Industriebouw editie3 by Work4Media

Work4Media

Industrie bouw

business magazine

Vaktijdschrift over industriële gebouwen en utiliteitsbouw projecten – maart 2013

Hoppenbrouwers ‘Uitbreiden is meer dan extra ruimte bouwen’

Marco Polo

Stadskantoor

Den Haag

Venlo

Regiocentrale Zuid

OV-Terminal

Maasbracht

Breda

Het Nieuwe Koelen

SpecialiSt In koEltEchnologIE

We verdiepten ons als een van de

eerste koelspecialisten in natuurlijke koudemiddelen en energiezuinige

componenten. Inmiddels beschikken

we dan ook over een enorme expertise en ervaring. En die leert ons dat een

investering in duurzame technologie

in veel situaties lonend is. We rekenen het u graag voor!

Nijssen Koeling B.V. • Bio Science Park Einsteinweg 3 • 2333 CC Leiden • The Netherlands T +31 (0)71 521 62 14

www.nijssen.com

Industrie bouw Ontwikkelingsland Hergebruik van leegstaand vastgoed is zolangzamerhand gemeengoed geworden. De meeste zichzelf respecterende architecten, bouwers, ontwikkelaars en installateurs profileren zich met dit onvermijdelijke marktsegment nu nieuwbouw op zijn gat ligt. De aandacht richt zich vooral op de kantorenmarkt, waar 15% van alle ruimte leeg staat. Dit segment is door “ontwikkelend” Nederland de laatste twee decennia het meest overstelpt met overbodige vierkante meters. We weten allemaal dat daarbij grof is verdiend en dat de maatschappij als geheel weer voor de kosten mag opdraaien, maar zo gaat dat nu eenmaal in een ontwikkeld westers land. Ook de leegstand in het marktsegment bedrijfsgebouwen en industriebouw toont een opgaande lijn. Hier is niet zozeer een kunstmatig overaanbod ontwikkeld maar zien we eerder de concrete effecten van de economische situatie. Vooral sectoren als logistiek en automotive laten her en der grote gaten vallen, omdat bedrijven in deze categorieën neigen naar concentratie. En de verouderde terreinen hebben het sowieso moeilijk. Die moeten op de schop. De ene gemeenten maakt weloverwogen plannen om verouderde bedrijventerreinen te herstructureren (minstens 18.000 hectare is volgens de NVM in Nederland toe aan herstructurering), terwijl de andere liefst doorgaat met verdienen aan nieuwe gronduitgifte. Voor dat laatste kunnen gegronde redenen zijn, maar we mogen van de lagere overheden zo langzamerhand wel verwachten – nee, eisen – dat ze eerst bekijken of er buiten nieuwbouw geen andere weg te bewandelen is. Ondertussen broeit er van alles. De leegstand is ontdekt door allerlei marktpartijen. Je kunt nu zelfs geld verdienen met het aangeven van leegstaande panden: €100 per object, voorzover nog niet aangebracht door anderen (wie controleert dat eigenlijk?). Gewoon een app installeren en met je telefoon een foto maken en wat gegevens bijkloppen: kassa. Dit zijn prima initiatieven om de leegstand gedetailleerd in beeld te krijgen. Het blijkt bijvoorbeeld dat er wel een zekere vraag is naar kleine metrages. Vraag en aanbod kunnen zo scherper op elkaar afgestemd worden. Op constructief gebied is ook vanalles gaande. Een belangrijk deel van de leegstaande gebouwen is niet geschikt voor herbestemming, omdat de constructie en/of de indeling dit in de weg staan. Nu is het Rotterdamse ingenieursbureau IMd bezig met onderzoek naar het ‘donor-skelet’: dit moet een een methode worden om draagconstructies van bestaande gebouwen zo uit elkaar te halen dat er onderdelen ontstaan die in andere gebouwen zijn te gebruiken. Hulde, prima idee! Dat is nu alleen geen optie, omdat de hoge arbeidskosten hergebruik duurder maken dan nieuwbouw. Dat verandert pas als we de milieukosten mee gaan rekenen. Maar dat doen we niet, want zo gaat dat in een ontwikkeld westers land. Uiteindelijk zal de maatschappij toch weer voor de kosten opdraaien. Tjerk van Duinen

Work4Media - ISSN: 2356-8978

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opname of enig andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Hoewel dit vaktijdschrift zorgvuldig en naar beste weten wordt samengesteld, kan de uitgever niet instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. uitgever en auteurs aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zij n op de in dit vaktijdschrift gegeven informatie.

Editie: maart 2013 Vakblad IndustrieBouw is een bouwtechnisch vakblad waarin de nadruk ligt op project beschrijvingen van bouwwerken voor industrie, utiliteit, logistiek en voor de agrarische sector. Artikelen richten zich op materialisering en d etaillering van gebouwen, innovatieve bouwmaterialen, kostenbesparende oplossingen en manieren om het bouwproces in te richten.

Colofon Verschijnt 8x per jaar

Work4Media

business magazines Uitgever Work4Media Postbus 215 2990 AE Barendrecht Tel.nr. +31-(0)85 111 7890 Faxnr. +31-(0)85 111 7891

Hoofdredacteur Tjerk van Duinen - Inhoud.cc redactie@industrie-bouw.eu

Redactiemedewerkers Martijn van den Bouwhuijsen Patricia van Beek Sjoerd Meuleman Margot Visser Ries van Wendel de Joode Melissa van der Beek

Bladmanagement / advertentieverkoop Cock Penning cpenning@work4media.nl Hans Vonk: Media-adviseur E-mail: hvonk@work4media.nl

Backoffice Petra Schaap pfschaap@work4media.nl

Vormgeving en grafische begeleiding Linkt, Rotterdam Tel.nr. +31-(0)10-737 0883 info@linktmedia.nl Peter van der Horst Michel van Kleeff

IndustrieBouw • maart 2013 • 3

Inhoud 6

Haaksbergen

Venlo

Udenhout

Rotterdam Botlek

Rotterdam: Vakwerk

Utrecht, De Meern

Almere

De bouw van een tank cleaning is specialistisch werk. Aannemer De Vries en Verburg is bekend met deze tak van sport. Zij bouwt een nieuwe cleaningfaciliteit voor NTC Tankcleaning in Pernis.

Borssele

Apeldoorn

Enschede

Maarssen

Tholen

Op bedrijventerrein Stepelerveld in Haaksbergen verrijst het nieuwe pand van Unipro. Dit CO2-neutrale gebouw laat zien dat industrie en duurzaamheid goed samengaan.

Venlo gaat de boeken in als de eerste regio ter wereld die de principes van cradle-to-cradle in praktijk brengt. Het gebouw geldt als aanjager voor de opwaardering en verduurzaming van Maaswaard.

Sinds december 2012 heeft Hoppenbrouwers Elektro techniek uit Udenhout er 3000 m2 meter aan bedrijfsen kantoorruimte bij.

In Apeldoorn-Zuid heeft aannemer Aan de Stegge Twello een nieuw bedrijfsgebouw opgeleverd. De totale oppervlakte van het gebouw, dat Aan de Stegge Twello zelf ontwikkelde, bedraagt 1350 m2.

Ter vervanging van de oude sporthal en het voormalige zwembad is in Maarssenbroek een nieuw multifunctioneel complex verrezen.

IndustrieBouw • maart 2013 • 4

Tegen de achtergrond van voortrazend verkeer op de A16 staan Henk en Simon van Sorba Projects in een gondel. Ze monteren de gevelpanelen van de nieuwe parkeergarage.

Omwille van groei besloot chemieconcern BASF tot nieuwbouw van een logistiek centrum op bedrijventerrein Strijkviertel in het Utrechtse De Meern.

Op bedrijventerrein Lagekant staat het splinternieuwe onderkomen van Lexro. Voor deze leverancier in non-food producten voor supermarkten bouwde Aan de Stegge Twello een passend bedrijfsgebouw.

In het Zeeuwse Borssele, op de raffinaderij van Zeeland Refinery, werken meerdere Zeeuwse bedrijven aan de uitbreiding van de capaciteit van de hoogspanningsvoorziening.

Bouwbedrijf Goossen Te Pas Bouw uit Enschede rondt momenteel The Gallery af. Naar verwachting zal het gebouw in maart dit jaar kunnen worden opgeleverd.

Het Zeeuwse aannemings bedrijf Fraanje BV bouwt momenteel de Bandenmarkt in Tholen, een centrum voor distributie en herstel van hoofdzakelijk afgeschreven vliegtuigbanden.

Industrie bouw 52

Maasbracht

Hoofddorp

Andijk

Mierlo

In opdracht van Rijkswaterstaat realiseerde bouwbedrijf BESIX Nederland de Maasbrachtse Regiocentrale Zuid.

Op Park 20|20 in Hoofddorp staan de principes van cradleto-cradle centraal.

J.J. de Vries bouwt een nieuw Andijks centrum voor zui vering tot drinkwater.

Stijgende vraag naar producten noopte producent van natuurlijke kleuren toeslagstoffen GNT tot nieuwe huisvesting.

Breda

Leeuwarden

Groningen

Den Haag

Nieuws

Het station van Breda staat voor een stevige opgave: tussen nu en 2020 zal het aantal treinreizigers toenemen van 27.000 naar 57.000 per dag.

Projectengineering H. Caste lein ontwierp de constructies voor de brandweerkazerne.

Friso Bouw uit Groningen bouwde het European Research Institute on the Biology of Ageing (Eriba).

In het Haagse stadsdeel Yperburg verrijzen 103 appartementen, een parkeergarage, een basisschool met gymzaal en commerciële activiteiten.

Abonnementen Abonnementsprijs 8 nummers € 39,00 Los nummer € 8,50 Proefabonnement 4 nummers € 16,50 (prijzen zijn exclusief btw) ING 6772647 t.n.v. Work4Media o.v.v. Industrie-Bouw

Opgave abonnementen Tel.nr. +31-(0)85 111 7890 (tussen 09:00 uur en 12:30 uur) Faxnr. +31-(0)85 111 7891 E-Mail: admin@work4media.nl

Opzeggingen abonnement Annuleringen abonnement schriftelijk en uitsluitend drie maanden voor afloop abonnementsperiode. Het abonnementsgeld dient bij vooruitbetaling te worden voldaan. Zie www.work4media.nl/ algemenevoorwaarden

Doelgroep Directies en management van opdrachtgevende bedrijven vanuit de industriebouw, betrokken ministeries en rijksdiensten, provinciale, gemeentelijke en andere betrokken overheden, architectenbureaus, advies- en ingenieursbureaus, aannemers en toeleveranciers.

IndustrieBouw • maart 2013 • 5

Nieuwbouwlocatie • Haaksbergen

Tekst: Patricia van Beek

Op bedrijventerrein Stepelerveld in Haaksbergen verrijst het nieuwe pand van Unipro. Met zijn organische vormen fraai ingebed in het Twentse landschap laat dit CO2-neutrale gebouw zien dat industrie en duurzaamheid goed samengaan.

Unipro, onderdeel van de Duitse Uzin Utz Groep, levert producten voor het leggen, onderhouden en renoveren van alle soorten vloerbedekking, parket, tegels en natuursteen. Het productenaanbod varieert van tegellijmen tot kunsthars vloeren en coatings. ‘Geheel tegen de conjunctuur in maken we een aanhoudende groei door’, vertelt directeur Frank ter Beke. ‘In 2011 besloten we ons huidige huurpand te verruilen voor een nieuwbouwlocatie met meer ruimte. Gezien de aard van onze producten was dat niet eenvoudig. Bovendien wilden

IndustrieBouw • maart 2013 • 6

we niet weg uit Haaksbergen. Dankzij de fantastische samenwerking met de gemeente is dit gelukt, op het splinternieuwe bedrijventerrein Stepelerveld.’

Eén geheel De totale grondoppervlakte van de nieuwbouwlocatie is 12.700 vierkante meter. Daarop bouwt Unipro een fabriekshal van 5.500 vierkante meter en een kantoor/laboratorium van 2.300 vierkante meter. ‘Het kantoor en de fabriek vormen één geheel’, zegt Ter Beke, die zijn medewerkers als één familie ziet.

Unipro bouwt groenste fabriek van Nederland De nieuwbouw op het splinternieuwe bedrijventerrein Stepelerveld

Opdrachtgever Unipro, Haaksbergen Architect Te Kiefte Architecten, Borne Bouwprogramma Nieuwbouw kantoorpand (2300 m2) en fabriekshal (5500 m2) Bouwperiode Juni 2012 – medio 2013

Uitvoering Aannemersbedrijf Niehof BV, Lattrop (hoofdaannemer) Winkels Installatietechniek, E nschede (gebouwgebonden en procesinstallaties) De Groot Vroomshoop, Vroomshoop (houten en staalconstructies) Bos Dakbedekkingen, Haaksbergen (dakbedekking) Ter Huurne Staalbouw, Haaksbergen (gevels en kozijnen)

Advies BBD Bouwmanagement, Oldenzaal (bouwdirectie) Lucassen Bouwconstructies, Hengelo (constructies)

IndustrieBouw • maart 2013 • 7

Gelamineerd hout, een duurzame bron van inspiratie

Alle ruimte voor de beste oplossing Voordelen van bouwen met gelamineerde houtconstructies • relatief laag eigengewicht

• goede constructieve eigenschappen

• brandveilig

• duurzaam

• resistent tegen chemische en agressieve milieus

• grote ontwerpvrijheid

• goede bouwfysische eigenschappen

• natuurlijk en mooi om te zien!

T +31 (0)546 666 333

Gelijmde houtconstructies is onderdeel van De Groot Vroomshoop Groep

www.degrootvroomshoop.nl

Haaksbergen • Nieuwbouwlocatie

Het kantoor en de fabriek vormen één geheel

Hij vervolgt: ‘Wij willen dat onze mensen zich prettig voelen in het gebouw. Daarom hebben we ook veel aandacht besteed aan ruimte, daglicht en goede klimatologische omstandigheden.’ De fabriekshal bestaat uit drie delen. Het eerste deel, met onder meer een groot tankhuis, is bestemd voor de ontvangst van goederen en grondstoffen. In het tweede deel vindt de productie plaats en het derde deel is ingericht als magazijn / expeditieruimte. Het kantoor bestaat voor één derde deel uit laboratorium. De rest biedt ruimte aan een showroom, het bedrijfsrestaurant, demonstratieruimtes en kantoren.

Glazen puien en raamwerken rondom dragen bij aan het open, transparante karakter van het pand

Duurzaam ontwerp Kenmerkend voor het ontwerp zijn de ronde, organische vormen. Glazen puien en raamwerken rondom dragen bij aan het open, transparante karakter van het pand. Schuine daklijnen zorgen voor een dynamisch gevelbeeld en optimale daglichttoetreding. Ter Beke: ‘In het ontwerp zijn duurzame materialen meegenomen zoals FSC-hout en gerecycled beton. Op het gebouw komt een sedumdak met

Unipro laat zien dat industrie en duurzaamheid goed samengaan

S TA A L B O U W TER HUURNE

Het adres voor: * Aluminium gevelconstructies * Stalen gevelconstructies * Staalconstructies

Nijverheidsstraat 3 Haaksbergen Tel. 053-5727475 www.staalbouw-ter-huurne.nl

IndustrieBouw • maart 2013 • 9

Tekst: Sjoerd Meuleman

Unipro

gecombineerd vakwerk De Groot Vroomshoop

Productiecentra met houten constructies komen niet zo heel veel voor

De Groot Vroomshoop construeerde voor vloerlijmfabrikant Unipro een zelf ontwikkeld houten staalskelet voor een nieuwe productiehal met bijpassend kantoor. Het bedrijf toont hiermee aan veel meer te kunnen dan alleen hoogwaardige verlijming van houtconstructies.

Het aan VolkerWessels gelieerde De Groot Vroomshoop BV staat hoofdzakelijk bekend om haar kundige verlijming van houtconstructies. Met een totale jaarlijkse omzet van circa 60 miljoen euro behoort het bedrijf bovendien tot de grotere spelers van de binnenlandse markt. Iets minder bekend is de onderneming als totaalbouwer van utiliteitsprojecten, zoals in dit geval Unipro in Haaksbergen. Staal en hout blijken hier te zijn samengevoegd tot een indrukwekkend geheel. Bedrijfsleider Johan Paul Borreman: ‘Unipro was voor ons een prachtige opdracht, omdat staal en hout zijn samengevloeid tot één onlosmakend bouwwerk. Vaak zie je dat beide disciplines apart worden uitbesteed omwille van prijs. Unipro liet gelukkig zien ook te willen kijken naar bijvoorbeeld de voordelen van een integrale aanpak. En ik denk terecht, want het is gewoon een heel mooi en overigens scherp geprijsd gebouw geworden.’

Bundeling Het productiecentrum is opgebouwd uit een mix van stalen en gelamineerde houten kolommen met dakdragende onderdelen van eveneens verlijmde liggers. Binnen is gekozen voor vurenhout, de kolommen buiten zijn wegens weersinvloeden vervaardigd van het duurzamere Inlands Lariks. Al het hout is afgewerkt met twee lagen fabrieksmatig aangebracht Drywood Woodstain beits. Stalen onderdelen zijn thermisch verzinkt met een extra coating ter plaatse van zichtdelen. Borreman was als gezegd content met de bundeling, allereerst natuurlijk, omdat die de opdracht vergrootte. Maar evenzeer meent hij dat projecten als deze zich niet goed laten splitsen. ‘Hout en staal liggen echt heel dicht bij elkaar. Wanneer er wordt gesplitst krijg je veelal afstemproblemen, met als gevolg dat risico’s en verantwoordelijkheden als hete aardappelen worden doorgegeven. Daar schiet niemand iets mee op, en de opdrachtgever al helemaal niet.’

Prefab Alle houten onderdelen voor Unipro komen uit de eigen fabriek en zijn vervaardigd tot lengten van één stuk. Dit betekende onder meer liggers van twintig meter die met groot transport werden aangevoerd tot op de bouwplaats. Elk boorgat, sleuf of andere montagevoorziening werd fabrieksmatig aangebracht, ondersteund en begeleid door driedimensionaal tekenwerk. Hierdoor kon het werk op de bouw beperkt blijven tot louter aandraaien van moeren op bouten. Mooi is vooral de rond gebogen kap die aan alle zijden door de gevels heen steekt. Borreman toont waardering voor de architect, vooral omdat die ‘de combinatie hout/staal een kans wilde geven’. ‘Productiecentra met houten constructies komen niet zo heel veel voor. Als een architect om esthetische en ook duurzame redenen hier toch voor kiest, valt dat alleen maar te prijzen.’

IndustrieBouw • maart 2013 • 10

3D-tekening van de gebouwconstructie

Haaksbergen • Nieuwbouwlocatie

waterzuivering. Binnen komt LED- en T5verlichting met aanwezigheidsdetectoren. Een WKO-installatie en pelletkachels dragen bij aan de CO2-neutraliteit van het gebouw. Al deze toepassingen hebben ertoe geleid dat dit de groenste fabriek van Nederland is, met een voorlopige GPR-waarde van 8,57.’

Groendak De onderaannemers die meewerken aan de bouw van het nieuwe pand van Unipro in Haaksbergen komen allemaal uit de omgeving. Simpelweg, omdat deze de voorkeur hebben van het bedrijf in lijmen en kunstharsvloeren. Een andere eis van Unipro is dat het gebouw milieuvriendelijk en zelfs CO2-neutraal is. Het groendak waar ‘plaatsgenoot’ Bos Dakbedekkingen in januari mee gestart is, is hierbij de juiste keuze. Op dit moment legt het bedrijf de eerste laag van het dak: een dampremmende laag om het pand tijdelijk waterdicht te maken.

Mos-sedum vegetatiedak

Letterlijk en figuurlijk de groenste fabriek van Nederland

De heer Bos van Bos Dakbedekkingen geeft aan dat een groendak vele voordelen heeft. ‘De daken zijn warmte- en geluidsisolerend. Op warme dagen koelt een Groendak de onderliggende ruimtes. Daarnaast verlengt een vegetatiedak de levensduur van de dakbedekking, bindt fijnstof, werkt als waterbuffer en draagt bij aan een gezonder leefklimaat.’

IndustrieBouw • maart 2013 • 11

De hoofdconstructies van kantoor en hal zijn grotendeels van hout

Wij helpen Unipro met duurzaamheid Winkels Techniek excelleert op drie kernterreinen: ICT, Elektrotechniek en Werktuigbouwkunde. Dit zijn de drie pijlers waarop ons uitdagende vak Installatietechniek is gebaseerd. Bij Unipro verzorgt Winkels Techniek de energiezuinige technische installatie, van verwarming en verlichting tot de complete inrichting van de productieruimte, waarmee dit één van de meest duurzame panden van Nederland wordt.

Postbus 6179 • 7503 GD Enschede 053 - 461 71 81 • info@winkelstechniek.nl www.winkelstechniek.nl

IndustrieBouw • maart 2013 • 12

Haaksbergen • Nieuwbouwlocatie Houten hoofdconstructies De bouw ging in juni 2012 van start en wordt uitgevoerd in een bouwteam. ‘Wij zijn gebaat bij een proactieve aanpak’, aldus Ter Beke, ‘waarbij we met elkaar toewerken naar een gemeenschappelijk doel.’ Bijzonder aan de bouwwijze is dat de hoofdconstructies van het kantoor en de hal grotendeels van hout zijn. De ondersteunende constructies zijn uitgevoerd in staal. Verder zijn de gebouwen vrij traditioneel gebouwd. Zo is het kantoor gefundeerd op traditionele balkenvloeren en in de hal zijn betonnen poeren gestort. De schil van het kantoor bestaat uit panelen van metselwerk. Op de hal worden deze panelen afgewisseld met profielplaten. Ter Beke: ‘Inmiddels hebben we het dak zo goed als wind- en waterdicht en is de afbouw gestart. De oplevering vindt naar verwachting na de bouwvak plaats. In oktober willen we gaan verhuizen.’

De buren van Stepelerveld houden de bouw nauwlettend in de gaten

Een-bewezen, Een-bewezen,beste, beste,bouwer bouwervoor voor nieuwbouw-verbouw en onderhoud

nieuwbouw-verbouw en onderhoud

In woning-, utiliteits- en agrarische bouw

DISSEROLTWEG 52 • 7635 LATTROP DISSEROLTWEG 52 •NG LATTROP TEL. - 554 922 • FAX. 0541 - 229 455 TEL.0541 0541 - 554 922 • FAX. 0541 - 229 455 E-mail: • Internet: www.niehofbv.nl E-mail: info@niehofbv.nl niehof@niehofbv.nl • Internet: www.niehofbv.nl

Tolstraat 26h 7482 DB Haaksbergen Postbus 104 7480 AC Haaksbergen Telefoon : 053 - 436 60 77 Fax : 053 - 436 60 76 www.bosdakbedekkingen.nl

B.V. s

IndustrieBouw • maart 2013 • 13

Stadskantoor • Venlo

Venlo gaat de boeken in als de eerste regio ter wereld die de principes van cradle-to-cradle in praktijk brengt. Symboliserend voor deze ambitie is het in aanbouw zijnde nieuwe stadskantoor met een grote groene gevel. Met een oppervlakte van ruim 2000 vierkante meter is dit de grootste klimaatgevel in Europa.

