Editie 10, april 2014, Industriebouw by Work4Media

Work4Media

Industrie bouw

business magazine

Vaktijdschrift over industriĂŤle gebouwen en utiliteitsbouw projecten â&#x20AC;&#x201C; april 2014

Hoge Raad Den Haag

Mauritshuis

Het Timmerhuis

Den Haag

Rotterdam

Renovatie hoofdkantoor WE Fashion Utrecht

Voor slechts € 495,00* uw advertentie op de Industriebouw WK Poster Wees er snel bij, er zijn maar een beperkt aantal posities en vol=vol

*Voor € 495,00 krijgt uzelf 50 exemplaren om zelf te versturen en zal de WK Poster worden meegezonden bij de editie van Mei 2014, tegen een kleine bijbetaling zijn meerdere exemplaren te bestellen zodat u uw relaties een WK Poster kan toesturen. De WK Poster is ook te bestellen met uw geheel eigen reclame- en promotiewensen. Bel voor meer informatie naar: Cok Penning 085-1117890 of mail cpenning@work4media.nl

Afmeting 1 meter bij 70 centimeter. De WK Poster zal bij de editie van Mei 2014 worden bijgevoegd.

ster van Doe mee met de WK-po

Industriebouw!

rie Industbouw LED FLOODLIGHT De energiebesparende en robuuste schijnwerper, op basis van de nieuwste LED technologie.

90W

0492-667576 ledelux.nl

Houtsestraat 33 5706 LR Helmond

LED FLOODLIGHT De energiebesparende en robuuste schijnwerper, op basis van de nieuwste LED technologie.

Schults Schilders feliciteert City STAY Delft

90W

ramen, kozijnen het schilderwerk aan stalen Schults Schilders verzorgde Wilt u ook liever professioneel en deuren aan binnen en buitenzijde. kijk dan op www.schultsschilders.nl schilderwerk van de vakman,

0492-667576 ledelux.nl

Houtsestraat 33 5706 LR Helmond

Schults Schilders feliciteert City STAY Delft

... vakman in to ta

alonderhoud

• T: 0111 414065 Deltastraat 4 • 4301 RC Zierikzee • www.schultsschilders.nl E: info@schultsschilders.nl

alonderhoud

• T: 0111 414065 Deltastraat 4 • 4301 RC Zierikzee • www.schultsschilders.nl E: info@schultsschilders.nl

en binnen- buitenzonwering; systeemplafonds meubilair -wanden; schilderwerk; interieurontwerp; T: +31 (0)10 522 0339 n.nl @: info@matrixprojectvloere loeren.nl W: http://www.matrixprojectv

www.fast-bv.nl

en binnen- buitenzonwering; systeemplafonds meubilair -wanden; schilderwerk; interieurontwerp; T: +31 (0)10 522 0339 n.nl @: info@matrixprojectvloere loeren.nl W: http://www.matrixprojectv

www.fast-bv.nl

Goudsesingel 64 Kantoor 6 3011 KD Rotterdam

Tel: +31 (0)10 – 245 94 27 info@fast-bv.nl

LED FLOODLIGHT De energiebesparende en robuuste schijnwerper, op basis van de nieuwste LED technologie.

90W

Houtsestraat 33 5706 LR Helmond

0492-667576 ledelux.nl

LED FLOODLIGHT De energiebesparende en robuuste schijnwerper, op basis van de nieuwste LED technologie.

90W

Houtsestraat 33 5706 LR Helmond

0492-667576 ledelux.nl

Schults Schilders feliciteert City STAY Delft

... vakman in to ta

alonderhoud

• T: 0111 414065 Deltastraat 4 • 4301 RC Zierikzee • www.schultsschilders.nl E: info@schultsschilders.nl

alonderhoud ... vakman in to ta

• T: 0111 414065 Deltastraat 4 • 4301 RC Zierikzee • www.schultsschilders.nl E: info@schultsschilders.nl

en binnen- buitenzonwering; systeemplafonds meubilair -wanden; schilderwerk; interieurontwerp; T: +31 (0)10 522 0339 n.nl @: info@matrixprojectvloere loeren.nl W: http://www.matrixprojectv

en binnen- buitenzonwering; systeemplafonds meubilair -wanden; schilderwerk; interieurontwerp;

www.fast-bv.nl

T: +31 (0)10 522 0339 n.nl @: info@matrixprojectvloere loeren.nl W: http://www.matrixprojectv

www.fast-bv.nl

Goudsesingel 64 Kantoor 6 3011 KD Rotterdam

Tel: +31 (0)10 – 245 94 27 info@fast-bv.nl

Goudsesingel 64 Kantoor 6 3011 KD Rotterdam

Tel: +31 (0)10 – 245 94 27 info@fast-bv.nl

Industrie bouw

Editie: april 2014

Vakblad IndustrieBouw is een bouwtechnisch vakblad waarin de nadruk ligt op projectbeschrijvingen van bouwwerken voor industrie, utiliteit, logistiek en voor de agrarische sector. Artikelen richten zich op materialisering en detaillering van gebouwen, innovatieve bouwmaterialen, kostenbesparende oplossingen en manieren om het bouwproces in te richten.

Colofon Verschijnt 8x per jaar

Work4Media

business magazines

CBS De positieve geluiden over de economie klinken de laatste weken steeds nadrukkelijker door. Mogelijk is dit aangedikt door de recentelijke gemeenteraadsverkiezingen. Een zittende regering zal er alles aan doen het meeste te halen uit het kleinste beetje goed nieuws. Hoe zit het met de ontwikkeling in de subsector utiliteitsbouw, daar gaat dit blad immers over? Om hier enig inzicht te verkrijgen, kunnen we ( ja, u ook!) de gegevens van het Centraal Bureau voor Statistiek raadplegen. Onder het Thema ‘Bouwen en Wonen’ zijn de statistieken te lezen van bijvoorbeeld de ‘Bouwsom van nieuwe opdrachten ontvangen door architecten’. Architecten zitten aan het begin van het bouwproces, dus daar moeten de eerste herstelbewegingen het eerst zichtbaar zijn. En ik was blij verrast. Voor de categorie bedrijfsgebouwen was eerste helft van 2013 nog onverdeeld negatief ten opzichte van dezelfde periode in 2012; vervolgens laat het derde kwartaal voor nieuwbouw een spurt zien van 36,9% (weer t.o.v. zelfde periode 2012) om dan weer in te zakken met bijna 24% in het vierde kwart. Nog opvallender is de groei van 43% die niet-nieuwbouw (voornamelijk renovatie) in het vierde kwartaal liet zien. Een trendbreuk, aangezien kwartaal vier in 2012 nog een daling liet optekenen van 60%.

Uitgever Kijken we een stap verder in het bouwproces onder de waarde van de verleende bouwvergunningen, dan zijn de jaarcijfers nog somber stemmend als we geheel 2013 nemen. Als we inzoomen op de bedragen voor januari in respectievelijk 2012, 2013 en 2014, dan verandert het beeld volledig: bijna alle seinen staan op groen. De vergunningen voor alle bedrijfsgebouwen verloopt van € 214 miljoen en € 185 miljoen naar € 472 miljoen in 2014. Hallen en loodsen: € 33 miljoen, € 17 miljoen, € 93 miljoen. Kantoren en combinatie bedrijfshallen vertonen een vergelijkbaar beeld en de ‘overige gebouwen’ (multifunctioneel, woon/werk) laten zelfs een verdrievoudiging zien in januari dit jaar. In het verlengde van de geschetste ontwikkelingen ziet een groeiende groep bedrijven over de hele linie van de bouwketen de omzet snel stijgen. Daarbij moet aangetekend worden dat de winstgevendheid bij 40% nog steeds onder druk staat en slechts 10% winststijging meldt. Het zijn dus geen verkiezingspraatjes. Er gloort echt hoop. Zeker voor de inventieve bedrijven die kansen benutten. Want kansen zijn er genoeg. Tjerk van Duinen

Work4Media Postbus 215 2990 AE Barendrecht Tel.nr. +31 (0)85 1117890 E-mail info@work4media.nl

Redactie Tjerk van Duinen – Inhoud.cc redactie@industriebouw-online.nl

Redactiemedewerkers Melissa van der Beek Patricia van der Beek Margot Visser Cynthia van der Waal

Bladmanager Cock Penning cpenning@work4media.nl

Advertentieverkoop/ Media-adviseurs Toos van de Sanden tvdsanden@work4media.nl Hans Vonk hvonk@work4media.nl

Backoffice Petra Schaap pfschaap@work4media.nl

Vormgeving en grafische begeleiding Linkt, Rotterdam Tel.nr. +31-(0)10-737 0883 info@linktmedia.nl Peter van der Horst Michel van Kleeff

Work4Media - ISSN: 2356-8978

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opname of enig andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Hoewel dit vaktijdschrift zorgvuldig en naar beste weten wordt samengesteld, kan de uitgever niet instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. uitgever en auteurs aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zij n op de in dit vaktijdschrift gegeven informatie.

Industriebouw • april 2014 • 3

Inhoud 6

Geldrop Twee bouwbedrijven besloten hun krachten te bundelen om de nieuwbouw van landbouwmachinefabrikant Kuhn binnen te halen. Met succes.

Advertorial

Den Haag Nieuwbouw Hoge Raad wordt statige entree van stadshart

Amsterdam

Industriebouw • april 2014 • 4

Alblasserdam

Gevel Design Beek over de vele mogelijkheden van aluminium

Almelo

Arnhem

Valk Welding breidt uit met stalen blik vanger

Van Hoften Installatie techniek gaat voor duurzame relaties

Zorgcentrum Dimence op moderne leest geschoeid: Bim, Lean en ketenintegratie

Aankondiging

OV Terminal wordt een glooiend reislandschap in beton en staal

Coevorden Leren en ontmoeten in de huiselijke omgeving van brede school Som

UvA realiseert op Roeterseiland levendige stadscampus

Nieuws

Port Exhibition Rotterdam 2014

Hardinxveld De kracht van het ontwerp van de kantoren aan de Zwijnskade ligt in de ogenschijnlijke eenvoud

Den Haag Na ruim twee jaar restaureren, uitbreiden en ondergronds nieuwbouwen gaat het Mauritshuis eind juni weer open voor het publiek.

Fotorubriek Vakwerk Expansie Xenos in Duitsland, uitbreiding in Waalwijk

Utrecht Hoofdkantoor WE Fashion in tweeënhalve maand in nieuw jasje

Industrie bouw 67

Vlaardingen Stadsleven: multifunctionele nieuwbouw als levendig maatschappelijk centrum

Abonnementen Abonnementsprijs 8 nummers € 39,00 Los nummer € 8,50 Proefabonnement 4 nummers € 16,50 (prijzen zijn exclusief btw) ING 6772647 t.n.v. Work4Media o.v.v. Industriebouw

Rotterdam

Opgave abonnementen

Het Timmerhuis, een huzarenstukje van staal, wordt weer stadskantoor

Tel.nr. +31-(0)85 111 7890 (tussen 09:00 uur en 12:30 uur) Faxnr. +31-(0)85 111 7891 E-Mail: admin@work4media.nl

Advertorial

Opzeggingen abonnement

Nederlandse TT-platen van Haitsma Beton voor Belgisch ziekenhuis

SPelen Integreren en Leren in Spilcentrum

Annuleringen abonnement schriftelijk en uitsluitend drie maanden voor afloop abonnementsperiode. Het abonnementsgeld dient bij vooruitbetaling te worden voldaan. Zie www.work4media.nl/ algemenevoorwaarden

Spijkenisse

Doelgroep

Rood accent voor nieuwe werkplaats Van ’t Hof

Directies en management van opdrachtgevende bedrijven vanuit de industriebouw, betrokken ministeries en rijksdiensten, provinciale, gemeentelijke en andere betrokken overheden, architectenbureaus, advies- en ingenieursbureaus, aannemers en toeleveranciers.

Eindhoven

Leeuwarden Businesspark goed voor twaalf units met allure

Industriebouw • april 2014 • 5

Bedrijfshal Kuhn • Geldrop

Fabriekhal

voor persen, wikkelaars, trommelmaaiers, maïshakselaars en haybobs Staalconstructie komt uit de grond

De bedrijven Genugten Agri en Bouwbedrijf Peter Peters zijn al jaren actief in de agrarische sector. Toen landbouwmachinefabrikant Kuhn een nieuwe productiehal wilde, besloten de bouwbedrijven hun krachten te bundelen om zo de omvangrijke order binnen te halen. Met succes, want de bouw is op dit moment in volle gang.

Bouwprogramma Bedrijfshal van circa 16.000 m2 bestaande uit productiehal, kantoren en magazijn.

Constructeur: Adviesbureau Tielemans, Eindhoven

Bouwperiode December 2013 – juli 2014

Hoofdaannemer Bouwcombinatie Van Genugten Agri/ Bouwbedrijf Peter Peters vof, Sint Oedenrode

Opdrachtgever VD&T managementbureau, Eindhoven

Staalconstructie Constructieburo Landerd, Schaijk

Architect VFO architects / urban designs bv, Eindhoven

W-Installatie Willems, Uden

Industriebouw • april 2014 • 6

E-installatie Mansveld projecten & services, Eindhoven Unica Unica Automatic Sprinkler, Hoevelaken geïsoleerde kanaalplaatvloeren Concrete International, Krimpen a/d IJssel

De twee bouwbedrijven kennen elkaar uit de markt en werken al vele jaren samen. ‘De bedrijven lijken erg op elkaar. We spreken dezelfde taal en dat is prettig werken’, vertelt Mari van Genugten, die 22 jaar geleden zijn bouwbedrijf oprichtte. Samen met vier andere partijen werd Genugten Agri gevraagd offerte uit te brengen voor de nieuwbouw van de bedrijfshal van circa 16.000 m2. ‘Wij hebben veel ervaring met de bouw van grote agrarische bedrijven. Ons sterke punt is het maken van kwalitatief goede gebouwen tegen een scherpe prijs. Met daarbij uiteraard de strenge eisen voor agrarische ondernemers in acht nemend’, benadrukt Van Genugten.

een betere kwaliteit en ook nog eens tegen een lagere prijs. ‘De besparing was fors. In totaal zijn 8 alternatieven in het project verwerkt waarmee een besparing op de bouwkosten bereikt is van ruim € 300.000,-.’ Naast de alternatieven gaf de scherpe prijs, de compleetheid van de offerte samen met een kortere bouwtijd van maar liefst 15 weken de doorslag. ‘Net voor de bouwvakvakantie kregen we de opdracht’, zegt Van Genugten trots.

Staalconstructie 90° draaien Eén van de belangrijkste aangevoerde alternatieven was een integratie van de sheddaken in de dakconstructie. Rob Gielis die als projectleider vanuit

Bouwbedrijf Peter Peters betrokken is bij het project, legt uit: ‘De architect was uitgegaan van losstaande opgebouwde sheddaken van kunststof. Wij hebben geadviseerd om deze te integreren in de dakconstructie. Naast dat dit een enorme besparing op de bouwkosten was, ontstond er optisch een beter geheel.’ Een andere wijziging van het ontwerp is het 90° draaien van de draagconstructie, waardoor hoofdzakelijk dakplaten met een meerveldsoverspanning toegepast kunnen worden. ‘Dit is niet alleen sterker, maar ook sneller uitvoerbaar en goedkoper. De dakplaten die we nu gebruiken hebben een lengte van meer dan 22 meter’, vertelt Van Genugten.

Elkaar aanvullen Kuhn heeft de opdracht voor de bouw van de productiehal uitbesteed aan het Eindhovense bouwmanagementbureau VB&T. Van Genugten: ‘Het bureau wilde een offerte voor de bouw maar ook voor de inrichting van de nevengebouwen. Vanwege dat laatste punt heb ik Bouwbedrijf Peter Peters erbij betrokken. Zij hebben een grote afdeling die gespecialiseerd is in utiliteitsbouw en zo vullen we elkaar in dit project prima aan.’ Uiteindelijk bleef de bouwcombinatie samen met een ander bouwbedrijf over in de offerteronde. ‘We hebben op basis van het programma van eisen 15 verbetermogelijkheden voorgesteld. Dat doen we eigenlijk standaard bij al onze opdrachtgevers’, licht Van Genugten toe. Het leverde Kuhn een gebouw op met

Enkele aanzichten van de fabriekshal

Adiabatisch koelsysteem Kuhn heeft Willems Uden Technische Instal laties de opdracht gegeven om alle werk tuigbouwkundige installaties in Geldrop te verzorgen. Het installatiebedrijf werkt hier wederom samen met VB&T die het project management verzorgt. ‘Wij leveren kwaliteit, werken zorgvuldig en komen onze afspra ken na. En dat wordt gewaardeerd’, aldus Patrick Kremers, algemeen Directeur van het

bedrijf uit Uden. ‘Gezamenlijk een oplossing vinden voor de zeer korte bouwtijd was een uitdaging. Deze werd gevonden in gefaseerd opbouwen van de bedrijfshal waardoor elke discipline achter elkaar aan kon werken.’

75 jaar ervaring In de bedrijfshal past Willems Uden een adiabatisch koelsysteem toe. ‘Het is een

grote ruimte en mechanisch koelen zou veel energie kosten. Door adiabatisch te koelen en dus water te verdampen, gaat de luchtvochtigheid omhoog, daalt de temperatuur en hierdoor ook het energie verbruik.’ Het installatiebedrijf met 75 jaar ervaring richt zich voornamelijk op utiliteitsbouw en levert kwaliteit tegen een scherpe prijs.

Industriebouw • april 2014 • 7

Jarenlange ervaring In Geldrop produceert Kuhn in twee bedrijfspanden, die aan elkaar grenzen, persen, wikkelaars, trommelmaaiers, maïshakselaars en haybobs. Het terrein van één van de twee bedrijfspanden wordt met 8 hectare uitgebreid, de nieuwe productiehal met daarin ook een magazijn en enkele kantoren, is daar onderdeel van. ‘Voor deze uitbreiding was een wijziging van het bestemmingsplan nodig. Door een bezwaarschrift zou de bouw vertraging oplopen, dat wilde Kuhn niet. En daarom heeft het op eigen risico ingestemd om te gaan bouwen. Eind december vorig jaar zijn we met de werkzaamheden gestart en de oplevering staat gepland net voor de bouwvakvakantie’, aldus Gielis.

De bouwkundige oplevering staat gepland net voor de bouwvakvakantie

“Techniek als middel, beleving als doel”

Wilt u weten wat techniek voor u kan betekenen? Bel: 040-259 11 11 of kijk op:

En dan blijken dingen in de praktijk soms anders te lopen dan op papier bedacht was. ‘We liepen eigenlijk direct al tegen een probleem aan. Uiteindelijk was het een kleine hapering, maar het vraagt wel om flexibiliteit. Toen we aan de slag gingen met de funderingswerkzaamheden bleek dat we door een geluidswal en een sloot in een later stadium niet meer rondom het gebouw zouden kunnen komen. Dus na de sloot en de geluidswal opgeruimd te hebben, konden we verder’, laat Van Genugten weten.

Oude tennishal Op de plek waar de nieuwbouw komt stond een oude tennishal. ‘We zouden vanaf grondniveau beginnen, maar na het slopen van de hal werd dat uitein-

www.mansveld.nl

“Door ruime ervaring en uitgebreide vakkennis leveren we topkwaliteit op vele terreinen.”

Industriebouw • april 2014 • 8

Geldrop • Bedrijfshal Kuhn

delijk starten in een gat. Gelukkig komt op dit soort momenten onze jarenlange ervaring met bouwen goed van pas’, aldus Gielis. Ook bij de kantoren stelden de bouwbedrijven een wijziging voor. ‘De gemetselde wanden van de kantoorruimten gaan we straks uitvoeren in kalkzand stenen. Deze stenen zijn naast dat ze zeer snel te verlijmen zijn, ook nog eens veel sterker en goedkoper dan de geplande poriso stenen’, zegt Van Genugten.

E-techniek: 10 weken de tijd Mansveld Projecten & Services BV is als nevenaannemer betrokken bij de nieuwbouw van de bedrijfshal van Kuhn. Het bedrijf verzorgt alles op elektrotechnisch gebied, in casu de licht-, kracht-, inbraak-, toegangs- en camera-installaties. Als Mansveld in week 20 aan de slag gaat met de montage, heeft het installatiebedrijf uit Eindhoven tien weken de tijd om de klus te klaren. ‘En dat is een behoorlijke uitdaging’, zegt Erwin Tromp, projectleider bij Mansveld. Voorbereiding Op dit moment is Tromp druk in de weer met de voorbereidende werkzaamheden, zoals het aanvragen van offertes en gesprekken voeren met de opdrachtgever. ‘Deze korte bouwtijd vraagt om een nog betere voorbereiding, waarbij onze planning heiliger is dan normaal.’ Het installatiebedrijf bestaat uit twee takken. Tromp: ‘We hebben de afdeling Projecten, waar we opdrachten zoals die van Kuhn uitvoeren. Daarnaast de afdeling Services, waar we na oplevering de nazorg, zoals onderhoud en afhandeling van even tuele storingen, regelen.

prefabbeton & cellenbeton producten

Zie advertentie op de omslag

Prefab betonnen systeemvloer kantoorgedeelte Kuhn Bouwcombinatie Genugten Agri - Peter Peters VOF is volop aan het bouwen aan de productiehal voor landbouwmachinefabrikant Kuhn. Voor deze aannemerscombinatie leverde Concrete International 400 m2 geïsoleerde kanaalplaatvloeren voor de begane grondvloer van het kantoorgedeelte. Eigenaar Ronald van den Berg van Concrete International: ‘Voor het kantoorgedeelte van Kuhn leverden we geïsoleerde kanaalplaatvloeren met een dikte van 265 mm, gebaseerd op de overspanningen van bijna tien meter en de hierbij behorende vloerbelastingen. Ze zijn voorzien van een 133 mm dikke laag brandvertragend polystyreen en vertegenwoordigen een isolatie waarde van 3,5 m2 k/W.’

