ŚPIEWNIK KOŚCIELNY KATOLICKI - PIEŚNI DO PJ

CZYLI

NAJWIĘKSZY PODRĘCZNIK DLA ORGANISTÓW W KOŚCIOŁACH KATOLICKICH ZEBRANY STARANIEM TOfARZYSTtfA WZAJEMNEJ POMOCY ORfiftNISTÓW DYECEZYl KRAKOWSKIEJ

UŁOŻONY NA 1SLOS Z ORGANEM LUB NA 4 GLOSY MIESZANE

CZĘŚĆ DRUGA ZAWIERAJĄCA: PIEŚNI DO DUCHA Śtf, DO TRÓJCY M „ NA BOŻE CIAŁO, HYMNISACRI. SUPLIKACYE, PIEŚNI DO PANA JEZUSA, DO SERCA PANA JEZUSA, DO MATKI BOSKIEJ. GODZINKI, LITANIE, RÓŻANIEC I KORONKI. Wybór, opracowanie i wstęp: TOMASZ FLASZA Nota historyczna: ks. TADEUSZ PRZYBYLSKI SDB

WYDAWNICTWO KARMELITÓW BOSYCH KRAKÓW 2004

R e d a k t o r serii WANDA

GŁADYSZ

Redaktor techniczny O. BENEDYKT B E L G R A U

OCD

Pozwalamy drukować.

Z Książęco-Biskupiego

Konsystorza.

W Krakowie, dnia 2 0 września 1927 L. S. A d a m S t e f a n S a p i e h a X . A . O b r u b a ń s k i , kanclerz L. 7023/27

© Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 2004. All rights reserved.

PROSIMY NIE KOPIOWAĆ Każda nielegalna odbitka to strata dla wydawnictwa i dla muzyki — mniejsza ilość drukowanych egzemplarzy oznacza mniejszą ilość nowych drukowanych utworów polskiej muzyki religijnej.

PLEASE DO NOT iMAKE COPIES!

All unlawful duplications are a loss to the publisher and to music itself — a lesser amount of sales of these releases will mean a reduced amount of future releases of Polish religious music.

W Y D A W N I C T W O KARMELITÓW BOSYCH 31-222 Kraków, ul. Z. Glogera 5 tel.: (012) 416-85-00, 416-85-01 fax: (012) 416-85-02 e-mail: wydawnictwo@wbk.krakow.pl http://www.wkb.krakow.pl

ISBN 83-7305-122-8

Ocl>j>}clav0nicK)a Oddając W Imię Boże do użytku PR Organistów drugą część Wielkiego „Śpiewnika kościelnego katolickiego" nadmienia się, że z poWoclu bardzo obfitego materiału pieśni, okazała się potrzeba wydania jeszcze trzeciej części tegoż śpiewnika; tak, że całość będzie liczba około, a może i przeszło 1000 pieśni, noWo, przestępnie i pięknie haniionizoWartych.

Imponujące to dzieło, to skarbnica naszych polskich pieśni kościelnych, tak obecnej doby, jak i od WiekóW riam przekazanych, \ 0 polskiej literaturze kościelnej, niewiele mamy pieśni kościelnych, o prawdziwie pięknej i poważnej melodyi. Ostatniemi czasy zakradło się Wiele pieśni, szczególnie po klasztorach, gdzie popoclkładano bardzo piękne słoWa pod różne śWiatoWe aryjki, klotach bez zupełnego przerobienia nie można było umieścić. Być może, że znajdzie się tu jaka pieśń, której meloclya przypomina nam motyw z jakiej świeckiej piosenki, skoro jednak znalazła u nas już niejako praWo obywatelstwa i została drukowana W innych śpiewnikach, trudno Więc było i nam jej nie umieścić. \\)iele też pieśni jest zupełnie nowych, których melodye odnaleziono W starych manuskryptach, tudzież W mało znanych, a wyczerpanych już śpiewnikach.

Niektóre pieśni dziwaczne, bez należytego zakończenia na tonice, przytem W rytm niewłaściwie ujęte, poprawiono t-ytmicznie, melodyę nieznacznie zaokrąglono lub uproszczono.

