Listopadowe wydanie miesięcznika "Dwa Kwadranse" by Park Śląski

LISTOPAD 2020 | wydanie nr 9

GAZETA BEZPŁATNA

#ŚLĄSKIE 2020

Dynamika, rozwój,

nowoczesność

Rekordowy – dwumiliardowy – budżet, ale jednocześnie duże wyzwanie w związku z przeciwdziałaniem skutkom koronawirusa. Rok 2020 mija pod znakiem walki z pandemią, co nie oznacza, że trwające czy planowane wcześniej inwestycje zeszły na dalszy plan. – Łatwo jest działać w warunkach koniunktury, która de facto nam sprzyjała, ale charaktery kształtują się tak naprawdę w czasach kryzysu. Wtedy mamy okazję przekonać się, na ile jesteśmy skuteczni – podkreśla marszałek województwa Jakub Chełstowski w rozmowie, którą publikujemy w aktualnym wydaniu miesięcznika Dwa Kwadranse. Pandemia pojawiła się nieoczekiwanie. Na początku roku nikt nie mógł przewidzieć takiego scenariusza ani jego skutków. W takich sytuacjach wiele zależy od szybkości reakcji, bo w tym przypadku

gra toczy się zarówno o ludzkie życie i zdrowie, jak i gospodarkę. Do tej pory na walkę z COVID-19 województwo przeznaczyło 280 mln zł. Dzięki temu m.in. możliwy był zakup niezbędnego dla szpitali sprzętu. Regionalna gospodarka otrzymała potężny zastrzyk środków – 1,4 mld zł, przeznaczonych na pomoc przedsiębiorcom. Efekt był wymierny, bo w żadnym momencie nie doszło do paraliżu życia publicznego. Normalnym rytmem prowadzone są inwestycje drogowe, duże wsparcie otrzymały jednostki kultury, w październiku jednogłośnie Sejmik przyjął Strategię dla regionu rozpisaną do

2030 roku, która w praktyce spina realizację programu „Zielone Śląskie 2030”. Jego zapowiedzią była styczniowa konferencja „W kierunku zielonej gospodarki” zorganizowana w Katowicach przez Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego oraz Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. Polska była pierwszym krajem UE, w którym komisarz ds. spójności i reform, Elisa Ferreira zaprezentowała założenia Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Mijający rok przyniósł także rozstrzygnięcie drugiej edycji Marszałkowskiego Budżetu Oby-

watelskiego, w którym głos oddało 21 tysięcy osób, a do rozdysponowania było 10 milionów złotych. Nie bez znaczenia była rola Sejmiku, który zebrał się na 10 sesjach, w trakcie których podjął 176 uchwał. Regulowały one szereg spraw finansowych, gospodarkę mieniem Województwa Śląskiego, działania w obszarze infrastruktury drogowej, zdrowia, pomocy społecznej, ochrony środowiska, kultury i edukacji. I o tym szczegółowo piszemy na kolejnych stronach listopadowego wydania naszego miesięcznika. /MAR/

KURIEREM PRZEZ #ŚLĄSKIE

Dwa Kwadranse | listopad 2020

Wielka biznesowa przestrzeń ŻORY

W Żorach powstanie unikatowy w skali kraju Akcelerator Biznesowy KSSENON – w praktyce będzie to centrum kreatywności, innowacyjności oraz przedsiębiorczości. KSSENON to miejsce adresowane do osób prowadzących działalność gospodarczą. Projekt zakłada budowę w mieście kompleksu czterech hal wraz z zagospodarowaniem terenu. Każdy z budynków będzie się składał z 8 modularnych obiektów przemysłowych wraz z częścią o charakterze pozaprzemysłowym. Akcelerator ma być miejscem skupiającym innowacyjne rozwiązania. – Projekt Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej jest jednym z pierwszych przedsięwzięć wskazanych w Planie Działań Transformacji Regionu. Jest dokumentem określającym kierunki transformacji w ramach unijnej inicjatywy, w której uczestniczymy od końca 2017 roku. Koncepcja utworzenia innowacyjnej przestrzeni dla biznesu została przedstawiona Komisji Europejskiej, jako jeden z pomysłów powiązania transformacji społeczno-gospodarczej regionu. Projekt zyskał uznanie jako pilotażowy i modelowy oraz otrzymał rekomendację do wsparcia, jako kluczowa inwestycja, dofinansowana z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego 2014–2020.

Jestem przekonany, że ten projekt pozwoli młodym przedsiębiorcom rozwinąć skrzydła – podkreśla wicemarszałek Wojciech Kałuża.

Całkowity koszt realizacji projektu to 77,4 mln zł, a kwota dofinansowania z Unii Europejskiej wynosi blisko 41 mln zł. Termin zakończenia realizacji to połowa 2023 roku.

[KR 01]

TARNOWSKIE GÓRY

Chcesz porozmawiać, pobyć z drugą osobą w ten niecodzienny sposób, dowiedzieć się, gdzie otrzymać wsparcie? Zadzwoń na

Gminy z zieloną energią Arkadiusz Czech, burmistrz Tarnowskich Gór i Wojciech Kałuża, wicemarszałek województwa.

11 gmin – Tarnowskie Góry, Gaszowice, Jejkowice, Lyski, Krupski Młyn, Kuźnia Raciborska, Nędza, Lelów, Psary, Sośnicowice, Tworóg – skorzysta z dofinansowania w ramach projektu instalacji odnawialnych źródeł energii.

oszt całkowity inwestycji to 69 625 950,78 zł, zaś dofinansowanie z Unii Europejskiej wynosi 44 481 304,65 zł. – Tego typu projekty to krok w kierunku zielonej gospodarki, przyjaznej dla środowiska. Inwestycje w OZE w tych gminach przyczynią się do poprawy jakości powietrza poprzez redukcję emisji zanieczyszczeń, poprawy bezpieczeństwa energetycznego oraz podniesienia jakości i poziomu życia społeczności lokalnej – podkreśla wicemarszałek województwa, Wojciech Kałuża – W ramach projektu wykonanych zostanie 3615 instalacji OZE, w tym 1990 instalacji fotowoltaicznych, 664 instalacje kolektorów słonecznych, 632 pompy ciepła i 329 kotłów na biomasę, w prywatnych budynkach jednorodzinnych. Według założeń część mieszkańców gmin będzie montować jednocześnie więcej niż jeden rodzaj mikroinstalacji, np. instalację fotowolta-

Całkowity koszt realizacji projektu to 77,4 mln zł, a kwota dofinansowania z Unii Europejskiej wynosi blisko 41 mln zł. Termin zakończenia prac to połowa 2023 roku. Realizacja projektu przyczyni się do uzupełnienia regionalnego ekosystemu innowacji o nowoczesną infrastrukturę przemysłowo-usługową i uzupełni ofertę KSSE o nowe usługi. W części nieprzemysłowej kompleksu planowane jest stworzenie przestrzeni dla otoczenia biznesu oraz realizacji działań wynikających z nowych potrzeb, oczekiwań biznesu i sektora publicznego. Bliskie otoczenie biznesowe daje możliwość integracji dotychczas rozproszonych działań oraz realizacji szeregu aktywności tj.: Centrum Kompetencji, Centrum Coworkingu, funkcjonowanie innych instytucji/ przedsiębiorstw prowadzących działalność w obszarach uzupełniających. Projekt zagospodarowuje zauważalną niszę rynkową i wpisuje się w proces transformacji przemysłowej regionu. /MAR/

iczną i pompę ciepła – dodaje Beata Białowąs, członek zarządu województwa. Projekt w praktyce ma wykorzystać małe źródła energii, zlokalizowane blisko odbiorcy, zmniejszające straty przesyłowe oraz zapewniające efekt ekologiczny poprzez wzrost udziału energii odnawialnej. – Realizacja projektu wpisuje się w lokalne strategie rozwoju gmin i bezpośrednio wynika z Planów Gospodarki Niskoemisyjnej dla każdej z gmin biorącej udział w partnerstwie. Projekt ma również wymiar edukacyjny dla wszystkich mieszkańców. Kluczem są tu akcje proekologiczne i informowanie społeczeństwa o konieczności dbałości o środowisko naturalne, w szczególności o powietrze. Na tym projekcie skorzysta więc cały region – konkluduje Arkadiusz Czech, burmistrz Tarnowskich Gór, które są liderem tej inwestycji. Jej zakończenie przewidziane jest na czerwiec 2022 roku. /MAR/

Telefon Wsparcia dla Seniorów

Od poniedziałku do piątku w godz. 10–20 dyżurują:

Janina, Stowarzyszenie Nasze Osiedle Ścigały – 511 287 927 Ewa, Fundacja Park Śląski – 666 031 514 Dyżury eksperckie: z psychologii – poniedziałek i piątek w godz. 10-13 tel. 32 444 67 71 z dietetyki – poniedziałek i piątek w godz. 13-15 tel. 32 444 67 96 z rehabilitacji – poniedziałek i piątek w godz. 15-17 tel. 32 444 67 96 Projekt „Zdrowy i aktywny senior” dofinansowany z budżetu Samorządu Województwa Śląskiego

DWA KWADRANSE wydanie nr 9 Wydawca: Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku S.A. w Chorzowie Redakcja: aleja Różana 2, 41-501 Chorzów Tel. 694 594 633 E-mail: dwakwadranse@parkslaski.pl

Redaktor naczelny: Marcin Król Dział reporterski: Przemysław Malisz, Łukasz Pulnar Redaguje: Zespół Reklama: Dagmara Piskorz Projekt: Marcin Król/KaT-Graphic

Drukarnia: POLSKA PRESS sp. z o.o. Oddział Poligrafia Drukarnia Sosnowiec Nakład: 100 000 egzemplarzy

ochrona zdrowia

Dwa Kwadranse | listopad 2020

ŚLĄSKIE NA RATUNEK

Cel: wygrać z koronawirusem Walka z pandemią okazała się kluczowa w kontekście nakładów na służbę zdrowia w regionie. Województwo Śląskie na ten cel przeznaczyło już blisko 280 mln zł, najwięcej w Polsce. – Na bieżąco monitorujemy sytuację w podległych nam szpitalach – podkreśla marszałek województwa Jakub Chełstowski.

ierwsze pieniądze z budżetu województwa trafiły do szpitali już w marcu. W efekcie nigdzie nie zabrakło łóżek dla pacjentów zakażonych COVID-19, nie było też problemów ze sprzętem niezbędnym do leczenia. Kolejnym podmiotem, który przystąpił do wykonywania testów, jest Gyncetrum w Sosnowcu. Laboratorium otrzymało na ten cel milion złotych od Urzędu Marszałkowskiego. W przypadku szpitali natychmiast zakupiono potrzebny sprzęt – respiratory, mobilne EKG, defibrylatory, pompy infuzyjne, laryngoskopy, bronchofiberoskopy, zestaw ultrasonograficzny, aparaty

Mówią liczby Do dyspozycji województwa pozostaje 45 podmiotów leczniczych, w tym 36 samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej i 9 spółek, w tym 22 podmioty zakwalifikowane są do sieci szpitali. Na okrągło pracuje 3,5 tysiąca lekarzy i 6,6 tysiąca pielęgniarek. W regionie jest 7 szpitali, w których znajdują się oddziały zakaźne, w tym dwa marszałkowskie: Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. NMP w Częstochowie i Szpital Specjalistyczny w Chorzowie. W dwóch szpitalach marszałkowskich wybudowano izolatki dla pacjentów – tak stało się w Szpitalu Specjalistycznym w Chorzowie oraz Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym im. Najświętszej Maryi Panny w Częstochowie.

Kolejnym podmiotem, który przystąpił do wykonywania testów, jest Gyncetrum w Sosnowcu.

do gazometrii, RTG przyłóżkowe, USG mobilne, lampy bakteriobójcze, urządzenia do dezynfekcji suchą mgłą, nie wspominając już o środkach bezpośredniej ochrony. Wiosną zarząd województwa uchwalił zmiany w Regionalnym Programie Operacyjnym rozpisanym na lata 2014-2020. Dokument w trybie pilnym trafił do Komisji Europejskiej, zyskując akceptację. Dzięki temu możliwe było przekierowanie 75 mln euro właśnie na walkę z epidemią koronawirusa! W ten sposób realne stało się dofinansowanie szpitali na poziomie prawie 95 procent kosztów kwalifikowanych. Łączna kwota dofinansowania to ok.

117,5 mln zł, w tym ponad 12 mln zł to wkład budżetu państwa. Środki unijne z Europejskiego Funduszu Społecznego – również przekazywane w trybie nadzwyczajnym – pozwoliły na zakup środków ochrony osobistej, urządzeń do dezynfekcji, testów i odczynników do badania próbek. Te zakupy uzyskają 100 proc. wsparcia, a kwota, jaka jest przeznaczona na ich sfinansowanie, to prawie 88 mln zł. W naszym regionie na walkę z COVID-19 pomiędzy szpitale podzielono ogółem aż 123 mln zł, które trafiły do kilkudziesięciu placówek medycznych. Kwota 105 mln zł pochodzi z Regionalnego Programu

Operacyjnego Województwa Śląskiego. 12 mln zł to środki z budżetu państwa, z kolei 6 mln zł to wkład beneficjentów. Było to możliwe nie tylko dzięki współpracy z Komisją Europejską, ale także z rządem premiera Mateusza Morawieckiego. To nie wszystko. Zdecydowano, by na służbę zdrowia przekazać dodatkowe pieniądze z budżetu województwa. Radni Sejmiku pozytywnie zaopiniowali wniosek, na mocy którego przyjęto 20 kwietnia uchwałę o przekazaniu 62 mln zł. Środki te zostały odpowiednio podzielone: 27 mln zł rozdysponowano na ustabilizowanie finansów szpitali, 21 mln zł na inwestycje, a 12 mln zł na przeciwdziałanie związane z epidemią. Zarząd województwa zdecydował również o uruchomieniu środków – aż 13 mln zł przeznaczonych dla placówek sprawujących całodobową opiekę nad seniorami. Dzięki tym pieniądzom możliwe jest finansowanie zatrudnienia nowych pracowników, specjalistów ds. opieki i pielęgnacji podopiecznych, zakupu środków ochrony indywidualnej dla pracowników instytucji całodobowej a także doposażenie placówek w sprzęt niezbędny do walki z COVID-19. 65 mln zł przeznaczyliśmy na zakup środków ochrony osobistej dla 26 szpitali. Na ten cel 55 mln zł pozyskaliśmy z funduszy europejskich. Z inicjatywy marszałka, sejmik Województwa Śląskiego przyjął uchwałę intencyjną w sprawie woli powołania Solidarnościowego Funduszu Wsparcia dla szpitali

powiatowych. Jak zaznacza Jakub Chełstowski, to właśnie powiatowe placówki służby zdrowia są pierwszą linią frontu walki o zdrowie pacjentów zarażonych koronawirusem, a wymagających hospitalizacji.

/MAR/

Izabela Domogała

członek zarządu województwa – Walka z COVID-19 wyznacza kierunek działania – zarówno dla zarządu województwa, jak i Sejmiku. Przeznaczamy każde dostępne fundusze na zakup sprzętu i wyposażenia dla szpitali oraz środki ochrony bezpośredniej. Ilość dodatkowych łóżek, które przygotowaliśmy, potwierdza nasze zaangażowanie i troskę o zdrowie mieszkańców.