Venlo pioniert in

cradle-to-cradle Opdrachtgever Gemeente Venlo

Adviseur installaties Royal HaskoningDHV, Nijmegen

E-installaties TES, Tilburg

Ontwerp Kraaijvanger, Rotterdam

Aannemer Laudy Bouw & Ontwikkeling / Ballast Nedam, Sittard

Bouwprogramma Nieuwbouw stadskantoor: 13.500 m2

Adviseur constructies WSM, Weert

IndustrieBouw • maart 2013 • 14

W-installaties ENVO, Eindhoven

Bouwperiode december 2012 – eind 2014 Bouwsom € 34 miljoen

Tijd- en plaatsonafhankelijk werken in een ‘living machine’

In 2005 besloot de gemeente Venlo tot de realisatie van een nieuw stadskantoor. Het gebouw geldt als aanjager voor de opwaardering en verduurzaming van Maaswaard, het stadsdeel aan de rand van het centrum. ‘Het nieuwe stadskantoor staat in het teken van excellente dienstverlening en een gezonde, prettige werkomgeving ‘, vertelt projectmanager Michel Weijers van het ontwikkelbedrijf van de gemeente Venlo. ‘Het nieuwe werken en cradle-to-cradle, een duurzaamheidsconcept gebaseerd op het hergebruik van grondstoffen en het gebruikmaken van hernieuwbare energie, lopen hier als rode draad doorheen. ‘

Expeditie Venlo Het stadskantoor heeft een hoogte van bijna 50 meter en een oppervlakte van circa 13.500 vierkante meter. Op de begane grond komen onder meer de publiekshal, de stadswinkel en het infocentrum, op de eerste verdieping komt het vergadercentrum. De tweede tot en met de tiende verdieping bieden ruimte aan

de kantoren en het bedrijfsrestaurant. Weijers: ‘In ons nieuwe pand gaan we tijden plaatsonafhankelijk werken. Dit heeft een behoorlijke impact op onze organisatie. Zowel fysiek als mentaal. Niet alleen moeten de werkplekken en netwerken op het nieuwe werken ingericht zijn, ook onze mindset moet veranderen. Onder het motto ‘Expeditie Venlo’ loopt op dit moment een ‘mentaal spoor’ en gaan we, begeleid door Veldhoen + Company, deze uitdaging aan. ‘

Living machine Gemeente Venlo selecteerde Kraaijvanger op basis van een visieselectie voor het ontwerp van het nieuwe stadskantoor. Dit Rotterdamse architectenbureau onderscheidde zich van de andere inschrijvers door verder te kijken dan duurzaamheid. Weijers: ‘Vanuit de cradle-to-cradle gedachte ziet Kraaijvanger het stadskantoor als ‘living machine’: een gebouw dat de luchtkwaliteit verbetert, energie opwekt en regenwater hergebruikt. Een andere onderschei-

Alle cradle-to-cradlemaatregelen in één oogopslag

IndustrieBouw • maart 2013 • 15

Stadskantoor • Venlo

Engineeren, installeren en optimaliseren Terwijl de ruwbouw van stadskantoor Venlo in volle gang is, wordt hard gewerkt aan de engineering van de installaties. De elektrotechnische installaties zijn in handen van TES Installatietechniek Tilburg BV. Het werk loopt uiteen van de verlichting tot de brandbeveiliging en toegangscontrole, inclusief data-installaties en zonnepanelen. ‘Wij nemen het gehele traject uit handen’, aldus projectleider Patrick van Amelsfoort. ‘Van het teken- en rekenwerk tot de uitvoering en het aanbrengen van verbeteringen. Gemeente Venlo verwacht van alle betrokkenen dat zij actief meedenken in het optimaliseren van het gebouw.’

Cradle-to-cradle Op de vraag wat de grootste uitdaging in dit project is, antwoordt Van Amelsfoort: ‘Het ten uitvoer brengen van de cradleto-cradle gedachte. Net als alle andere betrokken partijen staan wij hier heel welwillend tegenover, maar het is een relatief nieuw concept. Binnen onze organisatie zorgt onze KAM-manager voor de interne begeleiding op dit gebied. Ik ben ervan overtuigd dat cradle-to-cradle de toekomst heeft en ben dan ook erg blij dat we bij dit vooruitstrevende project betrokken zijn. Het stadskantoor vormt een prachtige referentie.’ TES Installatietechniek Tilburg is een elektrotechnisch installateur met ruime ervaring in het engineeren, installeren en onderhouden van uiteenlopende elektrotechnische installaties. ‘Wij zijn voornamelijk actief in de utiliteitsbouw’, vertelt bedrijfsleider Patrick van Amelsfoort. ‘We voeren veel opdrachten uit voor de overheid en zorg, maar werken onder meer ook voor het kantoor- en bedrijfsleven, hotels en sportinstellingen.’

IndustrieBouw • maart 2013 • 16

dende factor van Kraaijvanger is de wijze waarop zij in het ontwerpproces staan. In plaats van kant-en-klare tekeningen te maken, leveren zij de bouwstenen aan waarmee we gezamenlijk tot het ideale ontwerp komen. Dit in nauwe samenwerking met de andere disciplines in het ontwerpteam, die we gezamenlijk met de architect geselecteerd hebben. ‘

Groene long Kenmerkend voor het cradle-to-cradle ontwerp is de klimaatgevel aan de noordzijde, die als grote groene long de lucht uit de omgeving zuivert. Aan de zuidzijde bevindt zich een technologische gevel van gerecycled aluminium, met pv-cellen en triple glas. ‘Cradle-tocradle komt overal in het gebouw terug’, aldus Weijers. ‘Van de parkeergarage, waar de lucht wordt voorverwarmd of juist gekoeld, tot aan het dak. Bovenop het gebouw komt een kas, die extra zuurstof en vocht aan de lucht in het kantoor toevoegt en warmte levert voor het hele gebouw. Vides in het gebouw

zorgen ervoor dat de lucht, aangezogen door een zonneschoorsteen op het dak, door het stadskantoor optimaal en natuurlijk door het gebouw kan stromen. Ook maken we gebruik van herbruikbaar beton en recyclebare materialen voor het meubilair. ‘ Na de oplevering in 2014 worden de energieprestaties van het gebouw realtime gemeten en inzichtelijk gemaakt. Weijers, nieuwsgierig naar deze prestaties, geeft aan dat de gemeente zich hier bewust kwetsbaar in opstelt: ‘Zo leveren we een tastbaar bewijs dat duurzaamheid werkt. ‘

Avondimpressie

Tekst: Patricia van Beek

Udenhout • Hoppenbrouwers Elektrotechniek BV

‘Uitbreiden is meer dan extra

ruimte bouwen’

Sinds december 2012 heeft Hoppenbrouwers Elektrotechniek uit Udenhout er 3000 vierkante meter aan bedrijfsen kantoorruimte bij. De uitbreiding van het Brabantse bedrijf is het resultaat van een intensief en weloverwogen proces van ontwerpen en realiseren.

Links de nieuwbouw: een donkergrijs vierkant blok met glazen puien; een koppelstuk maakt de verbinding met de bestaande bebouwing

Hoppenbrouwers Elektrotechniek is van oudsher een begrip in Udenhout. Het bedrijf begon in 1918 als eenvoudig winkeltje en groeide in bijna honderd jaar uit tot wat het nu is: een modern installatiebedrijf, toonaangevend in Brabant en een belangrijke werkgever in de regio. Algemeen directeur Henny de Haas: ‘We leveren complete elektrotechnische installaties voor de industriële automatisering en de utiliteit- en woningbouw. Ook zijn we gespecialiseerd in datanetwerken, beveiliging, inspectie en onder-

houd, duurzame energie en service. Onze filosofie? Tevreden medewerkers zorgen voor tevreden klanten. Onze mensen zijn dus heel belangrijk voor ons.’

Uitgebreide planfase Aanhoudende groei was de directe aanleiding voor de uitbreiding van het pand. ‘We zijn al zo’n tien jaar bezig om onze beschikbare ruimte aan te passen aan de toename in werk en werknemers’, vertelt De Haas. ‘In 2008 zijn we gaan nadenken over het nieuw bouwen van extra ruimte.

Creatieve, inspirerende omgeving in toekomstbestendig en CO2-neutraal gebouw

Maatwerk in staalwerk Theo Mallens Constructiebedrijf uit Helvoirt leverde het complete staalwerk voor de uitbreiding van Hoppenbrouwers Elektrotechniek. Roel van Marion is werkvoorbereider bij het constructiebedrijf en vanaf het begin betrokken bij de uitbreiding van Hoppenbrouwers Elektrotechniek. ‘Voor het nieuwe gedeelte van het bedrijfspand hebben we al het staalwerk getekend, geleverd en gemonteerd. Na een stuk engineering en overleg met diverse betrokken partijen hebben we per verdieping de met beton gevulde kolommen en de daarop liggende vloerconstructie gemonteerd. Ook de geveldragers, trappen, loopbruggen, balustrades en leuningen hebben we getekend, geproduceerd en gemonteerd.’

vervolgt Van Marion. ‘In combinatie met de veelzijdigheid van de opdracht en de lean-uitvoering, maakt dit project interessant.’ Het vernieuwde bedrijfspand van Hoppenbrouwers Elektrotechniek is inmiddels opgeleverd. Momenteel is Mallens Constructies bezig met de montage van de haspelloods achter het pand.

Een bijzonder element in het gebouw zijn de glazen lamellen van beeldend kunstenaar Ellen Brouwer. Mallens Constructies maakte de profielen voor deze lamellen. Van Marion: ‘In nauwe samenwerking met Ellen Brouwer zijn we op zoek gegaan naar de juiste opzet. Samen met Hoppenbrouwers

Het bedrijf is gespecialiseerd in de productie en montage van staalconstructies voor onder meer bedrijfsgebouwen, industriehallen, woningen, sporthallen en stallen. Daarnaast maakt Theo Mallens Constructiebedrijf trappen, bordessen, balkonhekken en kunstwerken.

Elektrotechniek, de glaszetter en het coatingbedrijf hebben we hiervan eerst een proefstuk gemaakt. Dit hebben we met elkaar geoptimaliseerd tot het uiteindelijke resultaat.’

Uniek en veelzijdig ‘Zo’n kunstwerk maak je niet elke dag’,

IndustrieBouw • maart 2013 • 17

Opdrachtgever Hoppenbrouwers Elektrotechniek BV, Udenhout Ontwerp Van Oers Weijers Architecten, Tilburg Aannemer Heerkens van Bavel Bouw BV, Tilburg Uitvoering Sebregts Installatietechniek BV, Tilburg (W-installaties) Hoppenbrouwers Elektrotechniek, Udenhout (E-installaties) W. Ketelaars Bestratingen en Groenvoorzieningen BV, Moergestel (terrein)

De koppeling is voorzien van glazen lamellen met symboliek: mensen en raderen, verbinden en dynamiek tegen een transparante achtergrond

Bouwprogramma uitbreiding kantoor- en bedrijfsruimte

Metaalconstructie Theo Mallens Constructies, Helvoirt

Bruto vloeroppervlakte 5400 m2

Liftinstallatie Schindler Liften, Den Haag

Bouwperiode mei 2012 – december 2012

Vloerbedekking Ben de Graaff, Sprang Capelle

Bouwsom € 2,5 miljoen Totale investering ca. € 5 miljoen

Receptie

E-Installatie Hoppenbrouwers Elektrotechniek, Udenhout

Na een lang en intensief proces was in 2011 het uitbreidingsplan gereed.’ Deze omvat een aanbouw die gekoppeld en geïntegreerd is met het bestaande pand van Hoppenbrouwers Elektrotechniek. Het totale gebouw omvat zo’n 5400 m2 vloeroppervlakte.

Medewerkerstevredenheid ‘Bij uitbreiding gaat het niet alleen om het realiseren van extra vierkante meters’, benadrukt De Haas. ‘In lijn met onze filosofie draagt de uitbreiding bij aan medewerkerstevredenheid. Het vernieuwde gebouw is een creatieve, inspirerende omgeving waar medewerkers zelfstandig en samen werken aan oplossingen voor de klant. De ruime opzet, openheid en transparantie zorgen voor vanzelfsprekende verbindingen tussen de mensen in het pand.’ Gedurende het ontwikkelproces is de uitbreiding ook bekeken vanuit de visie en behoeften van de architect, makelaar en de omgeving. De Haas: ‘Om het gebouw toekomstbestendig te maken en te houden, is gekozen voor een flexibele opzet en indeling. Een tuin van negenhonderd vierkante meter zorgt voor een goede inpassing in de groene omgeving.’

Milieubewust Tijdens het ontwerpproces voegde De Haas nog één uitgangspunt toe: de nieuwbouw moest CO2-neutraal zijn. Dankzij diverse maatregelen, waaronder tripleglas, een klimaatsysteem met CO2-regeling en zes laadstations voor elektrische auto’s, is de nieuwbouw

IndustrieBouw • maart 2013 • 18

Udenhout • Hoppenbrouwers Elektrotechniek BV

Ontmoetingsplek

gecertificeerd volgens de normen van GPR Gebouw. De Haas: ‘Met een geavanceerd energiemonitoringsysteem houden we in de gaten wat het energieverbruik is van de verschillende installaties en onderdelen. Op basis daarvan voeren we aanpassingen door, die al tot flinke besparingen hebben geleid.’

Eén geheel

Het ontwerp van de nieuwbouw is afkomstig van Van Oers Weijers Architecten. Het Tilburgse architectenbureau ontwierp tevens de koppeling met het bestaande pand en zorgde ervoor dat beide delen één geheel vormen. De Haas: ‘Het nieuwe gebouw laat zich het beste omschrijven als een vierkant blok met glazen puien. Het bestaande gedeelte is lichtgrijs, het nieuwe gedeelte donkergrijs. Om de hoeveelheid binnenkomende warmte te beperken, is een deel van de ramen gehalveerd met panelen.’ Opvallend aan het ontwerp is dat de werkplaats aan de voorzijde van het gebouw is gesitueerd. ‘Techniek is heel belangrijk voor ons bedrijf’, aldus De Haas. ‘Dat laten we graag aan onze klanten zien.’

Mensen verbinden

Het interieur – met open kantoortuin, transparante spreekkamers en strategisch geplaatste overlegruimtes – stimuleert flexibel werken en spontane ontmoeting. Daar waar het bestaande en nieuwe deel gekoppeld zijn, bevindt zich een netwerkplein voor kantoormedewerkers, monteurs en klanten. Hier zijn onder andere een terras, gezellige hoekjes en open verbindingen zoals een brug en een open trap. De Haas: ‘Ter plaatse van de koppeling zijn de lamellen vervangen door een kunstwerk van glas. Dit creatie-

ve werk van beeldend kunstenaar E llen Brouwer, waarop mensen en raderen te zien zijn tegen een rode achtergrond, symboliseert het karakter van de koppeling: mensen verbinden in een dynamische, transparante omgeving.

Slimmer en sneller

In mei 2012 ging de bouw van start. Vanuit de gedachte om continu te verbeteren en te vernieuwen, koos Hoppenbrouwers Elektrotechniek voor een lean-bouwpro-

ces. ‘Lean bouwen staat voor slimmer en sneller werken’, aldus De Haas. ‘Door alle werkzaamheden nauwkeurig voor te bereiden en naadloos op elkaar af te stemmen, bespaarden we tijd en geld. Bovendien konden we de overlast van de werkzaamheden tot een minimum beperken, zodat het werk zo veel mogelijk kon doorgaan.’ Half november namen de eerste medewerkers hun intrek in het nieuwe deel, op 14 december werd het pand offi cieel voor eigen personeel heropend.

Duurzaam, gezond tapijt Het interieur van het vernieuwde pand van Hoppenbrouwers Elektrotechniek kenmerkt zich door openheid, flexibiliteit en duurzaamheid. Binnen dit doordachte concept legde Ben de Graaff Project letterlijk en figuurlijk de basis: een eigentijdse vloerbedekking die voldoet aan de principes van cradle-to-cradle. Het 100% Brabantse Ben de Graaff Project bv is gespecialiseerd in het leveren en aanbrengen van vloerafwerkingen voor woon- en werkomgeving. Al meer dan veertig jaar voert Ben de Graaff kleine en grote opdrachten uit in zowel renovatie als nieuwbouw. Recent opgeleverde projecten zijn het Brabants Museum in Den Bosch, het Philips hoofdkantoor in Amsterdam en KPMG in Eindhoven.

Luchtzuiverende tapijttegel Voor het pand van Hoppenbrouwers Elektrotechniek leverde en legde Ben de Graaff Project zo’n 3000 m2 tapijttegels en circa 1000 m2 pvc-stroken. ‘We hebben de zogenoemde DESSO Airmaster tapijttegel toegepast’, vertelt directeur/eigenaar Geert-Jan Kolen. ‘Dit is een luchtzuiverende

tapijttegel die actief bijdraagt aan een gezondere werkomgeving en is geproduceerd volgens de maatstaven van cradle-to-cradle. Qua kleur is gekozen voor antraciet en blauw, waarbij de kleurverschillen gebruikt worden om de looppaden te accentueren.’

Nauwe afstemming Ben de Graaff legde de vloerbedekking in zowel het bestaande als het nieuwe gedeelte van het pand. Kolen: ‘Het vervangen van de vloerbedekking in het bestaande gedeelte, waar tijdens de werkzaamheden zo veel mogelijk is doorgewerkt, gebeurde in nauwe afstemming met de eindgebruikers. Ook zijn we vanaf het begin betrokken bij de lean-planning. Dit alles heeft ertoe geleid dat het project, ondanks de krappe planning, op tijd is opgeleverd.’

IndustrieBouw • maart 2013 • 19

NTC Tankcleaning • Rotterdam Botlek

‘Tankcleaning

is een klein, specialistisch De bouw van een tankcleaning is specialistisch werk. Er wordt met water gewerkt en er kunnen bij het schoonmaken chemicaliën vrijkomen, wat specifieke eisen stelt aan de constructie. Aannemer De Vries en Verburg is bekend met deze tak van sport. Zij bouwt een nieuwe cleaningfaciliteit voor NTC Tankcleaning in Pernis.

Er is maar een klein aantal tankcleaningbedrijven in Nederland. Een groot deel daarvan is logischerwijs in het Botlekgebied gesitueerd. Zo ook het nieuwe bedrijfsgebouw voor NTC Tankcleaning. Dit bedrijf was al actief in tankreparatie en -onderhoud en wil de activiteiten uitbreiden met schoonmaak van tankcontainers. Het nieuwe gebouw verrijst op het bestaande terrein van NTC Tankcontainers. Tankcleaning reinigt tank containers. Zwijnenbrug: ‘Iedere con-

tainer, waarvan de lading wordt gelost, wordt vervolgens gereinigd en indien nodig gerepareerd. Deels vindt dit binnen plaats. In het geval dat er bij de reiniging milieubelastende stoffen vrijkomen. Containers waarbij dit niet het geval is, kunnen buiten worden gereinigd.’

Regelgeving Voor NTC Tankcleaning realiseert Bouwbedrijf De Vries en Verburg een kantoor, installatieruimtes, een buitenwasplaats en vier inpandige wasbanen. Het is specialistisch werk, dat je een keer gedaan moet hebben om het tot een goed einde te brengen, vindt Zwijnenburg. ‘Er is specifieke regelgeving die je moet kennen en je moet weten waar je op moet letten bij het ontwerp van de constructie. Wij hebben ervaring opgedaan met tank cleanings. Dat leverde ons nu ook dit werk op. Het is een klein wereldje, met vaak dezelfde partijen die je tegenkomt. Na vijf vergelijkbare projecten is het een specialisme van ons geworden.’

Nat

Overheaddeuren waar de containers naar binnen rijden

Opdrachtgever NTC Tankcleaning, Rotterdam Architect Architectenbureau Roos en Ros, Oud-Beijerland Aannemer De Vries en Verburg, Stolwijk E-Installatie VNV Techniek B.V., Hoogvliet IndustrieBouw • maart 2013 • 20

Bouwperiode september 2012 - april 2013 Bouwprogramma Vier wasbanen, kantoor en buitenwasplaats Bruto vloeroppervlakte 2800 m2

Het specialistische karakter van het werk komt naar voren in een aantal zaken. Vooral aan de betonconstructie worden specifieke eisen gesteld. Zwijnenburg: ‘Er komt veel water en stoom vrij bij het proces en dat moet worden afgevoerd. Daarvoor is een uitgebreid gotenstelsel nodig met verschillende verzamelpunten. Door pompen wordt het vervolgens teruggebracht in de installatie.’ Ook de vloerafwerking vraagt extra aandacht. ‘Allereerst moet deze vloeistofdicht gemaakt worden. Als afwerklaag wordt een coating aangebracht, zodat de vloer goed schoon te houden is. Wij doen dat overigens niet zelf, maar moeten wel de kennis hebben om het proces goed te kunnen beheersen.’ De bouwmaterialen die zijn gebruikt, zijn ook afgestemd op dit natte proces. Er is veel roestvrij

Tekst: Margot Visser

De gebruikte bouwmaterialen zijn afgestemd op dit natte proces

wereldje’ Laatste hand wordt gelegd aan de binnenwerkplaats

Kantoor op poten

Bouwbedrijf D E V R I E S E N V E R B U R G O N D E R D E E L

‘t Vaartland 8 2821 LH Stolwijk Postbus 59 2820 AB Stolwijk Telefoon 0182 - 34 17 41 Telefax 0182 - 34 24 75 info@devriesverburg.nl www.devriesverburg.nl

U W

VA N

D E

B U R G L A N D

Stolwijk

G R O E P

Kennis en daadkracht Bouwbedrijf De Vries en Verburg bouwt kantoren, zorginstellingen, scholen, bedrijfsobjecten en woningen. Al meer dan 25 jaar maakt Bouwbedrijf De Vries en Verburg het verschil door betrouwbaarheid, degelijkheid en vakmanschap.

V O O R T V A R E N D E

P A R T N E R

B I J

B O U W E N

IndustrieBouw • maart 2013 • 21

NTC Tankcleaning • Rotterdam Botlek

staal toegepast. Het gebouw heeft onder meer een zuiveringsinstallatie en een reinigingsinstallatie. ‘Het is duurzaam opgezet in die zin dat het water en de warmte deels worden hergebruikt. De vuile stoffen worden biologisch afgebroken en vervolgens wordt het water teruggepompt naar de reinigingsinstallatie,’ aldus Zwijnenburg.

Werkgebieden Utiliteit Retail (lichte)Industrie Privé klinieken Luxe woningbouw Internationaal opererend Specialisaties Licht en krachtinstallaties Terrein verlichting (nood)Stroom systemen Autonome energie voorzieningen Medische installaties Telematica systemen Toegangscontrole systemen Inbraakdetectie systemen Rookdetectie systemen CCTV installatie

De uitvoering verloopt vooralsnog keurig volgens planning. ‘We zijn in september 2012 met dit werk begonnen. Inmiddels is het gebouw wind- en waterdicht en zijn we begonnen met de afbouw. We verwachten eind maart/begin april te kunnen opleveren.’

Buitenwasplaats

Uitgebreide beveiligingsinstallatie is vereiste voor tankcleaning De nieuwe tankcleaning van NTC Tankcleaning is uitgerust met een uitgebreide elektrotechnische installatie. ‘Er was een relatief zware hoofdaansluiting van 1000 kVA vereist voor de reinigings- en zuiveringsinstallatie’, vertelt Fred Nijman, directeur en mede-eigenaar van elektrotechnisch installatiebedrijf VNV Techniek. ‘De cleaning heeft veel pompen die veel vermogen nodig hebben. Deze pompen brengen het reinigingsmiddel in het proces.’ Rondom de schoonmaakinstallatie realiseerde VNV Techniek een aantal veiligheidsinstallaties, waaronder een brandmeldinstallatie, camerasystemen en een calamiteitenalarmeringssysteem. Het terrein kent immers EX-gebieden, explosiegevaarlijke gebieden, waardoor een hoge mate van beveiliging vereist is. Een andere

IndustrieBouw • maart 2013 • 22

belangrijke vereiste op dit project was dat de installaties chemicaliënbestendig moesten zijn. ‘Daar moesten we rekening mee houden bij al het kunststof materiaal in de installaties. En alle kabelgoten zijn van roestvrijstaal gemaakt’, aldus Nijman. Het installatiebedrijf uit Hoogvliet was geen onbekende voor opdrachtgever

NTC Tankcleaning. ‘Wij doen al jaren het onderhoud voor dit bedrijf en ook zijn wij betrokken bij alle uitbreidingen die zij doen.’ VNV Techniek heeft als specialismen utiliteit, onderhoud, lichte industrie en retail. ‘We zijn niet zo groot, maar je kunt ons over de hele wereld terugvinden’, stelt Nijman. ‘We hebben onlangs een project in Equatoriaal Guinea gedaan en een werk in Kabul, Afghanistan. Voor dat soort projecten moet je slagvaardig zijn en wij, als klein bedrijf, zijn dat. Wij winnen het op flexibiliteit.’

Apeldoorn • Bedrijfspand Alpas Hendrion Wildkamp

Snelle realisatie bedrijfshal

Alpas Hendrion en Wildkamp In Apeldoorn-Zuid heeft aannemer Aan de Stegge Twello een nieuw bedrijfsgebouw opgeleverd. De totale oppervlakte van het gebouw, dat Aan de Stegge Twello zelf ontwikkelde, bedraagt 1350 m2. De hal is verdeeld in twee zelfstandige bedrijfsunits die beide beschikken over een groot buitenterrein. De ene helft wordt de thuisbasis van Alpas Hendrion, een verhuurder van hoogwerkers, de andere helft is voor de firma Wildkamp, een groothandel voor de agrarische sector.