Ook prefab beton en cellenbeton Naast diverse vloersystemen levert Concrete International totaaloplossingen in prefab beton en cellenbeton. Van den Berg: ‘Wij bieden een compleet assortiment prefab producten voor de ruwbouw- en afbouwfase en denken met onze klanten mee in maatwerk oplossingen. Desgewenst verzorgen we het algehele proces van advisering, prijsvorming, engineering en logistiek.’

Scheltseweg 13 5374 EB Schaijk T. 0486-463788 F. 0486-463630 E. info@petersbouw.nl I. www.petersbouw.nl

Utiliteitsbouw - Woningbouw

Agrarische bouw - Betonbouw Industriebouw • april 2014 • 9

Mauritshuis • Den Haag

Renovatie Mauritshuis vergt inventiviteit

‘Dit ontwerp dwingt iedereen om op te zoeken’

grenzen

Bouwprogramma renovatie Mauritshuis, uitbreiding (3000 m2): foyer, hoofdentree, publieks voorzieningen, flexibele expositie ruimte, museumwinkel en -café Bouwperiode mei 2012 - juni 2014 Opdrachtgever Stichting Koninklijk Kabinet van Schilderijen Mauritshuis, Den Haag Industriebouw • april 2014 • 10

Architect Hans van Heeswijk Architecten, Amsterdam

Adviseur bouwfysica, akoestiek Caubergh-Huygen raadgevende Ingenieurs

Constructeur ABT, Velp

Hoofdaannemer Koninklijke Woudenberg, Ameide

Installatieadvieseur ARUP, Amsterdam

Mede betrokken partijen Volker Staal en Funderingen, Rotter dam; Kropman Installatietechniek BV, Utrecht; Mitsubishi Elevator Europe, Veenendaal; Siemens nederland NV, Zoetermeer:

Bouwadvies Basalt, Royal Haskoning DHV, Nieuwegein

Tekst: Margot Visser Fotografie: ©Ivo Hoekstra/Mauritshuis Den Haag Impressies: Hans van Heeswijk Architecten

Bebouw Midreth, M ijdrecht; Octatube, Delft; MHB Metalen Ramen, Herveld; Stretchdesign, Amsterdam, SMB Wer velreiniging BV, Zwijndrecht; Hoefna gels Branddeuren, Tilburg; Doetinchem Parket, Doetinchem; Eurolook, Oos terhout; Vermeulen Sloop- en milieu technieken, Leiderdorp Glassolutions Interior, Amersfoort; Timmerfabriek Bos, Goudriaan; Monks Stucadoors, Leiden; Jazo Zevenaar, Zevenaar; J. van der Plas, Udenhout.

Al bijna twee jaar wordt gewerkt aan de restauratie en uitbreiding van het Mauritshuis in Den Haag. Het museum verdubbelt in oppervlakte en krijgt een nieuwe ondergrondse foyer. Het complexe ontwerp van architect Hans van Heeswijk stelt de aannemers voor een flinke uitdaging. ‘We worden tot een maximum uitgedaagd om tot een mooi resultaat te komen.’

Industriebouw • april 2014 • 11

Het museum verdubbelt in oppervlakte door een ondergrondse verbinding naar het tegenovergelegen pand Plein 26, een voormalige zijvleugel van Sociëteit De Witte

Industriebouw • april 2014 • 12

Den Haag • Mauritshuis

In het hart van Den Haag, naast het Binnenhof, ligt het Mauritshuis. Het monumentale gebouw uit de zeventiende eeuw herbergt een beroemde schilderijencollectie, waaronder Het Meisje met de parel van Vermeer. Ruimtegebrek was de aanleiding voor de grondige renovatie die momenteel plaatsvindt. Het museum verdubbelt in oppervlakte door een ondergrondse verbinding naar het tegenovergelegen pand Plein 26. Om dit te realiseren moest de fundering van Plein 26 een halve meter worden verlaagd, een technisch hoogstandje op zich. Verder krijgt het museum een nieuwe hoofdentree op het voorplein en wordt het oude Mauritshuis volledig gerestaureerd.

Ruimtegebrek was de aanleiding voor de grondige renovatie die momenteel plaatsvindt

In juni gaat het Mauritshuis weer voor publiek open. Opname aan de Hofvijver

Industriebouw • april 2014 • 13

Doetinchem Parket legt vloeren met allure Doetinchem Parket is sinds 1927 gespeci aliseerd in het vervaardigen en herstellen van houten vloeren. Wat ooit begon als meubelmakerij is uitgegroeid tot één van de meest gerenommeerde parketbedrijven van Nederland. Commercieel-technisch directeur Hans Albers vertelt: ‘Van de restproducten van onze meubels maakten we vroeger vloeren. Uiteindelijk hebben we ons steeds meer toegespitst op vloeren. Nu zie je onze vloeren in veel mooie gebouwen terug,

bijvoorbeeld bij de Raad van State en het Ministerie van Justitie. ‘Voor het Mauritshuis moest de vloer aansluiten bij de mahoniekleurige wandbe kledingen. In het oude gedeelte hebben we de vloeren geschuurd en opnieuw geolied. In het nieuwe gedeelte hebben we in de diver se zalen mooie strokenvloeren gelegd, soms voorzien van een patroon met een speciale bies. We hebben gewerkt met mahonie hout, rood Amerikaans eiken, haagbeuk en

Wengé. Samen met de architect hebben we gezocht naar een mahoniehoutsoort die qua kleur het beste aansluit bij de wanden en die voldoet aan het FSC-keurmerk. Dit was nog een behoorlijke zoektocht, maar die is met succes doorlopen. Begin januari zijn we gestart met de werkzaamheden en we zijn nog wel even aan het werk. Als wij bezig zijn kun je weinig andere bedrijven over de vloer hebben. Dit vraagt om een goede coördina tie van de werkzaamheden, maar wij zijn na 87 jaar niet anders gewend.’

Transparante inbraakwerende rolluiken van Eurolook® Eurolook® bewijst dat maximale veiligheid niet ten koste gaat van esthetiek. Het bedrijf produceert inbraakwerende transparante rolluiken, gemaakt van kristalhelder polycarbonaat en aluminium. Een mooie oplossing voor gebouwen zoals het Mauritshuis, waarin esthetiek een belangrijke rol speelt. Rob de Kort, Sales verantwoordelijke Benelux bij Eurolook licht toe: ‘Eurolook is speciaal ontwikkeld voor niche sectoren, zoals musea, banken en juweliers. Al eerder hebben wij rolluiken in het oude gedeelte van het Mau ritshuis geplaatst. Destijds ging het om tien rolluiken voor het afsluiten van specifieke ruimten. Enerzijds wenste men een hoge in

braakwerendheidsklasse en anderzijds wilde men toezicht kunnen houden op de diverse ruimtes. Onze transparante rolluiken komen aan beide wensen tegemoet. Zodoende heeft de architect ook nu weer voor Eurolook gekozen. Dit keer ging het om twee rolluiken voor het afsluiten van publieksruimten.’ Het project vereiste de nodige voorberei

dingen. De Kort: ‘Ondanks de transparante eigenschap van onze inbraakwerende rol luiken blijft het een functioneel product met bepaalde technische eigenschappen. De rolluiken worden met een staalconstructie verankerd in het pand. Deze robuustheid kan nog weleens botsen met de esthetische wensen van de architect en de ruimte op zich. Dit zien wij als een uitdaging. Samen met de architect en aannemer gaan we op zoek naar een zo efficiënt mogelijke toepas sing van onze producten. Hier zijn we ook dit keer weer in geslaagd.’

Vermeulen Sloop- en milieutechnieken: ‘precisiewerk belangrijkste uitgangspunt’ Vermeulen Sloop- en milieutechnieken uit Leiderdorp is sinds 1946 werkzaam in binnenstedelijke renovatie- en sloopprojecten, waarbij asbestsanering een belangrijk onderdeel van de werkzaamheden vormt. Sinds 2012 is de firma betrokken bij de renovatie van het Mauritshuis en de werkzaamheden zijn op dit moment nog in volle gang. Richard Timmerman, eigenaar van Vermeulen Sloop- en milieuwerken, spreekt van een bijzonder project. ‘Alles draait om precisiewerk,’ vertelt Timmer man. ‘Bij een monumentaal pand mag niets van de cultuurhistorische waarde verloren gaan. De werkzaamheden zijn tot nu toe uit gevoerd naar de wens van de opdrachtgever en de Rijksgebouwendienst. Zij komen proble men tegen die wij in alle gevallen adequaat

Industriebouw • april 2014 • 14

kunnen oplossen, dankzij onze ruime ervaring met asbest en sloopwerkzaamheden.’ Vermeulen Sloop- en milieutechnieken heeft al verschillende werken uitgevoerd in opdracht van Koninklijke Woudenberg. Als voorbeelden noemt Timmerman de Eerste Kamer en het Rijksmuseum Amsterdam. Ook het Maurits

huis komt nu in dit rijtje voor. Bijzonder aan dit project was onder meer de verkaveling. Timmerman licht toe: ‘De verkaveling aan het Plein in Den Haag stamt nog uit vroegere tijden. Zo zijn onderdelen van het Mauritshuis deels ‘verweven’ met het naastgelegen Socië teit De Witte. Daarom moesten we bepaalde installaties tijdens de sloop scheiden. Verder hadden we beperkte ruimte voor de afvalstro men. Dit vraagt om een kritische fasering en logistieke planning. Goede communicatie is in alle gevallen essentieel.’

De sloop van het voorplein, binnenkort de plek van de nieuwe foyer

Den Haag • Mauritshuis

Coördinatie Het is een groot en prestigieus project, waarin bouwbedrijf Koninklijke Woudenberg een belangrijk deel van de werkzaamheden voor haar rekening neemt. ‘Onze opdracht omvat de restauratie van gevels en daken van het Mauritshuis, de renovatie van Plein 26, de volledige afbouw en binnenafwerking en de coördinatie van de zeven nevenaannemers’, vertelt projectleider Peter Arkenbout. De restauratiewerkzaamheden vormen volgens hem het minst intensieve deel van het werk. ‘Dit betreft vooral onderhoud aan gevels en binnenwerk en werkzaamheden om de weg vrij te maken voor nieuwe installaties. Alleen de ingreep aan

De nieuwe ondervloer voor het toekomstige foyer is gestort

Mauritshuis heeft weer parketvloeren als nieuw en prachtige blauwe wandbespanning

Industriebouw • april 2014 • 15

Brandveiligheid en esthetiek gaan hand in hand Hoefnagels Branddeuren uit Tilburg mag zich met meer dan 130 jaar kennis en ervaring Hofleverancier noemen op het gebied van brandwerende deuren, rolluiken en schermen. Het bedrijf heeft in het Mauritshuis verschillende brandwerende afsluitingen geplaatst. ‘Bijzonder is het feit dat je onze producten nauwelijks ziet’, vertelt Mark Belterman, accountmanager Zuid-Nederland. ‘Esthetische waarde is ontzettend belang rijk bij gebouwen. Dit geldt zeker voor een monumentaal pand als het Mauritshuis. Daarnaast is de architect verantwoordelijk voor het toepassen van brandveiligheids voorschriften. Wij komen aan beide belan gen tegemoet. Architect Hans van Heeswijk was gecharmeerd van onze gedetailleerde manier van werken. Alles draaide bij dit

project om detailengineering en dan met name van de bouwkundige aansluitingen. Samen met de architect en de aannemer Koninklijke Woudenberg hebben we gezocht naar een zo efficiënt mogelijke toepassing van de brandwerende afsluitingen. Dit bete kent maximale brandveiligheid en minimale zichtbaarheid. Vanaf het begin waren wij bij

dit project betrokken. Niet alleen als leveran cier, maar ook als adviseur.’ Hoefnagels Branddeuren heeft in totaal vier brandwerende rolschermen (Firescreen® R2) en twee brandschuifdeuren (Firelock® BS60) geplaatst. Belterman kijkt met tevredenheid terug op een bijzonder project: ‘Er zaten scher men bij van zeven meter hoog, terwijl we doorgaans te maken hebben met openingen van vier of vijf meter. Daarnaast is de setting ook erg bijzonder. Het monumentale karakter van het pand spreekt ons erg aan. Wij zijn trots dat we hieraan mee mochten werken.’

Glazen meesterwerk

veiligheidsbeglazing en isolatieglas.

glasplaat haaks op de gevel te plaatsen. De automatische schuifdeuren wegen zo’n 350 tot 400 kilogram. Deze grote, zware en volle dig transparante schuifdeuren zijn voorzien van een speciale aandrijving van Kone.’

Maatwerk

Montage

Projectmanager Piet van Brummelen van Glassolutions Interior: ‘Onze maatwerk oplossing voor de transparante entreegevel bestond uit de engineering, productie, leve ring en montage van 470 cm hoge glazen panelen en automatische schuifdeuren. De panelen zijn structureel verlijmd op een stalen frame en uitgevoerd in extra heldere beglazing. De stijfheid van de constructie wordt gerealiseerd door de achterliggende

De glazen elementen werden just-in-time geleverd en vanaf het dek met een kraan wagen op het gewenste niveau gebracht. De montage vond plaats met een minikraan voorzien van een speciale hijsinrichting. ‘Me dio maart rondden we de montage af’, besluit Van Brummelen, die terugkijkt op een mooi en goed verlopen project. ‘De samenwerking met de architect bewijst dat je met elkaar tot bijzondere oplossingen kunt komen.’

De ondergrondse foyer is letterlijk en figuurlijk het stralende middelpunt van het vernieuwde Mauritshuis. Deze lichte, open ruimte verbindt het bestaande deel met het uitbreidingsdeel en vormt de nieuwe entree naar de wereldberoemde kunstcollectie. Hans van Heeswijk architecten ontwierp de foyer, die zes meter onder straatniveau ligt, als volledig transparante ruimte. De entreegevel van de foyer moest glashel der zijn, met grote glazen panelen en een geïntegreerde automatische schuifdeur. Bovendien moest de glazen constructie ook de bewegingen van het bovenliggende dek opvangen. Het architectenbureau werkte deze complexe randvoorwaarden uit in nauwe samenwerking met Glassolutions In terior, onderdeel van Saint-Gobain Glass en specialist in interieurbeglazing, glasspecials,

Eurolook BV Everdenberg 93 4902 TT Oosterhout tel: +31-183 400 000

Transparante beveiliging Industriebouw • april 2014 • 16

www.eurolook.nl

Den Haag • Mauritshuis

Dakramen waar vroeger de mensen over het voorplein liepen

YOUR GLASS.OUR WORLD.

Goed in onbegrensde glasoplossingen voor het interieur

GLASSOLUTIONS Interior maakt deel uit van Koninklijke Saint-Gobain Glass Nederland NV. Dit onderdeel heeft zich volledig toegelegd op interieurtoepassingen met glas en glasconstructiecomponenten. Van ontwerp tot realisatie biedt GLASSOLUTIONS Interior engineering en maatwerk glasoplossingen. Resultaatgericht samenwerken aan de nagenoeg oneindige combinatiemogelijkheden van glas met design, audio-privacy, ruimtelijke flexibiliteit en constructieve veiligheid voor elk interieurontwerp. Dat is waar GLASSOLUTIONS Interior voor staat. SYSTEMS SILENCE

SYSTEMS STRUCTURE

SYSTEMS CLIP-IN SILENCE

SYSTEMS PROTECT

SYSTEMS SPECIALS

GLASSOLUTIONS Interior Lindeboomseweg 53, Amersfoort T +31(0)33 450 28 30 E IGS@saint-gobain.com I www.interiorglassolutions.nl Voor de milieuprestatiecertificering van gebouwen hebben onze producten een levenscyclusanalyse ondergaan. EPD-rapporten op aanvraag. www.glassolutions.nl/duurzaamheid-volgens-Saint-Gobain

Industriebouw • april 2014 • 17

Straight up design

specialists in protected access and ventilation of plant room

www.jazo.eu

Den Haag • Mauritshuis Impressie foyer met glazen scheidingswand: zo dun mogelijk worden, maar wel vijf meter hoog

Nieuwe trap (onafgewerkt) die van de foyer naar de nieuwe vleugel leidt

de gevelramen was vrij intensief: die zijn voorzien van nieuw glas met een hogere isolatiewaarde.’

Stretchdes!gn

Nauw luisteren

spanplafonds voor utiliteitsbouw

akoestische plafonds lichtplafonds prints wanden

!Stretchdesign Barrisol www.stretchdesign.nl

020-2602330

oﬃce@stretchdesign.nl

ESTHETIEK & BRANDVEILIGHEID HAND IN HAND Met Firescreen® gaan esthetiek en brandveiligheid hand in hand. Een Firescreen® brandwerend rolscherm zorgt bij brand voor een directe compartimentering, waardoor brand en/of rook zich niet verder kunnen uitbreiden. Dankzij de compactheid van het scherm is de inbouwruimte beperkt en dat geeft meer ontwerpvrijheid.

EN 1634-1 & EN 13501-1 Beproefde kwaliteit Aantrekkelijk geprijsd Compact & lichtgewicht Vrijheid van design Milieuvriendelijk

Een veel complexer deel van het werk vindt hij de afbouw en binnenafwerking. Dit bracht de nodige uitdagingen met zich mee. ‘De detaillering en maatvoering luisteren heel nauw op dit project. De architect heeft de grenzen opgezocht van wat technisch gezien haalbaar is. Wij zijn voortdurend bezig om samen met de toeleveranciers te zoeken naar oplossingen die de beeldvorming van de architect in stand houden, maar die ook veilig en constructief uitvoerbaar zijn.’ Als voorbeeld noemt hij de luchtbehandelinginstallatie. ‘In het Mauritshuis wordt het bestaande kanaalwerk

Ook hier leggen wij ons parket! Showroom Terborgseweg 108 7005 BC Doetinchem

Maar realiseerden dat óók bij: n Stedelijk Museum Amsterdam n Beuningkamer Rijksmuseum n Raad van State Den Haag

Telefoon (0314) 32 42 00

En hebben de renovatie verzorgd bij: n Vredespaleis n Paleis op de Dam

E-mail info@doetinchemparket.nl

www.doetinchemparket.nl WWW.HOEFNAGELS.COM

Industriebouw • april 2014 • 19

10.000 m profielen ‘We hebben wel vaker te maken met een strakke detaillering, maar op dit project is het tot in het extreme doorgevoerd’, meent Rob Monks van Monks Stucadoors. Het laten aan sluiten van de enorme hoeveelheid – 10.000 strekkende meter – profielen op de wanden bleek een zeer tijdrovende en veeleisende klus. ‘De architect heeft gekozen voor geano

diseerde aluminium profielen. Dat geeft een mooie strakke uitstraling, maar biedt geen ruimte om foutjes in de detaillering te ver stoppen. Neem bijvoorbeeld de kaartleesap paratuur: die is als inbouw ontworpen. Is dat niet precies op lijn, dan kunnen wij de wand niet recht stuken. Alles moest daarom van te voren goed worden uitgezocht en afgestemd.’

Het meeste stukwerk is afgerond. Er wacht nog een bijzondere klus in de foyer. ‘Daar gaan we 600 m2 Italiaans marmerpleister aanbren gen bij de ronde lift en de trap. Een materiaal dat zelden in zulke grote hoeveelheden wordt toegepast, wat het voor ons ook bijzonder maakt’, aldus Monks.

Stretchdesign zorgt met verlichte spanplafonds voor de juiste sfeer Stretchdesign uit Amsterdam maakt gespannen plafonds en wanden, veelal in combinatie met akoestiek- en lichtoplossingen. Het bedrijf is vanaf het eerste moment betrokken bij de verbouwing van het Mauritshuis.

licht. Dit zorgt voor de juiste sfeer op ieder moment van de dag.’

BARRISOL® Directeur Rob de Kleijn vertelt: ‘Onze plafonds en wanden zie je veel terug in de utiliteitsbouw. We werken nauw samen met architecten en aannemers, waarbij we ook een adviserende rol spelen. Voor het project Mauritshuis zijn we benaderd door architec tenbureau Hans van Heeswijk. Belangrijke eisen aan de plafonds waren brandveilig heid, verlichting en akoestiek. De doeken hebben een brandkwalificatie Euroklasse BS1D0 en zijn gemaakt van akoestisch absorberend materiaal voor een maximaal

geluidscomfort. Daarnaast is een goede lichtval in een museum ontzettend belang rijk. Boven het spanplafond zijn alle soorten verlichting mogelijk en afhankelijk van de lichtdoorlaatbaarheid van de doeken creëren we een bepaalde sfeer. De doeken kunnen ook worden voorzien van een print. Voor het Mauritshuis hebben we gekozen voor een egaal verlicht plafond in combinatie met dynamisch licht. Hierbij is de lichtsterkte en kleur aan te passen aan bijvoorbeeld dag

Stretchdesign werkt voor de spanplafonds met het merk Barrisol®. Rob de Kleijn: ‘Bar risol kenmerkt zich door een innovatieve aanpak, bijzondere aandacht voor het milieu en nauwkeurige documentatie. Er worden re gelmatig nieuwe gerecyclede en recyclebare doeken geïntroduceerd, met de bijbehorende testresultaten op het gebied van brandveilig heid en akoestische eigenschappen. Hierdoor zijn wij en dus onze afnemers verzekerd van hoogwaardige en duurzame spanplafonds.’