Pandemia nie wstrzymała inwestycji COVID-19 nie pokrzyżował planów związanych z doposażeniem szpitali i trwających w nich prac modernizacyjnych. Otwarto także nowe oddziały.

ojewódzki Szpital Specjalistyczny w Częstochowie została wyposażony w unikalny zestaw video-echoendoskopowy EBUS. Dzięki temu poszerzy zakres świadczonych usług. Diagnostyka przy pomocy tego urządzenia jest niezbędna dla pacjentów z nowotworami, jak również chorych z powiększonymi węzłami chłonnymi śródpiersia. Przy wyborze tej metody diagnostycznej lekarz może określić rodzaj patologicznej zmiany oraz jej zasięg i zaawansowanie. Badanie polega na wykonaniu biopsji pod kontrolą USG, jednakże największą zaletą diagnostyki przy użyciu przedmiotowego sprzętu jest możliwość oceny struktur zlokalizowanych poza obrębem drzewa oskrzelowego, co stanowi przewagę nad tradycyjną bronchoskopią. Sprzęt kosztował blisko 760 tys. zł, środki z budżetu województwa to ponad 745 tys. zł Szpital

dysponuje również gruntownie zmodernizowanym blokiem operacyjnym oraz wyremontowanymi pomieszczeniami. Blok operacyjny został wyposażony w nowy system wentylacji (filtry hepa), nowe posadzki – podłogi wykonane zostały w systemie wykładziny o podwyższonych parametrach antyelektrostatycznych i sanitarnych. Wartość inwestycji przekroczyła 1,3 mln a wysokość dofinansowania z budżetu Województwa Śląskiego to łącznie 1 311 083 zł. Szpital został także wyposażony w nowy angiograf. Wartość zadania to ponad 2,8 mln zł, z czego środki województwa to 2,7 mln zł. Szpital Śląski w Cieszynie został doposażony w sprzęt medyczny, środki ochrony osobistej, testy i materiały do diagnostyki niezbędne do leczenia pacjentów w związku z zakażeniem koronawirusem. Przy szpitalu uruchomiono kontenerową pracownię diagnostyki

obrazowej. Samorząd województwa przekazał powiatowi cieszyńskiemu 6 mln zł na utworzenie kompleksu leczenia chorób zakaźnych i chorób płuc. Szpital Śląski realizuje ponadto działania z zakresu walki z koronawirusem, na które otrzymał 6,8 mln zł z RPO. Województwo przeznaczyło także znaczące środki na doposażenie w sprzęt medyczny bloku operacyjny neurochirurgii w Szpitalu Wojewódzkim św. Barbary w Sosnowcu. Zadanie inwestycyjne ujęte jest w Wieloletniej Prognozie Finansowej Województwa Śląskiego z okresem realizacji w latach 2020–2022. Planowane w tym okresie wydatki wynoszą ponad 18 mln zł. Blok wykorzystywany jest przez Kliniczny Oddział Neurochirurgii, który jest jedną z największych tego rodzaju jednostek w kraju. Dzięki planowanym zakupom będzie posiadał trzy sale operacyjne. Zakup sprzętu pozwoli na nowatorskie

Województwo na bieżąco przeznacza środki na zakup sprzętu medycznego.

rozwiązania w postaci śródoperacyjnych badań radiologicznych takich jak: tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny. Aktualnie na bloku operacyjnym neurochirurgii wykonuje się około 700 operacji onkologicznych rocznie. Zakup sprzętu umożliwi zwiększenie liczby wykonywanych

operacji, poprawi ich jakość oraz skróci czas oczekiwania na leczenie. Ponad 977 tys. zł kosztował remont Klinicznego Oddziału Anestezjologii i Intensywnej Terapii sosnowieckiego szpitala. Kwotą 447 tys. 120 zł inwestycję dofinansowało Województwo Śląskie. /MAR/

#porozmawiajmy

Dwa Kwadranse | listopad 2020

DWA LATA DOBREJ

I KONSEKWENTNEJ PRACY

– Łatwo jest działać w warunkach koniunktury, która de facto nam sprzyjała, ale charaktery kształtują się tak naprawdę w czasach kryzysu. Wtedy mamy okazję przekonać się, na ile jesteśmy skuteczni – akcentuje w rozmowie z miesięcznikiem Dwa Kwadranse marszałek Województwa Śląskiego, Jakub Chełstowski. Rekordowy, wynoszący 2 miliardy złotych budżet, zwiększenie inwestycji na transport, komunikację, kulturę i ochronę zdrowia, silny zastrzyk finansowy środków z Unii Europejskich – tak zapowiadał się rok 2020 dla samorządu województwa. I nagle pojawił się koronawirus…

dy uchwalaliśmy tegoroczny budżet, nie mogliśmy przewidzieć, że już w marcu przyjdzie zmierzyć się z tak groźnym wrogiem. Obraz ulic, opustoszałych wskutek szerzącego się wirusa, nierzadko śmiertelnego w skutkach, znaliśmy głównie z filmów. Tymczasem rzeczywistość wyrosła ponad filmową fikcję. Przyznam, że jest to dziwne, bardzo niepokojące uczucie. Ale nie można przecież stać z założonymi rękami. Aż 123 mln zł zostało przesuniętych z UE i budżetu państwa w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego na walkę z pandemią. Możliwie jak największą sumę pieniędzy „rzuciliśmy” na wsparcie szpitali i ochronę zdrowia. Pomoc, jakiej udzieliliśmy służbie zdrowia w regionie, klasyfikuje nas bardzo wysoko w skali całej Unii Europejskiej. Dziś jest to już prawie 280 mln zł. Nasz wniosek o przesunięciu środków został

błyskawicznie zaakceptowany i przekazany do realizacji. Dyrektorzy podległych województwu szpitali akcentowali zresztą, że bez tej pomocy nie daliby sobie rady. Rzeczywiście, przy liczącym 2 mld zł budżecie, kwota dofinansowania szpitali robi wrażenie, ale pragnę uspokoić, że żadne z inwestycji, które przyjęliśmy do realizacji, póki co na tym nie ucierpiały. Zareagowaliśmy szybko. Nie było i nie ma mowy o jakimkolwiek paraliżu życia publicznego w regionie.

Po pomoc przyszli też przedsiębiorcy. Najpewniej znów będzie trzeba ich wesprzeć, bo druga fala pandemii, zgodnie zresztą z przewidywaniami, okazuje się dużo cięższa i będzie miała swoje skutki ekonomiczne.

łaściwie to my pierwsi wyszliśmy do przedsiębiorców. Pieniądze, które uruchomiliśmy dla gospodarki – na początek miliard złotych, to pakiet ratunkowy oparty o unijne środki. W połowie kwietnia rząd konsultował się z marszałkami województw co do przeznaczenia dodatkowych funduszy unijnych na dofinansowanie pensji i składek pracowników firm, którym spadły obroty. Dzięki tym środkom finansowym uratowanych zostanie blisko 500

tysięcy miejsc pracy. Mowa tutaj o kwocie 2,6 miliarda złotych pochodzących z Europejskiego Funduszu Społecznego. Firmy mogły skorzystać z dofinansowania do pensji i składek na

został przeprowadzony w ramach Śląskiego Pakietu dla Gospodarki, który stanowił uzupełnienie dla Tarczy Antykryzysowej premiera Mateusza Morawieckiego. Był on realizowany w czterech

W połowie kwietnia rząd konsultował się z marszałkami województw co do przeznaczenia dodatkowych funduszy unijnych na dofinansowanie pensji i składek pracowników firm, którym spadły obroty. Dzięki tym środkom finansowym uratowanych zostanie blisko 500 tysięcy miejsc pracy.

ubezpieczenie społeczne pracowników. Gdybym miał wyjaśniać to obrazowo, była to finansowa kroplówka, którą od razu staraliśmy się podać regionalnej gospodarce, głównie z myślą o sektorze małych i średnich przedsiębiorstw, które przed epidemią świetnie się rozwijały, tworząc coraz więcej miejsc pracy. Firmy otrzymały również dofinansowanie w konkursie „Innowacje w MSP obejmujące projekty inwestycyjne dla małych i średnich przedsiębiorstw” w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020. Nabór do konkursu

rundach. Trwał 8 tygodni. Bezpośrednio po zakończeniu naboru do czwartej rundy zostały podane wyniki pierwszej — zarząd województwa wybrał w niej do dofinansowania 112 projektów na łączną kwotę 67 milionów złotych – w tym 47 wniosków mikro, 46 małych oraz 19 wniosków średnich przedsiębiorców. Wstępnie środki przeznaczone na dofinansowanie wynosiły 76 mln zł, jednak — dzięki negocjacjom z Komisją Europejską — decyzją zarządu województwa zostały uzupełnione o 148 mln zł, a następnie o kolejne 50 mln zł z oszczędności powstałych

#porozmawiajmy

Dwa Kwadranse | listopad 2020

po ocenie wniosków w pozostałych naborach. Ostatecznie kwota wyniosła ponad 270 mln zł. Pomogliśmy także naszej regionalnej turystyce. Znane postaci, jak bracia Łukasz i Paweł Golcowie czy Witold Bańka, były minister sportu, a obecnie szef Światowej Agencji Antydopingowej WADA, promowali letnią akcję #WybieramŚląskie, a samą branżę wsparliśmy kwotą 3,5 mln zł. Nadal jesteśmy otwarci na wszelkie propozycje, czekamy także na sygnały od przedsiębiorców, jak jeszcze w ich ocenie moglibyśmy tę formę pomocy rozszerzyć. Ta współpraca jest konieczna, zwłaszcza w tej chwili, gdy faktycznie – druga fala pandemii jest cięższa. Stanęliśmy dziś przed ogromnym, niezaprzeczalnie bardzo trudnym wyzwaniem, ale jako samorząd województwa jesteśmy przecież po to, by wsparciem służyć. Musimy wspólnie przez to przejść. W chwili, gdy rozmawiamy, rząd planuje pomoc dla przedsiębiorców, których dotknął lockdown. Szykują się nie tylko zwolnienia z ZUS i wprowadzenie postojowego, ale także nowe instrumenty, jak pokrywanie części kosztów działalności. Ze swej strony na pewno będziemy włączać się w te działania.

Pandemia nie zakłóciła prac drogowych.

eszcze przed wybuchem epidemii Parlamentarny Zespół ds. Województwa Śląskiego pozytywnie ocenił dotychczasowe działania dotyczące inwestycji drogowych i kolejowych realizowanych w regionie. Premier Mateusz Morawiecki zaakcentował, że szybkość i zasięg realizowanych zadań drogowych w Województwie Śląskim pokazuje, jak ważna jest współpraca samorządów i rządu. Warto przypomnieć, że obsługujemy sieć 1200 kilometrów dróg. Ważnym ogniwem transportu są również szlaki kolejowe. Dla przykładu: Koleje Śląskie w ubiegłym roku

przewiozły 20 milionów pasażerów. Na rozbudowę infrastruktury drogowej przeznaczamy środki z budżetu województwa i z Regionalnego Programu Operacyjnego. Wysokość środków zabezpieczonych na budowę i funkcjonowanie dróg wojewódzkich wynosi w tej chwili 677 757 385 zł. Myślę, że te liczby najlepiej obrazują skalę nakładów, jakie przeznaczamy na ten cel, a kierowcy przemierzający drogi regionu widzą już różnicę. Oczywiście w pozytywnym tego słowa znaczeniu. Zresztą sam często siadam za kierownicą, sporo podróżuję i jestem świadomy skali znaczenia komfortu komunikacji.

Zmiany na lepsze odczuły jednostki kultury. A problemów było niemało.

nów sięgnę do liczb. W ubiegłym roku instytucje kultury zostały wsparte ogółem kwotą blisko 24 mln zł. Muzeum Śląskie otrzymało więcej o 2,8 mln zł, Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk” dofinansowano kwotą 3 mln zł, Teatr Rozrywki w Chorzowie – 2 mln zł, Operę Śląską – 2 mln zł, Filharmonię Śląską – 1,2 mln zł, Teatr Śląski – 1 mln zł, Silesię Film – 1,7 mln zł, Śląskie Centrum Wolności – 1,7 mln zł. Ponad 4 mln zł trafiło do Muzeum Zamkowego w Pszczynie. Zwiększono także finansowanie dla jednostek w Bielsku-Białej i Częstochowie. Problemy rzeczywiście się pojawiały. Zdarzyło się, że brakowało na przykład środków na wynagrodzenia. I takie „pożary” musieliśmy też gasić. Obecnie pod względem nakładów na kulturę utrzymaliśmy drugie miejsce w kraju z wydatkami rzędu 186 mln zł. Śląskie jest z kolei liderem w zakresie wsparcia sportu i kultury fizycznej. Utrzymaliśmy się na pierwszym miejscu z kwotą prawie 36 mln zł. W październiku 73 lokalne kluby sportowe otrzymały środki w ramach pierwszej edycji programu stworzonego

przez samorząd województwa. To realne pieniądze, które pomagają organizować obozy sportowe czy kupić sprzęt. Będziemy wnioskować do Sejmiku o zwiększenie tej kwoty w przyszłym roku.

Zostając przy zagadnieniach

związanych z kulturą i dziedzictwem – w ciągu dwóch lat powstanie Panteon Górnośląski.

ierwsi zwiedzający mieliby pojawić się w czerwcu 2022 roku w 100. rocznicę włączenia Górnego Śląska do Macierzy. Czas jest krótki i jak zauważył w wywiadzie udzielonym państwa gazecie metropolita katowicki, abp Wiktor Skworc, prace będą musiały być prowadzone dynamicznie i intensywnie. Panteon Górnośląski ma być miejscem opowiadającym o trudnej, ale i pięknej historii Śląska. To szczególnie istotne w perspektywie obchodów stulecia Powstań Śląskich. Jesteśmy winni wybitnym Ślązakom nie tylko wdzięczność za ich wkład w rozwój regionu i kraju, ale także pamięć. To ich życiorysy są najlepszą lekcją historii dla młodego pokolenia. Bardzo cenię sobie także współpracę z Miastem Świętochłowice, z którym współprowadzimy Muzeum Powstań Śląskich.

W październiku Sejmik jednogłośnie przyjął uchwałę dotyczącą strategii dla regionu „Śląskie 2030”.

o jedna z najważniejszych, jeśli nie najważniejsza uchwała trwającej kadencji. Przyjęta – jak pan zaznaczył

– wspólnie, ponad jakimikolwiek podziałami. Strategia nie ogranicza się tylko do ekologii, ale sięga do kwestii związanych z gospodarką, innowacjami, demografią, poprawą jakości życia. Aczkolwiek ekologia będzie odgrywała w strategii bardzo ważną rolę – chodzi o większe wykorzystanie energii z odnawialnych źródeł (OZE), ograniczanie udziału przemysłu ciężkiego i górniczego w gospodarce regionu, rozwój nowych i czystych technologii. Istotny udział w tych zmianach, które obserwowaliśmy w naszym województwie na przestrzeni lat, miały Fundusze Europejskie. To m.in. dzięki środkom pozyskiwanym z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego udało się stworzyć nowoczesne obiekty o charakterze kulturalno-historycznym na terenach zamkniętych kopalni, jak „Guido” w Zabrzu czy „Strefa Kultury” w Katowicach. Wsparcie z UE pozwoliło nam zakupić ekologiczne środki transportu publicznego, zrewitalizować i nadać nowe funkcje społeczne i gospodarcze dziesiątkom zdegradowanych obiektów w całym regionie oraz zmodernizować i wymienić źródła energii i ciepła w setkach obiektów użyteczności publicznej. Trwają dyskusje nad kształtem i kierunkami Terytorialnego Planu Sprawiedliwej Transformacji. Dokument ten jest konieczny dla zaplanowania w naszym regionie wsparcia finansowego ze środków europejskich. Warunkiem dostępu do tych środków jest stworzenie Terytorialnych Planów Sprawiedliwej Transformacji zgodnych z krajowymi planami na rzecz energii i klimatu. W dokumentach tych przedstawione zostaną procesy transformacji rozpisane właśnie do 2030 roku. rozmawiał MARCIN KRÓL

Kocioł Czarownic areną lekkoatletycznych

Drużynowych Mistrzostw Europy!

Świetne wieści dla kibiców lekkoatletyki! W czerwcu przyszłego roku na Stadionie Śląskim odbędą się Drużynowe Mistrzostwa Europy. To właśnie w Kotle Czarownic, Biało-Czerwoni bronić będą tytułu najlepszych, wywalczonego przed dwoma laty w Bydgoszczy. Zawody odbędą się 19–20 czerwca 2021 roku. – Drużynowe Mistrzostwa Europy w Lekkoatletyce w Województwie Śląskim, na Stadionie Śląskim to ogromny sukces. Sukces sportowy i promocyjny, ale jestem pewien, że to przyniesie korzyści także dla turystyki i gospodarki. Przyznanie tak ważnego wydarzenia potwierdza, że Narodowy Stadion Lekkoatletyczny to wyjątkowy obiekt na sportowej mapie Polski i Europy. Drużynowe Mistrzostwa Europy w Lekkoatletyce na Stadionie Śląskim to kolejna okazja do promocji regionu. Będziemy mogli zaprezentować walory turystyczne, kulturalne oraz umocnić naszą markę jako województwo dynamiczne zmieniające się, czerpiące z dziedzictwa i śmiało patrzące w przyszłość – akcentuje marszałek Jakub Chełstowski. – Rzym będzie organizował Lekkoatletyczne Mistrzostwa Europy w 2024 roku, co podrażniło – oczywiście w pozytywnym sensie, nasze ambicje. Drużynowe Mistrzostwa Europy to nasza błyskawiczna odpowiedź. Chcemy wal-

czyć o najbardziej prestiżowe zawody, których gospodarzem byłoby nasze województwo, a areną – Stadion Śląski. A w przyszłym roku łącznie czekają nas w sumie aż cztery duże imprezy lekkoatletyczne: prócz drużynowej rywalizacji o miano najlepszych na Starym Kontynencie, organizujemy mistrzostwa świata w sztafetach, ponownie Memoriały im. Kamili Skolimowskiej i Janusza Kusocińskiego – przypomina wicemarszałek Wojciech Kałuża. Jednym z celów jest dostanie się do kalendarza Diamentowej Ligi. Zwłaszcza, że mityngi – im. Janusza Kusocińskiego i Kamili Skolimowskiej – były bardzo mocno obsadzone. Reprezentacja Polski będzie na Stadionie Śląskim bronić wywalczonego dwa lata temu w Bydgoszczy złotego medalu. Będzie to jednocześnie generalny sprawdzian naszej kadry lekkoatletycznej przed igrzyskami w Tokio. /MAR/

Christian Milz dyrektor Europejskiego Stowarzyszenia Federacji Lekkoatletycznych

– Województwo Śląskie ma niesamowity potencjał. Z niecierpliwością czekam na moment, gdy znów będę mógł u was gościć, a stanie się to w czerwcu przyszłego roku. Stadion Śląski jest wart wielkich wydarzeń. To fantastyczna arena sportowa!

gospodarka

Dwa Kwadranse | listopad 2020

pieniądze dla firm

Bajka Pana Kleksa – Wytwórnia Kultury, Nauki i Zabawy z Katowic jest jednym z podmiotów, które jako pierwsze skorzystało ze Śląskiego Pakietu dla Gospodarki. Firma otrzymała 799 424,72 zł. – O tym, że możemy starać się o pomoc z Urzędu Marszałkowskiego i Śląskiego Centrum Przedsiębiorczości, dowiedziałem się z internetu. Bardzo mnie ucieszyło, że wreszcie powstał jakiś konkurs, w którym moja branża, tzw. przemysł czasu wolnego, może zabiegać o dodatkowe wsparcie w czasie pandemii – mówił w sierpniu na łamach miesięcznika Dwa Kwadranse prezes firmy Grzegorz Pietraszewski.

