White Eagle Special Edition - 150 New Britain

September 15, 2021

W Y DA N I E

BiałyOrzel24.com

S P E C J A L N E

SPECIAL BILINGUAL EDITION  Kenneth C. Zirkel

RUszają oBCHody 150-leCia Miasta New BRitaiN

Czas na celebrację!

W ostatni weekend września miasto New Britain będzie świętować swoje 150-lecie.

Według urzędu miasta ma to być największa impreza w jego historii. Obchody 150. urodzin miasta trwają już od początku roku i w ich program wpisało się już wiele wydarzeń i inicjatyw, lecz finał, który będzie miał miejsce 25 i 26 września, ma być wg burmistrz Erin Stewart „wisienką na torcie”. To właśnie w tych dniach w samym centrum miasta odbędzie się festiwal będący połączeniem największych imprez, jakie mają miejsce bądź odbywały się w przeszłości w New Britain. W ramach jednej ogromnej imprezy połączone zostaną elementy między innymi Festiwalu Małej Polski, Festiwalu Main Street USA, Oktoberfest, Beehive Bridge Festival oraz pokazu samochodów New Britain Car Show.

Wiele z tych imprez nie odbyło się w tym ani w zeszłym roku ze względu na pandemię. Lecz w ostatni weekend września każda z nich będzie częścią wielkiego finału obchodów 150-lecia miasta, które mają na celu pokazać to, co najlepsze w New Britain.

Ciąg dalszy  str. 8.

Budynek, w którym dziś mieści się Urząd Miasta New Britain w samym jego centrum, został oddany do użytku w 1886 roku jako Hotel Russwin. Prawie ćwierć wieku później przekształcony został na urząd miasta

2

Wydanie specjalne September 15, 2021

Wydanie specjalne September 15, 2021

3

4

Wydanie specjalne September 15, 2021

Cheers, New Britain!

wszystkiego najlepszego, New Britain!

150 lat temu New Britain zyskało prawa miejskie. Również około 150 lat temu, w latach 70. XIX wieku, do New Britain przybyli pierwsi polscy osadnicy, którzy od samego początku mieli swój udział w tworzeniu tego miasta, przyczyniając się do jego rozwoju gospodarczego oraz ubogacając jego kulturę o polskie tradycje. W historii New Britain można dostrzec odzwierciedlenie historii całej Ameryki, budowanej niemal od podstaw przez kolejne pokolenia imigrantów z różnych zakątków świata, w tym z Polski.

Polonia stanowiła i nadal stanowi znaczny procent populacji miasta. Kolebką polskiej społeczności w New Britain stał się rejon ulicy Broad Street, która na początku XX wieku zaczęła uchodzić za główną polską ulicę w dzielnicy zasiedlonej w dużej mierze przez Polaków. Dziś Broad Street nadal pozostaje sercem polskiej części miasta, to tu skupione są polskie sklepy, restauracje i firmy, a teren wokół zyskał nadane oficjalnie przez władze miasta miano „Małej Polski”. Nie sposób nie wspomnieć w tym miejscu o Festiwalu „Małej Polski”, którego ostatnia, przedpandemiczna edycja zgromadziła ponad 35 tysięcy uczestników, dzięki czemu festiwal awansował do rangi największych polonijnych wydarzeń w USA. Od ponad 5 lat New Britain jest także naszym domem – to tu, przy Broad Street 55, mieści się siedziba redakcji „Białego Orła”.

Jesteśmy dumni, że dzięki temu nie tylko opisujemy, ale i zapisujemy się w historii tego miasta, dokładając swoją cegiełkę do jego polonijnego dziedzictwa.

W ciągu minionych 150 lat wiele się zmieniło, zarówno jeśli chodzi o architekturę i wygląd miasta, jak i jego przekrój społeczny. Zmieniła się również Polonia, wśród której obecnie jest dużo mniej osób przybywających bezpośrednio z Polski. Ale niezmienne pozostają wartości, które legły u podstaw powstania New Britain i które są współdzielone przez kolejne pokolenia Polonii.

Gratuluję całemu New Britain wspaniałego jubileuszu 150-lecia i z tej okazji życzę władzom miasta, by w mądry i odpowiedzialny sposób przyczyniały się do dalszego rozwoju miasta, czerpiąc inspirację z jego wielokulturowego dziedzictwa, a wszystkim mieszkańcom by zawsze czuli się tu jak w domu i aby mogli realizować tu swoje plany i marzenia, będąc dumnymi ze społeczności, którą tworzą.

Składam także życzenia lokalnej Polonii - gratulując dotychczasowych osiągnięć życzę, aby nadal z takim zaangażowaniem kultywowane były ojczyste tradycje i by Polacy jeszcze bardziej aktywnie uczestniczyli w życiu społecznym i politycznym, podtrzymując swoje znaczenie w wieloetnicznym krajobrazie miasta.

Pułtusk, 15 września 2021 r.

Pani erin e. stewart Burmistrz New Britain

Serdecznie gratulujemy wspaniałego Jubileuszu 150-lecia nadania praw miejskich, który stanowi niezmiernie ważne wydarzenie w życiu Miasta i jego Mieszkańców, jest również wyrazem szacunku dla dorobku i osiągnięć poprzednich pokoleń.

New Britain to miasto z bogatą historią, która pokazuje jego dziedzictwo, tradycje i zwyczaje, ale również zachodzące przez lata przemiany. Historia jest bardzo ważnym aspektem w rozwoju i życiu każdego miasta. To ważne, by nigdy nie zapomnieć o tym, co otrzymaliśmy w darze od naszych przodków – ich troskę o rozwój społeczny, kulturalny i gospodarczy. Jednak istotnym jest, aby każdy z nas – członków lokalnej wspólnoty, zdawał sobie sprawę, że dzięki własnej pracy i umiejętnościom może mieć wpływ na losy swojej Małej Ojczyzny.

Z okazji Jubileuszu 150-lecia nadania praw miejskich w imieniu Społeczności i Samorządu Gminy Pułtusk składamy wyrazy najszczerszego uznania. Pani Burmistrz, Radnym i Mieszkańcom składamy najserdeczniejsze życzenia poczucia dumy z bycia mieszkańcami New Britain. Gratulujemy Państwu dotychczasowych osiągnięć i wielu zrealizowanych inwestycji. Życzymy pomyślności, wytrwałości oraz skuteczności w podejmowaniu takich decyzji, które w przyszłości będą procentować rozwojem Miasta i dobrobytem jego Mieszkańców.

Marcin A. Bolec Redaktor Naczelny „Białego Orła”

Burmistrz Miasta Pułtusk Wojciech Gregorczyk

Publisher & Managing Partner Darek Barcikowski – publisher@whiteeaglenews.com Editor-in-Chief & Managing Partner Marcin A. Bolec – editor@whiteeaglenews.com Associate Editor: Joanna Szybiak

Reporters: Marek Kania, Edward Bolec, Barbara Bilińska Bolec, Agnieszka Granatowska, Robert Strybel, Halina Kossak, Halina Głowacka, o. Tymoteusz Michał Tarnacki

Advertising: Helena Boczoń

Contributors: Robert Rothstein, Czesław Michałowski, Ryszard Urbaniak, Zofia Braun, Tomasz Moczerniuk, Barbara Szenk, Dominika Heyduk, Bogumiła Gładysz

Graphics: Tomasz Świętoniowski, Zbigniew Czeranowski

Intern & Special Projects Manager: Aleksandra Szynkielewska

Office Manager: Andrea Hardy

WhITE EAGLE MEDIA, LLC 55 Broad St. Suite 220 New Britain, CT 06053

Working on this special edition of the White Eagle to mark the 150th anniversary of the official founding of the city of New Britain I am astonished at how much history, heritage and individual and collective memories are packed into this century and a half since the New Britain Society, incorporated as a parish in 1754, was chartered as a city in 1871.

The story of New Britain is the story of America. It is the story of humble beginnings and big dreams that spurred tremendous industrial growth. It is the story of innovation and ingenuity that would eventually make New Britain brands recognized all over the world to this day. It is the story of immigrants who for a century and a half have woven a history that blends the essence of Americana with colorful aspects of so many distant places and cultures. The story of New Britain is also the story of the American Dream – the American Dream that so many find here though this very day.

As it often is the case, a time for celebration is also a time of reflection. I hope our readers will take a moment to reflect on the history of New Britain and their families’ own histories that have been shaped by this city, its people and events. It is through this kind of reflection that we can better appreciate not only New Britain’s past but also how each one of us can shape its future.

For the last five years of our newspaper’s 18-year history, we have had the privilege of calling New Britain our home. It has been an honor to serve this community and to share its stories with the world. Stories that newspapers report take on different tones: some are cheerful, feel-good recounts of personal or community accomplishments and others relate loss and human suffering. But one local theme that continues to be prevalent through today is that of success; success spurred by hard work, by hope and a belief in personal dreams and in New Britain.

I am confident that as long as we, New Britain’s residents, can continue to shape and find our own American Dream here in this city, it’s future looks promising and bright. And on this special, 150-th anniversary I wish all New Britain residents that you may continue to find your own American Dream here in the city we call home.

sales & editorial: (860) 223-1150 email: info@whiteeaglenews.com www.whiteeaglenews.com

www.BialyOrzel24.com

Facebook.com/BialyOrzel24

Darek Barcikowski White Eagle Publisher, Honorary Consul of the Republic of Poland in Connecticut

The White Eagle is a biweekly publication of White Eagle Media LLC. The content of this publication may not be reprinted or re-transmitted in whole or in part without the expressed written consent of the publisher. White Eagle Media assumes no responsibility for advertising content or errors but will reprint whatever part of the advertisement needs corrections if written notice is submitted within a week of the date of publication. Unsolicited photos will not be returned. The newspaper accepts no responsibility for unsolicited manuscripts, photographs or artwork.

The White Eagle welcomes letters from its readers. Letters must be signed and include a daytime telephone number. Letters may be edited for space restrictions. Back issues can be ordered by sending a request specifying the edition and date as well as a processing fee of $5.00 per copy. Some issues may no longer be available. Annual subscriptions are available at the rate of $89. Semiannual subscriptions are available at a rate of $49. All requests, inquiries and unsolicited content should be sent to White Eagle Media LLC P.O. Box 52057, Boston, MA 02205.

Integralną częścią gazety „Biały Orzeł” – „White Eagle” jest dodatek edukacyjno-rozrywkowy dla dzieci i młodzieży pn. Edukacja Polonijna. Projekt jest realizowany we współpracy z Konsulatem Generalnym RP w Nowym Jorku oraz współfinansowany ze środków MSZ.