SMB Wervelreiniging: specialist in schadevrij reinigingen SMB Wervelreiniging BV is verantwoordelijk voor de schadevrije gevelreiniging van het Mauritshuis. Het is zeker niet voor het eerst dat het bedrijf werkt aan een historisch gebouw. Al van meer dan 140 monumenten werd de originele gevel door SMB in ere hersteld. Van de Amerikaanse Ambassade in Den Haag tot het Rijksmuseum in Amsterdam. En nu dus ook het Mauritshuis. Bijzonder aan dit project? ‘Het is mooi om te zien wat we als team, onder moeilijke omstandigheden, kunnen bereiken’, stelt directeur Ad Bravenboer. ‘Dit vraagt om een grote inspanning van de aannemer, de architect en natuurlijk de mensen die de werkzaamheden uitvoeren. Voor wat betreft het schadevrij reinigen van de gevel geldt dat elk project bijzonder is. Geen gevel is hetzelfde. Afhankelijk van het materiaal, de afwerking en de verontreinigde laag, passen

Industriebouw • april 2014 • 20

we een specifieke reinigingsmethode toe of een combinatie van methoden. Onze metho den kenmerken zich door een schadevrije reiniging. In de praktijk zien we helaas veel voorbeelden van onjuiste reinigingsme thoden, zoals stralen en hogedruk water reiniging. Deze maatregelen lijken effectief, omdat ze een dun laagje van de ondergrond en daarmee een schijnbaar schoon resultaat laten zien, maar niets is minder waar. In veel gevallen is de gevel hierdoor direct of indi

rect beschadigd. Ik maak vaak de vergelij king met het wassen van je handen: je wast het vuil er toch niet af met schuurpapier?’ ‘Het patina dat zich in de loop der jaren op een gevel heeft gevormd, is een weerslag van de tijd en vormt een waarde die behou den moet blijven. SMB is in staat om deze oude gevels te herstellen en te ontstoren, zoals de architect deze destijds heeft gecre ëerd en dus bedoeld, zonder dat we iets van het oorspronkelijke materiaal wegnemen. Ook voor het Mauritshuis zijn we hierin naar mijn mening geslaagd. Door de sluier van vuil oogde de gevel monotoon, terwijl de stenen in kleur verschillen. Deze variatie is nu weer zichtbaar.’

Den Haag • Mauritshuis

De Lataster Trapzaal in het Mauritshuis

hergebruikt voor de installaties. Wel komt er een nieuwe luchtbehandelingskast. We lopen dan tegen de beperking aan dat je de nieuwe kast niet optimaal kunt laten werken. Die ruimte bieden het pand en het kanaalwerk niet. Om vervolgens te zorgen dat het niet te warm wordt in de museumzalen, hebben we aanpassingen moeten doen in de beglazing. Een ander voorbeeld is een glazen wand in de nieuwe foyer. Die moet volgens het ontwerp zo dun mogelijk worden, maar wel vijf meter hoog. Dan moet je dus gaan zoeken naar ingenieuze oplossingen die wel voldoen aan de veiligheidseisen. Wij hebben daar als restauratieToonzaal nieuwe vleugel in voormalig Sociëteit De Witte

Industriebouw • april 2014 • 21

Timmerfabriek Bos: ‘Alles is maatwerk’ Het authentieke karakter van het Mauritshuis komt onder meer tot uiting in het bijzondere timmerwerk. Het houten interieur en de buitenkozijnen en -ramen zijn afkomstig van Timmerfabriek Bos, een familiebedrijf waarvan nu al de vierde generatie aan het roer staat. ‘Onze jarenlange ervaring in speciaal geveltimmerwerk en interi eur komt op dit project goed van pas’, vertelt commercieel directeur Coert Bos. ‘Alles is maatwerk. Zo moet ons timmerwerk letterlijk en figuurlijk aansluiten op het bestaande interieur. Elk onderdeel wordt apart ingemeten en voldoet aan de esthetische en technische vereis ten van de opdrachtgever. Denk hierbij aan houtkleur, houtstructuur en authentieke detailleringen.’

Complex stukje handwerk Voor het interieur in het Mauritshuis produceert, levert en mon teert Timmerfabriek Bos de lambriseringen, de videbetimmeringen en de trapwanden met leuningen. Bos: ‘De leuningen vormen een complex stukje handwerk. Ze zijn breed, sterk geprofileerd en lopen via de trapwand naar boven toe.’ Eind april is het interieur naar verwachting gereed. De buitenramen en –kozijnen, voorzien van veel staalwerk voor inbraakwerendheid, zijn al geleverd.

DEN HAAG RENOVATIE MAURITSHUIS

VOORSTRAAT 7 | 4233 EA AMEIDE | 0183- 60 66 00 | INFO@KONINKLIJKEWOUDENBERG.NL BOUWEN TUSSEN HEDEN ENI WWW.KONINKLIJKEWOUDENBERG.NL VERLEDEN

Industriebouw • april 2014 • 22 Stedenbouw_Mauritshuis_197x130.indd 1

27-02-14 | 09 10:25

Den Haag • Mauritshuis

en renovatiespecialist vaak mee te maken. Daar ligt juist de kracht van ons bedrijf.’

Trap met vloerverwarming Ook is een nauwe samenwerking tussen installateur en bouwer een vereiste. Als sprekend voorbeeld noemt Arkenbout de beeldbepalende trap in de nieuwe entreeruimte. ‘Hier komt een RVS stalen trap die van straatniveau naar de kelder loopt. Deze wordt voorzien van vloerverwarming voor de koude en natte dagen. Een uitdagend onderdeel in het ontwerp, en mooi om te maken’, aldus Arkenbout. Het project bevindt zich momenteel in de afbouwfase. Tegelvloeren, plafonds, lichtarmaturen en stucwerk worden aangebracht, de liften komen erin en de plaatsing van interieurelementen zoals balies, stoelen en kasten wordt voorbereid. De opening voor publiek vindt plaats op vrijdag 27 juni dit jaar.

Afbouw foyer

Maak kennis met Bos’ totaalconcept RAMEN, DEUREN EN KOZIJNEN HSB PROJECTEN RONDWERK

Zu i d z ij d e 1 5 2 p o stb u s 4 2 9 7 7 ZG G o u d r ia a n T 0183-583583 F 0183-582678

www.tifabos.nl

TRAPPEN MEUBEL- EN INTERIEURBOUW RESTAURATIE EN RENOVATIE

T I M M E R FA B R I E K

GEBRS BOS BV

40 JAAR! MOOI VAN... t 071 301 62 39 info@monks.nl www.monks.nl

WWW.GEVELREINIGING.EU Industriebouw • april 2014 • 23

Bedrijfsgebouwen Zwijnskade • Hardinxveld-Giessendam

Het pand van Merwede Valves heeft een bedrijfshal

ontwerp

De kracht van het ligt in de ogenschijnlijke eenvoud Bouwprogramma 3 kantoorgebouwen (totaal 1.700 m2 bvo) en 1 bedrijfshal (700 m2 bvo) Ontwikkeling en realisatie Blokland Bouwpartners BV, Hardinxveld-Giessendam

Industriebouw • april 2014 • 24

Architect Van Es Architecten, Sliedrecht

E-installaties ETB Van Houwelingen, Molenaarsgraaf

Constructeur Adviesbureau van Ooi, Gouda

Staalconstructies BRB Staalbouw, Leersum

Tekst: Patricia van der Beek Een familie van drie

Langs de Zwijnskade in Hardinxveld-Giessendam worden de contouren zichtbaar van een modern bedrijfspand, bestaande uit een kantoortoren met bedrijfshal. In een later stadium komen hier nog twee vergelijkbare torens bij. Zo ontstaat een architectonische drie-eenheid, die vanuit de gedachte ‘schitteren door eenvoud’ een belangrijke bijdrage zal leveren aan de uitstraling van het gebied.

Het nieuwbouwproject omvat drie kantoortorens van in totaal 1.700 vierkante meter en een bedrijfshal van 700 vierkante meter. De ontwikkeling en realisatie zijn in handen van Blokland Bouwpartners. Van Es Architecten is verantwoordelijk voor het ontwerp. Eindgebruiker van de kantoortoren met bedrijfshal is Merwede Valves. De overige twee torens worden nog verhuurd c.q. verkocht.

Duidelijk herkenbaar als familie

Herkenbare familie ‘In 2009 betrok Blokland Bouwpartners ons bij de plannen rond de kantoortorens aan de Zwijnskade’, vertelt architect Annemieke van Es. ‘Blokland had een stuk grond in optie, bestemd voor bebouwing. Aan ons de vraag om hier een functionele en esthetische invulling aan te geven. We dienden maximaal gebruik te maken van de beschikbare ruimte, zonder dat er een al te massief volume ontstond. Zo kwamen we al vrij snel op het idee om drie afzonderlijke bouwvolumes neer te zetten. Drie gebouwen met elk een eigen stijl, maar wel duidelijk herkenbaar als familie.’ De gebouwen zijn zodanig opgezet, dat ze per verdieping en als geheel te exploiteren zijn. Dit verhoogt de flexibiliteit en dus de toekomstbestendigheid van het project.

Geen poespas De kracht van het ontwerp ligt in de ogenschijnlijke eenvoud. Van Es Architecten koos voor een duidelijke, voor zichzelf sprekende opbouw waarin neu-

Van staalconstructie tot dakbeplating In opdracht van Blokland Bouwpartners verzorgt BRB Staalbouw de staalconstructie en de daken wandbeplatingen voor de kantoortorens aan de Zwijnskade in HardinxveldGiessendam. Momenteel werkt het veelzijdige staalbouwbedrijf aan het gebouw van eindgebruiker Merwede Valves. Directeur-eigenaar Bert Reijersen van Buuren van BRB Staalbouw: ‘Blokland Bouwpartners kwam eind 2012 met de architectonische ontwerpen naar ons toe, met de vraag of we dit werk gezamenlijk konden oppakken. Onze opdracht bestaat uit het in eigen huis produceren, het leveren en monteren van de staalconstructie evenals het leveren en monteren van 1.300 vierkante meter daken wandbeplatingen. De bedrijfshal, opgebouwd uit een binnendoos met buitenisolatie, voorzien we van enkelvoudige golfbeplating. Ter plaatse van het kantoordeel bevindt zich een uitbouw, die we voorzien van gepoedercoate aluminium zetkappen. Het dak wordt traditioneel

uitgevoerd met koude dakplaten, isolatie en PVC dakfolie.’

Puur zichtwerk Na het nodige teken- en rekenwerk startte BRB Staalbouw begin januari 2014 met de productie van de staalconstructie. Eind januari ging de montage van start en intussen is de bedrijfshal nagenoeg gereed. De beplating voor de uitbouw ter plaatse van het kantoor moet nog aangebracht worden en is volgens Reijersen van Buuren het lastigste onderdeel: ‘Dit is puur zichtwerk en vereist veel nauwkeurigheid bij het inmeten en monteren.’

Industriebouw • april 2014 • 25

De kantoren staan deels met hun voet in het water

het gebied van geluidsisolatie, brandoverslag en technische detailleringen. De vloer in de hal is berekend op zware belastingen, aan de buitenzijde komen stalen golfplaten in de kleur antraciet.’

Leuk traject, mooi project trale kleuren en subtiele details elkaar versterken. Van Es: ‘De kantoren staan deels met hun voet in het water en lijken uit de grond te verrijzen. Op begane grondniveau krijgen de gevels een metalen beplating met een sterke horizontale belijning. Daarboven komt zandkleurig metselwerk in combinatie met homogeen ingevulde raampartijen en grote, witte kaders. Zo geven we het geheel een duidelijke, moderne en frisse uitstraling zonder poespas.’

Puzzel De bedrijfshal werd, op verzoek van Merwede Valves, gedurende de planvorming aan het originele ontwerp toegevoegd. Gezien de beperkte bouwoppervlakte was dit nog een behoorlijke puzzel. Van Es: ‘Uiteindelijk kwamen we tot een bedrijfsruimte van circa 700 vierkante meter, die deels geïntegreerd is met het kantoordeel van ca. 550 vierkante meter. De aansluiting tussen kantoor en bedrijfshal vergde de nodige aandacht op

Het kantoor en bedrijfsgedeelte van Merwede Valves worden momenteel afgebouwd. De oplevering moet in juli 2014 plaatsvinden. Van Es Architecten is zoals gebruikelijk bij de uitvoering betrokken om de esthetische en technische kwaliteit van het ontwerp te waarborgen. Van Es kijkt positief op de ontwerpfase terug: ‘Het was een leuk traject, waarin verschillende keren nieuwe uitdagingen zich voordeden. Een mooi project dat gezien de plaats en uitstraling zeker al de interesse heeft gewekt van potentiële kopers en huurders!’

Elektrotechniek op maat Verlichting, noodverlichting, alarminstallatie, brandmeld- en ontruimingsinstallatie, voorzieningen voor toegangscontrole: de elektrotechnische installaties voor de kantoortorens aan de Zwijnskade zijn van ontwerp tot uitvoering in vakkundige handen van ETB Van Houwelingen.

www.vanesarchitecten.nl exclusief wonen

kantoren

bedrijfsgebouwen

revitalisatie

interieur

‘Op basis van het architectonisch ontwerp en de wensen van Blokland Bouwpartners leverden we in november 2013 het elektrotechnisch installatieontwerp voor de kantoortorens’, vertelt directeur-eigenaar Klaas Vonk van ETB van Houwelingen. ‘Een belangrijke wens was bijvoorbeeld energiezuinigheid, dat we hebben vertaald naar duurzame verlichting met aanwezigheidsdetectie.’

Finetunen Vonk vervolgt: ‘Het installatieontwerp betreft een basisontwerp, dat we naar aanleiding van de situatie en wensen van de eindgebruiker verder fine tunen. Merwede Valves, de eindgebruiker waarvoor we nu installeren, werkt bijvoorbeeld met forse machines. Hiervoor brengen we krachtstroomaansluitingen aan op plaatsen die voor hen het meest praktisch zijn. Dit soort zaken stemmen we in diverse overlegsessies met de opdrachtgever en eindgebruiker af.’ ETB Van Houwelingen verwacht in juni 2014 op te leveren. Rivierdijk 72a, 3361 AR Sliedrecht

Industriebouw • april 2014 • 26

0184 61 55 69

buro@vanesarchitecten.nl

Hardinxveld-Giessendam • Bedrijfsgebouwen Zwijnskade

SpEcialiST in METSElwErk Bent u op zoek naar een allround metselbedrijf voor de onderaanneming van uw metselwerk? Dan bent u bij Van Milligen Metselwerken B.V. aan het juiste adres. Wij zijn gespecialiseerd in: stelwerk, lijmwerk, steigerbouw- en verhuur, metselwerk, voegwerk/ (of) doorstrijken. Van Milligen Metselwerken B.V. Met ons en op ons kunt u bouwen!

BRB Staalbouw B.V. Haarweg 62 3956 KP Leersum Tel: +31 (0)343 480 370 Fax: +31 (0)343 481 234 Mail: info@brb-staalbouw.nl Web www.brb-staalbouw.nl

Flexibele maatwerk oplossingen Stek 5, 3371 KG Hardinxveld-Giessendam T 06 - 52 60 13 10 | E info@vmmetselwerken.nl

www.vmmetselwerken.nl Industriebouw • april 2014 • 27

Van Hoften Installatietechniek BV • Hardinxveld-Giessendam

Van Hoften ‘Een duurzame relatie met onze opdrachtgevers staat centraal’

Van Hoften Installatietechniek BV uit HardinxveldGiessendam is voor veel aannemers en projectontwikkelaars in de regio Zuid-Holland een bekende naam. Wat ruim 35 jaar geleden begon als een loodgietersbedrijf is intussen uitgegroeid tot een totaalpartner in installatietechniek. Een duurzame relatie met opdrachtgevers staat binnen het familiebedrijf centraal. ‘Sommige opdrachtgevers komen al meer dan 25 jaar bij ons over de vloer’, vertelt Directeur Mark van Hoften. ‘De reden hiervoor? Ik denk omdat we altijd klaarstaan voor onze opdrachtgevers en proactief meedenken voor een zo efficiënt mogelijk bouwproces.’

‘Deze efficiëntie vertaalt zich in korte doorlooptijden en minimale faalkosten’, vervolgt Van Hoften. ‘In het voortraject kunnen we de meeste winst behalen, daarom is ons bedrijf altijd in een zeer vroeg stadium bij een bouwproject betrokken. Wij zijn actief in projectmatige woningbouw, utiliteitsbouw en renovatie. Wij geven advies over de juiste installaties, de implementatie hiervan en we zorgen voor de juiste EPC-berekening.’

Voorbereid op de toekomst Kenmerkend voor het installatiebedrijf is de vooruitstrevende aanpak. Van Hoften licht toe: ‘Vanaf de oprichting in 1978 richtte ons bedrijf zich voornamelijk op loodgieterswerk. In 2001 hebben we onze diensten uitgebreid met een verwarming- en ventilatietak. Verder zijn we specialist in zink- en koperwerk. Op dit moment werken we voor de E-tak

Industriebouw • april 2014 • 28

Installatietechniek BV totaalpartner in installatietechniek

nog samen met een derde partij. Dankzij onze brede oriëntatie bieden we opdrachtgevers een totaalconcept, waarbinnen we ook het complete traject van ontwerp tot oplevering en nazorg voor onze rekening nemen. Wij geloven in het one-stop-shop concept als een belangrijke meerwaarde voor onze klanten. We kunnen de verschillende installaties nog beter op elkaar afstemmen en opdrachtgevers profiteren van één aanspreekpunt. Daarnaast hebben we vorig jaar geïnvesteerd in het Bouw Informatie Model (BIM). Met BIM kunnen we onze installaties in 3D weergeven voor een efficiënte procesbeheersing en -bewaking. Alle betrokken partijen hebben inzicht in het totale bouwproces voor een optimaal eindresultaat.’

Projecten Van Hoften Installatietechniek participeert op dit moment in een groot aantal nieuwbouwprojecten. Als voorbeeld

noemt Van Hoften de herontwikkeling van Het Timmerhuis Rotterdam. Het voormalige stadskantoor in het centrum van Rotterdam wordt gerenoveerd en uitgebreid met een nieuwbouwdeel. Van Hoften Installatietechniek is verantwoordelijk voor de aanleg van de sanitaire-, klimaat- en elektrotechnische installaties in 91 appartementen. De oplevering van dit omvangrijke project staat gepland op medio 2015. ‘We zijn vanaf het beginstadium betrokken bij het project’, vertelt Van Hoften. ‘We hebben vaker samengewerkt met de verantwoordelijke aannemer, Heijmans Utiliteit. Bijzonder aan dit project is het vele glas in combinatie met een stalen constructie. Dit vraagt om een specifieke toepassing van de verschillende installaties.’

Hardinxveld-Giessendam

Industriebouw • april 2014 • 29

Roeterseiland • Amsterdam

UvA realiseert levendige

stadscampus

De ‘Ponte UvA’, een veertig meter lange overbrugging over het water, uitgevoerd in beton

De UvA wil haar huisvesting gaan con centreren in een beperkt aantal gebieden in Amsterdam. De huidige locaties zijn teveel versnipperd over de stad en bo vendien zijn veel panden in de loop der jaren minder geschikt geworden voor he dendaags wetenschappelijk onderwijs en onderzoek. Roeterseiland is één van deze gebieden. Hier worden drie faculteiten gehuisvest: Economie en Bedrijfskunde, Maatschappij en Gedragswetenschappen

en Rechtsgeleerdheid. De UvA wil van Roeterseiland een ‘intellectueel knoop punt’ maken, midden in de stad.

Doorkijk De Nieuwe Achtergracht wordt de spil van deze ‘stadscampus’. Aan deze gracht komen de entrees van de universiteits gebouwen te liggen. Kleinschalige voorzieningen zoals winkels en horeca komen te liggen aan de Roetersstraat.

Opdrachtgever Universiteit van Amsterdam

Constructeur Pieters Bouwtechniek Utrecht BV

Architect Allford Hall Monaghan Morris, Londen

Installatieadviseur Ingenieursbureau Linssen, Amsterdam

Co-architect ZZDP-architecten, Amsterdam

Bouwmanagement Royal Haskoning, Nijmegen

Industriebouw • april 2014 • 30

Het universiteitscomplex Roeterseiland in het centrum van Amsterdam wordt ingrijpend gerenoveerd. De gebouwen, gelegen aan de Nieuwe Achtergracht, worden zowel van binnen als van buiten compleet vernieuwd, op het betonnen casco na. Ook de buitenruimte wordt opnieuw ingericht. Doel is om een levendige ‘stadscampus’ te realiseren met aantrekkelijke voorzieningen en openbare ruimten, niet alleen voor studenten maar ook voor omwonenden.

Verder wordt de ruimte tussen de gebouwen vernieuwd en er komt een ondergrondse fietsenstalling en een parkeergarage met 75 plaatsen. Meest opvallende verandering is het verwij deren van de onderste verdiepingen van het gebouw over de Nieuwe Achter gracht. Hierdoor ontstaat een doorkijk naar de Plantage Muidergracht. Een nieuwe loopbrug over het water verbindt de hoofdingangen aan de gracht.

