpiszą się w ten model rewitalizacji spojrzenia na działy branżowe. Już dziś można powiedzieć, że w branży instalacyjnej, szczególnie ciepłowniczej, królować będą urządzenia fotowoltaiki oraz pomp ciepła. Oszczędzanie energii to nie tylko top moda użytkowników – inwestorów i konsumentów. To przymus ekonomiczny rosnących cen energii i – na szczęście – zrozumienie tej sytuacji przez samorządy. Coraz powszechniej niż dotąd, zaczynają one wspierać inwestycje w panele fotowoltaiczne i w pompy ciepła dotacjami i ulgami. Tam, gdzie tego jeszcze nie ma, presja mieszkańców zmusi wkrótce do działania odpowiednie rady. Liczne firmy instalatorskie już zmieniają profil działania i specjalizują się w tych tematach, a ich obroty podwajają się z roku na rok! Na inwestycje z dotacjami jest coraz więcej chętnych. Jest nadzieja, że nowe horyzonty działań prosumenckich, oszczędnościowych energetycznie, zaktywizują rynek inwestycji instalacyjnych na tyle, że dołek ekonomiczny, który ponoć nas czeka, okaże się tylko łagodnym wypłaszczeniem terenu, na którym licznie operują fachowcy z naszej branży.

dr inż. Michał Andrzejewski WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

ŁAZIENKOWE INSPIRACJE

Rozwiązania przystosowane do potrzeb Pragnienie wyrażenia siebie poprzez przedmioty, jakimi się otaczamy oraz przemiany demograficzne stają się zauważalne we wszystkich obszarach życia, również w świecie łazienek. Rośnie popyt na produkty, które nie tylko ładnie wyglądają, ale także są wygodne w użyciu dla wszystkich domowników. Firma Viega odpowiada na te oczekiwania, oferując przemyślane rozwiązania przystosowane do indywidualnych potrzeb klientów.

REGULACJA WYSOKOŚCI MISKI WC I UMYWALKI Kolejnym kluczowym elementem wpływającym na komfort korzystania z łazienki jest instalacja ceramiki sanitarnej. Oznacza to nie tylko optymalny wybór miejsca dla miski ustępowej i umywalki, ale również wysokość, na której je zamontujemy. Przykładowo, dzieci zdecydowanie lepiej radzą sobie na niższych toaletach, podczas gdy dorosłym, zwłaszcza seniorom, dużo łatwiej korzysta się z miski zawieszonej wyżej. Prawdziwie komfortowym rozwiązaniem dla wszystkich będzie tutaj stelaż podtynkowy Viega Prevista z regulacją wy-

WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

FOT. VIEGA

WANNA I PRYSZNIC BEZ BRODZIKA Projekt komfortowej łazienki powinien zawierać zarówno wannę, jak i prysznic z odpływem na poziomie posadzki. Oznacza to, że musimy zapewnić wystarczającą ilość przestrzeni dla użytkowników w różnym wieku i przystosować rozwiązania sanitarne do ich indywidualnych potrzeb. W przypadku wanny może to być na przykład cokół, służący jako stopień ułatwiający wejście i praktyczna półka. Projektując prysznic, zdecydowanie warto postawić na rozwiązanie bez brodzika z odpływem liniowym w posadzce, które wygląda bardzo estetycznie, a jednocześnie wpisuje się wprost w koncepcję łazienki bez barier.

FOT. VIEGA

edług dzisiejszych koncepcji, komfortowa łazienka to przede wszystkim taka, z której mogą wygodnie korzystać osoby w każdym wieku. Wymaga ona na pewno zdecydowanie bardziej dalekowzrocznego planowania niż przy standardowym projekcie. Dotyczy to zarówno przemyślanego designu, jak i zapewnienia wystarczającej ilości przestrzeni do wygodnego poruszania się. Co ważne, nie należy mylić pojęcia komfortowej łazienki z łazienką bez barier, która musi spełniać konkretne standardy i wymagania.

ŁAZIENKOWE INSPIRACJE

NOWOCZESNA TECHNOLOGIA, ŁATWA OBSŁUGA W komfortowej łazience ważną rolę odgrywają rozwiązania, które czynią życie łatwiejszym. Dlatego zaawansowana technologia powinna zawsze iść w parze z łatwą obsługą. Wanna to miejsce relaksu i już samo przygotowywanie kąpieli powinno stanowić przyjemność. Doskonałym przykładem są elektroniczne armatury wannowe firmy Viega z serii Multiplex Trio E. Dzięki intuicyjnym modułom obsługi, użytkownik może w prosty sposób ustawiać i kontrolować temperaturę wody oraz poziom napełniania wanny. Zapamiętują one ulubione ustawienia w kwestii temperatury wody i stopnia napełnienia wanny nawet dla trzech różnych użytkowników. Armatura automatycznie zatrzymuje dopływ wody po osiągnięciu zaprogramowanego poziomu. W tym rozwiązaniu napełnianie wanny odbywa się przez dopływ umieszczony w ściance wanny, więc nie potrzebujemy już żadnej dodatkowej baterii.