Wydanie specjalne September 15, 2021

Dear Residents & Friends,

Drodzy Mieszkańcy i Przyjaciele,

This year we are celebrating an

W tym roku świętujemy

exciting moment in our history!

wyjątkowy moment w naszej

2021 marks New Britain’s 150th

historii! W 2021 roku przypada

anniversary of being incorporated

150. rocznica nadania New Bri-

as a City. New Britain’s vibrant

tain praw miejskich. Tętniąca

Polish community has been an

życiem polska społeczność New

integral part of our history since

Britain od samego początku sta-

the very beginning, and I am ho-

nowi integralną część historii

nored to share in this significant

naszego miasta i jestem za-

celebration with all of you.

szczycona, że mogę uczestniczyć w tej znaczącej uroczystości ra-

This moment in our City’s history

zem z Wami.

provides us with a unique opportunity to honor the past while re-

Ten moment w historii naszego

veling in the momentous impro-

miasta daje nam wyjątkową

vements we have seen as

okazję do uhonorowania prze-

a community over the decades.

szłości, a jednocześnie pozwala

The City of New Britain has wor-

dostrzec i docenić zmiany na lep-

ked with leaders of the City’s Po-

sze, jakie zaszły w naszej

lish community to transform New

społeczności przez ostatnie dzie-

Britain’s Little Poland neighbor-

sięciolecia. Miasto New Britain

hood over the years. As a result,

przez lata współpracowało z lide-

this neighborhood has become

rami polonii miejskiej, aby prze-

a vibrant cultural gem and tourist

kształcić dzielnicę Małej Polski.

destination that is forever woven

W rezultacie ta okolica stała się

into the fabric of our City. The re-

prawdziwym klejnotem kultury

sidents, businesses, and events

i atrakcją turystyczną wplecioną

that make up Little Poland are

w żywą tkankę naszego miasta.

crucial elements of this City’s

Mieszkańcy, biznesy i wydarzenia

identity have made an invaluable

składające się na Małą Polskę są

impact on our City’s history.

kluczowymi elementami tożsa-

I look forward to our future with

nieoceniony wpływ na historię

excitement and know that toget-

New Britain.

mości tego miasta, które wywarły

her we can continue accomplish great things for our neighbors,

Celebrując przeszłość, z pode-

family, and friends.

kscytowaniem spoglądam w naszą przyszłość i wiem,

Sincerely,

że razem możemy nadal osiągać wspaniałe rzeczy dla naszych sąsiadów, rodziny i przyjaciół.

Mayor Erin E. Stewart Z poważaniem, Burmistrz @ErinStewartCT

Erin E. Stewart

5

6

Wydanie specjalne September 15, 2021

to the residents of New Britain: As the City of New Britain celebrates its 150th anniversary of becoming an incorporated city in the state of Connecticut, I want to take a moment reflect on this historic milestone.

Nowy Jork, 14 września 2021 r.

Nicknamed the “Hardware City,” at its industrial peak, the city was home to 35,000 factory workers, as life revolved around these factories. The City of New Britain served as the nucleus. Tools, manufacturing machines and hardware supplies that were sold all over the world originated out of New Britain. Co-founder of Stanley Bolt Manufactory and Stanley Works, Fredrick T. Stanley helped shape the city of New Britain’s past, and set it on a course for its future. His goal of making New Britain a “modern manufacturing hub,” once came to fruition, and Stanley Black and Decker continues to operate downtown today.

Today, anyone can visit the Industrial Museum in downtown New Britain to learn more about the deep history of a city that at one time was once a center of industry.

Mieszkańcy miasta New Britain!

Szanowni Państwo!

Mam zaszczyt złożyć Państwu najserdeczniejsze życzenia oraz gratulacje z okazji 150. rocznicy urodzin miasta New Britain przypadającej w tym roku.

Patriotyzm, oddanie ojczyźnie, ale również lokalnej wspólnocie miejskiej, zachowywanie polskich wartości, pielęgnowanie języka, historii i tradycji – to wszystko świadczy o wyjątkowości Polonii nie tylko w samym mieście, ale również w stanie Connecticut. Jestem pełny uznania dla Waszej społeczności, która reprezentuje sobą najcenniejsze wartości zarówno polskie, jak i amerykańskie.

Dziękuję wszystkim aktywnie działającym środowiskom patriotycznym, w tym Weteranom i Sybirakom, którzy przechowują pamięć o ważnych wydarzeniach z kart naszej historii i przekazują ją młodym pokoleniom.

Proszę przyjąć z okazji tak wspaniałego jubileuszu najlepsze życzenia wielu sił i pogody ducha na nadchodzące lata. Wierzę, że współpraca Konsulatu Generalnego RP w Nowym Jorku z miastem i Polonią w New Britain będzie się rozwijać również w nadchodzących latach. Życzę dalszych sukcesów oraz wytrwałości w działaniu.

Adrian Kubicki Konsul Generalny RP

With its own culture and character, the City of New Britain is unique. One of the most unique aspects of the city is “Little Poland,” an area that if you didn’t know where you were, you might mistake yourself for being thousands of miles away in Europe. In fact, New Britain has the largest Polish population in any town or city in Connecticut.

Connecticut’s culture thrives on the background of its citizens, and Little Poland is no exception. Many Polish immigrants came to work in New Britain in its factories, stores or on farms, just like my own grandfather. They set their footprints on the city that would become their home. Today, if you take a drive down Broad Street, over 100 businesses are thriving - 70% of those owned and operated by Polish Americans.

Bakeries, restaurants, grocery stores. You name it, Little Poland has it.

The contributions these immigrants made are entrenched in the history of New Britain.

To this day, Broad Street continues to see new generations of entrepreneurs take on the challenge of running of successful shop, and they continue to succeed. We can attribute this to the ambitious nature of their forefathers, and the loyalty they feel to their community today.

Our nation is strong thanks to immigrants, people who traveled thousands of miles and overcame great obstacles with the goal of providing a better life for themselves and their families. Immigrants helped build our nation, and the Polish immigrants of New Britain have allowed other Connecticut residents to be a part of and experience their rich heritage, and we are more successful as a state and as a community thanks to their accomplishments.

As the City of New Britain celebrates this extraordinary milestone, let us not forget the past that helped pave the way for this city to thrive. As we look ahead, let us support and encourage the future generations that will build upon the legacy left by their ancestors. The City of New Britain will see many more years of prosperity, thanks to the people, immigrants, and citizens alike, who have and who continue to call this city their home.

Sincerely, susan Bysiewicz lieutenant Governor

Wydanie specjalne September 15, 2021

7

8

Wydanie specjalne September 15, 2021

Czas na celebrację!  Archiwum WEM

dokończenie  ze str. 1 Uroczystości zainaugurowane zostaną już dzień wcześniej podczas parady, która przejdzie ulicami miasta w piątek, 24 września, o godzinie 6 pm. Będzie to parada, która pierwotnie miała się odbyć z okazji Memorial Day w maju, ale została odwołana ze względu na pogodę. Wezmą w niej udział liczne lokalne organizacje, instytucje oraz grupy. Sobotni festiwal dzień później rozpocznie się o 12 w południe i trwać będzie do 10 wieczorem. W niedzielę uroczystości trwać będą również od 12 w południe do 5 po południu. Festiwalowe atrakcje i stoiska rozmieszczone zostaną wzdłuż Main Street od niedawno wyremontowanego mostu Beehive Bridge aż po siedzibę policji w centrum miasta oraz wzdłuż ulic West Main, High i Bank, które będą zamknięte w tych dniach dla ruchu samochodowego.

Władze miasta, w tym burmistrz oraz departament parków i rozrywki, główni organizatorzy festiwalu, zapewniają, że bę-

dzie to niepowtarzalna impreza, która dostarczy sporo rozrywki i dobrej zabawy dla każdej grupy wiekowej. Zaplanowane są występy grup artystycznych i zespołów muzycznych oraz zabawy i gry dla dzieci, na uczestników czekać będzie też wiele stoisk: od kulinarnych po stoiska różnych miejskich biznesów i organizacji. Program artystyczny realizowany będzie aż na 3 scenach: na moście Beehive Bridge, przy strefie dla dzieci oraz przy parku Central Park. W strefie dla dzieci przewidziane jest wesołe miasteczko, pokazy magii oraz minizoo.

Miasto spodziewa się, że festiwal przyciągnie ponad 10,000 uczestników.

Jak często bywa na tego typu imprezach, organizatorzy spodziewają się, że jedną z największych atrakcji festiwalu będą stanowiska gastronomiczne, które odzwierciedlać mają różnorodność kultur reprezentowanych w New Britain. Przewidziany jest też ogródek z piwem i winem. Podczas festiwalu przedstawiciele miasta rozdadzą też nagrody i wyróżnie-

organizatorzy mają nadzieję, że uroczystości z okazji 150-lecia miasta przyciągną stałych bywalców miejskich festiwali, w tym Festiwalu Małej Polski (na zdjęciu)

nia, w tym dla 150 „skarbów” miasta, których listę publikujemy na stronie 58.

Ponieważ w centrum miasta nie może się odbyć pokaz fajerwerków, dwudniowy festiwal zakończy zbliżony do pokazu sztucznych ogni pokaz laserowy.

Aktualne informacje na temat festiwalu łącznie z programem i wszelkimi zmianami dostępne są na stronie New Britain Parks and Recreation Department na Facebooku.  WEM

Wydanie specjalne September 15, 2021

9

 Facebook.com/ErinStewartCT

New Britain prepares to mark city’s 150th anniversary

Time to celebrate!

T

he last weekend of September will mark the 150th anniversary of the founding of the city of New Britain. According to City Hall, it will be the biggest party in the city’s century and a half long history. Although numerous events and initiatives have marked the anniversary since the beginning of the year, the festival which will take place on September 25th and 26th will be, according to the city’s mayor Erin Stewart, the cherry on top of the cake.

The two-day celebration will include aspects of some of the most popular events which take place or have taken place in New Britain in the past, such as the Little Poland Festival, Main Street USA Festival, Oktoberfest, the Beehive Bridge Festival and the New Britain Car Show. Many of these events have not taken place this or last year due to the pandemic. But on the last weekend of September each will come to life as part of city’s 150th Anniversary celebration to

showcase the best of what New Britain has to offer.

The celebrations will commence a day prior with a parade that will march through downtown New Britain on Friday, September 24th beginning at 6 pm. The parade will replace the city’s annual Memorial Day parade which was cancelled in May due to weather and will feature local organizations, institutions and groups. The two-day festival will commence a day later. It will run on Saturday, September 25th from 12 noon through 10 pm and noon thorough 5 pm on Sunday.

Festival attractions and booths will be placed along Main Steet from the recently renovated Beehive Bridge to the police station in the city’s downtown as well as on West Main, High and Bank streets all of which will be closed to vehicular traffic for the duration of the festival.

City officials, including the mayor and the Parks and Recreation Department, the festival’s main organizers, promise

Celebrations of New Britain’s 150th anniversary will commence with a parade which will march through the city’s downtown

an unforgettable event which will deliver plenty of entertainment and fun for all age groups. Attractions include artistic and musical performances, games and activities for kids and plenty of vendor booths with food and information on local businesses and organizations. Live entertainment will be featured on three stages located at the Beehive Bridge, next to the kids’ zone and by Central Park.

The kids’ zone will feature rides, magic shows and a petting zoo. The city expects over 10,000 participants in the two-day event.

As is often the case at New Britain’s

festivals, organizers expect that the festival’s food offerings, which are to reflect the diversity of the city, will be one of the event’s main draws. The festival will also feature a beer and wine garden and an award ceremony to recognize businesses and institutions which made the list of New Britain’s 150 gems. A laser light show will serve as the grand finale of the weekend-long celebration.

Up-to-date information including the event’s complete program and any lastminute changes can be found at the New Britain Parks and Recreation Department’s Facebook page.  WEM

10

Wydanie specjalne September 15, 2021

Wydanie specjalne September 15, 2021

11

12

Wydanie specjalne September 15, 2021

Wydanie specjalne September 15, 2021

13

14

Wydanie specjalne September 15, 2021

Wydanie specjalne September 15, 2021

15

16

Wydanie specjalne September 15, 2021

Wydanie specjalne September 15, 2021

17

18

Wydanie specjalne September 15, 2021

Wydanie specjalne September 15, 2021

19

20

Wydanie specjalne September 15, 2021

Czy szczepionka przeciwko CoVid-19 jest bezpieczna dla kobiet w ciąży? sprawdź, co warto wiedzieć.