Ocaleni przedsiębiorcy

W listopadzie zakończono III rundę konkursu „Inwestycje w MŚP”. Do firm, których działalność mocno ucierpiała wskutek pandemii COVID-19, trafiło kolejnych 55 mln zł. Ogółem od momentu wybuchu wirusa województwo wsparło przedsiębiorców kwotą 1,4 mld zł. Jest to jedno z największych przedsięwzięć i wyzwań trwającej kadencji. – Tyle środków, ile mogliśmy przekazać, trafiło do regionalnej gospodarki – mówi marszałek Jakub Chełstowski, pomysłodawca Śląskiego Pakietu dla Gospodarki. – Śląski Pakiet dla Gospodarki się sprawdza. Nasze działania trafiły w oczekiwania przedsiębiorców. Osoby prowadzące działalność gospodarczą złożyły ponad 2200 wniosków, najwięcej w historii. Nie podeszliśmy do tych konkursów na zasadzie: „kto pierwszy, ten lepszy”, jak to miało miejsce w innych regionach i skończyło się tam nie najlepiej. Nasza strategia jest przemyślana i dobrze odbierana przez przedsiębiorców – przekonuje marszałek Jakub Chełstowski.

kompleksowej pomocy w procesie dochodzenia do zdrowia. – Dominują branże: gastronomiczna, kosmetyczna, hotelarska, szeroko rozumiana turystyka oraz usługi medyczne, w tym rehabilitacyjne – wylicza Krzysztof Spyra, dyrektor Śląskiego Centrum Przedsiębiorczości.

Do weryfikacji wniosków przystępowano bezpośrednio po zamknięciu każdej edycji, dzięki czeSpośród 348 wniosków złożonych w III rundzie mu fundusze trafiają szybciej do potrzebujących konkursu, 297 zostało przekazanych do oceny firm. Pod koniec czerwca środki przekazane merytorycznej. Ostatecznie dotację otrzyma zostały 112 podmiotom na łączną kwotę ponad 99 przedsięwzięć, na kwotę dofinansowania 67 mln złotych, kolejna runda przekraczającą 55 mln złotych. Więkzakończyła się podpisaniem szość co do zasady stanowią mikro umów dla 111 firm, któi małe przedsiębiorstwa, dla które otrzymały ponad 66 rych każda runda przewidywała mln złotych w dotawyższą kwotę alokacji. Tym cjach. Do tej pory razem wsparcie otrzymają 83 udało się wspomóc mikro i małe firmy oraz 16 322 przedsiębiorśrednich. stwa z regionu. Do a rozstrzygnięcia n o n zo c a przezn Przedsiębiorstwa wprost Taką kwotę iązane ze Śląskim pozostała ostatnia, zw wskazywały konieczność IV runda, w której dki działania Turystyki. Śro doinwestowania w kierunwpłynęła rekordoPakietem dla rowane bezpoku zmiany działalności, jaką wa liczba wniosków. zostały skie ranży. b o d W weryfikację ponad wymogła pandemia. Znalazły io n d e śr 1480 projektów zaangasię też takie, które w kryzysie zdrowia publicznego dostrzegły żowani zostali po przeszkoniszę, np. obiekty sportowe, kluby fitness leniu wszyscy pracownicy ŚCP, by wprowadzające wyspecjalizowane usługi bądź usprawnić proces oceny formalnej i merytoryczprzedsiębiorstwa działające w sektorze opieki nej. Przypomnijmy, że już na początku kwietnia medycznej z ofertą wsparcia seniorów, także w formie Śląskiego Pakietu dla Gospodarki na tych dotkniętych COVID-19, potrzebujących potrzeby przedsiębiorców zabezpieczono 1 mld

MÓWIĄ LICZBY

3 500 000

złotych. Przedsiębiorcy zostali poinformowani o planowanym uruchomieniu konkursu na specjalnych zasadach, uwzględniających wyjątkową sytuację związaną z kryzysem zdrowia publicznego w branżach szczególnie dotkniętych skutkami pandemii – gastronomii, turystyce, hotelarstwie, przemyśle czasu wolnego, handlu oraz usługach. Dofinansowanie przeznaczone było dla mikro (także jednoosobowych działalności gospodarczych), małych i średnich firm z regionu, a jego celem było wsparcie inwestycji, bieżących kosztów prowadzenia działalności i utrzymanie miejsc pracy. Fundusze można było przeznaczyć na zakup nowych oraz używanych maszyn, urządzeń, specjalistycznych środków transportu czy przeprowadzenie prac modernizacyjnych, podnoszących jakość świadczonych usług, umożliwiających wprowadzenie na rynek nowych produktów. Projekty można było składać także w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej. Maksymalna kwota dofinansowania ustalona została na poziomie 800 tys. zł, natomiast nie przewidywano kwoty minimalnej, co oznacza, że przedsiębiorcy mogli dostosować dofinansowanie do swoich potrzeb – w czterech rundach zarejestrowano wnioski np. na kwoty kilkunastu tysięcy złotych. Rosnąca ilość składanych wniosków w rundach, przekraczających wstępną alokację 76 mln złotych, skłoniła zarząd województwa do wynegocjowania z Komisją Europejską zgody na przesunięcie dodatkowych środków na dotacje dla przedsiębiorców. Ostatecznie pula konkursowa wzrosła do 270 mln zł. /MAR/

Wojciech Kałuża

wicemarszałek województwa – Staramy się jeszcze zwiększyć pulę pieniędzy przeznaczonych na pomoc firmom, które ucierpiały w wyniku pandemii. Spośród tych wielu dobrych projektów, złożonych do Śląskiego Centrum Przedsiębiorczości, którym nie udało się uzyskać dofinansowania z powodu braku środków, przygotowana została lista rezerwowa. Mam nadzieję, że im również będzie można przyznać dotację.

infrastruktura drogowa

Dwa Kwadranse | listopad 2020

KILOMETRY DO MODERNIZACJI Nowe rondo powstało m.in. w Pszczynie.

Podróż samochodem

ma być komfortowa!

Na inwestycje realizowane przez Zarząd Dróg Wojewódzkich zarezerwowano ponad 541 mln zł. Są to środki z budżetu i z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego.

andemia nie zakłóciła prac na drogach, natomiast jeszcze przed jej wybuchem, parlamentarny Zespół ds. Województwa Śląskiego pozytywnie ocenił dotychczasowe działania dotyczące inwestycji drogowych i kolejowych realizowanych w regionie – Właśnie na Śląsku realizowane są w tej chwili największe inwestycje drogowe. Współpraca z Województwem Śląskim, marszałkiem, układa się znakomicie. Jeszcze niedawno mówiliśmy dopiero o planach, a dziś widzimy ciężki sprzęt pracujący przy budowie dróg. Śląsk znalazł się ponadto w Programie Stu Obwodnic. One przyciągają biznes, a wyprowadzają ruch z centrów miast. Żeby przeprowadzić skutecznie sprawiedliwą transformację, należy wpierw zadbać o odpowiednią infrastrukturę. Ale to wszystko się dzieje. Mamy do czynienia z pozytywnym sprzężeniem zwrotnym. Infrastruktura ma łączyć marzenia z rzeczywistością. A ja mogę mówić o zaszczycie pracy dla Śląska – zaakcentował premier Mateusz Morawiecki.

Michał Legierski kierowca z Orzesza

– Drogami regionu jeździ się coraz lepiej. Zmiany są zauważalne. Co ważne, widać ciągle drogowców, a to znaczy, że pandemia nie wpłynęła w żaden sposób na postęp prac.

NASZ RAPORT DROGOWY Regionalna Droga Racibórz-Pszczyna – obwodnica Raciborza

Arteria za 296,1 mln zł ma być gotowa w lutym 2022 roku. Droga stanowi nowy przebieg DW 935 i jest częścią Drogi Regionalnej łączącej DK 45 w gminie Rudnik z autostradą A1 w Rybniku i DK 1 w Pszczynie.

Rondo w Raciborzu – skrzyżowanie DW 935 z DW 919

Nowe rondo budowane jest na skrzyżowaniu DW 935 z DW 919. W centrum miasta trwają prace, których

finał przewidziany jest w perspektywie najbliższych miesięcy. Na przebudowę skrzyżowania przeznaczonych zostanie 11,6 mln zł. Całość finansowana jest z budżetu Województwa Śląskiego.

Przebudowa DW 933

Droga jest przebudowywana na długości ponad 23 km (odcinek I na terenie gmin Wodzisław Śląski i Mszana o długości ok. 7,2 km; odcinek II na terenie gmin Pawłowice, Pszczyna o długości ok. 16,1 km). Finał prac planowany jest na koniec października 2021 roku. Przebudowa pochłonie 240,3 mln zł przy dofinansowaniu z Unii Europejskiej na poziomie 140 mln zł.

Nowe rondo w Pszczynie

Skrzyżowanie DW 939 z ul. Zdrojową i Sznelowiec zmieniło się w bezpieczne rondo, co poprawia bezpieczeństwo kierowców i pieszych. Udało się też upłynnić ruch. Wartość kontraktu wyniosła 5,2 mln zł. Finansowanie pokrył w całości budżet województwa.

Przebudowa DW 791

Trwają prace na DW 791 między Zawierciem (DK 78) a Kolonią Poczesną (DK 1). Inwestycja ma zakończyć się do końca stycznia 2022 roku. Do tego czasu ponad 24-kilometrowy odcinek drogi zyska nową nawierzchnię, chodniki i ciągi pieszo-rowerowe. Modernizacja kosztować będzie 238,1 mln zł.

Obwodnica Buczkowic

W styczniu do użytku kierowców oddano nową obwodnicę Buczkowic. Obwodnica stanowi połączenie drogi ekspresowej S1 z DW 942 prowadzącą do Szczyrku. Trasa ułatwia dojazd w Beskidy i zapewnia łatwiejszy wyjazd ze Szczyrku w godzinach szczytu.

Obwodnica Częstochowy

W grudniu 2019 roku premier Mateusz Morawiecki otworzył autostradową obwodnicę Częstochowy. Dzięki tej inwestycji mieszkańcy regionu mogą podróżować na północ Polski autostradą A1, omijając Częstochowę. Celem inwestycji było ponadto wyprowadzenie ruchu tranzytowego z miasta.

Obwodnica Węgierskiej Górki

Wartą 1,4 mld zł umowę na zaprojektowanie i wybudowanie odcinka drogi ekspresowej S1 od węzła Przybędza do węzła Milówka podpisano w 2019 roku. Obwodnica Węgierskiej Górki to ostatni brakujący fragment trasy S1 między Bielskiem-Białą a Zwardoniem o długości ok. 8,5 km. Prace budowlane rozpoczęły się w czerwcu 2020 roku i zakończą się w 2023 roku. /MAR/

#LOKALNE ŚLĄSKIE

Dwa Kwadranse | listopad 2020

Blask małych ojczyzn Województwo Śląskie to nie tylko codzienny zgiełk wielkich miast. To także mniejsze gminy, wsie i sołectwa. – Tereny wiejskie zajmują aż 69 procent powierzchni województwa, a zasiedla je około 23 procent mieszkańców naszego regionu – przypomina Beata Białowąs, członek zarządu województwa.

ŚRODKI NA DROGI

W tym roku zarząd województwa przyjął do realizacji 42 zadania gmin oraz 2 zadania powiatów na łączną kwotę 7,2 mln zł na budowę dróg dojazdowych do gruntów rolnych. Ogółem powstaną 32 km dróg. Pieniądze otrzymają gminy: Hażlach, Mstów, Pszczyna, Goleszów, Dębowiec, Jasienica, Krzyżanowice, Żywiec, Godów, Zebrzydowice, Pawonków, Radziechowy Wieprz, Kłomnice, Racibórz, Woźniki, Ciasna, Rudnik, Koniecpol, Wielowieś, Opatów, Janów, Kochanowice, Węgierska Górka, Przyrów, Dąbrowa Zielona, Niegowa, Żarnowiec, Kruszyna, Przystajń, Koziegłowy, Olsztyn, Ogrodzieniec i Janów.

CZY WIESZ, ŻE…

W tym roku Województwo Śląskie przeznaczyło ponad 430 tys. zł na wsparcie zadania „Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego poprzez prowadzenie wypasu owiec na wybranych halach, polanach i łąkach górskich w Beskidzie Śląskim i Żywieckim” realizowanego przez Fundację Pasterstwo Transhumancyjne z siedzibą w Koniakowie oraz ponad 62,5 tys. zł na wsparcie zadania „Jurajskie siedliska nieleśne pod ochroną – wypas owiec i kóz na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej” realizowanego przez Fundację Centrum Dziedzictwa Przyrodniczego i Kulturowego z siedzibą w Podlesicach. Rozstrzygnięto także drugi konkurs na realizację zadań promujących Program Owca Plus. Wsparciem objęto trzy zadania na łączną kwotę blisko 20 tys. zł. Środki te przeznaczono na przeprowadzenie m.in. festynów i warsztatów dotyczących tradycji i zwyczajów związanych z pasterstwem i kulturą obszarów beskidzkiego i jurajskiego oraz promocję produktów pochodzenia owczego.

MAŁE JEST PIĘKNE

W tegorocznym konkursie na najpiękniejszą wieś w naszym regionie zwyciężyła Studzionka w gminie Pszczyna. Na drugim miejsku uplasowały się Kozy (powiat bielski), a na trzecim Bycina (gmina Rudziniec, powiat gliwicki).

W Górnośląskim Parku Etnograficznym w Chorzowie umowy przedstawicielom gmin wręczali: Beata Białowąs, członek zarządu województwa oraz Bartłomiej Kowalski, radny Sejmiku.

czerwcu br. roku radni Sejmiku podjęli uchwałę w sprawie udzielenia pomocy finansowej z budżetu województwa w formie dotacji celowej gminom na realizację zadań wybranych w ramach Marszałkowskiego Konkursu „Inicjatywa Sołecka”. Zainteresowanie było ogromne – wpłynęły ogółem 234 wnioski o udzielenie pomocy finansowej na ponad 5,2 mln zł. Pomoc finansowa w formie dotacji celowej w ramach konkursu została udzielona 118 zadaniom na kwotę blisko 3 mln zł.

nym wybrano 42 projekty do dofinansowania z 24 gmin. Kwota dofinansowania dla subregionu wynosi 920 836,21 zł. Pomysłodawcami zadań są często sami mieszkańcy.

Zadania, które otrzymały dofinasowanie z budżetu Województwa Śląskiego, dotyczą m.in. budowy i remontów placów zabaw, chodników, infrastruktury parkingowej, tworzenia i modernizacji centrów rekreacji oraz obiektów małej architektury. Dofinansowano także zadania polegające na doposażeniu świetlic wiejskich oraz inwestycje związane z rozwojem turystyki i sportu. Dla przykładu, w subregionie central-

– W naszym przypadku środki trafią na zagospodarowanie terenu, na którym mieszkańcy organizują swoje uroczystości – zarówno imprezy, jak i spotkania plenerowe. Pomoc województwa na ten rodzaj zadań to doskonałe uzupełnienie dla środków, które gmina na ten cel zabezpiecza. Dzięki temu możemy zrobić więcej, na czym skorzystają mieszkańcy – podsumowuje Maciej Gogulla, wójt gminy Pilchowice. /MAR/

– Korzystamy z tych środków kolejny raz. W tym roku przeznaczymy je na przedsięwzięcia w trzech sołectwach. W Paczynie zostanie zmodernizowany plac zabaw, w Kotulinie doposażymy świetlicę, a w miejscowości Kotliszowice odnowimy wiaty przystankowe – podkreśla Piotr Kunce, zastępca burmistrza gminy Toszek.