FOT. VIEGA

sokości. Miskę można podnosić lub opuszczać w zakresie 8 cm za jednym naciśnięciem przycisku. Pozwala to wszystkim użytkownikom dopasować wysokość toalety do indywidualnych potrzeb w dowolnym momencie. W przypadku stelaża do umywalki regulacja jest możliwa w zakresie 20 cm. Oba produkty działają na zasadzie sprężyny gazowej, bez żadnej elektroniki.

Materiał powstał we współpracy z marką Viega.

FOT. VIEGA

DWA TYPY OŚWIETLENIA Istotnym aspektem kształtującym design łazienki jest kwestia światła. Najlepiej w zaplanowany i harmonijny sposób połączyć oświetlenie główne z dodatkowymi elementami emitującymi światło, pełniące rolę funkcjonalną lub dekoracyjną. Wpływa to zarówno na komfort, jak i na bezpieczeństwo korzystania z łazienki. Przykładem takich rozwiązań są przyciski uruchamiające z serii Visign for Style i Visign for More ze zintegrowanymi diodami LED. Dyskretne światło podkreśla design i wysoką jakość materiałów, z których zostały wykonane, a jednocześnie ułatwia orientację w ciemności.

WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

ŁAZIENKOWE INSPIRACJE

Łazienka dla każdego Kluczowym pojęciem w świecie architektury wnętrz staje się projektowanie uniwersalne. Może ono dotyczyć wszystkiego, co jest tworzone przez człowieka, dlatego staje się też coraz ważniejsze w łazienkach.

porządkowane myślenie o projektowaniu uniwersalnym zaczyna się mniej więcej od 1997 roku. Wtedy to grupa najbardziej zagorzałych propagatorów tych idei w ramach Centrum Uniwersalnego Projektowania (The Center for Universal Design), będącego częścią Uniwersytetu Karoliny Północnej, opracowała siedem najważniejszych reguł projektowania dla wszystkich (które poznacie w ramce obok). Dziś o projektowaniu uniwersalnym mówi się na uczelniach i kursach, ogłaszane są konkursy i nagradzane najlepsze przykłady wdrożeń tej ideologii oraz, trzeba to przyznać, jest to całkiem dochodowa i przyszłościowa część rynku wyposażenia wnętrz. Sukces tworzenia łazienki przyjaznej dla każdego to pochodna udanej współpracy producenta, architekta i instalatora.

OSWAJANIE Z TEMATEM W Polsce projektowaniem uniwersalnym na poważnie zainteresowano się pod koniec ubiegłego wieku. Jako pierwsza

Wdrażanie rozwiązań z zakresu projektowania uniwersalnego jest także zadaniem instalatorów. Stelaż do umywalki firmy Viega Eco Plus pozwala na płynną regulację wysokości bez najmniejszego wysiłku. Wystarczy nacisnąć przycisk, a umywalka podniesie się samoczynnie w zakresie od 70 do 90 cm. Lekkie oparcie dłoni powoduje jej opuszczenie, umożliwiając na przykład wygodne mycie rąk w pozycji siedzącej. Stelaż można łączyć z wieloma modelami umywalek dostępnych powszechnie na rynku. Nie zawiera on żadnych elementów elektronicznych.

WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

Łazienka projektu Cynthia Leibrock dla marki Kohler. Projektantka stworzyła ją w myśl idei projektowania uniwersalnego oraz zgodnie z przepisami amerykańskimi określającymi parametry przestrzeni łazienkowej dla różnych grup wiekowych. Zainspirowana ideą, że poczucie dobrego samopoczucia, zdrowia i niezależności są ważne i możliwe do osiągnięcia dla osób w każdym wieku i różnej sprawności, kąpiel zaś ma służyć wielu potrzebom i działaniom, w miarę jak rodziny się rozwijają, wykreowała przestrzeń nieszablonową. Trochę dziwną, ale intrygującą.