Szczepionki a ciąża Czy to prawda, że szczepionki przeciwko CoVid-19 powodują niepłodność?

skąd można mieć pewność, że to prawda?

NIE. TO MIT. Do tej pory nie ma dowodów na to, że szczepionka powoduje jakiekolwiek problemy z płodnością u kobiet lub mężczyzn.

jak powstał ten mit?

W grudniu 2020 r. pojawiły się błędne twierdzenia, że szczepionki zawierają białko zwane syncytin-1, które jest niezbędne do rozwoju łożyska u kobiet w ciąży, oraz że szczepionka spowoduje wytwarzanie przeciwciał, które zaatakują syncytin-1, zakłócając tworzenie się łożyska i prowadząc do niepłodności lub poronienia. Twierdzenie to zostało podchwycone w mediach społecznościowych i niestety szybko się rozpowszechniło.

jaka jest prawda?

Syncytin-1 dzieli mały kawałek kodu genetycznego z białkiem kolca koronawirusa, ale na tym podobieństwo się kończy. Są to dwa zupełnie różne białka i nie jest możliwe, aby przeciwciała wytwarzane przez szczepionki rozpoznały i zaatakowały jakiekolwiek białko inne niż to znajdujące się na wirusie SARS-CoV-2, który powoduje COVID-19.

Twierdzić, że układ odpornościowy nie rozpozna różnicy i zaatakuje białko łożyska, to tak, jakby pomylić słonia z delfinem, ponieważ oba są szare.

PaMiętaj!

Szczepienie przeciwko COVID-19 jest zalecane wszystkim osobom w wieku 12 lat i starszym, w tym osobom w ciąży, karmiącym piersią, próbującym zajść w ciążę teraz lub mogącym zajść w ciążę w przyszłości. Osoby ciężarne i będące niedawno w ciąży są bardziej narażone na poważne zachorowanie na COVID-19 w porównaniu z osobami niebędącymi w ciąży. Zaszczepienie się przeciwko COVID-19 może uchronić Cię przed ciężką chorobą COVID-19.

Podczas gdy szczepionki COVID-19 pozostają w trakcie badań, jak dotąd nie ma danych, że szczepionki mogą powodować niepłodność. Nie ma również wiarygodnych teorii naukowych na temat tego, w jaki sposób szczepionki mogłyby powodować niepłodność. Chociaż kobiety w ciąży zostały wykluczone z badań nad szczepionką, kilka kobiet zaszło w ciążę podczas badań. W sumie tylko jedna kobieta poroniła, ale otrzymywała placebo, a NIE szczepionkę.

Co jeszcze warto wiedzieć?

Do tej pory nie ma dowodów na to, że szczepionki powodują niepłodność lub poronienie, natomiast istnieje wiele dowodów na to, że nie szczepionka, a zarażenie się COVID-19 może być niebezpieczne dla kobiet w ciąży i ich nienarodzonych dzieci.

karmienie piersią a szczepionka Szczepionki przeciwko COVID-19 nie mogą powodować infekcji u nikogo, ani u matki, ani u dziecka, są też skuteczne w zapobieganiu COVID-19 u osób karmiących piersią. Ostatnie doniesienia wykazały, że osoby karmiące piersią, które otrzymały szczepionki mRNA COVID-19, mają przeciwciała w mleku matki, co może pomóc chronić ich dzieci.

jesteś w Ciąży i Masz oBawy dotyCząCe szCzePioNki PRzeCiwko CoVid-19?

Jeśli chcesz porozmawiać z kimś o szczepieniu przeciwko COVID-19 w czasie ciąży, możesz skontaktować się z MotherToBaby.

Bezpłatna i poufna usługa jest dostępna od poniedziałku do piątku w godzinach 8-17.

Zadzwoń 1-866-626-6847 lub czatuj na żywo na mothertobaby.org.

skUtki UBoCzNe szCzePioNki:  NIE MA wpływu na ciążę lub płodność  Gorączka, dreszcze, bóle mięśni, zmęczenie*  Niezwykle rzadkie przypadki zapalenia mięśnia serco-

wego/osierdzia

 Niezwykle rzadkie przypadki reakcji alergicznej  Niezwykle rzadkie przypadki zakrzepów krwi * Kobiety poddawane zapłodnieniu in vitro lub innym podobnym procedurom powinny skonsultować się z lekarzem przed otrzymaniem szczepionki, aby tak dobrać odpowiedni czas podania szczepionki, by uniknąć pomylenia potencjalnych krótkoterminowych skutków ubocznych szczepionki z jakimkolwiek rodzajem infekcji związanej z procedurą.

zaGRożeNia związaNe z CoVid-19:  Wysokie ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19  Zwiększone ryzyko powikłań ciąży  Zwiększone zapotrzebowanie na wentylację mechaniczną  Zwiększone ryzyko poronienia/śmierci płodu  Zwiększone ryzyko porodu przedwczesnego  Zwiększone ryzyko zakrzepów krwi  Zwiększone ryzyko nadciśnienia tętniczego

Więcej informacji znajdziesz na:

ct.gov/covidvaccine

Wydanie specjalne September 15, 2021

21

22

Wydanie specjalne September 15, 2021

Wydanie specjalne September 15, 2021

23

24

Wydanie specjalne September 15, 2021

szczepionka przeciwko CoVid-19 dostępna dla dzieci już od 12. roku życia

Szczepienie dzieci i nastolatków  Archiwum WEM

C

hociaż z obserwacji po ponad roku trwania pandemii wynika, że dzieci co do zasady łagodniej przechodzą zakażenie wirusem SARS-CoV-2, to jednak nie zmienia to faktu, że dzieci mogą:  zarazić się Covid-19  przejść ciężko lub nawet umrzeć wskutek zakażenia Covid-19  zarazić innych Covid-19.

CDC rekomenduje, aby przeciwko Covid-19 zaszczepiły się wszystkie osoby w wieku co najmniej 12 lat i starsze. Zaszczepienie jak największego odsetka populacji jest kluczowe, by powstrzymać rozprzestrzenianie się pandemii. Szczepienie umożliwi powrót do aktywności i normalnego życia, znanego sprzed pandemii. Do stosowania u dzieci w wieku 12-15 lat została zatwierdzona przez FDA szczepionka Pfizer-BioNTech.

PaMięTaj! Szczepionki przeciwko Covid-19 są bezpłatne w każdym punkcie na terenie Stanów Zjednoczonych dla każdego mieszkańca, niezależnie od statusu imigranckiego, nie trzeba też posiadać ubezpieczenia medycznego ani legitymować się dowodem tożsamości.

jak przygotować dziecko na wizytę?

Przed szczepieniem warto przygotować psychicznie dziecko. W tym celu znajdź informacje, które mogą Ci pomóc i podpowiedzieć, jak wspierać dziecko przed, w trakcie i po szczepieniu. Porozmawiaj z dzieckiem o szczepieniu, wytłumacz mu, czego należy się spodziewać. W punkcie szczepień poinformuj lekarza lub pielęgniarkę o alergiach, jeśli dziecko ma jakieś.

Postaraj się uspokoić dziecko, a po podaniu zastrzyku odczekaj 15 – 30 minut, aby mieć pewność, że u dziecka nie wystąpi reakcja alergiczna lub inny nagły objaw niepożądany, a w razie jego wystąpienia – że dziecko otrzyma właściwą pomoc.

efekty uboczne

CdC rekomenduje, aby przeciwko Covid-19 zaszczepiły się wszystkie osoby w wieku co najmniej 12 lat i starsze

Gdzie zaszczepić dziecko?

Jest kilka możliwości:  Sprawdź w lokalnej aptece, czy funkcjonuje w niej punkt szczepień oraz czy trzeba umówić się na wizytę, czy też możliwe jest przyjście bez wcześniejszego umawiania się.  Sprawdź u lekarza rodzinnego, czy Twój ośrodek zdrowia oferuje możliwość zaszczepienia się.  Skontaktuj się z lokalnym lub stanowym departamentem zdrowia, by uzyskać pomoc w znalezieniu punktu szczepień w Twojej okolicy.  Punkt szczepień w swojej okolicy możesz też wyszukać na stronie vaccines.gov, wysyłając wiadomość ze swoim kodem pocztowym na numer 438829 lub dzwoniąc pod numer 1800-232-0233.

Dziecko może odczuwać po szczepieniu pewne efekty uboczne. Należą do nich ból, zaczerwienienie i obrzęk w miejscu podania zastrzyku oraz zmęczenie, ból głowy lub mięśni, dreszcze, gorączka lub mdłości. Jednak powinny one minąć po kilku dniach. Warto zapytać swojego lekarza rodzinnego, jakie środki można dziecku podać w razie wystąpienia jakichś efektów ubocznych, by złagodzić jego dyskomfort.

•

Co warto wiedzieć?

 Szczepionka przeciwko Covid-19 jest

skuteczna i bezpieczna;

 Trzy tygodnie po przyjęciu pierwszej

dawki dziecku należy podać drugą dawkę szczepionki;  Dzieci i nastolatki dostają taką samą dawkę szczepionki, jak osoby dorosłe; wiek lub waga danej osoby nie ma znaczenia na dawkowanie;  Nie można się zarazić Covid-19 poprzez szczepienie;  Szczepionka przeciw Covid-19 nie koliduje z podaniem dziecku innym szczepionek.

Więcej informacji znajdziesz na: ct.gov/covidvaccine

Wydanie specjalne September 15, 2021

25

26

Wydanie specjalne September 15, 2021

New Britain’s Polish Community – A Brief History  T. Robins Brown/WikipediaCommonsT. Robins Brown/WikipediaCommons

New Britain was once the domain of the tunxis indians who hunted and fished here prior to european settlement. By the earlier part of the eighteenth century, New Britain had developed into a small, sleepy New england community quite like many of those which surrounded it.

New Britain’s population was mainly anglosaxon and Protestant. the anglo-saxon dominance and the homogeneity of the city’s population began to change in the 1840’s when large numbers of Catholic immigrants from ireland arrived in the city.

New Britain’s downtown continues to be the city’s main commercial area with many retail and service establishments

S

everal decades later, groups of Germans and Swedes provided further diversification to the city’s population. It was not until the 1880’s that the small trickle of immigrants from Eastern and Southern Europe began to be noticed. This trickle developed into a veritable flood as the century drew to a close, and by the outbreak of World War I, New Britain was home to immigrants from throughout Europe. The foreign born and their children became the dominant demographic segment in the city’s population. By 1930, 80% of the city’s population was composed of immigrants and their children. New Britain was

the site of the state’s largest concentration of Armenians, Swedes, Assyrians, and Poles.

However, the largest of all these groups was the Poles. Attracted to the employment opportunities which the city afforded they, like many other immigrants, Polish immigrants flocked to New Britain in great numbers to fill the need for laborers at the large industrial complexes that dominated the economics of the city as the twentieth century began. Industry has always played an important role in the city’s development. The city’s motto “Industria implet alveare et mele fruitur” (industry fills the hives and draws the ho-

ney) underscores the importance of manufacturing to the city.

