DWANAŚCIE PIEŚNI EUCHARYSTYCZNYCH (OP.31) - ks. Antoni Chlondowski SDB

Ks. Antoni Hlond-Chlondowski DWANAŚCIE PIEŚNI EUCHARYSTYCZNYCH Op. 31 na 1 i 2 głosy równe (chór ad libitum) z towarzyszeniem organów partytura i głosy

TWELVE EUCHARISTIC HYMNS Op. 31 for 1 and 2 equal voices (choir ad libitum) with organ accompaniment score and parts Wstęp /

Preface

Ks. TADEUSZ PRZYBYLSKI SDB

WYDAWNICTWO KARMELITÓW BOSYCH KRAKÓW 2003

Projekt okładki / C o v e r design by DOMINIKA DZIERŻANOWSKA R e d a k t o r serii / Series edited by WANDA GLADYSZ R e d a k t o r techniczny / Technical lay-out by O. BENEDYKT BELGRAU

ZA ZEZWOLENIEM WŁADZY KOŚCIELNEJ

PROSIMY NIE KOPIOWAĆ Każda nielegalna odbitka to strata dia w y d a w n i c t w a i dla muzyki — mniejsza ilość d r u k o w a n y c h egzemplarzy oznacza m n i e j s z ą ilość n o w y c h d r u k o w a n y c h u t w o r ó w polskiej muzyki religijnej.

PLEASE DO N O T M A K E COPIES! All unlawful duplications are a loss to the publisher and to music itself — a lesser a m o u n t of sales of these releases will m e a n a reduced a m o u n t of future releases of Polish religious music.

© W y d a w n i c t w o Karmelitów Bosych, K r a k ó w 2003. All rights reserved.

WYDAWNICTWO KARMELITÓW BOSYCH 31-222 Kraków, ul. Z. Glogera 5 tel.: (012) 416-85-00; 416-85-01 fax: (012) 416-85-02 www.wkb.krakow.pl e-mail: wydawnictwo@wkb.krakow.pl www.karmel.pl e-mail: wydawnictwo@karmel.pl ISBN 83-7305-086-8

W całokształcie twórczości kompozytorskiej autora niniejszego zbioru, pieśni ku czci Najświętszego Sakramentu stanowią pokaźną grupę. Są to kompozycje własne (około 60), które pisał ks. Antoni Hłond-Chlondowski od wczesnej młodości aż do swych ostatnich lat życia oraz 40 opracowań innych twórców. Pierwszym zbiorem pieśni eucharystycznych wydanym w 1913 roku w Przemyślu było Dwanaście Pieśni Eucharystycznych na 1 i 2 głosy z towarzyszeniem organu op. 31. Zbiór ten zawierał opracowanie hymnu gregoriańskiego Adoro Te devote na głos z organami oraz 11 pieśni autorstwa ks. A. Chlondowskiego na 1 lub 2 głosy z towarzyszeniem organów. Jak pisze Maria Wacholc w swej monumentalnej dwutomowej monografii kompozytora, „pienia te zdumiewają przede wszystkim bogactwem inwencji melodycznej i perfekcją rzemiosła kompozytorskiego. Są one utrzymane w spokojnym, pełnym modlitewnego uniesienia nastroju. (...) Wydane w kolejnych zeszytach pieśni eucharystyczne ks. Chlondowskiego spotkały się z ogromnym zainteresowaniem środowiska muzycznego, a także z entuzjastycznymi opiniami recenzentów" (Ks. Antoni Hlond-Chlondowski Zycie, działalność, twórczość kompozytorska. Warszawa 1996, I-s.179, 183). Po ukazaniu się w 1913 roku pierwszego wydania Pieśni Eucharystycznych pisano: „.Pieśni Eucharystyczne to nie eksperyment ucznia ani płód dyletantyzmu, to dzieło sztuki w pełnym tego słowa znaczeniu. (...) Takie dzieło przynosi naprawdę zaszczyt kompozytorowi" {Muzyka i Śpiew, nr 30, 1913). Po kolejnym wydaniu podkreślano „rozmaitość melodyczną i bogactwo harmonii oraz umiejętność kontrapunktycznego prowadzenia głosów". Feliks Nowowiejski w sw7ojej recenzji pisał zaś o pięknie melodii i bardzo dobrym akompaniamencie.

