ZORGVERNIEUWING GEHANDICAPTENZORG LEIDT NIET TOT ZORGVERBETERING, TENZIJ … Tegen 2020 wil minister van Welzijn, Jo Vandeurzen, de sector van de “gehandicaptenzorg” grondig hertekenen. De LBC-NVK noemt het een echte herstructurering. Op 2 april 2010 keurde de Vlaamse regering de principes van de conceptnota “Perspectief 2020- een nieuw ondersteuningsbeleid voor personen met een handicap” goed. De baseline ervan is: “Zoveel mogelijk gewoon in de samenleving en zo weinig mogelijk uitzonderlijk en afzonderlijk.” In dit pamflet zou een uitgebreide studie van de nota ons te ver leiden en dus beperken wij ons hier tot de belangrijkste elementen:
• Het beleidsdomein van minister van Welzijn, Jo Vandeurzen en bij uitbreiding de hele maatschappij moet gericht zijn op inclusie. Mensen met een beperking worden niet als een aparte categorie behandeld; • Een nieuw en persoonsgebonden financieringssysteem moet toelaten dat de ondersteuning vanuit de netwerken vraaggestuurd wordt betaald. Nu worden voorzieningen gesubsidieerd op basis van het aanbod dat zij realiseren. De andere vorm van financiering is de grootste reorganisatie van de sector. • Een gedereguleerd kader moet de zorgaanbieders de mogelijkheid geven om flexibeler en meer zorg op maat te geven. • Tegen 2020 mogen mensen met een zware zorgnood niet meer op wachtlijsten belanden.
Maatschappelijk draagvlak De gebruikers, de voorzieningen, de werkgevers, de werknemers en de vakbonden worden in verschillende overlegfora betrokken bij de ingrijpende veranderingen. Minister Vandeurzen beseft dat hij niet alleen de sector moet mee hebben, maar dat een breed maatschappelijk draagvlak nodig is. Hoe kan een maatschappij inclusie realiseren als belangrijke domeinen zoals onderwijs, de arbeidsmarkt, gezinszorg, kinderopvang … niet kunnen volgen? Die sectoren moeten in elk geval ook voldoende middelen krijgen om daadwerkelijk hun diensten open te stellen en uit te breiden. Er zal ook meer beroep gedaan worden op de maatschappij omdat het perspectiefplan 2020 ook wil inzetten op mantelzorg en sociale netwerken. Wanneer de persoon met een handicap en zijn omgeving dit wensen en hiertoe in staat zijn, waarom niet? Maar wanneer men beroep doet op mantelzorg vanuit een besparingslogica en de verantwoordelijkheden naar het individu en zijn netwerk wil doorschuiven, haken wij af. De LBC-NVK blijft zijn verantwoordelijkheid in dat maatschappelijk debat nemen. We voegen er steeds aan toe dat de geplande vernieuwing niet “budgetneutraal” kan gebeuren. Zorg op maat aanbieden, flexibel werken, inclusie in alle domeinen realiseren, een groot deel van de wachtlijsten wegwerken… vraagt een belangrijke investering. Het gaat niet op om “meer te doen met dezelfde middelen”. Vroeg of laat betaalt iemand daar de prijs van:
• • • •
De De De De
werknemers die nu al gebukt gaan onder een steeds stijgende werkdruk? gebruikers die met hun persoonsgebonden financiering niet zullen rondkomen? gebruikers die niet als “dringende of zwaar zorgbehoevenden worden beschouwd? kwaliteit van de zorg?
Niet alleen “dé samenleving” moet bereid zijn om te investeren in de sector. De overheid moet de juiste politieke keuzes maken om de sector effectief te versterken en te verbeteren. De LBC-NVK is absolute voorstander van vernieuwing. De sector (voorzieningen, personeel en gebruiker) heeft recht op een hervorming die leidt tot een betere en kwaliteitsvolle zorg. En (kwaliteits)zorg kan uiteraard niet los gezien worden van de werkomstandigheden van het personeel.
Zorg op maat met voldoende personeel Om zorg op maat te kunnen bieden werd het zorgzwaarteinstrument (ZZI), een wetenschappelijk instrument, uitgewerkt om de nood aan zorg te kunnen meten. Dit instrument kent aan de persoon met een handicap een aantal punten toe waarmee de zorg kan georganiseerd worden. Het is een goede zaak dat de zorgnood wordt gemeten maar even essentieel is de vraag wie die zorg moet verlenen. De werknemers in de sector worden vandaag meer dan ooit geconfronteerd met een stijgende werkdruk. De ondersteuning moet steeds intensiever en flexibeler terwijl de zorg steeds complexer (meervoudige handicap) wordt. De vergrijzing van de doelgroep verhoogt de vraag naar intensieve en bijkomende verzorging. 2 jaar geleden heeft de sector tegen de personeelsstop van de jaren 1980 gestaakt. Dankzij onze acties kwamen er 500 jobs bij. Maar wat soms vergeten wordt, is dat bovenop de stijgende werkdruk, die historische personeelsstop een handicap van 2.200 te weinig jobs heeft veroorzaakt. Over een structurele onderbezetting gesproken. De zorgvernieuwing kan daarom niet op een ernstige manier gebeuren zonder oog te hebben voor voldoende personeel.