Poprawić jakość powietrza

Pod koniec ubiegłego roku pięć gmin: Gliwice, Tarnowskie Góry, Goczałkowice, Toszek i Sośnicowice przystąpiło do realizacji programu niskoemisyjnego transportu miejskiego. W praktyce oznacza to budowę centrów przesiadkowych, remonty infrastruktury dworcowej w gminach, powstaną także miejsca parkingowe, nowe drogi i chodniki. Na ten cel przeznaczonych zostanie ponad 250 milionów złotych. Sporą część środków pozyskano z Unii Europejskiej.

nwestycje zostaną zrealizowane m.in. w oparciu o środki pozyskane w Unii Europejskiej. W samych tylko Gliwicach koszt prac wyniesie 203 132 479,64 zł z czego 129 533 621,10 zł pochodzi z UE. W mieście utworzone zostanie centrum przesiadkowe po północnej stronie obecnego dworca kolejowego. Powstaną również dodatkowe budynki przeznaczone do obsługi podróżnych i łączniki z dworcem oraz centrum miasta. Powstanie zintegrowany węzeł przesiadkowy obejmujący dworzec autobusowy i kolejowy. W Tarnowskich Górach inwestycja zamknie się kwotą 57 235 524,84 zł, z czego 48 650 196,09 zł stanowi dofinansowanie z UE. W ramach projektu zostanie rozbudowane i zagospodarowanie centrum przesiadkowe integrujące dworzec autobusowy z dworcem PKP. Planowana jest również budowa dróg rowerowych, parking typu park&ride na około 200 miejsc dla samochodów osobowych, zatoka autobusowa oraz miejsca postojowe dla pojazdów osobowych o napędzie elektrycznym wraz ze stacjami szybkiego

NISKOEMISYJNY TRANSPORT MIEJSKI

ładowania. W projekcie ujęto budowę tunelu pieszo-rowerowego o długości 146 m. Toszek wyda na swoją inwestycję 4 051 022,02 zł. Dofinansowanie UE to 1 830 375,79 zł. Gmina także zbuduje centrum przesiadkowe w formule park&ride. Wyremontuje budynek dworca kolejowego, zagospodarowując

przy tym 8 pomieszczeń, m.in. poczekalnię dla podróżnych, hol, toalety dla podróżnych z dostosowaniem dla osób niepełnosprawnych. W Sośnicowicach koszt robót zamknie się kwotą 6 156 306,00 zł. UE dofinansuje realizację projektu sumą 2 394 107,40 zł. W gminie planowana jest budowa zintegrowanego węzła przesiadkowego. Teren zostanie odwodniony – podłączony do istniejącej kanalizacji deszczowej. Goczałkowice poprzez swój projekt chcą zwiększyć dostępność i podnieść atrakcyjność transportu publicznego. W ramach inwestycji zbudowane zostanie centrum przesiadkowe przy ul. Parkowej. Będzie ono pełniło funkcję zintegrowanego węzła komunikacyjnego. Wytyczona będzie droga dojazdowa od ulicy Krzyżanowskiego do centrum przesiadkowego przy ul. Parkowej. Goczałkowice wydadzą na inwestycję kwotą 4 835 586,74 zł – 2 840 719,61 zł pozyskano z UE. We wrześniu, decyzją zarządu województwa, w ramach RPO, 18 mln zł otrzymał PKM w Jaworznie. /MAR/

Dariusz Starzycki

wicemarszałek województwa – Istotny jest efekt, jaki chcemy wspólnie osiągnąć – poprawę jakości życia w regionie. Dlatego koncentrujemy się na rozwiązaniach proekologicznych. Walczymy wspólnie o lepszą jakość powietrza. Niskoemisyjny transport miejski to właśnie jeden z przykładów.

Dwa Kwadranse | listopad 2020

Czas zielonej rewolucji [KR 02]

W ciągu dekady mamy stać się regionem ekologicznie przyjaznym i tworzyć nowe miejsca pracy w zielonej gospodarce. I jest to jeden z głównych priorytetów trwającej kadencji obecnego zarządu województwa. 2020 rok kończy się przyjęciem jednej z najistotniejszych uchwał – Strategii dla regionu rozpisanej do 2030 roku.

oczątek roku przyniósł od razu duże wydarzenie – przez dwa dni, 27 i 28 stycznia, Międzynarodowe Centrum Kongresowe w Katowicach gościło uczestników międzynarodowej konferencji „W kierunku zielonej gospodarki”, poświęconej Funduszowi na rzecz Sprawiedliwej Transformacji. Było to przedsięwzięcie współorganizowane z inicjatywy marszałka Jakuba Chełstowskiego przez Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego oraz Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. W ramach wydarzenia odbywały się tematyczne panele dyskusyjne – przedstawiciele regionów z różnych części Europy rozmawiali o gospodarce, transformacji regionów rewitalizacji infrastrukturalnej i społecznej oraz szansach związanych z nową perspektywą finansową UE. Gościem głównym konferencji była komisarz ds. spójności i reform Unii Europejskiej, Elisa Ferreira, która zaakcentowała w swoim wystąpieniu, że transformację można porównać do pewnego rodzaju rewolucji, niosącej w Europie nowy ład, przynoszącej nowe możliwości i szanse, zaś wspólnym celem ma być ochrona naszego zdrowia. Warunkiem jest wyeliminowanie dwutlenku węgla z atmosfery. Co istotne, Polska była pierwszym krajem, w którym komisarz ds. spójności i reform UE przedstawiła założenia Funduszu.

Początek roku przyniósł od razu duże wydarzenie - przez dwa dni, 27 i 28 stycznia, Międzynarodowe Centrum Kongresowe w Katowicach gościło uczestników międzynarodowej konferencji „W kierunku zielonej gospodarki”, poświęconej Funduszowi na rzecz Sprawiedliwej Transformacji.

W październiku radni Sejmiku jednomyślnie przyjęli wieloletnią strategię dla województwa, którego podstawą jest program „Zielone Śląskie 2030”. Strategia koncentruje się na poprawie jakości życia w regionie oraz zielonej transformacji gospodar-

Elisa Ferreira

komisarz ds. spójności i reform UE

– Posiadamy odpowiednie umiejętności, wiedzę i technologię. Mamy też mechanizm umożliwiający włączenie wszystkich w Sprawiedliwą Transformację. Dzielimy wspólny kontynent i razem możemy tworzyć zieloną przyszłość. Ważne będzie tworzenie nowych miejsc pracy w zielonej gospodarce oraz inwestycje w zelektryfikowany transport.

czej. Śląskie ma stać się nowoczesnym regionem europejskim o konkurencyjnej gospodarce, będącej efektem odpowiedzialnej transformacji, zapewniającym możliwości rozwoju swoim mieszkańcom i oferującym wysoką jakość życia w czystym środo-

wisku. Strategia opiera się na czterech celach strategicznych: transformacji gospodarczej, tworzeniu przyjaznych warunków życia dla mieszkańców, wysokiej jakości środowiska i przestrzeni oraz sprawnym zarządzaniu procesami rozwojowymi.

Wyznaczono gminy tracące funkcje społeczno-gospodarcze, które będą ponosiły największe koszty wiązane z dostosowywaniem gospodarki oraz źródeł wytwarzania energii do celów klimatycznych. W Strategii wskazano na przedsięwzięcia: reindustrializacji, zagospodarowania terenów poprzemysłowych, podnoszenia innowacyjności gospodarki i atrakcyjności turystycznej regionu, poprawy kondycji zdrowotnej oraz wzrostu kompetencji i wykształcenia mieszkańców, poprawy jakości powietrza, zachowania terenów cennych przyrodniczo i spójności komunikacyjnej regionu. Komisja Europejska ogłosiła niedawno, iż jest gotowa przyjąć bardziej ambitne cele w zakresie ustanowienia neutralności klimatycznej do 2050 r. jako długoterminowego celu klimatycznego w ramach porozumienia paryskiego oraz zwiększenia celu ograniczenia emisji do 55 procent do roku 2030. Porozumienie paryskie, podpisane przez 194 kraje i Unię Europejską, ma na celu ograniczenie wzrostu globalnej temperatury do znacznie poniżej 2°C . Zgodnie z ostatnimi ustaleniami budżet Funduszu dla Polski ma wynieść 3,5 mld euro. Warunkiem dostępu do tych środków jest stworzenie Terytorialnych Planów Sprawiedliwej Transformacji zgodnych z krajowymi planami na rzecz energii i klimatu. /MAR/

Jakub Chełstowski marszałek województwa

– W ciągu dekady nasze województwo ma stać się w pełni przyjazne ekologicznie. Transformacja będzie wymagała wysiłku. Ale sporo pracy już wykonaliśmy – inwestujemy w ekologiczny transport, odnawialne źródła energii, wdrażamy programy walki ze smogiem. Nasze działania rozpoczęliśmy dużo wcześniej niż przyjęto unijne rozporządzenia. Ważnym aspektem są inwestycje w Parku Śląskim, który przecież jest „zielonymi płucami regionu”. Trwa ponadto modernizacja Planetarium, wiele pozytywnego dzieje się także w śląskim ZOO. Dla przypomnienia: na początku tego roku – po 43 latach - wróciły do nas pingwiny. Przygotowano dla nich zupełnie nowy obiekt. Tak jak spodziewaliśmy się, bardzo szybko zaskarbiły sobie wielką sympatię zwiedzających i są dziś jedną z największych atrakcji naszego ZOO.

MÓWIĄ LICZBY

Komisja Europejska zatwierdziła zwiększenie o 164 mln zł puli środków dla projektów dotyczących Odnawialnych Źródeł Energii (OZE) W wyniku renegocjacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014–2020 (RPO WSL) Zarząd Województwa uzgodnił z Komisją Europejską zwiększenie alokacji przeznaczonej w Programie na dofinansowanie inwestycji w OZE. Dzięki takiej decyzji możliwy był wybór kolejnych 10 projektów obejmujących z listy rezerwowej w konkursie 4.1.3 Odnawialne źródła energii. Nowo wybrane projekty – realizowane na terenie 24 gmin – uzyskają wsparcie w wysokości 164 mln zł z EFRR oraz 8,3 mln zł z budżetu państwa. Dotacje otrzymają: Tychy, Bielsko-Biała, Tarnowskie-Góry, Czechowice-Dziedzice, Ogrodzieniec, Rydułtowy, Buczkowice, Ożarowice, Koziegłowy, Kornowac.

Wojewódzki Fundusz Ochrony Srodowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach

„Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska w Katowicach”

parkowy plac budowy

Dwa Kwadranse | listopad 2020

Inwestycyjna rewolucja BĘDZIE BAJECZNIE!

WARTO WIEDZIEĆ h Parku

yc westycyjnktrycznego in h c a n p ele W pla jest zaku alizacja Śląskiegokologicznego, rewiterwacja taboru e , remont i kons erniRosariumych rzeźb, mod go, parkow anału regatowe zacja k a Parku Wielu roku swoje 70. urodziny Park Śląski przechodzi gruntowną mobudow oleń. Pok największą od czasów swojego powstania. Przez 7 lat na ten cel

Świętujący w tym dernizację. Bodaj trafi aż 226 mln zł – są to środki pozyskane z unijnego budżetu w ramach programu Jessica. Pierwsze 10 mln zł zaangażowano już w 2019 roku – wyremontowano kilometry parkowych dróg i alejek, dawny blask odzyskała „Karolinka” – jedna z najbardziej kultowych rzeźb „zielonych płuc Śląska”. Ale był to tylko wstęp do prawdziwej inwestycyjnej rewolucji, która w parku od kilku miesięcy już trwa.

czerwcu park podpisał umowę ze spółką Tauron, w ramach której ma powstać inteligentna infrastruktura, system ładowarek elektrycznych i transportu elektrycznego, m.in. kolejka alejkowa, sieć hulajnóg i rowerów elektrycznych wraz z systemem ładowania, a także inteligentne ławki i oświetlenie. Na parkingach wokół parku powstanie infrastruktura do ładowania pojazdów elektrycznych, a parkowe budynki zyskają energię ze źródeł odnawialnych.

Dzięki renowacji Świątyni Petrycha i terenów przyległych to miejsce zyskało nowe funkcje. Prace polegały m.in. na oczyszczeniu kolumn świątyni, a także odnowieniu jej przez zastosowanie farb krzemianowych w kolorze jasnoszarym lub białym, rozbiórce konstrukcji drewnianej i jej odtworzeniu z drewna modrzewiowego impregnowanego. Ponadto wykonano przyłącze prądu, oświetlenie i stacjonarne nagłośnienie. Planowana jest tam organizacja koncertów plenerowych.

Ruszył pierwszy etap prac związanych z gruntowną modernizacją Hali Wystaw „Kapelusz” w Parku Śląskim. Docelowo obiekt ma zostać unowocześniony o najbardziej innowacyjne systemy grzewcze, chłodzące i służące odzyskiwaniu ciepła. Zmieni się również układ komunikacyjny w obrębie hali, tak aby dostęp do obiektu był jeszcze dogodniejszy. Wyremontowane zostaną alejki przylegające do „Kapelusza”. Powstanie na nich nowoczesna powierzchnia mineralna. Renowacji doczeka się znana wszystkim instalacja w postaci betonowych ścian. Powstanie nowe oświetlenie, zainstalowane zostaną iluminacje. Prace będą polegać także na wykonaniu kanalizacji deszczowej na tym obszarze. Końcowym etapem będą nowe nasadzenia roślin bylinowych oraz traw ozdobnych.

Kolejkę Linową Elkę również czeka wielka inwestycja. Ma powstać połączenie na linii od Wesołego Miasteczka do Planetarium. Odcinek kolejki Elki od Wesołego Miasteczka do Planetarium będzie miał 1800

Ogród Japoński przechodzi metamorfozę.

Ogród Japoński, który znajduje się w centralnej części Parku Śląskiego, przechodzi metamorfozę. Po zakończeniu prac jego powierzchnia powiększy się dwukrotnie, docelowo ogród zajmie 12,5 tys. metrów kwadratowych. Innowacyjnego charakteru nabierze układ wodny. Powstanie dwupoziomowy zbiornik, a także wodospad. Nad wodospadem zaprojektowano częściowo przeszklony taras widokowy umożliwiający oglądanie wodospadu z góry. Z tarasu będzie można podziwiać widok na cały ogród. W części wschodniej i południowo-wschodniej zaprojektowano „wiśniowy sad”, z wykorzystaniem różnych gatunków oraz odmian wiśni. Dodatkową atrakcją będzie przestronna altana wykonana w stylu orientalnym.

Kultowa „Elka”

Intensywne prace modernizacyjne trwają na terenie Planetarium Śląskiego. W nowym budynku oprócz astronomii będą prezentowane także zagadnienia związane z sejsmologią i meteorologią. Znajdzie się także miejsce na pracownie i sale konferencyjne. Na początku listopada w Urzędzie Marszałkowskim podpisano kolejną umowę, tym razem na wyposażenie Planetarium w zestaw multimedialnych projektorów cyfrowych, analogowy projektor gwiazd, nowy ekran i nagłośnienie. Jest to jedna z 30 realizowanych już umów na modernizację Planetarium Śląskiego, na przyszły rok zaplanowanych jest jeszcze dziewięć postępowań. Prace zaawansowane są w 40 procentach. Za rok będziemy cieszyć się z nowego Parku Nauki, bo taką funkcję będzie pełniło Planetarium.

Niedawno przedstawiono koncepcję modernizacji legendarnego kąpieliska „Fala”.

parkowy plac budowy

Dwa Kwadranse | listopad 2020

kod i zobacz, Zeskanuj jak zmieniła się Świątynia Petrycha.

Dzięki renowacji Świątyni Petrycha i terenów przyległych to miejsce zyska nowe funkcje.

metrów. Co godzinę kolejka na tym odcinku będzie mogła przetransportować aż 900 osób. Trasa będzie prowadziła nad Śląskim Ogrodem Zoologicznym, co zwiększy jej atrakcyjność.

Legendarne kąpielisko „Fala” odzyska swoją dawną świetność. Niedawno przedstawiono koncepcję modernizacji tego miejsca. Według założeń ma być gotowe w 2023 roku. Z myślą o najmłodszych dzieciach powstaną dwa wodne place zabaw. Nie zabraknie tryskających gejzerów, armatek, fontann i zamku na wodzie z niewielkimi zjeżdżalniami. Nieco starsi swoją energię wyładują na tzw. mokrej bańce. Nadmuchiwana poduszka wznosząca się na kilka metrów, zakończona fontanną, stanie się wyjątkową i oryginalną atrakcją. W zaprezentowanej koncepcji nie zapomniano o kompleksie ze zjeżdżalniami. Zaplanowano ich pięć. Najdłuższa będzie miała blisko 100 metrów! Przygotowane zostaną trzy tory – po 25 metrów każdy. Zachowana zostanie też kultowa wieża do skoków (dwa poziomy – 3 i 5 metrów). Miejscami zabawy i rekreacji będą basen z falą, dzika rzeka, wodny gejzer, wodny taras oraz niecka z biczami wodnymi. Lustro wody w zmodernizowanym obiekcie wyniesie łącznie zawrotne 3500 metrów kwadratowych. Osoby spragnione słońca odpoczną na plaży z leżakami. Obiekt zyska też mały amfiteatr.