Nie wymieniamy tu pierwszych autorów niniejszych pieśni, bo zebranie dokładnych dat Wiele pracy by kosztowało, zaznaczamy tylko czyjej harmonizacyi jest każda pieśń.

tej drugiej części harmonizowali pieśni: Kazimierz BemoWski (K.B.), talenty Dec (\0.D.), Stanisław Niepielski

(S.N.), \\)incenty Richling (Ntf.R.) i Tomasz Flasza.

Zaznaczamy jeszcze raz, że wydanie niniejszego dzieła ma na celu, nie zysk materyalny, ale zachowanie i przekazanie przyszłym pokoleniom naszego dorobku, a tem samem podniesienie choć W części muzyki kościelnej i śpieWu, tudzież powiększenie chwały Bożej, chwały Serca Jezusa i Maryi, której W tej części śpiewnika najwięcej pieśni poświęcamy.

NOTA HISTORYCZNA Opracowania harmoniczne do jednogłosowych ludowych śpiewów religijnych na organy mają swoją odległą tradycję. Znajdujemy je bowiem już pod koniec XVIII wieku w rękopiśmiennych kancjonałach sióstr Benedyktynek w Staniątkach czy sióstr Klarysek w Krakowie.

W kancjonałach tych wzorem ówczesnej praktyki europejskiej (Niemcy) zapisana jest tylko partia basu cyfrowanego.

Pierwsze drukowane zbiory pieśni kościelnych wraz z pełnym harmonicznie akompaniamentem organowym pojawiły się w Polsce z początkiem XIX wieku. Pierwszy taki zbiór zatytułowany Pienia nabożne wydał w Warszawie w 1825 roku Karol Kurpiński. Do końca wieku XIX pojawiło się ponad 20 tego rodzaju opracowań, o różnym poziomie technicznym i artystycznym. Trzeba też wiedzieć, że proces właściwego krystalizowania się akompaniamentu do pieśni religijnej, zgodnego z wymogami muzyki kościelnej przebiegał prawie przez cały wiek XIX. Droga ta biegła od układu czysto fortepianowego, poprzez organowo-fortepianowy oraz organowo-chóralny, aż do trzeciego, ostatniego stadium zdecydowanie organowego. Ostateczna krystalizacja artystycznej jakości pieśni religijnej z towarzyszeniem organowym oraz pełnej zgodności zarówno ze stylem jak i wytycznymi dla muzyki liturgicznej Kościoła dokonała się z początkiem XX wieku. Trzeba zarazem sobie uświadomić iż powstające w XIX wieku i w początkach XX wieku towarzyszenia organowe do pieśni religijnych stawały się często dla szerokiego grona muzyków kościelnych o niejednokrotnie nikłym przygotowaniu muzycznym wręcz szkołą organistowską, uczącą umiejętności czytania nut i prostej, poprawnej harmonii. Wpływało to korzystnie na podniesienie kultury muzycznej nie tylko kościelnej, ale i ogólnonarodowej.

Porządkowaniem sprawT dotyczących towarzyszenia organowego do pieśni kościelnej zajęto się przede wszystkim w czterech regionach Polski: warszawskim, śląskim, poznańsko-pomorskim i krakowskim. Na terenie południowej Polski zbiory pieśni religijnych były niewielkich rozmiarów i nie uwzględniały ogółu pieśni roku kościelnego. Autorami najczęściej byli amatorzy gorzej niż w innych regionach kraju przygotowani do pełnienia funkcji muzyka kościelnego. Jedynym tu wyjątkiem

jest odznaczające się poprawnością harmoniczną opracowanie: Śpiewy chóralne... używane w harmonii na organy dla kościołów parafialnych (Kraków 1847) znakomitego, wieloletniego organisty Katedry wawelskiej Wincentego Gorączkiewicza (1789-1858). W zbiorach tego regionu dominuje typ niekościelnej melodyki, prostej, a bywało, że także i niepoprawnej harmonii. Wszystko to odzwierciedla bez wątpienia niski poziom praktyki organistowskiej.