Po I wojnie światowej Pieśni Eucharystyczne ukazały się w niezmienionym układzie jeszcze dwukrotnie, w roku 1927 i 1936. Po raz czwarty Dwanaście Pieśni Eucharystycznych op. 31 na 1 i 2 głosy równe z organami, z dodatkiem chórów na 4 gł. miesz- ad lib. ukazały się drukiem w Warszawie w roku 1948 w wersji nieco zmienionej. Autor przestawił kolejność utworów oraz wprowadził chór ad libitum w kilku fragmentach ostatnich pieśni cyklu. Niniejsze piąte wydanie jest powtórzeniem poprzedniego. Po przeszło 50 latach pieśni nie utraciły swych artystycznych i liturgicznych walorów, a fakt ich piątego wydania jest również wiele mówiący.

Ks. Antoni Wiktor Hlond (ps. Chlondowski), salezjanin, urodził się 13 czerwca 1884 roku w Kosztowach na Górnym Śląsku. Po ukończeniu szkoły podstawowej podjął w latach 18961899 dalszą naukę w salezjańskim zakładzie wychowawczym dla młodzieży polskiej w Lombriasco (Włochy), którego fundatorem był salezjanin, książę August Czartoryski. Idąc za wzorem starszych braci: Ignacego (1879-1928) i Augusta (1881-1948), późniejszego kardynała i Prymasa Polski wstąpił Antoni w roku 1899 do Zgromadzenia Salezjańskiego. W latach 1900-1903 studiował filozofię w rzymskim Uniwersytecie Gregoriańskim. Studia te zostały uwieńczone doktoratem. Równolegle kształcił się w umiłowanej przez siebie muzyce pobierając prywatnie lekcje harmonii i kontrapunktu u znakomitego muzyka, kompozytora, również salezjanina ks. Rafała Antolisei. W tym okresie ukazały się pierwsze utwory religijne wydane pod pseudonimem Chlondowski. Chciał w ten sposób podkreślić swoje polskie pochodzenie.

Od tego czasu wszystkie swoje utwory sygnował właśnie tym pseudonimem. Na kapłana został wyświęcony w roku 1909 w Lublanie (Słowenia). Jeszcze jako kleryk pełnił funkcję nauczyciela muzyki, prowadząc w salezjańskich zakładach wychowawczych chóry i orkiestry szkolne. Władze Zgromadzenia widząc jego uzdolnienia kompozytorskie umożliwiły mu wyjazd do Regensburga (Ratysbona) celem pogłębienia wiedzy muzycznej. Od 1874 roku istniała tam filia Konserwatorium monachijskiego Kirchen-Musikschule, związana ideowo z ruchem cecyliańskiej odnowy muzyki kościelnej. Po ukończeniu w 1911 roku rocznych studiów

ks. Antoni Hlond powrócił do Polski. Do wybuchu I wojny światowej zajmował kierownicze stanowiska w różnych salezjańskich placówkach kościelnych w kraju i w Jugosławii. Nie przerwał swojej działalności twórczej, która jednak z powodu wykonywania różnych obowiązków była ogromnie utrudniona.

W roku 1916 ks. Antoni Hlond wyjechał do Przemyśla, by tam na życzenie Episkopatu Galicyjskiego zorganizować i prowadzić szkołę organistowską. Słusznie uznano iż koniecznym warunkiem podniesienia poziomu muzyki kościelnej będzie odpowiednie kształcenie kadry organistowskiej. Inauguracja działalności Salezjańskiej Szkoły Organistowskiej w Przemyślu miała miejsce 1 listopada 1916 roku. Znakomicie prosperującą Szkołę prowadził ks.

Antoni Hlond do roku 1924. Przez cały ten okres ulepszał metodykę nauczania. Przez 50 lat istnienia. Salezjańska Szkoła Organistowska wykształciła ponad 500 dyplomowanych, doskonale przygotowanych do zawodu organistów. Po II wojnie światowej okazała się być jedyną tego typu placówką w Polsce. W roku 1963 decyzją komunistycznych władz państwowych skasowano jej działalność.