Het nieuwe bedrijfspand, zijde Alpas Hendrion

‘Voor Alpas Hendrion hebben we een bedrijfshal met werkplaats, wasplaats en inpandig kantoor gerealiseerd’, aldus uitvoerder Nick Verschoor. Vanuit deze nieuwe locatie zal het bedrijf een groot deel van Nederland bedienen met verhuur, verkoop en service. Daarnaast zal Alpas Hendrion voor relaties, klanten en opdrachtgevers er trainingen verzorgen. Wildkamp is een groothandel voor de agrarische sector. Zij gaf ons de opdracht voor de realisatie van een bedrijfshal waar zij hun assortiment van zo’n 50.000 technische artikelen kunnen onderbrengen, inclusief een inpandig kantoor. Aangezien Wildkamp ook materiaal buiten opslaat, was er ook behoefte aan een groot buitenterrein. Tevens is er een aantal parkeerplaatsen gerealiseerd.’

Vlotte specialisten De hal voor de twee bedrijven bestaat uit twee gescheiden constructies met daartussen een cellenbetonwand, vertelt

Opdrachtgever Jarola Beheer BV en Negenelf BV

Bouwperiode Augustus 2012 - november 2012

W-Installatie Kosse Installatietechniek, Slagharen

Ontwikkelaar Aan de Stegge Twello

Bouwprogramma twee zelfstandige bedrijfsunits

E-Installatie Aalberts Elektrotechniek, Oene

Architect Buro Duck, Deventer

Brutovloeroppervlakte 1350 m2

Aannemer Aan de Stegge Twello

Aluminium puien Gevel Design Beek B.V., Beek IndustrieBouw • maart 2013 • 23

Total package in aluminium gevels ‘Onze kracht is dat wij alles in eigen beheer doen’, vertelt Ton ten Brincke, mede-eigenaar van Gevel Design Beek BV. ‘Wij behartigen een project van A tot Z. Ontwerp, engineering, fabricage en montage van gevels is volledig onze verantwoordelijkheid. Daardoor kunnen wij een hoge mate van kwaliteitsbeheersing realiseren.’ Gedurfde ontwerpen gaat het bedrijf niet uit de weg. ‘Wij staan vooraan in productontwikkeling. Als er iets nieuws op de markt is, maken wij het. Gebogen, getogen of gesegmenteerde gevels gaan anderen nog weleens uit de weg, wij niet. We worden ook regelmatig als bouwteampartner gevraagd. Dan zoek je samen naar de beste oplossing en dat kan resulteren in een gedurfd ontwerp.’ Voor de bedrijfshallen van Alpas Hendrion en Wildkamp maakte het bedrijf alle aluminium kozijnen, inclusief beglazing en deurautomatisering. ‘Dat is een ander sterk punt van ons’,

vervolgt Ten Brincke. ‘Wij leveren een total package. Dus niet alleen kozijnen en vliesgevels, maar ook de zonwering en deurautomatisering. Die bouwen we in, aan en om onze puien heen. Dat kunnen wij, omdat we niet alleen verstand hebben van aluminium kozijnen, maar ook van bouwkundige aspecten en beglazing. Die kennis bouwen op, doordat we ook de engineering doen.’ Gevel Design Beek BV maakt samen met Holland Serres en Kozijnen BV en Gevel Montage Didam BV deel uit van WIJBRI Beheer BV. Met de drie bovengenoemde dochterbedrijven wordt de complete markt van particulier tot en met de burgerlijke utiliteitsbouw bediend. De productie vindt plaats in het Gelderse Beek, tevens de uitvalsbasis voor de montageteams die in heel Nederland en de Duitse grensstreek inzetbaar zijn.

Verschoor. ‘Dit is een brandscheidende wand. Mocht er brand ontstaan in één van de delen, dan blijft het andere deel intact.’ Om die reden zijn ook de gevels opgeknipt bij de wand. De vloer van Alpas Hendrion is vloeistofdicht uitgevoerd. De bouw is in drie maanden tijd gerealiseerd. Verschoor: ‘We zijn in week 33 begonnen en in week 46 was al de oplevering. Het project is dus heel voorspoedig verlopen.’ Bedrijfshallen is één van de specialismen van de bouwer uit Twello. ‘Wij onderscheiden ons als bedrijf, doordat wij verschillende specialisaties in huis hebben, bijvoorbeeld op het gebied van food, chemie, grafische industrie, handel, kantoren, parkeren, transport en logistiek. Hierdoor kunnen wij onze

Aan de Stegge bouwt aan uw business IndustrieBouw • maart 2013 • 24

www.adst.nl

Apeldoorn • Bedrijfspand Alpas Hendrion Wildkamp

klanten geheel ontzorgen.’ Wat betreft bedrijfshallen ziet Verschoor een toenemende vraag naar meer comfort en duurzaamheid. ‘Met duurzame oplossingen kunnen energiekosten worden verlaagd, alleen vergt dat natuurlijk wel in de regel een grotere investering.’

‘De bouw is in drie maanden tijd gerealiseerd. We zijn in week 33 begonnen en in week 46 was al de oplevering’

Aan de Stegge Twello is onderdeel van Aan de Stegge Verenigde bedrijven (ASVB) een netwerk van ruim twintig innoverende bedrijven die actief zijn in woningbouw, utiliteitsbouw en bedrijfshuisvesting in Nederland, België en Duitsland. ASVB hoort tot de top 12 van grootste bouwgroepen in Nederland. Binnen dit netwerk is Aan de Stegge Twello dé specialist in ontwikkeling en realisatie van bedrijfsmatig en commercieel vastgoed.

Voor uw aanleg en onderhoud van -

Tendens naar meer comfort ‘In de markt voor bedrijfshallen zien wij een trend naar meer comfort’, vertelt Alfred Kosse, directeur eigenaar van Kosse Installatietechnieken uit Slagharen. ‘Wij leveren om die reden steeds vaker vloerverwarming.’ Ook ziet hij, ondanks de moeilijke economie, toekomst in energiezuinige installaties. ‘We doen al veel in warmtepompen, en bus-systemen en willen deze activiteiten verder uitbouwen. De markt is licht groeiende, al merken we dat in deze tijd veel bedrijven toch ietwat terugdeinzen voor de investeringen die hiermee gepaard gaan.’ Alpas Hendrion en Wildkamp kozen voor reguliere W- en E-installaties. ‘Voor beide bedrijven hebben we de verwarmingsinstallatie, waterleiding en riolering aangelegd’, aldus Kosse. ‘Wildkamp gaf ons tevens de opdracht voor de E-installatie. Voor dat bedrijf werken we al jaren. We hebben eerder bedrijfshallen voor hen ingericht met een uitgebreide techniek met vloerverwarming, bus-systemen en klimaatbesturing.’ Kosse Installatietechnieken begon in 1923 als smederij en groeide uit tot totaalinstallatiebedrijf. Het bedrijf is actief in de kleine utiliteitsbouw, bedrijfshallen, het hogere segment woningbouw en stalinrichting. Deze laatste tak is een specialisme. Op deze markt opereert het bedrijf landelijk. ‘Voor stallen doen wij het reguliere installatiewerk en de stalinrichting, huisvesting en klimaatbeheersing’, besluit Kosse.

Centrale Verwarming Gas –en Waterleiding Zink en Dakwerken Elektrische installaties Sanitaire installaties Data –en Telecommunicatie Stalautomatisering Ventilatie Voer Water

ALUMINIUM KOZIJNEN RAMEN DEUREN VLIESGEVELS

Herenstraat 7 0523-681333

7776 AG Slagharen Info@kosse.nl

www.gdb-bv.nl

SERRES

IndustrieBouw • maart 2013 • 25

MFA Bisonspoor • Maarssen

Appartementengedeelte torent uit boven de laagbouw

Wedstrijdbad

Opdrachtgever Gemeente Stichtse Vecht, Woning corporatie Portaal (appartementen)

Aannemer Bouwbedrijf De Vries en Verburg, Stolwijk

Systeemplafonds en wanden Jongerling Wanden en Plafonds, Mijdrecht

Architect AGS Architecten & Planners, Heerlen/Arnhem

W- installatie Homij Technische Installaties bv, Nieuwegein

Bouwprogramma bibliotheek, sporthal, zwembad, jeugd centrum en 45 seniorenappartementen

Adviseurs (installaties, akoestiek etc) Braaksma Consultants, Epe

E- installatie en waterbehandeling Hellebrekers, Nunspeet

Bouwperiode mei 2011 - maart 2013

Constructeur Pieters Bouwtechniek, Delft

Loodg/W/S-Installatie appartementen Heating Service, Nieuwerbrug

IndustrieBouw • maart 2013 • 26

Bruto vloeroppervlakte 12.575 m2

Speels en duurzaam ontwerp

MFA Bisonspoor Ter vervanging van de oude sporthal en het voormalige zwembad is in Maarssenbroek een nieuw multifunctioneel complex voor sport, ontspanning, wonen en cultuur verrezen. Duurzaamheid en energiezuinigheid waren belangrijke vereisten vanuit de opdrachtgever, de gemeente Stichtse Vecht. Het complex valt op door de bijzondere, speels ontworpen gevel.

Met een totale oppervlakte van 12.575 m² is de nieuwe multifunctionele accommodatie in Maarssenbroek omvangrijk te noemen. In het gebouw worden verschillende gebruikers gehuisvest: op de begane grond komen de sporthal en het zwembad, op de eerste verdieping worden de bibliotheek, een jongerencentrum en een dansstudio gevestigd. Tevens omvat het complex 45 seniorenappartementen. De grote centrale hal wordt het kloppend hart van het complex. Het idee

In de laagbouw bevinden zich de bibliotheek, de sporthal, het zwembad en een jeugdcentrum

is dat gebruikers van de verschillende faciliteiten elkaar hier kunnen ontmoeten.

Glasvezelversterkt Opdrachtgever Gemeente Stichtse Vecht stelt hoge eisen aan het gebouw qua duurzaamheid en energiezuinigheid, zowel installatietechnisch als bouwkundig. Projectleider Ronald van Klaren van aannemer De Vries Verburg noemt enkele bouwkundige aspecten. ‘Wat betreft dakbedekking is gekozen voor mossedumdaken. Verder bestaat de gevelconstructie uit elementen van polyester glasvezelversterkt beton, een steeds vaker toegepast materiaal dat als voordelen heeft dat het duurzaam is en er minder van nodig is dan van massief beton. Andere duurzame elementen zijn de toepassing van warmtepompen en zonneboilers voor de energieopwekking en energiezuinige LED-verlichting.’

Strepen Van Klaren vindt dat het ontwerp van het gebouw eruit springt: ‘Je komt schuin op het gebouw aanrijden/lopen, waardoor de gevel een bijzondere blikvanger wordt. Er zijn verschillende typen gevelpanelen toegepast: vlakke, met licht reliëf en met grover reliëf, wat een speels effect geeft.’ Binnen noemt hij als opvallend element de grote centrale hal met op de vloer strepen in de vloerafwerking. ‘Door de verschillende kleuren van de strepen weet je als bezoeker waar je

Aanleg, onderhoud en reparatie van: • centrale- en luchtverwarming • airconditioning • lucht- waterbehandeling Weijland 70, 2415 BD Nieuwerbrug T 0348 68 87 77 F 0348 68 83 93 E info@heatingservice.nl

IndustrieBouw • maart 2013 • 27

Traditionele W-installaties voor appartementen Bisonspoor In opdracht van de Woningcorporatie Portaal realiseerde Heating Service Installatietechniek BV de complete W-installatie voor de appartementen. Ook het loodgieterswerk kwam voor rekening van het bedrijf uit Nieuwerbrug. ‘Sinds enkele jaren hebben wij dit ook in ons pakket zitten’, vertelt eigenaar Ed van Herk. ‘Van oor sprong zijn we een cv-bedrijf. Een paar jaar geleden besloten we in te spelen op de wens van veel aannemers om alle installatiewerk zaamheden bij één partij te kunnen neerleggen. Onze monteurs zijn uitstekend opgeleid, zodat we een goede kwaliteit van werkzaamheden kunnen garanderen.’ Het project Bisonspoor is een vrij traditioneel werk’, vindt Van Herk. ‘De woningbouwvereniging heeft gekozen voor een standaard-W- installatie.’ Met aannemer De Vries & Verburg werkt Heating Service Installatietechniek vaak samen. ‘We hebben dezelfde mentaliteit, onze bedrijfsvoeringen zijn op elkaar afgestemd. Dat heeft geresulteerd in een duurzame relatie.’

Bouwbedrijf D E V R I E S E N V E R B U R G O N D E R D E E L

‘t Vaartland 8 2821 LH Stolwijk Postbus 59 2820 AB Stolwijk Telefoon 0182 - 34 17 41 Telefax 0182 - 34 24 75 info@devriesverburg.nl www.devriesverburg.nl

U W

D E

B U R G L A N D

Stolwijk

G R O E P

V O O R T V A R E N D E

IndustrieBouw • maart 2013 • 28

VA N

P A R T N E R

B I J

B O U W E N

Maarssen • MFA Bisonspoor

naartoe moet als je bijvoorbeeld naar de bibliotheek wilt lopen.’ Het strakke en nette afwerkingniveau van het gebouw is hoog. ‘Het is gewoon goed, niet extreem, maar er is zeker ook niet op bezuinigd. Zo zijn rond het zwembad warmtebanken geplaatst, hardstenen banken met verwarming erachter. Dat kom je niet in elk zwembad tegen. Er zit ook een, gezien de beperkte ruimte mooie, glijbaan in en een aantal

speelelementen in en bij het peuterbad. De centrale hal heeft een vast plafond en de wanden worden allemaal gesausd. Net wat beter dan veelal gebruikelijk.’

Grondtoestand De bouw is voorspoedig verlopen, al waren er wel wat kleine tegenslagen. ‘We zijn in mei 2011 gestart met het project. Als eerste werd gewerkt aan de kelder onder het zwembad, die vier meter

onder maaiveld ligt. Daar kregen we te maken met een lastige grondtoestand. Er zit in Maarssenbroek veel veen in de grond, waardoor we problemen hadden om het water buiten de bouw te houden.’ Verder was de ruimte rondom de bouw minimaal. ‘Aan drie zijden van het complex ligt een sloot en een fietspad, waardoor we bijvoorbeeld de kraan moesten neerzetten. Bovendien was het een straat met eenrichtingverkeer. Je kon maar op één manier de bouwplaats oprijden en op één manier eraf. Dat veroorzaakte grote opstoppingen.’ De oplevering van het MFA is nu omstreeks half februari gepland. De appartementen volgen begin maart. De projectleider is tevreden over het project. ‘Dit zijn projecten die wij graag realiseren en waar wij trots op zijn.’

7.000 vierkante meter wanden en plafonds

Bijzondere constructieve oplossingen

Voor MFA Bisonspoor leverde en monteerde Jongerling Wanden/ Plafonds ongeveer 1100 m2 gipsplafonds, 3000 m2 systeempla fonds, 1200 m2 Heradesign plafonds en 1700 m2 metalstudwanden. Directeur/eigenaar Peter Jongerling: ‘Tussen juli en september 2012 hebben we de systeemplafonds van Eurocoustic in het zwembad geplaatst. Daarna volgden de buitenplafonds voor de gevel bij de entree. Andere werkzaamheden waren de Heradesign plafonds en voorzetwanden voor de woningen, Heradesign plafonds voor de gymzaal en diverse andere systeem- en gipsplafonds.’

Wat betreft de constructie van de MFA Bisonspoor had ingenieurs bureau Pieters Bouwtechniek te maken met een aantal uitdagin gen, vertelt projectleider Edward Goedemans: ‘De wens was een sporthal van Olympische afmetingen en een zwembad zonder constructies midden in de ruimte. Deze grote overspanningen zijn gerealiseerd met stalen liggers, een vrij eenvoudige oplossing die nog net haalbaar was. Wat betreft het zwembad was de uitdaging om goed om te gaan met het grondwater. De betonconstructie ligt in de ondergrond en moest waterdicht zijn van buitenaf en niet doorlatend naar buiten toe. We gingen vier meter diep de grond in, wat betekende dat we een bouwkuip moesten maken waar we het grondwater uit konden pompen, zonder dat de om geving hierdoor werd beïnvloed.’

Goede samenwerking en begeleiding ‘Alles wat we maken is zichtwerk’, vervolgt Jongerling. ‘Vanuit onze expertise geven we regelmatig advies om tot het beste eind resultaat te komen. Op Bisonspoor hebben we bijvoorbeeld een speciaal profiel geïntroduceerd om de overgang van gipsplafond naar systeemplafond mooier te maken.’ De planning van project Bisonspoor is behoorlijk ambitieus, maar haalbaar. Jongerling: ‘Mede dankzij de inzet van onze jongens, de prettige samenwer king en de goede begeleiding van de aannemer krijgen we veel gedaan in korte tijd.’ Jongerling Wanden/Plafonds is al 14 jaar gespecialiseerd in de totaalafbouw van systeemplafonds, systeemwanden en verlich ting. Het Mijdrechtse bedrijf staat voor vakwerk en duidelijke afspraken, en is daarmee een betrouwbare partner voor aan nemers in heel Nederland.

Meter dikke vloer De meest bijzondere constructieoplossing werd bedacht voor de plaatsing van het appartementenblok bovenop de centrale hal. ‘In de centrale hal zouden constructies flink in de weg staan, waar door de bouwmuren van de bovenliggende appartementen niet konden doorlopen tot in de hal. Daarom hebben we een verdie pingsvloer van één meter dik gemaakt met alleen lokaal eronder een forse kolom. Daar bovenop zijn vervolgens de bouwmuren geplaatst van de appartementen. Voor deze bijzondere vloer heb ben we wapeningsstaven gebruikt van 5 cm diameter, wat een bijzonder grote maat is voor utiliteitsbouwprojecten.’

IndustrieBouw • maart 2013 • 29

Foto: Ries van Wendel de Joode

IndustrieBouw • maart 2013 • 30

Vakwerk Tegen de achtergrond van voort razend verkeer op de A16 staan Henk en Simon van Sorba Projects in een gondel. Ze monteren de gevelpanelen van de nieuwe, 170 meter lange par keergarage aan de Kralingse Zoom in Rotterdam. De parkeercapaciteit van deze transitoplek wordt vergroot van 730 naar 1770 plaatsen. De heren mo gen uiteraard niks laten vallen; onder hun voeten loopt onder meer de metro bovengronds en vallende brokken beton hebben al eerder voor vertraging geleid. Oplevering: medio 2013. Vakwerk is een fotorubriek waarin Ries van Wendel de Joode vaklieden op de bouwplaats in beeld brengt. Vakwerk dus.

IndustrieBouw • maart 2013 • 31

Logistiek centrum BASF • Utrecht De Meern

Veiligheid voorop bij

logistiek centrum BASF

Omwille van groei besloot chemie concern BASF tot nieuwbouw van een logistiek centrum op bedrijventerrein Strijkviertel in het Utrechtse De Meern. Doel van de nieuwe huisvesting is opslag en verwerking van elders op het terrein vervaardigde halffabricaten.

Net als veel andere technologische bedrijven heeft BASF vooralsnog niet veel te lijden van de economische crisis. De afzet groeit, omzetten stijgen en faciliteiten worden daarop afgestemd. Voor een verbeterde opslag- en transportverwerking besloot het bedrijf daarom tot nieuwbouw van een distributiecentrum op een te koop staande bedrijfskavel. De locatie bevindt zich dichtbij de productie, dus een ideale plek voor een magazijncentrum. Het gebouw omvat twee magazijnen, laaden losruimten en een kantoorgedeelte, die van elkaar worden gescheiden met brandwerende wanden.

Administratie De opdracht werd verkregen na een aanbesteding met voorselectie. Bepalend voor de gunning was vooral hoe zou worden ingestoken op de strenge veiligheidsvoorschriften. Projectleider Hennie Achtereeke van aannemer Aan de Stegge Bouw: ‘Wat zwaar zou meewegen, was veiligheid tijdens de bouw. BASF is een chemische stoffen verwerkend bedrijf met daarom veiligheidsmensen die zelf het toezicht houden. Dat is anders werken dan normaal.’ De fundering bestaat uit de grond gevormde boorpalen met daarop funderingsbalken, eveneens in het werk

Opdrachtgever BASF Nederland, De Meern Architect Iv –Industrie BV, Arnhem Aannemer Aan de Stegge Bouw, Twello IndustrieBouw • maart 2013 • 32

gestort. Als tussenliggende vloerondersteuning is gekozen voor HSP heiwerk, korte paaltjes die dagelijkse hogere producties mogelijk maken. Hier overheen komt een vloeistofdichte bedrijfsvloer met meegestorte plint. Dit laatste voor een waterdichte gevelaansluiting.

Programma Voor het skelet worden prefabbetonelementen gebruikt. Voornaamste redenen: uitsparing van brandwerend timmerwerk en het beoogde kwaliteitsniveau. Het dak bestaat uit panelen van cellenbeton, afgewerkt met dakbedekking van PVC. Datzelfde cellenbeton is terug te vinden in het gebouw zelf, maar dan als brandwerende scheidingen tussen de verschillende compartimenten. Als gevelmateriaal is gekozen voor metallic gekleurde stalen sandwichpanelen. Er komen vier overheaddeuren voorzien van leveller docks, buiten aangevuld met 1.20 m diepe losen laadkuilen. In de hal komt een geïntegreerd kantoorgedeelte met beneden een entree, administratieve werkplekken en sanitaire ruimten. De verdieping boven het kantoor zal worden gemaakt van kanaalplaten, afgewerkt met een druklaag. De verdieping functioneert in zijn geheel als technische ruimte.

Advies Iv –Industrie BV, Arnhem en Bartels Ingenieursbureau, Enschede (Uitvoeringsengineering) Installaties Cofely Noord BV, Roden

Bouwprogramma 410 m2 kantoor, 4620 m2 bedrijfshal/ magazijn Bouwperiode september 2012 - maart 2013

Tekst: Sjoerd Meuleman

Met een passie voor techniek leveren wij het beste ontwerp voor uw industriële project!

www.bartels.nl

Aansprekend Voor Achtereeke zijn er vanzelfsprekend punten van aandacht. De meeste daarvan blijken betrekking te hebben op de strenge veiligheidsvoorschriften. Ook de voorbereiding duurde langer dan normaal. Achtereeke: “Als we een hal maken, doen we dat doorgaans met staal. Prefab vraagt een veel langere voorbereiding, omdat alles in een keer moet passen. Eén maatfout en je kunt opnieuw beginnen.” Hij zegt blij te zijn het gebouw te mogen maken, omdat het project bij het bedrijf past.

chtereeke: ‘Wij zijn een bouwbedrijf dat zich heeft gespecialiA seerd in utiliteit. Ook bij ons gaan de zaken moeizamer, dus is elke opdracht zeer welkom. Bovendien werken we voor een aansprekende opdrachtgever die technologisch complexe producten maakt. Dan kun je toch spreken van een mooie opdracht?’

Optimaal ontwerp voor BASF De Meern Bartels Ingenieurs voor Bouw & Infra uit Enschede is voor de nieuwbouw van BASF in De Meern verantwoordelijk voor de uitvoeringsengineering. Bartels is door de aannemer, Aan de Stegge Bouw, hier speciaal voor ingehuurd. In het voortraject heeft Bartels het bestaande ontwerp van de hoofdconstructeur in opdracht van Aan de Stegge Bouw geoptimaliseerd. Raadgevend Ingenieur Andree de Witte: “Deze optimalisatie had voornamelijk betrekking op de fundering. Door een herberekening van het ontwerp en de aanpassing van het paalsysteem en paalraster kon een veel lichtere vloer worden toegepast: van 600 mm naar 250 m dik.” Deze optimalisatie is overgenomen door de hoofdconstructeur.

3D-model Vervolgens werkte Bartels de volledige prefab van de bovenbouw geheel in 3D uit. De aannemer gebruikte dit 3D-model om de tekeningen en modellen van leveranciers hierop aan te laten sluiten, onder meer om te kijken of er zich knelpunten voordeden. Daarnaast bevat het ontwerp een aantal staalconstructie-aansluitingen. Ook deze konden via het 3D-model direct gecontroleerd worden. “Met het 3D-model dragen we bij aan een optimaler en kostenefficiënter ontwerp”, aldus De Witte. “De knelpunten

die tijdens de ontwerpen besteksfase zijn opgespoord, zouden anders pas in de uitvoeringsfase naar boven zijn gekomen. Dit levert voor de aannemer veel voordelen op, zowel in kwaliteit als tijd.”