Zadania zmiany tego stanu rzeczy podjął się jeszcze przed 1 wTojną światową krakowski muzyk, nauczyciel śpiewu szkół średnich, organista i prężny działacz na niwie muzyki kościelnej Tomasz Flasza, wydając w latach 19034909 trzyczęściowy Śpiewnik kościelny katolicki czyli największy podręcznik dla organistów w kościołach katolickich ułożony na 1 głos z organem lub na 4 głosy mieszane. Nieco wcześniej, bo w roku 1891 ukazał się wr Tarnowie Śpiewnik kościelny dla organistów Stefana Surzyńskiego, w którym partia organowa spełniała również rolę partytury dla chóru mieszanego.

Tomasz Flasza urodził się w Krakowie w 1865 roku. Naukę muzyki rozpoczął pod kierunkiem swojego ojca, który był organistą przy kościele oo. Pijarów w Krakowie. Starannie przygotowany przez ojca do zawodu organistowskiego objął w 15 roku życia funkcję organisty przy kościele szpitalnym św. Łazarza. Następnie podjął dalszą naukę w Szkole muzycznej istniejącej przy Towarzystwie Muzycznym w Krakowie przekształconej w roku 1888 w Konserwatorium. Kształcił się w grze organowej i w zakresie teorii muzyki pod kierunkiem Wincentego Richlinga, następnie u Władysława Żeleńskiego. Po ukończeniu studiów7 w roku 1901 rozpoczął intensywną działalność muzyczno-organizacyjną w środowisku organistowskim jako dyrygent szeregu zespołów kościelnych. Równocześnie podjął działalność twórczą, pisząc i opracowując na chóry pieśni religijne. Pisywał też przed I wojną światową jak i w okresie międzywojennym artykuły do różnych czasopism (Muzyka i Śpiew, Przewodnik Cecyliański, Dwutygodnik Organistowski) dotyczące muzyki kościelnej i problematyki organistowskiej. Od roku 1885 brał aktywny udział we wszystkich zjazdach Galicyjskiego Komitetu dla Spraw Polepszenia Bytu Organistów. Przez 25 lat uczył młodzież śpiewu w krakowskich szkołach średnich. Na pierwszym po 1 wojnie światowej zjeździe ogólnopolskim

organistów w Warszawie był jego przewodniczącym. W 1927 roku na zaproszenie prymasa Polski kardynała Augusta Hlonda brał udział w Poznaniu wraz z innymi (ks. Wacławem Gieburowskim, Feliksem Nowowiejskim) w obradach nad ujednoliceniem melodii pieśni kościelnych. Obdarzony pięknym głosem był przed I wojną światową członkiem zespołu „Rorantystów", męskiego kwartetu wokalnego, który zastąpił skasowaną przez rząd austriacki w roku 1872, a istniejącą przez 350 lat w Katedrze wawelskiej „Kapelę Rorantystów". Jego pomnikowym dokonaniem jest wydanie trzyczęściowego Wielkiego Śpiewnika Kościelnego w postaci towarzyszenia organowego do pieśni religijnej wraz z tekstem.

Pierwsze wydanie powstało w latach 19034909, Zbiór ten zawierał 784 pieśni kościelne, które w znacznej mierze przez tę publikację ocalił od zagłady. Ostatnie III wydanie śpiewnika miało miejsce w7 1927 roku co świadczyło o jego stałej aktualności, zapotrzebowaniu i popularności jaką cieszył się wśród muzyków kościelnych i wiernych. Ostatnim miejscem jego działalności organistowskiej był kościół ss. Wizytek w Krakowie. Tomasz Flasza zmarł w7 roku 1940. Śpiewnik kościelny katolicki czyli największy podręcznik dla organistów w kościołach katolickich został zebrany staraniem istniejącego w tym czasie „Towarzystwa wzajemnej pomocy organistów diecezji krakowskiej".