Aannemer: BAM Utiliteitsbouw regio Noordwest, Amsterdam Bouwperiode april 2011 – april 2015 Bruto vloeroppervlakte 70.000 m2

Tekst: Margot Visser Impressies: OMA

Impressie Roetersstraat

Aan gebouw B/C wordt de laatste hand gelegd

Ponte UvA BAM Utiliteitsbouw voert de renovatie van de bouwdelen A en B/ C uit. Het project wordt in twee fasen gerealiseerd: eerst worden de gebouwen B/C hersteld, vervolgens start de renovatie van ge bouw A en de bouw van de tussenliggen de passage. BAM Utiliteitsbouw is vanaf de DO-fase betrokken bij het project. Het bouwbedrijf heeft met de opdrachtgever

Doorkijkje in de volledige constructie

meegedacht door slimmere oplossingen en bouwmethodieken aan te dragen. Dit heeft geleid tot een aantal wijzigin gen in de constructie. Zo is de ‘Ponte UvA’, de veertig meter lange overbrug ging over het water, uitgevoerd in beton in plaats van staal. De besteksuitwer kingen zijn door BAM Utiliteitsbouw afgestemd binnen een BIM model. De uiteindelijke uitwerking naar werk

tekeningen is uitgevoerd binnen een Engineer & Build opdracht. Er zijn diverse duurzame toepassingen gerealiseerd, waaronder een WKO met warmtepomp, een mos-sedumdak en ex treme beglazing (hoogwaardig glas). Alle werkcollegeruimten van vijftig personen en kleiner krijgen een co2-regeling, de kantoren worden voorzien van daglicht

Bezuinigingen dwingen tot innovatie ‘Wij werden gevraagd om een houtconstructie te ontwerpen en realiseren voor vier collegezalenvloeren van de UvA-locatie Roeterseiland’, vertelt Sander Castricum van Schalkwijk Interieurbouw. ‘Het oorspronkelijke idee van de architect was om deze in beton en staal uit te voeren. Dat bleek een te dure constructie. Samen met BAM hebben wij een compromisloos alternatief bedacht.’ Twee halfronde collegezalen, geïntegreerde voorzieningen en luchtbehandeling, hellende vlakken, dat alles maakte het tot een flinke uitdaging. ‘We hebben de constructie in 3D software uitgetekend, een aantal keer doorgerekend en vervolgens laten toetsen door de constructeur. We hebben uiteindelijk niet alleen iets moois gerealiseerd, maar ook ruimschoots de bezuinigingseis gehaald. En dat was een harde eis’, aldus Castricum. Schalkwijk had eerder ervaring opgedaan met speciale constructies bij Acta en De Nederlandsche Bank. ‘Die expertise wordt steeds verder uitontwikkeld’, vertelt Castricum, die de schakel vormt tussen aannemer en interieurbouwer. ‘Dit soort vraagstukken zijn soms ware uitdagingen en vergen wederzijds begrip, maar bovenal goed teamwerk. Doorgaans maken wij zichtwerk, zoals het ontwerpen en plaatsen van vast meubilair, balies en ontvangstruimten, koffiecorner en kopieerhoeken. Hier hebben we juist onzichtbaar werk gedaan. Dat maakt het project ook voor ons speciaal.’

www.schalkwijk.nl

023-5329350

@Schalkwijkinter

www.schalkwijk.nl

023-5329350

@Schalkwijkinter

Industriebouw • april 2014 • 31

ASK Romein gaat als gerenommeerde staal- en totaalbouwer geen uitdaging uit de weg. Van bedrijfsruimten tot uiterst complexe bouwwerken: wij ontwikkelen en realiseren graag ambitieuze projecten. Vanuit onze vestigingen in Roosendaal, Vlissingen en Malle (B) bedenken, ontwikkelen, ontwerpen, optimaliseren en realiseren we projecten voor marktsegmenten als industrie, kantoren en bedrijfspanden, offshore, logistiek en distributie, hoogbouw en specials, infra en transport, sport en leisure en food. Door onze kennis als civiele aannemer en staalconstructiebedrijf te combineren, ontstaat de kracht die ASK Romein uniek maakt. Met optimale constructies, een groot oplossend vermogen en lage kosten realiseren wij projecten binnen de door de klant gestelde voorwaarden van tijd, kwaliteit en budget. Graag zijn wij ook u van dienst!

ASK Romein B.V. Postbus 1013 4700 BA Roosendaal Tel.: +31 (0)165 - 750300 Fax: +31 (0)165 - 555325 info@ask-romein.com

www.ask-romein.com

Industriebouw â&#x20AC;˘ april 2014 â&#x20AC;˘ 32

Amsterdam • Roeterseiland

regeling en de verlichting in de auditoria en werkcollegeruimten is dimbaar. Aan de gebouwen B/C wordt momenteel de laatste hand gelegd. De binnenkant is voltooid, nu wordt gewerkt aan het aanbrengen van de beplating. Dit zal nog een aantal weken duren. In gebouw A is gestart met sloopwerkzaamheden. In april 2011 is het werk gestart, de eind oplevering staat gepland in april 2015.

Laagbouw aan de Roetersstraat

‘Lichtstraten vooral een logistieke uitdaging’ De faculteitsgebouwen die deel uitmaken van de renovatie van de Roeterseilandcampus zijn letterlijk in een nieuw daglicht gezet. In de daken bevinden zich vijftien lichtstraten, die op duurzame wijze voor een optimale daglichtbeleving zorgen. Licotec, specialist in duurzame dakoplossingen, droeg zorg voor de engineering, productie, levering en montage van deze lichtstraten. ‘We zaten al in het voortraject met BAM Utiliteitsbouw aan tafel om tot een oplossing te komen voor met name de logistieke uitdagingen’, vertelt algemeen directeur Bertjan Piest van Licotec. ‘Gezien de beperkte tijd en ruimte op dit binnenstedelijke project moesten we de transparante elementen just-in-time op de bouw aanleveren en zo snel mogelijk

verwerken. Alle werkzaamheden zijn, in nauwe samenwerking met alle betrokken partijen, lean ingepland.’

Prettig werkklimaat, lager energieverbruik De vijftien lichtstraten bevinden zich verspreid over de verschillende gebouwen. Ze zijn volledig zelfdragend uitgevoerd

met aluminium profielen die Licotec zelf ontwikkelde. De elementen zijn voorzien van HR++ isolatieglas en de nodige bouwkundige aansluitingen. Piest: ‘De lichtstraten dragen bij aan een prettig werkklimaat en lager energieverbruik. Bovendien zijn alle gebruikte materialen recyclebaar, wat aansluit op de eisen van BAM op het gebied van afvalmanagement. Inmiddels hebben we onze werkzaamheden afgerond en kunnen we terugkijken op een goed verlopen project. De voorbereiding was lang en intensief, maar leverde in de uitvoering veel tijdwinst en minder faalkosten op.’

Matzwarte gevels geven Roeterseilandcampus glans Gevelspecialist AKS Bouw ontwikkelt, produceert en levert de vliesgevels van de faculteitsgebouwen A en B/C op de Roeterseilandcampus. Gebouw B/C, met een vliesgeveloppervlakte van 14.000 m2, is zo goed als opgeleverd. De vliesgevel van gebouw A (8.500 m2), wordt vanaf medio juni gemonteerd. Projectleider Peter Geenen van AKS Bouw: ‘De gevel was door de Engelse architect ontworpen als elementgevel, maar wij wisten de betrokken partijen te overtuigen om vliesgevels toe te passen. Met een vliesgevel kun je meer maattoleranties opvangen en heb je een grotere flexibiliteit in de

montage. Dit laatste was ook nodig toen bleek dat we door een constructieprobleem een middengedeelte niet konden monteren. Bij een elementgevel zou dit tot stagnatie geleid hebben, nu konden we redelijk probleemloos doorbouwen.’

Verschillende glansgraden ‘Kenmerkend voor de gevels is hun bijzondere kleurstelling’, vervolgt Geenen. ‘De aluminium vliesgevels en panelen zijn zwart gepoedercoat in RAL 9004 en afwisselend uitgevoerd in glansgraden van 6, 30 en 70 procent. Dit levert verschillende “matheden” op die, door wijziging van de lichtinval en –intensiteit, voor een dyna-

misch gevelbeeld zorgen.’ De vliesgevels zijn tevens voorzien van geïntegreerde bliksemafleiding.

Ponte UvA AKS Bouw is ook betrokken bij de realisatie van de ‘Ponte UvA’, de markante onderdoorgang van gebouw B/C die zich als brug over de Nieuwe Achtergracht manifesteert. Geenen: ‘We bekleden de buitenzijde met ongeveer 1.500 vierkante meter RVS plaatmateriaal, voorzien van een spiegelende “black mirror finish”. Dit geeft een schitterend spiegeleffect.’ AKS Bouw brengt momenteel de achterconstructie voor de beplating aan en start in week 13 met de montage van de RVS platen.

Industriebouw • april 2014 • 33

Zorgcentrum Dimence • Almelo

Zorgcentrum BIM, lean en ketenintegratie

op moderne leest geschoeid Geestelijke gezondheidszorginstelling Dimence Almelo bouwt een nieuwe locatie. Dit duurzame gebouw vervangt zes bestaande locaties en wordt een plek waar cliënten, medewerkers en bezoekers zich thuis voelen. Bij de totstandkoming van het complex wordt gewerkt volgens BIM, lean en ketenintegratie.

De ontwikkeling van Dimence Almelo is in handen van Ontwikkelingscombinatie Almelo, een samenwerkingsverband tussen gemeente Almelo, Goossen Te Pas Bouw en Dura Vermeer. ‘In 2011 raakten we bij dit project betrokken’, vertelt projectleider Alwie Buter. ‘Op dat moment had Dimence een stuk grond van de gemeente Almelo gekocht. Verder lag er een budget en een Programma van Eisen. Op basis hiervan zetten we samen met Dimence, de architect en enkele ketenpartners een compleet plan op. Hierbij zagen we er met het gehele team op toe dat het budget en de wensen van Dimence geborgd bleven.’ Geheel in 3D opgezet

Lean vanaf het begin Aansluitend op de ketensamenwerking wordt dit project lean uitgevoerd. Ook al

Bouwprogramma Zorgcomplex met 59 cliëntkamers, kantoren en consultruimten Bruto vloeroppervlakte: 11.000 m2 Bouwtijd April 2013 – december 2014 Opdrachtgever Dimence, Almelo Ontwikkeling en realisatie Ontwikkelingscombinatie Almelo, Almelo Architect Architecten- en ingenieursbureau kristinsson bv, Deventer Industriebouw • april 2014 • 34

in de voorbereidende en ontwikkelingsfase. Op de vraag hoe dit er in de praktijk uitzag, antwoordt Buter: ‘Net als in de uitvoeringsfase kun je in het voortraject momenten vaststellen waarop zaken geregeld moeten zijn. In het traject van voorlopig naar definitief ontwerp moesten de architect, installateur en constructeur bijvoorbeeld informatie aanleveren. Die taken stemden we op elkaar af en planden we efficiënt in. Aan die planning werd iedereen ook gehouden.’

Integraal coördinatiemodel Het ontwerp, de planning, uitvoering en belangrijke gegevens zijn inzichtelijk gemaakt in BIM. Op basis van de ontwerpen en aangeleverde informatie stelden de BIM-modelleurs verschillende 3D visualisaties, een 3D constructief model,

Constructeur Schreuders Bouwtechniek, Hengelo

Aluminium kozijnen Alkondor BV, Hengelo

Bouwkundig aannemer Bouwcombinatie Dura Vermeer/Goossen Te Pas Bouw VOF, Enschede

Binnenkozijnen Timmerfabriek De Mors Rijssen BV, Rijssen

Coördinatie ontwikkeling Hardickx vastgoedontwikkeling, Almelo

Interieur Heerdink Interieurbouw, Almelo

Installaties Klein Poelhuis Installatietechniek, Hengelo

Bouwplaatsbeveiliging Betaguard, Hengelo

Prefab beton Westo Prefab Betonsystemen, Coevorden

Zonwering Henny Hendriks, Enschede

Tekst: Patricia van der Beek Zonder constructieve ingreep om te bouwen tot appartementencomplex

een 3D bouwkundig model en een 3D installatiemodel op. Vervolgens brachten zij deze modellen samen in een integraal coördinatiemodel, dat de raakvlakken tussen de verschillende disciplines in beeld brengt. De lean planning op uitvoerend niveau is vertaald naar een 4D uitvoeringsplanning: een tot de verbeelding sprekende animatie die de werkzaamheden van fundering tot gevel- en dakafwerking, inclusief kraanbewegingen, weergeeft.

Van zorg- naar woongebouw ‘Duurzaamheid, en dan vooral het hergebruik van gebouw en materialen, staat centraal in het ontwerp’, laat Buter weten. ‘Het zorgcomplex kan zonder constructieve ingreep omgebouwd worden tot appartementencomplex. Toegepaste materialen zijn beton, baksteen, aluminium en hout. Verder kenmerkt het ontwerp zich door een rustige, vriendelijke uitstraling met veel lichtinval, groen en open ruimten. Door de H-vorm lijkt het gebouw je te omarmen.’ In totaal telt het zorgcomplex vier bouwlagen. Aan de achterzijde, verspreid over drie lagen, bevindt zich de kliniek met circa zestig cliëntkamers. Verder biedt het gebouw ruimte aan een grote ontvangsthal, kantoren, consultruimten en een keuken. Op begane grondniveau komt een binnentuin.

Afbouw gestart In april 2013 startte bouwcombinatie Dura Vermeer/Goossen Te Pas Bouw VOF met bouwen. Het betonskelet, volledig uitge-

INTERIEUR- EN MEUBELBEDRIJF HEERDINK B.V. Virulyweg 17 7602 RG Almelo 0546-863339 www.heerdink.nl

Beveiliging voor elke bouwfase Steeds vaker vallen bouwlocaties ten prooi aan ongenode gasten. Bouwplaatsbeveiliging staat dan ook hoog op de agenda van aannemers en opdrachtgevers. Ontwikkelingscombinatie Almelo vertrouwt het bouwterrein van Dimence Almelo toe aan totaalbeveiliger Betaguard. ‘Al in het offertestadium werden we gevraagd mee te denken over de beveiliging van de bouwlocatie’, vertelt directeur Martin Berends van Betaguard. ‘Als totaalbeveiliger kunnen we snel en flexibel inspelen op de beveiligingsbehoefte per bouwfase. Boven-

dien nemen we het gehele beveiligingstraject uit handen. Veel aannemers, ook Ontwikkelingscombinatie Almelo, vinden dat een geruststellende gedachte.’

Detectoren en camera’s Het beveiligingsconcept dat Betaguard op de bouwplaats van Dimence Almelo toepast, omvat een combinatie van detectie en cameratoezicht. Berends: ‘Op verschillende locaties plaatsen we draadloze detectoren, die bij inbraak een alarmmelding geven. Die melding komt bij ons binnen. Dankzij de camera’s, waarmee we het gehele terrein overzien,

hebben we de situatie direct in beeld en kunnen we gericht actie ondernemen.’

Meer dan een systeem Om ervoor te zorgen dat het systeem in elke bouwfase optimaal functioneert, gaat Betaguard elke maand naar de bouwplaats om de situatie te bekijken en overleg te plegen. ‘Indien nodig verplaatsen we de detectoren of we plaatsen er nieuwe bij’, aldus Berends. ‘Tegelijkertijd controleren we of er geen openingen in bouwhekken zitten of ladders binnen handbereik staan. Voorkomen is altijd beter dan genezen.’

Industriebouw • april 2014 • 35

Zorgcentrum Dimence • Almelo modelleerd en geprefabriceerd, stond al binnen een half jaar. De gevel is bekleed met metselwerk en aluminium kozijnen. Op het dak ligt een EPDM dakbedekking. De gebouwschil heeft Rc-waarde van 6. Buter: ‘Momenteel zijn we met de afbouw bezig. Onze grootste uitdaging ligt in de realisatie van de gepolijste

betonvloeren, die meteen dienst doen als definitieve vloer. Dit vergde het nodige onderzoek om tot de juiste kwaliteit te komen. En omdat het hier gaat om een betonnen druklaag van zeven centimeter dik, was twee keer zo veel wapening nodig.’ Buter verwacht het nieuwe zorgcomplex in december 2014 op te leveren.

Hoogwaardig interieur, korte uitvoeringstijd De 59 cliëntkamers van Dimence Almelo krijgen een hoogwaardig interieur met onder meer garderobekasten, tv-kasten, zitmeubilair en kooflijsten. De gangen worden afgewerkt met eiken panelen. Heerdink Interieurbouw, specialist in traditionele en moderne interieurbouw, is verantwoordelijk voor de engineering, productie en montage.

Heerdink Interieurbouw dacht al in de ontwerpfase mee over de uitvoerbaarheid en montagewijzen van het interieur. Eigenaar Erik Heerdink: ‘Op basis van onze ervaring pasten we het ontwerp in samenspraak met de architect op enkele detailpunten aan, zoals de draairichtingen van deuren, aanzichten, type scharnieren en aansluitingen.’ Kenmerkend voor het interieurontwerp is de rustige uitstraling. Al het meubilair is uitgevoerd in eiken whitewash.

Henny Hendriks b.v.

De realisatie van Dimence Almelo staat in het teken van lean. De werkzaamheden moeten in korte tijd in één keer goed uitgevoerd worden, wat om gedegen partners vraagt. Heerdink: ‘Wij als interieurbouwer zijn niet anders gewend. We besteden altijd veel aandacht aan het voorbereidings- en prefabricageproces, zodat we op locatie efficiënt en zonder problemen kunnen monteren.’ Heerdink Interieurbouw verwacht het interieur in juni 2014 in te huizen.

VASTE PARTNER VOOR TIJDELIJKE BEVEILIGING

(het enige dat permanent is, is onze service)

Project zonwering en raambekleding www.hennyhendriks.nl

Snel en goed

sinds 1964

Haaksbergerstraat 331 7545 GK Enschede T 053 431 34 55 F 053 430 33 37 info@hennyhendriks.nl

TOTAAL BEVEILIGING

KLANTEN - Bouwbedrijven - Installateurs - Vastgoed - Sloopbedrijven - Curatoren - Tijdelijke opslag - Bewakingsdiensten

DIENSTEN Inbraakbeveiliging Camera detectie Ontruimingsalarm Brandmeldsystemen Data & telefonie Toegangscontrole Bewaking Portier diensten

Makkelijk, betrouwbaar, kostenbesparend en draadloos BetaGuard BV, Postbus 8012, 7550 KA Hengelo Industriebouw • april 2014 • 36

Intal breidt uit naar

Brazilië

Intal gaat in Brazilië kozijnen produceren voor de lokale markt. Als de proef slaagt, wil de gevelbouwer ook elders in de wereld vestigingen openen.

Intal zal zich in Brazilië in eerste instantie vooral gaan richten op de productie van goedkopere kozijnen. “We zijn in gesprek over de levering van kozijnen voor 3000 woningen”, zegt Intal-directeur Rudy Schipper. “Die zijn bestemd voor een nieuwbouwwijk voor kansarmen.” De Nederlandse markt mag afgelopen jaren dan niet al te best zijn geweest, de ambities van Intal buiten de eigen landsgrenzen houden daar niet direct verband mee. Nederland blijft de belangrijkste afzetmarkt. Intal is al langer actief in het buitenland. In Angola bijvoorbeeld en op de Antillen. Het idee ontstond vorig jaar om ook te gaan exporteren naar Brazilië, maar dat is vanwege regelgeving en importkosten een lastig verhaal. Een productiefaciliteit bleek een betere optie. Als de vestiging in Brazilië een succes wordt,

wil Intal hetzelfde concept op andere locaties in de wereld herhalen. Intal heeft geen slecht jaar achter de rug. De beoogde omzet werd met ruim 40% overstegen en deze zal naar verwachting de komende jaren verder oplopen. De omzetstijging is te danken aan de eerder ingezette verschuiving van unitbouw naar systeem- en utiliteitsbouw. Daarnaast profiteerde Intal van het wegvallen van concurrenten als de Gevelbouw Groep en Widam.

school van Rotterdam. De groei moet komende jaren komen uit de traditionele aannemerij, met name utiliteitsbouw. Intal ziet de markt voor unitbouw ook wat aantrekken, een gevolg van de stijgende vraag naar studentenhuisvesting. Voor een groot studentenwoningen-project, Ravel Residence in Amsterdam aan de Zuidas, zal Intal de ramen gaan leveren.

Intal nam vorig jaar de failliete branchegenoot Kloosterman Geveltechniek over. Het duurde even voordat die overname haar vruchten afwierp. Pas in het laatste kwartaal zijn er opdrachten uit het Kloosterman-verleden binnen gehaald, waaronder de renovatie van de Hoge-

Industriebouw • april 2014 • 37

WOENSDAG 3, DONDERDAG 4

Succesvol zakendoen in een sfeervolle ambiance Gert Abma (voorzitter)

Geachte dames en heren, Vanwege het grote succes van de derde editie afgelopen jaar wordt Port Exhibition Rotterdam, dé exclusieve vakbeurs, ook in 2014 weer georganiseerd. Port Exhibition Rotterdam, vooral bekend als Mosselen aan de Maas, heeft tijdens de eerste drie edities een groot aantal deelnemers gekend. Een groep die ook dit jaar weer fors is toegenomen en nog verder zal toenemen. Mede gelet op het groeiend aantal bezoekers geeft dit evenement, dat zijn weerga niet kent, uw onderneming de mogelijkheid zich te presenteren op een dynamische beurs waar zakendoen in een sfeervolle ambiance garant staat voor succes. Port Exhibition Rotterdam 2014 legt het accent op netwerken voor directie en management vanuit het Midden- en Grootbedrijf.

Met als achtergrond het authentieke stoomschip SS Rotterdam en de Wereldhavendagen, staat Port Exhibition Rotterdam al drie jaar garant voor een evenement op topniveau waar u en uw onderneming zeker niet mogen ontbreken. Dus doe mee en meldt u aan voor Mosselen aan de Maas op 3, 4 en 5 september !!! Mede namens de organisatie, het Comité van Aanbeveling en de Ambassadeurs verwacht ik zowel vele deelnemers als grote getale bezoekers te mogen ontvangen op Port Exhibition Rotterdam 2014. Gert Abma Voorzitter Comité van Aanbeveling

Dé vakbeurs Port Exhibition Rotterdam 2014 (Mosselen aan de Maas) is de toegangspoort voor het aanhalen van nieuwe relaties en prospects!