Over Bartels Bartels heeft in Nederland zeven vestigingen en ongeveer 150 medewerkers, die met passie voor techniek werken aan prestigieuze projecten in onder meer industrie-, utiliteit-, woningen civiele bouw. Bartels treedt op als allround partner en adviseur: van ontwerp tot en met uitvoering. Speerpunt daarbij is de maakbaarheid van een ontwerp, die ook als sterk punt bij het project van BASF naar voren is gekomen.

IndustrieBouw • maart 2013 • 33

Nieuwbouw Lexro • Almere

Flexibel maatpak

Op bedrijventerrein Lagekant, de enige zichtlocatie van Almere Poort, staat het splinternieuwe onderkomen van Lexro. Voor deze leverancier in non-food producten voor supermarkten bouwde Aan de Stegge Twello een perfect passend bedrijfsgebouw, dat tegelijkertijd voldoet aan de wensen en behoeften van eventuele toekomstige gebruikers.

voor Lexro

Bouwbedrijf Aan de Stegge Twello BV bestaat ruim veertig jaar en is een dochterbedrijf van Aan de Stegge Verenigde Bedrijven BV. Als ontwikkelend bouwbedrijf is Aan de Stegge Twello gespecialiseerd in de turnkey realisatie van bedrijfsmatig en commercieel vastgoed. Het Gelderse ontwikkelen bouwbedrijf wordt dan ook gezien als allround partner voor ondernemers in sectoren als food, non-food, chemie, logistiek, grafimedia en transport.

Begin 2012 kreeg Aan de Stegge Twello opdracht voor de ontwikkeling en bouw van het nieuwe pand van Lexro. Bas te Riele, Adviseur bedrijfshuisvesting van Aan de Stegge Twello, was al in een vroeg stadium bij het project betrokken. Hij vertelt: ‘Als gevolg van aanhoudende groei had Lexro behoefte aan meer ruimte. De nieuwbouw of uitbreiding moest minstens vijftien jaar meekunnen en bij voorkeur op een goed bereikbare locatie liggen, in een groene, ruime en tegelijkertijd stedelijke omgeving.’ Om optimaal op deze wensen en behoeften in te spelen, is besloten tot nieuwbouw op bedrijventerrein Lagekant in Almere. Daarnaast koos Lexro voor een huur overeenkomst met een belegger.

Maatwerk en flexibiliteit Het nieuwe onderkomen van Lexro bestaat uit een bedrijfshal van 6200 m2

en een kantoordeel van 950 m2. Vanuit het kantoordeel, met een begane grond en twee verdiepingen, kijk je direct in de metershoge bedrijfshal. Te Riele: ‘Het gebouw is op maat gemaakt voor Lexro, maar getuigt tegelijkertijd van flexibiliteit. Het pand heeft diverse kenmerken, waar door het in de toekomst ook geschikt is voor andere gebruikers. Denk hierbij aan de hoogte van de hal, de verhouding in grootte tussen het kantoor en de bedrijfs hal, de logistieke indeling en de hoeveel heid parkeerplaatsen. Ook het tijdloze ontwerp, de transparantie en de duur zame toepassingen dragen hieraan bij.’

Loftkantoor Architect Hendrik Lensink van Buro Duck tekende voor het ontwerp. Geïnspireerd door de open structuur en sociale be drijfscultuur van Lexro ontwierp hij het kantoordeel als loft. Kenmerkend hier

Programma bedrijfsgebouw met kantoordeel

Adviseur constructies Bartels, Apeldoorn

Gevelpanelen KIM Nederland B.V., Apeldoorn

Bruto vloeroppervlakte 7150 m2

Adviseur installaties De Adviseurs, Apeldoorn

Trappen/balustraden Krepla Trappen, Ommen

Bouwperiode juni 2012 – december 2012

Aannemer Bouwbedrijf Aan de Stegge Twello B.V., Twello

Industriedeuren Loading Systems, Lelystad

Architect Buro Duck, Deventer

IndustrieBouw • maart 2013 • 34

Installaties Van Dalen installatietechniek, Twello

De openheid van Lexro komt mede tot uiting in de glazen puien en de twee buitenbalkons

voor is een minimalistische architectuur, waarbij de constructie, toegepaste ma terialen en installaties zo veel mogelijk in het zicht blijven. ‘De strakke muren, het vele glas en het zichtbare beton, staal en hout geven het gebouw een modern en robuust karakter’, aldus Te Riele. ‘De openheid van Lexro komt tot uiting in de glazen puien, de twee buitenbalkons en een groot loopbordes aan de binnen zijde.’ Duurzaamheid wordt gerealiseerd door onder meer een WKO-installatie

Exclusieve trappen en balustraden Krepla Trappen Postbus 12 7730 AA Ommen

T 0529 - 469220 (alg.) W www.krepla.nl I info@krepla.nl

Design trappen en balustraden Het nieuwe kantoorpand van Lexro kenmerkt zich door een helder en transparant ontwerp, waarin de open en sociale bedrijfsstructuur volledig tot zijn recht komt. De stijlvolle trappen en balustraden van Krepla sluiten hier naadloos op aan. ‘We hebben twee steektrappen met tussenbordes en twee buitenbalustraden geleverd’, vertelt bedrijfsleider Arjen Meerman van Krepla. ‘De stalen trappen hebben een sierlijke design uitstraling, dankzij hun signaalwitte poedercoating, beukenhouten treden, ronde roestvrij

stalen bovenleuning en dito spandraden. De balustrade op het grote balkon, gemaakt van verzinkt staal met RVS 316 bovenleuning, is de blikvanger van het gebouw.’ Krepla en Aan de Stegge Twello hebben de trap samen geconstrueerd en berekend. Meerman: ‘De samenwerking met de medewerkers van Aan de Stegge Twello was zeer prettig en constructief. We hebben er met elkaar voor gezorgd dat het geheel aan alle veiligheidsnormen voldoet en perfect in het gebouw past. We wensen de medewerkers

van Lexro dan ook veel werken verblijfs plezier in hun nieuwe pand.’ Krepla ontwikkelt en vervaardigt maatwerk trappen en balustraden voor met name grote projecten in de utiliteitsbouw. Met onder meer een eigen constructie- en RVS-afdeling voert Krepla alle werkzaamheden, van ontwerp tot en met montage, in eigen huis uit. Opdrachtgevers zien in Krepla dan ook een fullservice leverancier van hoogwaardige producten in metaal.

IndustrieBouw • maart 2013 • 35

Aan de Stegge bouwt aan uw business

www.adst.nl

Veilig, duurzaam, betrokken

KOEL- EN VRIESHUISBOUW ISOLATIESYSTEEMBOUW Bij K.I.M. Nederland profiteert u van een unieke expertise in de koelen vrieshuisbouw en isolatiesysteembouw. Deze is volledig afgestemd op uw logistieke organisatie en de actuele marktontwikkelingen in uw branche. K.I.M. Nederland B.V. Tweelingenlaan 144 7324 BP Apeldoorn T. +31 (0)55 368 91 91 info@kim-nederland.nl www.kim-nederland.nl

Dat zorgt voor een eindproduct dat exact aansluit op uw eisen en wensen!

-/- 55 °Cndceerl!!is!! zéér bijzo

Één partner voor het gehele proces van advisering, ontwerp, productie, projectbegeleiding, installatie en service Met vestigingen door heel Europa is Loading Systems altijd dichtbij: 7 dagen per week, 24 uur per dag Een compleet programma aan producten en services rond het laaden losperron: voor al uw wensen een oplossing. Kennis, kwaliteit en vakkundigheid onder één dak T. +31 (0)320 225 225 info@loading-systems.nl www.loading-systems.nl

DOCK EQUIPMENT & INDUSTRIAL DOORS

We take care.

Almere • Nieuwbouw Lexro

Zichtlocatie op bedrijventerrein Lagekant, nabij de A6

met vloerverwarming, een hoge isolatie waarde en hoogwaardige verlichting met daglichtregeling en inrijsensoren.

Lean bouwen Na een intensief voorbereidingsproces, waarbij Aan de Stegge Twello als totaalop losser optrad, ging in juni 2012 de bouw van start. Te Riele: ‘Door het bouwproces lean uit te voeren, verliep het bouwproces

Kenmerkend is een minimalistische architectuur

snel en efficiënt: na de zomervakantie 2012 is begonnen met de staalconstructie, in week 51 was de nieuwbouw gereed. Dank zij de goede voorbereiding heeft lean bou wen lagere bouwkosten tot gevolg. Maar ook een zeer hoog kwaliteitsniveau en een tevreden klant, ondanks de korte bouwtijd.’ Eind 2012 leverde Aan de Stegge Twello het project op, in februari 2013 betrokken de medewerkers van Lexro hun nieuwe pand.

KIM Nederland ook voor niet vrieshuizen KIM Nederland BV is een montage- en leveranciersbedrijf van beplatingen, door de jaren heen gespecialiseerd in koelen vrieshuizen voor de foodindustrie. Daarom was het best bijzonder dat een zichzelf specialistisch noemend bedrijf de opdracht kreeg voor de verhoudingsgewijs algemene daken gevelbeplating van Lexro; om precies te zijn ruim 2500 m2 gevelpanelen en 6200 m2 dakplaten. Te danken aan opgebouwde goodwill, meent algemeen directeur Han Reinders. ‘KIM Nederland hanteert een policy die puur is gericht op de lange termijn. Wij zijn zuinig op onze opdrachtgevers, omdat we geloven dat van duurzame

samenwerking uiteindelijk iedereen beter wordt. Aan de Stegge is een bouwbedrijf met een kwalitatief hoogwaardig portfolio, waarmee we vaker zaken doen. En dat ze ons ook hiervoor vroegen, daarvoor zullen dan wel redenen zijn.’

Personeel Overigens is de desbetreffende beplating zo standaard nog niet. Dat zit voornamelijk in de montage van de panelen – blind bevestigd, dus zonder hinderlijke zichtverstoringen. De gevelpanelen zijn opgebouwd uit tweezijdige staalplaten, waarvan het merendeel gevuld met pirschuim. Ter plaatse

van brandscheidingen bestaat de vulling uit steenwolisolatie. Meer standaard is het dak, bestaande uit stalen dakplaten met isolatie en dakbedekking. Gemonteerd werd er met louter eigen personeel, iets dat het bedrijf altijd doet, omdat ‘alleen gebruik van vaste mensen tot echt kwalitatief hoogstaande projecten leidt’. Hij beschouwt het werk als mooi, omdat Lexro ‘een hoogwaardig gebouwd pand betreft, ingevuld met verfijnde materialen en duurzame installaties’. Reinders: ‘Ik weet heus dat er vaker met dit soort termen wordt geschoten, maar in dit geval is het ook zo.’

IndustrieBouw • maart 2013 • 37

Schakelstation en hoogspanningsleiding • Borssele

In het Zeeuwse Borssele, op de raffinaderij van Zeeland Refinery, werken meerdere Zeeuwse bedrijven aan de uitbreiding van de capaciteit van de hoogspanningsvoorziening. DELTA Infra, de hoofdaannemer in dit project, werd al in een vroeg stadium bij deze uitbreiding betrokken.

Zeeuwse topprestaties onder

hoogspanning

Het schakelstation van 3000 m2

Opdrachtgever Zeeland Refinery, Borssele Hoofdaannemer DELTA Infra, Middelburg Onderaannemer civiele gedeelte Fraanje, Lewedorp IndustrieBouw • maart 2013 • 38

Onderaannemer technische installaties Imtech, Goes Aanleg HV Circuits A. Hak B.V., Tricht HV en MV kabels TKF B.V., Haaksbergen

Bouwprogramma nieuwbouw schakelstation Bruto vloeroppervlakte 3010 m2 Bouwperiode juni 2012 – april 2013

Het schakelstation wordt traditioneel gebouwd met in het werk gestort beton

Transformatoren aan de achterzijde

DELTA Infra, onderdeel van DELTA NV, is gespecialiseerd in de aanleg, het beheer, onderhoud en management van elektriciteit-, gas- en waterleidingnetten en installaties. De business line Hoog spanningstechniek richt zich specifiek op hoogspanningsnetten en -installaties. ‘Voor deze HS-installaties zijn we een partner voor TenneT, maar DELTA Infra

werkt ook voor regionale netbeheerders, zoals DNWB, Stedin en Enexis en voor waterbedrijf Evides’, zegt manager hoogspanningstechniek Fons Pijnen.

Toekomstige uitbreiding Vanuit haar expertise op het gebied van hoogspanning werd DELTA Infra enkele jaren geleden door Zeeland Refinery

IndustrieBouw • maart 2013 • 39

Kabels in alle soorten en maten Bij de realisatie van het nieuwe schakelstation van Zeeland Refinery is bijna 30 kilometer kabel nodig, variërend van 6kV tot 150kV. Al deze kabels zijn afkomstig van TKF, een wereldwijde leverancier van kabeloplossingen voor telecom, energie, marine & offshore, bouw & infra en energie. In opdracht van Delta Infra engineert en produceert TKF de kabels voor Zeeland Refinery. Projectmanager Ronnie Olde Riekerink: ‘Als onderdeel van de engineering hebben we berekeningen van de kabelbelastbaarheid gemaakt. Op basis daarvan hebben we de aderdiameters en constructie van de kabels bepaald. Het te transporteren vermogen en de liggingsomstandigheden van de kabel zijn hierin belangrijke factoren. Om de kans op stroomuitval door beschadiging te minimaliseren, adviseerden we een kabel met aluminium armeringsdraden. Loodmantels zorgen ervoor dat de kabels bestand zijn tegen vervuilingen in de grond.’

Opengewerkte impressie van de extra zwaar geisoleerde 150 kV kabel

18 kilometer kabel TKF levert ongeveer twee kilometer aan 6kV- en 12kV-kabels voor inpandig gebruik. Daar komt nog zo’n zeven kilometer aan gearmeerde en ongearmeerde 50kV-kabels bij voor onder- en bovengronds gebruik. Het meest bijzonder zijn de 150kV-kabels, waarvan TKF ongeveer negen kilometer levert. ‘Door de hoge spanning hebben deze kabels een dikke isolatielaag’, aldus Olde Riekerink. ‘Bovendien vereisen deze kabels specifieke kennis op montagegebied.’ TKF houdt tevens toezicht op het leggen van de kabels, ze biedt technische ondersteuning en monteert de garnituren.

Global footprint

Goede samenwerking In maart levert TKF de kabels, in april gaat de montage van start. Olde Riekerink: ‘Gezien de goede samenwerking met Delta Infra werken we inmiddels ook aan een vervolg engineering opdracht voor dit project. De eindoplevering bestaat uit een Site Acceptance Test, waarbij we kijken of alle kabels goed gelegd en gemonteerd zijn.’

Turn key power projects

Connectivity

Industrial solutions

Innovative cable solutions TKF (BV Twentsche Kabelfabriek) Tel.: +31 (0)53 573 22 55

IndustrieBouw • maart 2013 • 40

P.O. Box 6, NL - 7480 AA Haaksbergen www.tkf.nl

Borssele • Schakelstation en hoogspanningsleiding

In juni 2013 moet het betonnen casco gereed zijn

gevraagd om mee te denken over een verzwaring voor de aansluiting op het hoogspanningsnet. Pijnen geeft uitleg: ‘De verzwaring is nodig om in de toekomst uit te kunnen breiden. Daarnaast wil Zeeland Refinery de minder milieuvriendelijke brandstofmotoren vervangen door schone elektromotoren, waardoor ze meer elektrisch vermogen nodig hebben. De bestaande 50kV-aansluiting kan dat vermogen niet leveren, dus moest er een 150kV-aansluiting k omen.’ Toen de plannen eenmaal concreet waren, kreeg DELTA Infra opdracht voor het uitvoeren van de basic engineering. Hierin werden de plannen vertaald naar een technisch rapport. Ook werd inzicht gegeven in de scope, kosten en planning van de plannen.

Zeeuwse combinatie Na afronding van de basic engineering volgde de aanbestedingsfase voor de nieuwbouw van een schakelstation en de aanleg van ca. 9 kilometer hoogspanningskabel voor aansluiting op het landelijk netwerk. Vanuit het nieuwe schakelstation worden de twee bestaande schakelstations op de raffinaderij van stroom voorzien. Pijnen: ‘Zeeland Refinery ging er min of meer vanuit dat wij mee zouden tenderen. Wij besloten

uiteindelijk om dit traject in te gaan, mede vanuit onze ambitie om ons meer te ontplooien.’ DELTA Infra schreef zich samen met Fraanje en Imtech in. Na een uitgebreide selectieprocedure, waarin prijs, kwaliteit en veiligheid belangrijke factoren zijn, kwam deze Zeeuwse combinatie als beste uit de bus. Hiermee heeft DELTA Infra laten zien dat ze goed meekomt.

We spreken letterlijk en figuurlijk dezelfde taal

Engineering Op het project is DELTA Infra verantwoordelijk voor de engineering, project management, bouw, oplevering en inbedrijfstelling van de nieuwbouw. ‘De engineering omvat het teken- en rekenwerk van de componenten van de installaties’, aldus Pijnen, ‘waarbij we ze toetsen aan de kwaliteitsaspecten en de geldende normen.’ Projectmanager Jaap op ’t Hof, vanaf het begin betrokken bij het project en verantwoordelijk voor de uitvoering van het project, voegt toe: ‘In samenwerking met de bouwkundig constructeur stemmen we de onderlinge raakvlakken af tussen het bouwkundige en installatietechnische deel van het schakelstation. Zo moet al in een vroeg stadium bekend zijn welke installaties waar komen, zodat daar rekening mee

IndustrieBouw • maart 2013 • 41

Zeeland Refinery voert de spanning op De civiele werkzaamheden voor de bouw van het schakelstation zijn in handen van het Zeeuws aannemersbedrijf Fraanje. Hoofdaannemer is Delta Infra, die verantwoordelijk is voor de engineering, het projectmanagement, de bouw, oplevering en inbedrijfstelling van het hoogspanningsstation. Delta Infra werkt samen met Fraanje en Imtech. Fraanje bouwt het schakelstation en Imtech installeert de laagspanningsvoorzieningen. ‘De selectieprocedure van onderaannemers was behoorlijk uitgebreid’, vertelt projectleider Danny van Die. ‘Omdat je hier op een raffinaderij zit, heb je met strenge veiligheidseisen te maken. Je moet over de juiste certificaten beschikken, werkplannen maken en elke dag dat je op de raffinaderij bent, een werkvergunning hebben. Omdat wij vaker op dit soort projecten werken, onder meer voor Delta Infra, hebben wij op dit gebied de nodige kennis en ervaring.’

voor de in het werk gestorte keldervloer. Op deze vloer zijn de trafoblokken gemaakt, met daarboven weer een vloer. De constructieve wanden van de kelder zijn gemaakt van in het werk gestort beton. De overige twee bouwlagen van het schakelstation zijn opgetrokken uit betonnen kolommen, prefab betonnen liggers en breedplaatvloeren. Het dak bestaat uit kanaalplaatvloeren met dakbedekking en de buitengevel is afgewerkt met stalen damwanden.’ Het nieuwe schakelstation is 70 meter lang, 15 meter breed en 10 meter hoog.

Betonnen casco In juni 2012 is Fraanje gestart met het gronden heiwerk van het schakelstation. Van Die: ‘Het heiwerk bestaat uit fundex palen. Daarop bevinden zich de poeren en de fundering

Naadloze afstemming In juni 2013 moet het betonnen casco gereed zijn, waarna gestart wordt met de installatie van de hoog- en laagspanningsap-

paratuur. De oplevering staat gepland voor april 2013, begin 2014 zal de inbedrijfstelling plaatsvinden. Van Die: ‘Op het project zijn verschillende partijen en disciplines actief. De grootste uitdaging was om de activiteiten naadloos op elkaar af te stemmen. Terwijl wij al gestart waren met bouwen, werden de technische installaties bijvoorbeeld nog ontwikkeld. Toch moesten wij op tijd de juiste sparingen aanbrengen. Door intensief met elkaar te overleggen, is dat gelukt. Mede door de goede samenwerking gaan we de oplevering met vertrouwen tegemoet.’ Fraanje is actief in de nieuwbouw en renovatie van onder meer woningen, bedrijfs panden, kantoren, hotels en winkelpanden. ‘We beschikken over een eigen staalafdeling en een eigen houtafdeling voor houtskeletbouw en kozijnen’, vertelt Van Die. ‘Ook hebben we een eigen onderhoudsdienst. Door zo veel mogelijk activiteiten in huis te hebben, kunnen we de snelheid en kwaliteit bieden waar de klant van vandaag om vraagt.’

Hoogspanningstechniek Onderdeel van DELTA Leveringszekerheid door een betrouwbare elektriciteitsvoorziening: de specialisten op het gebied van hoogspanningstechniek zorgen ervoor. Hoogspanningstechniek vormt een aparte discipline binnen het vakgebied en vereist specifiek vakmanschap. Zowel voor het openbare net als voor bedrijfsinstallaties biedt DELTA een full service dienstenpakket: plan ontwikkeling, vergunningen uitbestedingprocedures en uitvoering en beheer. DELTA biedt één aanspreekpunt, waardoor opdrachtgevers ook complexe werken met een gerust hart kunnen uitbesteden en de reguliere bedrijfsvoering zo min mogelijk hinder ondervindt. Hoogspanningstechniek verzorgt advisering, projecten, onderhoud en beheer en storingsmanagement. Wilt u meer weten? Neem contact met ons op via: www.DELTA.nl E infra.sales@DELTA.nl T (0113) 884422

IndustrieBouw • maart 2013 • 42

Borssele • Schakelstation en hoogspanningsleiding

Aanleg van hoog spanningskabel

gehouden kan worden bij de dimensionering van het betonskelet en het aanbrengen van sparingen.’

Projectmanagement Het projectmanagement is in handen van een engineeringteam, bestaande uit tien medewerkers van DELTA Infra: de projectdirecteur, de projectmanager, de bouwleider, lead engineers en de HSEmanager. Het engineeringteam is met name verantwoordelijk voor de bouwbegeleiding, de veiligheid op locatie en de kwaliteitsbewaking. Via diverse periodieke rapportages houdt DELTA Infra de opdrachtgever van deze zaken op de hoogte. Als projectmanager is Op ’t Hof verantwoordelijk voor de onderlinge afstemming tussen de betrokken partijen: ‘Die afstemming krijg je alleen als deze partijen bereid zijn om zaken met elkaar te delen en bespreken. Binnen het team hechten we dan ook veel waarde aan een goede onderlinge sfeer en heldere communicatie. En dat werpt zijn vruchten af. Naarmate het project vordert, raken we steeds meer op elkaar ingespeeld.’

Uitvoering De uitvoering bestaat uit drie delen: de bouw van het schakelstation met

daarin alle hoogspanningsinstallaties en apparatuur, de aanleg van de hoogspanningskabels en het aanbrengen van de gebouwgebonden installaties. ‘In juni 2012 is Fraanje gestart met het bouwkundige deel’, vertelt Op ’t Hof. ‘Het schakelstation wordt traditioneel gebouwd met in het werk gestort beton, waarbij de weersomstandigheden de grootste uitdaging vormden. Inmiddels is de ruwbouw gereed en is de afbouw in volle gang. De eerste hoogspanningsinstallaties zijn inmiddels ook gemaakt; momenteel vindt de Factory Acceptance Test van twee van de transformatoren plaats. Rond april/mei verwachten we dat verschillende componenten op de bouwplaats arriveren. Vanaf maart gaat Imtech van start met het monteren van de gebouwgebonden installaties.’ DELTA Infra heeft op uitvoeringsgebied een voornamelijk coördinerende rol. ‘De montage van de hoogspanningskabels, schakelinstallaties en transformatoren besteden we uit’, aldus Op ’t Hof.

Regionaal succes In aanloop naar de oplevering eind dit jaar doorloopt DELTA Infra een aantal fasen. De eerste fase is de constructie fase, die momenteel nog in volle gang is.

