Wijkkrant
September 2021 OPLAGE: 12.500 JAARGANG 6 NR: 23
Tilburg
Een uitgave van Wijkraad Tilburg3West
3 West NIEUWS UIT JE EIGEN BUURT
De Reit
Wandelbos
HERFST
Het Zand
Expositie Sjef van Kuik
Burendag Abdij– en Torenbuurt
Tako, bijzonder dierbaar maatje
Op z’n Tilburgs
Pagina 4
Pagina 6
Pagina 8
Pagina 23
100 jaar Wandelbos
Ontwerp
(Foto: Regionaal Archief)
De Gemeente vroeg in 1919 advies aan tuinarchitect Leonard Springer, een bekende figuur die in Tilburg ook het Wilhelminapark heeft ontworpen. In de brief stond: ‘Verhoging van de aantrekkelijkheid van de stad’ en ‘het publiek gelegenheid te geven meer dan tot nu toe door wandelen van de buitenlucht te genieten’. Springer ziet dat wel zitten en maakt een plantekening ‘Voor de aanleg van een Bosch te Tilburg’ gedateerd 17 juni 1920. Hij krijgt de opdracht. Spoedig daarna werd de eerste fase uitgevoerd: het aanleggen van de paden. In het voorjaar 1921 werd het wandelpark opengesteld voor publiek.
Mede door de toenemende werkloosheid werd in de zomer van 1921 de tweede fase al gestart. Grond verbeteren, het uitdiepen van een bestaand ven, loofhout bijplanten en verdere beplanting aanbrengen. De Nederlandsche Heide Maatschappij kreeg de opdracht en organiseerde het werk in overleg met Springer. De werkzaamheden werden in het kader van de ‘werkverschaffing’ uitgevoerd door werkloze arbeiders. In 1922 werd het voltooid. Het college van B&W besloot in 1926 het gebied officieel ‘Wandelbos’ te noemen.
Het Wandelbos werd 100 jaar geleden opengesteld voor publiek. Op de houten brug over de centrale vijver stond ik te genieten van het schilderachtig romantisch uitzicht. De eilandjes met bomen waardoor je niet goed kunt zien wat erachter schuilgaat en waardoor de vijver groter lijkt. De groepjes van telkens drie Moerascypressen die met hun uitlopende wortels gedeeltelijk in het water staan en die in het najaar zo mooi kleuren. Ik wandelde terug naar huis over de bochtige paden die een soort beslotenheid geven omdat je niet ver kunt kijken. De vele boomsoorten en struiken en de afwisseling van besloten en open plekken vielen mij op. Een mooi geheel. Ik vroeg mij af waarom de gemeente dit Wandelbos zo ver van de stad heeft aangelegd terwijl de wijken Het Zand en Wandelbos nog niet bestonden. Eens uitzoeken dacht ik.
Tilburg Werkverschaffing 1921
In 1901 is de Woningwet aangenomen om de leefbaarheid in de steden te verbeteren. Een van de opdrachten hierin was dat grotere steden een uitbreidingsplan voor de toekomst moesten maken. Het Tilburgse uitbreidingsplan is door Johan Rückert opgesteld en in 1917 door de gemeenteraad vastgesteld. Dat voorzag niet alleen in de stadsontwikkeling en de aanleg van de ringbanen. Ook volksgezondheid was een aspect van het plan. Aan de westkant was een ‘Natuurpark’ ingetekend, ver buiten de stad op een bosperceel. Met overwegend westenwind had je hier geen last van de tientallen rokende fabrieksschoorstenen in de stad. De ingetekende toegangslaan van 1,5 km lang met bomen is de huidige Wandelboslaan.
Uitlopende wortels van de Moerascypressen bij de vijver.
Tijdens de crisis in de jaren 1930 werd midden in het ‘Wandelbos’ een nieuwe vijver gegraven. Die moest in de winter ook als schaatsbaan gebruikt kunnen worden. Springer maakte het ontwerp. De werkzaamheden werden in 1936 en 1937 weer uitgevoerd door werkloze arbeiders in dienst van de Nederlandsche Heide Maatschappij in het kader van de ‘werkverschaffing’. Zo kon ook subsidie van de overheid verkregen worden. Het vrijkomende zand werd gebruikt voor de opritten van het viaduct over het spoor in de RingbaanWest.
(Foto: Regionaal Archief)
Voor het gebouw van ‘De Duynsberg’ heeft de gemeente in 1963 grond van het ‘Wandelbos’ verkocht. Hetzelfde is in 1969 gebeurd voor de bouw van de flat aan de Zwartvenseweg.
(Foto: Joep Vogels)
In 2003 is het Wandelbos (de parkaanleg) aangewezen als beschermd gemeentelijk monument. Tegenwoordig meet het 30 hectare. De brug over de vijver, waar dit verhaal mee begon, was niet door Springer gepland. De Nederlandsche Heide Maatschappij had deze speciaal gebouwd voor het aanleggen van de vijver. Nadat het project was afgerond bleef de brug staan. Springer maakte daar bezwaar tegen omdat hij het storend vond in zijn creatie. Hij heeft getracht de brug te laten verwijderen, maar zonder resultaat. Gelukkig maar, anders had ik dit verhaal waarschijnlijk niet geschreven! Heemkundekring ‘Tilborch’ Ton Goossens