Część pierwsza zawiera pieśni adwentowe, kolędy, pieśni postne, Wielkanocne i o Wniebowstąpieniu Pańskim. Całość licząca 320 pieśni jest obecnie wydana w 4 zeszytach. W drugiej części znajdują się pieśni do Ducha Św., Trójcy Przenajświętszej, do Pana Jezusa, na uroczystość Bożego Ciała, Hymni Sacri, do Najświętszego Serca Pana Jezusa, do Najświętszej Maryi Panny, Godzinki, Litanie i Koronki. Trzecia część obejmuje pieśni przygodne, pieśni mszalne, żałobne, o Świętych Pańskich, nieszpory i hymny. Śpiewnik ten przeznaczony na głos i organy lub 4 głosy mieszane zawiera tylko jedną zwrotkę tekstu. Pozostałe umieścił Tomasz Flasza w7 wydanym nieco później opracowaniu na 2 głosy. Ostatnie III wydanie tej wersji śpiewnika pochodzi z 1930 roku. Zdecydowana większość pieśni zawarta w śpiewniku została opracowana przez Tomasza

Flaszę. Opracowanie to charakteryzuje niezwykła prostota i wybitnie wokalny typ harmonizacji, uwypuklające i ukazujące całe bogactwo i piękno pieśni religijnej.

Tylko nieliczne zostały opracowane przez pięciu muzyków kościelnych zrzeszonych we wspomnianym Towarzystwie. Byli to: Walenty Dec (1852-1938) studiował w Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego w Krakowie u Wincentego Richlinga i Władysława Żeleńskiego. Początkowo był organistą w kościele św. Anny, a od roku 1890 w Katedrze na Wawelu. W latach 1895-1928 uczył gry organowej w Konserwatorium. Ponadto był nauczycielem śpiewu w gimnazjach krakowskich.

Stanisław Niepielski (1865-1927) kształcił się w grze organowej w latach 1886-1892 u Wincentego Richlinga, a następnie u Władysława Żeleńskiego w Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego w Krakowie.

W latach 1906-1927 był dyrygentem chóralnym i organistą przy kościele Mariackim. Uczył też śpiewu w krakowskich gimnazjach ogólnokształcących.

Stanisław Ochmański (1856-1906) w grze organowej uczeń Wincentego Richlinga. Organista i dyrektor chóru przy kościele Mariackim i św. Barbary.

Wincenty Richling (1841-1896) Czech z pochodzenia. W grze organowej i teorii muzyki był uczniem Józefa Krejćiego w Pradze. Od 1869 roku był organistą przy katedrze na Wawelu. W latach 1888-1895 uczył teorii muzyki i gry organowej w Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego w Krakowie. Był kompozytorem szeregu utworów religijnych.

Michał SWierzyński (1868-1957) kompozytor, uczeń Władysława Żeleńskiego. Od 1909-1930 uczył w Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego w Krakowie, a następnie w Poznaniu, Łodzi, Warszawie. Zmarł w Warszawie.

K s . DR HAB. TADEUSZ PRZYBYLSKI

SDB

7

PIEŚNI DO PANA JEZUSA

1. Cudowne Twe wszystkie sprawy (O Przemienieniu Pańskim) 1 ul J J |rd J J J \>i J Ji ^ rJ u l p f H r ^-r r r r t—r-F- T T—f 1

J

i *

r

Cu -

»):. m #

wszy - stkie spra—

— f —

r

J

H p = M

Twe

do-wne

r

: H ,1 -e

—o

J

r

1

-

-• P4*

dziw - ne

Twe -

—

J

J

i J

'

IJ

1

prze - mie

-

-O r

h r

T

3

1

1

—

J

zu, nasz

M

1

^— V

-

»

r i nie - nie,

t

9

i

J. lf

o

r

lecz

Je

-wy, -rr-

1

O 1

•

Pa - nie

i li r

8' jest

—

—

—

~

r

r

ła - ska

nad

ludz-kie

r* • 1

<J gj———-— J —o ^f-f-f—1

—

r

wy, 4.

—

r i

J J J r T

*

1

^

—i

i

T

T—

ro - zu - mie-

-nie.