Kolejna inwestycja to gruntowny remont Kręgów Tanecznych. Zostanie im przywrócona pierwotną funkcja – będą odbywały się tu koncerty plenerowe, pojawi się wiele nowinek technicznych. Projekt przewiduje kompleksową renowację elementów istniejących, takich jak altany, postumenty, figury. W zakresie nawierzchni przewiduje się rekonstrukcję z kamienia posadzek kręgów, likwidację nawierzchni asfaltowych, ułożenie nowych – kamiennych, zastąpienie płyt betonowych płytami z piaskowca. Dodatkowo montaż latarń i ławek na murkach. Projektant przewidział wykonanie nowych masztów oświetleniowych z naświetlaczami, iluminacji altany muzycznej i grup rzeźbiarskich przedstawiających tańczące postaci. Przewidziano również iluminację murków.

W październiku oddano do uzytku integracyjny plac zabaw.

Ruszył pierwszy etap prac związanych z gruntowną modernizacją Hali Wystaw „Kapelusz”.

osób starszych wydzielono strefę do rekreacji, to siłownia pod chmurką. Kto po treningu będzie chciał odpocząć, może skorzystać z zestawów piknikowych, wygodnych ławek i leżaków. /MAR/

WASZYM ZDANIEM: Angelika Gawlik mieszkanka Chorzowa

Na terenie Planetarium Śląskiego trwają intensywne prace modernizacyjne.

Park podpisał umowę na wymianę mebli parkowych. W sumie w Parku Śląskim pojawi się ponad 330 nowych ławek, a także dodatkowo stoły piknikowe, stoły szachowe, ponad 60 leżanek i 200 koszy na odpady.

– Park Śląski zmienia się na lepsze. Prace postępują w różnych miejscach, a zmiany są widoczne. Nam osobiście najbardziej podoba się nowy plac zabaw. Huśtawkę, gdzie można bujać się razem z dzieckiem, widzimy pierwszy raz. Nie brakuje atrakcji dla „roczniaków”, to bardzo ważne, bo często się o nich zapomina.

Integracyjny plac zabaw oddano do użytku w październiku. Obiekt zajmuje prawie 2200 metrów kwadratowych. Powstała tam wielka piaskownica, są karuzele, huśtawki, a na skarpie kolejna zjeżdżalnia. Dla

Kolejną inwestycją jest gruntowny remont Kręgów Tanecznych. Przewidziano m.in. iluminację murków.

Agnieszka Bożek prezes Parku Śląskiego

– Park Śląski jest miejscem niezwykle mi bliskim. W dzieciństwie mieszkałam na pobliskim osiedlu Tysiąclecia, więc wystarczyło kilka minut aby znaleźć się w parku, z którym mam wiele pięknych wspomnień. Dziś pracujemy nad nowym wizerunkiem parku, jednocześnie wracając do jego kultowych miejsc, w które chcemy tchnąć nowe życie. Takim przykładem jest „Fala”, na której wielu ludzi z mojego pokolenia często bywało przez całe wakacje. Jestem zaszczycona faktem, że dziś mogę brać w tych zmianach udział.

nasza historia

Dwa Kwadranse | listopad 2020

W tym roku Park Śląski świętuje 70. urodziny. W miesięczniku Dwa Kwadranse sporo piszemy o jego historii. To gratka zwłaszcza dla mieszkańców regionu młodszych wiekiem, którzy z oczywistych względów nie mogą pamiętać, jak nasz park prezentował się w latach 50., 60., 70, czy 80. Kolejny raz ruszamy w podróż do przeszłości. A jest co wspominać!

Wehikułem czasu przez 1

Legendarny szczurołap

parkowe dekady

edług legendy w 1284 roku dolnosaksońskie miasto Hameln w Niemczech nawiedziła plaga szczurów. Rzeźba upamiętniająca tę historię znajduje się obecnie w Śląskim Ogrodzie Zoologicznym Zgodnie z legendarnym podaniem mieszkańcy miasteczka poradzili sobie z gryzoniami dopiero po wynajęciu szczurołapa. Szczury, zwabione muzyką płynącą z cudownego fletu, utopiły się w Wezerze. Po wykonanej pracy odmówiono szczurołapowi zapłaty, którą miał otrzymać za pozbycie się gryzoni. Oszukany szczurołap postanowił się zemścić i w ramach odwetu wyprowadził w nieznane wszystkie dzieci z Hameln. Opisywane w legendzie wydarzenia najprawdopodobniej mają związek z epidemią dżumy – choroby przenoszonej przez szczury, która dziesiątkowała społeczności. Ta zawierająca elementy baśniowe historia stała się inspiracją dla wielu artystów. Jednym z nich był Richard Adolf Zutt, który w 1929 roku stworzył rzeźbę „Szczurołap”. Oryginał, który pierwotnie był elementem fontanny w Zabrzu, sprowadzono do parku w 1953 roku i ustawiono przy Dużym Stawie. Ponad czterdzieści lat później, w 1995 roku, rzeźba trafiła do Gliwickich Zakładów Urządzeń Technicznych, gdzie poddano ją renowacji i wykonano kopię. Oryginał można oglądać w zabrzańskim Muzeum Miejskim, natomiast kopia znajduje się przy centralnym trakcie w Śląskim Ogrodzie Zoologicznym, nieopodal bramy głównej.

Ogrody dziecięce Bambino i Baba Jaga

ark Śląski od zawsze dbał o potrzeby najmłodszych, na których czekały atrakcje nie tylko w wesołym miasteczku

i zoo. Specjalnie dla nich stworzono bowiem dwie przestrzenie do zabawy. Nieopodal Kręgów Tanecznych i terenów festynowych działał Ogród Dziecięcy „Baba Jaga”. W tej części parku rodzice mogli wypoczywać na kocach na pobliskiej łące, a w tym samym czasie ich pociechy bawiły się i korzystały z szeregu dedykowanych im atrakcji – karuzeli, zjeżdżalni, huśtawek czy toru do jazdy na wrotkach. Programem i animacjami zajmowali się wówczas harcerze.

Bardzo podobnie funkcjonował zlokalizowany nieopodal lunaparku Ogród Dziecięcy „Bambino”, który w latach 70. – obok Ośrodka Harcerskiego – był głównym miejscem organizowania wakacyjnych obozów. Przyjeżdżały na nie dzieci z okolicznych miast oraz terenów wiejskich. Namioty, apele, ogniska i niewielki basen sprawiały, że przyjezdni czuli się jak podczas leśnego biwaku. Z tą różnicą, że w odległości kilkuset metrów dodatkowo mieli do dyspozycji mnóstwo atrakcji.

Pod koniec lat 70. na terenie ogrodu stało piętnaście namiotów harcerskich. W wakacje organizowano 3-tygodniowe turnusy dla dwustu dzieci pracowników przedsiębiorstw gospodarstwa komunalnego z kilku województw. Dzieci mogły korzystać nie tylko ze Śląskiego Wesołego Miasteczka, ale również z ZOO i kąpieliska „Fala”. Ponadto urządzano dla nich wycieczki na Jurę Krakowsko-Częstochowską i w Beskidy.

nasza HISTORIA

Dwa Kwadranse | listopad 2020

Potrzebny był jakiś wyróżnik, który zaprosi do ZOO i stanie się jego symbolem. Władze wojewódzkie z generałem Jerzym Ziętkiem na czele, prawdopodobnie przez kogoś zainspirowane, wpadły na pomysł, aby do stworzenia tego wyróżnika zaprosić krakowskich artystów i architektów. Koncepcję plastyczną przygotowali Leopold Pędziałek i Leszek Dutka oraz twórca projektu konstrukcji Jerzy Tombiński. Jak okazało się w ostatnich latach nad rzeźbą pracował również artysta rzeźbiarz Jan Krzyczkowski. Przez kilka lat krakowscy artyści, którzy tworzyli firmę projektową i grupę plastyczną, pracowali na zlecenie Komitetu Budowy Wojewódzkiego Parku Kultury i Wypoczynku. Prace wykonawcze trwały około dwóch miesięcy. Żyrafę” odlano w 1959 roku w Gliwickich Zakładach Urządzeń Technicznych. Konstrukcja nie była skomplikowana: rozstawiono ją na trzech ukośnych podstawach, przechodzących w odchylenie od pionu, a zwężające się ku górze ramię zakończono zbliżonym do owalu elementem z otworem o podobnym kształcie.

Południk oznaczony szyną

południk długości geograficznej wschodniej, dzieli Polskę na dwie równe części i przechodzi przez Park Śląski. Dokładnie przez aleję Planetarium. W 2015 roku jego przebieg został specjalnie oznaczony. O tym, że 19 południk biegnie przez Park Śląski, wiedzieli dotąd głównie pracownicy naukowi Planetarium Śląskiego oraz członkowie Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii. Podanie swojej dokładnej pozycji i współrzędnych jest bowiem warunkiem koniecznym do publikowania wyników prowadzonych obserwacji. 19 południk przechodzi przez środkową część Afryki, Serbię, Węgry i Słowację. Polskę dzieli natomiast na dwie równe

części, co ma bardzo duże znaczenie m.in. w kartografii. Właśnie od niego zaczyna się sporządzanie map geodezyjnych. W naszym kraju to jeden z najważniejszych południków. Ich uwiecznianie w to głównie turystyczna ciekawostka. Przy obeliskach i miejscach wskazujących na ich przebieg, ludzie bardzo chętnie przystają, wymieniają się uwagami, robią zdjęcia. Ten najsłynniejszy to oczywiście południk Greenwich w Londynie, gdzie znajduje się słynne królewskie obserwatorium astronomiczne. Ale inne miasta na świecie też bardzo chętnie „chwalą się” swoją długością geograficzną. Praga oznaczyła swój południk w centralnym punkcie Rynku Staromiejskiego, a Amerykanie mają południk 77, przechodzący przez Old Naval Observatory w Waszyngtonie. Również w Polsce oznaczanie południków jest coraz powszechniejszą praktyką. Bydgoszcz ma aż dwa postumenty znaczące przebieg południka, we Wrocławiu 17 południk oznaczono granitową płytą z napisem „17 południk” i na linii

południka umieszczono na moście okolicznościowy drogowskaz, a np. w Zgorzelcu południk wyznaczono płytkami ułożonymi w poprzek. W Parku Śląskim przebieg południka został oznaczony szyną kolejową. Po jednej i po drugiej stronie stanęły spore znaki z informacją o następującej treści: „Przechodniu, stoisz w miejscu, przez które przebiega 19 południk długości geograficznej wschodniej. Linia południka została wyznaczona przez Śląski Oddział Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii dla upamiętnienia 50-lecia utworzenia oddziału oraz 60-lecia Planetarium i Obserwatorium Astronomicznego im. Mikołaja Kopernika”.

Żyrafa z trzema nogami

yrafa na trzech nogach zaprasza do zoo. Stała się nie tylko ikoną parku, ale i jednym z centralnych punktów aglomeracji. Ale symbolizuje jeszcze coś innego: śląską wyrozumiałość dla beau monde w sztuce. Bo awangardowa konstrukcja powstała w czasach najsilniejszego socrealizmu. Kiedy w 1958 roku udało się ukończyć Śląski Ogród Zoologiczny na tyle, aby mógł zostać na nowo otwarty, okazało się, że ludzie nie do końca wiedzą, na którym przystanku, jadącego wzdłuż ulicy Dzierżyńskiego (obecnej Chorzowskiej), jeszcze po jednym torze, tramwaju linii 6, mają wysiąść.

Plastycy nie oddali jednak wiernie wyglądu zwierzęcia. Parkowa żyrafa zamiast czterech nóg ma zaledwie trzy. Uznali bowiem, że w myśl zasady minimum minimorum, lepiej, żeby rzeźba miała trzy nogi, bo będzie pewniej stać. Projekt był bardzo śmiały i zdecydowanie wyprzedzał trendy ówczesnej sztuki i architektury. To jednak nie stanowiło problemu. W 2000 roku wysoką na ponad 16 metrów konstrukcję przemalowano na kolor żółty, dodając brązowe łaty. W 2011 roku zakończono gruntowną rewitalizację figury. Po odzyskaniu iluminacji oraz pierwotnego wyglądu według założeń oryginalnego projektu, żyrafa została wpisana do rejestru zabytków. /SAD/

PARK ŚLĄSKI POLECA

Dwa Kwadranse | listopad 2020

[KR 03]

Dostępne już wkrótce nowości wydawnicze ÒÒPrzypadki komunikacyjne P O L EC A

Prezent z Muzeum Śląskim to „Strzał w dziesiątkę!”

Z okazji zbliżających się Świąt Muzeum Śląskie w Katowicach przygotowało wyjątkową ofertę książek oraz gadżetów. Od 20 listopada do końca 2020 roku wybrane pozycje można kupić w pakietach z rabatami sięgającymi nawet 45 procent.

kcja „Strzał w dziesiątkę!” to jedyna okazja, żeby zakupić zestaw dwóch tomów publikacji „Górny Śląsk z powietrza. Przed stu laty” (t. 1) i „Górny Śląsk z powietrza. Dzisiaj” (t. 2), będących swoistą podróżą w czasie, w tak atrakcyjnej cenie. Wydawnictwa są częścią projektu współtworzonego przez trzy państwa: Polskę, Niemcy oraz Czechy, ukazują historię i kulturę Górnego Śląska, jego specyfikę i charakterystyczny obraz z nieco odmiennej perspektywy: lotu ptaka.

Wspaniałym dopełnieniem opowieści o naszym regionie jest zestaw „Dla miłośnika historii”. Zawiera on publikację „Niezapomniane. Kobiety w czasie powstań i plebiscytu na Górnym Śląsku”, która przybliża sytuację matek i żon powstańców, obraz życia codziennego w okresie powstań (z kobietami w roli głównej), a także losy weteranek powstańczych po 1922 roku, to jest w okresie międzywojennym, w czasie okupacji hitlerowskiej i po II wojnie światowej. Drugą książką w zestawie jest „Szałfynster. Od kopalni Ferdynand do Muzeum Śląskiego”. Wspólnie możemy prześledzić niezwykłą historię miejsca, które dawniej żywiło rodziny czterech tysięcy górników, a dziś każdemu, kto je odwiedza, dostarcza uczty duchowej.

Katalog towarzyszący wystawie prezentującej prace czterech artystów, których łączy jedno – tematyka transportu. Każdy z mężczyzn podchodzi do sztuki w bardzo indywidualny sposób, jednak we wszystkich pracach można dostrzec jednakową pasję i radość z aktu tworzenia.

ÒÒChiharu Shiota. Counting memories

To katalog wystawy „Counting memories”, prezentowanej w Muzeum Śląskim od 27 września 2019 roku do 31 października 2020 roku. Jej autorką jest Chiharu Shiota, japońska artystka znana z instalacji performatywnych, w ramach których wypełnia przestrzenie galeryjne sieciami nici i w ten sposób tworzy labirynty.

ÒÒHarmony. Marcin Ryczek

Katalog towarzyszący ekspozycji w Muzeum Śląskim, prezentującej fotografie Marcina Ryczka, artysty, którego prace można było podziwiać wcześniej m.in. w Japonii, USA, Chinach, Tajwanie i Francji, a także na łamach największych światowych magazynów, dzienników i serwisów internetowych, jak np. „The Guardian” czy „National Geographic”.

ÒÒLato insurgentów. Pierwsze powstanie śląskie i powstanie sejneńskie

Wędrówka przez historię zaprowadzi nas do publikacji tworzących zestaw „Architektura nowoczesności”, w którym znajdziemy publikację „Modernizmy”, przybliżającą wiele cennych i wciąż niewystarczająco opisanych obiektów zaprojektowanych przez znakomitych architektów, m.in. Adolfa Szyszko-Bohusza czy Tadeusza Michejdę, które dziś tworzą charakterystyczny pejzaż architektoniczny regionu, a także książkę autorstwa Irmy Koziny „Ikony architektury w wojewódz-

twie śląskim w XX i XXI w.”, podejmującą wątek wyjątkowych dla przestrzeni Śląska obiektów, które zdaniem Autorki zasługują na miano ikon architektury regionu. Muzeum Śląskie nie zapomina oczywiście o najmłodszych czytelnikach, dla których przygotowano zestaw „Dla dzieci” zawierający trzecią część przygód ciekawskiego duszka, który tym razem zawędrował za kulisy teatru, a jego przewodnikiem jest pani muza, a także zeszyt z reprodukcjami obrazów ze zbiorów Muzeum Śląskiego do samodzielnego pokolorowania oraz karty do gry w Czarnego Piotrusia/Memory, które są okazją do poznania Galerii sztuki polskiej Muzeum Śląskiego. To nie wszystkie propozycje, bo przygotowano też publikacje dla fanów twórczości artystów nieprofesjonalnych czy podejmujące temat „sztuki kobiecej” na Śląsku lub prezentujące przedmioty z kolekcji Muzeum nawiązujące do różnych aspektów męskiego świata. Zestawy prezentowe, a także inne książki i gadżety można kupić online w e-sklepie Muzeum Śląskiego w Katowicach. Materiał powstał we współpracy z Muzeum Śląskim w Katowicach.