& VRIJDAG 5 SEPTEMBER 2014

PORT EXHIBITION M RDe A ROTTn E aan d Maas Mossele

4e editie

Quality meets Quality Voor meer informatie zie www.madm.nl of www.portexhibition.com

OV Terminal fase 2 • Arnhem Tekst: Patricia van der Beek Impressies: UNStudio

In het Arnhemse centrum neemt de nieuwe OV Terminal steeds concretere vormen aan. Zo manifesteert de stationshal zich meer en meer als glooiend reislandschap in zijn dynamische omgeving. Een constructief, bouwkundig en logistiek hoogstandje dat menig reiziger in vervoering zal brengen.

Gelders landschap, maar dan van staal en beton

OV Terminal Arnhem is een project van ProRail, NS en gemeente Arnhem en wordt in twee fasen gerealiseerd. De eerste, reeds opgeleverde fase betreft o.a. de fietsenstalling en de afbouw van de perrontunnel. De tweede fase loopt tot eind 2015 en omvat de bouw van de stationshal, die alle vervoerstromen verbindt. Deze hal komt bovenop de

Bouwprogramma Nieuwbouw stationshal en aangrenzend kantoorgebouw (6.200 m2 BVO) Bouwperiode januari 2013 – eind 2015 Opdrachtgevers: ProRail, Utrecht; NS, Utrecht; Gemeente Arnhem, Arnhem Industriebouw • april 2014 • 40

parkeergarage, direct aan het busstation en de perrontunnel. De bouw van kantoorgebouw K5 pal naast de stationshal behoort ook tot deze fase.

Monocoque staalconstructie In mei 2012 kreeg bouwcombinatie OV Terminal Arnhem, bestaande uit BAM en Ballast Nedam, opdracht voor

Architect UNStudio, Amsterdam Aannemer Bouwcombinatie OV Terminal Arnhem vof (Ballast Nedam, Nieuwegein en BAM, Bunnik)

de uitvoering van fase 2. Een van de doorslaggevende factoren was haar visie op de gewelfde dakconstructie van de stationshal. Omgevingsmanager / werkorganisator Joeri Boekhorst geeft uitleg: ‘In plaats van deze uit te voeren in het voorgeschreven beton, stelden wij een monocoque staalconstructie voor, die normaal gesproken in de scheeps-

Betrokken partijen Conserveringswerk: MCB Conserveringen, Stadskanaal Glassystemen: GEZE Benelux, Eindhoven Tijdelijke overkapping: Lammerts van Bueren, Loosdrecht

Stationshal

als glooiend reislandschap

Conservering gaat niet over één nacht ijs Aan de kwaliteit van de wanden en plafonds in de stationshal van OV Terminal Arnhem worden hoge eisen gesteld. Zowel esthetisch als qua duurzaamheid. De conservering van deze oppervlakken, uitgevoerd door MCB Conserveringen en Multipaint, gebeurt dan ook in nauw overleg met opdrachtgever en architect. ‘In juni 2012 benaderde de bouwcombinatie ons voor het conserveringswerk in de stationshal’, vertelt algemeen directeur Heidy Moors van MCB Conserveringen. ‘Het betrof een vrij complexe opdracht met zowel in shop als locatiewerk. Voor het locatiewerk schakelden we Multipaint in, een vaste partner waar we blindelings op vertrouwen.’

het aanbrengen van een metallic look coating. Esthetica en onzichtbaar herstelwerk stonden hierin centraal. ‘Uiteindelijk kozen we ervoor om de eindlaag aan te brengen met een specifieke structuurroller’, aldus projectleider Paul Besseler van Multipaint. ‘Hiermee realiseren we een egale structuur met een lichte dieptewerking. Het verfsysteem, Monopol, stond vanaf het begin vast.’

Egale structuur Na opdrachtverstrekking volgde een intensieve testperiode. MCB Conserveringen, Multipaint, ProRail en UNStudio gingen op zoek naar de meest geschikte methode voor

13.200 m2 staal MCB Conserveringen conserveert 8.800 m2 aan stalen onderdelen die de niet zichtbare bovenkant van het dak vormen. De opslag en

het transport van deze grote staaldelen zijn eveneens in handen van het conserveringsbedrijf. Moors: ‘Op locatie is de bouwruimte zeer beperkt, waardoor we het gecoate staal just-in-time moeten aanleveren.’ Multipaint conserveert de zichtbare plafonddelen op locatie, in totaal zo’n 4.400 m2. Later volgen ook de wanden. Besseler: ‘Onze grootste uitdaging is het verkrijgen van een egaal geheel waarbij diverse factoren, waaronder de weersomstandigheden, een rol spelen. In april starten we met een proeffase, na de bouwvak gaan we ‘echt’ van start.’

Industriebouw • april 2014 • 41

De ‘fronttwist’, een wokkelvormige pilaar van staal en beton die het dak van de stationshal draagt

bouw wordt toegepast. Deze constructie is lichter, technisch beter uitvoerbaar en goedkoper. Bovendien kun je met staal veel krachtigere welvingen realiseren.’

Complexe vormen en aansluitingen De welvingen, die ook in de wanden, vloeren en kolommen van de stations-

hal terugkomen, refereren aan het glooiende Gelderse landschap. Bovendien maken zij alle lagen van de hal zonder trap of lift bereikbaar, wat voor minder validen erg prettig is. Ook de overzichtelijke structuur, lange zichtlijnen, transparante puien en heldere bewegwijzering dragen bij aan het

comfort van de reiziger. ‘Het bijzondere ontwerp in combinatie met de hoge kwaliteitseisen zorgt voor de nodige uitdagingen in de uitvoering’, aldus Boekhorst. ‘Ook de aansluitingen op de reeds gerealiseerde bouwdelen vragen om maatwerk oplossingen. Om grip te houden op deze complexe onderdelen, Een blik op de complexe bouwput

Dekt alles af! Oud Loosdrechtsedijk 186a Loosdrecht T: (035) 582 05 90

www.lammertsvanbueren.nl

Industriebouw • april 2014 • 42

DE specialist IN DoorwErkoplossINgEN

Arnhem • OV Terminal fase 2 Monocoque staalconstructie voor, die normaal gesproken in de scheepsbouw wordt toegepast

werken we met 3D-modellen en geavanceerde maatvoeringtechnieken.’

Van fronttwist tot façade De bouw van de stationshal en kantoorgebouw K5 bestaat uit een tiental hoofdonderdelen. Vanuit de fietsenkelder realiseert de bouwcombinatie de ‘fronttwist’, een wokkelvormige pilaar van staal en beton die het dak van de stationshal draagt. Aan de achterzijde bevindt zich de ‘backtwist’, die een deel van het stalen dak en een deel van de ‘balcony’ draagt. De ‘balcony’ is een betonnen hellingbaantrap die het vloerniveau van de stationshal met het naastgelegen kantorenplein verbindt en ondersteund wordt door de ‘flip’: een hybride constructie van beton en een monocoque staalconstructie. Kantoorgebouw K5 wordt uitgevoerd in een complexe staalconstructie met diverse gedraaide delen. Een gekromde pilaar, de zogenoemde trompet, ondersteunt dit gebouw. Verder realiseert de bouwcombinatie nog een betonnen verbindingsbrug en diverse façades van glas en staal.

Strakke puien door innovatieve glas- en deursystemen Al bijna zeven jaar is GEZE Benelux betrokken bij de realisatie van OV Terminal Arnhem. De specialist in deur-, raam- en beveiligingssystemen dacht al in het ontwerptraject mee over het toe te passen glassysteem. Projectleider / accountmanager Richard Stevens: ‘Om tot een strak en transparant gevelbeeld te komen, had UNStudio een glassysteem bedacht dat gebaseerd is op ons IGG-systeem. Dit is een geïsoleerd, zelfdragend en volledig glazen systeem, waarbij de profielen en het beslagsysteem onzichtbaar tussen het glas geïntegreerd zijn. Samen met de architect verlegden we de technische grenzen van dit systeem met onder meer afwijkende afmetingen, schuine zijden en ronde uitsparingen. De vaste, volglazen puien die hieruit voortkwamen, pasten we in de eerste fase toe in de perronshops en de ticket- en servicebalie. Ook produceerden en monteerden we schuifdeuren en geautomatiseerde schuifdeuren.’

Slanke aandrijving Stevens vervolgt: ‘In fase twee passen we dezelfde puien toe, plus een groot aantal draaideuren in de buitenschil. Dit zijn grotendeels automatisch aangedreven deuren die als vluchtdeur of toegangsdeur voor mindervaliden fungeren. Bijzonder is de slanke aandrijving Slimdrive SL NT van slechts zeven centimeter, die volledig in de gevel is geïntegreerd. De shops aan de buitenzijde krijgen geautomatiseerde schuifdeuren die, afhankelijk van het gewicht van de deurvleugels, voorzien worden van een Powerdrive of Slimdrive aandrijving.’ GEZE verwacht binnenkort te starten met de productie en montage, waarbij de naadloze aansluiting op de staalconstructie een van de grootste uitdagingen vormt en de kennis van GEZE goed van pas zal komen.’

Industriebouw • april 2014 • 43

Logistiek en communicatie Als werkorganisator is Boekhorst nauw betrokken bij de logistieke afwikkeling van het project: ‘Om de vervoerstromen zo veel mogelijk door te laten gaan, werken we met diverse faseringen en doen we veel ’s nachts. Ook werken we vanaf platforms

en tijdelijke constructies boven het busstation en de parkeergarage. De aan- en afvoer van materialen gebeurt op afroep en just-in-time, vanaf een hub bij de Rijnhal.’ In zijn rol als omgevingsmanager ondersteunt Boekhorst de opdrachtgevers in de communicatie met o.a. de reizigers,

omwonenden, aangrenzende kantoren en nabijgelegen hotels. Hij beaamt dat er bij dit project veel komt kijken, maar, zo zegt hij: ‘Dat is het allemaal waard als je ziet wat hier gerealiseerd wordt. Een project als dit maak je maar één keer in je leven mee.’

betonnen verbindingsbrug

Tijdelijke overkapping Lammerts van Bueren uit Loosdrecht bestaat al meer dan 150 jaar en heeft zich recentelijk vooral bewezen als een innovatief en creatief bedrijf. Het project bij de OVT is daar een mooi voorbeeld van. Er moest een tijdelijke overkapping komen tot de definitieve overkapping klaar was. Het gaat hier om een overkapping van circa 300 m2 bestaande uit 5 elementen die onafhankelijk open en dicht kunnen. Dit is nodig om delen van het dak naar binnen te hijsen zonder dat de hele overkapping er af hoeft. Aangezien alles rond loopt, kon dit niet op de traditionele manier opgemeten worden. De gehele tent is volledig digitaal ontworpen in 3D. De gehele omgeving moest hiervoor in kaart worden gebracht door middel van de laatste 3D-scantechniek. Vervolgens werd de tent gesneden door een grote CNC snijtafel. Het resultaat is een zeer effectieve overkapping die ervoor zorgt dat het proces soepel kan doorlopen. Lammerts van Bueren biedt de oplossing voor maatwerk op locatie!

geZe Benelux B.V. | Steenoven 36 | 5626 Dk einDHoVen | www.gezebenelux.com

Glashelder Welkom

GeZe maatwerk voor speciale oplossingen Ontdek GEZE, innovatieve raam- en deurtechniek. Met het geavanceerde systeem Slimdrive bijvoorbeeld. Dit automatische deursysteem heeft een aandrijving van slechts 7 centimeter. Perfectie in klein formaat. Oogstrelend in onzichtbaarheid, voelbaar in kwaliteit. Een nieuwe vrijheid voor elke mogelijke constructie. GEZE schenkt ruimte voor esthetisch design en ontwerpen zonder compromis. Sta open voor vrijheid, denk GEZE! Deursluiters & beslag | automatische deursystemen | RWA raam-en ventilatietechniek | Vluchtwegcontrole | Glas design

BeWegung mit SyStem

GEZE_NL_Slimdrive_190x137mm.indd 1

Industriebouw • april 2014 • 44

21.03.2014 09:55:02

IJzersterk compleet in staalbehandeling

MCB Co De combinatie van MCB conserveringen en MultiPaint maakt de dienstverlening voor de klant completer dan ooit, ongeacht de omvang van projecten.

Bruggen, damwanden, staalconstructies, siloâ&#x20AC;&#x2122;s en machine-onderdelen worden dagelijks in shop geconserveerd conform gevraagde specificaties en vervolgens getransporteerd naar de eindbestemming.

MultiPaint Staalconservering BV initieert, ontwikkelt en onderhoudt projecten op het gebied van corrosiepreventie. De specialisatie van het bedrijf is het op het werk voorbehandelen en conserveren van staalconstructies, het aanbrengen van brandwerende coatings en de toepassing van Thermal Sprayed Aluminium. MultiPaint Staalconservering BV opereert op locatie en is actief in de branches tankbouw, staalindustrie, petrochemie, gasindustrie, wegen waterbouw en energie industrie.

â&#x20AC;&#x2DC;t Blok 3 | 6617 KM Bergharen

Tinnegieter 31 Postbus 366 | 9500 AJ Stadskanaal

+31(0)487 53 21 93 info@mcbconserveringen.nl

+31(0)599 69 64 54 info@multipaint.com

MCB Conserveringen BV is een expert op het gebied van het stralen en aanbrengen van de meest uiteenlopende vormen van coatingsystemen. Daartoe is er de beschikking over 4 grote productiehallen.

Assemblagehal Valk Welding • Alblasserdam

Valk Welding breidt uit met stalen

blikvanger

Een gebogen dak en grote, stalen luifels

Wie over de A15 langs Alblasserdam rijdt, ziet ongetwijfeld de bedrijfsgebouwen van Valk Welding aan de Staalindustrieweg. Momenteel realiseert Valk Welding hier een nieuwe assemblagehal. In deze blikvanger van staal en aluminium komen industrieel design en optimale functionaliteit perfect samen.

Bouwprogramma Nieuwbouw assemblagehal Bruto vloeroppervlakte: 1.700 m2 Opdrachtgever Valk Welding BV, Alblasserdam

Industriebouw • april 2014 • 46

Architect Van Es architecten, Sliedrecht Constructeur: Adviesbureau voor Bouwconstructies van Ooi, Gouda

Valk Welding ontwikkelt en levert robotiseringsystemen voor de lasproductie, gericht op een flexibele productie van kleine tot middelgrote series. Met vestigingen in Nederland, België, Frankrijk, Tsjechië en Denemarken behoort Valk Welding tot de grote marktspelers in noord-Europa. En het bedrijf is nog altijd groeiende. Om aan de toenemende vraag naar industriële robots en lasbenodigd-

Aannemer Aannemersbedrijf J. Hardam BV, Alblasserdam en Voortman Staalbouw, Rijssen E-installateur: ETB De Noord, Alblasserdam W-installateur: Installatiebedrijf Bouter, Alblasserdam maatvoering: Brandsma Digitaal Meten, Bolsward

Tekst: Patricia van der Beek

heden te voldoen, besloot Valk Welding de locatie in Alblasserdam uit te breiden.

Van softwareontwikkeling tot verscheping Op dit moment heeft Valk Welding twee locaties aan de Staalindustrieweg in Alblasserdam. Eén met kantoor, magazijn en assemblagehal en een tweede locatie met een kantoor en een grote assemblagefaciliteit bestaande uit drie hallen. De nieuwe locatie, die ligt aan dezelfde weg, omvat een grote hal met ruimte voor de

productie van de robots en systemen, het testen van de vervaardigde producten en het transportgereed maken hiervan. Op de verdieping van de hal bevinden zich ondersteunende ruimten zoals de kantine en opslagruimten.

Eenduidige uitstraling De nieuwe assemblagehal is ontworpen door van Es architecten. Architect Dirkjan van Es licht het ontwerp toe: ‘In aansluiting op de bestaande assemblagefaciliteit voorzagen we het ontwerp

van een gebogen dak en grote, stalen luifels. Op deze manier creëerden we een eenduidige, bijzondere uitstraling die duidelijk zichtbaar en herkenbaar is.’ Van Es architecten leverde niet alleen het ontwerp, maar draagt eveneens zorg voor de vergunningsaanvragen, prijs- en contractvorming, de nadere technische uitwerking en de directievoering tijdens de uitvoering.

De staalconstructie is op hoogte

Voortman Staalbouw blijft investeren Voortman Staalbouw is als staalbouwer verantwoordelijk voor de gehele bovenbouw van de nieuwe assemblagehal voor Valk Welding. Ketensamenwerking is hier volop toegepast. Robert Kwintenberg, commercieel directeur van Voortman Staalbouw vertelt: ‘Wij werken bij zowel de machinebouw als ook de staalbouw al jaren intensief samen met de specialisten van Valk Welding. Met de bouw van deze nieuwe assemblagehal maken we gebruik van de vele innovaties op staalgebied, die we samen hebben ontwikkeld. Zo worden de verbindingen van de staalconstructies geproduceerd met de snijrobot, een high-tech machine van Voortman Steel Machinery en Valk Welding.’ Ketensamenwerking Voortman Staalbouw blijft investeren in het ‘nieuwe’ bouwen. Hierdoor bieden zij als ketenpartner optimale toegevoegde waarde in ieder bouwproject. Voortman staat garant voor een kwalitatief beter product, reductie van de faalkosten, een efficiënter bouwproces en de beste prijs-kwaliteitverhouding. Kwintenberg: ‘Onze missie is om al in de ontwerpfase met onze klanten in gesprek te gaan, samen innovatieve ideeën te bedenken en deze te verwerken in het ontwerp. Met

onze ISO14001 certificering bieden we bovendien maximale meerwaarde al het onder andere gaat om duurzaamheid en BREEAM.’

Één BIM model Voortman Staalbouw is specialist in het werken met BIM, de sleutel om ketensamenwerking succesvol te maken. Met het BIM model maakt Voortman het mogelijk om vanaf het begin gezamenlijke oplossingen te ontwikkelen. Afstemming van de verwachtingen en afstelling op de opera-

tionele processen zijn in de eerste fases eenvoudig te organiseren. De invloed op de eindprijs en totale kwaliteit van het ontwerp zijn dan nog groot en de kosten voor mogelijke aanpassingen nog laag. Met BIM kan op een intelligente manier op een bepaald moment de juiste inspanning worden geleverd. Samenwerken met alle disciplines in één model en integraal communiceren met elkaar vergroot de transparantie en het commitment en verkleint significant de faal- en onderhoudskosten.

Industriebouw • april 2014 • 47

Er komt voldoende daglicht binnen zonder dat het hinderlijk op de werkvloer schijnt

Kwaliteit van werken

Geavanceerde maatvoering Begin 2014 verzorgde Brandsma Digitaal Meten de maatvoering voor de nieuwbouw van Valk Welding. Dit gebeurde met geavanceerde meetapparatuur, die de technische tekeningen inleest en zeer snel en nauwkeurig vertaalt naar de fysieke locaties voor onder meer heipalen, fundering en staalconstructie. Directeur/eigenaar Rein Brandsma zet de werkgangen uiteen: ‘Eerst hebben we de houten funderingspalen ingemeten die nog in de grond zaten. Die metingen werkten we uit in een CAD-model voor de constructeur. Op basis van het definitieve palenplan zetten we de piketpaaltjes uit

voor de nieuwe funderingspalen. Na het hei- en grondwerk bepaalden we de locaties van de betonnen funderingsbalken en vlak voor de betonstort zetten we de ankers voor de staalconstructie uit.’

3D laserscannen Naast bouwmaatvoering is Brandsma Digitaal Meten gespecialiseerd in 3D laserscannen. Hierbij wordt een object met laserstralen gemeten en tot op de vierkante millimeter nauwkeurig in 3D weergegeven. Brandsma: ‘Deze methode passen we veelvuldig toe in renovatieprojecten, vaak in combinatie met BIM. Hierin lopen we, ook internationaal gezien, voorop in de markt.’

‘In het voor- en ontwerptraject voerden we veelvuldig overleg met de directie en eindgebruikers van de hal’, vervolgt Van Es. ‘Het overleg met de directie had voornamelijk betrekking op het Programma van Eisen en de uitstraling. Met de eindgebruikers gingen we vooral in op de indeling en inrichting van het gebouw. Kwaliteit van werken staat hierin centraal. Zo draagt het gebogen dak bij aan een ruimtelijk gevoel en de lichtstroken bovenin de zijgevels worden als zeer prettig ervaren. Er komt voldoende daglicht binnen zonder dat het hinderlijk op de werkvloer schijnt. Verder zorgen we voor een open structuur ten behoeve van het opzetten van korte en lange productielijnen. Daarnaast passen we onderhoudsvriendelijke materialen toe, zoals staal en aluminium.’

Bouwteam De bouw van de nieuwe hal is in volle gang. De staalconstructie is op hoogte en momenteel wordt het gebouw winden waterdicht gemaakt met aluminium gevelbeplating en kozijnen. Interessant gegeven is dat de staalconstructie gesneden is met een robot van Valk Welding.

Flexibele, duurzame e-installaties Kort na het besluit om uit te breiden met een vierde assemblagehal betrok Valk Welding elektrotechnisch installatiebureau ETB de Noord bij de nieuwbouwplannen. In nauw overleg kwam een flexibel en duurzaam elektrotechnisch installatieconcept tot stand. ‘De flexibiliteit van onze installaties heeft alles te maken met de werkzaamheden in de hal’, vertelt projectleider Ruud van Staveren van ETB de Noord. ‘De productielijnen voor de assemblage voeren door de gehele ruimte. Er dient dus vrijwel overal stroom beschikbaar te zijn. Dit realiseren we door

Industriebouw • april 2014 • 48

meerdere railkokersystemen aan te leggen, voorzien van aftakpunten voor aftakkasten.’