Small foundries and other enterprises such as North and Judd, Stanley Works, Landers-Frary and Clark, Russell and Erwin and Corbin, etc. had moved from the small humble quarters where they began and prospered to the point where they were capable of constructing large brick factory buildings which dominated the city’s skyline. Mainly producing hardware, tools, buckles, appliances, cutlery and a myriad of metal products such as nails, screws, bolts and hinges, New Britain came to be known as the Hardware City of the World, second to none. In 1920 it

Wydanie specjalne September 15, 2021

Panoramic view of the Broad street area around 1920 taken from Booth street.

Holy Cross Church and the adjacent parish school which was built in 1928

was said that New Britain manufactured nearly one third of all the builder’s hardware in the United States and was therefore justifiably deserving of its sobriquet.

unlike the dense urban setting of today.

Many of the streets surrounding Broad Street did not exist in 1900; instead, vast stretches of meadows surrounded the early community.

origins Poland’s territories at the end of the eighteenth century were divided between its powerful neighbors, Russia, Austria and Germany in a series of land seizures commonly referred to as partitions. Fleeing poor economic conditions and the practices of the partitioning powers that sought to eliminate traces of the Polish language and culture, many Poles left the country, beginning in the late 1870’s. One of these immigrants was a certain Tomasz Ostrowski, who is credited with being New Britain’s first Polish settler. Ostrowski, like many of those who were to follow him, came from the part of Poland under the control of Imperial Russia. Nearly two thirds of the immigrants from Poland who arrived in New Britain before 1914 were from Russian Poland, with most of the remainder from the Austrian partition (Galicia). Poles from the German partition constituted a very small percentage of the Polish population, as well as elsewhere in New England.

New Britain’s Polish settlers came principally from the provinces of Grodno, Łomża and Płock, with smaller but significant numbers from certain parishes in Galicia as well as from the Russian controlled province of Suwałki. The parishes of Dąbrowa Białostocka in Grodno Province and Myszyniec in Łomża Province sent the greatest number of settlers to the city. The Galician village of Wola Raniżowska and its immediate area was as well a great provider of human labor for New Britain’s factories. Early records also show a migration into New Britain by Polish immigrants and their American born children from other Polish-American settlements, notably from the coal mining areas of Luzerne, Lackawanna and

Schuylkill Counties in Northeast Pennsylvania and especially from towns such as Shenandoah, Nanticoke and Dickson City.

Others migrated into the city from various locations in nearby Massachusetts such as Three Rivers, Thorndike, South Deerfield, Northampton and Turners Falls.

There was also noted migration to New Britain from Brooklyn NY and several locations on Long Island as well as smaller numbers from various Polish settlements in Maine, Rhode Island, Vermont, New Hampshire, New Jersey, Michigan, Ohio and several other states.

settlement Patterns In 1900, Poles were grouped in an area of the city surrounding the city center. The 1900 census listed 1,168 Polish-born residents of the city, a figure, when compared to figures from parish census materials was much too low. In reality, there were close to two thousand persons of Polish extraction in the city at the time.

Most frequently they settled in close proximity to their places of employment.

The area near Broad Street, which was to turn into the Polish “Main Street” in the beginning decades of the century, became the nucleus of the nascent community. Evidence of Polish settlement was noted early on streets such as High, Grove, Orange and Myrtle. The early settlers chose this area as home because it was very close to many of the city’s industries where they were first employed.

Most of the city’s first Polish property owners purchased their piece of American land here. In 1902 most of the land on Orange Street and parts of Grove and Myrtle Streets was owned by Polish immigrants. Some of the pioneer property owners included Bojnowski, Blogoslawski, Kirejczyk, Ostrowski, Brodzik, Laskowski, Rozanski, Tomaszewski, Kotowski, Wisk and Cieszynski.

At the turn of the century, the neighborhood had a rather rural appearance,

expansion As the century wore on and the population became more economically stable, great expansion took place. Broad Street became dotted with commercial enterprises and three - and six-family homes. New streets north of Broad Street were forged such as Horace, Lyman, and Carmody.

Headquarters of the city’s numerous Polish organizations could also be found here. By the mid 1920s, Poles inhabited (and owned) most of the real estate in the city’s fifth ward, which encompassed the northwest section of the city. In essence, by the mid 1920’s the New Britain Poles had created a nearly complete replication of what many called the “urban village,” a self-sufficient city within a city where the needs of its residents could be served wholly within. By this time Polish doctors could treat your ills, a Polish mechanic could repair your car and you could shop in numerous Polish stores and markets.

The closing years of the 19th century and first decades of the twentieth witnessed great population growth in the community. By 1910 there were 6,600 parishioners at Sacred Heart, New Britain’s first Polish parish, and by 1925 the number had grown to 9,500. Due to the continued growth of the community, a second point of settlement began to appear in the 1920s and 30s on Farmington Avenue and the neighborhood that was to surround New Britain’s second Polish Roman Catholic Parish, Holy Cross, prospered and expanded. Holy Cross parish, Connecticut’s last Polish ethnic Roman Catholic parish was established in 1927. In addition to the two large Roman Catholic parishes, Transfiguration of Our Lord parish of the Polish National Catholic Church was for-

27

med in 1943 and a Polish Baptist congregation has been active in the city since the 1960s.

Today, the community is somewhat changed both physically and demographically from what it was in the earlier part of the century. In the last two decades of the 20th century some of the housing stock in the Broad Street area has been razed. A good number of the factories that provided a livelihood for the early immigrants are long gone as well, due to urban renewal and highway construction projects. Still, the Polish population of the area is sizeable, but numerically declining. However, Polish owned businesses established by recent immigrants thrive. Upwardly mobile and better-educated children and grandchildren of the first immigrants have largely abandoned the neighborhood for more affluent sections of the city or have relocated to suburban areas. The upward economic and educational mobility of the American-born generations has weakened its ties to the “old neighborhood.”

Community life The primary goal of many of the immigrants of the late nineteenth century was the formation of a Parish church so that the cultural and religious traditions brought with them from Poland could be continued in the New World. The parish church in rural Poland was the focal point of the people’s existence and both their spiritual life and social life revolved around the church and its feast days and holy days. In partitioned Poland in the nineteenth century, the church was frequently the only area of public life not tainted by the oppression of the occupying powers.

Therefore, it is not surprising that the first Polish settlers set about the task of establishing their own parishes and simultaneously reestablishing the social patterns and customs they had known in Europe.

Continued on  pg. 28

28

Wydanie specjalne September 15, 2021

Continued from  pg. 27 The establishment of a parish church was most often preceded by the formation of a society or organization, which would collect money toward this goal. Thus, on September 29, 1889, the Mutual Benefit Society of St. Michael the Archangel was created, whose purpose was not only to work toward the establishment of a parish church but, as its title implies, to provide aid and sustenance to those members of the small community who needed it. Before the creation of Social Security and widespread government programs, such groups were common and necessary among all immigrant groups.

The community’s efforts met with success as on November 14, 1894 when official documents were submitted to the Bishop of Hartford including petitions for founding the Roman Catholic Parish of St. Casimir the Prince. In 1896, a wooden structure was erected on Orange Street, which served as the young parish’s church and school. Now called Sacred Heart Church (the name was changed in the interim) this modest wooden building was replaced by the present magnificent white sand marble Gothic structure on Broad Street. The construction of the second church lasted from 1902 to 1904. The interior with a seating capacity of 1,500 and five altars was built of blue stone.

in the Polish seminary at Orchard Lake, Michigan. After being ordained, he was assigned to a Slovak parish in Bridgeport where he served for approximately six months. His arrival in New Britain in 1895 marked the beginning of the Bojnowski era in the history of the Polish community.

Bojnowski’s accomplishments were substantial. His efforts to provide a structure that would care for his parishioners from the cradle to the grave occupied the great majority of his time. He established various religious societies at the parish, the first being the Towarzystwo Panień Dzieci Marji pod Opieką Niepokalanego Poczęcia on February 14, 1897. The Towarzystwo Imienia Jezusa was created July 11 of the same year and several days later the Towarzystwo Sióstr Różancowych was founded on July 15. The Knights of Boleslaus the Brave were founded in 1895. Two other early organizations were of a political nature. Both were established in October of 1900 and were evidence of a rift in New Britain’s fledgling Polish organizational network. One, the Polish Political Club #1, did not enjoy the backing of Msgr. Bojnowski. The other, which he endorsed, was the Polish Citizens Club. In 1904 Bojnowski founded an order of nuns, the Daughters of Mary of the Immaculate Conception. He also founded a Polish Orphanage, Our Lady of Różanystok, whose

the old sacred Heart school built in 1910 and located on Gold street was a state of the art educational facility for its time

name derives from a much-revered icon in his native parish. In 1906, he established a Polish language newspaper Przewodnik Katolicki which ceased publication in the late 1960s. Bojnowski was also instrumental in the creation of a Polish bank, Peoples Savings Bank, in 1907. His last major project was the erection of St Lucian’s Home for the Aged, which was constructed in 1925.

Bojnowski era The parish’s first pastor was the Rev. Tomasz Misicki. He was replaced in September of 1895 by the Rt. Rev. Lucjan Bojnowski, who administered to both the religious and material needs of the city’s large Polish immigrant population until his death in July of 1960. Lucjan Bojnowski was one of New Britain’s most famous Polish citizens. Born in Swierzbutowo, parish of Dąbrowa Białostocka, Province of Grodno in 1868, he came to the United States in 1888 and shortly after enrolled

New organizations

By the mid 1920’s, Poles inhabited and owned most of the real estate in the city’s fifth ward.

the wrought iron gates which mark the Burritt street entrance to sacred Heart Cemetery are long gone. it remains the largest Polish cemetery in New england to this day

As the first decades of the twentieth century progressed, new organizations arose.

A number of additional church societies were formed. These included several chapters of the Polish Roman Catholic Union, a fraternal insurance organization headquartered in Chicago. These included St. Agnes Society, founded in 1912; St. Lucian’s Society founded in 1907, and St. Rose of Lima Society, founded in 1929, St Aloysius Society, St. Agnes Society and Holy Family Society founded in 1928. Sts. Peter and Paul Mutual Benefit Society arrived on the scene in 1912.

Three lodges of the Polish National Alliance also were established in the city, the first, Group #478 was founded in 1899. Others included Lodge # 2093 founded in 1919 and # 2612 established in 1930. Aside from the Polish Political Club #1 mentioned above, other political organizations were also organized as the Poles sought to convert their numerical dominance in the city’s population into political power. The Pulaski Democratic Club was founded in 1931, along with its women’s auxiliary. Polish Republicans founded the Polish American Republican Club in the 1920s whose name was later changed to the Oaks Club, named after two large oak trees located on the property of the reorganized club’s founder Joseph Kowalczyk. The political clubs conducted citizenship classes for immi-

grants and supported and sponsored candidates for local, state and national political office. Henry Gwiazda was New Britain’s first Polish American mayor, elected in 1946. Before the century drew to a close, New Britain would have five additional mayors partially or totally of Polish descent. These included Democrats Julius Kremski, Stanley Pac, William McNamara and Lucian Pawlak. Republican Linda Blogoslawski, the city’s first woman mayor, was elected in 1993.