Publikacja poświęcona opisowi wydarzeń mających miejsce w sierpniu 1919 roku, gdy za broń chwycili Polacy na przeciwległych krańcach rodzącej się ówcześnie Rzeczpospolitej. Paradoksalnie, mimo że powstańcy chwycili za broń niemal w tym samym czasie, ich akcje zbrojne nie były skoordynowane. Zarówno I powstanie śląskie, jak i powstanie sejneńskie na trwałe zapisały się w dziejach zmagań o kształt niepodległej Rzeczpospolitej.

ÒÒKopice. Historia utraconego piękna

Kopice znane są z przepięknego pałacu wzniesionego dla hrabiny Joanny Schaffgotsch, nazywanej „śląskim Kopciuszkiem”, oraz wspaniałego 63-hektarowego ogrodu, który do czasów przedwojennych zachwycał swoim rozmachem. Po wielkim górnośląskim przedsiębiorcy Karolu Godulli hrabina odziedziczyła gigantyczną fortunę i stała się najbogatszą damą ówczesnej Europy. Książka przybliża nie tylko miejsca, ale również postacie, które są związane z Kopicami, a o których historia zapomniała, jak Wilhelm Brukisch, Franz Idzikowski czy Richard Young.

park śląski poleca

Dwa Kwadranse | listopad 2020

15 [KR 04]

OPERA ŚLĄSKA PROPONUJE

Tajemnice i wirtualny koncert

Jesień to pora roku, kiedy więcej czasu spędzamy przed komputerem czy ze smartfonem. W zalewie informacji często jednak nie znajdujemy nic wartościowego. Warto więc wiedzieć, na jakie strony zajrzeć po rozrywkę nietuzinkową, oryginalną i na dobrym poziomie. A przy okazji taką, która poszerzy naszą wiedzę. Jak dyrygent odczytuje partyturę? Ile par butów znajdziemy w magazynie kostiumów? Nie wychodząc z domu, można poznać sekrety Opery Śląskiej w Bytomiu podczas wirtualnej wycieczki.

dwiedzając Operę Śląską, z pewnością zastanawialiście się, jak wygląda praca przy przygotowaniu spektaklu i jakie tajemnice kryją w sobie operowe zakamarki. Czy wiecie, że w magazynie kostiumów Opery Śląskiej znajduje się… około trzech tysięcy par butów! Dyrygent to prawdziwy znawca ludzkiej duszy, a credo asystentki reżysera brzmi: pomoc, pokora i przyjazne spojrzenie. Jak dyrygent odczytuje partyturę i czy zawsze musi mieć batutę? Czy w operze jest budka suflera? Jakie skarby kryje magazyn kostiumów? Z kim łączy się ze swojego pulpitu inspicjent i gdzie w teatrze operowym znajduje się „mistyczna zatoka”? Na te i wiele innych pytań, przed kamerą, odpowiadają pracownicy Opery Śląskiej. W ramach jubileuszu 75-lecia, na stronie internetowej Opery Śląskiej powstał filmowy projekt „Tajemnice opery”. To niezwykła podróż po zakamarkach bytomskiego teatru muzycznego. Widzowie internauci mogą zwiedzić orkiestron, stanąć na scenie i zajrzeć za kulisy – bez wychodzenia z domu! Przewodnikami w tym niezwykłym świecie są jego twórcy – artyści i realizatorzy, pracownicy różnych działów. Wśród nich soliści, inspicjent, sufler, asystent reżysera, scenograf, dyrygent czy kostiumograf. Zdradzają tajniki i najgłębsze sekrety tego miejsca oraz swojej pracy. Jak wziąć udział w tej podróży? Należy wejść na stronę www.opera-slaska.pl, wybrać zakładkę Edukacja, a w niej „Tajemnice opery”. Na stronie znajduje się makieta wnętrza opery z punktowo zaznaczonymi miejscami. Wystarczy w nie kliknąć, a zostaniemy przeniesieni właśnie w to miejsce i zobaczymy oraz posłuchamy filmowych opowieści.

Projekt został dofinansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury. Motto #OperaBliskoCiebie, które przyświeca Operze Śląskiej od kilku sezonów, nabrało parę miesięcy temu innego wymiaru. I to w podwójnym znaczeniu tego słowa. Opera w każdym wymiarze jednoczy przez wspólnie przeżywane emocje i chociaż brakuje tego wyjątkowego, niedającego się porównać z żadnym innym, kontaktu na żywo, artyści Opery Śląskiej są z widzami blisko także w wymiarze internetowym. Do końca roku, na kanałach YouTube i Facebooku Opery Śląskiej, można oglądać wyjątkowy koncert. To uwertura opery „Monbar czyli Flibustierowie” Ignacego Feliksa Dobrzyńskiego, w wykonaniu orkiestry Opery Śląskiej pod dyrekcją Francka Chastrusse Colombier. Premiera online tego utworu odbyła się 25 października z okazji Światowego Dnia Opery. To pierwsza i jedyna ukończona opera Ignacego Feliksa Dobrzyńskiego. Głównym bohaterem jest Monbar – wódz piratów zwanych Flibustierami, żyjących głównie na wyspach w okolicy Haiti. Mamy tu wątki zdrady, walki oraz miłości. Uwertura zachwyca swoją muzyczną różnorodnością. Nagranie zostało zrealizowane w ramach #TUTTIwdomu – edycji specjalnej projektu TUTTI.pl promującego wykonawstwo muzyki polskiej. Pochodzi z katalogu Państwowego Wydawnictwa Muzycznego. /SAD/

park śląski poleca

Dwa Kwadranse | listopad 2020

[KR 05]

Trzecia śląska ofensywa SZLAKIEM POWSTAŃ ŚLĄSKICH

Niemcy spodziewali się, iż Polacy planują podjęcie akcji zbrojnej, ale nie przewidzieli, że przybierze ona takie rozmiary. W związku z rozwijającą się akcją strajkową, wieczorem 2 maja 1921 roku w oddziałach Selbstschutzu ogłoszono mobilizację alarmową. Oczywiście Niemcy nie mieli pojęcia o terminie, skali i kierunkach uderzenia. Rozmach działań powstańczych był dla nich całkowitym zaskoczeniem, przez co byli niezdolni do podjęcia bardziej zdecydowanego przeciwdziałania. Jeszcze przed zmrokiem, 2 maja powstańcze straże przemysłowe przystąpiły do obsadzania zakładów tak, by uniemożliwić Niemcom przeprowadzenie ewentualnych akcji sabotażowych. Na obszarach wiejskich przystąpiono do rozbrajania miejscowych żandarmów, bojówkarzy i urzędników, którzy najczęściej nawet nie próbowali stawiać oporu. Część niemieckich żandarmów porzuciła swe posterunki i udała się do większych miast. W ten sposób szerokie połacie obszaru plebiscytowego błyskawicznie znalazły się pod kontrolą powstańców. Szef Sztabu Grupy „Wschód” por. Michał Grażyński, ps. „Borelowski”, tak wspominał pierwsze dni działań powstańczych: „W dniu z 2 na 3 o godzinie 3 rano wyleciały w powietrze mosty na liniach kolejowych, wiodących z Niemiec. To grupa destrukcyjna Wawelberga stwierdzała swoją sprawność bojową. W ciągu kilku dni, między 3 i 6, ruch zbrojny szedł jak fala, zdobywając cały teren aż po Odrę. Grupa północna posunęła się poza Lubliniec i po dość ciężkich walkach opanowała Stare Olesno. W centrum zajęła Miasteczko i Zębowice, a na lewem skrzydle podsunęła aż po Gogolin. Grupa południowa również opanowała cały swój teren aż po prawy brzeg rzeki Odry. Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że najtrudniejsze zadanie do spełnienia miało dowództwo grupy „Wschód”, które z jednej strony musiało uporać się z ośrodkiem przemysłowym, gdzie były największe miasta niemieckie i najsilniejsza organizacja niemiecka, z drugiej strony tak szybko przeprowadzić akcję, aby móc, wykonując plan operacyjny, zająć nad Odrą wyznaczony jej odcinek. Już w pierwszym dniu ruchu oddziały podległe dowództwu grupy „Wschód” opanowały cały powiat katowicki, bytomski i zabrski, nie wyłączając tak wielkich ośrodków przemysłowych jak: Bytom, Król. Huta i Katowice. Niestety tutaj po raz pierwszy spotkaliśmy się z opornem stanowiskiem Francuzów, którzy przeciwstawili się zajęciu miast. Pierwszy meldunek o tem otrzymałem w formie raportu w szkole w Wełnowcu od komendanta grup atakujących. Doceniając doniosłość węzła kolejowego katowickiego, wydałem rozkaz powtórnego ataku. I wtedy padły pierwsze strzały ze strony Francuzów. W związku z powyższem oraz na wyraźny rozkaz Naczelnego Dowództwa, które chciało uniknąć starć z wojskami koalicyjnemi, byliśmy zmuszeni wycofać swoje oddziały tak z Katowic jak i z Bytomia, oraz przejściowo z Król. Huty. Krwawe walki rozegrały się pod Wirkiem, w Miechowicach i w Rudzie. W tym samym dniu został opanowany cały powiat gliwicki z wyjątkiem miasta Gliwic. Natychmiast nie dopuszczając żadnej zwłoki, dowództwo zarządziło sformowanie dwóch grup ruchomych, jednej pod dowództwem Cymsa, drugiej pod dowództwem Fojkisa, zarządzając równocześnie w rozkazie operacyjnym uderzenie na Gliwice w dniu 5 maja. Od zdobycia Gliwic trzeba było odstąpić z tych samych przyczyn, które podałem wyżej. Otoczywszy miasta Gliwice, Bytom i Katowice cernującemi oddziałami, rzuciliśmy podgrupę Cymsa w kierunku Birawy, grupę zaś Fojkisa w kierunku Kędzierzyna, zarządzając koncentryczny atak na Kędzierzyn. Po chwilowem niepowodzeniu podgrupy Cymsa, wynikłem z powodu opóźnienia akcji Fojkisa, w dniu 9 maja, po zaciekłych i ciężkich walkach, oddziały tych dwóch grup zajęły Kędzierzyn, docierając następnie aż do Odry i zajmując port kozielski.

Powstańcy uczestniczą w mszy polowej, 1921 r. | Fot. ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego

Rozmach ataku był olbrzymi. Sukcesy uzyskano duże. Powstańcy w ruchu ofenzywnym okazali się znakomitym materiałem”.

Uderzenie wojsk powstańczych zadało Niemcom cios, po którym długo nie mogli się otrząsnąć. Wojska powstańcze, które wskutek napływu ochotników rozrosły się w ciągu kilku dni z czterdziestu do ponad sześćdziesięciu tysięcy żołnierzy, błyskawicznie opanowały całą sporną część obszaru plebiscytowego, docierając do tzw. Linii Korfantego, gdzie natarcie wstrzymano. Niemcy nie byli w stanie stawić skutecznego oporu i dopiero na początku trzeciej dekady maja, zgromadziwszy odpowiednie siły, zdołali przejść do kontrofensywy. Nastał czas krwawych walk toczonych w rejonie Góry św. Anny, które rozpoczęły się przed świtem 21 maja 1921 roku. Na lewym skrzydle natarcie niemieckie prowadzić miała bawarska grupa „Oberland”, w składzie trzech batalionów piechoty oraz pododdziałów wzmocnienia i zabezpieczenia bojowego. Dowodził nią mjr Horadam. Od północy wspierały ją freikorpsy, którymi dowodzili por. hr. Strahwitz, chor. Haustein i von Holz, a także batalion „Gogolin” por. von Frobla, operujące na prawym skrzydle grupy Nord. Zadaniem grupy lewoskrzydłowej było przełamanie obrony powstańczej w rejonie na północ od Gogolina i wyprowadzenie natarcia w kierunku wschodnim, celem oskrzydlenia sił powstańczych broniących się na północny zachód od Góry św.

Anny. Na prawym skrzydle krapkowickiego związku taktycznego natarcie prowadzić miała grupa dowodzona przez majora von Chapppuisa, w skład której wchodziły również trzy bataliony. Grupa miała przełamać obronę powstańców, którzy utrzymywali pozycje w rejonie na południe od Gogolina. Zadaniem grupy było także rozwinięcie natarcia w pasie: Obrowiec, Strzebniów, Kępna, Jasiona, Zdzieszowice, Leśnica z zadaniem oskrzydlenia od południa sił powstańczych, broniących się na południowo-zachodnim przedpolu Góry św. Anny. Odwód grupy stanowiły batalion rtm. Watzdorfa z pułku Gilgenheima oraz oddziały wydzielone von Rotzkircha-Wildego oraz von Eickena. Celem natarcia obu grup było okrążenie, a następnie zniszczenie sił powstańczych skupionych w rejonie Góry św. Anny. Co z kolei miało doprowadzić do utorowania oddziałom Selbstschutzu drogi do Gliwic, gdzie miały połączyć się z cernowanymi oddziałami niemieckimi. Działania te miały wspierać natarcia prowadzone od północy – z Olesna na Lubliniec i z Zębowic na Kolonowskie oraz od południa – z rejonów Landzmierza, Bukowa i Zabełkowa. Próbowano doprowadzić do trwałego rozcięcia, okrążenia i zniszczenia sił powstańczych broniących się na szerokim froncie. Po zrealizowaniu tych zadań, połączone siły niemieckie miały wkroczyć do Okręgu Przemysłowego, by ostatecznie zdławić powstanie. Front powstańczy na odcinku od Starego Koźla po szosę Strzelce Opolskie–Gogolin trzymała, podległa dowództwu Grupy „Wschód”, 1. Dywizja Górnośląska, którą dowodził mjr Jan Ludyga-Laskowski. Na prawo od niej zajmowały pozycje pododdziały Grupy „Północ” (Podgrupa „Bogdan”). Trzon 1. Dywizji górnośląskiej stanowiły trzy pułki piechoty na pozycjach:  odcinek od Starego Koźla po Januszkowice obsadzał 2. pułk piechoty, którym dowodził kpt. Paweł Cyms, i który – według raportu

dowództwa Grupy Środkowej z dnia 15 maja 1921 roku – miał liczyć 1 510 ludzi;  odcinek od Januszkowic po Łęg trzymał 1. pułk piechoty, dowodzony przez por. Walentego Fojkisa, który – według przywołanego raportu – liczył 1 860 ludzi;  odcinek od Łęg po szosę Strzelce Opolskie– Gogolin obsadzał 8. pułk piechoty, którym dowodził kpt. Franciszek Rataj, 15 maja 1921 roku liczący 1 200 ludzi. W tym miejscu należy podkreślić, że dowództwo powstańcze popełniło poważny błąd, bowiem linię rozgraniczenia między 1. Dywizją Górnośląską a Podgrupą „Bogdan” Grupy „Północ” stanowiła szosa Gogolin–Strzelce Opolskie, w rezultacie uderzenie niemieckiej grupy „Oberland” przypadło dokładnie na styku obu polskich związków taktycznych, co musiało wpłynąć niekorzystnie na dowodzenie obroną na tym kierunku. Niemcy zdołali przełamać pozycje obronne oddziałów powstańczych i zająć masyw w rejonie Góry św. Anny, ale za cenę ogromnego wysiłku i dużych strat. Powstańcom udało wycofać się na nowe pozycje obronne w sposób uporządkowany, tak więc Niemcy nie osiągnęli podstawowego celu, jakim było okrążenie i zniszczenie oddziałów powstańców zgrupowanych w rejonie Góry św. Anny oraz otwarcie drogi do Okręgu Przemysłowego. 22 maja w rejon walk przybyły dwa bataliony 5. pułku piechoty, a oddziały powstańcze podjęły próbę odzyskania utraconych pozycji, przy czym akcja została zsynchronizowana z działaniami Podgrupy „Bogdan”. Pomimo początkowego powodzenia, natarcie załamało się i oddziały powstańcze zostały odrzucone na pozycje wyjściowe. Następnego dnia w rejon walk ściągnęły kolejne oddziały powstańcze, w tym I batalion 4. pułku piechoty Gajdzika, który z miejsca został wprowadzony w bój. Pomimo ponawianych ataków, żadnej ze stron nie udało się zdobyć przewagi, w efekcie 27 maja walki wygasły na kilka dni. WOJCIECH KEMPA

Dwa Kwadranse | listopad 2020

park śląski poleca

17 [KR 06]

Spektakl baletowy „Exodus” do muzyki Wojciecha Kilara został włączony do programu Festiwalu Polskiego w Japonii organizowanego jesienią 2020 r. przez Instytut Polski w Tokio. | Fot. Sabina Rudzik

Polska kultura ludowa

gości w Japonii

Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk” im. Stanisława Hadyny realizuje w Japonii projekt „Taniec natchniony – od folkloru do współczesności” – prezentacja spektaklu baletowego „Exodus”, jako nowatorskiego podejścia do promocji kultury polskiej. Przedsięwzięcie zostało dofinansowane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Kultura Inspirująca.