LED-verlichting ‘Met het oog op duurzaamheid voorzien we de nieuwe assemblagehal volledig van LED-verlichting’, vervolgt Van Staveren. ‘Ook

installeren we de ontruimings-, data- en geluidsinstallatie, alle elektra, de voedingen voor de apparaten en de kabel- en wandgoten. We leggen eveneens de bekabeling vanaf de eigen trafo van Valk Welding.’ ETB de Noord heeft de funderingsaarde al aangelegd en verwacht in april te starten met installeren.

Alblasserdam • Assemblagehal Valk Welding

Hiervan zijn diverse filmpjes op YouTube beschikbaar. ‘Het werk verloopt vooralsnog geheel naar wens’, besluit Van Es. ‘Dit heeft mede te maken met de prettige samenwerking met de opdrachtgever en andere partijen. We werken hier in bouwteamverband, waarin een transparante werkwijze en open communicatie centraal staat. Dit leidde er onder andere toe dat we veel uitdagingen al vroegtijdig konden tackelen. Daar plukken we in de uitvoering de vruchten van. Net na de bouwvak in 2014 verwachten we het project op te leveren.’

www.vanesarchitecten.nl exclusief wonen

VOORTMAN IN INDUSTRIEBOUW: DAADKRACHT LOONT.

kantoren

Rivierdijk 72a, 3361 AR Sliedrecht

bedrijfsgebouwen

0184 61 55 69

revitalisatie

interieur

buro@vanesarchitecten.nl

KIJK VOOR MEER INFORMATIE OP: WWW.VOORTMANSTAALBOUW.NL

Industriebouw • april 2014 • 49

GDB, Gevel Design Beek BV

Een pui in jaren ‘30-stijl, deuren met een hout- of staallook? Verticale of kegelvormige kozijnen in een ronde – of misschien wel gefacetteerde uitvoering? Met aluminium kun je tegenwoordig alle kanten op.

Gerrit Komrij College, Winterswijk

Eindeloos veel mogelijkheden

met aluminium

‘De mogelijkheden zijn eindeloos’, stelt Ton ten Brincke. En hij kan het weten: al sinds 1995 leidt hij samen met compagnon Ronald Wijkamp het bedrijf GDB, Gevel Design Beek BV. De organisatie produceert en monteert aluminium kozijnen, ramen, deuren, vliesgevels en serres in alle soorten, maten en kleuren. Het bedrijf bestrijkt samen met haar twee zusterbedrijven de hele markt. HSK, Holland Serres en Kozijnen BV richt zich op de particuliere woningbouw en GMD, Gevel Montage BV Didam verricht voor beide organisaties de montage.

Enorme ontwikkeling ‘Aluminium heeft een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Niet alleen op het gebied van de vormgeving, maar zeker ook op isolatievlak en dat maakt het

Industriebouw • april 2014 • 50

bijzonder geschikt om toe te passen.’ Ten Brincke somt de voordelen van het materiaal op: ‘Het kan in iedere gewenste kleur gemoffeld worden. Als je het goed onderhoud, door regelmatig schoon te maken, gaat het lang mee. Aluminium levert een waardevermeerdering van je huis, winkel- of kantoorpand op.’ Het bedrijf voert de opdrachten geheel uit in eigen beheer: met eigen productie en montage. Ook voor ‘total package’projecten met zonwering, tourniquets, aluminium zetwerk en deurautomatisering is GBD de juiste partner. ‘We doen dit onder het VMRG-keurmerk waarbij niet alleen ons product, maar onze hele onderneming wordt gekeurd door bijvoorbeeld de SKG. De leveringen geschieden dan ook onder CE’, zegt Ten Brincke.

MFA Klarendal, Arnhem

Renovatie Alphen a/d Rijn

Oberhausen Wijkamp: ‘Wij leveren maatwerk en doen dat voor de complete markt: van particulieren tot aan utiliteitsbouw, van nieuwbouw tot aan renovatie, in binnenen buitenland. Zo zijn we op dit moment bezig met een aantal nieuwbouwprojecten in Duitsland.’ Eén daarvan is een groot winkelcentrum in Oberhausen, dat op dit moment in de ruwbouwfase is en waar we nog het hele jaar bezig zullen zijn. Het andere is een seniorencentrum in Giessen, bestaande uit drie familiehuizen en een verpleeghuis. ‘Daar ga ik binnenkort het glas heffen voor het hoogste punt’, zegt Ten Brincke, die ondertussen al een aardig woordje Duits speekt. Ook renovatie is een belangrijke tak binnen de organisatie. ‘In Alphen aan de Rijn renoveren we de puien van 72 woningen. Daar hebben we eerst een proefwoning gemaakt, zodat bewoners konden zien hoe het uiteindelijk wordt.’

Van seriematig tot gecompliceerd De producten van GDB rollen in de fabriek in het Gelderse Beek van de band. Dit is tevens de uitvalsbasis voor de montageteams die in Nederland en Duitsland actief zijn. Ieder product dat de werkplaats verlaat, is uniek. Niet alleen wat betreft kleur en afmeting, maar ook qua samenstelling en vormgeving: alles is volledig afgestemd op de wensen van de opdrachtgever. De fabriek is ingericht met CNC-gestuurde zaag- en bewerkingsmachines en kan naast seriematige productie ook de meer gecompliceerde projecten aan. ‘Denk hierbij aan gebogen, getogen en gesegmenteerde kozijnen. Een moeilijk ontwerp bestaat voor ons niet. Een passend antwoord geven op lastige vragen uit de markt

veel groter willen worden. ‘We willen absoluut geen loge organisatie zijn.’ Het bedrijf heeft een open en eerlijke cultuur – ‘behandel de ander, zoals je zelf behandeld wilt worden’ – en heeft kwaliteit daarbij hoog in het vaandel staan. Het lidmaatschap van brancheorganisatie Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche (VMRG) is hier een bewijs van.

zien wij als een uitdaging’, laat Wijkamp weten. De machines in de fabriek worden aangestuurd door software die deels in eigen beheer ontworpen is. Ten Brincke zegt: ‘We hebben eigenlijk alle disciplines in huis. Onze medewerkers beschikken over veel know-how en zijn intern opgeleid. Daarnaast hebben ze niet alleen verstand van aluminium, maar ook van glas en van normeringen op het gebied van inbraak, brandvertraging en geluid. Doordat we onze software zelf ontworpen hebben, kunnen we bij de tekeningen macro’s meesturen. Deze geven exact aan volgens welke specificaties de verschillende onderdelen geproduceerd moeten worden.’

Wijkamp zegt tot besluit: ‘Flexibiliteit is voor ons erg belangrijk, net zoals kijken naar de lange termijn. Daarom hebben we er ook voor gekozen om in deze tijden onze organisatie in stand te houden: we zijn niet ingekrompen en hebben niet bezuinigd. We hebben ervoor gekozen om het met elkaar te doen en dat werpt zijn vruchten af als ik kijk naar onze projecten in Duitsland.’

Kantoor Siemens, Hengelo

Lange termijn De heren hebben recent een klein staalbedrijf overgenomen, waardoor ook stalen ramen, deuren en puien in eigen beheer geproduceerd kunnen worden. Wel geeft Ten Brincke aan dat ze niet

Winkelcentrum Oberhausen

Matjeskolk 16 7037 DZ Beek T 0316 - 53 23 20 F 0316 - 53 22 60 info@gevel-design-beek.nl www.gevel-design-beek.nl

Industriebouw • april 2014 • 51

Hoge Raad • Den Haag Op de hoek van de Korte Voorhout en het Smidsplein in Den Haag verrijst het nieuwe kantoorgebouw van de Hoge Raad der Nederlanden. Door zijn prominente locatie en zijn transparante, maar tegelijkertijd besloten voorkomen manifesteert dit gebouw zich als statige entree van de binnenstad.

De bouwput gezien vanaf de Prinsessegracht

Tekst: Patricia van der Beek

Bouwprogramma Nieuwbouw kantoorpand met ondergrondse parkeergarage Bruto vloeroppervlakte ca. 15.000 m2 Bouwtijd November 2013 – November 2015

Industriebouw • april 2014 • 52

Exploitatieperiode 30 jaar

BAM Utiliteitsbouw, BAM Techniek en ISS Integrated Facility Services

Opdrachtgever Rijksgebouwendienst, Den Haag

Betrokken partijen Ontwerpende partners: ARUP Nederland, Amsterdam; DGMR Bouw, Arnhem Realisatie nieuwbouw: BAM Utiliteitsbouw Grote Projecten, Bunnik

Ontwerp, bouw, financiering, onderhoud, beheer en exploitatie Consortium de ‘Poort van Den Haag’: BAM PPP, PGGM, Kaan Architecten,

Haagse binnenstad krijgt

statige entree Design, Build, Finance, Maintain & Operate: looptijd 30 jaar

De nieuwbouw voor de Hoge Raad is een project van het ministerie van Veiligheid en Justitie. De Rijksgebouwendienst treedt op als aanbestedende dienst en gedurende een contractperiode van dertig jaar als opdrachtgever van het consortium. De uitvoering, van ontwerp tot exploitatie, is in handen van ‘Poort van Den Haag’, een consortium bestaande uit BAM PPP, PGGM, Kaan Architecten, BAM Utiliteitsbouw, BAM Techniek en ISS Integrated Facility Services.

PPS en DBFMO

tot het uiterste om met elkaar tot een optimaal gebouw te komen, dat ook in de toekomst rendabel is.’ De opdracht behelst de sloop van de bestaande bebouwing en de realisatie van een zeslaags pand met kantoren en zittingszalen, met daaronder een enkellaagse parkeergarage. Het onderhoud en beheer, inclusief facilitaire dienstverlening, omvat een periode van dertig jaar.

Flexibel en representatief Verheugd vervolgt: ‘In december 2012 kreeg Poort van Den Haag de opdracht

gegund. Dit consortium was er het beste in geslaagd om de Hoge Raad een functionele werkplek te geven, waarbij de architectuur bijdraagt aan de kwalitatieve leefomgeving van de locatie.’ Kaan Architecten omschrijft het gebouw als een glazen volume op een solide sokkel dat zich publiek, uitnodigend en transparant toont, maar ook neutraal, onafhankelijk, besloten en met de nodige afstand. Senior projectleider Hans Polderman, die namens BAM Utiliteitsbouw Grote Projecten deel uitmaakt van het consortium,

In 2011 bracht de Rijksgebouwendienst het nieuwbouwproject als Publiek Private Samenwerking op de markt. Een Design, Build, Finance, Maintain & Operate (DBFMO) contract bleek de best passende contractvorm. Bert Verheugd, directeur projecten van de Rijksgebouwendienst: ‘De integraliteit van DBFMO levert synergievoordelen op, zowel in kosten als in bouwkwaliteit. Risico’s worden gespreid en innovatie gestimuleerd. Partijen gaan Grote zittingzaal

Duurzaam slopen Het werk van Jan Knijnenburg BV aan de Hoge Raad der Nederlanden zit er bijna op. ‘Op dit moment loopt er nog één man rond om de laatste zaken af te ronden’, aldus Jan Knijnenburg, eigenaar van het bijna 100-jarige familieonderneming. Het Haagse bedrijf begon bij dit project met de asbestverwijdering om vervolgens aan de totaalsloop van de oude gebouwen te beginnen. ‘Daarna hebben we de bouwput ontgraven alsmede

de koppen van de palen gesneld, dus nu kan de hoofdaannemer gaan bouwen’, zegt Knijnenburg.

Duurzaamheid De eigenaar ziet dat het plan van aanpak een steeds grotere rol krijgt binnen het gunningproces. ‘Het gaat tegenwoordig niet alleen om de prijs, duurzaam slopen wordt steeds belangrijker en daar spelen we op in.’ Met

succes, want het bedrijf is alweer bezig met de volgende grote klus: het strippen van het voormalige gebouw van het Ministerie van Justitie en Binnenlandse Zaken. ‘Daar zullen we een jaar mee bezig zijn.’ Naast sloopwerk verzorgt Jan Knijnenburg BV ook transport. ‘We beschikken over 30 vrachtauto’s met of zonder laadkraan en rijden door het hele land, bijvoorbeeld voor de aanvoer van zand of de afvoer van verontreinigde grond.’

Industriebouw • april 2014 • 53

Verticaal transport van uitmuntende kwaliteit Als de nieuwbouw van de Hoge Raad der Nederlanden in november 2015 klaar is, heeft BAM 25 jaar lang de verplichting om het onderhoud van het gebouw te verzorgen. Reden voor BAM om in zee te gaan met partijen die uitmunten in kwaliteit. Juist daarom schakelde de bouwer voor het verticale transport preferred supplier Mitsubishi Elevator Europe in. Dit bedrijf uit Veenendaal, met ruim 63 jaar ervaring met liftinstallaties en een eigen fabriek in Veenendaal, heeft meegedacht in het totale ontwerp. Hoeveel liften moeten er komen, wat is de hefsnelheid, het zijn vragen waar de specialist in lifttechniek studies naar heeft gedaan in het voortraject. ‘Wij verkopen niet alleen liftinstallaties, maar zijn ook sterk in adviseren. En daarin onderscheiden wij ons van de rest’, vertelt Ronald Koeman, die werkzaam is als Sales Manager Nieuwbouw.

Industriebouw • april 2014 • 54

Passende oplossing In Den Haag moet het verticale transport aan een aantal regels voldoen. ‘Denk bijvoorbeeld aan de maximale wachttijd: de tijd vanaf het moment dat een liftgebruiker op het knopje drukt totdat de deuren open gaan.’ Daarnaast zijn er verschillende verticale transportstromen in het gebouw. ‘Voor medewerkers en goederen, maar ook één voor gedetineerden.’ De kooi van deze lift is in twee segmenten verdeeld, zodat bewaker en gedetineerde gelijktijdig ver-

voerd kunnen worden en toch gescheiden zijn. Het inpassen van deze installatie in de bouwkundige omgeving was een uitdaging voor het bedrijf. ‘Samen met architect en

Gedetineerden en bewakers gaan gescheiden in de zelfde kooi omhoog en omlaag opdrachtgever hebben we hier een mooie passende oplossing voor gevonden’, blikt Koedam tevreden terug.

Den Haag • Hoge Raad

Contouren van poeren op de keldervloer

voegt toe: ‘Ons ontwerp kenmerkt zich tevens door een hoge mate van flexibiliteit. De diverse indelingsmogelijkheden en slim gepositioneerde installatietechnieken geven het gebouw een hoog adaptief vermogen.’

Bouw gestart Momenteel werkt het consortium het definitief ontwerp uit in besteks- en werktekeningen. Parallel aan dit traject lopen de bouwwerkzaamheden, die in november 2013 van start gingen. Polderman: ‘De funderingspalen zitten inmiddels in de grond en op dit moment brengen we de poeren aan voor het gebouw en de bouwkraan. Het kantoorpand is opgebouwd uit een betonnen kelderbak van twee lagen, met daarop de betonnen kernen en wanden van de begane grond en eerste verdieping. Op de tweede verdieping brengen we stalen spanten

aan voor een uitkraging aan de voorzijde. Vanaf de tweede verdieping gaan we verder omhoog met de betonnen kernen en wanden.’

Gevarieerde, robuuste gevel De plint van het gebouw is voorzien van een volglasgevel, daarboven bevindt zich een laag natuursteen met aluminium kozijnen. Laag drie tot en met zes bestaan uit een klimaatcassettegevel. ‘De volglasgevels hebben een beveiligingseis’, aldus Polderman. ‘Dit zorgt voor de nodige technische uitdagingen, zoals verzwaarde glassoorten en specifieke aansluitingen. Dit in combinatie met het hoge afwerkingsniveau en duurzame materialen geeft het gebouw zijn hoogwaardige karakter.’ In november 2015 wordt het kantoorpand naar verwachting opgeleverd en dient het volledig operationeel te zijn.

Industriebouw • april 2014 • 55

Geaccrediteerd door de Raad voor Accreditatie

Opgeruimd dat werkt: veilig, snel, prettig en leidt tot hogere kwaliteit • bouwschoonmaak • opleveringsschoonmaak • keetverzorging

Buitenklingen 55 2554 BT Den Haag Tel. 070 - 3239545

• glasbewassing • liftbediening • projectadministratie

Arthur 0654238010 Bas-Jan 0646117672 info@smb-delangebv.nl

Breumelhof Bouw Wegastraat 71/73 2516 AN ‘s-Gravenhage

Dekkershoek 4 • 2552 DE Den Haag • Tel. 070 440 10 40 info@janknijnenburg.nl • www.janknijnenburg.nl

Telefoon 070 - 347 14 14 Fax 070 - 385 86 08 E- mail info@breumelhofbouw.nl

Waarom we er altijd zo vroeg bijgeroepen worden… Vroeg. Vijf letters. Een woordje. De een koppelt het aan fris, schoon, voor dag en dauw. De ander aan snel, eerder dan de rest. Voor ons staat vroeg voor optimaal. Voor slim, voor denken, voor vooruitzien. Vroeg betekent begrijpen wat u met uw plan bedoelt. Weten wat kan en wat niet, al voor de eerste schets is gemaakt. Vroeg is financieel haalbaar maken en houden. Vroeg wil zeggen dat we nu al rekening houden met de volgende bestemming van een gebouw. Voor generaties die na ons komen. Vroeg is niet meer dan logisch. Zonder vroeg geen denken, geen ontwikkelen, geen bouwen. Vroeg is wat ons heeft gevormd tot wie we zijn. Maak een afspraak met Peter van Leeuwen (aph.van.leeuwen@bamutiliteitsbouw.nl). Wij schuiven graag bij u aan. Hoe vroeger hoe beter. www.bamutiliteitsbouw.nl De Hoge Raad I Claus en Kaan Architecten

Brede School Som • Coevorden

Leren en ontmoeten in de huiselijke omgeving van

brede school Som De nieuwe brede school Som in Coevorden is niet alleen licht en open, maar vooral ook huiselijk. Dit komt door de voorzijde die lijkt te bestaan uit geschakelde huizen. Niet voor niets luistert het ontwerp naar de naam: ’t Optelhoes.

Industriebouw • april 2014 • 58

Tekst: Melissa van der Beek

Drie basisscholen nemen vanaf het nieuwe schooljaar hun intrek in de brede school. Andere gebruikers van het twee bouwlagen tellende pand zijn Peuterspeelzaal Pinokkio, Kinderwereld, Centrum voor Jeugd en Gezin en GGD Drenthe. Ook komt er een buitenschoolse opvang en een wijkfunctie van woningbouwcorporatie Domesta die voor de gemeente Coevorden de rol van opdrachtgever op zich neemt.

Publieksfavoriet Het publiek speelde een grote rol bij de keuze van het ontwerp. Bovenbouwleerlingen, ouders en wijkbewoners mochten meestemmen en ’t Optelhoes kwam hierbij als publieksfavoriet uit de bus. Het ontwerp is van BDG Architecten Ingenieurs uit Zwolle. Naast huiselijk speelt ook groen een belangrijke rol: het gebouw met groen dak gaat op in de parkachtige omgeving. Daarnaast

krijgt het gebouw door de afgeronde hoeken en dakoverstekken een toegankelijke en vriendelijke uitstraling. De nieuwbouw van circa 3.760 m2 wordt gerealiseerd in een Design & Build-constructie, waarbij bouwcombinatie Schutte/SMT verantwoordelijk is voor de bouw. De combinatie bestaat uit de bedrijven: Schutte bouw & ontwikkeling uit Zwolle en SMT Bouw en

Groene daken

Geschakelde ‘huisjes’ maakt ‘t Opstelhoes

Aula

Bruto vloeroppervlakte 3.760 m2

Constructeur Pieters Bouwtechniek, Zwolle

Bouwperiode Augustus 2013 – Juni 2014

Gebouwtechniek Pieters Bouwtechniek, Zwolle

Opdrachtgever Domesta, Emmen

Hoofdaannemer Bouwcombinatie Schutte/SMT vof, Zwolle E-installatie: Breman Kloekke, Zwolle W-installatie: Breman Zwolle, Zwolle

Architect BDG Architecten Ingenieurs, Zwolle

Industriebouw • april 2014 • 59

Leerplein

Betere prestaties in een gezond binnenklimaat Uit onderzoek blijkt dat leerlingen beter presenteren in een gezond binnenklimaat. Daarom staan CO2-gestuurde ventilatie en goede verlichting hoog op het wensenlijstje van scholen. Dat is ook in Coevorden het geval: daar is Breman Zwolle samen met Breman Kloekke Elektrotechniek bezig met de montage van deze systemen. Beide bedrijven zijn vanaf het begin betrokken bij de nieuwbouw. ‘Wij zijn bouwteampartner en hebben het project met de andere bouwteamleden uitgewerkt in Design & Build,’ aldus Jurjan Veenstra, projectleider bij Breman Zwolle. Duurzaam bouwen is het uitgangspunt geweest. De gevels zijn volgens de hoogste classificatie luchtdicht. Daarnaast wordt er gebruik gemaakt van bodemenergie, duurzame verlichtingsbronnen en een groen dak. Op dit moment staat de ruwbouw en is het pand bijna winden waterdicht. De volgende fase is de afbouw. ‘Dan beginnen we aan de montage van de installaties in de vloeren en wanden. We werken volgens de lean-methode, waardoor we het hele traject vooraf op papier hadden.’ Breman staat bij opdrachtgevers bekend om zijn no-nonsense aanpak. ‘Wij doen wat we zeggen en doen geen concessies in kwaliteit en veiligheid. Veiligheid van het personeel bijvoorbeeld staat voorop. Een maatregel die we genomen hebben is het vervangen van boormachines voor machines met stofafzuiging. Zo staan onze mensen niet meer bloot aan fijn- en kwartsstof.’

Vastgoed uit Rosmalen. ‘Zowel Schutte als SMT behoren tot de ASVB-groep, een netwerk van ruim 20 bedrijven die actief zijn in de woning-, utiliteitsen bedrijfshuisvesting in Nederland, België en Duitsland’, vertelt Bernhard Steen Redeker die vanuit Schutte bouw & ontwikkeling betrokken is bij het project.