A nest of the Polish Falcons was formed in 1907. The Falcons were initially a sports-oriented organization but during the World War I era assumed the role of schooling and training of troops to fight for the independence of Poland. New Britain was in fact one of the many recruiting venues nationwide for Haller’s Army, composed of Polish immigrants trained in the US and Canada who fought under French command in Europe. Julian Klejbuk, an immigrant from Grodno Province, was New Britain’s first volunteer of 300 who went to war to fight the Kaiser and restore the independence of their native country. Nearly 700 New Britain Poles joined the US Armed forces as well. The Komitet Obywatelski, formed before the war, collected funds for Polish independence and actively supported the war effort, amassing an imposing 870,000 dollars for various uses such as an invalid’s fund for soldiers. Returning veterans formed a local branch of the Association of Polish Army Veterans in 1920 (General Jozef Haller Post # 111). After World War II, Polish-American veterans of the US Armed forces established the Sakowicz Post of the Polish Legion of American Veterans, named after a Polish immigrant from New Britain, Sgt. Józef Sakowicz, US Army, who gave his life at the battle of Seicheprey in April of 1918.

Various other clubs and organizations

Wydanie specjalne were active in Polonia. Around 1912, Polish merchants and professional people established the Polish American Businessmen’s Association. Groups of other national or regional fraternals were also active in the city including the Polish National Alliance of Brooklyn, The Polish Women’s Alliance, and The Association of Polish Mechanics. The 44 Club, founded in 1939, was an organization of Polish university graduates and professionals.

traditions Cultural and recreational activities were plentiful in New Britain’s Polonia as well.

The parishes, long bastions of cultural maintenance, were an avenue to maintain the rich traditions of the homeland. Christmas and Easter customs are still very much alive today as well as the traditional Polish style ceremonies to honor the dead on All Souls Day. A theater group was formed in 1925 (Kółko Teatralne Sw. Elżbiety). Parish choir and singing groups were also very active, such as St Cecelia’s Choir of Holy Cross Parish and the Polonia Paderewski Choir founded in 1957. Athletics were popular among Polonia’s youth.

Local teams participated in the State Polish Basketball League and many of the members of sports teams of local industries and athletic clubs were of Polish origin. Falcons’ baseball and gymnastics teams from New Britain over the decades emerged victorious as state and local champions. Several of the Falcon’s National Meets were held in New Britain during the course of the 20th century as well.

More recent immigrants are active in Polish soccer teams and clubs dedicated to skiing and hunting. Dozynki, a centuries old tradition of celebrating a bountiful harvest was and is still celebrated in New Britain. The arrival of numerous Displaced Persons (DPs), refugees fleeing Europe in the aftermath of World War II, as well as continued immigration from Poland throughout the post war period have rejuvenated some of the older clubs and organizations. More recent organizations established by the newer waves of immigrants include the Polish Saturday School (1960), which provides instruction in the

Bojnowski’s accomplishments were substantial. His efforts to provide a structure that would care for his parishioners from the cradle to the grave occupied the great majority of his time.

29  WEM Archives

September 15, 2021

Despite changes, New Britain’s Polish community continues to thrive, reinvent itself and maintain its significance on the city’s multicultural landscape

Polish language, history and culture to the children of the community. Part of a national network of such schools, New Britain’s is the largest on the East Coast.

Troops of Polish Boy and Girl Scouts were founded in New Britain in the late 1950s and still thrive. Other activities of the “new” Polonia include the numerous Polish language newspapers including Przegląd Polonijny z Connecticut, Polski Express, Mala Polska, and Bialy Orzel as well as Polish language public access television programming, radio programs and an abundance of Polish owned businesses in the old neighborhood.

New Britain’s Polish community also has two Polish cemeteries. Sacred Heart (Roman Catholic) was founded in 1912.

Transfiguration Polish National Catholic Cemetery was blessed in 1941.

Two parochial schools, Sacred Heart (est. 1896) and Holy Cross (est. 1955), both now closed, served the children of the two parishes. Initially classes at Sacred Heart were held in the old church. In 1910 a four-story brick school was built on Gold Street which was state of the art for its time. It included 16 classrooms, a library, an assembly hall for school and parish activities plus two swimming pools and bathing facilities, the first in the city for women. The old school building was razed in the early 1970s. A second school was built in 1927 on Orange Street and continued to function as the parish school through 2020. In the early 1920s, enrollment at the school topped 2,000. Holy Cross School opened its doors in 1954 with 279 students. The school, located on Farmington Avenue and Eddy Glover Boulevard, merged with several other Catholic schools in 2006 and took on the name of Pope John II School.

-Americans interested in the history of their families’ past and their ethnic origins founded the Polish Genealogical Society of Connecticut in 1984, along with its Archive and Resource Center which collects materials on the history of the community and its individual families.

21st Century The turn of the century marked the end of a stream of migration from Poland to New Britain which continued steadily for

the annual dozynki festival took place on Broad street (pictured), before being relocated to Falcon field

over a century and can be attributed to Poland’s entry into the European Union in 2004 which offered more lucrative options for potential migrants closer to home. Two decades later, a thriving Polish economy has begun to reverse the trend as more and more Polish migrants are retuning home, especially after retirement.

But despite these changes, New Britain’s Polish community continues to thrive, reinvent itself and maintain its significance on the city’s multicultural landscape. In 2008, New Britain officially named the city’s Polish neighborhood as Little Poland, an initiative driven largely by the Polonia Business Association which was founded a year earlier. A few years later, humble beginnings of the Little Poland festival would create one of the largest Polish events in the US with a record-breaking attendance of 35,000 in 2019. The festival, streetscape improvements along Broad Street and strong marketing efforts by the Polonia Business Association have contributed to New Britain’s Little Poland being featured in mainstream and national media making the ethnic neighborhood a major tourist attraction.

Today, Broad Street remains the beating pulse of the city’s Polish neighborhood and a hub of commercial activity.

While many of the storefronts which dominated Broad Street for decades, such as Nozewski’s Meats, are no longer there, they have been replaced by newer establishments offering a wide range of Polish foods and services tailored to the Polish community and there is no end in sight to the economic growth of New Britain’s Little Poland. Five new Polish businesses made Broad Steet their home during the pandemic.

Investment and growth have not spared Polish organizations – nest 88 of the Falcons, located on the corner of Washington and Broad Steet, recently completed a 2-million-dollar addition and the Pulaski Democratic Club was completely revamped in 2021. At the turn of the decade, may of New Britain’s Polish organization marked important anniversaries such as the 100-year anniversary of the Gen. Jozef Haller Post, 60-year anniversary of the Saint John Paul the II Polish Language School and the 125th anniversary of Sacred Heart Parish.

In 2017 the government of Poland established an Honorary Consulate in New Britain naming entrepreneur and community activist Darek Barcikowski to serve as Connecticut’s first Honorary Polish Consul. The significance of New Britain’s Polish community was further recognized by the government of Poland when Polish President Andrzej Duda made a historic, day-long, visit to New Britain in September of 2019, attracting over 10,000 participants to the city’s Walnut Hill Park where he made remarks.

Today’s Polonia might not be the same as that of our grandparents who came to New Britain seeking a better life over a century ago. But one thing that has remained constant is the Polish community’s resilience, pride and profound need to cultivate a bit of the Old County and its traditions in their new home. Its recent achievements are a testament to its ability to change and adapt and bode well for a future that will forever encompass a little bit of Poland in New Britain.  Prof. Jonathan ShEa UPdatEd by darEk barcikoWSki

30

Wydanie specjalne September 15, 2021

Wydanie specjalne September 15, 2021

31

32

Wydanie specjalne September 15, 2021

Polonia w New Britain – krótka historia et mele fruitur” („Przemysł wypełnia ule i daje miód”) podkreśla ten fakt. Małe odlewnie i inne zakłady takie jak North and Judd, Stanley Works, Russell and Erwin, Landers, Frary and Clark i Corbin itd. rozwinęły się z małych budynków do tego stopnia, że ich nowe siedziby – potężne murowane budynki fabryczne – zdominowały horyzont miasta. Produkowały one głównie produkty metalowe, okucia budowlane, narzędzia, sprzączki, sztućce, noże, sprzęt gospodarstwa domowego, gwoździe, śruby, zamki oraz wiele innych wyrobów metalowych. New Britain stało się znane jako „Żelazne Miasto Świata”, niemające sobie równych na świecie. W 1920 roku w New Britain produkowana była niemalże jedna trzecia okuć budowlanych w Stanach Zjednoczonych, a więc tytuł „Żelaznego Miasta Świata” był w pełni zasłużony.

 Archiwum WEM

T

ereny obecnego New Britain były niegdyś zasiedlone przez Indian plemienia Tunxis, którzy zajmowali się myślistwem i rybołówstwem przed przybyciem osadników z Europy. W pierwszej połowie XVIII wieku osada ta była małą, spokojną społecznością, podobną do innych osad na terenach Nowej Anglii. Osadnicy byli głównie pochodzenia anglosaskiego i byli protestantami. W latach czterdziestych XIX wieku stan ten zaczął ulegać zmianie, kiedy z Irlandii zaczęło przybywać wielu katolików.

Kilkadziesiąt lat później znaczna ilość przybywających Szwedów i Niemców przyczyniła się do dalszego urozmaicenia społeczności New Britain. Dopiero około 1880 roku mała ilość imigrantów ze wschodniej i południowej Europy zaczęła być zauważalna. Z czasem coraz więcej imigrantów przybywało z całej Europy tak, że w 1930 roku pełne 80% społeczności miasta składało się z imigrantów i ich potomków. New Britain był wtedy największym skupiskiem Ormian, Szwedów, Asyryjczyków i Polaków w stanie Connecticut.

Największą grupą etniczną z wyżej wymienionych byli jednak Polacy. Przyciągani chłonnym rynkiem pracy, podobnie jak wiele innych narodowości, znajdowali oni zatrudnienie w licznych zakładach przemysłowych tego miasta w początkach XX wieku. Przemysł odgrywał zawsze istotną rolę w historii New Britain, którego motto „Industria implet alveare

tak wyglądał kościół serca jezusowego (sacred Heart) przy Broad street zanim nie zastąpiła go w 1907 roku obecna do dziś gotycka budowla

imigranci Obszar Polski na początku XIX wieku był podzielony przez sąsiadujące mocarstwa Rosji, Austrii i Niemiec. Uciekając przed trudnymi warunkami życiowymi oraz prześladowaniami ze strony zaborców, którzy tępili polski język i kulturę, wielu Polaków opuściło ojczyznę z początkiem lat siedemdziesiątych XIX wieku. Jednym z nich był Tomasz Ostrowski, któremu przyznaje się miano pierwszego polskiego osadnika w New Britain. Ostrowski, podobnie jak wielu innych po nim, przybył z terenów ówczesnego zaboru rosyjskiego.

Blisko dwie trzecie polskich uchodźców

Budowa pierwszej polskiej parafii w New Britain u schyłku XiX wieku

było z „Ruskiej Polski”, a większość pozostałych było z Galicji, będącej pod zaborem austriackim. Polaków z zaboru pruskiego było tu stosunkowo niewielu, podobnie jak w pozostałych częściach Nowej Anglii.

Polscy mieszkańcy New Britain przybyli głównie z guberni grodzieńskiej, łomżyńskiej i płockiej oraz w mniejszej choć znamiennej liczbie z pewnych parafii w Galicji oraz guberni suwalskiej pod rosyjskim zarządem. Z parafii takich jak Dąbrowa Białostocka w guberni grodzieńskiej oraz Myszyniec w guberni łomżyńskiej przybyło najwięcej osadników.