IndustrieBouw • maart 2013 • 43

een wereld van verbindingen OOK IN INDUSTRIE

WWW.A-HAK.NL

13.800 meter ondergrondse kabels A. Hak Electron realiseert de ondergrondse kabelverbindingen van en naar het nieuwe schakelstation van Zeeland Refinery. Dit allround kabelbedrijf is gespecialiseerd in het ontwerpen, engineeren, aanleggen en beheren van boven- en ondergrondse hoogspanningsverbindingen. Opdrachtgevers zijn met name de grotere energie leveranciers zoals Enexis, Stedin, Liandon, Tennet en Delta. A. Hak Electron is onderdeel van A. Hakpark, een wereldwijd opererend familiebedrijf met meer dan tweeduizend werknemers. ‘In juli 2012 kregen we opdracht voor het leggen van de ondergrondse kabels voor het schakelstation van Zeeland Refinery’, vertelt procesmanager Giuseppe Pluchino van A. Hak Electron. ‘In opdracht van Delta Infra leggen we 12 x 450 meter 50kV-kabels van het nieuwe schakelstation naar de twee

IndustrieBouw • maart 2013 • 44

bestaande trafo’s op de raffinaderij. Ook leggen we de 6 x 1400 meter 150kV-kabels tussen de centrale en het schakelstation. Bij dit tracé moeten we onder een spoorlijn door. De boringen die hiervoor nodig zijn, verrichten wij in samenwerking met zusterbedrijf A. Hak Drillcon. Met een ander zusterbedrijf, Tjaden, verzorgen we de bemalingen voor het droogleggen van de kabelsleuven.’

Veiligheid en beschikbaarheid Medio week 20 is de ruwbouw van het schakelstation naar verwachting gereed en kan A. Hak Electron starten met de boringen. ‘Een belangrijk aandachtspunt tijdens de uitvoering is veiligheid’, vertelt Pluchino. ‘Op een raffinaderij gelden strenge veiligheidseisen, waarmee wij inmiddels de nodige ervaring hebben.’ Een ander aandachtspunt betreft de raakvlakken met Zeeland Refinery. Pluchino: ‘Tijdens de werkzaamheden moet de raffinaderij gewoon doorgaan. Hier geven wij extra aandacht aan. Om de beschikbaarheid te waarborgen, vindt het aansluiten van de kabels op de trafo’s gefaseerd plaats.’ In week 28 is het ondergrondse kabelwerk gereed.

Borssele • Schakelstation en hoogspanningsleiding

KWALITEIT IS onzE BASIS

Postbus 1, 4456 ZG Lewedorp

utiliteitsbouw

Nieuwe Kraayertsedijk 37, Lewedorp

industriële bouw

Tel. (0113) 61 55 00

woningbouw

Fax. (0113) 61 27 64

restauratie

Lid van bouwend Nederland

info@fraanje.com www.fraanje.com

Daarna volgt de pre-commissioningfase, waarin DELTA Infra controleert of alle componenten goed aangesloten zijn. Vervolgens vindt de commissioning fase met Zeeland Refinery plaats en tenslotte de oplevering. DELTA Infra gaat de oplevering met vertrouwen tegemoet. ‘De samenwerking met Fraanje, Imtech en Zeeland Refinery verloopt prima’, aldus Op ’t Hof. ‘We hebben de neuzen dezelfde kant op staan. Dat merk je aan alles: de kwaliteit van het bouwen, de veiligheid op het terrein en de planning.’ Pijnen besluit: ‘Je merkt dat we met bijna allemaal Zeeuwse bedrijven werken. We spreken letterlijk en figuurlijk dezelfde taal. Bovendien hebben we dit grote werk in de regio gehouden. Dat is belangrijk met het oog op kennisontwikkeling en werkgelegenheid.’

IndustrieBouw • maart 2013 • 45

The Gallery • Enschede

Gallery

lint van innovativiteit

Een voormalige huisvesting van de Universiteit Twente ondergaat een innovatieve metamorfose. Bouwbedrijf Goossen Te Pas Bouw uit Enschede rondt momenteel The Gallery af, een lint van kennisgerichte bedrijvigheid achter vernieuwde gevels. Naar verwachting zal het gebouw in maart dit jaar kunnen worden opgeleverd.

Tekst: Sjoerd Meuleman De begane grond is gevuld met verdiepingshoge puien, de verdieping met vierenhalve meter hoge vliesgevels

Sommige bouwprojecten doen hun naam eer aan. Zo ook The Gallery, de herontwikkeling van een vijftig jaar oud universiteitsgebouw in Enschede. Dat komt voornamelijk door de lange en beglaasde gevels die raakvlakken vertonen met galerijachtige etalages. De naar binnen gerichte zichtlijnen versterken dit effect. Het project is ontwikkeld door Kondor Wessels Projecten, in opdracht van particuliere beleggers. Zij zorgen voor de financiering en toekomstige invulling ervan. Inmiddels is het werk gevorderd tot ver in de afbouwfase. Volgens werkvoorbereider Dennis Veneklaas is het momenteel druk: een bonte mengeling van afbouwploegen werkt stug door om het gebouw tijdig op te leveren voor een nieuw en kennisgerelateerd bestaan.

Meedenken Veneklaas: ‘Bijzonder is dat het gebouw vrijwel geheel in eigen beheer is uitgedacht. Dat betekent een wezenlijk andere manier van bouwen dan vanaf bestek en tekening. Er is veel ingemeten op locatie, omdat het risico te groot was dat elementen anders niet zouden passen. Intensief, maar wel veel spannender, aangezien je als aannemer ook echt kunt meedenken.’ Die herontwikkeling heeft geresulteerd in een tweelaags, langwerpig en transparant ogend bouwwerk met als blikvangers vernieuwde gevels en een pontificaal geplaatste reclamezuil. Voor

IndustrieBouw • maart 2013 • 46

het echter zover was, diende er eerst te worden gesloopt. Het gebouw werd gestript tot alleen de draagconstructie van staal en beton nog over bleef. Met als resultaat vernieuwde en vrij indeelbare bedrijfsruimten voor op kennisoverdracht gerichte bedrijvigheid.

Installaties Zoals vaker met grondige renovaties ging er een lange voorbereiding aan vooraf. Veel aandacht ging naar het plaatsen van de installaties binnen de bestaande constructieve elementen. Venenklaas: ‘Installaties worden de laatste jaren sowieso steeds belangrijker, maar als je nieuw bouwt, kan daar in het ontwerp al rekening mee worden gehouden. Dit was een totaal andere situatie, omdat elke aan te brengen sparing nauwgezet werd gevolgd door de constructeur.’ Hij noemt het voorbeeld van de sprinklerinstalla-

ties die aan veel regels moeten voldoen voor het verkrijgen van een gebruiksvergunning. Op sommige plekken geschiedde de installatie te midden van kabelgoten en luchtkanalen met als gevolg veelvuldig overleg. Venenklaas: ‘Je hebt te maken met bestaande bebouwing. Uiteraard bleken alle partijen constructief te willen samenwerken.’

Avond impressie The Gallery

Novicon gouden combinatie constructie en beplating Novicon realiseerde de staalconstructie voor de uitbreiding van The Gallery. Ook leverde en monteerde het bedrijf de nieuwe gevelbeplating op het te renoveren gedeelte. Novicon is een staalconstructiebedrijf dat deel uitmaakt van de holding Novicon BV. Het bedrijf richt zich op zowel de vervaardiging van staalconstructies, als levering en montage van daken gevelbeplating. Een gouden combinatie, meent projectleider Carl Hemmer: ‘Omdat constructie en beplating niet van elkaar kunnen worden los gezien. Doordat Novicon beide disciplines beheerst, zijn we beter in staat om tijdens het proces vooruit te denken. Anders gezegd beschikt onze staalbouwafdeling over meer dan gemiddelde ‘beplatingsknowhow’, waarmee monteurs vervolgens hun voordeel doen. Zo wordt er sneller gebouwd en de kans op fouten teruggebracht.’

Verantwoordelijkheid Voor The Gallery resulteerde die expertise in de opdracht van vijftig ton constructiestaal voor de uitbreiding en zevenhonderd vierkante meter gevelbeplating voor de nieuwe schil van het hoofdgebouw. Ook construeerde Novicon de reclamezuil die vanaf een prominente plaats over het terrein uitblikt. De nieuwe gevelafwerking bestaat uit stalen sinusprofielbeplating, gecoat in de kleuren RAL 9010 en 7035. Ze werden vastgemaakt aan de bestaande betonconstructie met omegaprofielen. De nieuwbouw bestaat uit een staalconstructie die aansluit op de zijkant van het hoofdgebouw. Om die reden werd besloten om de maatvoering zelf op locatie uit te voeren. Hemmer: ‘Ook hiervoor geldt het voordeel van een en dezelfde partij. Wij hebben immers zelf ingemeten, waardoor van achteraf gesteggel over verantwoordelijkheden nooit sprake kan zijn.’

Vrij indeelbaar Vlak voor de oplevering blijkt The Gallery een geslaagd voorbeeld geworden van herontwikkeling voor nieuwe doeleinden. De gevels zijn vernieuwd met glas en aluminium. De begane grond is gevuld met verdiepingshoge puien, de verdieping erboven met vierenhalve meter hoge vliesgevels met op de zuidgevel

Opdrachtgever The Gallery BV, Enschede Ontwikkelaar KondorWessels Projecten BV, Rijssen Architect OD 205, Delft Aveco de Bondt, Utrecht (constructies)

GESPECIALISEERD IN:

• STAALKONSTRUKTIES • TRAPPEN • LEUNINGWERK • BORDESSEN, ETC. • OOK IN R.V.S. UITVOERING Postbus 142, 7600 AC Almelo Van der Hoopweg 14, 7602 PJ Almelo Telefoon 0546 - 87 65 50 Fax 0546 - 86 33 19 Onderdeel van de Reinders Almelo Groep.

Advies Nieman Raadgevende Ingenieurs, utrecht/Zwolle (installaties)

Polybouw, Rijssen (aluminium gevels) Novicon, Oldenzaal (staal) Licotec, Duiven (daklichten)

Hoofdaannemer Goossen Te Pas Bouw bv, Enschede

Bruto vloeroppervlakte 11.000 m2 (fase 1)

Installaties Van Losser installaties, Rijssen Mitsubishi, Veenendaal (liften) Reinders Almelo Staalbouw, Almelo

Bouwperiode juni 2012 – maart/april 2013 (fase 1) Kondor Wessels Projecten, PCG

IndustrieBouw • maart 2013 • 47

The Gallery • Enschede aluminium lamellen. Diezelfde gevelinvulling is te zien bij het nieuwbouwdeel aan de zijkant waar het bedrijfsrestaurant komt. De uitbreiding is gemaakt van een staalconstructie met kanaalplaatvloeren. Voor de vrije indeelbaarheid zijn veel flexibele systeemwanden toegepast, zodat adequaat in kan worden gespron-

gen op wensen van nieuwe huurders. Het gebouw oogt stoer en industrieel, mede doordat installaties veelal in het zicht zijn gehouden. Venenklaas: ‘Dankzij de voorbeeldige inzet van alle betrokken partijen is een gedateerd gebouw omgetoverd tot een moderne blikvanger. Daar zijn we trots op.’

Reinders juiste partner voor maatgericht staalwerk Staalconstructiebedrijf Reinders uit Almelo construeerde voor The Gallery de trappen en hekwerken naar eigen inzicht, procedé en profielkeus. Een voorbeeld van maatwerk, uitgevoerd tot in de kleinste details. Reinders Staalbouw uit Almelo is een staalconstructiebedrijf dat zich hoofdzakelijk richt op het verfijndere staalwerk. Voor The Gallery resulteerde dit in de levering en montage van twee stalen trappen en bijbehorende hekwerken. Volgens directeur Robert Reinders een passende opdracht omdat het gevraagde naadloos aansloot bij de expertise van het bedrijf. ‘We hebben ons de laatste jaren gespecialiseerd in voornamelijk verfijnde onderdelen, zoals trappen, hekken en ander zichtgerelateerd staalwerk. Hallenbouw met kilo’s smijten is bijvoorbeeld niets

IndustrieBouw • maart 2013 • 48

voor ons, dat laten we liever aan anderen over. Wij willen mooie dingen maken en dan bij voorkeur zelf ontwikkeld en uit eigen werkplaats.’

Paradepaard Blikvanger van het werk is de ruim vijf meter brede centrale hoofdtrap naar de verdieping. Het gevaarte werd ter plaatse gemonteerd uit zwaar gedimensioneerde HEA- en UNP-profielen met als loopvlakken gezette baktreden. Na de montage werden die treden gevuld met beton. Ook de hekken rond

de trap ogen als een typisch staaltje van ambachtelijk montagewerk. De balustrade is gemaakt van kokerprofielen, afgewerkt met blanke hardglazen panelen. De traphekken bestaan uit massieve stripprofielen (60 bij 15 mm). Beide onderdelen werden thermisch verzinkt en vervolgens gepoedercoat in gebroken wit. Ten slotte construeerde het bedrijf de restauranttrap (inclusief hekwerk), de daarbij behorende hardglazen terrashekken en de eveneens in hardglas uitgevoerde luifel. Reinders: ‘Naast specialistisch zijn we tegelijkertijd veelzijdig. Of het nu gaat om glas, hout of een ander nevenmateriaal… we monteren het zelf. Ik geloof dat dat ons wezenlijk van anderen onderscheidt.’

Tholen • Bandenmarkt

Tekst: Sjoerd Meuleman

Bandenmarkt

groot en verfijnd tegelijk

Wegens expansie doeleinden bouwt het Zeeuwse aannemingsbedrijf Fraanje BV momenteel de Bandenmarkt in Tholen, een centrum voor distributie en herstel van hoofdzakelijk afgeschreven vliegtuigbanden.

Twee aan elkaar verbonden opslaghallen voor banden en velgen, een productieruimte, een expeditie met laadkuil en kantoren

Opdrachtgever Tyresoles Industrial Holding B.V. Architect Van den Bergh Architechten, Bergen op Zoom

De Tholense Bandenmarkt, onderdeel van moederbedrijf Tyresols Industrial Holding BV, is een onderneming die zich richt op de verkoop van zowel nieuwe als gebruikte banden. In de praktijk betekent dit laatste koop van afgeschreven banden, vervolgens herprofilering of andersoortig herstelwerk en ten slotte verkoop aan bos- en landbouwgerelateerde machinebedrijven. Omdat de huidige locatie niet meer voldeed (te klein en facilitair niet meer van deze tijd) besloot het bedrijf tot nieuwbouw van twee aan elkaar verbonden opslaghallen, gecomplementeerd met een productieruimte, een expeditie met laadkuil en kantoren. Het project werd gegund na een voorselectie met bouwbedrijf Fraanje als winnaar:

Grondwerk en bestrating Aannemingsbedrijf Baas BV, Arnemuiden HSP-palen en betonvloeren Van Berlo, Veghel

Aannemer Aannemingsbedrijf Fraanje B.V., Lewedorp

Prefab betonwanden Concrete International B.V., Krimpen a/d IJssel

Installaties Delta Techniek, St. Philipsland

Dak- en gevelbeplating Cladding Partners, Oosterhout

zij wisten een scherpe prijs het best te combineren met een overtuigend plan van aanpak. Inmiddels is het project op stoom gekomen - de staalconstructie van de hallen staat, die van de kantoren en productieruimte is onderweg. Projectleider Berry van Heeren verwacht het werk in mei dit jaar te kunnen opleveren.

Tegenstelling Van Heeren noemt de opdracht hem op het lijf geschreven, aangezien de projectleider zich naar eigen zeggen met weinig anders bezighoudt dan met hallenbouw. Een vorm van specialisme dus, binnen een bouwbedrijf met een veelzijdig portfolio. ‘Fraanje is een allround aannemer met opdrachten voor utiliteitsbouw,

Staalkonstruktie Voortman Staalbouw, Rijssen Bouwperiode september 2012 - mei 2013 Bruto vloeroppervlake 10.500 m2

IndustrieBouw • maart 2013 • 49

Delta Techniek: ‘alles in een en hetzelfde hok’ Het Zeelandse bedrijf Delta Techniek is een middelgrote totaalinstallateur die de pijlen richt op specifieke vragen uit specialistische branches. Een voorbeeld van innovatief meedenkwerk betreffen de elektrotechnische-, werktuigbouwkundigeen sanitaire installaties voor de Bandenmarkt in Tholen, die het bedrijf naar eigen inzicht en ontwerp aanlegt. Bijzonder eraan is vooral het gebouwbeheersysteem, draaiend op zogeheten KNX systematiek. Die maakt installaties op afstand bestuur baar, onder meer voor het oplossen van storingen, temperatuurwijziging en schakeling van verlichting. Directeur Mark Jan Koldijk: ‘Met KNX worden E- en W-installaties gebundeld tot één geheel. Dat leidt tot een hoger comfort en lager energieverbruik.’

Staalconstructie staat

Flexibel De energiezuinige installaties zijn ontworpen met als achterliggende gedachte: ‘klaar voor de toekomst’. Hierdoor zullen eventuele uitbreidingen naadloos kunnen worden aangesloten op hetzelfde systeem. Koldijk noemt de Bandenmarkt een op het lijf geschreven installatieklus, omdat ‘er gezamenlijk is gewerkt aan duurzaam installatiewerk, aan te passen op elk moment’. ‘Onze voorkeur ligt bij complexere werken in hoofdzakelijk de utiliteitsbouw. We werken bijvoorbeeld veel in bouwteamconstructies omdat we menen zo het verschil te kunnen maken. Passende oplossingen voor moeilijke problemen bedenken, daar doen we het voor. Dat bevalt ons aanmerkelijk beter dan het installeren van honderd rijtjeswoningen.’

woningen en industriële bouw. Wat ons van anderen onderscheidt, is dat we over personeel beschikken met allemaal hun eigen vaardigheden. Dat maakt ons specialistisch en veelzijdig tegelijk.’ Die expertise leidde in dit geval tot eerst heien van prefabbetonpalen. Na de hierop gestorte funderingsbalken volgde

Cladding Partners: daken gevelbekleding, dakbedekking, isolatie en lichtstraten.

Totaalinstallateur voor: - utiliteits installaties - complexe woningbouw - duurzame installatie oplossingen

Sint philipland 0167-577277 Zierikzee 0111-644764 www.delta-techniek.nl IndustrieBouw • maart 2013 • 50

C oncrete International BV Postbus 712 2920 CA Krimpen aan den IJssel

Tel: 0180 - 514946 Fax: 0180 - 552293

Tholen • Bandenmarkt Prefabwand van de opslaghallen wordt opgericht

KWALITEIT IS onzE BASIS

Postbus 1, 4456 ZG Lewedorp

utiliteitsbouw

Nieuwe Kraayertsedijk 37, Lewedorp

industriële bouw

Tel. (0113) 61 55 00

woningbouw

Fax. (0113) 61 27 64

restauratie

Lid van bouwend Nederland

info@fraanje.com www.fraanje.com

opnieuw heiwerk (hogesnelheidspalen) voor de tussenliggende vloervelden. Nodig, omdat stramienen van 27 meter te fors bleken voor de vloeroverspanning. Bovendien hebben de palen het voordeel dat er dagelijks grote hoeveelheden ervan kunnen worden geheid. Na de staalconstructie gaat de bouw verder met een in het werk gestorte bedrijfsvloer, dat wil zeggen op het moment dat het gebouw wind- en waterdicht is. Van Heeren: ‘Aan industriële vloeren als deze worden hoge eisen gesteld. We storten achteraf om nadelige weersinvloeden te kunnen uitsluiten.’

Gevelsluiting Als gevelmateriaal valt de keus op twee verschillende platen. Ter plaatse van beide hallen is gekozen voor stalen sandwich panelen, met pirschuim geïsoleerd. Eenzelfde soort, maar dan in een vlakke luxueuze uitvoering, is terug te zien bij de productieruimte en het kantoor, maar dan gecombineerd met geïsoleerde prefabbetonelementen. Voor een snelle en adequate afhandeling komen er tien overheaddeuren, waarvan er vier zijn voorzien van docklevellers met bijpassende laaden loskuilen. De brandwerende scheiding tussen enerzijds de hallen en anderzijds kantoor/productieruimte bestaat uit een in het werk gelijmde wand van cellenbeton panelen. Ook het brandwerende dak wordt gemaakt van cellenbeton, ook al vanwege het sterk accumulerende vermogen ervan.

Materialen

begrippen - over een representatief voorkomen beschikt. De voorgevel vanaf de verdieping is half rond gebogen, overkragend, en voorzien van structurele beglazing. Diezelfde beglazing is terug te zien aan de binnenkant, maar dan als scheidende wandpanelen. Niet eenvoudig, volgens Van Heeren, omdat de diverse materialen zich maar moeilijk op elkaar laten aansluiten. Aan de andere kant uitdagend ook, omdat de Banden-

markt aantoont dat ook uit industriële projecten mooie gebouwen kunnen ontstaan. Van Heeren:’Vooral aan het kantoor is goed te zien dat de Bandenmarkt meer wil betekenen dan het zoveelste distributiecentrum. Er is veel oog voor mooie materialen, veel meer althans dan in vergelijkbare distributiecentra. Een dergelijke combinatie van grote meters en verfijnde afbouw kom je niet zo heel vaak tegen.’

Cladding meedenkend beplatingsbedrijf Cladding Partners BV uit Oosterhout is een relatief nog jong bedrijf, gespecialiseerd in engineering, logistiek en montage van gevel- en dakbeplating. Voor de Bandenmarkt in Tholen resulteerde dat in de levering en montage van gevelbeplating en stalen dakplaten, waarvan de laatste voorzien van PVC-dakbedekking. Cladding Partners BV is een montagebedrijf dat sterk leunt op vaste opdrachtgevers. Ditmaal kwam de opdracht van hoofdaannemer Fraanje BV die de nieuwe Bandenmarkt in Tholen realiseert. Niet toevallig, volgens Claddings commercieel directeur Erik van de Koppel, omdat beide ondernemingen bij voorkeur werken met vaste partijen. ‘Het klinkt wellicht afgezaagd, maar wij geloven heilig in vaste samenwerking. Projecten worden eenvoudigweg beter wanneer je weet wat je aan elkaar hebt.’

Klantgericht Cladding levert en monteert vrijwel de gehele schil van het gebouw. Ter plaatse van de fabriek bestaan de gevels uit stalen

sandwichpanelen, uitgevoerd met zogeheten microribbels. Die fijne profilering zorgt voor een gelijkmatige zetting tijdens temperatuurwijziging. De beplating van het kantoor is spannender aangezien de gewalste vlakke platen verlijmd worden aangebracht op gebogen gevelvormen. Ze worden daarom vervaardigd door een daarin gespecialiseerd zetbedrijf. De opdracht voor het dak ten slotte, omvat stalen dakplaten met lichtstraten, af te werken met PVC dakbedekking. Al met al een opdracht die Cladding past, volgens Van de Koppel. ‘Wij willen ons onderscheiden in klantgerichtheid. Gelukkig zien veel anderen dat ook. Anders zouden we niet telkens worden gevraagd.’

Extra aandacht vraagt het kantoor gedeelte dat - zeker voor industriële

IndustrieBouw • maart 2013 • 51

Regiocentrale Zuid • Maasbracht

Tekst: Sjoerd Meuleman

In opdracht van Rijkswaterstaat realiseerde bouwbedrijf BESIX Nederland de Maasbrachtse Regiocentrale Zuid. Dit prachtige, aan de buitenzijde bijna geheel van glas gemaakte bouwwerk is het nieuwe besturings- en controlegebouw voor de centrale bediening van sluizen, bruggen en stuwen van circa tweehonderd kilometer Maasrivier.

Regiocentrale Zuid

is stoer, strak en transparant

Opdrachtgever Rijkswaterstaat Architect Wiel Arets Architects, Maastricht Adviseurs Wetering Raadgevend Ingenieurs, Maastricht (installaties, bouwfysica), Palte bv, Valkenburg (bouwmanagement), BESIX Engineering Department IndustrieBouw • maart 2013 • 52

De nieuwe centrale staat langs het sluizencomplex Maasbracht midden in het groene landschap. Het is gebouwd als een sculptuur op een sokkel, met rondom glas voor weidse vergezichten. Het gebouw doet daarmee denken aan een uitkijkpost, een beeld dat wordt versterkt door de open ligging. Het is een vijfkantig gebouwe met afgeronde hoeken en het oogt high tech, zo te zien niet voor iedere aannemer weggelegd. Toch is het gebouw naar BESIX’ begrippen maar bescheiden van omvang. Volgens projectleider Erik Rombouts behoort de Regiocentrale Zuid tot de kleinere opdrachten die de laatste jaren werd vervuld. Het is dan ook niet de grootte, maar de vorm, complexiteit en afwerking die hem tevreden stemmen. Juist omdat het bedrijf daar zelf de hand in had.

de specifieke vaarweginstallaties. Zo werken we vaker – D&B opdrachten zijn eerder regel dan uitzondering. Bijzonder in dit geval was dat vormgeving, constructief ontwerp en functionaliteit voor vijftig procent de gunning bepaalden.’ Dat winnende ontwerp werd gemaakt in samenwerking met architectenbureau Wiel Arets Architects uit Maastricht. Het bureau was min of meer vrij in keuzes, zij het binnen door Rijkswaterstaat vastgestelde architecturale normen. Uiteindelijk viel de keus op een zoveel mogelijk transparant gebouw. Er werd daartoe een gevel ontworpen van structureel verlijmde glaspanelen met zogeheten lepels voor de borging van het glas. Opdekprofielen tussen de panelen ontbreken, glasnaden zijn gezet met elastische voegvulling.