andemia uniemożliwiła artystom podróż do Japonii, ale dzięki zmianie formuły projektu jego realizacja jest możliwa w przestrzeni wirtualnej. Zespół „Śląsk” udostępnia więc online zarówno filmowe nagranie spektaklu „Exodus”, jak i warsztatów polskich tańców narodowych. Dzięki działaniom podjętym w ramach zadania i współpracy z partnerami, polski taniec ludowy uzyska szansę szerszej obecności w świadomości japońskich odbiorców. Spektakl baletowy „Exodus” do muzyki Wojciecha Kilara został włączony do programu Festiwalu Polskiego w Japonii organizowanego jesienią 2020 r. przez Instytut Polski w Tokio. Przy wsparciu japońskich partnerów listopad upływa pod znakiem prapremierowych pokazów widowiska z udziałem publiczności w Tsurudze (3 listopada), Tokio (9 listopada), Sapporo (21 listopada), Osace i Okayamie (29 listopada). Integralną częścią projektu w Japonii będą – zarejestrowane w siedzibie Zespołu „Śląsk” – warsztaty poloneza, krakowiaka i trojaka, które posłużą pogłębianiu wiedzy na temat polskich tańców ludowych i narodowych oraz przybliżą specyfikę polskiego tańca ludowego, tak głęboko zakorzenionego w tradycji. Polscy odbiorcy będą mogli zobaczyć filmowe nagranie „Exodusu” 29 listopada, na facebookowym profilu Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”. Celem projektu jest promocja i ukazanie roli polskiej kultury w budowaniu światowego dziedzictwa kulturowego, zaprezentowanie jej uniwer-

rzenie w głąb samego siebie i ukazanie naszych salności. Intencją artystyczną spektaklu „Exodus” jest pokazanie zjawiska przenikania się kultur, wewnętrznych potrzeb w dążeniu do budowania łączenia odmiennych stylów wykonawczych – związków i relacji z innymi. Widowisko do muzyki sztuki tradycyjnej ze sztuką współczesną. JedWojciecha Kilara, w przestrzeni wzbogaconej elenocześnie zastosowanie w spektaklu kompilacji mentami sztuk wizualnych, łączy się w plastyczne tańca współczesnego z tańcem ludowym w zestaobrazy opowiadające o podróży człowieka przez życie. „Exodus” opowiada o zjawisku, w którym wieniu z warsztatami tańców narodowo-ludowych stanie się znakomitą formą ukazania ponadkażdy uczestnik masowej ucieczki lub podróży czasowego znaczenia tradycyjnej jest wystawiony na indywidualną próbę. kultury polskiej jako czynniTo swego rodzaju sprawdzian, który ka integrującego międzyobnaża najgłębiej ukryte tajniki Projekt „Taniec narodowe środowisko osobowości człowieka, zmusza natchniony – od folkloru taneczne i muzyczne. do podejmowania własnych Wydarzenie będzie wyborów. Wciągnięty w wir do współczesności” – premiało pozytywny dominacji masowej, każdy zentacja spektaklu baletowego wpływ na docenieradzi sobie samodziel„Exodus” jest formą nowatorskienie i podkreślenie nie. Ostateczną decyzję go podejścia do promocji kultury roli pasjonatów podejmuje według swoich polskiej. Projekt dofinansowano ze polskiego tańca zasad, kierując się intuiśrodków Ministra Kultury i Dziew Japonii. cją, emocjami, rozsądkiem. Tak oto odbywa się dzictwa Narodowego w ramach Zdjęcia do filmowesamotna wędrówka po zakaProgramu „Kultura Inspigo nagrania spektaklu markach własnej duszy, celem rująca”. realizowano na przełomie której jest znalezienie swojego sierpnia i września tego roku, miejsca wśród innych podróżników m.in. w teatrze Rozbark w Bytowędrujących po oceanie Wszechświata. miu i na Pustyni Błędowskiej. „Exodus” to W spektaklu wykorzystano efekty sztuk wizuswoiste spotkanie kultur i pokazanie innego typu alnych, podkreślające dramaturgię widowiska. tańca oraz muzyki inspirowanej dziełami zespołu „Śląsk”. Jego twórcą jest choreograf „Śląska” Inspiracją „Exodusu” były historyczne wydaMichał Zubkow, który opierając się na treściach rzenia sprzed stu lat związane z udziałem Ministra Spraw Zagranicznych Japonii i Japońskiego i emocjach zawartych w muzyce Wojciecha Kilara, ukazał świat – życie, jako podróż w poszukiwaCzerwonego Krzyża w ratowaniu polskich sierot niu szczęścia, zaspokojenia własnych pragnień w latach 1920-1922, na ogarniętej wojną domową i bliskości drugiego człowieka. Jest to także spojSyberii. Dzięki japońskiej pomocy ponad 800

polskich sierot trafiło przez porty w Tsurudze i Osace do Japonii, gdzie otrzymały wszechstronną opiekę. W 2019 roku minęła setna rocznica ustanowienia stosunków dyplomatycznych z Japonią, a w 2020 r. – rocznica przyjazdu dzieci syberyjskich do Japonii i Tsurugi. Jednak główną inspiracją była historia japońskiego konsula na Litwie (w Kownie) Chiune Sugihary, który, wielokrotnie łamiąc państwowe instrukcje, wydał ponad 4000 wiz Żydom, głównie pochodzącym z Polski. Podobnie jak polskie sieroty w Syberii, wielu z tych Żydów trafiło do Japonii przez port w Tsurudze. Pierwszy pokaz spektaklu „Exodus” w Japonii, odbył się właśnie w tym mieście, 3 listopada, w Port of Humanity Tsuruga Museum. Partnerami dofinansowanego przez polskie Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego projektu są: Port of Humanity Tsuruga Museum, Theater Xcai, Stowarzyszenie Forum Polska w Tokio, Japońska Federacja Tańca Ludowego, Japońsko-Polskie Towarzystwo Przyjaźni Miłośników Tańca Ludowego, Towarzystwo Miłośników Kultury Polskiej na Hokkaido, Polska Misja Artystyczno-Naukowa w Japonii oraz Instytut Polski w Tokio, a także Bytomski Teatr Tańca i Ruchu Rozbark. Spektakl „Exodus” powstał przy współpracy z Instytutem Adama Mickiewicza w ramach międzynarodowego programu kulturalnego POLSKA 100, realizowanego w ramach Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017–2022, sfinansowanego ze środków MKiDN. /MK/

18 [KR 07]

park śląski poleca

Filharmonia Śląska zaprasza

Dwa Kwadranse | listopad 2020

Zwiedzanie bez wychodzenia z domu

[KR 08]

Wystarczy mieć dostęp do Internetu i poprzez stronę Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, FB lub kanał na You Tube dostaniemy się nie tylko na wystawę przyrodniczą, etnograficzną czy do galerii sztuki, ale również zajrzymy do pracowni i magazynów muzealnych oraz posłuchamy koncertu muzyki klasycznej.

Dni Góreckiego online!

Filharmonia Śląska nie rezygnuje z koncertowania i nieobecną z powodu obostrzeń widownię na sali koncertowej zamienia na publiczność wirtualną. 9 koncertów w ramach 8. Międzynarodowych Dni H.M. Góreckiego będzie można zobaczyć całkowicie bezpłatnie w sieci – na Facebooku i kanale YouTube Filharmonii Śląskiej.

7.11

weszły w życie obostrzenia, które zamknęły sale koncertowe na uczestnictwo publiczności. Nie sprawiło to jednak, że tych trudnych czasach musimy się odciąć od kultury. Spragnionym muzycznych inspiracji, tęskniącym za koncertami przychodzi z pomocą Filharmonia Śląska. Dzięki transmisjom online każdy, bez wychodzenia z domu, w bezpiecznej i komfortowej przestrzeni będzie mógł uczestniczyć w tegorocznych Dniach Góreckiego. Usłyszymy szereg kompozycji Beethovena w roku obchodów jego 250. urodzin, dzieła takich kompozytorów, jak m.in. Liszt czy Haydn, zabrzmią

także prawykonania utworów: Eugeniusza Knapika, Marcela Chyrzyńskiego, Aleksandra Lasonia, Władysława Szymańskiego, Jana Wincentego Hawela oraz Piotra Pudełka. Nie zabraknie Suity in memoriam Krzysztof Penderecki, którą razem z pięcioma wybitnymi kompozytorami tworzyli internauci o okresie lockdownu. Koncerty 12, 15, 20, 22, 27 i 2 listopada oraz 4 i 6 grudnia dostępne będą bezpłatnie w internecie. Będzie je można obejrzeć wyłącznie w czasie ich trwania, warto więc zapisać sobie te daty w kalendarzu. Więcej informacji na stronie https://filharmonia-slaska.eu/dni-goreckiego-online/. /SAD/

Od kwietnia Muzeum Górnośląskie w Bytomiu prowadzi dwa programy online, które otwierają dostęp do muzealnych przestrzeni bardzo szerokiej grupie odbiorców. „Muzeum pod lupą” zaoferowało nam 7 ścieżek zwiedzania wystaw stałych. Dzięki krótkim, kilkunastominutowym filmom, możemy poznać zwierzęta śląskich lasów i mokradeł, odkryjemy zwyczaje godowe zwierząt. Dla miłośników sztuki przygotowano opowieści o pejzażach, portretach i francuski szlak poprzez Galerię Malarstwa Polskiego. Nie zabrakło również śląskiej tematyki – możemy udać się z wizytą w celach poznawczych lub sentymentalnych do tradycyjnego śląskiego domu. Wszystkie filmy mają charakter rodzinny, opowiadają historię w sposób przystępny i tłumaczone są na język migowy PJM. „Pogotowie kulturalne” to z kolei program, który miał za zadanie umożliwić dostęp do muzealnych skarbów osobom leczącym się onkologicznie i neurologicznie, czyli tym, którzy z racji długich wizyt w szpitalu nie mają chwilowo dostępu do kultury. Zrealizowano 15 filmów – w tym 5 koncertów muzyki kameralnej, które w obecnym stanie epidemiologicznym pełnią bardzo uniwersalną funkcję i stały się remedium na obecne czasy. Wszystkie filmy są dostępne na stronach projektów www.muzeum.bytom.pl/muzeumpodlupa, www.muzeum.bytom.pl/pogotowiekulturalne.

Czy staną się one standardem w pracy muzealnej? – Mamy nadzieję, że tak – mówi dyrektor Muzeum Górnośląskiego, Iwona Mohl. – Nie zrezygnujemy z oprowadzań kuratorskich i innych filmów udostępnianych online na naszych stronach. Liczymy na to, że przyciągną one do naszych ekspozycji nie tylko stałych odbiorców. Kontaktu z prawdziwym obrazem czy eksponatem nie da się wprawdzie w pełni zastąpić żadną formą pośrednią, mamy jednak nadzieję, że filmy dostępne w sieci rozbudzą Państwa zainteresowania i trafią do nas także nowi zwiedzający. /SAD/ [KR 09]

Dwa Kwadranse | listopad 2020

kalejdoskop wydaRZeń

e i k s ą l Ś # o ł y ż m Ty WARTE ZAPAMIĘTANIA

Ostatnie miesiące przyniosły cały wachlarz wydarzeń, które na stałe zapisały się w pamięci mieszkańców regionu.

PANTEON PEŁEN HISTORII

SKWER DEDYKOWANY POWSTANIOM

SYLWESTER I EUROWIZJA

LEKKOATLETYCZNY KOCIOŁ CZAROWNIC

Panteon Górnośląski powstanie w podziemiach Archikatedry Chrystusa Króla w Katowicach. Umowa pomiędzy Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Województwem Śląskim, Archidiecezją Katowicką i Miastem Katowice została zawarta w obecności premiera Mateusza Morawieckiego. Zadaniem Panteonu ma być rzetelny przekaz historyczny, obejmujący ważne osoby z historii Śląska. Wystawa będzie podzielona na cztery obszary – związane z kulturą, społeczeństwem, bohaterami i ludźmi Kościoła. Panteon Górnośląski ma zostać oddany do użytku w czerwcu 2022 roku, w stulecie powrotu Śląska do Polski.

Prawie 48 tys. osób wzięło udział w jednej z największych imprez sylwestrowych w kraju, która odbyła się na Stadionie Śląskim. Sylwestrowa Moc Przebojów zgromadziła wielkie gwiazdy muzyki i miliony widzów przed telewizorami. Za nami także finał Eurowizji Junior w Gliwicach, gdzie na dobre rozbłysła gwiazda Viki Gabor. Województwo Śląskie było jednym ze współorganizatorów wydarzenia. To promocja regionu w Europie i na świecie. Publiczność zgromadzona w hali oraz przed telewizorami mogła poznać i zobaczyć najbardziej charakterystyczne miejsca województwa, m.in. katowicką Strefę Kultury, gliwicki rynek, siedzibę Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk” w Koszęcinie czy Jezioro Żywieckie.

WSPARCIE DLA KLUBÓW 800 tys. zł trafiło do klubów sportowych z regionu w ramach „Śląskiego Programu Klub”. 73 podmioty z regionu otrzymały czeki w trakcie uroczystości na Stadionie Śląskim.

– Zależy nam na tym, by sport się rozwijał w różnych obszarach, szczególnie teraz, w tym trudnym czasie. To realne wsparcie, które pomoże opłacić trenerów, zorganizować wyjazd na obóz sportowy i zakupić niezbędny sprzęt – akcentował marszałek Jakub Chełstowski. W konkursie mogły wziąć udział kluby sportowe zarejestrowane od co najmniej dwóch lat. Wysokość dotacji dla klubów jednosekcyjnych to 10 tys. zł, a dla wielosekcyjnych 15 tys. zł.

Tegoroczne Święto Wojska Polskiego nabrało szczególnego charakteru – w Parku Śląskim oficjalnie otwarto Skwer Stulecia Powstań Śląskich. Hołd bohaterom oddał premier Mateusz Morawiecki. – Bez silnego Śląska nie byłoby silnej Polski. Wierzę, że ludzie, którzy historię Polski wtedy tworzyli, bohaterowie tamtych lat, byliby ze współczesnego Śląska i dzisiejszej Polski dumni. Obok cudu nad Wisłą, jak określamy Bitwę Warszawską 1920 roku, wydarzył się także powstańczy cud nad Rawą. Młode, nieokrzepłe ciągle polskie państwo musiało walczyć niemal na wszystkich swoich granicach o przetrwanie. Wielu wtedy wydawało się, że Polska to domek z kart, który się rozpadnie. Odwagą, bohaterstwem i hartem ducha udowodniliśmy, jak bardzo się mylili – mówił premier Mateusz Morawiecki.

Od sierpnia br. Stadion Śląski pełni rolę Narodowego Stadionu Lekkoatletycznego. Nasza kultowa arena sportowa gościła w krótkim odstępie czasu dwa prestiżowe memoriały: im. Janusza Kusocińskiego i Kamili Skolimowskiej.

Na Śląski wróciła także reprezentacja Polski – zagraliśmy towarzysko z Ukrainą i w Lidze Narodów z Holandią.

TRANSATLANTYK ZAKOTWICZYŁ NA ŚLĄSKU

Po raz pierwszy w regionie odbył się Międzynarodowy Festiwal Filmowy Transatlantyk, którego twórcą jest laureat Oscara Jan A.P. Kaczmarek. Artysta w ubiegłym roku przygotował wyjątkowe widowisko multimedialne „Rapsodia Śląska” z okazji stulecia wybuchu I Powstania Śląskiego, które przyciągnęło na Stadion Śląski tysiące osób. Pokazy festiwalowe w ramach Transatlantyku odbywały się w katowickich kinach i w Internecie. Program wypełniły premiery filmów z największych światowych festiwali, filmy krótkometrażowe, klasyka kina, a także spotkania z artystami, debaty i koncerty. Ważnym punktem tej edycji była sekcja prezentująca bogactwo artystyczne filmowców związanych ze Szkołą Filmową im. Krzysztofa Kieślowskiego Uniwersytetu Śląskiego.

park śląski poleca

Dwa Kwadranse | listopad 2020

[KR 10]

RELINING PO ŚLĄSKU

Nowoczesna sztuka

GPW Inżynieria osiągnęła perfekcję w realizowaniu prac w tzw. bezwykopowej technologii reliningu, czyli poprzez wciąganie nowych rur polietylenowych do istniejących przestarzałych wodociągów stalowych i żeliwnych. | Fot. materiały prasowe GPW

modernizacji wodociągu Jak bez konieczności prowadzenia wykopów, a przy tym w pełni ekologicznie zmodernizować aż 1260 metrów wodociągu, dostarczającego wodę dla 1,5 mln mieszkańców? Już objaśniamy!

