x x x x x x x cre di t x x x x x x x
Passie in Botopasi
Ze boekte een reis naar Suriname en raakte op slag verliefd. Op het land, maar ook op een lokale botenbouwer. Toen hij haar meenam naar zijn geboortedorp Botopasi, liep iedereen uit om de bakra (de witte Nederlander) te ontmoeten. Dit is het liefdesverhaal van Corry Vonk.
‘Wonderschoon is het uitzicht op de rivier vanaf de veranda van het hotel.’ 1
x | 12
x | 12
2
Corry op de wilde Gran dam wachtend om over te stappen op een andere korjaal.
‘Bij ons verblijf je echt tussen de mensen. Zo maak je makkelijker kennis met de plaatselijke bevolking en hun Afrikaanse roots en rituelen.’
Kokkin Omeida (25) met net gevangen vis.
Wakku is een visgerecht van de Marrons.
‘Als je een Surinamer vraagt hoe het gaat, antwoord hij: ‘Rustig rustig.’ Een Nederlander zegt het tegenovergestelde’ Ze was uitgenodigd om een Eco Resort te beheren als vrijwilliger. Dat was de reden
waarom Corry Vonk (1960) tien jaar geleden naar Suriname vloog. Al gauw leerde ze de lokale botenbouwer Haidy kennen, die met zijn korjaal, een boot gemaakt van een boomstam, moeiteloos toeristen en levensmiddelen de onbegaanbare rivier over loodste. Drie maanden later sloeg de vonk over. En wat doe je dan? Haar verstand zei: 3
x | 12
‘Als je niet in de binnenlanden van Suriname bent geweest, dan heb je het land eigenlijk niet gezien. Een van de mooiste tochten die je kunt maken is vliegen met een piepklein vliegtuigje van Paramaribo naar het dorpje Kajana. Van daaruit kun je in een korjaal over de Gran Rio via de Gran Dam en de Tapawatra naar Botopasi varen. Daar kun je de Marroncultuur leren kennen, o.a. door naar het Marronmuseum te gaan, op loopafstand van Botopasi.’
‘Als eerste hebben we een kettingzaag aangeschaft om het gekapte hout op maat te zagen zodat we daarmee het hotel konden bouwen. Uit de Surinamerivier hebben we scherp zand gehaald en cement uit Paramaribo. Daarmee hebben we met behulp van een mal elke steen met de hand gemaakt. Voor de dakbedekking hebben we de bladeren gebruikt van de pinapalm uit de jungle. Het voordeel hiervan is dat het binnen lekker koel blijft.’
niet aan beginnen. Maar haar gevoel vertelde een ander verhaal. ‘Op een gegeven moment nam Haidy me mee naar zijn geboortedorp Botopasi. Het hele dorp liep uit om de bakra (de witte Nederlander) te ontmoeten.’ Het bezoek maakte indruk. De dorpelingen vroegen haar of ze wilde helpen om hun dorp financieel te ontwikkelen. De dorpoudste wees haar en Haidy een stuk grond toe aan de overkant van het
dorp. Corry twijfelde niet. Haidy begon met kappen en het wegbranden van de bomen en egaliseerde het stuk grond zodat ze met de bouw konden beginnen. ‘Ik had meteen een idee. In Nederland richtte ik de stichting Passie voor Botopasi op. Ik wilde het Jungle Hotel Botopasi bouwen en zo werkgelegenheid creëren voor de lokale bevolking. Maar ik wilde deze prachtige plek
ook met andere mensen delen.‘ Het dorp ligt aan de bovenloop van de Suriname-rivier in het district Sipaliwini. Botopasi telt zo’n 2000 inwoners, onder wie veel vrouwen en kinderen. Er is een schooltje, er staat een kerk en net buiten het dorp ligt het oerwoud. De bewoners zijn Saramakaners: hun voorouders ontvluchtten ooit de wrede slavernij op de plantages. ‘Het gebied is arm en biedt niet veel meer dan >
‘Tijdens de slaventijd zijn de marrons (de boslandcreolen) ontsnapt van de plantages en de jungle in gevlucht. Ze leven hier nog steeds met hun uit West-Afrika meegenomen rituelen en gewoontes.’
x | 12
4
’We hebben een container uit Nederland laten overkomen met mijn bankstel en allerlei tweedehands spullen die we van familie en vrienden hebben gekregen. Waaronder ook serviezen en bestek uit het hotel van mijn ouders uit Veenendaal. Alles moest per korjaal vervoerd worden, een andere mogelijkheid is er niet.’