Wola Raniżowska w Galicji i okolice zapewniły wielu robotników dla fabryk w New Britain. Wczesne księgi ludności wskazują na przemieszczanie się polskich osadników oraz ich potomków urodzonych w Ameryce z innych osad polonijnych, szczególnie z terenów kopalnianych takich jak powiaty: Luzerne, Lackawanna i Schuylkill w stanie Pensylwania i szczególnie z miast takich jak: Shenandoah, Nanticoke and Dickson City. Inni przybyli do New Britain z wielu miejsc w pobliskim stanie Massachusetts, na przykład: Three Rivers, Thorndike, South Deerfield, Northampton i Turners Falls. Wielu przybyło również z Brooklynu w Nowym Jorku oraz

Wydanie specjalne

33  Polish Genealogical Society of Connecticut and the Northeast, Inc.

September 15, 2021

Rejon Broad Street, który zamienił się w główną polską ulicę na początku XX wieku, stał się kolebką polskiej społeczności.

różnych miejsc na Long Island, a także z wielu polskich osad w stanach: Maine, Rhode Island, Vermont, New Hampshire, New Jersey, Michigan, Ohio oraz innych.

Polscy osiedleńcy W 1900 roku Polacy zgrupowani byli w jednej dzielnicy miasta niedaleko centrum. Spis ludności z tego właśnie roku zawiera dane o 1,168 Polakach urodzonych w Polsce; liczba ta jednak jest znacznie mniejsza niż dane w księgach parafialnych. W rzeczywistości w New Britain mieszkało około dwóch tysięcy Polaków.

Mieszkali oni głównie blisko miejsca zatrudnienia.

Rejon Broad Street, który zamienił się w główną polską ulicę na początku XX wieku, stał się kolebką polskiej społeczności. Najwcześniejsze zapiski o Polakach wspominają ulice takie jak High Street, Grove Street, Orange Street oraz Myrtle Street. Polscy osadnicy wybierali tę lokalizację z powodu bliskości zakładów przemysłowych, gdzie wielu z nich pracowało.

Większość nieruchomości zakupionych po raz pierwszy przez Polaków znajdowała się właśnie w tym rejonie. Na przełomie XX wieku rejon ten miał raczej wiejski wygląd niepodobny do gęsto zabudowanego miasta w dniu dzisiejszym. Wiele ulic w okolicy Broad Street nie istniało wówczas, a teren ten był otoczony lasem.

Z czasem imigranci stali się finansowo mocniejsi, co spowodowało rozwój tego regionu. Na Broad Street zaczęły pojawiać się budynki handlowe oraz trzy- i sześciorodzinne domy. Powstały siedziby polskich klubów i organizacji. Zaczęto budowę nowych ulic i domów. W połowie lat dwudziestych Polacy zamieszkiwali (i byli właścicielami) większości nieruchomości w piątym okręgu wyborczym, czyli północno-zachodniej części miasta. W rzeczywistości Polacy stworzyli „miejską wieś”, czyli samowystarczalne miasto w mieście, gdzie wszystkie potrzeby mieszkańców mogły być zaspokojone. W tym czasie polscy lekarze mogli cię wyleczyć, polski mechanik mógł naprawić twój samochód i mogłeś iść na zakupy do wielu polskich sklepów i straganów.

Obecnie okolice te zmieniły się bardzo pod względem architektonicznym, za-

Centrum New Britain w latach 40. ubiegłego wieku wypełnione było różnego rodzaju sklepami i punktami usługowymi, które służyły dynamicznie rozwijającemu się miastu

równo fizycznie, jak i demograficznie od stanu z początku tego wieku. Pewna część domów w tym rejonie jest zamieszkała przez lokatorów hiszpańskojęzycznych.

Północna część bocznych ulic Broad Street jest ciągle zamieszkała w większości przez Polaków. Polska populacja jest nadal liczna, chociaż zmniejszająca się z roku na rok. Bardziej ambitne i lepiej wykształcone dzieci i wnuki imigrantów opuszczają ten rejon na korzyść lepszych, bardziej prestiżowych dzielnic miasta, lub przenoszą się do sąsiadujących miejscowości oferujących podmiejski styl życia.

Ta tendencja powoduje, że ci urodzeni w Ameryce Polacy po trochu tracą więzi ze „starą dzielnicą”.

społeczeństwo Jednym z głównych celów imigrantów drugiej połowy XIX wieku było organizowanie polskich parafii w celu kontynuacji w „nowym kraju” tradycji religijnych i kulturowych przywiezionych z Polski.

Kościół parafialny w polskich dzielnicach był centralnym punktem życia duchowego, a podczas świąt i dni świętych życie towarzyskie obracało się wokół niego. W czasie zaborów w XIX wieku kościół był często jedynym miejscem wolnym od opresji zaborców. W związku z tym nie jest to zaskakujące, że polscy osadnicy nie czekali długo, aby stworzyć swoje własne parafie i jednocześnie odtworzyć życie towarzyskie i tradycje, które zostawili w Europie.

Utworzenie parafii było często zapoczątkowane sformowaniem towarzystwa

lub związku, który zajmował się zbieraniem funduszy na budowę kościoła. Tak więc 29 września 1889 roku Towarzystwo Bratniej Pomocy Świętego Michała Archanioła zostało ustanowione nie tylko w celu finansowania budowy kościoła, ale również, jak nazwa wskazuje sama nazwa, w celu wsparcia i pomocy dla potrzebujących. W tych czasach właśnie tego typu organizacje były potrzebne i niezastąpione wśród wszystkich grup etnicznych.

Wysiłki te przyniosły owoce 14 listopada 1894 roku kiedy to oficjalna petycja o budowę kościoła katolickiego pod wezwaniem Świętego Kazimierza Królewicza została wręczona biskupowi archidiecezji Hartford. Krótko potem drewniany kościół został wzniesiony na ulicy Orange Street.

Dziś znany jako Kościół Serca Jezusowego (nazwa została zmieniona w międzyczasie) ten skromny drewniany budynek został usunięty, a na jego miejscu zbudowano wspaniały gotycki kościół w 1907 roku.

Pierwszym jego proboszczem był ks. Tomasz Miscicki. W 1895 roku proboszczem został ks. Lucjan Bójnowski i służył potrzebom zarówno duchowym, jak i materialnym polskiego społeczeństwa w New Britain aż do śmierci w 1960 roku.

era „Bójnowskiego” Ksiądz Lucjan Bójnowski był jednym z najbardziej zasłużonych polskich obywateli New Britain. Urodził się w Swierzbutowie, parafia Dąbrowa, gub. Grodno, w 1868 roku. W roku 1888 przybył do Stanów Zjednoczonych i wkrótce wstąpił do se-

minarium duchownego w Orchard Lake w stanie Michigan. Po wyświęceniu został przydzielony do parafii słowackiej w Bridgeport, gdzie służył przez około sześć miesięcy. Jego przybycie do New Britain w 1895 roku zaczęło „erę ks. Bójnowskiego” i odegrało bardzo ważną rolę w historii Polonii tego miasta.

Osiągnięcia ks. Bójnowskiego były znaczne. Jego wysiłki w celu zapewnienia opieki dla wiernych od kołyski aż do grobu zajmowały większość jego czasu. Zapoczątkował on wiele stowarzyszeń religijnych w parafii, pierwsze z nich to Towarzystwo Panien Dzieci Maryi pod Opieką Niepokalanego Poczęcia utworzone 14 lutego 1897 roku. W tym samym roku, 11 lipca, zainicjował on Towarzystwo Imienia Jezusa i 15 lipca Towarzystwo Sióstr Różańcowych. Stowarzyszenie Rycerzy Bolesława Chrobrego zostało utworzone w roku 1895. Oprócz towarzystw religijnych utworzono też dwie organizacje polityczne. Obydwie zapoczątkowane w październiku 1900 roku były świadectwem pewnych tarć w polskiej społeczności w New Britain. Pierwsza z nich, Polski Klub Polityczny #1, nie cieszyła się poparciem ks. Bójnowskiego. Druga, która miała poparcie proboszcza, to Polski Klub Obywatelski. W 1904 roku ks. Bójnowski utworzył Zakon Sióstr Niepokalanego Poczęcia.

Przez niego również ufundowany został Polski Sierociniec pw. Matki Boskiej Różanostockiej (nazwa pochodząca ze słynnego obrazu z jego rodzinnej parafii).

Ciąg dalszy  str. 34

34

Wydanie specjalne September 15, 2021

dokończenie  ze str. 33

Nowe organizacje W następnych dekadach XX wieku zostało stworzonych więcej organizacji, wiele towarzystw kościelnych, między innymi kilka placówek Zjednoczenia Polskiego Rzymsko-Katolickiego, organizacji ubezpieczeniowej z siedzibą w Chicago. Były to: Towarzystwo św. Agnieszki utworzone w 1912 roku, Towarzystwo św. Lucjana utworzone w 1907 roku, Towarzystwo św.

Rozy z Limy utworzone w 1929 roku oraz Tow. Św. Alojzego. Stowarzyszenie Bratniej Pomocy św. Piotra i Pawła pojawiło się na scenie w 1912 roku. Grupy Związku Polskiego Narodowego powstały w latach: 1899, 1912 i 1930.

Kilka innych organizacji politycznych zostało stworzonych w tym czasie w celu osiągnięcia wpływów politycznych przez liczebną Polonię New Britain. Demokratyczny Klub Polityczny im. Pułaskiego został stworzony w 1931 roku włącznie z korpusem pomocniczym pań. W tym czasie powstał też Polsko-Amerykański Klub Republikańskiej (później zw. Oaks Club).

Kluby polityczne prowadziły zajęcia prowadzące do zdobycia obywatelstwa dla imigrantów oraz wspierały i sponsorowały kandydatów na lokalne, stanowe i krajowe urzędy polityczne. Henry Gwiazda był pierwszym polsko-amerykańskim burmistrzem New Britain, wybranym w 1946 roku. Zanim stulecie dobiegło końca, New Britain miało pięciu kolejnych burmistrzów częściowo lub całkowicie polskiego pochodzenia. Byli wśród nich demokraci Julius Kremski, Stanley Pac, William McNamara i Lucian Pawlak. Republikanka Linda Blogoslawski, pierwsza kobieta na stanowisku burmistrza miasta, została wybrana w 1993 roku.

Gniazdo Polskich Sokołów powstało w 1907 roku, a wzrastająca liczba polskiej inteligencji i właścicieli przedsiębiorstw zorganizowała Polsko-Amerykańskie Sto-

 Archiwum WEM

Ostatnie osiągnięcia Polonii w New Britain są świadectwem zdolności do zmiany i adaptacji oraz dobrze wróżą przyszłości, dając nadzieję, że w New Britain nigdy nie zabraknie odrobiny polskości.

warzyszenie Fachowców i Przedsiębiorców ok. roku 1912.

Czasy kryzysów, takich jak pierwsza wojna światowa, powodowały rozwinięcie działalności społecznej tutejszej Polonii w odpowiedzi na wydarzenia w Polsce.

Podczas pierwszej wojny światowej New Britain był placówką rekrutującą żołnierzy do armii Hallera, która walczyła o niepodległość Polski. Komitet Obywatelski, który został sformowany przed wojną, zbierał fundusze dla niepodległej Polski oraz przyczyniał się do aktywnego udziału wojennego zbierając ponad 870,000 dolarów na różne cele związane z wojną, w tym dla inwalidów wojennych. Placówka Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce została utworzona wkrótce po wojnie w roku 1920. Podobna działalność miała miejsce w czasie drugiej wojny światowej, kiedy to zorganizowano Generalny Komitet Pomocy dla Polski w 1940 roku. Po wojnie został stworzony Polski Legion Weteranów Amerykańskich (PLAV). Jednocześnie nie zapomniano też o działalności kulturowej. Kółko Teatralne

Przygotowania do dorocznych dożynek, które przez prawie 40 lat były największą polonijną imprezą w mieście

św. Elżbiety zostało utworzone w 1925 roku. Chór parafialny i grupy chóralne były również bardzo aktywne. Młodsze, urodzone w Ameryce, osoby polskiego pochodzenia były członkami klubu Polonaise, Klubu 44 lub innych podobnych organizacji.

