70 jaar vrijheid Een speciale uitgave bij Het Hele Westland ter gelegenheid van 70 jaar bevrijding Donderdag 30 april 2015
Blijf de verhalen vertellen Dit jaar herdenken we dat 70 jaar geleden Nederland bevrijd werd van het Duitse juk. Twee generaties zijn inmiddels opgegroeid zonder directe oorlogsdreiging, zonder het geluid van bommenwerpers en afweergeschut, onderdrukking, ontbering en angst voor razzia’s. Het altijd op je hoede moeten zijn. Het is een waardevolle traditie dat we op 4 mei iedereen herdenken die voor onze vrijheid gestorven is. Het zijn maar twee minuten en toch is het een indrukwekkend moment. In de stilte waarin soms alleen het zingen van een vogel klinkt staan we samen een ogenblik stil bij de verschrikkingen van oorlog en geweld. We leggen kransen en bloemen en voelen ons verbonden met elkaar en met hen die gevallen zijn. Het valt mij al een paar jaar op dat bij die herdenkingen de belangstelling niet afneemt, ondanks dat de groep mensen die de oorlog bewust heeft meegemaakt steeds kleiner wordt. Het tegendeel is eigenlijk het geval. Het aandeel van jongeren bij die herdenkingen wordt steeds groter. Dat is een goed en hoopgevend teken. Er blijkt uit dat jongeren de verhalen kennen van de oorlog. De scholen besteden er aandacht aan en grootouders vertellen wat zij hebben meegemaakt. Ook jongeren beseffen dat vrede, vrijheid en democratie niet vanzelfsprekend zijn. We zullen eraan moeten blijven werken en erin investeren. Ook zonder de directe betrokkenheid bij de oorlog zullen we dat van generatie op generatie moeten overbrengen. Juist omdat de oorlog steeds verder naar het verleden verdwijnt is het zo belangrijk dat we de verhalen blijven vertellen. Dat zijn we verplicht aan degenen die hun grootste offer brachten voor onze vrijheid. De dankbaarheid aan al die duizenden tonen we bij de nationale herdenking, ook in Westland. Alleen als je waardig herdenkt vier je met recht een dag later Bevrijdingsdag. Blijf de verhalen vertellen. Sjaak van der Tak, Burgemeester gemeente Westland
Einde oorlog: explosie van vreugde ‘Een explosie van vreugde.’ Zo herinneren ze zich het einde van de oorlog in 1945. Drie vrijwilligers bij het Historisch Archief Westland; Ton van Lier (84), Piet Vijverberg (82) en Aad van Holstein (79) halen herinneringen op over de eerste dagen van mei 1945. door Martinus Duiventoren “Eigenlijk zijn we niet bevrijd”, zegt Ton, “dat zijn de mensen elders in het land die zwaar onder de oorlog hebben geleden. Voor ons was de oorlog gewoon afgelopen”, vindt Ton. Dat het eind in zicht was hadden ze heel goed in de gaten. Vooral op zondag 29 april 1945, toen er vliegtuigen opvallend laag over het Westland vlogen om voedsel te droppen. Rond half twee die middag hoorde Ton in de Sportlaan te Poeldijk zwaar motorgeronk en buiten zag hij laagvliegende vliegtuigen. “Je zag de piloten zitten”, zegt hij. CHOCOLADE “Wij woonden in de Naaldwijkse Martinus Dorpiusstraat op nummer 10’’, vertelt Aad, “vlak naast een van de ‘hoogste gebouwen’ van Naaldwijk, het rooie huisje. Omdat wij de sleutel hadden, konden we heel in de verte de vliegtuigen ook zien.” Vrijwilliger Piet Vijverberg, uit Wateringen en toen 12 jaar, ging er op zijn fiets op af. Onderweg naar het vliegveld Ypenburg hoorde hij dat bij een Van der Voort in Rijswijk een pakket in de tuin was gevallen. De man moest van de politie alles delen met anderen. Hij gooide van alles van zijn balkon af naar een groeiende groep mensen. “Ze keken allemaal naar boven’’, zegt Piet, “wij naar de grond en al gauw had ik mijn zakken volgestopt met daar gevallen chocolade’’, vertelt hij. Het duurde nog tot maandag 6 mei voordat de Westlanders hun deel van de dropping kregen toegewezen.
Piet Vijverberg (l.) en zijn vriend Jan van der Maarel onder de ‘dankbetuiging’ op de Kerklaan in Wateringen.
Foto: Jan Onings
ORANJE BILJETTEN Het kon nu echt niet lang meer duren of de capitulatie was een feit. “Toen in de loop van vrijdagavond 4 mei bekend werd dat Duitsland op het punt stond te capituleren, ging iedereen de straat op’’, vertelt Aad. “In de Naaldwijkse Jacob van Campenstraat zie ik nog kinderen achter een luid trommelende Jan Duson marcheren. Maar toen verschenen de Duitsers op straat en sommeerden iedereen zich aan de avondklok te houden, die om acht uur was ingegaan.
De volgende morgen vroeg werden overal oranje biljetten aangeplakt, waarop de bevrijding werd aangekondigd. En toen om half zes in de namiddag de Nederlandse driekleur op het gemeentehuis en de kerktoren aan het Wilhelminaplein werd gehesen, wist iedereen dat het gedaan was met de Duitse overheersing. In geen tijd werden de Naaldwijkse straten bevolkt met feestende en hossende menigten. Het regende dat het goot, maar daar lette niemand op. Er werd luid gezongen en gedanst. Maar op-
Stilstaan bij 70 jaar vrijheid Jaarlijks op 4 en 5 mei herdenken we de gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog en vieren we onze vrijheid. Dit jaar doen we dat al voor de 70e keer. Reden om er extra bij stil te staan, vinden we. Wat betekent het om te leven in vrijheid? En kunnen we ons nog wel een voorstelling maken hoe het is om in onderdrukking te leven? Het is immers al zo lang geleden. Gelukkig zijn er nog mensen die de verhalen kunnen doorgeven. Nog wel.
Als uitgeverij vinden we het belangrijk om die verhalen niet verloren te laten gaan. In deze krant hebben we een aantal van de vele oorlogsverhalen verzameld. Daarnaast is er aandacht voor de activiteiten die rond 4 en 5 mei plaatsvinden in onze gemeente. Want de oorlog moeten we blijven herdenken en onze vrijheid blijven vieren. Sandra Vlielander, Hoofdredactie Uitgeverij West Media bv.
nieuw moesten de mensen zich houden aan de avondklok.” UITGELEEFD Op dinsdag 8 mei keerde burgemeester Th. P.J. Elsen van Naaldwijk in zijn gemeente terug. Hij was in 1941 afgezet door de Duitsers, omdat hij weigerde met hen samen te werken. De Duitsers bliezen intussen de aftocht. Ze ontruimden de schoollokalen van de meisjesschool aan de Dijkweg, die ze in een uitgeleefde staat achterlieten.