Bouwcombinatie SMT is een innovatieve, conceptuele bouwer en al meer dan 40 jaar een ervaren huisvestingspartner. Het bedrijf is specialist op het gebied van Design & Build-realisatie van onderwijshuisvesting en maatschappelijk vastgoed, zoals zorglocaties, sportaccommoda ties, publieke gebouwen en MFA’s. ‘Beide bedrijven vullen elkaar heel goed aan’, zegt Steen Redeker tevreden. Net als SMT richt ook Schutte bouw & ontwikkeling zich op maatschappelijk vastgoed. ‘Daarnaast richt ons bedrijf

Breman Kloekke is druk bezig met het aanbrengen van de E-installaties

Industriebouw • april 2014 • 60

Coevorden • Brede School Som

zich ook op conceptuele woningbouw, waarbij de wens van de klant centraal staat. Het resultaat: een unieke leefiDwoning die maximaal is aangepast aan de individuele klantwensen. ‘In Drachten zijn we bezig met de gefaseerde realisatie van 80 van zulke woningen. We kunnen als een opdrachtgever het wenst het gehele traject verzorgen, van de bouw tot en met de verkoop brochures aan toe.’

GPR-score van ruim 8 ‘Op dit moment is het pand bijna winden waterdicht’, vertelt de werkvoorbereider. ‘We zijn aluminium puien aan het plaatsen. Deze hebben we in de fabriek laten beglazen, wat de montage voor ons makkelijker maakt.’ Op de eerste verdieping is de bouwcombinatie bezig met de afwerkvloeren. ‘We leggen daar een anhydriet-vloer, deze is sterker dan een cementdekvloer en ook nog eens makkelijker te verwerken.’ Het gebouw krijgt een GPR-score van ruim een 8 en voldoet aan klasse B van het Frisse Scholen-concept.

Gymzaal

Gevelfragment

Wilt u een frisse school? Betere leerprestaties beginnen bij een CO2 gestuurd ventilatiesysteem én de juiste verlichting! Meer informatie? Breman Zwolle Breman Kloekke Elektrotechniek www.breman.nl Industriebouw • april 2014 • 61

Foto:

Ries van Wendel de Joode/wereldfotograaf.nl

IndustrieBouw • april 2014 • 62

Vakwerk! In Nederland is Xenos uitgegroeid. Daarbij is de concurrentie van ketens als Action en Big Bazar moordend. Xenos zoekt daarom expansie in Duitsland, waar het aantal winkels moet groeien van 50 naar twee- tot driehonderd. Om deze strategie handen en voeten te geven bouwt Van Wijnen In Waalwijk naast het huidige logistieke centrum een uitbreiding van 10.000 m2. Het hoogbouw magazijn wordt 36 meter hoog en dan lijken twee mannetjes in een hijsbak erg klein. Het nieuwe magazijn krijgt 22.000 palletlocaties. Een Smart Carrier QuickMove conveyorsysteem van Swisslog met 6 Vectura kranen zorgen er mede voor dat alle orderlijnen in de juiste volgorde opgeslagen en g epickt worden. Volautomatisch.

IndustrieBouw • april 2014 • 63

Renovatie hoofdkantoor WE Fashion • Utrecht

Tekst: Melissa van der Beek

WE Fashion

binnen tweeënhalve maand in nieuw jasje Het hoofdkantoor van WE Fashion in Utrecht heeft sinds december vorig jaar een nieuw jasje. In tweeënhalve maand tijd heeft BAM Gebouwservices het gebouw compleet gestript en vernieuwd. Hoe kregen ze dit in zo’n korte tijd voor elkaar?

WE oogt weer fris

Opdrachtgever Merin, Amsterdam

Constructie Constructiebureau Vreeken, Alkmaar

Aluminium kozijnen De Groot & Visser, Gorinchem

Hoofdaannemer BAM Gebouwservices Utrecht

Adviseur installatie Deerns raadgevend ingenieurs, Rijswijk

Sloopwerk Beelen sloopwerken B.V, Harderwijk

Architect Boerstra & Partners Architecten, Muiden

E- en W-installaties BAM Techniek, Veenendaal

Gevelreiniging B. Schipper, Apeldoorn

Industriebouw • april 2014 • 64

Door de bouwstromen heel efficiënt in te zetten. ‘We hebben gewerkt met vier bouwstromen. Op topdagen waren er behoorlijk wat mensen aan het werk. Een strakke planning en een goede logistieke organisatie hebben dit in goede banen geleid. We hebben zelfs eerder opgeleverd dan gepland’, zegt Alex van Hulst, vanuit de BAM destijds betrokken als projectleider en eindverantwoordelijke. Niet alleen binnen heeft het pand een metamorfose ondergaan, ook buiten is alles weer up-to-date gebracht. ‘De parkeerplekken zijn vernieuwd, waardoor er nu meer vakken zijn en daarnaast hebben we de verlichting aangepakt. Ook is de gevel gereinigd en de zonwering vervangen.’

Just-in-time Binnen is het gebouw niet meer terug te herkennen. ‘Ook de indeling hebben we helemaal aangepast. Wanden, plafonds en vloeren zijn vernieuwd. Een deel van de vloeren is voorzien van een rolcoating, terwijl de bestaande tegelvloer op de begane grond geschuurd en behandeld is. Daarnaast hebben we de balie, wandkasten, pantry’s en alle sanitaire ruimtes nieuw gemaakt’, legt Van Hulst uit. Zusterbedrijf BAM Techniek plaatste de werktuigbouwkundige installaties, een datanetwerk en een stroominstallatie. Naast de korte bouwtijd vroeg ook de logistiek om aandacht. Het kantoor van WE Fashion met aansluitend een loopbrug naar het distributiecentrum is voor een groot deel omsloten door water. ‘Daarom gebruikten we een speciale bouwkraan met een groot bereik. Ook was het bouwterrein klein, waardoor het materiaal aangeleverd werd via het just-in-time-schema. De opslag van materialen was hierdoor zeer beperkt.’

Partnerships Door de krappe deadline was Van Hulst zich bewust dat een goede samenwerking tussen hoofdaannemer en onderaannemers nog belangrijker was dan normaal. ‘Direct heb ik onze vaste onderaannemers bij het project betrokken. We werkten in partnerships, wat betekende dat ze bij het hele traject betrokken waren. Ik kon wel dingen beloven aan onze opdrachtgever, maar dan moest ik dat wel waar kunnen maken. Door op deze manier te werken, kon dat.’ De projectleider, die ondertussen naar een ander kantoor is verhuisd binnen de BAM en zich richt op acquisitie en projectleiding met Apeldoorn en omstreken als werkgebied, kijkt tevreden terug op de samenwerking. ‘Ze hebben uitstekend werk verricht.’

Hardglazen puien Het vernieuwde pand van de modeketen, met zo’n 250 winkels in onder andere Nederland, België, Duitsland, Frankrijk en Luxemburg, is open en transparant. Er is veel gebruik gemaakt van glas. Met hardglazen puien en deuren is een compleet nieuwe kantoorindeling gemaakt. Boerstra & Partners Architecten uit Muiden, die tevens de bouwdirectie voerde, is verantwoordelijk voor het schetsontwerp van de renovatie. ‘Wij hebben het schetsontwerp van de architect verder uitgewerkt. Wat detaillering betreft hebben we naast de beoogde kwaliteit ook ingezet op werkbaarheid. En dat kwam de snelheid ten goede.’ BAM Gebouwservices werkte in opdracht van Merin, die aanbieder is van bedrijfs- en kantoorruimte. Merin heeft het pand de komende jaren weer aan WE Fashion verhuurd.

Atrium

Binnen is het gebouw niet meer terug te herkennen

Balies, wandkasten, pantry’s en alle sanitaire ruimtes zijn nieuw

Industriebouw • april 2014 • 65

Zitje aan het atrium

Techniekklus geklaard dankzij collegiale samenwerking ‘Vooraf waren er bij sommigen twijfels of dit wel zou lukken, maar we hebben het gehele werk conform planning opgeleverd’, vertelt John Umans van BAM Techniek. Hij doelt op het zeer korte tijdspad waarbinnen de installatiewerkzaamheden voor het We Fashion hoofdkantoor, zowel werktuigbouwkundig als elektrotechnisch, gerealiseerd moesten worden. Vrijwel het complete installatiewerk werd vernieuwd. ‘Koeling, sanitair, CV, brandmeldinstallatie, het aanpassen

Tel 0485-479953 Mob 06-52466579 Int www.markselten.nl

van de sprinklerinstallatie, datanetwerk, verdeelkasten, verlichtingsinstallatie met KNXschakelingen, alles is opnieuw ingericht’, aldus Umans. ‘We hadden twaalf weken de tijd, terwijl voor dergelijke werkzaamheden normaal gesproken ongeveer het dubbele gepland staat. Door lean plannen en werken is het gelukt. We hebben het werk opgedeeld in twee identieke bouwstromen. Zo konden we meerdere sessies tegelijk plannen. Bijzonder aan dit werk was de sa-

Weth. Lindersstraat 66a 5455GM WILBERTOORD Email mark@markselten.nl

menwerking met BAM Utiliteitsbouw en alle onderaannemers. We werkten op sommige momenten wel met tachtig of negentig man tegelijk op een kleine oppervlakte. Dan is een naadloze samenwerking een vereiste. Dat is hier heel goed verlopen, we trokken als één partij op. Er waren bovendien geen restpunten bij oplevering. Dat is BAM-breed policy en we doen er alles aan om dit waarheid te laten worden. Ook op dit project hebben we die belofte waargemaakt.’

Duurzaam denken, vooruitzien..

Schilder- en spuitwerken Decoreren Beglazing Behangwerken

BAM Techniek bv Regio Midden

Voor al uw woningrenovatie, onderhoudswerken, upgrading kantoorpanden en retail.

Industrielaan 34 3903 AD Veenendaal Tel. (0318) 54 60 60 veenendaal@bamtechniek.nl www.bamtechniek.nl

Industriebouw • april 2014 • 66 Naamloos-1 1

18-3-2014 15:33:48

Combinatiegebouw Stadsleven • Vlaardingen

Tekst: Cynthia van der Waal

Stadsleven in de brouwerij

Combinatiegebouw voor lager onderwijs en begeleid wonen

Multifunctionele nieuwbouw als levendig maatschappelijk centrum In opdracht van woningcorporatie Waterweg Wonen bouwt Van Zanten Bouw het combinatiegebouw Stadsleven in het centrum van Vlaardingen. Het gebouw biedt ruimte aan een basisschool, kinderopvang en 28 zorgappartementen. Op 14 februari 2013 werd de eerste paal geslagen. Slechts veertien maanden later, op 11 april, staat de oplevering gepland.

Opdrachtgever Waterweg Wonen, Vlaardingen

Hoofdaannemer Van Zanten Bouw BV, Vlaardingen

Architect 01-10 Architecten, Rotterdam

Bouwprogramma Basisschool, buitenschoolse opvang en 28 zorgappartementen

Bouwperiode februari 2013 – april 2014

Industriebouw • april 2014 • 67

‘Het project kenmerkt zich door een traditionele manier van bouwen’, aldus Jan Peter Treur, projectleider bij Van Zanten Bouw. ‘De bouwlocatie bevindt zich in het oude stadscentrum van Vlaardingen. Daarom hebben we gewerkt met trillingsvrije boorpalen. De fundering is opgebouwd uit geïsoleerde kanaalplaten en de dragende wanden zijn gemaakt van kalkzandsteen in combinatie met een stalen constructie. Voor de verdieping hebben we gebruik gemaakt van breedplaatvloeren. De binnengevel is opgebouwd uit houtskelet elementen en de buitengevel bestaat uit metselwerk en Red Cedar gevelbekleding.’

BIM-primeur Treur vervolgt: ‘Zonder prefab bouwen is veertien maanden bouwtijd best kort, maar desondanks liggen we goed op schema. Dit bereiken we door hard werken en een goede coördinatie van het bouwproces. Voor dit project hebben we voor het eerst gewerkt met BIM. Zo wordt alle relevante informatie wordt weergegeven en bijgehouden in een 3D bouwmodel en weet iedereen wat de actuele status is van het bouwproces, welke acties er worden verwacht en waar er eventueel moet worden bijgestuurd. Wat ons betreft is de pilot met BIM nu al geslaagd. De geplande opleverdatum moeten we zeker kunnen halen.’

Sinds 1871 Van Zanten Bouw BV uit Vlaardingen is voor de opdrachtgever Waterweg Wonen een bekende partij. Treur: ‘Binnen Van Zanten onderscheiden we twee bv’s: Van Zanten Onderhoud en Renovatie BV en Van Zanten Bouw BV voor nieuwbouwprojecten. Onze renovatie- en onderhoudstak werkt al jaren nauw samen met woningcorporaties en gemeenten. Het familiebedrijf bestaat sinds 1871. Inmiddels staat de vijfde generatie aan het roer en is de zesde generatie ook al aan de slag binnen het bedrijf. We hebben veel kennis en ervaring in (totaal) onderhoud en renovatie van woningen.

Met hout afgewerkte bovenverdiepingen

Industriebouw • april 2014 • 68

Hierbij nemen wij de woningcorporaties veel werk uit handen. Deze positieve ervaring was voor Waterweg Wonen aanleiding om ons ook bij de aanbestedingsprocedure van dit nieuwbouwproject te betrekken. Uiteindelijk kregen wij in juli

2012 de opdracht en zijn we in februari 2013 gestart met bouwen.’

Actieplan Wonen Het nieuwbouwproject kenmerkt wonen met een multifunctionele plint. Het com-

Met traditionele bouwwijzen tot stand gebracht

Een basisschool met de naam ’t Palet moet kleurrijk worden!

ICE RV

24/ 7

24/7

TEIT & ALI SE W

DE TOTAALOPLOSSING VOOR AL UW INSTALLATIE WENSEN ALITEIT KW

plex biedt onderdak aan de Katholieke basisschool ’t Palet en kinderopvang van SKV. Daarboven en –naast worden 28 zorgappartementen gerealiseerd voor mensen met een beperking. Aanleiding van de nieuwbouw is in eerste instantie het ruimtegebrek waarmee de basisschool te kampen had. Het voormalige schoolgebouw aan de Afrol in het centrum van Vlaardingen was te klein geworden en de directie ging op zoek naar mogelijkheden om uit te breiden. Uiteindelijk kwam de school in contact met 01-10 Architecten uit Rotterdam. Gezamenlijk is een initiatiefplan ontwikkeld voor een multifunctioneel gebouw, dat uiteindelijk is aangeboden aan Waterweg Wonen. Na overleg met de gemeente Vlaardingen heeft de woningcorporatie zich bereid gevonden om het plan uit te voeren. Het project Stadsleven is onderdeel van het Actieplan Wonen, waarbinnen verschillende partijen – waaronder Van Zanten Bouw- samenwerken om van Vlaardingen een aantrekkelijke woonstad te maken. Stadsleven draagt bij aan goede, maatschappelijke voorzieningen in het stadcentrum.

WWW.VANDIJNSEN.NL TAKKEBIJSTERS 58 I BREDA I 076 - 572 81 81

WT_adv_95x130mm_VanDijnsen.indd 1

18-02-14 09:29

Industriebouw • april 2014 • 69

Het Timmerhuis • Rotterdam

Wonen en werken

in een wolk Hoek Rodezand-Meent: nieuw ontmoet oud

Industriebouw • april 2014 • 70

Tekst: Margot Visser Impressies: OMA

van staal De wolk van staal rijst langzaam op

Rotterdam krijgt er een nieuw architectonisch hoogstandje bij. Achter het stadhuis verrijst het door architectenbureau OMA ontworpen Timmerhuis. De volledig uit staal opgetrokken constructie lijkt boven de grond zweven. ‘De wolk van staal’ is dan ook de toepasselijke bijnaam van het project, dat onderdak gaat bieden aan het Stadskantoor en verder woningen, retail en horeca omvat.

Het is een project met een historie. Het oude Stadstimmerhuis werd in de jaren vijftig gebouwd. Van hieruit werd de wederopbouw van Rotterdam aangestuurd. In de jaren zeventig kreeg het de functie van Stadskantoor. Tot 2009, toen alle ambtenaren vertrokken om plaats te maken voor het ontwerp van architectenbureau OMA. Het nieuwe Timmerhuis heeft een totaal bruto vloeroppervlak van 44.000 m², waarvan 10.500 m² renovatie van het oude Stads-

Opdrachtgever: Stadsontwikkeling Gemeente Rotterdam Architect: OMA, Rotterdam Constructeur: Pieters Bouwtechniek, Delft Realisatie: Heijmans Utiliteit en Heijmans Vastgoed, Rosmalen

timmerhuis. 22.000 m² is bestemd voor kantoren van de gemeente, 3.500 m² voor retail en horeca en op de bovenste bouwlagen komen 91 koopappartementen. De ondergrondse parkeergarage bevat 120 parkeerplaatsen.

Huzarenstuk van staal Kenmerkend is de stalen constructie. Het nieuwbouwgedeelte wordt volledig opgebouwd uit staal. In totaal is 3.760 ton staal verwerkt in de constructie.

Nevenaannemers: CSM, Hamont-Achel (staal), Scheldebouw, Middelburg (glazen gevel) Installaties: Heijmans Utiliteit, Van Hoften, Hardinxveld-Giessendam (appartementen) Bouwprogramma: kantoren (22.000 m2), 91 appartementen, retail/horeca/commerciele en algemene ruimten (3.500 m2),

Dat staat gelijk aan een halve Eiffeltoren. Bijzonder zijn de uitkragingen tot wel zeventien meter, waardoor het gebouw voor een deel lijkt te zweven. Een constructief huzarenstukje dat in Nederland nog niet eerder is vertoond. ‘Wij hebben nog nooit een gebouw gemaakt met zo’n complexe staalconstructie’, vertelt Vita Bolsius, omgevingsmanager van Heijmans. ‘De afmetingen van de kolommen zijn bovendien enorm. De eerste exemplaren

ondergrondse parkeergarage met 120 plaatsen (4.500 m2) Bouwperiode: november 2013 – september 2015 Aanneemsom: E 100.000.000,Projectsite: www.timmerhuisrotterdam.nl

Industriebouw • april 2014 • 71

Avondimpressie van het Timmerhuis

waren 25 meter lang. Dat betekende niet alleen een uitdaging qua montage, maar ook qua transport. We zitten immers in hartje centrum.’

Robuust en transparant Het staal blijft grotendeels in het zicht. ‘Zo’n twintig tot dertig procent verdwijnt achter bouwkundige wanden, de rest laten we gewoon zien. Dat geeft het gebouw een robuuste uitstraling. We merken dat kopers van de appartementen dat heel gaaf vinden. Voor ons betekent het wel dat we extra aandacht moeten besteden aan het netjes afwerken van de kolommen’, aldus Bolsius. Het Timmerhuis krijgt een transparante en open uitstraling. ‘Het moet een toegankelijk gebouw worden, voor

Industriebouw • april 2014 • 72

iedereen, een gebouw van de stad’, legt de omgevingsmanager uit. ‘Dat komt tot uiting in een volledig glazen gevel, die 60% transparant is en voor 40% voorzien van zeefdruk, bolletjes die op het glas zijn “gebakken”, waardoor toch privacy mogelijk is.’

Complexe combinatie Gestreefd wordt naar een BREEAM Excellent certificering. Daarmee is het vooralsnog het meest duurzame multifunctionele gebouw in Nederland. ‘Duurzaamheid was een belangrijke eis vanuit de gemeente’, licht Bolsius toe. ‘Maar het past ook bij de filosofie van Heijmans. Wij streven ernaar de meest duurzame bouwer van Nederland te zijn. Het duurzame karakter van

het Timmerhuis komt onder meer tot uiting in het gebruik van triple glas, de strenge eisen aan de herkomst van de materialen, Led-verlichting, aanwezigheidsdetectie en een WKO-installatie. Al zit de complexiteit niet in de installaties, maar vooral in de combinatie van diverse functies met woningen.’ Heijmans heeft het voorlopig ontwerp uitontwikkeld, realiseert het project, verkoopt op eigen risico de appartementen en is tevens gedurende vijftien jaar verantwoordelijk voor het onderhoud. ‘Alle disciplines van Heijmans zijn vertegenwoordigd, dat maakt het voor ons een extra bijzonder project’, besluit Bolsius. De oplevering van het Timmerhuis vindt plaats in september 2015.

Rotterdam • Het Timmerhuis IN SAMENWERKING MET:

Van Hoften Installatietechniek bv richt zich, als totaal installateur, op de installatie en onderhoud van sanitaire, cvtechnische en mvtechnische installaties in de woning bouw, utiliteitsbouw en renovatie.

Het ambachtelijke koper, lood en zinkwerk behoort eveneens tot onze werkzaamheden. Deze werkzaamheden bestaan uit metalen dak en gevelbekledingen.

www.vanhoftenbv.nl Stek 11, 3371 KG Hardinxveld-Giessendam T 0184 675544, F 0184 614239, E info@vanhoftenbv.nl

De dragers van de uitzondelijke uitkragingen

Industriebouw • april 2014 • 73

Haitsma Beton

AZ Delta, een van de grootste ziekenhuizen van Vlaanderen, wordt gebouwd met Nederlandse TT-platen. Aanneemcombinatie Van Laere-Jan De Nul gaf Haitsma Beton opdracht voor de levering van 75.000 m2 TT-platen. Het algemeen ziekenhuis (1.213 bedden) bij Roeselare krijgt veel technische voorzieningen. TT-platen zijn het meest geschikt om die efficiënt te bergen.