Ontwerp

Constructieloos

Rombouts: ‘De centrale is aanbesteed op basis van een Design & Build contract, in dit geval samen met Siemens voor

Het gebouw is neergezet op een kelder die volstaat met voornamelijk installaties. De kelderfundering is gemaakt van

Hoofdaannemer BESIX Nederland/Siemens Nederland Unica, Venlo (installaties) Mitsubishi Elevators, Veenendaal (lift) Staalstructuur en Gevelbouw Blitta en ZNR Vijver Vijveraanleg De Lelie, Oirschot

Bouwperiode mei 2010 - juli 2013 Bouwprogramma Bedieningsruimtes, kantoren, technische ruimten BVO 1800m2

Glas

Foto: BESIX Nederland

Luchtfoto toont het vijfkantige gebouw naast de sluis van Maasbracht

De Lelie: Ferrari onder vijvers Een van de laatste onderdelen van de Maasbrachtse Regicentrale is de waterpartij die straks mooi om het gebouw meandert. Voor vijveraanlegbedrijf De Lelie een opdracht ‘uit de buitencategorie’. Wat gebeurt er als een eenmansbedrijf de opdracht binnenhengelt voor bijna tweeduizend vierkante meter Rijkswaterstaatvijver, inclusief uitzetten, landmeten, graven, beschoeien, installeren, vullen en beplanten? Vijverexpert Johan van Eindhoven weet het, al is het een jaar geleden, nog goed. Geestdrift in de ogen: ‘We hebben wel even getoast, inderdaad. In deze tijden zo’n grote opdracht en dan ook nog voor Rijkswaterstaat? Dan ziet de wereld er opeens heel anders uit.’ Zijn enthousiasme wordt nog begrijpelijker, aangezien het klantenbe-

stand tot dan toe bestond uit voornamelijk particuliere opdrachtgevers en hij bovendien steeds meer moet opboksen tegen ‘inferieure spullen verkopende webprijsvechters’.

Topsegment Het bedrijf verkreeg de opdracht in zijn geheel, dus vanaf de eerste uitzetpaal tot en met de laatste waterplant. Dit omdat Rijkswaterstaat het hele pakket binnen één onderneming gestald wilde hebben. Vijveraanleg De Lelie is een bedrijf met – zoals dat heet –liefde voor het vak. Voordat Van

Eindhoven als zelfstandige begon, had hij er al vele jaren opzitten als vijverinstallateur in dienstverband. Hij werkt met louter spullen uit het topsegment, zoals uit één stuk op maat gelaste folies, onverwoestbaar leidingwerk en filterinstallaties van topmerken – ‘voor blijvend helder water, anders groen als gras, wordt nogal eens wegbezuinigd’. Kwaliteit noemt hij daarom geen vraag, maar een vanzelfsprekendheid. ‘Ik zeg niet dat het altijd even gemakkelijk gaat, maar kwaliteit staat voor mij voorop. Als De Lelie een vijver aanlegt, krijgt de opdrachtgever bijvoorbeeld dertig jaar foliegarantie. Ik wil Ferrari’s bouwen, geen Fiats.’

IndustrieBouw • maart 2013 • 53

Vide met trap naar dakterras

Samen maken we de toekomst Unica Venlo, Vasco Da Gamaweg 2, 5928 LD Venlo, 077-4677000 Unica Geleen, Kampstraat 8-10, 6163 HG Geleen, 046-4745377 Unica Maastricht, Karveelweg 15, 6222NJ Maastricht, 043-3219767

www.unica.nl

bouwt aan Nederland…

BESIX Nederland Trondheim 22 – 24 Postbus 8

BESIX is een wereldwijd opererend bouwbedrijf met ruim 100 jaar ervaring in de civiele betonbouw, industriële bouw, utiliteitsbouw en maritieme bouw. Sinds 1992 is BESIX actief in Nederland.

2990 AA Barendrecht Fax +31 (0)180 64 19 91 nederland@besix.com www.besixnederland.com

Meebouwend aan de toekomst, met prestigieuze projecten als de Tweede Coentunnel, Parkeergarage Kruisplein, Landtunnel A2 Leidsche Rijn, OV Terminal Utrecht CS, Maastoren, Zeehavenkade in de Amazonehaven Rotterdam, keersluizen in Heumen en de sluisverlengingen in Born, Maasbracht en Heel.

DYNAMIEK STABILITEIT VERTROUWEN

BESIX is voortdurend op zoek naar gedreven, vakkundige mensen die willen groeien in een professioneel, veelzijdig en persoonlijk bedrijf dat klaar is voor de toekomst.

Werken bij BESIX? WWW.JOBS.BESIX.COM

Keersluis Heumen

Telefoon +31 (0)180 64 19 90

Maasbracht • Regiocentrale Zuid

Controlekamer voor 200 km rivier Foto: BESIX Nederland

in de grond gevormde grindpalen. De sokkel van het gebouw bevat de entree met lobby, omkleed- en bergruimten en sanitaire voorzieningen. Een liftkern en hier en daar een betonnen wand zijn de enige dragende delen. Hetzelfde geldt voor de eerste verdieping die plaatselijk tot acht meter uitkraagt. De verdieping herbergt de bedieningsruimte en een nautisch centrum. Via het transparante atrium is ook het dakterras met een trap te bereiken. Rombouts over de constructieve opzet: ‘Het stalen dak is een schijfconstructie met rondom een vakwerkligger. Aan de ligger hangen uitkragingen van zeventig centimeter beton die zijn voorzien van betonactivering. Het was de enige manier om de delen kolom- en vooral zettingsvrij te kunnen uitvoeren.’

Functie De centrale is opgezet vanwege kostenbesparing. Tot nu toe geschiedt bediening van het Maastricht-Belfeld traject door een team van brug- en sluiswachters vanuit bediengebouwen verspreid over het vaartraject. Dit betekent echter onoverzichtelijke en kostbare versnippering van mens en middelen. Naast de eigenlijke functie (besturing en controle) voorziet het centrum ook in een maatschappelijke behoefte. Op de verdieping

komt ook een nautisch centrum, met bezoekersvoorzieningen en een multifunctionele ruimte. Op 1 januari dit jaar is het gebouw overgedragen aan Rijkswaterstaat. De eerste werknemers zijn er reeds werkzaam. De terreininrichting daarentegen is nog onderweg, net als de verhuizingen van de diverse Rijkswaterstaatteams. De definitieve oplevering van het gebouw vindt in de loop van dit jaar plaats.

Installaties gekoppeld aan GBS Alle werktuigbouwkundige en elektrotechnische gebouwinstallaties in de Regiocentrale zijn gerealiseerd door Unica (voorheen Unica-Thissen BV). Naast het uitgesproken ontwerp van het gebouw, zijn ook de gebouwinstallaties uniek te noemen. Het hart van de installaties bestaat uit twee elektrische koelmachines en twee gasgestookte warmtepompen. De koelmachines die de serverruimte (het zenuwcentrum) op een constante temperatuur houden, geven de restwarmte af via een warmtewisselaar aan de gebouwinstallaties. Pas wanneer de warmtevraag in het gebouw groter wordt dan de geleverde restwarmte, schakelt een warmtepomp bij. De tweede warmtepomp staat stand-by als reserve en schakelt in de

zomerperiode om naar koelbedrijf. De hele werktuigbouwkundige installatie wordt via een gebouwbeheersysteem (GBS) geregeld en gemonitord. Tevens is de elektrotechnische installatie gekoppeld aan het GBS, welke vervolgens weer via het centrale besturingssysteem van RWS is uit te lezen en te bedienen.

- Automatische gasblusinstallatie - Gebouwdomotica (o.a. verlichting, gordijnen, deuren en ramen) - Toegangscontrole, camerabewaking en inbraakbeveiliging - Brandmeldinstallatie

Een kleine opsomming van overige technieken in het gebouw: - Betonkernactivering in de overhang - Vloerverwarming op de begane grond - Klimaatplafond op de verdieping - Hemelwaterinfiltratie - Luchtbehandeling met ultrasoon bevochtiging

IndustrieBouw • maart 2013 • 55

FIFPro • Hoofddorp

Tekst: Patricia van Beek

FIFPro

de vijfde op Park 20|20

Grondlegger van het cradle-to-cradle principe ontwerpt kantoor Een staaltje duurzaamheid

Op Park 20|20 in Hoofddorp staan de principes van cradle-to-cradle centraal. Het kantorenpark, dat gunstig gelegen is vlakbij de verkeersader A4 en Schiphol, heeft als uitgangspunt een duurzame en inspirerende werkomgeving. Vanwege de goede bereikbaarheid en de uitstraling koos de internationale belangenvereniging voor profvoetballers FIFPro voor deze locatie. Gaandeweg werd de organisatie steeds enthousiaster over de achterliggende filosofie.

Opdrachtgever Delta projectontwikkeling, Hoofddorp Architect William Mc Donough + Partners EU, Amsterdam Interieurarchitect: Merkx+Girod, Amsterdam Bouwkundige hoofdaannemer IBB Kondor, Hoofddorp IndustrieBouw • maart 2013 • 56

Advies Van Der Vorm Engeneering, Delft (constructies) Installatie Advies Groep, Ochten (installaties) DGMR, Arnhem (bouwfysica)

W-Installatie Installatie techniek Raalte, Raalte

E-Installaties Parallel groep, Energie Techniek, Hazerswoude-Rijndijk

Aluminium kozijnen Alkondor Hengelo B.V., Hengelo

Liftinstallatie Mitsubishi Elevators Europe, Veenendaal

Verstelbare vlonderelementen Intercodam Infra B.V., Almere

Perfectie Perfectietottotininelkelkdetail detail Liften Liften zijn zijn belangrijke belangrijke verkeersaders verkeersaders in in uwuw gebouw. gebouw. UU eist eist terecht terecht datdat zeze feilloos feilloos functioneren. functioneren. Daarvoor Daarvoor bent bent u bij u bij Mitsubishi Mitsubishi aan aan hethet juiste juiste adres. adres. Wij Wij zijn zijn uwuw partner partner vanaf vanaf dede selectie selectie van van dede liftlift in in dede ontwerpontwerpfase, fase, tijdens tijdens hethet installeren installeren tottot enen met met dede serviceverlening serviceverlening alsals dede liftlift in in gebruik gebruik is.is. Ge誰nteresseerd? Ge誰nteresseerd? Bel Bel ons ons voor voor meer meer informatie informatie of of een een afspraak. afspraak.

M M i t is t us bu ibs i hs ih ie l ee l ve av taet se sy oy uo u

T 0318 - 586 586 T 0318 - 586 586 www.mitsubishi-liften.nl www.mitsubishi-liften.nl

FIFPro • Hoofddorp

Van belang was de restwaarde aan het einde van de levenscyclus. Zo is er veel aluminium en staal gebruikt, omdat dat weer op hetzelfde niveau hergebruikt kan worden

Energiezuinige Mitsubishi Liften Gezien de doelstelling voor Park 20|20 is het vanzelfsprekend dat er energie besparende liften zouden worden toegepast. Dat heeft geleid tot de toepassing van de machinekamerloze lift van Mitsubishi, de Elenessa, waarbij de optie ‘regeneratie’ is geïmplementeerd. Dit heeft mede bijgedragen aan de certificering van BREEAM 2011 versie 1.0 ENE8: 2 credits! Mitsubishi staat bekend om z’n vooraanstaande positie in technologische ontwikkelingen. Eén van de resultaten hiervan is dat het verbruik van de Elenessa in de standaarduitvoering al 70% minder energie verbruikt dan dat van een vergelijkbare lift in 1970. Maar door toepassing van opties, zoals regeneratie en variabele snelheid kan het energieverbruik verder worden gereduceerd.

Regeneratie Bij 50% van de maximale belading zijn het contragewicht en de liftkooi in balans. Het kost dus energie om een zwaar beladen lift naar boven of een nauwelijks beladen lift naar beneden te verplaatsen. Als een zwaar beladen lift naar beneden of een licht beladen lift naar boven gaat moet er worden

IndustrieBouw • maart 2013 • 58

afgeremd wat energie oplevert. Dat afremmen gebeurt op de motor, dus deze fungeert op dat moment, als een dynamo die stroom opwekt. Door toepassing van regeneratie wordt deze stroom teruggevoed aan het net. Dit levert een extra energiebesparing op van zo’n 35%.

situatie kan met een kleiner vermogen, dus minder energieverbruik, worden volstaan om dezelfde snelheid te bereiken. Bij toepassing van variabele snelheid ligt deze, afhankelijk van de kooibelasting tussen de 1,0 en 1,6 m/sec. Er kan dan worden volstaan met een motor met minder vermogen.

Levensduur Voor Mitsubishi-liften kan een energielabel A worden afgegeven, mits de juiste configuratie is toegepast. Hiervoor dient conform VDI 4707 een meting te worden uitgevoerd bij de gerealiseerde installaties.

Variabele Snelheid Als voor een lift een snelheid van bijvoorbeeld 1,6 m/sec is gewenst, wordt het motorvermogen zo gekozen dat ook bij de hoogst mogelijke belasting deze snelheid wordt behaald. Deze situatie doet zich voor bij een volle lift naar boven of een lege lift naar beneden. Het komt echter vaak voor dat de beladingsgraad rondom de balanssituatie ligt (50% van de heflast). In die

Verder verdient kwaliteit zichzelf altijd terug. Ook op het gebied van duurzaamheid. Mitsubishi-liften staan bekend om hun uitzonderlijk lange levensduur. Niet voor niets geven wij bij het afsluiten van een meer jarig onderhoudscontract 100% garantie op de gehele installatie. De exploitatiekosten blijven hierdoor opvallend laag.

De nieuwe locatie van FIFPro biedt ruimte aan 25 medewerkers van de organisatie en haar Nederlandse vertegenwoordiger VVCS. Het transparante gebouw is ontworpen door de Amerikaanse architect William McDonough, die ook verantwoordelijk is voor het masterplan van het park zelf. Samen met Michael Braungart is McDonough de grondlegger van het cradle-to-cradle principe. Architectenbureau N3O uit Den Haag vertegenwoordigde de architect in dit project. Andere partijen zijn Delta Development Group, VolkerWessels en Reggeborgh Groep.

Cradle-to-cradle cerfticaat Sinds 2009 is IBB Kondor (onderdeel van VolkerWessels) betrokken bij Park 20|20. Gedurende deze periode heeft het bouwbedrijf veel kennis over het principe opgedaan. Ed Warmerdam, projectleider van IBB Kondor vertelt: ‘Het is een andere manier van bouwen. Dit is het eerste

kantorenpark in Nederland dat volgens de principes van cradle-to-cradle wordt gebouwd.’ Bij het ontwerp keken de partijen mede naar de te gebruiken materialen. Van belang was de restwaarde aan het einde van de levenscyclus. Zo is er veel aluminium en staal gebruikt, omdat dat weer op hetzelfde niveau hergebruikt kan worden.

Slimeline-vloer Het transparante kantoorgebouw bestaat uit drie bouwlagen en een ondergrondse parkeerlaag. Het vele daglicht dat binnenkomt moet een prettige en energiezuinige werkomgeving opleveren. Het glas in de gevels is van AGC glas. AGC heeft als eerste glasproducenten een cradle-to-cradle label. Ook in het gedachtegoed van de Amerikaanse architect past de Slimeline-vloer op de eerste verdieping van het gebouw. De vloer bestaat uit stalen liggers, een betonnen onderschil en een lewisplaten topvloer.

Impressie van het centrale atrium met een sheddak van zonnepanelen

IndustrieBouw • maart 2013 • 59

FIFPro • Hoofddorp

In de holle ruimte die hierdoor ontstaat zijn alle kabels en leidingen voor zowel de W- als E-installaties weggewerkt. ‘Met een Slimline-vloer reduceer je de verdiepingshoogte en dat scheelt in het materiaalgebruik. Een ander groot voordeel is dat de vloer demontabel is en dus weer hergebruikt kan worden’, legt Warmerdam uit.

INTERCODAM INFRA

Roof Logix® adviseert en levert totaaloplossingen op het gebied van het begaanbaar maken van platte daken. Wij helpen uw graag met uw vraagstukken over parkeer- en groendaken, maar ook voor vloeren op niveau zoals galerijen en balkons.

Nog nooit was het zo eenvoudig! De Huchtstraat 43 - Almere - 036-5359250 - www.rooflogix.nl

Hangend boardroom Opvallend aan het gebouw is de boardroom, die in het Atrium hangt. Daarnaast is er een auditorium in een apart gebouwonderdeel met stoelen voor 150 personen en een lounge op de bovenste verdieping. Het interieur is ontworpen door Merkx+Girod. N3O verzorgt de uitwerking van het project. Ook in het interieur trekt FIFPro het duurzaamheidsaspect door. ‘Ze kiezen voor een hoogwaardige aankleding. Alle kasten zijn bijvoorbeeld maatwerk. Op de vloer liggen tegels van Mosa, want als eerste keramisch tegelbedrijf heeft Mosa tegels die cradle-to-cradle gecertificeerd zijn. Het tapijt komt van Desso en ook dit bedrijf werkt op dezelfde duurzame manier.’ Op 18 maart wordt het pand van FIFPro opgeleverd. FIFPro is het vijfde bedrijf dat de deuren van zijn kantoor op Park 20|20 opent. Andere bedrijven zijn Bosch en Siemens Huishoudapparaten BV, FOX Vakantie, 20|20 Experience Center en Parkcafé Groen. Het volgende bedrijf dat zich vestigt is Bluewater.

Solidor dragers Roof Logix®: doeltreffend en demontabel Platte daken functioneren tegenwoordig niet zelden als luxe buitenruimten, ingericht met bijvoorbeeld tegels of houten delen. Het nieuwe FIFpro gebouw in Hoofddorp koos voor hardhouten vlonders op in hoogte verstelbare Solidor® dragers van Roof Logix®. Het systeem is kinderlijk eenvoudig te verwerken en bovendien demontabel zonder hak- of breekwerk. Platte daken functioneren tegenwoordig niet zelden als luxe buitenruimten, ingericht met bijvoorbeeld tegels of houten delen. Het nieuwe FIFpro gebouw in Hoofddorp koos voor hardhouten vlonders op in hoogte verstelbare Solidor® dragers van Roof Logix®. Roof Logix® uit Almere bedenkt en levert oplossingen voor betreedbare platte daken. Ter nivellering van het FIFpro dak leverde het bedrijf de Solidor® dragers, kunststof steunpunten die worden gebruikt voor opvang van de onderste houten regels. De opdracht kwam op aanvraag van de aannemer die een uitvlakkend draagsysteem wenste dat zowel recyclebaar als demontabel was. Accountmanager Nils Ploeg: ‘De kwestie bij hardhouten vlonderdaken is vaak hoe die goed te fixeren. Ons Solidor® systeem bleek ideaal omdat de dragers separaat te plaat-

sen zijn en dus niet - zoals andere systemen - hoeven te worden vast geboord op de onderconstructie. Met als extra voordeel een hoge montagesnelheid.’

Infra producten voor sport- en speltoepassingen, zoals de vloerafwerkingen van Codaplay®. Het bedrijf kent een platte structuur met daardoor een direct contact met de klant. Ploeg: ‘Al onze bedrijfsonderdelen steken veel tijd in klantadviezen. Wij voelen ons niet slechts een productenleverancier maar willen met hart en ziel meedenken om gezamenlijk tot mooie oplossingen te komen. Kwaliteit is waar we het voor doen.’

Adviezen Het bedrijfsonderdeel maakt deel uit van Intercodam Infra BV, een onderneming die zich heeft gespecialiseerd in advies en levering van infrastructurele oplossingen. Voorbeelden hiervan zijn de Mesh Track® asfaltwapening en Gumatec® verkeersremmende afwerking. Ook levert Intercodam Hardhouten vlonder op in hoogte verstelbare dragers

IndustrieBouw • maart 2013 • 60

Sommige werken munten uit in verkenningen naar grenzen. Zo ook het nieuwe FIFprogebouw in Hoofddorp dat werd geconstrueerd met een minimum aan staal. Een puzzel, volgens Alkondors technisch manager Jan Oldekamp, die kon worden opgelost dankzij coöperatieve creativiteit tussen de verschillende betrokken partijen. ‘Het pand is gebouwd volgens Breeam en Cradle-to-Cradleprincipes, dus waarop gespaard kon worden is op gespaard. Ook op de staalconstructie, zij het natuurlijk binnen de veiligheidsnormen. Probleem voor ons was alleen een aantal ‘verboden’ bevestigingspunten, omdat de vloerbelasting daar te hoog zou worden. We engineeren vrijwel altijd zelf, maar zo diep als hier hebben we nog niet in een constructie hoeven duiken.’

Doorbuigen

Alkondor

creatief tot het laatste boutje De Overijsselse gevelspecialist Akondor Hengelo BV monteerde haar FIFpro-vliesgevels aan een staalconstructie zo licht als een veer. ‘Je kunt het bijna zien als bouwen aan elastiek’. Tekst: Sjoerd Meuleman

Oldekamp doelt voornamelijk op de (gecontroleerde) doorbuiging van een aantal vloervelden. Op punten die grenzen naderden, moest creatief worden uitgeweken naar het dak om de elementen vervolgens daar aan op te hangen. Extra complex waren situaties, waarbij de gevelpanelen overgingen van bijvoorbeeld staand naar hangend. Dit werd onzichtbaar opgelost door een zogeheten schuivende bevestiging – gedilateerd met marges voor vloerzetting. Ook de montage (inclusief geprefabriceerde aluminium lamellenconstructie) op de zuidwestgevel was moeilijk, aangezien die moest geschieden boven een eveneens licht gedimensioneerde kelderdek. Oldekamp: ‘Het dek kon een belasting verdragen van maximaal 2,5 ton per stramien. Alleen een kraan op afstand kon de panelen aanvoeren en op hun plek hangen.’

Trots Vanzelfsprekend bijna is ook de vliesgevel zelf Cradle-to-Cradle-waardig. Het aluminium profielsysteem is van Alcoa (type AA100Q), maar dan uitgevoerd in de herbruikbare Alu Eco variant. Voor het zonwerende isolatieglas en aluminium lamellen gelden hetzelfde, want ook die hebben het begeerde certificaat. Behalve dat Oldekamp sowieso graag duurzaam bouwt, beschouwt hij dit werk als een uit de buitencategorie. En hij is er trots op, zo blijkt: ‘Akondor is een bedrijf dat innovatieve producten maakt, meedenkt met de klant, creatieve oplossingen aandraagt, afspraken nakomt en gelijk inspringt wanneer nodig. Ik weet dat anderen hetzelfde zeggen, maar wij doen het.’ Ter illustratie wijst hij naar zijn hoofduitvoerder die zich vrijwel onophoudelijk met de montageploegen bemoeit. ‘Dat zie je bij anderen niet zo veel.’

IndustrieBouw • maart 2013 • 61

Voor advies, ontwikkeling, engineering, bouw, montage én onderhoud. Totaalleverancier van machines en installaties: dat is Prozee. U kunt terecht voor advies, ontwikkeling, engineering, bouw, montage én onderhoud. Daarnaast kunt u uw industrieel onderhoud door ons laten uitvoeren. Uw opdracht moet vakkundig, secuur, binnen de begroting en zo snel mogelijk worden uitgevoerd: dat begrijpt Prozee. Wij zijn u graag van dienst.

• • • • • • •

Machine- en apparatenbouw Leidingwerk Industrieel onderhoud Elektro- en besturingstechniek Projectmatig werken & engineering Nieuwbouw tankinstallaties (Her) klassificatie tankinstallaties

KIWA BRL K903/08 Gecertificeerd

Prozee Techno-Service BV de Vijfhoek 3 1601 ML Enkhuizen Nederland

VCA Petrochemie

ISO 9001

ISO 14001

+31 (0) 228 318811 +31 (0) 848 671882 info@prozee.nl http://www.prozee.nl

Andijk • Waterzuivering PWN

Tekst: Sjoerd Meuleman

Complex en boeiend:

Waterzuivering PWN Wegens veroudering van de huidige installatie bouwt de aan Friso Bouwgroep gelieerde aannemer J.J. de Vries een nieuw Andijks centrum voor zuivering van IJsselmeerwater tot drinkwater. De bouw zelf blijkt goed te doen; de coördi natieve taakstelling eromheen is echter complex.