W miarę upływu lat, gdy starsza generacja imigrantów zaczęła odchodzić, zainteresowanie tymi organizacjami wśród ich potomków zaczęło stopniowo zanikać.

Przybycie przesiedleńców po drugiej wojnie światowej spowodowało ożywienie działalności starszych klubów i organizacji. Wiele z nich nie przetrwało jednak do dzisiaj.

Parafie i szkoły W New Britain zostały utworzone również dwie inne polskie parafie. W 1927 roku parafia Świętego Krzyża powstała na Farmington Avenue, a w 1941 roku Kościół

Przemienienia Pańskiego, parafia Polskiego Kościoła Narodowego została wzniesiona na Concord Street. Polonia w New Britain ma również dwa polskie cmentarze. Cmentarz Najświętszego Serca Jezusowego powstał w roku 1912 i jest największym polskim cmentarzem w Nowej Anglii. Cmentarz Przemienienia Pańskiego został poświęcony w roku 1941.

Dwie szkoły parafialne, w parafii Najświętszego Serca (utworzona w roku 1896) i przy kościele Świętego Krzyża (powstała w 1955 r.), obie obecnie zamknięte, służyły dzieciom z obu parafii.

Początkowo zajęcia w pierwszej z nich odbywały się w starym kościele. W 1910 roku na Gold Street zbudowano czteropiętrową, murowaną szkołę, która była najnowocześniejsza jak na swoje czasy. Obejmowała ona 16 sal lekcyjnych, bibliotekę, duży hall oraz dwa baseny i kąpielisko, pierwsze w mieście dla kobiet. Stary bu New Britain Industrial Museum

Rozwój miasta, rosnącą liczbę jego mieszkańców oraz stały napływ nowych imigrantów napędzał przemysł. w lokalnych fabrykach pracowały kiedyś tysiące osób

Wydanie specjalne September 15, 2021

35

 Archiwum WEM

Na przełomie niespełna 10 lat Festiwal Małej Polski stał się jednym z największych polonijnych wydarzeń na wschodnim wybrzeżu Usa. w ostatniej jego edycji wzięło udział ponad 30,000 osób

dynek szkolny został zrównany z ziemią na początku 1970 roku. Druga szkoła została zbudowana w 1927 roku na Orange Street i funkcjonowała jako szkoła parafialna do 2020 roku. Na początku 1920 roku liczba zapisów do szkoły przekroczyła 2000. Szkoła Świętego Krzyża otworzyła swoje podwoje w 1954 roku z 279 uczniami. Szkoła znajdująca się przy Farmington Avenue i Eddy Glover Boulevard, połączyła się z kilkoma innymi szkołami katolickimi w 2006 roku i przyjęła nazwę Pope John II School.

Kolejne polskie organizacje powstały w latach późniejszych. Osoby pochodzenia polskiego zainteresowane historią swoich przodków utworzyły Polskie Towarzystwo Genealogiczne w Connecticut w 1984 roku, łącznie z Archiwum i Centrum Danych, które zbiera informacje na temat historii społeczności oraz historii poszczególnych rodzin. Polskie dożynki zostały przywrócone do życia w 1980 roku, są one odwiedzane przez tysiące uczestników. W uroczystościach z okazji 50. rocznicy zakończenia drugiej wojny światowej

zgromadziło się wielu uczestników, świadcząc o zainteresowaniu mieszkańców miasta swoimi historycznymi korzeniami.

Nowi imigranci są aktywni w polskich drużynach piłkarskich i klubach poświęconych narciarstwu i polowaniom.

Dożynki, wielowiekowa tradycja świętowania obfitych zbiorów była i jest obchodzona w New Britain co roku. Przybycie licznych przesiedleńców, uchodźców uciekających z Europy po II wojnie światowej, a także ciągła imigracja z Polski w okresie powojennym odmłodziły niektóre starsze kluby i organizacje. Nowsze organizacje założone przez nowe fale imigrantów to m.in. Polska Szkoła Sobotnia (1960), która prowadzi nauczanie języka polskiego, historii i kultury dla dzieci z polskiej społeczności. Jest to największa polska szkoła sobotnia na wschodnim wybrzeżu USA, zrzeszona w Centrali Polskich Szkół Dokształcających w Ameryce. Oddziały harcerskie zostały założone w New Britain pod koniec 1950 roku i nadal się rozwijają.

Przykładem innych działań i zaangażowania „nowej" Polonii są liczne polskoję Grzegorz Jakubowski/KPRP

Polonia wita prezydenta RP andrzeja dudę podczas historycznej wizyty w New Britain w 2019 r.

zyczne gazety, w tym Przegląd Polonijny z Connecticut, Polski Express, Mała Polska i Biały Orzeł, a także polskojęzyczne programy telewizyjne, programy radiowe i mnóstwo polskich firm w okolicy.

XXi wiek Przełom wieków oznaczał koniec napływu imigrantów z Polski do New Britain, który trwał nieprzerwanie przez ponad sto lat, co można przypisać wejściu Polski do Unii Europejskiej w 2004 r., która oferowała bardziej lukratywne opcje dla potencjalnych imigrantów bliżej domu. Dwie dekady później kwitnąca polska gospodarka zaczęła odwracać ten trend, ponieważ coraz więcej polskich imigrantów wraca do ojczyzny, zwłaszcza po przejściu na emeryturę.

Ale pomimo tych zmian, polska społeczność New Britain nadal się rozwija, działa i podtrzymuje swoje znaczenie w wielokulturowym krajobrazie miasta. W 2008 roku New Britain oficjalnie nazwało polską dzielnicę miasta Małą Polską, a inicjatywa ta w znacznej mierze wspierana była przez założone rok wcześniej Polonia Business Association. Kilka lat Festiwal Małej Polski z imprezy o skromnych początkach stał się jednym z największych polskich wydarzeń w USA z rekordową frekwencją 35,000 uczestników w 2019 roku. Festiwal, renowacja i modernizacja terenu wzdłuż Broad Street i silne działania marketingowe Polonia Business Association przyczyniły się do tego, że Mała Polska w New Britain została zaprezentowana w mediach mainstreamowych i krajowych, czyniąc etniczną dzielnicę jedną z głównych atrakcji turystycznych miasta.

Dziś Broad Street pozostaje sercem polskiej części miasta i stanowi centrum działalności biznesowej. I choć wielu witryn sklepowych, które mieściły się na Broad Street przez dziesięciolecia, takich jak Nozewski's Meats, już nie ma, zostały one zastąpione przez nowsze placówki oferujące szeroką gamę polskiej żywności i usług dostosowanych do polskiej

społeczności, a Mała Polska w New Britain dynamicznie się rozwija pod względem ekonomicznym. Nawet podczas pandemii przy Broad Street rozpoczęło działalność aż pięć nowych, polskich firm.

Również polskie organizacje nie stronią od inwestycji, starając się rozwijać swoją działalność. Niedawno zakończył się kosztujący 2 miliony dolarów remont Sokolni, prowadzonej przez Gniazdo 88 Sokołów, położonej na rogu Waszyngtonu i Broad Street, a Klub Demokratyczny Pułaskiego został całkowicie odnowiony w 2021 roku.

Pod koniec ostatniej dekady wiele organizacji obchodziło okrągłe jubileusze, m.in.

100-lecie Pl. #111 SWAP im. Gen. Józefa Hallera, 60-lecie Szkoły Języka Polskiego im. św. Jana Pawła II oraz 125-lecie parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa.

W 2017 roku rząd Polski ustanowił Konsulat Honorowy w New Britain, mianując przedsiębiorcę i działacza społecznego Darka Barcikowskiego pierwszym Honorowym Konsulem RP w Connecticut.

Znaczenie Polonii w New Britain zostało dodatkowo docenione przez polskie władze, gdy prezydent RP Andrzej Duda złożył historyczną, całodniową wizytę w New Britain we wrześniu 2019 r., przyciągając ponad 10,000 uczestników do miejskiego Walnut Hill Park, gdzie miało miejsce jego przemówienie.

Dzisiejsza Polonia być może różni się od swych przodków, pokoleń pierwszych imigrantów, którzy przybyli do New Britain w poszukiwaniu lepszego życia ponad sto lat temu. Ale niezmienne pozostają wyznawane przez nich wartości, duma i głęboka potrzeba polskiej społeczności, aby kultywować ojczyste tradycje i przenosić bogactwo polskiej kultury do nowej ojczyzny. Ostatnie osiągnięcia Polonii w New Britain są świadectwem zdolności do zmiany i adaptacji oraz dobrze wróżą przyszłości, dając nadzieję, że w New Britain nigdy nie zabraknie odrobiny polskości.  Prof. Jonathan ShEa UaktUalniEniE darEk barcikoWSki

36

Wydanie specjalne September 15, 2021

Wydanie specjalne September 15, 2021

37

! !

.% / .% / .0# 1 2 2

.0# 1

!

!! " # $ $ ##%&'% $ ( !! " # $ #%&'% $ (

) *+ * , -

38

Wydanie specjalne September 15, 2021

wyjątkowa przyjaźń między sześcioma miastami z trzech różnych kontynentów

Miasta partnerskie new britain W

ymiana kulturalna, informacyjna i ekonomiczna – tak najkrócej opisać można zasady, na których opiera się idea miast partnerskich, tak zwanych „sister cities”. W rzeczywistości międzymiastowa współpraca sięga niejednokrotnie znacznie głębiej, tworząc między społecznościami mocne więzi pozwalające między innymi na realizację różnego rodzaju wspólnych projektów.

Idea miast partnerskich wychodzi nie tylko poza granice państw, ale i kontynentów.

Dokładnie tak sytuacja prezentuje się w przypadku „sister cities” New Britain w Connecticut. Wyjątkowe partnerstwo połączyło tu trzy kontynenty i sześć miejscowości z sześciu różnych państw.

New Britain – będące największym skupiskiem Polonii w stanie Connecticut – nawiązało w ciągu lat partnerskie relacje z miejscowościami Pułtusk w Polsce, Atsugi w Japonii, Rastatt w Niemczech, Janitsa w Grecji i Solarino we Włoszech.

Pułtusk w Polsce Partnerskie relacje między New Britain i Pułtuskiem sięgają roku 1990. Ta polska, niewielka miejscowość położona jest w wyjątkowo malowniczych okolicach północnej części Mazowsza – na skraju

 youtube

Puszczy Białej nad Narwią. Około 20-tysięczne miasto posiada wyjątkowo długa listę przyciągających turystów zabytków.

Znaleźć na niej można m.in. gotycką Bazylikę kolegiacką Zwiastowania NMP z XV wieku, zamek biskupi z XV wieku usytuowany na brzegu Narwi z XIV-XVI wieku, pozostałości murów miejskich z lat 15081533 wzniesionych z inicjatywy biskupa płockiego Erazma Ciołka, a także klasycystyczne domy i kamienice znajdujące się przy Rynku z początku XIX w.

atsugi w japonii Kolejne z miast partnerskich New Britain to Atsugi. Jest to miasto leżące w Japonii, w prefekturze Kanagawa, dokładniej na wyspie Honsiu. Zostało założone w końcówce XIX wieku. Nosi ono status „miasta specjalnego”. Ten ok. 250-tysięczny ośrodek jest słynie ze zlokalizowanych tu przemysłów – samochodowego, elektrotechnicznego i gumowniczego. Architektura Atsugi odzwierciedla mocno zindustrializowany charakter tej miejscowości.