Nederlandse TT-platen voor Belgisch ziekenhuis AZ Delta

TT-platen hebben een relatief laag eigen gewicht en kunnen hoge belastingen opnemen, zoals hier bij de bouw van ziekenhuis AZ Delta.

Industriebouw • april 2014 • 74

Voor de bouw van Belgische ziekenhuizen prefereren architectenbureaus doorgaans TT-platen boven de breedplaatvloeren die in Nederland gangbaar zijn. TT-platen maken grote overspanningen tegen relatief lage kosten mogelijk (stempelvrij bouwen). Volgens projectleider Niklas Van Damme van het bouwconsortium zijn TT-platen dan ook eerder toegepast voor de ziekenhuizen van Oostende, Eeklo en Namen. ‘TT-platen hebben met hun voorspanning een relatief laag eigen gewicht en kunnen hoge belastingen opnemen. Met deze slanke en bijzonder sterke elementen kunnen wij de ruimte boven de plafonds beperken. Tussen de ribben van de TTplaten is ruimte voor allerlei leidingen die een ziekenhuis nodig heeft, van luchtbehandeling tot regenwaterafvoer.’ Ook kan men in de flens met druklaag eenvoudig sparingen en instortvoorzieningen aanbrengen.

Top vier ziekenhuizen De nieuwbouw van het algemeen ziekenhuis AZ Delta maakt de fusie mogelijk van het Heilig Hart-ziekenhuis Roeselare-Menen en het Stedelijk Ziekenhuis Roeselare. De nieuwe campus in Oekene bij Roeselare moet in 2018 de deuren openen. Het ziekenhuis telt straks 1.213 bedden voor alle campussen samen en is daarmee het vierde grootste ziekenhuis in Vlaanderen. www.haitsma.nl

De pionier in prefab Prefab TT-platen voor ziekenhuis Roeselare (België)

24 TT-platen per dag Aanneemcombinatie Van Laere-Jan De Nul realiseert de bouw van AZ Delta en heeft Haitsma Beton opdracht gegeven voor de levering van 75.000 m2 aan TT-platen, in hoogte variërend van 340 tot 740 mm. ‘Door onze eigen prijsstelling moesten we zelf scherp inkopen, in heel Europa. Haitsma Beton was voor de TT-platen de goedkoopste en bood voldoende vertrouwen om mee in zee te gaan. De samenwerking verloopt bijzonder goed en de eerste leveringen zijn heel vlot verlopen. Ik verwacht geen enkel probleem bij de volgende leveringen.’ Met een productie van 24 platen per dag staat de laatste levering gepland voor december 2014. Projectleider Jasper Doornbos van Haitsma Beton noemt die hoge snelheid uniek: ‘Geen andere fabrikant heeft voldoende productiecapaciteit om in zo’n kort tijdsbestek zo veel elementen te leveren.’

Barriers Bruggen en viaducten Heipalen Industriebouw Parkeergarages Prefab onderbouw Stadions & tribune elementen

www.haitsma.nl T 0512 - 33 56 78

Industriebouw • april 2014 • 75

Spilcentrum Drents Dorp • Eindhoven

Spilcentrum brengt een veelheid aan functies samen

De fris groene gevelpanelen zitten al op hun plaats.

De nieuwbouw van basisschool Drents Dorp in Eindhoven heeft lang op zich laten wachten. De nieuwe functie van Brede School speelde hierbij een grote rol. Nu - tien jaar later - is het zover: rond de bouwvak is SMT Bouw & Vastgoed uit ’s Hertogenbosch begonnen met bouwen. Voor de start van het schooljaar 2014/2015 is de school klaar voor gebruik.

De naam van het nieuwe complex aan de Halvemaanstraat is Spilcentrum Drents Dorp, waarbij spilcentrum staat voor Spelen, Integreren en Leren. ‘Naast de basisschool is er straks ook een kinderdagverblijf, een buitenschoolse opvang, een peuterspeelzaal en een gymzaal’, vertelt Stijn de Wolf, directeur van SMT.

Bouwprogramma: basisschool, kinderdagverblijf/bso en peuterspeelzaal, gymzaal, consultatiebureau, jongerenruimte Bruto vloeroppervlakte: 2.700 m2 Bouwperiode Augustus 2013 – juni/juli 2014 Industriebouw • februari 2014 • 76

Onderwijs en welzijn Dat het een plek is waar onderwijs en welzijn samenkomen, is te zien aan het feit dat het consultatiebureau en het jongerencentrum op hetzelfde adres komen. SMT heeft de opdracht op een bijzondere manier verkregen. Samen met vier andere partijen was het bouwbedrijf geselecteerd om offerte uit te

Opdrachtgever Gemeente Eindhoven, Eindhoven Architect DMV Architecten, Kerkrade Constructeur Palte, Valkenburg a/d Geul Adviseur installaties: De Blaay-Van den Bogaard, Rotterdam

Hoofdaannemer SMT Bouw & Vastgoed, ‘s Hertogenbosch W-installatie: Immens, Sint-Michielsgestel E-installatie: Van Dijnsen, Breda Kozijnen: Helwig, Geleen Dakbedekking: Udo, Uden

Tekst: Melissa van der Beek Na een lange aanloop komt het er toch

brengen. ‘We hadden de laagste prijs, maar zaten nog boven het budget dat de gemeente Eindhoven voor ogen had. Het werk werd daarom niet gegund.’ Het project, dat ontworpen is door DMV Architecten uit Kerkrade, werd daarom openbaar aanbesteed en weer schreef het bouwbedrijf met dezelfde prijs in. Nu werd het werk wel gegund en is er bezuinigd. ‘Met enkele aanpassingen in de constructie en aan de betonnen buitengevel zijn we op het budget uitgekomen’, aldus Gerben Elzer, projectleider bij SMT.

Flexibele binneninrichting De gevel van het complex is fris: totaal drie tinten groen in combinatie met witte kozijnen zorgen hiervoor. Alle klaslokalen, ook die op de verdieping, zijn vanaf de buitenkant te bereiken. De Wolf: ‘Op de verdieping is een galerij waar de deuren van de lokalen op uit komen en een grote trap loopt vanaf de kopse kant naar beneden. Stel dat een ruimte wordt ingevuld door een externe partij, dan hoeven ze niet door de school heen.’ Ook heeft het pand een flexibele binneninrichting. Mocht het pand of gedeeltes daarvan over een aantal jaren een andere functie krijgen, dan is dat eenvoudig aan te passen.

Onderhoudscontact SMT is als specialist van onderwijshuisvesting gericht op de eindgebruiker. Doelstelling is een excellente duurzame huisvesting te realiseren. ‘We bouwen al 40 jaar scholen. Sinds 2011

TEIT & ALI SE W

DE TOTAALOPLOSSING VOOR AL UW INSTALLATIE WENSEN ICE RV

24/ 7 ALITEIT KW

Het project Spilcentrum Drents Dorp zit nog in de ruwbouw fase. ‘Op dit moment zitten we nog volop in de viezigheid’, lacht John Tieleman, bedrijfsleider bij Van Dijnsen Installatiewerken uit Breda en verantwoordelijk voor de voor de E-installaties van het Spilcentrum. De organisatie, die onderverdeeld is in twee BV’s en 150 mensen in dienst heeft, is nu bezig met de infrastructuur voor de bekabeling. In het gebouw komen onder andere een data-installatie, een inbraaksignalerings systeem, een brandmeldsysteem, een intercom en een lestijdensignalering.

Het bouwbedrijf heeft al veel scholen gebouwd en is op dit moment bezig met verschillende projecten in het land, zoals het Goes Lyceum, Brede School Som in Coevorden en een MFO voor de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Elzer zegt tot besluit: ‘Waar we ook sterk in zijn, is het onderhoud. Door detaillering en materialisatie kunnen wij hierbij helpen. De Brede School in Coevorden bijvoorbeeld, heeft bij ons een onderhoudscontract van 30 jaar afgesloten.’

24/7

Intelligente E-installaties

ligt de focus volledig op onderwijshuisvesting en maatschappelijk vastgoed. Daardoor doen we hier in snel tempo veel kennis op en kunnen wij die aanwenden in het voordeel van de klant. We werken daarbij het liefst volgens de Design & Build-methode’, aldus de directeur.

Gemak voor de gebruikers De opdrachtgever heeft gekozen voor een intelligent systeem voor de elektrotechnische installaties. ‘We hebben de installaties geïntegreerd voor een zo groot mogelijk gebruikersgemak. De verlichting en de automatische zonwering werken hier bijvoorbeeld op. En als er een inbraakmelding is, dan zorgt het systeem ervoor dat een deel van de verlichting aangaat.’ Van Dijnsen, met meer dan 45 jaar ervaring, is een adviserend totaalinstallateur en verzorgt alles op het gebied van gebouwgebonden installaties. Van de aanleg tot en met beheer en onderhoud. ‘Wij bieden een totaaloplossing, want we hebben alle disciplines onder één dak. Dat scheelt tijd en geld!’

WWW.VANDIJNSEN.NL TAKKEBIJSTERS 58 I BREDA I 076 - 572 81 81

WT_adv_95x130mm_VanDijnsen.indd 1

Industriebouw • februari 2014 • 77 18-02-14 09:29

Werkplaats Van ’t Hof • Spijkenisse

Rood

Je moet het maar durven: starten terwijl er een financiële crisis in het land is. Toch is dit wat Kees Hoogendoorn en Johan Alblas deden. In 2008 besloten de twee ondernemers hun krachten te bundelen en begonnen ze met Staton Bouw BV. Een goede zet: de zaken gaan goed en de heren vullen elkaar prima aan.

accent voor nieuwbouw Een simpele impressie van de nieuwbouw voor Van ’t Hof Haven en Industrie Service

‘Met mijn eenmanszaak richtte ik me op bouwmanagement, Johan echter had een aannemingsbedrijf. Mensen vroegen mij steeds vaker of ik ook zelf bouwde, terwijl Johan graag grotere projecten wilde doen. Zo zijn we tot Staton Bouw gekomen. Hier kunnen we beiden ons ei kwijt: ik met verkopen en Johan met bouwen,’ vertelt Hoogendoorn die commercieel verantwoordelijk is.

Zware machines Het bedrijf, dat gevestigd is in Werkendam, richt zich op industriële bouw. ‘En dat varieert van bedrijfsgebouwen tot aan kantoorpanden en appartementencomplexen. We werken alleen projectmatig, dus voor een dakkapel of enkel woonhuis zijn wij niet in te schakelen.’ Eén van de projecten waar het bouwbedrijf op dit moment mee bezig is, is de nieuwbouw van Van ‘t Hof Haven en Industrie Service in Spijkenisse. Dit bedrijf verhuurt grondverzetmachines en verzorgt tevens het onder-

De raamstrook van het kantoorgedeelte wordt eigenwijs geaccentueerd door een rode band

houd hiervan. Voor deze opdrachtgever bouwt Staton Bouw een nieuwe bedrijfshal die als werkplaats gebruikt gaat worden. ‘In deze hal gaat onze klant straks de machines, zoals shovels en kranen, repareren. Het gaat dan om echte zware machines.’

Frisse uitstraling Het ontwerp is gemaakt door Toorman Architecten uit Schiedam. ‘De architect heeft ervoor gezorgd dat het pand een frisse uitstraling heeft. Op het kantoorgedeelte, dat uit de hoek steekt, is een rode band gemaakt. Door de lichtgrijze achtergrond springt dit gedeelte eruit en dat geeft een leuk accent aan het gebouw.’ Zes weken geleden is Staton Bouw, dat tien mensen in dienst heeft en regelmatig met een vaste groep zzp’ers werkt, begonnen. Eind augustus levert de aannemer de hal op. Inmiddels ligt de fundering erin en is Staton Bouw met de opdrachtgever in gesprek over de laatste details. ‘Het is niet echt een complex gebouw, alleen zit er veel leidingwerk in de bedrijfshal. Doordat er veel apparatuur in komt te staan zijn er veel afzuig- en stroompunten nodig en dat vraagt om veel coördinatie en overleg. Zeker in de beginperiode.’

Geen gedoe achteraf prefabbeton & cellenbeton producten

Zie advertentie op de omslag

Het bouwbedrijf zit op schema en de samenwerking met Van ’t Hof verloopt goed. ‘We hebben nooit eerder voor ze gewerkt. Naar aanleiding van onze offerte en het bezoeken van een aantal referenties, besloten ze Staton de opdracht te gunnen. Het

Bouwprogramma 1.400 m2 bedrijfshal, 300 m2 kantoren.

Architect Toorman Architecten, Schiedam

Opdrachtgever Van ‘t Hof Haven en Industrie Service, Spijkenisse

Bouwperiode Februari 2014 – augustus 2014

Hoofdaannemer Staton Bouw BV, Werkendam

Industriebouw • april 2014 • 78

Diverse vloersystemen, Cellenbeton wandelementen en Prefab beton elementen Concrete International BV, Krimpen a/d Ijssel

Betrokken partijen Constructeur: AVS, Etten Leur W-installaties: JDU installatie, Krimpen aan de Lek E-installaties: EHW, Oud Beijerland Staalconstructie: Cluistra, Eindhoven Gevelbekleding: Metal Bouwconsort, Lopik

Tekst: Melissa van der Beek

is een hele positieve opdrachtgever en daardoor verloopt het proces voorspoedig. Door dit vertrouwen is de sfeer uitstekend en loopt iedereen een stukje harder’, zegt Hoogendoorn glimlachend. Serieus vervolgt hij: ‘We zijn er trots op dat ze met een

relatief jong bedrijf zoals dat van ons in zee gaan. Dat waarderen we, maar het zegt natuurlijk ook iets over onze manier van werken: naast onze scherpe prijs, krijgt een klant bij ons ook wat hij vraagt en daardoor geen gedoe achteraf.’

Naast betonproducten ook engineering en montage Regelmatig werkt Staton Bouw BV samen met Concrete International BV. Ook voor de bouw van de nieuwe bedrijfshal van Van ’t Hof Haven en Industrie Service in Spijkenisse. Een groot voordeel van werken met Concrete International is dat het bedrijf naast het uitgebreide assortiment betonproducten ook de engineering en montage verzorgt. ‘Zo heeft een opdrachtgever maar één aanspreekpunt voor diverse prefab producten. Daarnaast vereenvoudigen we het traject van engineering tot uitvoering,’ vertelt eigenaar Ronald van den Berg. Niet stilstaan Hij gaat verder: ‘De prijzen in de huidige markt staan enorm onder druk; wij onderscheiden ons door meerwaarde te bieden en wederzijdse afspraken na te leven. Daarnaast hebben we een team van zeer gemotiveerde mensen die veel passie hebben met hun beroep.

We investeren continu in nieuwe productietechnieken en het verbeteren daarvan. Stilstaan is er niet bij: we blijven steeds aan de slag om het verschil te maken ten opzichte van onze concurrentie en laten zien dat wij een zeer competitieve partij zijn. Voordeel in deze onzekere tijden is dat bedrijven veelal kiezen op basis van vertrouwen. Hierin zullen wij onze opdrachtgevers niet teleurstellen.’

Verdiepingsvloeren In Spijkenisse verzorgt Van den Berg een combinatie aan producten. ‘We leveren en monteren de cellenbeton brandwerende wandelementen, de prefab portalen, overige prefab gevelelementen in en rondom de bedrijfshal en de voorgespannen vloeren, waaronder de begane grondvloeren en verdiepingsvloeren.’ Van den Berg is blij met de opdracht. ‘Hier kan ons bedrijf laten zien waar het goed in is, met als doel een tevreden aannemer en opdrachtgever.’

Industriebouw • april 2014 • 79

Bedrijfsverzamelgebouw Businesspark • Leeuwarden ‘Een bedrijfsgebouw met allure’, zo omschrijft Romke Hekstra, projectontwikkelaar bij Bouwbedrijf Lont, het nieuwe bedrijfsverzamelgebouw op Businesspark Leeuwarden. In opdracht van ontwikkelaar GeBa Marssum BV heeft de aannemer uit Sint Annaparochie twaalf bedrijfsunits gerealiseerd. Uitgangspunt was een kwalitatief hoogwaardig gebouw, zowel qua constructie als qua uitstraling, met als belangrijkste doel: het aantrekken van kwalitatief goede bedrijven.

Twaalf bedrijfsunits

met allure

‘Bedrijfsverzamelgebouw moet kwaliteit aantrekken.’ Goed bereikbaar, duurzaam, flexibel…

Een goede ontsluiting, een zichtlocatie en een mooie vorm geving. Het bedrijfsverzamelgebouw heeft het allemaal. Hek stra vertelt: ‘Het gebouw is gunstig gelegen, pal aan de hoofd weg van Businesspark Leeuwarden en aan de noordwest kant voor een uitstekende verbinding met de stad Leeuwarden en de westkant van Friesland. Hierdoor is het gemakkelijk te be

Opdrachtgever Projectontwikkelaar GeBa Marssum BV, Marsum Hoofdaannemer: Bouwbedrijf Lont, Leeuwarden Industriebouw • april 2014 • 80

reiken. En het is ook duurzaamheid! De units zijn voorzien van vloer-, dak-, muur- en HR++ glasisolatie en worden gescheiden door twaalf cm dikke prefab betonwanden. De kozijnen en deuren zijn gemaakt van gemoffeld aluminium. Daarnaast hebben we overal een onderhoudsvriendelijke betonplint toegepast, zodat deze extra lang mooi blijft. De binnenwanden

Bouwperiode: september 2013 - januari 2014 Bruto vloeroppervlakte: 2.000 m2

Tekst: Cynthia van der Waal

zijn gemaakt van beton en de buitenwanden van geïsoleerde sandwichpanelen. Kortom, overal hebben we duurzame ma terialen toegepast. Uniformiteit speelde eveneens een belang rijke rol. De gevel kenmerkt zich door een terugkerend glas patroon en de overheaddeuren zijn allemaal hetzelfde. Al deze eigenschappen hebben geresulteerd in de gewenste kwaliteit en een degelijke, elegante uitstraling. Voor de opdrachtgever was dit een belangrijk uitgangspunt. Een gebouw met status trekt hoogwaardige bedrijven aan.’

FLEXIBEL Het bedrijfsverzamelgebouw biedt plaats aan twaalf units met een vloeroppervlakte op de begane grond van 165 m2 of 185 m2. De units hebben elk een eigen voorentree, bestaande uit een glazen pui met loopdeur of een royale overheaddeur met glasbanen. Dankzij het flexibele bouwconcept bestaat de mogelijkheid om units te koppelen. Daarnaast kunnen de units uitgebreid worden met verschillende opties, waaronder een extra verdieping. De units worden zowel te koop als te huur aangeboden. Er zijn nog een aantal units beschikbaar.

betekende dit extra zekerheid. Deze manier van werken is kenmerkend voor ons bouwbedrijf. We willen altijd iets extra’s toevoegen voor onze opdrachtgevers. GeBa Marssum vond in ons de geschikte bouwpartner. In Juli 2013 kregen wij de op dracht en op 1 februari 2014 zijn de bedrijfsunits opgeleverd.’

Funderingstechniek HEEG B.V.

Osingahuizen 8 ● 8621 XD Heeg tel.: 0515 444401 ● fax: 0515 444210 www.funderingstechniekheeg.nl info@funderingstechniekheeg.nl

Ontzorgen ‘Kwaliteit zit standaard in ons pakket’, vertelt Hekstra. ‘Het is onderdeel van onze visie op projectontwikkeling en uitvoering. Zo ontstond er al snel een match met de opdrachtgever GeBa Marssum. Wij zijn meer dan een traditionele bouwer, wij ont wikkelen ook zelf projecten onder de naam LontPlan. Van een innovatieve dorpsuitbreiding tot een creatieve herbestemming van een afbraakpand. Wij staan bekend om onze opvallende en creatieve bouwplannen. Deze kennis en ervaring zetten we in om onze opdrachtgevers maximaal te ontzorgen, ook wanneer wij worden benaderd als traditioneel bouwbedrijf. Zo verzor gen wij bijvoorbeeld de vergunningaanvragen, de administra tieve voorbereiding en afwikkeling en desgewenst het verkoop traject. Bij dit project was er tevens sprake van risicoverdeling tussen ons en de opdrachtgever. Voor de projectontwikkelaar De gevel kenmerkt zich door een terugkerend glaspatroon en de overheaddeuren zijn allemaal hetzelfde

Industriebouw • april 2014 • 81

Mis niets! Blijf voor nog geen vier tientjes per jaar op de hoogte van alle ontwikkelingen in de industriebouw

Opgave abonnementen Tel.nr. +31-(0)85 111 7890 (tussen 09:00 uur en 12:30 uur) Faxnr. +31-(0)85 111 7891 E-mail: admin@work4media.nl

Abonneme

€ 39,- per nt jaar exclusief

Work4Media

business magazines

Industriebouw • april 2014 • 82

btw

Industrie bouw paviljoen op de 4e editie Port Exhibition Rotterdam 2014 (Mosselen aan de Maas) Woensdag 3, donderdag 4 en vrijdag 5 september in een enorm tentencomplex van maar liefst 6000 m2 op de kade van het SS Rotterdam. Het Industriepaviljoen heeft een oppervlakte van 500 m2 waar bedrijven uit de Industrie, Haven, Utiliteit en Logistiek sector kun-

nen deelnemen met een stand. De Beurs is op zeer hoog niveau en is sfeervol ingericht met luxe standaardstands, culinaire hoogstandjes, mosselen eten op grootmoeders wijze, gepaste live muziek en dit alles met uitzicht op het SS Rotterdam en de skyline van de havenstad Rotterdam.

rmatie? Meer info ibition.com exh www.port

prefabbeton & cellenbeton producten

Postbus 712, 2920 CAÂ Krimpen aan den IJssel T 0180 - 514946 info@concrete-international.nl www.concrete-international.nl

prefabbeton & cellenbeton producten