Proces

Het project PWN SIX CeraMac staat niet op zich, maar maakt deel uit van een grootschalige vernieuwingsoperatie met nog een energiegebouw en een pompinstallatiecentrum. De belangrijkste reden voor het nieuwe zuiveringsgebouw is de veroudering van de bestaande huisvesting. Die stamt uit 1968 en bleek derhalve te gedateerd voor moderne technieken. Bovendien is de zuiveringscapaciteit op termijn onvoldoende om aan de vraag naar drinkwater te voldoen. Het civiele betonbouwbedrijf verkreeg het veelom-

vattende werk, inclusief terreininrichting en inlaatkanaal, na een aanbesteding met voorselectie, waarbij de economisch meest voordelige aanbieding bepalend was. Aan projectleider Doeke de Jong vervolgens de taak om een volstrekt nieuw systeem van waterzuivering in optimaal te huisvesten. Een extra taakstelling vormt daarbij de coördinatie tussen de verschillende aannemers. Een complexe klus, omdat De Jong de laatste was die op het terrein startte.

Opdrachtgever PWN Technologies BV

Start bouw maart 2012

Architect Slangen Hulsker, Haarlem

Oplevering juli 2013

Adviseur Witteveen & Bos, Deventer

BVO 4500 m2

Hoofdaannemer Friso Bouwgroep

“Hoewel er aan het betonwerk hoge eisen worden gesteld, is dat het probleem niet. Ons specialistisch bouwbedrijf voert bij voorkeur werken uit in de complexe betonbouw. Lastig in dit soort trajecten is echter wel de juiste afstemming te vinden tussen specialistische installateurs met allemaal hun eigen installaties. Dat geldt ook voor dit project. Eigenlijk is het een soort faciliteren van een uniek en innovatief proces.” Dat innovatieve en unieke heeft betrekking op de zuiveringsmethodiek. Voorheen gebeurde voorzuivering met ijzerchloridesulfaat, een onafbreekbare stof die dient om gefilterde vuildeeltjes te laten bezinken. De nieuwe voortechniek maakt daarentegen gebruik van natuurlijke en herbruikbare harsen die het milieu minder schaden. Bovendien geschiedt de eindzuivering met een eveneens uniek stelsel van natuurlijke keramische membranen (CeraMac). Dit materiaal zorgt voor absolute filtering van vuildeeltjes.

Kist Beide zuiveringsprocessen worden omhuld door constructies van in het werk gestort beton. Om te beginnen maakte J.J. de Vries dertig cellen (Six generatoren) die dienen voor de eerste zuivering. Ze zijn zeskantig van vorm en staan buiten de hal opgesteld in 6 rijen van 5 stuks. De cellen zijn 6 meter hoog, bij een bin-

IndustrieBouw • maart 2013 • 63

Waterzuivering PWN • Andijk

nenmaat van circa vierenhalve meter. Ze zijn alle identiek van vorm en afmeting. Reden dus voor een speciaal ontwikkelde stalen kist. De Jong: “Je kunt op veel manieren uitkisten, maar waar je naar moet kijken is of investeringen lonen. De kist is weliswaar alleen voor dit werk te gebruiken, maar daar staat tegenover dat er aanzienlijke tijdwinst mee kon worden geboekt. En - niet onbelangrijk - een veel betere kwaliteit.” Vanuit deze cellen wordt het water geleid tot in het gebouw zelf. Daar zal ook eindzuivering plaatsvinden.

Sparingen Dat gebouw staat op een in het werk gestorte kelder die hoofdzakelijk is gevuld met installaties. Onder de keldervloer bevinden zich betonnen verdiepte goten (0,8 m diep, 2 m breed) voor aan- en afvoerleidingen. De reactorvaten voor de tweede zuivering komen op het kelderdek die - ook nu weer - is gemaakt van in het werk gestort beton. De Jong: “Normaal gesproken maak je een kelderdek van kanaalplaten, maar met dergelijke sparingen ontkom je gewoonweg niet aan uitkisten en storten.” Die sparingen variëren van enkele centimeters tot vele vierkante meters. De grootste zijn bestemd voor de reactorvaten met daarin de later te plaatsen keramische filterelementen.

Verantwoordelijkheid De constructie van het gebouw bestaat uit een staalskelet met daartegenaan gevels van stalen sandwichplaten. De kozijnen zijn gecombineerd (binnen staal, buiten aluminium) en uitgevoerd in verschillende afmetingen. Voor het dak is gekozen voor de platen van Speedroof: een stalen dakplaat die wordt geleverd, inclusief PVC dakbedekking. Alleen de naden tussen de platen dienen nog in het werk te worden geplakt. Naast de voorzieningen voor de reactorvaten omvat de inrichting nog laboratoria en een bedieningsruimte voor toekomstige aansturing van het hele complex. Vooral de laatste voorziening vraagt om veel overleg tussen de betrokken partijen. De Jong: “Het valt niet mee om een werk als dit in goede banen te leiden, juist omdat we voor alle disciplines verantwoordelijkheid dragen. Aan de andere kant maakt dat het werk wel zo boeiend.”

IndustrieBouw • maart 2013 • 64

Totaalleverancier Prozee: Kwaliteit in complexiteit Als totaalleverancier van machines, installaties en engineering heeft Prozee uit Enkhuizen een belangrijk aandeel in de bouw van de innovatieve voorzuiveringsinstallatie voor de productie van drinkwater voor PWN Andijk. Prozee is, in opdracht van PWN Technologies BV en Friso Bouwgroep, verantwoordelijk voor de installatie van zes straten met in totaal dertig luchtmengsystemen ten behoeve van de SIX-reactoren van het hypermoderne complex. Totaalproject ‘Een geweldige uitdaging’, noemt Prozee-directeur Bart Gerritsen het tientallen miljoenen kostende project. ‘Hier kunnen we al onze disciplines inzetten en doen waar we goed in zijn: advisering, engineering en installatie’. Prozee is als één van de bouwpartners hierbij niet over één nacht ijs gegaan. De complexiteit van de innovatieve toepassingen, afstemming en planning vergden een lange voorbereidingstijd: een aanloop die volgens Bart Gerritsen ook nodig is voor een dergelijk ‘totaalproject’: ‘We zijn namelijk niet alleen verantwoordelijk voor de werktuigbouwkundige activiteiten, maar ook voor de bouwkundige elementen. Zo hebben we bijvoorbeeld zelf de mallen gemaakt en vervolgens volgestort van de – achteraf te plaatsen – betonnen prefabbodems’. Prozee verzorgt de complete engineering en fabricage van de luchtmengsystemen, die opgebouwd zijn uit roestvrijstalen leidingen en de vier meter hoge conisch gevormde PE-buizen met een doorsnede van twee meter.

Kwaliteit Wie de geschiedenis van het Enkhuizense bedrijf kent, zal zich niet verbazen dat de verantwoordelijkheid van dergelijke complexe projecten bij Prozee in goede handen is. Kwaliteit in complexiteit loopt als een rode draad door alle activiteiten van het bedrijf heen. Het is niet verwonderlijk dat gerenommeerde ondernemingen uit de voedingsmiddelenindustrie en procesindustrie, maar ook spoorwegbedrijven en, zoals in dit geval, waterleidingbedrijven de weg naar Enkhuizen hebben gevonden.

BRL-K903/08-certificering Een logische gevolg van dit surplus aan kwaliteit is de onlangs toegekende BRL-K903/08-certificering ( hoofdgebied F), waarin de eisen zijn opgenomen voor installateurs die tankinstallaties opbouwen. Gerritsen: ‘We zijn daar met recht en reden trots op. Als slechts één van de weinige partijen in Nederland mogen we tankinstallaties voor chemicaliën , bouwen en herclassificeren.’ Bij al deze processen houdt Prozee oog voor mens en milieu en vindt het ook belangrijk om hierin te investeren. Zo doet het bedrijf mee aan het West-Friese project ‘Duurzaamheidscoach’, dat bedrijven ondersteunt bij het verduurzamen van het ondernemen.

Mierlo • GNT

Tekst: Sjoerd Meuleman

GNT is een producent van natuurlijke kleuren toeslagstoffen voor de mondiale foodindustrie. Stijgende vraag naar producten noopte de onderneming tot nieuwe huisvesting op de locatie Mierlo. Het hoofdkantoor is reeds klaar, nu is ook het logistieke centrum aan de beurt. De prefab betonnen hal komt uit de grond

GNT

passend in Willems’ plaatje Opdrachtgever GNT International BV

Hoofdaannemer Willems Bouwbedrijf B.V., Venlo

E-Installatie Van Keulen B.V., Neunen

Architect Architectenbureau Roovers & Driessen BV, Oosterhout

Bouwperiode oktober 2012 - juni 2013

W-Installatie Envo, Eindhoven

Brutovloeroppervlakte 2500m2

Prefab Bostwering en wanden Concrete International B.V., Krimpen a/d IJssel

Adviseurs Ad Wouters Bouwtechnisch Adviesbureau Mierlo

Aanneemsom circa € 2 miljoen

IndustrieBouw • maart 2013 • 65

GNT is een van oorsprong Duitse hightech toeslagstoffenfabrikant, in 1978 opgericht in de stad Aken. De onderneming vervaardigt uit natuurlijke gewassen onttrokken stoffen die worden gebruikt in bijvoorbeeld de snoepindustrie. Om aan de stijgende vraag te kunnen voldoen, is enige tijd terug besloten tot vernieuwing c.q. uitbreiding van het distributiecentrum in Mierlo. De operatie is ingezet met een onlangs opgeleverd representatief hoofdkantoor. De net begonnen tweede fase bestaat uit twee nieuw te bouwen en aan elkaar gekoppelde hallen voor opslag en expeditie. De Venlose aannemer Willems Bouw mocht de uitbreiding realiseren dankzij een overtuigend plan van aanpak - gepresenteerd op eigen initiatief bovendien.

Het eerste deel omvat een in het werk gestorte betonvloer met daar bovenop een constructie van prefabbeton

Utiliteitexpert

C oncrete International BV Postbus 712 2920 CA Krimpen aan den IJssel

Tel: 0180 - 514946 Fax: 0180 - 552293

Volgens directeur Joep Willems gaf het surplus aan ervaring met utiliteits projecten uiteindelijk de doorslag. ‘Zonder valse bescheidenheid zijn wij in de loop der jaren uitgegroeid tot een echte industriële utiliteitexpert. Ons

ZONDER AANSCHAFKOSTEN

INVESTEREN IN LED VERLICHTING Een van de nieuwste ontwikkelingen op de elektro technische markt is het reduceren van energie gebruik. ETB van Keulen heeft voor u een sterk concept oop basis van energiezuinige LED verlichting in uw bedrijfsgebouw, dit kan budgetneutraal.

Faunalaan 32 5928 RZ Venlo Tel : 077-326.11.60 Fax: 077.326.11.61 E-mail: info@wbbv.nl Internet: www.bouwbedrijf-willems.nl

IndustrieBouw • maart 2013 • 66

Joep Willems: ‘Wij zijn een bedrijf dat bij voorkeur bouwt voor de industrie’

bedrijf heeft zich bewust gespecialiseerd, omdat we denken dat gerichte expertise vruchten afwerpt. De een is goed in woningbouw, de ander in renovaties en wij zijn een bedrijf dat bij voorkeur bouwt voor de industrie’, zegt Willems. De nieuwbouw van GNT bestaat uit twee aan elkaar gekoppelde hallen, uit te voeren in verschillende bouwsystemen. Het eerste deel omvat een onderheide, in het werk gestorte betonvloer met daar bovenop een constructie van prefab beton (wandschijven en kolommen). Hier zal straks hoofdzakelijk overheveling van producten geschieden van grote tanks naar kleine, voor transport geschikte verpakkingen. Bijzondere aandacht in de hal vraagt de vloer, die vanwege strenge voedingseisen een afwerking krijgt met waterdichte anti-sliptegels.

Expeditie De tweede hal is meer traditioneel opgezet: op een in het werk gestorte betonvloer komt een staalconstructie die aan de voorzijde wordt afgewerkt met stalen gevelkleding. Dit deel is geheel bestemd voor expeditiedoeleinden, waarbij de eerder herverpakte goederen worden ingeladen voor transport. De vloer heeft een dikte van achttien centimeter en zal monolithisch worden gevlinderd. Daarnaast krijgt de hal gedeeltelijk verdiepingsvloeren, bestemd voor technische installaties. Het dak wordt samengesteld uit stalen dakplaten, met lichtgrijze EPDM-dakbedekking ter voorkoming van hoge temperaturen.

Voorwaarden Hoewel Willems regelmatig industriële hallen bouwt, blijven er altijd punten van aandacht. Prefab bouwt sneller, maar vraagt een meer dan nauwgezette voorbereiding. Willems: ‘Doorslaggevend bij prefab is dat alle losse eindjes voorafgaand zijn weggewerkt. Alles moet in een keer kloppen. Met een staalskelet kun je tijdens het werk nog bij sturen. Niet passen kost bij prefab onherroepe-

lijk veel geld.’ Daarnaast is bouwen tegen een bestaand pand beduidend moeilijker dan op een maagdelijk bouwterrein. Niettemin heeft Willems alle redenen voor zijn vertrouwen in een soepele voortgang. De aannemer beschikt over eigen betonstortpersoneel dat veel ervaring heeft met hoogwaardige industriële

Mierlo • GNT

bedrijfsvloeren. Bovendien kan daarbij gebruik worden gemaakt van eigen bekistingsmaterieel. Willems: ‘Dat zijn voorwaarden, waarvan ik vind dat ze bij een specialistische bouwbedrijf horen. Als je je wilt meten met concurrenten doe je het zelf, anders word je nooit een echte specialist.’

ETB Van Keulen sterk in maatwerk In opdracht van hoofdaannemer Willems installeert ETB Van Keulen de elektrotechnische gebouwgebonden installaties voor het opslagconcern GNT in Mierlo. Tegelijkertijd worden voeding en bekabeling meegenomen voor de achteraf te installeren procestechniek. Van Keulen is met 45 werknemers een middelgroot elektrotechnisch installatiebedrijf dat opereert in onder meer de industriegerelateerde utiliteitsbouw. De opdracht voor GNT Levensmiddelen was drieledig: de gebouwgebonden installaties, voedingen voor procestechniek en de aanleg van de daartoe benodigde bekabeling. Een voor de voedingsindustrie kenmerkend aspect betreft het materiaal: alles moet in roestvrijstaal uitgevoerd. Directeur Gerard van Keulen: ‘In de foodindustrie worden eisen gesteld die veel hoger liggen dan in standaardutiliteit. RVS is duurzaam, vanzelfsprekend corrosievrij en – heel belangrijk – waterdicht te installeren.’

Kracht Van Keulens werk voor GNT geschiedt in verschillende fasen. Fase 1 is al enige tijd

afgerond en omvatte de nieuwbouw van kantoorruimten en facilitaire voorzieningen. De pas gestarte tweede fase behelst hoofdzakelijk opslagruimte, onder te verdelen in twee aan elkaar gekoppelde hallen. Naast de eerder vermelde onderdelen realiseert het bedrijf de installaties voor toegangscontrole, data, camerabeveiliging, intercom, alarm, brandmelding en bliksemafleiding. Van Keulen werkt veel voor vaste opdrachtgevers, zoals ook in dit geval GNT uit Mierlo. Met maatwerk als onderscheidende kracht, zegt Van Keulen. ‘Mooi voorbeeld: onlangs hebben we voor een distributiecentrum op 15 meter hoogte 20 kilometer LED-lichtlijnen geïnstalleerd. Doe dat maar eens na. De klant bespaart daarmee meer dan de helft op zijn energiekosten.’

IndustrieBouw • maart 2013 • 67

OV-Terminal • Breda Van 27.000 naar 57.000 passagiers per dag. Maquette nieuwbouw stationsgebied in stedelijk persepectief.

OV-Terminal laat hart Breda

sneller kloppen

Het station van Breda staat voor een stevige opgave: tussen nu en 2020 zal het aantal treinreizigers toenemen van 27.000 naar 57.000 per dag. Het aantal buspassagiers wordt geschat op 38.000. Om hierop toegerust te zijn, ondergaat het stationsgebied een flinke uitbreiding en opwaardering.

Opdrachtgever ProRail, Utrecht Architect Architectenbureau Koen van Velsen, Hilversum Coördineerend constructeur Bartels, Utrecht IndustrieBouw • maart 2013 • 68

De ontwikkeling van de OV-Terminal is een project van ProRail, NS Station en Gemeente Breda. In opdracht van ProRail voeren Hurks Bouw en Ballast Nedam het project uit. “Ballast Nedam en Hurks vormen een gelegenheidscombinatie”, vertelt Piet Brittijn, projectdirecteur namens de bouwcombinatie. ’We versterken elkaar op het gebied van jarenlange vakkennis, ervaring en regionale betrokkenheid. Bovendien zijn we allebei bedreven in binnenstedelijk bouwen, wat zeer van toepassing is op dit project.’

Aannemer Hurks Groep, Eindhoven en Ballast Nedam, Nieuwegein Installaties ULC Installatiegroep, Utrecht

Multifunctioneel complex De OV-Terminal wordt het kloppend hart van Breda, met ruimte voor wonen, werken, reizen, winkelen en uitgaan. Het nieuwe station telt straks zes sporen en drie perrons, waar elk uur zestien treinen aankomen en vertrekken. Ook komt er een nieuw busperron met ruimte voor twintig bussen. Bovenop het station komt een parkeerdak voor ruim 720 auto’s en in en rond het station kunnen zo’n vierduizend fietsen gestald worden. Brittijn: “Tussen de noord- en zuidingang van het station bouwen we een brede

Bouwprogramma Nieuwbouw OV-Terminal met reizigersgedeelte, 20.000 m2 kantoorruimte, 9000 m2 winkels en horeca, 720 parkeerplaatsen en 150 woningen Bouwperiode Mei 2012 – eind 2015/begin 2016

Tekst: Patricia van Beek

ondergrondse passage met winkels en horeca. Aan weerszijden realiseren we enkele bouwblokken met woon- en kantoorfuncties. Zo ontstaat er één samenhangend geheel, waarin alle functies geïntegreerd zijn.”

Met een passie voor techniek leveren wij het beste ontwerp voor uw industriële project!

Transparant, open, dynamisch Koen van Velsen is de architect van de nieuwe OV-Terminal. Hij ontwierp het complex als baken in de stad, dat in zijn omgeving past en tegelijkertijd een verbindende functie heeft. Het ontwerp laat zich het beste omschrijven als transparant, dynamisch en open. “Bijna

www.bartels.nl

Maquette gezien vanaf de stadszijde. Het uitgestrekte parkeerdek is duidelijk uitgelicht.

Bijna alle stationsfuncties zijn omgeven door glas

Installeren in een dynamisch Umfeld Verlichting, ICT, verwarming en koeling, informatiesystemen: op de OV-Terminal Breda, een multifunctioneel project met woon-, werken vervoersfuncties, brengt ULC een uitgebreid scala aan installaties aan. Een uitdaging op het snijvlak van techniek, logistiek en veiligheid. Na een uitgebreide selectie- en aanbestedingsprocedure kreeg ULC in 2011 opdracht voor de installaties van OV Terminal Breda. Directeur Cees Slob van ULC Elektra: ‘We installeren de klimaat-, elektrotechnische en data-installaties voor de woningen, kantoren en commerciële functies. Daarnaast dragen we bij aan de specifieke installaties voor de treinen busterminal.’ Duurzaamheid staat bij ULC hoog in het vaandel. Het Utrechtse installatiebedrijf voert het ISO 14001-certificaat en is bewust bezig de CO2- uitstoot te verminderen. Slob: ‘Wat de installaties voor

dit project betreft, komt duurzaamheid voor namelijk terug in de WKO-installatie.’

Gedurende enkele, van tevoren vastgestelde dagen wordt het treinverkeer stilgelegd. Het is aan ons om het werk binnen die dagen gedaan te krijgen.’ Om tot een gestructureerde en efficiënte uitvoering te komen, wordt het project lean uitgevoerd.

Veiligheid, logistiek en planning Volgens Slob is de grootste uitdaging dat het stationsgebied tijdens de werkzaamheden in gebruik blijft. ‘We begeven ons in een dynamisch omgeving, waarin het treinverkeer en de reizigers voorrang hebben. Dit vereist zeer veel aandacht voor veiligheid en optimale logistieke afstemming. Een andere uitdaging is de planning. De werkzaamheden op het station voeren we uit tijdens treinvrije periodes.

ULC is een van de grotere, landelijk opererende installatiebedrijven in Nederland. Vanuit de werkmaatschappijen Verwarming, Elektra en Technisch Beheer verzorgt ULC installaties in elke gebouwgebonden omgeving. ‘Wij nemen het installatietraject van engineering tot onderhoud uit handen’, aldus Slob van ULC Elektra. ‘We zijn actief in nieuwbouw, renovatie en beheer.’

IndustrieBouw • maart 2013 • 69

OV-Terminal • Breda Een blik op het omvangrijke bouwterrein, een lastige bouwkuip met veel heiwerk, in het werk gestort beton, prefab beton en staalconstructies

alle stationsfuncties zijn omgeven door glas”, zegt Brittijn. “Alle bewegingen in en om het station zijn hierdoor zichtbaar, wat een levendig beeld geeft.” Het gevarieerde gevelbeeld, gecombineerd met een veelheid aan materialen en afwerkingen, geven het omvangrijke project een menselijke maat. Brittijn: “De gevel is een combinatie van vliesgevels, kozijnen en metselwerk. Speciaal aan het metselwerk is dat er veel verschillende steensoorten, metselverbanden en kleurvlakken toegepast worden.”

Complexe bouw In mei 2012 ging de bouw officieel van start. Brittijn spreekt van een technisch uitdagend project door de uiteenlopende bouwcomponenten en materialen: ’We hebben te maken met een lastige bouwkuip en veel heiwerk, in het werk gestort beton, prefabbeton en staalconstructies over de sporen. Bij het parkeerdek heb-

ben we te maken met grote overspanningen. Omdat het parkeerdek zich boven de sporen bevindt, moeten we gefaseerd werken. We kunnen immers niet alles in één keer over de sporen heen trekken. Alle werkzaamheden op en rond de perrons moeten we zorgvuldig plannen. Tijdens van tevoren vastgestelde treinvrije periodes hebben we een beperkte tijd om de geplande werkzaamheden uit te voeren.’ Inmiddels is het heiwerk in het noordelijke bouwdeel gereed en wordt er hard gewerkt aan de fundatie.

Logistieke puzzel Niet alleen technisch gezien, ook op logistiek gebied kent dit project uitdagingen. Tijdens de werkzaamheden blijven

de bestaande perrons gewoon in gebruik. Brittijn: ’Wij houden de gebieden waar wij bouwen en de gebieden waar de reizigers zich bevinden zo veel mogelijk uit elkaar. Dit betekent bijvoorbeeld dat we omleidingen en tijdelijke loopbruggen inzetten. Er is een apart team opgericht om dit in goede banen te leiden, ook wat de communicatie met de reizigers en omgeving betreft.’ Een van de logistieke hoogstandjes is het switchen van de stationsfuncties van de zuid- naar de noordzijde. Brittijn: ’Momenteel werken we aan de noordzijde en bevinden de stationsfuncties zich aan de zuidkant. Zodra we de noordzijde gereed hebben, zetten we alles om, zodat we in het zuidelijke gedeelte aan de slag kunnen. Dit houdt dus ook in dat er totaal andere vervoersbewegingen komen.’ De omzetting staat gepland voor eind 2014; de eindoplevering tweede kwartaal 2016.

Samen werken aan een duurzaam resultaat

OV terminal, Breda

Elektrotechnische installaties Werktuigbouwkundige installaties Sprinkler, data en medisch technische inrichting Technisch beheer en onderhoud Labradordreef 18 • Postbus 2405 • 3500 GK Utrecht T 030 26 50 500 • F 030 26 20 895 • E info@ulcgroep.nl • I www.ulcgroep.nl

IndustrieBouw • maart 2013 • 70 jan2013_ULC_adv_190x137_OV terminalBreda.indd

31-01-13 15:01

Leeuwarden • Brandweerkazerne

Tekst: Sjoerd Meuleman

Projectengineering H. Castelein uit het Friese Tietjerk ontwierp de constructies voor de Leeuwardense brandweerkazerne. Het was de eerste keer dat het ingenieursbureau een opdracht aannam op basis van een design & build contract.