GPW

Inżynieria Sp. z o.o. (należąca do grupy kapitałowej GPW) istnieje od dekady na rynku specjalistycznych usług budowlanych oraz remontowo-modernizacyjnych. GPW Inżynieria osiągnęła perfekcję w realizowaniu prac w tzw. bezwykopowej technologii reliningu, czyli poprzez wciąganie nowych rur polietylenowych do istniejących przestarzałych wodociągów stalowych i żeliwnych. Jednak spółka nie ogranicza się wyłącznie do jednej techniki. W swoim portfolio usług oferuje również: modernizacje i remonty wodociągów technologiami takimi jak tzw. krating, wykop otwarty czy rękaw elastyczny do uszczelnień wodociągów w miejscach, gdzie nie ma dostępu do remontowanego wodociągu.

zostaje strug, który frezuje końce rury tak, aby idealnie do siebie pasowały. Następnie pomiędzy rury wkładana jest specjalna grzałka rozgrzewająca końce rur do wysokiej temperatury. Po usunięciu grzałki rozgrzane końce rur zaciskają się razem… powodując zgrzanie obydwu rur w jedną! W kolejnym kroku nowa zespolona rura wciągana jest do istniejącego rurociągu za pomocą maszyny hydraulicznej. Proces ten wymaga niezwykłej precyzji, zwłaszcza że w ciągu dnia odbywa się od 3 do 4 zgrzewów i wciągnięć zespolonych kawałków rury. Co ważne: cały proces renowacji nie powoduje zakłóceń w ruchu drogowym, nie wpływa negatywnie na środowisko naturalne, jest gwarancją niższych kosztów i – przede wszystkim – odbywa się z zachowaniem bieżących dostaw wody dla odbiorców.

A czym jest ów relining? Pierwszy krok to tzw. zgrzewanie doczołowe, które rozpoczyna się od umieszczenia dwóch końców rury w „saniach” i przymocowaniu ich za pomocą specjalnych szczęk. W kolejnym etapie pomiędzy rury włożony

Gdzie ostatnio wykorzystano tę niezwykłą technologię? W Katowicach, bowiem w związku z przygotowaniem terenu pod budownictwo mieszkaniowe – w ramach projektu Mieszkanie+ Nowy Nikiszowiec – konieczne stało się przebudowanie

wodociągu o średnicy DN 1400, dostarczającego wodę pitną dla ok. 1,5 mln mieszkańców Zagłębia. Niestety, wcześniejsza rura była dość wiekowa, bowiem została oddana do użytku jeszcze w latach 70. ubiegłego wieku. Zastosowanie reliningu było konieczne ze względu na specyfikę przyszłej infrastruktury i ogólnie jak najmniejszą uciążliwość dla mieszkańców i środowiska. Nowy rurociąg, tym razem o średnicy DN 1200, został zaplanowany na odcinku 1260 metrów, a jego waga to aż 158 ton! W chwili przygotowywania aktualnego wydania Dwóch Kwadransów, cały wodociąg o długości 1260 m był już zbudowany i – co kluczowe – pomyślnie przeszedł próbę szczelności. Spółka czeka teraz na wyniki analizy wody. Zaraz po ich uzyskaniu nastąpi podłączenie nowych odbiorców do wodociągu. Finał realizacji inwestycji, wykonanej w tak nowoczesny sposób, został zaplanowany na koniec listopada! /SAD/

RELINING W ETAPACH:

 Budowa tzw. B-passów (wodociągów czasowych);  Budowa dwóch bloków oporowych (od ul. Szopienickiej i ul. Gospodarczej) niezbędnych dla utrzymana stabilności wodociągu DN 1400;  Rozcięcie wodociągu DN 1400 i zaślepienie go w dwóch miejscach w celu wyłączenia remontowanego wodociągu z eksploatacji;  Budowa komór nadawczych i odbiorczej;  Czyszczenie wodociągu stalowego DN 1400 (poprzez przeciąganie przez rurociąg stalowej szczotki!);  Zgrzewanie rur DN 1200 i wciąganie ich do rurociągu DN 1400.

park śląski poleca

Dwa Kwadranse | listopad 2020

21 [KR 11]

W Kolejach Śląskich jeszcze bezpieczniej! Kolejne urządzenie w walce z koronawirusem w Kolejach Śląskich! Od teraz oprócz odkażania składów między innymi za pomocą suchej pary i warstwy tytanu, pracownicy śląskiego przewoźnika używają specjalnego zamgławiacza! Koleje Śląskie od samego początku szybko i na bieżąco reagują na sytuację epidemiologiczną w kraju. Nie inaczej jest tym razem. Śląski przewoźnik zakupił właśnie specjalne, nowoczesne urządzenie, które jeszcze bardziej pomoże w walce z koronawirusem. Nowe urządzenie w Kolejach Śląskich to elektryczny zamgławiacz termiczny. Maszyna została specjalnie zaprojektowana do atomizacji mikrokropelek i wytwarzania z nich tzw. suchej mgły. Efekt jest bardzo podobny do „dymu koncertowego” stosowanego podczas różnych wydarzeń muzyczno-teatralnych. Z tą różnicą, że w Kolejach Śląskich posłuży do walki z koronawirusem. Aplikacja bezpiecznych i nowoczesnych środków chemicznych służących między innymi do dezynfekcji, dezodoryzacji

jest bardzo prosta i skuteczna. Preparat w postaci mgły daje możliwość szybkiego rozprzestrzenienia preparatów i pokrycia nimi wszystkich powierzchni w pociągach. Również tych bardzo trudno dostępnych. Takie nanoszenie preparatów powoduje też możliwie najmniejsze użycie środków chemicznych w porównaniu do innych metod.

Koleje Śląskie szybko i skutecznie reagują na sytuację epidemiologiczną Łącznie nad czystością pociągów czuwa 68 osób. Wnętrza pojazdów są czyszczone zarówno z użyciem detergentów, jak i innowacyjnego rozwiązania: suchej pary – oba te czynniki równie skutecznie zwalczają koronawirusa. Stosowane detergenty to profesjonalne środki czyszczące. Dezynfekowane

są wszelkie elementy, które mają kontakt z dużą liczbą osób – jak np. uchwyty czy wnętrza toalet. Stosowane są również innowacyjne rozwiązania, takie jak specjalna powłoka tytanowa, która zabija zarazki i bakterie. Jest trwała, a pokryte są nią elementy wyposażenia pociągów często dotykane przez pasażerów. Od samego początku pandemii Koleje Śląskie robią wszystko, by w pociągach było bezpiecznie. Kiedy tylko koronawirus zaczął rozprzestrzeniać się w kraju, niezwłocznie zostały podjęte również decyzje o automatycznym otwieraniu drzwi w składach. Oznacza to, że podczas wymiany podróżnych na stacjach nie ma konieczności naciskania przycisku otwierającego drzwi. Zostają one otwarte zdalnie przez maszynistę.

Dwa Kwadranse | listopad 2020

[KR 12]

PROGRAM „CZYSTE POWIETRZE”

Wyższe dotacje na zmianę pieców Nawet 37 tys. zł dotacji na wymianę „kopciucha” i termomodernizację domu mogą otrzymać osoby o najniższych dochodach w ramach drugiej części programu „Czyste Powietrze” 2.0. Konieczne będzie wydawane przez gminę zaświadczenie o dochodach. Za obsługę wniosku gminy mogą otrzymać nawet 100 zł refundacji. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach rozpoczął przyjmowanie wniosków.

– Program Czyste Powietrze cieszy się ogromnym zainteresowaniem. Pokazał to zarówno sukces wakacyjnego Mobilnego Biura, które z ekspertami Funduszu objeżdżało gminy naszego regionu, ale także ponad 22 tysiące złożonych od początku Programu wniosków na łączną kwotę około 342 mln zł. Jesteśmy przekonani, że uruchomienie drugiej części Programu spowoduje jeszcze większe zainteresowanie, dzięki czemu wyeliminowanych zostanie jeszcze więcej starych kopciuchów zatruwających nasze środowisko – mówi Tomasz Bednarek, prezes WFOŚiGW w Katowicach.

wieloosobowe) lub do 1960 zł (gospodarstwa jednoosobowe), mają szansę na dotację do 60 proc. poniesionych kosztów realizacji eko-inwestycji (maksymalnie 37 tys. zł). Pozostali beneficjenci „Czystego Powietrza”, z rocznym dochodem do 100 tys. zł, są uprawnieni do podstawowego poziomu dofinansowania (pierwsza część programu). To oznacza, że mogą starać się o wsparcie do 25 tys. zł przy wymianie źródła ciepła oraz montażu instalacji fotowoltaicznej (a nawet do 30 tys. zł, jeśli inwestycja obejmuje pompę ciepła oraz instalację PV). Ponadto dla wszystkich – w rozliczeniu PIT – dostępna jest ulga termomodernizacyjna (do 53 tys. zł).

Przepisy umożliwiające wsparcie uboższej części społeczeństwa w ramach programu „Czyste Powietrze” 2.0 weszły w życie na początku października. – Otwiera nam to drzwi do wzmocnionej współpracy z gminami, które są zobligowane do wydawania zaświadczeń uprawniających mniej zamożnych beneficjentów programu do podwyższonego poziomu dofinansowania. To kolejny ważny krok w walce ze smogiem, który ograniczamy, inwestując w termomodernizację polskich domów jednorodzinnych i wymianę starych, nieefektywnych źródeł ciepła oraz montaż odnawialnych

źródeł energii – mówi Michał Kurtyka, minister klimatu i środowiska. To druga część programu „Czyste Powietrze” 2.0. Żeby uzyskać podwyższone bezzwrotne dofinansowanie konieczne jest otrzymanie zaświadczenia o dochodach, wydawane przez gminę. Żądanie takiego zaświadczenia osoby zainteresowane mogą złożyć w gminie osobiście, pocztą albo przez platformę ePUAP.

O wydanie zaświadczenia należy się zwrócić do gminy zgodnie ze swoim adresem zamieszkania. – Drugą część „Czystego Powietrza” uruchamiamy, licząc na efektywną współpracę z gminami, biorącymi na siebie dodatkowe obowiązki. Dlatego też – na podstawie nowych zapisów porozumień – będziemy premiować gminy za skutecznie składane wnioski w ramach

programu. Przewidujemy refundację w wysokości do 100 zł za obsługę wniosku naszych beneficjentów – wyjaśnia Paweł Mirowski, wiceprezes NFOŚiGW. Według obowiązujących od połowy maja nowych zasad programu „Czyste Powietrze” 2.0, osoby fizyczne (właściciele lub współwłaściciele domów jednorodzinnych) o dochodach miesięcznych do 1400 zł/os. (gospodarstwa

Postaw na odnawialną energię

„Czyste Powietrze” to program z budżetem 103 mld zł na lata 2018-2029. Jego celem jest poprawa jakości powietrza oraz zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych przez wymianę źródeł ciepła i poprawę efektywności energetycznej jednorodzinnych budynków mieszkalnych. Do 16 października 2020 r. – za pośrednictwem wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej – złożono w sumie ponad 172 tys. wniosków o dofinansowanie, na łączną kwotę prawie 3,3 mld zł. /PM/

KILOWATY NA START

„50 kW na start” to program realizowany przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska w Katowicach, który polega na wsparciu przedsięwzięć z zakresu odnawialnych źródeł energii dla średnich, małych i mikroprzedsiębiorców. Można starać się o dotację na montaż mikroinstalacji fotowoltaicznych. 2 listopada ruszyła druga tura tej akcji.

--- MUSISZ TO WIEDZIEĆ -------------------------------

rzeba zaznaczyć, jest to pierwszy taki projekt w WFOŚiGW w Katowicach skierowany bezpośrednio do sektora MŚP.

– Coraz więcej osób jest zainteresowanych budową takiej mikroinstalacji fotowoltaicznej. Uznaliśmy więc, że warto więc wyjść im naprzeciw i poszerzyliśmy naszą ofertę skierowaną do mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. Dofinansowanie w formie dotacji i niskooprocentowanej pożyczki wyniesie do 100 proc. kosztów kwalifikowanych. Łącznie przeznaczyliśmy na ten cel 10 mln zł, z czego 1 mln to dotacje – wyjaśnia Tomasz Bednarek, prezes WFOŚiGW w Katowicach. Możliwe jest uzyskanie nawet 100 proc. dofinansowania kosztów kwalifikowanych, w tym w formie pożyczki

Wnioski wraz załącznikami należy składać w siedzibie Funduszu w Katowicach. Nabór wniosków będzie odbywał się w rundach. Terminy poszczególnych rund naboru przedstawiają się następująco:  pierwsza runda: 01.10.2020 r. – 30.10.2020 r.  druga runda: 02.11.2020 r. – 30.11.2020 r.  trzecia runda: 01.12.2020 r. – 31.12.2020 r. W przypadku wyczerpania alokacji w danej rundzie kolejna runda naboru nie odbędzie się. Fundusz zastrzega sobie prawo do wstrzymania naboru w trakcie rundy w przypadku wyczerpania alokacji środków przewidzianych w Programie.

Coraz więcej osób jest zainteresowanych budową takiej mikroinstalacji fotowoltaicznej. | Fot. Pixabay

w wysokości 90 proc. udzielonego dofinasowania oprocentowanej 0,95 s.r.w., lecz nie mniej niż 3 proc. w stosunku rocznym, oraz w formie dotacji do 10 proc. udzielonego dofinansowania.

Wojewódzki Fundusz Ochrony Srodowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach

Warunkiem udzielenia przez Fundusz dofinansowania w formie dotacji jest skorzystanie z dofinansowania w formie pożyczki w ramach programu. /PM/

Kwota środków w programie wynosi:  w formie dotacji: 1 000 000 zł.  w formie pożyczki: 9 000 000 zł.

Z uwagi na sytuację epidemiczną w kraju, zaleca się nadanie wniosku pocztą lub przesyłką kurierską, o terminie wpływu decyduje data dostarczenia wniosku do Funduszu.

Kontakt z Zespołem Ochrony Atmosfery:

Tel. 32/60-32-222, 32/60-32-289, 32/60-32-264, 32/60-32-258, 32/60-32-262, 32/60-32-259.

„Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska w Katowicach”

Dwa Kwadranse | listopad 2020

[KR 13]

NOWA WIZYTÓWKA WISŁY

Otwarto Centrum Edukacji Ekologicznej

Wisła – perła Beskidów – ma nową wizytówkę. To Centrum Edukacji Ekologicznej, które niedawno zostało otwarte. Miejsce, gdzie promowane będzie środowisko, powstało dzięki współpracy i dofinansowaniu władz województwa.

środek powstał przy kompleksie sportowo-rekreacyjnym na Jonidle w Dolinie Nowej Osady. Teren poddany został gruntownej modernizacji. Inwestycja ruszyła w lutym 2019 roku i pochłonęła 10 mln zł. Środki na budowę i rozwój Centrum Edukacji Ekologicznej pozyskano z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz budżetu województwa. Wiosną br., otwarto ogrody CEE. Miejsce szybko stało się atrakcją dla mieszkańców i turystów. Kwitnące kwiaty, zioła, byliny oraz krzewy są tutaj na wyciągnięcie ręki.

Atrakcja dla wszystkich

W uroczystym otwarciu Centrum Edukacji Ekologicznej wziął udział burmistrz Wisły, Tomasz Bujok.

Wojewódzki Fundusz Ochrony Srodowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach

Odpoczywać można tutaj całymi rodzinami. Jest labirynt pnączy, staw z pomostem, korty tenisowe, trasa rolkowa, plac zabaw. Niedawno otwarto ośrodek, który ma pokazywać najmłodszym, jak zadbać o środowisko. Dowiemy się tutaj m.in. jakie korzyści płyną z segregacji śmieci, co daje wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii. Miejsce dodatkowo promuje i zachęca do zdrowego stylu życia.

Ośrodek powstał przy kompleksie sportowo-rekreacyjnym na Jonidle w Dolinie Nowej Osady. Teren poddany został gruntownej modernizacji. Inwestycja ruszyła w lutym 2019 roku i pochłonęła 10 mln zł. Głównym miejscem w centrum jest sala ekspozycyjna, która przedstawia cztery pory roku. Dzięki multimedialnej aranżacji wiedza podawana jest w nowoczesnej formie. Elektroniczne prezentacje przedstawiają świat roślin i zwierząt występujący w Beskidach. – Prezentacja sali ekspozycyjnej oraz ogrodów edukacyjnych, wraz z pracownikiem CEE, w ustalonych godzinach odbywać się będzie zarówno dla grup zorganizowanych, jak i osób indywidualnych. Również podczas weekendów. Oferta wydarzeń takich jak warsztaty, spotkania tematyczne, szkolenia oraz inne okazjonalne eventy skierowana będzie do wszystkich

grup wiekowych i społecznych – informuje magistrat. Centrum Edukacji Ekologicznej powstało dzięki staraniom władz miasta Wisła, przy współpracy i dofinansowaniu z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego w ramach projektu pod nazwą „Budowa kompleksu edukacyjno-ekologicznego w Gminie Wisła”. – Dzięki tej inwestycji w Wiśle nie tylko powstało nowe miejsce edukacyjne i rekreacyjne z pięknymi ogrodami, ale swoją nową siedzibę uzyskało też Wiślańskie Stowarzyszenie Sportowe – mówi Tomasz Bujok, burmistrz Wisły. /ŁP/

„Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska w Katowicach”

24 [KR 14]

park Ĺ&#x203A;lÄ&#x2026;ski poleca

Dwa Kwadranse | listopad 2020