Haidy komt bij op de veranda.
’Vanuit de korjaal zie je het jungle hotel al liggen.’
‘De marronvrouwen maken kunstwerkjes van de schillen van een kalebas.’
‘Een bosneger die trouwt moet een boot bouwen, een kostgrondje kappen en keukengerei kopen voor zijn toekomstige vrouw’
5
x | 12
’Apitti is een visgerecht met groene cassave. De geborduurde kleedjes worden door de vrouwen gemaakt om het eten af te dekken.’
eten, drinken en een dak boven het hoofd. De mensen leven van de producten die door het oerwoud geproduceerd worden. Vis en wild zorgen voor eiwitten, cassave en bananen voor de koolhydraten. Het dorp is alleen te voet of per boot bereikbaar.’ Terug in Nederland schreef Corry een projectplan en diende het in bij de Nationale Commissie Duurzame Ontwikkeling. Wonder boven wonder: zij boden aan het door haar opgehaalde bedrag te verdubbelen. De bouw van het hotel kon beginnen. Een plantagewoning met daarnaast zes traditionele Saramakaanse hutten, dat moest het worden. Inclusief een hangmathuis waar je een hangmat voor de nacht kunt huren.
Nu, tien jaar later, is ze nog steeds gelukkig in Suriname. Corry: ‘Ik zou niet meer in
Nederland willen wonen. Het leven dat zich vooral binnen afspeelde, benauwde me. Ook het feit dat je maanden van tevoren een afspraak moet plannen met vrienden vond ik lastig. Als je een Surinamer vraagt hoe het gaat, antwoord hij: ‘Rustig rustig.’ Een Nederlander antwoordt het tegenovergestelde.’ Inmiddels heeft Corry de doelstellingen van de stichting behaald en is het hotel overgedragen aan de plaatselijke bevolking. Kortom: het dorp heeft een nieuwe bron van inkomsten gekregen. ‘Maar ik blijf de medewerkers wel steunen met PR, toeristenbegeleiding, inkopen en als gastvrouw.’ Op de werkvloer houdt ze zich Hollands staande. ‘De man-vrouwver-
‘De baby van kokkin Omeida ligt tijdens het koken in de keuken in een wasmandje. Ze heeft nog drie oudere kinderen.’
houding is bij de Saramakaners totaal anders dan in Nederland. De mannen besturen de boomstamboot, jagen en kappen de kostgrondjes (soort groentetuin, red). Die kostgrondjes krijgen vrouwen als ze trouwen met hun man, net als een hangmat en pannen. De vrouwen hebben de totale zorg voor de kinderen en het koken. Ze zijn to-
‘Het maken van een korjaal, van boomstam tot boot, duurt maanden. De Marronbosnegers zijn hier meesters in. Door branden en uitbuigen ontstaan brede boten die met hun houten opbouw en bewerkte voorsteven echte kunstwerken worden. Als een bosneger wil trouwen moet hij een korjaal bouwen, een kostgrondje kappen en keukengerei kopen voor zijn toekomstige vrouw.’
taal afhankelijk van de mannen. Ik sta in deze cultuur meer op gelijke voet met de mannen.’ En de liefde? Die is gebleven. Haidy en Corry genieten vanaf hun veranda elke dag van het uitzicht op de rivier, diep in de binnenlanden van Suriname. Meer informatie: www.botopasi.com en x | 12
6