W czasie okupacji niemieckiej ks. Antoni Hlond jako brat Prymasa Polski był poszukiwany przez gestapo. Ukrywał się pod zmienionym nazwiskiem w podwarszawskim klasztorze ss. Szarytek. Po zakończeniu wojny podjął ks. A. Hlond szeroko zakrojoną działalność twórczą. Drugim doniosłym momentem w jego pracowitym życiu, równocześnie ważnym dla powojennego kościelnego życia muzycznego w Polsce było zainicjowanie i utworzenie w roku 1947, za zgodą władz kościelnych Zrzeszenia Księży Muzyków. Celem Zrzeszenia było zorganizowanie działalności muzycznej w Kościele polskim w ówczesnych warunkach życia politycznego. Skupiało ono w swych szeregach ok. 1200 księży, w tym wielu z fachowym przygotowaniem muzycznym. Związek wydawał m.in. Biuletyn poświęcony problematyce muzyki kościelnej. Niestety 28 października 1949 roku działalność jego została zdławiona przez ówczesne władze państwowe. Boleśnie przeżywając ten fakt ks. A. Hlond nie ustawał w pracy twórczej tak pożytecznej dla polskiej muzyki kościelnej. Tworzył prawie do ostatnich swoich chwil. Zakończył życie 13 maja 1963 roku w salezjańskim nowicjacie w Czerwińsku nad Wisłą i tam też został pochowany.

W jego dorobku twórczym liczącym ok. 4000 kompozycji zdecydowanie na pierwszy plan wysuwają się utwory wokalno-instrumentalne, głównie liturgiczne. Ponad 1000 jego kompozycji zostało wydanych zarówno w ramach opusowanych cykli, jak i w pojedynczych edycjach, często nieopusowanych. Wszystkie jego wydane kompozycje znajdowały wysokie uznanie krytyki muzycznej. Podkreślano zarówno warsztat kompozytorski, jak i poziom artystyczny jego twórczości utrzymanej na ogół w konwencji zmodyfikowanego stylu cecyliańskiego i dużej, celowo wprowadzanej dostępności wykonawczej. W Przeglądzie Muzycznym (nr 4) z 1927 roku tak pisał recenzent na temat twórczości kompozytora: „Styl muzyczny ks. A. Chlondowskiego cechuje prostota, a równocześnie szlachetna inwencja melodyjna, obok dobrego prowadzenia głosów i opracowania harmonicznego, świadcząca o ogólnej wiedzy muzycznej i wyższych aspiracjach twórczych".

K s . DR HAB. T A D E U S Z PRZYBYLSKI

SDB

DWANAŚCIE PIEŚNI EUCHARYSTYCZNYCH

1. J E Z U ,

M I Ł O Ś C I

T W E J

Ks. ANTONI CHLONDOWSKI

Largo (J =60)

l ^ J p *r P

V

j r

J ^•JM

l^Jj

rr

-

> 4

Man.

i

i1 Je Dla

O

jPji

|

krLi> —|S> Ped.

zu, bied Je

mi nych zu,

w •

fW

ści Twej, rzeń Twych, nie nasz,

r

—==HII

i

J>

i*

r

J

r F

ii

—

r

: kry o nę

j

1

i

J

-^m

i

u co co

i t—-r

J.

ir

71\f

J ,'

ło stwo Pa

•J. —v

J. ^ J i OJ I, $ ¿pj i r y T ' — f 1t

J•

r

, -

ty - strzem - dzę

j

—

r

w Ho grze na

-

7

f

stii tej, chów swych szą znasz,

ih j -

N

i

q

f

^ 1^ — [ r

J

J r

1

SPIS PIEŚNI 1. Jezu, miłości Twej

11

2. O Boże mój

13

3. O Hostio święta

16

4. Adoro te devote

18

5. W Tobie, z Tobą i dla Ciebie

20

6. Jezusa ukrytego

22

7. Przed B o ż y m tronem

24

8. Jezu, Jezu do mnie przyjdź

27

9. Pan zstąpił z nieba

29

10. Panie, j a m nie godzien tego

31

1 1 . 0 Jezu słodki

33

12. Ach! do Ciebie, Jezu drogi

34

MUSICA Editio

POLONORUM

SACRA

Sanctae

Hedvigi

a series of Polish religious publications in c o m m e m o r a t i o n of the canonization of Q u e e n St. H e d w i g on the occasion of the six h u n d r e d t h anniversary of her death

Reginae

dedicata

Seria w y d a w n i c t w polskiej muzyki religijnej dla uczczenia kanonizacji św. Jadwigi K r ó l o w e j w sześćsetncj rocznicę Jej śmierci