J

-w-

'i

* 'l»

PIEŚNI DO PANA JEZUSA 11. Nie opuszczaj nas

1. Cudowne Twe wszystkie sprawy

14

7

12. O Chryste Panie

2. Jezu, nasz Odkupicielu

8

13. O Jezu, Jezu

16

3. Jezu, Ty każesz weselić się

8

14. O Jezu Nazareński

17

4. Jezu związany

9

15. O Krwi najdroższa

18

16. O Zbawicielu

18

17. Panie, któremu za zbawienie świata

19

10

18. Racz być Chryste przebłaganym

20

7. Nazareński śliczny kwiecie

11

19. Skoro tylko wstaję z rana

20

8. Nazareński śliczny kwiecie (mel. 2)

12

20. Spuść z ran Twych krople, Jezu Chryste Panie ... 21

9. Niech Jezus Chrystus będzie pochwalony

13

21. Śliczny Jezu, miły Panie

21

13

22. Tobie najsłodszy Jezu

22

(O Przemienieniu Pańskim)

5. Najsłodszy Jezu, dla Imienia Twego

10

6. Najsłodszy Jezu (Do Przemienienia Pańskiego)

10. Nie masz na świecie nic szczęśliwszego

..15

44

r\

r

m r O

Bo - skie

=

T

Ser -

f

t

ce,

skar- bie

r

je

r

r

dy

ny,

rw

r

Nie chciej od - rzu ±

f

i f drr*r

r =

cac

mo - dli - twy

2 f

serc na- szych

jęk.

tej,

bo Twej li

i

t

u - cle - czko

j J J f

na

-

r

f

r

sza,

zli - tuj

się,

j .

hL

r

to

T SCI

bła - ga - my

rm

w niej. j —

J

i zli

f i

r

r

f = r

Ser - ce

nych j.

r

r

J -

rP

f r

f

r

4

r ^ f Je - zu - sa.

grzesz

i

i

=i

p

wy - słu- chaj

T

tuj,

nad

lu - dem

r ~ Twym.

r L

PIEŚNI DO NAJŚWIĘTSZEGO SERCA PANA JEZUSA 23. Bądź pozdrowione Serce mego Pana

24

37. Serce Jezusa, miłości tronie

34

24. Błogi czas nam teraz świeci

25

38. Serce najsłodsze, Tobie niebo całe

34

25. Błogi czas nam teraz świeci (mel. 2)

25

39. Serce najsłodsze, Tobie niebo całe (mel. 2)

36

26. Boży Synie, światła zdroju

26

40. Serce Twe Jezu, miłością goreje

36

27. Jezu, gdy patrzę na to Serce Twoje

27

41. Serce włócznią otworzone

37

28. Każda żyjąca dusza

28

42. Skądże Jezu miły

38

29. Każda żyjąca dusza (mel. 2)

28

43. Twemu Sercu cześć składamy

39

30. Kochajmy Pana

29

44. Twemu Sercu cześć składamy (mel. 2)

39

31. O nie wysłowione szczęście zajaśniało

30

45. Witaj krynico

40

32. O Serce Jezusa

30

46. Witaj krynico (mel. 2)

41

33. Pobłogosław, Jezu drogi

31

47. Witaj nam, witaj

41

34. Pobłogosław, Jezu drogi (mel. 2)

32

48. Wskażę im w życiu

42

35. Pożar miłości tak pali Cię

32

49. Wszechmocny świata Stworzyciel

43

36. Pójdźmy, Sercu się kłaniajmy

33

50. Z tej biednej ziemi

43

MUSICA Editio

SACRA

Sanctae

Hedvigi

a series of Polish religious publications in commemoration of the canonization of Queen St. Hedwig on the occasion of the six hundredth anniversary of her death

P O L O N O R U M

Reginae

dedicata

Seria wydawnictw polskiej muzyki religijnej dla uczczenia kanonizacji św. Jadwigi Królowej w sześćsetną rocznicę Jej śmierci

TOMASZ FLASZA CATHOLIC CHURCH OLD POLISH HYMNAL

ŚPIEWNIK KOŚCIELNY KATOLICKI

FIRST PART

for voice and organ or mixed choir (with one stanza) for two voices (with full text) Advent Hymns Christmas Carols Lenten Hymns Easter and Ascension Hymns