Siedzisko Tuck-Type, zaprojektowane przez Gianniego Arduiniego i Marco Frigerio dla włoskiej marki Ever by Thermomat jest montowane do ściany. Wykorzystuje miękki poliuretan i zintegrowany, opatentowany mechanizm, który pozwala dowolnie modyfikować kąt nachylenia od ściany.

ŁAZIENKOWE INSPIRACJE

Kolekcja Vital od marki Deante pokazuje, że nawet armatura o charakterze medycznym może mieć ciekawe wzornictwo. Jest dostępna także w modnym kolorze czarnego matu.

oswajała nas z nim prof. Ewa Kuryłowicz. Do dziś to zresztą robi, prowadząc zajęcia dla studentów. Równie duży wpływ miał dr Marek Wysocki, który dziś szefuje Centrum Projektowania Uniwersalnego na Politechnice Gdańskiej. Prowadzi warsztaty, jest autorem wielu publikacji o projektowaniu przestrzeni wspólnej czy standardów dostępności. To znamienne, że nawet w konkursach architektonicznych aspekt dostępności staje się kluczowy - w przypadku organizowanego co roku Konkursu Koło jest to ważny element oceny prac konkursowych. W Niemczech, które są liderem w produkcji tego typu rozwiązań (średnia wieku społeczeństwa u naszych sąsiadów robi swoje), organizowane są konkursy na najlepsze wdrożenia idei projektowania uniwersalnego. Odwrotu od tego trendu nie ma – jesteśmy coraz starsi, nie zawsze w pełni sprawni, a jednocześnie nie chcemy rezygnować z komfortowego życia. EWOLUCJA W TOKU Warto zauważyć, że produkty, które mają ułatwić osobom z dysfunkcjami korzystanie z łazienek, ewoluują. Wciąż dominują i są dostępne rozwiązania o charakterze medycznym i technicznym, poręcze, specjalne siedziska czy uchwyty. Nie

System łazienki modułowej autorstwa Moritza Segersa i Hannesa Gumppa dla Uniwersytetu Technicznego w Monachium to projekt badawczy, który pokazuje, że rozwiązania systemowe mogą być jednocześnie łatwe do montażu oraz elastyczne. To nie jest jedna, gotowa i niezmienna łazienka, ale zestaw możliwości, które idealnie do siebie pasują, ale dają też możliwość dostosowania do indywidualnych potrzeb.

Powłokę powder coating zastosowano na poręczach, uchwytach, akcesoriach czy półkach Systemu 900 marki Hewi (wzbogaconego o nowe umywalki z ukrytymi krawędziami do chwytania i systemem pozwalającym na dopinanie akcesoriów bezpośrednio do umywalki). Produkty są przyjemne w dotyku, co podnosi komfort korzystania z łazienki. Wyjątkowo dobrze prezentuje się z drewnianymi dodatkami.

Meble Flex marki Burgbad to system, który ma być łatwy do adaptacji według potrzeb różnych użytkowników. Bazą jest rama, na której można umieszczać moduły – z umywalkami, lustrami, panelami, szafkami czy różnego typu akcesoriami.

Opracowane przez chińskich projektantów Gao Fenglin i Zhou Buyi rozwiązanie Supporter dla marki Nanoin powstało z myślą głównie o rynku azjatyckim, ale wspomaga korzystanie z toalety w sposób możliwie naturalny i najzdrowszy – przez kucanie. Moduł zawiera podpórki, które pomagają utrzymać pozycję oraz wstać. Ma taką formę, że jest możliwe zestawienie czterech modułów w okrąg albo aranżowanie ich w inny sposób w ramach toalet publicznych.

WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

ŁAZIENKOWE INSPIRACJE

Suszarka i urządzenie dezynfekujące P4 zaprojektowane na uczelni HAWK w niemieckim Hildesheim wykorzystuje plazmę do suszenia i dezynfekcji rąk w sektorze medycznym, spożywczym i publicznym. 91,24% bakterii jest zabijanych, rany lepiej się goją, a otaczające powietrze jest filtrowane i uwalniane z około 40,19% drobnoustrojów. Lekkie, półprzezroczyste materiały zostały specjalnie dobrane, aby wzbudzać zaufanie i dawać odczucie higieniczności.