H. Castelein

slagvaardig met elk materiaal H. Castelein BV is een constructie adviesbureau dat – zoals dat heet – van alle markten thuis is. Het bureau heeft kennis van zowel beton, staal als hout indien verwerkt in constructieve onderdelen. Voor de brandweerkazerne resulteerde dit in het ontwerp en engineering van een staalskelet met kanaalplaten als verdiepingsvloeren. Uniek voor het bedrijf was daarbij het design & build contract. Dit houdt in dat de uitwerking van het casco geschiedde op basis van weinig gegevens.

Proficiat!

Projectengineering H. Castelein heeft graag een bijdrage geleverd aan de realisatie van de nieuwe brandweerkazerne te Leeuwarden. Ongeveer een derde van de bouwkosten gaat op aan de draagconstructie. Besparingen, zonder dat de kwaliteit en veiligheid in het geding komen, kunnen er voor zorgen dat projecten financieel wèl haalbaar zijn. Juist in deze tijd is dat relevanter dan ooit. Slim construeren maakt steeds vaker het verschil tussen wel of niet bouwen. ADviseur in: - Houtconstructies - stAAlconstructies - betonconstructies - FunDeringstecHnieken exPertise: - bouwgebreken - brAnDveiligHeiDsonDerzoek

De constructeur om oP en mee te bouwen!

En dat beviel goed, zegt projectleider Remco Oosting: ‘Wat er mooi aan is, is het veel directere contact met de aannemer. Je krijgt ruimte voor eigen ideeën met daardoor meer inbreng om lichtere en dus economischere constructies te bedenken.’ Ook inhoudelijk blijkt de opdracht er een die telt. ‘Het is een mooi gebouw op een zichtlocatie voor bovendien een aansprekende opdrachtgever’, meent Oosting.

Multi-inzetbaar Met een relatief kleine bezetting van vier constructeurs en één tekenaar is het bureau in staat slagvaardig te opereren. Opdrachtgevers worden aangestuurd door een en hetzelfde aanspreekpunt, waardoor de lijnen kort blijven. Bovendien zijn de vier multi-inzetbaar; iedere constructeur beschikt over kennis van elk toe te passen materiaal. Oosting zelf zegt bij voorkeur te werken met beton ‘omdat je daarmee feitelijk elke constructie kolomvrij kunt maken’. Hoewel dit vraagstuk hier niet aan de orde was, waren er wel enkele onderdelen met aandachtspunten. Zoals de sportzaal, geïntegreerd en tegelijk losgehouden. Oosting: ‘De zaal moest wegens geluidoverdracht worden gedilateerd van de omringende bebouwing. We hebben dit opgelost door een constructie binnen een constructie. Nauwkeurig detailleren, maar wel zo uitdagend.’

Opdrachtgever Gemeente Leeuwarden Architect BDG architecten, Zwolle Uitvoerend architect Wind architecten adviseurs, Drachten Bouwgroep Dijkstra Draisma, Bolsward Bouwperiode september 2011 - december 2012 IndustrieBouw • maart 2013 • 71

ERIBA

Eriba • Groningen

topgebouw met toponderzoekers Friso Bouw uit Groningen bouwde in opdracht van Rijksuniversiteit Groningen het European Research Institute on the Biology of Ageing (Eriba), een onderzoeksinstituut dat zich richt op celbiologisch onderzoek naar oorzaak en verloop van menselijke verouderingsprocessen. Het is een topinstelling geworden, met zowel het gebouw als de onderzoeksteams van hoog niveau. Met onderzoeksinstelling Eriba heeft Rijksuniversiteit Groningen haar naam gevestigd in de mondiale verouderingsbio logie. Tien toponderzoekers komen in het instituut te werken, allen afkomstig uit de internationale wetenschap. Zij zullen wor den ondersteund door daartoe geformeer de vakgroepen en internationale ken nisuitwisseling. Het is een ontwikkeling, waarmee de instelling zich schaart onder een select rijtje mondiale instituten. Om deze instelling te kunnen huisves ten waren laboratoria, praktijkruimten en aanverwante kantoren nodig. Daarbij stond vast dat de nadruk kwam te liggen op duurzaamheid en op interne verkeers trajecten. Architectenbureau Uytenhaak uit Amsterdam ontwierp hiervoor een inpan dig weids opgezette indeling rond een vide binnen een zeven lagen tellend rechthoe kig volume. Een andere eis was dat het ge bouw snel klaar zou zijn. Hoofdaannemer Friso Bouw diende het in krap anderhalf jaar de tijd voor elkaar te krijgen.

Bouwstromen Projectleider Appe van der Veen van Friso Bouwgroep: ‘Bouwsnelheid stond

centraal dus is de bouwmethodiek daar op afgestemd. Er is gekozen voor zoveel mogelijk prefabmaterialen, zowel voor het skelet als voor de gevelsluiting. Ook al, omdat de kavel maar weinig ruimte bood voor opslag.’ Het werk ving aan met een parkeerkelder die werd opgebouwd met Alvon wanden. Hierna volgde het opgaande werk dat mede op logistieke gronden werd gesplitst in twee construc tieve delen – een staalconstructie voor het kantoorgedeelte en een prefabbeton opbouw voor de laboratoria. Wat volgde waren twee kort na elkaar gestarte bouwstromen, met als doel een snelle aanvang van afbouwwerkzaamheden.

Kozijnen De gevels zijn vervaardigd van met selwerk met een bijzondere steen in een nieuwe toepassing. Het duobric holle baksteenelement is tot dusver in Nederland alleen horizontaal verwerkt en niet – zoals hier – rechtop. Behalve esthetische argumenten is er ook een duurzaamheidsreden. Van der Veen: ‘Bak steen is en blijft een van de duurzaamste bouwmaterialen. Deze holle steen is licht van gewicht en daarmee kon aanzienlijk

Tekst: Sjoerd Meuleman

Het in twee fasen gebouwde instituut

worden bespaard op de funderingszwaar te.’ Een ander duurzaam en eveneens nog weinig toegepast onderdeel betreft de hybride kozijnen. Deze zijn vervaardigd uit een vurenhouten constructie en een buitenbekleding van aluminium zetwerk. Het resultaat is een natuurlijke uitstra ling aan de binnenkant en een onder houdsarme buitenzijde.

Fasen Friso Bouw had te maken met een bouw die zich voltrok in twee fasen, zonder dat er voor de tweede fase al opdracht lag. De oorspronkelijk opdracht (fase 1) omvatte de bouw van de kelder met de eerste drie lagen, inclusief afbouw. Maar nog tijdens die werkzaamheden werd de opdracht uitgebreid: de drie lagen extra plus afbouw. De oplevering dreigde even een heet hangijzer te worden, omdat er slechts drie maanden extra bouwtijd bij kwam. Friso loste dit op door een

Opdrachtgever Rijksuniversiteit Groningen

Aannemer Friso bouwgroep

Bruto vloeroppervlakte 9800 m2

Architect Architectenbureau Uytenhaak< Amsterdam

Werktuigbouwkundige- en elektrotechnische installatie Lammerink Installatiebedrijf Noord, Leek

Bruto inhoud 41.000 m3

Advies Deerns, Rijswijk/Groningen (installaties) ABT, Velp (constructies) IndustrieBouw • maart 2013 • 72

Bouwperiode augustus 2010 - februari 2012

Bouwsom € 15 miljoen Installatiekosten € 8 miljoen

Uitgebreid totaalpakket aan installaties

Verticaal toegepaste holle baksteenelementen

nog strakkere planning en doorwerken tijdens vakanties. Tijdwinst werd vooral geboekt met de gevelsluitende hout skeletbouwelementen, die, inclusief kozijnen en beglazing in één keer wer

den weggezet. Van der Veen: ‘De kozij nen kwamen uit Denemarken en zijn door onze eigen mensen geïntegreerd in de gevelelementen. Een mooi voorbeeld van functionele prefab.’

Lammerink Installatiebedrijf Noord te Leek realiseert in opdracht van de Rijks Universiteit Groningen een totaalpakket aan werktuigbouwkundigeen elektrotechnische installaties in het onderzoeksgebouw van Eriba. De engineering van het project wordt geheel in eigen huis uitgevoerd. Het hoge en veeleisende technische niveau is kenmerkend voor deze opdracht. Het betreft de realisatie van verwarming en koeling, luchtbehandeling, drinkwater-, proceswater-, overdruk- en sprinklerinstallaties, meet- en regeltechniek, perslucht en afzuiginstallatiezuurkasten. Ook voor de technische en medische gassen levert de onderneming de technische voorzieningen. Op het gebied van elektrotechniek worden de volgende installaties gerealiseerd: elektrotechnische installaties, data-, telecom-, beveiliging-, (nood)verlichting-, toegangscontrole-, NSA en UPS (noodstroom-) en ontruimingsinstallaties. Dankzij de inzet van ervaren en gemotiveerde medewerkers, een hoogwaardig technisch niveau en veel aandacht voor een goed eindproduct heeft de Lammerink Installatiegroep een uitstekende reputatie opgebouwd in het gehele land. Fase 1 van project Eriba is dan ook naar volle tevredenheid van de Rijks Universiteit Groningen afgerond. Thans wordt gewerkt aan fase 2 van het project.

I N S TA L L AT I E B E D R I J F N O O R D B .V.

» elektrotechniek » werktuigbouwkunde » inbraak- & brandbeveiliging » telecom- & zorgalarmering » mobiele communicatie

Veelzijdige

specialisten

in installatietechniek

Lammerink Installatiebedrijf Noord B.V., Van der Waalspark 44, 9531 VC LEEK Tel. 0594-585800, Fax 0594-585801 E. noord@lammerink-groep.nl, I. www.lammerink-groep.nl

Lammerink Installatiebedrijf Noord te Leek is onderdeel van de Lammerink Installatiegroep met vestigingen in Ootmarsum, Oldenzaal en Amersfoort. Het bedrijf met circa 200 medewerkers verricht werkzaamheden in verschillende sectoren, waarbij de nadruk ligt op utiliteitsbouw voor onder meer zorginstellingen, onderwijs, (voedingsmiddelen)industrie, kantoren en horeca. De onderneming kenmerkt zich door een sterke focus op technologische innovatie, kwaliteit en kwaliteitszorg. Daarnaast speelt duurzaamheid een belangrijke rol bij het ontwerpen en realiseren van technische installaties. Deze elementen vormen het fundament voor een optimaal eindresultaat en betrouwbare systemen en installaties.

IndustrieBouw • maart 2013 • 73 add_lammerink_93x137.indd 1

05-02-13 09:25

Marco Polo • Den Haag

In het Haagse stadsdeel Yperburg verrijst een multi functioneel gebouw met ruimte voor 103 appartementen, een parkeergarage, een basisschool met gymzaal en commerciële activiteiten. HDZ architecten uit Delft tekende voor het ontwerp. Dura Vermeer Bouw Leidschendam nam de verantwoordelijkheid voor de ontwikkeling en de bouw van het complex, dat vlakbij het spoor en de snelweg A12 ligt.

Marco Polo

Parkeren, wonen, leren en winkelen Het goed geïsoleerde gebouw fungeert samen met belendende panden als geluidsscherm voor de achterliggende bebouwing. Vestia Nootdorp gaat het complex beheren. De eindoplevering vindt in de zomer van 2013 plaats. Op de grens van Den Haag en Nootdorp, naast het stadsdeelkantoor Ypenburg-

De opgetilde begane grond staat op de parkeergarage

Leidschenveen en een politiebureau, wordt het nieuwbouwcomplex Marco Polo gerealiseerd, één van de laatste gebouwen van deelplan 19. Dat plan omvat een reeks aaneengesloten, hoge gebouwen die samen een geluidsscherm vormen langs de A12 en het treinspoor ten behoeve van het achterliggende plandeel met voornamelijk laagbouw. De locatie is uitstekend bereikbaar. De uitvalswegen A4, A12 en A13 liggen om de hoek. De nabijheid van NS-station Den Haag Ypenburg en tramlijnen 15 en 19 maakt Marco Polo ook goed bereikbaar voor gebruikers van het openbaar vervoer.

Stapeling van functies Marco Polo bestaat uit 103 twee- en driekamerappartementen, een parkeergarage, een basisschool met gymzaal en commerciële ruimten. De school ligt boven de half verdiepte parkeergarage met 99 privéparkeerplaatsen en omsluit door zijn u-vorm het speelplein van de

Ontwikkeling Dura Vermeer Bouw Leidschendam

E-installateur Barendrecht-Elektra BV, Hellevoetsluis

Architect HDZ architecten, Delft

Programma basisschool speciaal onderwijs, schoolplein, sportzaal, commerciële ruimten, parkeergarage, 103 appartementen

Aannemer Dura Vermeer Bouw Leidschendam IndustrieBouw • maart 2013 • 74

Marco Polo ligt naast het omvangrijke complex van de politie Haaglanden (rechtsboven). De basisschool omarmt het beschutte schoolplein.

Elektrotechnische Installaties school voor speciaal basisonderwijs. Basisschool Het Avontuur, momenteel gehuisvest aan de Startbaan in Ypenburg, neemt halverwege 2013 haar intrek in Marco Polo. De kinderen van SBO Het Avontuur spraken tijdens de start van de bouw hun wensen uit en zetten die op papier. Een van die wensen was een gymzaal in het gebouw.

Beveiligingsinstallaties Communicatiesystemen Mechanische Ventilatiesystemen

De 103 appartementen zijn verdeeld over zes bouwlagen en worden voorzien van een intercom installatie. Elke woning heeft een balkon en sommigen ook een terras. Een gasaansluiting ontbreekt. Het is alleen mogelijk om elektrisch te koken. Warmte uit de bodem zorgt in combinatie met warmtepompen voor de verwarming en warmwatervoorziening. Deze en andere duurzame maatregelen zorgen ervoor dat de woningen energielabel A+ krijgen.

Systeemplafonds

DISTELSTRAAT 19A - TEL (0181) 31 34 88 - HELLEVOETSLUIS E-MAIL: INFO@BARENDRECHTELEKTRA.NL WEBSITE: WWW.BARENDRECHTELEKTRA.NL

De 850 m2 aan commerciële ruimte op de begane grond is bestemd voor detailhandel en maatschappelijke of zakelijke dienstverlening. De bedrijfsruimten worden casco opgeleverd. Huurders dragen zelf zorg voor de inrichting van onder meer de dekvloer, de wandafwerking, de plafondafwerking, de riolering, de verwarminsinstallatie (WKO), de toiletvoorziening en de de pantry.

Marco Polo veelzijdig werk voor veelzijdige installateur Barendrecht-Elektra BV uit Hellevoetsluis voorzag het Ypenburgse Marco Polo project van het totale pakket aan elektrotechnische voorzieningen met daarbij specialistische onderdelen als data-, intercom- en inbraak- en brandbeveiligingsinstallaties. Barendrecht-Elektra b.v. is een middelgroot elektrotechnisch installatiebedrijf dat E-installaties ontwerpt en aanlegt voor woningbouw en utiliteitsprojecten. Met een portfolio van uiteenlopende projecten toont het bedrijf zich veelzijdig en allround. Het gecombineerde Marco Polo vormt hierop geen uitzondering, aangezien het project meerdere disciplines in zich verenigt. Werkvoorbereider Raymond Bakker: ‘Marco Polo was ons op het lijf geschreven, in die zin dat alle disciplines samen kwamen. Een forse

school met dertien lokalen vraagt om andere installaties dan gestapelde appartementen. Hetzelfde geldt voor een sportzaal versus parkeergarage. Juist die verschillende onderdelen maakte het werk mooi en boeiend.’

Snufjes Naast de standaard elektrotechnische installatie omvatte de opdracht ook meer specifieke onderdelen. Veel daarvan hebben betrekking op veiligheid met als voorbeelden intercoms voor de woningen en het COLPG-

detectiesysteem in de parkeergarage. Ook de school met een daarin geïntegreerde sportzaal is voorzien van veel elektrotechnische snufjes. Zo installeerde het bedrijf onder meer de datavoorzieningen, een lestijdenomroepinstallatie, inbraaksignalering en een brandbeveiligingsinstallatie. BarendrechtElektra b.v. werkt veel voor vaste opdrachtgevers, zoals in dit geval hoofdaannemer Dura Vermeer Bouw uit Leidschendam. Het bedrijf is naar eigen zeggen onderscheidend in doortastendheid. Bakker: ‘Onze lijnen zijn kort. Projecten worden van begin tot oplevering begeleid door een en dezelfde werkvoorbereider. Dat maakt ons zeer flexibel.’

IndustrieBouw • maart 2013 • 75

Nieuws

Nederlandse aardgasbaten op 12,4 miljard euro De Nederlandse overheid verdiende vorig jaar 12,4 miljard euro aan aardgas. Deze baten worden voor een belangrijk deel gebruikt voor de financiering van infrastructurele projecten. Zonder deze inkomsten was het overheidstekort 6,5 procent in 2011. Dankzij de aardgasbaten bleef het tekort beperkt tot 4,5 procent. Het aandeel in de overheidsinkomsten van aardgas schommelde – door de prijswisselingen op de energiemarkt - van 2,6 procent in 2002 tot 5,4 procent in 2008. Deze eeuw zijn de inkomsten uit aardgasbaten tot nu toe gemiddeld 3,7 procent.

Fosforfabriek Thermphos failliet

Fosforfabriek Thermphos in VlissingenOost is definitief failliet verklaard. Dit kan grote financiële gevolgen voor de Nederlandse overheid hebben. Mocht er geen investeerder bereid zijn tot opkoop en doorstart van het Zeeuwse bedrijf,

dan kan het opruimen van nucleair afval in opdracht van de overheid mogelijk honderden miljoenen euro’s kosten. Het ontmantelen van de fabriek en het saneren van het terrein kost waarschijnlijk nog eens een veelvoud daarvan.

Turkse productiefaciliteit De Meeuw De Meeuw Bouwsystemen gaat in Turkije een nieuwe fabriek bouwen. De nieuwe productiefaciliteit dient als startpunt voor uitbreiding van het werkveld naar het Midden-Oosten en Noord-Afrika. De Meeuw voorziet in die regio’s komende jaren flinke economische groei. De onderneming nam eerder dit jaar een belang in het Turkse bedrijf ABC Prefabrik. Daarbij werd ook 2,5 hectare grond gekocht voor uitbreiding van de productiecapaciteit.

Energieakkoord over duurzame economie in de maak

Beatrix roemt Brabantse innovatie

Koningin Beatrix roemt de innovatie en het ondernemerschap in Noord-Brabant. In de provincie zijn veel mensen die nieuwe ideeën te lanceren, vertelde ze na afloop van een streekbezoek aan Noord-Brabant in november. Bij eerdere streekbezoeken in andere delen van het land leek ze meer problemen tegen te komen. De vorstin bezocht onder meer tapijtfabriek Desso in Waalwijk. Deze productiefaciliteit valt op door de recycling van oude en versleten tapijten, en levert het tapijt voor het Koninklijk Paleis in Amsterdam en de Eerste en Tweede Kamer. In Tilburg bezocht de Koningin een ‘opleidingswinkelcentrum’ waar mbo’ers en vmbo’ers de winkels runnen. De vorstin eindigde haar bezoek in een bedrijf in Reusel, waar tegen de Belgische grens

IndustrieBouw • maart 2013 • 76

aan op 400 hectare grond aardappelen worden verbouwd. Beatrix brak een lans voor genetische modificatie van aardappelen. Ze vindt dat er ook positieve kanten aan zitten, zoals het uitbannen van ziektes. Dit wordt wat weggedrukt uit de discussies volgens haar.

Het kabinet steunt het initiatief van de Sociaal Economische Raad (SER) om tot een Energieakkoord voor duurzame groei te komen. Een akkoord tussen werkgeversorganisaties, natuurorganisaties, Bouwend Nederland, de energiesector en de industrie levert een bijdrage aan de overgang naar een duurzamere economie. De SER verwacht het akkoord volgende zomer af te ronden.

Het kabinet wil ondernemers de ruimte geven om kansen te pakken en zo de Nederlandse economie verder te verduurzamen. Het Energieakkoord kan daar een bijdrage aan leveren.

Grootste 3D-printfabriek ter wereld opent deuren In New York is in november 2012 de grootste 3D-printfabriek ter wereld geopend. In een hal van ongeveer 7.600 m2 plaatste het bedrijf Shapeways enkele tientallen industriële printers, waarmee de onderneming weldra drie tot vijf miljoen driedimensionale afdrukken per jaar kan leveren. Een team van meer dan vijftig mensen werkt in de productiefaciliteit.

Reorganisatie Hurks Prefabbeton Hurks prefabbeton, met fabrieken in Veldhoven en Tilburg, reorganiseert. Voor 40 tot 60 van de 230 werknemers wordt ontslag aangevraagd. Om hoeveel ontslagen het precies gaat, is nog niet duidelijk. Dat hangt volgens topman Geert Hurks af van een aantal projecten in Engeland, België en Nederland. Als die binnenkort beginnen, zullen er minder ontslagen vallen.

Shapeways biedt ontwerpers de mogelijkheid om via een website ontwerpen aan te leveren, die in de fabriek op hoge resolutie worden geprint in verschillende materialen zoals roestvast staal of kunststoffen. Shapeways.com vormt hiernaast een community, waar ontwerpers hun 3D-producten online kunnen verkopen. De fabriek is geopend door de New Yorkse burgemeester Michael Bloomberg. Hij knipte een lint door met een 3D-geprinte schaar, uiteraard van Shapeways makelij. Dit bedrijf is een spin-off van het elektronicaconcern Philips. Naast het hoofdkantoor en de fabriek in New York houdt Shapeways kantoor in Eindhoven en Seattle.

VNCI: Chemiesector dreigt concurrentieslag te verliezen Nederlandse chemische bedrijven dreigen, evenals als hun branchegenoten in andere Europese landen, de wereldwijde concurrentieslag in de chemiesector te verliezen. Er wordt te weinig geïnvesteerd om de bedrijfstak te vernieuwen, stelt de Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie (VNCI). De beperkte investeringsbereidheid is volgens VNCI-voorzitter Werner Fuhrmann niet alleen het gevolg van de slechte economische situatie, maar ook van de hoge energie- en grondstofprijzen in Europa. In Nederland, evenals in andere Europese landen, is de prijs van gas gekoppeld aan die van olie. Dat is in bijvoorbeeld de Verenigde Staten niet zo. Het gat met de VS, waar investeringen in de chemie de afgelopen jaren sterk groeiden door grotere beschikbaarheid van schaliegas, wordt door het prijsverschil steeds groter volgens Fuhrmann.

Dat geldt ook voor het investeringsgat met het Midden-Oosten en China.

22 procent lager De Nederlandse chemiesector is goed voor een jaaromzet van zo’n 58 miljard euro en bijna 20 procent van de totale Nederlandse export komt voor rekening van de chemie. Gas en olie zijn niet alleen energiebronnen voor de chemie, maar ook grondstoffen. In 2010 en 2011 werd er in ons land gemiddeld 1 miljard euro geïnvesteerd in de chemische industrie. Dat zou volgens de VNCI struc-

tureel twee keer zo hoog moeten zijn om niet achter te blijven bij andere regio’s. Volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek zal het investeringsniveau in 2013 echter 22 procent lager liggen dan in 2012.

IndustrieBouw • maart 2013 • 77

Mis niets! Blijf voor nog geen vier tientjes per jaar op de hoogte van alle ontwikkelingen in de industriebouw

Opgave abonnementen Tel.nr. +31-(0)85 111 7890 (tussen 09:00 uur en 12:30 uur) Faxnr. +31-(0)85 111 7891 E-Mail: admin@work4media.nl

Abonneme

€ 39 per jat ar e xclusief b

Work4Media

business magazines

IndustrieBouw • maart 2013 • 82

Aandacht maakt het verschil! Alleen dan kun je gebouwen realiseren waar mensen zich thuis voelen. Het bouwproces is ons thuis. Daarom zijn wij net zo bekwaam in het initiĂŤren en ontwikkelen als in het bouwen, onderhouden en beheren. Daag Van Wijnen uit en laat ons uw plannen en details concreet maken.

Ontwikkelen en bouwen met aandacht voor waarde

www.vanwijnen.nl

BETAALBAAR EN VERRASSEND BOUWEN IN BETON

representatieve uitstraling

●

snelle bouwtijd

●

duurzame kwaliteit

●

uitstekende brandwerendheid

●

inbraak veiligheid

●

meervoudig grondgebruik

●

Hercuton b.v. Touwslager 2 5253 RK Nieuwkuijk Tel.: (073) 511 26 60 info@hercuton.jajo.com