CZĘŚĆ PIERWSZA na głos z organami lub na chór mieszany (z jedną zwrotką tekstu) na dwa głosy (z pełnym tekstem) Pieśni adwentowe Kolędy Pieśni na Wielki Post Pieśni Wielkanocne i o Wniebowstąpieniu Pańskim

S E C O N D PART for voice and organ or mixed choir (with one stanza for two voices (with full text))

CZĘŚĆ DRUGA na głos z organami lub na chór mieszany (z jedną zwrotką tekstu) na dwa głosy (z pełnym tekstem)

Hymns to Blessed Virgin Mary Hymns to Lord Jesus Hymns to the Holiest Heart of Lord Jesus

Pieśni do Najświętszej Maryi Panny Pieśni do Pana Jezusa Pieśni do Najświętszego Serca Pana Jezusa

Ks. ANTONI HLOND-CHLONDOWSKI TWELVE EUCHARISTIC HYMNS Op. 31 for 1 and 2 equal voices (choir ad libitum) with organ accompaniment

DWANAŚCIE PIEŚNI EUCHARYSTYCZNYCH op. 31 na 1 i 2 głosy równe (chór ad libitum) z towarzyszeniem organów

WOJCIECH KILAR AQNUS DEI for unaccompanied mixed choir

na chór mieszany a cappella

Ks. KAROL LEWANDOWSKI LITURQICAL YEAR IN HYMNS ROK KOŚCIELNY W PIEŚNIACH Organ accompaniments to hymns from Catholic Church Polish Hymnal by rev. Jan Siedlecki

towarzyszenie organowe do pieśni Śpiewnika Kościelnego ks. Jana Siedleckiego

STANISŁAW MONIUSZKO ILLUMINA OCULOS MEOS (Qraduale) DUETTINO for soprano, alto and organ na sopran, alt i organy OFFERTORY in D major for unaccompanied mixed choir

OFFERTORIUM D-dur na chór mieszany a cappella

FELIKS RACZKOWSKI LATIN MASS in Honour of St. Michael Archangel for two equal voices (or two choires) and organ

MSZA ŁACIŃSKA ku czci św. Michała Archanioła na dwa głosy równe (lub dwa zespoły chóralne) i organy

MIECZYSŁAW SURZYŃSKI THE YEAR IN SACRED HYMNS Organ Preludes Op. 42

ROK W PIEŚNI KOŚCIELNEJ Preludia organowe op. 42

based on the melodies of Polish Advent Hymns I na melodiach polskich pieśni adwentowych osnute based on the melodies of Christmas Carols II na melodiach pieśni kolędowych osnute based on the melodies of Lenten Hymns III na melodiach pieśni wielkopostnych osnute based on the liturgical melodies of Easter, IV na melodiach pieśni kościelnych osnute - Wielkanoc, Pentecost, the Holy Trinity and Corpus Christi Zielone Świątki, uroczystość Trójcy Św. i Bożego Ciała based on the melodies of Polish Marian Hymns V na melodiach polskich pieśni o Matce Boskiej osnute

MIECZYSŁAW SURZYŃSKI, STEFAN SURZYŃSKI 1. PASTORAŁKI Christmas Carols Preludes for Organ Op. 63 2. PASTORAŁKI Christmas Carols Preludes for Organ Op. 67

PASTORAŁKI I Preludia organowe op. 63 PASTORAŁKI II Preludia organowe op. 67

JÓZEF ŚWIDER STROFY O MIŁOŚCI do wybranych aforyzmów Jana Pawła II na chór żeński a cappella ZDUMIENIE do słów Jana Pawła II (z Tryptyku Rzymskiego) na chór żeński a cappella

VERSES OF LOVE to selected aphorisms by John Paul II for unaccompanied female choir AMAZEMENT to words by John Paul II (from the Roman Triptych) for unaccompanied female choir

r~

WYDAWNICTWO KARMELITÓW BOSYCH ^

www.wkb.krakow.pl