Grzejnik Credo plus zaprojektowany przez Artefakt Design dla marki Kermi powstał w nurcie projektowania zorientowanego na użytkownika. Przycisk termostatu, zwykle umieszczony blisko podłogi, jest tu zamontowany na środku produktu co ma ułatwić obsługę. Rozmieszczenie szczebli jest tak zaplanowane, by zawieszenie ręczników było możliwe zarówno nisko, jak i wysoko.

zawsze są ładne, zwłaszcza te do toalet publicznych, które na dodatek muszą być jeszcze wandaloodporne. Ostatnie lata pokazały jednak, że i producenci z tego segmentu potrafią pracować nad wzornictwem. Stal też może być wdzięcznym materiałem do kreacji. To istotne, że wygląd staje się równie istotny, co funkcja pomocowa. Coraz częściej produkty medyczne w duchu projektowania uniwersalnego są kolorowe, ciepłe w odbiorze, zróżnicowane. Wykonane są z materiałów, takich jak drewno czy też mają specjalne powłoki. I co ważne – nie jest to tylko funkcja ozdobna. Intensywne kolory pomagają w orientacji osobom mającym problemy ze wzrokiem, wykorzystanie drewna zamiast stali z kolei docenią osoby cierpiące na artretyzm. Często są to jednak produkty na tyle charakterystyczne, że trudno je wpasować do typowego wnętrza (zwłaszcza, że Polacy cenią szarości i beże) i dla projektanta wciąż stanowią wyzwanie. Warto jednak pamiętać, że gdy myślimy o rozwiązaniach, które pomagają kreować łazienki dostępne, to nie możemy mówić tylko o produktach specjalistycznych. Odpływy liniowe, kabiny z niskim brodzikiem, powłoki antypoślizgowe w kabinach prysznicowych, umywalki podwieszane, płytki o lepszej klasie antypoślizgowości – to także rozwiązania, które sprawiają, że łazienka staje się przyjazna. Projektanci wnętrz muszą pamiętać, że już korzystanie z takich drobnych usprawnień znacząco poprawia komfort korzystania z łazienek, a w naszym kraju dom projektuje się wciąż na dekady. Dlatego warto dobrać rozwiązania, które będą służyły na dobre i na złe.

ARKADIUSZ KACZANOWSKI Dziennikarz od lat związany z branżą łazienek, współtwórca wydawnictw i wydarzeń dla rynku wyposażenia sanitarnego. Pasjonat dobrego i użytecznego społecznie wzornictwa. Koordynator Łazienka.PRO.

WSZYSTKO DZIAŁA! 6 | 2019

Lekki i� niewidoczny stołek Zen od marki Excellent świetnie sprawdzi się w łazienkach, w których potrzeba dodatkowego wsparcia lub miejsca odpoczynku. Przezroczysta forma sprawia, że nie wpływa praktycznie na aranżację przestrzeni.

7 zasad projektowania uniwersalnego 1. Identyczne zastosowanie (equitable use) – produkt będzie wykorzystywany przez osoby o różnych poziomach sprawności, a to sprawia że każdy człowiek powinien mieć równy dostęp do wszystkich elementów miejsca, urządzenia, przedmiotu. Planujmy tak, by np. niepełnosprawni nie potrzebowali dodatkowych udogodnień. 2. Elastyczność użycia (flexibility in use) – projektant musimy myśleć o jak największej grupie użytkowników, którzy mogą z danej rzeczy korzystać mniej lub bardziej sprawnie, nie zawsze w ten sam sposób. 3. Prosta i intuicyjna obsługa (simple and intuitive) – z tego, co zaprojektujemy, korzystać będą osoby o różnym stopniu doświadczenia oraz umiejętności, projektujmy tak by jak najwięcej ludzi było w stanie łatwo opanować użytkowanie stworzonej przez nas rzeczy czy wnętrza. 4. Dostępność i czytelność informacji (perceptible information) – nasi użytkownicy nie zawsze słyszą albo widzą jednakowo dobrze – projektując pamiętajmy, że informacje do nich kierowane (np. oznaczenia funkcji urządzenia) muszą uwzględniać zróżnicowanie wrażliwości zmysłów. 5. Tolerancja dla błędów (tolerance for error) – wszelkie zabezpieczenia przed złym użyciem, awariami, ostrzeżenia gdy coś zaczyna się psuć – to elementy, które minimalizują skutki uszkodzeń lub nieprawidłowego użycia. 6. Niski poziom wysiłku fizycznego (low physical effort) – używanie tego, co zaprojektowaliśmy nie powinno wymagać wysiłku czy przyjmowania niewygodnych pozycji. Dbajmy o komfort użytkowania. 7. Rozmiar i przestrzeń wystarczające do użycia (size and space for approach and use) – musimy zadbać, by wygoda użytkowania i możliwość zbliżenia się do danego urządzenia czy obiektu były niezależne od sprawności czy postury użytkownika. Oznacza to też, że ważne elementy muszą być dobrze widoczne.