TOMASZ FLASZA CATHOLIC C H U R C H OLD POLISH H Y M N A L FIRST P A R T for voice and organ or mixed choir ( w i t h one stanza)

Advent H y m n s Christmas Carols Lenten H y m n s Easter and Ascension H y m n s for two voices

(with full text)

Advent H y m n s Christmas Carols Lenten H y m n s Easter and Ascension H y m n s S E C O N D PART for voice and organ or mixed choir ( w i t h one stanza)

Hymns to Blessed Virgin Mary for two voices

( w i t h full t e x t )

Hymns to Blessed Virgin Mary

ŚPIEWNIK KOŚCIELNY KATOLICKI C Z Ę Ś Ć PIERWSZA na głos z organami lub na chór mieszany (z jedną zwrotką t e k s t u )

Pieśni adwentowe Kolędy Pieśni na Wielki Post Pieśni Wielkanocne i o Wniebowstąpieniu Pańskim na dwa głosy

(z p e ł n y m t e k s t e m )

Pieśni adwentowe Kolędy Pieśni na Wielki Post Pieśni Wielkanocne i o Wniebowstąpieniu Pańskim CZĘŚĆ DRUGA na głos z organami lub na chór mieszany (z jedną zwrotką t e k s t u )

Pieśni do Najświętszej Maryi Panny na dwa głosy

(z p e ł n y m t e k s t e m )

Pieśni do Najświętszej Maryi Panny

Ks. ANTONI HLOND-CHLONDOWSKI TWELVE EUCHARISTIC H Y M N S Op. 31 for I and 2 equal voices (choir ad libitum) with organ accompaniment

DWANAŚCIE PIEŚNI EUCHARYSTYCZNYCH op. 31 na l i 2 głosy równe (chór ad z towarzyszeniem organów

WOJCIECH KILAR A Q N U S DEI for unaccompanied mixed choir

na chor mieszany a cappella

libitum)

Ks. KAROL LEWANDOWSKI L I T U R Q I C A L YEAR I N

HYMNS

Organ accompaniments to hymns from Catholic Church Polish Hymnal by rev. Jan Siedlecki

ROK KOŚCIELNY W

PIEŚNIACH

towarzyszenie organowe do pieśni Śpiewnika Kościelnego ks. Jana Siedleckiego

STANISŁAW MONIUSZKO ILLUMINA OCULOS MEOS DUETTINO for soprano, alto and organ

(Qraduale)

na sopran, alt i organy

OFFERTORY in D m a j o r

OFFERTORIUM D-dur

for unaccompanied mixed choir

na chór mieszany a cappella

FELIKS RACZKOWSKI LATIN M A S S in H o n o u r of St. M i c h a e l A r c h a n g e l for two equal voices (or two choires) and organ

MSZA ŁACIŃSKA ku czci ś w . M i c h a ł a A r c h a n i o ł a na dwa głosy równe (lub dwa zespoły chóralne) i organy

MIECZYSŁAW SURZYŃSKI R O K W PIEŚNI KOŚCIELNEJ T H E YEAR I N S A C R E D H Y M N S Preludia o r g a n o w e op. 4 2 O r g a n Preludes O p . 42 based on the melodies of Polish Advent Hymns I na melodiach polskich pieśni adwentowych osnute based on the melodies of Christmas Carols II na melodiach pieśni kolędowych osnute based on the melodies of Lenten Hymns III na melodiach pieśni wielkopostnych osnute based on the liturgical melodies of Easter, IV na melodiach pieśni kościelnych osnute - Wielkanoc, Pentecost, the H o l y Trinity and Corpus Christi Zielone Świątki, uroczystość Trójcy Sw. i Bożego Ciała based on the melodies of Polish Marian Hymns V na melodiach polskich pieśni o Matce Boskiej osnute

MIECZYSŁAW SURZYŃSKI STEFAN SURZYŃSKI 1. PASTORAŁKI C h r i s t m a s Carols Preludes for O r g a n O p . 6 3

2. PASTORAŁKI C h r i s t m a s Carols Preludes for O r g a n O p . 67

PASTORAŁKI I Preludia o r g a n o w e op. 6 3 P A S T O R A Ł K I II Preludia o r g a n o w e op. 6 7

WYDAWNICTWO KARMELITÓW BOSYCH ,-.,:^---====--==========

www.wkb.krakow.pl