Rastatt w Niemczech Wśród miast o partnerskich relacjach z New Britain znalazła się także niemiecka miejscowość Rastatt. Jest to niewielkie

atsugi to miasto w japonii, na wyspie Honsiu

miasto powiatowe umiejscowione w kraju związkowym Badenia-Wirtembergia.

Około 50-tysięczny ośrodek może poszczycić się malowniczym położeniem – nad rzeką Murg, zaledwie 25 km od Karlsruhe. Miejscowość zyskała prawa miejskie już w 1705 roku. Ogromnym atutem miejscowości Rastatt jest jej architektura

i zabytki. Na ich liście turyści znaleźć mogą urokliwe budynki, kamieniczki, pałac Rastatt, pałac letni Favorite, a także kościół pw św. Aleksandra.

janitsa w Grecji Czwartym z miast partnerskich New Britain jest Janitsa. Jest to niewielka miej-

 Wikipedia

Partnerskie relacje między New Britain i Pułtuskiem sięgają 1990 roku

 Archiwum WEM

solarino to maleńka miejscowość w prowincji syrakuzy na sycylii

Wydanie specjalne  Wikipedia

September 15, 2021

Rastatt to niewielkie miasto powiatowe w kraju związkowym Badenia-wirtembergia

scowość, znajdująca się w Grecji, w regionie Macedonia Środkowa, w jednostce regionalnej Pella. Co wyróżnia ją na liście „sister cities”? Na pewno jej kameralny charakter. Populacja mieszkańców tego urokliwego miasteczka liczy zaledwie około 30 tys. osób. Jego atutem są oczywiście zabytki. Na ich liście nie brak tradycyjnej zabudowy, a także znanego mauzoleum Gazi Evrenosa.

solarino we włoszech Listę partnerskich miejscowości New Britain zamyka na razie Solarino. Ta

maleńka, włoska miejscowość znajduje się w prowincji Syrakuzy, na Sycylii.

Według szacunków, zamieszkuje ją zaledwie około 10 tysięcy mieszkańców.

Ta urokliwa miejscowość przyciąga swoją zabytkową architekturą i atrakcyjnym dla turystów położeniem. Znajduje się zaledwie kilkanaście kilometrów od Syrakuzy, co będzie atutem dla każdego miłośnika zwiedzania i odpoczynku w kameralnym wydaniu, a jednak w pobliżu znanych ośrodków turystycznych.  anna MilEr

39

40

Wydanie specjalne September 15, 2021

150 lat temu New Britain zyskało prawa miejskie. w historię tego miasta wpisana jest historia lokalnej Polonii, która w znaczący sposób przyczyniła się do jego rozwoju i miała wpływ na to, jak zmieniał się na przestrzeni lat miejski krajobraz i jak wygląda on obecnie. z okazji 150-lecia zaprosiliśmy Czytelników „Białego orła” do podzielenia się zdjęciami, które pokazują miasto z ich perspektywy. dziękujemy wszystkim, którzy przysłali do nas fotografie i zapraszamy na wyjątkową, fotograficzną podróż – oto New Britain w obiektywie naszych Czytelników i naszego redakcyjnego aparatu.

Wydanie specjalne September 15, 2021

wyNiki koNkURsU Wśród autorów opublikowanych zdjęć przeprowadziliśmy losowanie. Bon upominkowy o wartości $100 do dowolnej polskiej restauracji w mieście trafi do Evy Gryk. W celu odbioru nagrody prosimy o kontakt z redakcją.

41

42

Wydanie specjalne September 15, 2021

Wydanie specjalne September 15, 2021

43

44

Wydanie specjalne September 15, 2021

Wydanie specjalne September 15, 2021

45

46

Wydanie specjalne September 15, 2021

ważNe iNFoRMaCje dla osóB URodzoNyCH w 1956 RokU oRaz Powyżej 65 lat

K

MEdicarE

ończysz 65 lat lub przechodzisz na emeryturę, lub tracisz ubezpieczenie w pracy np. z powodu pandemii? Sprawdź, kiedy trzeba się zarejestrować do Medicare, aby uniknąć kary, która będzie pobierana dożywotnio, co miesiąc od Twojej emerytury!

Medicare – okresy zapisowe Wstępny okres zapisów dla osób urodzonych w 1956 roku obejmuje miesiąc 65. urodzin, trzy miesiące przed i trzy miesiące po nim, a więc trwa siedem miesięcy. Zaleca się zapisanie do Medicare w lokalnym biurze Social Security 3 miesiące przed 65. urodzinami, Medicare zacznie działać od 1. dnia miesiąca urodzin.

Obecnie można zarejestrować się tylko telefonicznie lub przez stronę http://www.ssa.gov/benefits/medicare.

specjalny okres zapisów (seP) W pewnych sytuacjach można się zapisać do Medicare poza wstępnym okresem zapisów. Szczególnie w obecnym czasie pandemii osoby, które mają powyżej 65 lat i tracą pracę lub ubezpieczenie, mogą skorzystać z SEP. Specjalny okres zapisów przysługuje osobom, które:  tracą ubezpieczenie zapewniane przez pracodawcę;  przechodzą na emeryturę;  otrzymują stanową pomoc finansową do Medicare lub rządową dopłatę do leków Extra Help;  uzyskały uprawnienia z powodu niepełnosprawności lub przewlekłego schorzenia.

WAŻNE! Osoby nie muszą pobierać emerytury w wieku 65 lat, aby otrzymać Medicare, ale jeśli chcą pobierać emeryturę, muszą być zapisani do Medicare.

Osoby posiadające ubezpieczenie grupowe w miejscu pracy mogą odroczyć zapisanie się do Medicare w wieku 65 lat i kary za późniejsze przystąpienie do Medicare nie będą naliczone!

Warto jednak porównać ubezp. grupowe z ubezp. Medicare ponieważ często Medicare jest tańszą opcją.

Osoby, które posiadają zieloną kartę

min. 5 lat i nie pracowały w USA lub nie przepracowały 10 lat, mogą również zapisać się do ubezpieczenie Medicare.

W CT oferowana jest pomoc finansowa do Medicare, do zakwalifikowania się brany pod uwagę jest tylko miesięczny dochód brutto, bez względu na posiadane oszczędności – warto sprawdzić, czy się Państwo kwalifikujecie, aby zaoszczędzić na dopłatach do składek, rachunków Medicare i leków.

Przykład 1.

Państwo Nowakowie ukończyli 65 lat, nadal pracują i nie pobierają emerytury.

Jeśli ich przychód brutto nie przekroczy $74,300/rok, otrzymają całkowitą pomoc finansową do Medicare; czyli nie będą płacić miesięcznej składki za Part B (w roku 2021 wynosi $148.50/miesiąc) i rachunków medycznych, a maksymalny koszt leków wyniesie $9.20/lek lub mniej!

Przykład 2.

Pani Zofia jest na emeryturze i jej miesięczna amerykańska emerytura brutto, wraz z polską emeryturą i funduszem z pracy, wynosi $2,260 – również pani Zofia może otrzymać całkowitą pomoc finansową do Medicare.

Przykład 3.

Pan Jerzy jest na rencie inwalidzkiej od 3 lat i otrzymuje z tego tytułu brutto $1,100/miesiąc, żona pana Jerzego pracuje i nie ma 65 lat; jej dochód brutto z pracy wynosi $580/tydzień, czyli ich łączny przychód miesięczny wynosi $3,470. Pan Jerzy otrzyma częściową pomoc finansową, czyli zwrot opłaty za składkę Part B – $148.50/miesiąc, jak również dopłatę do leków. Nadal jednak będzie płacił rachunki medyczne (copays).

Pomogę wybrać najlepszy plan zdrowotny i na leki w ramach jednego prostego planu Medicare Advantage, który obejmuje między innymi:  opłatę od $0 na miesiąc, z górną granicą własnych wydatków;  ubezpieczenie dentystyczne i okulistyczne;  badanie słuchu i dopłaty do aparatów słuchowych;  ubezpieczenie wypadkowe na cały świat;  darmowy dostęp do siłowni oraz wiele innych benefitów ważnych dla seniorów!

•

Bezpłatnie pomagam w kontaktach z Administracją Social Security oraz odpowiem na wszelkie pytania i wątpliwości związane z Medicare oraz planowaniem emerytalnym.

Pomogę wybrać odpowiedni plan zdrowotny i na leki w ramach jednego prostego planu Medicare Advantage już od $0/miesiąc. konsultacje i usługi związane ze zmianami ubezpieczenia są zawsze darmowe!

zaPRaszaM! aleksandra Mroz tel. 860.997.3054 185 silas deane Hwy wethersfield, Ct 06109 liCeNCjoNowaNy sPeCjalista UBezPieCzeń MedyCzNyCH

Wydanie specjalne September 15, 2021

47

48

Wydanie specjalne September 15, 2021

Wydanie specjalne September 15, 2021

49

50

Wydanie specjalne September 15, 2021

Group halfway through goal of raising $125,000 for project

Kościuszko Squadron returns to the Air Museum

 New England Air Museum, CCSU

a partnership between the New england air Museum (NeaM) in windsor locks and the Polish studies Program at the Central Connecticut state University (CCsU) will return the kościuszko squadron exhibit to the museum. the original exhibit dedicated in 2007 was dismantled to make way for an elevator to comply with ada requirements at the site.

the exhibit is still under construction and its completion as well as the November 11th opening are contingent on the committee meeting its fundraising goal

A

n ongoing campaign seeks to raise $125,000 for the new exhibit now under construction at a larger site adjacent to its previous location. Under the theme Defenders of Freedom, it will offer colorfully lighted wall panels about the squadron’s creation, success during the Battle of Britain, and its ongoing status.

The exhibit will add artifacts, journals, airplane nose art, pilot uniforms, aircraft models, and a restored fighter aircraft engine. An interactive kiosk will invite visitors to read profiles of the heroic squad-

ron pilots in either English or Polish. “The bilingual kiosk is a first for the museum and pays homage to the Kościuszko Squadron and our Polish American supporters and visitors,” said Stephanie Abrams, NEAM’s recently named executive director.

The exhibit will be dedicated on November 11 to coincide with the celebration of Polish Independence Day which commemorates 1918 when Poland regained its independence after 123 years of non-existence on the map of Europe, after its territory was partitioned between

Russia, Prussia, and Austria. “There are a number of reasons why this exhibit is important not only to the Polish community in New England but in the entire country. First, it highlights the role of Poles during World War II and bringing about its end. It gives Polish Americans a greater sense of pride and teaches others about Poland and its significance,” said Professor Mieczysław B. Biskupski director of the Polish Studies Program and holder of the Stanislaus A. Blejwas Endowed Chair in Polish and Polish American Studies at CCSU.

Wydanie specjalne September 15, 2021

The Kościuszko Squadron was formed in Poland in 1919 and consisted mostly of American volunteers. In the 1920’s, it played a significant role in the Polish-Ukrainian and the Polish-Bolshevik wars. The squadron was later used as a model for the formation of the Kościuszko Division 303 in the United Kingdom. It consisted of mostly Polish airmen fighting under British command. Polish airmen played a key role during the Battle of Britain during World War II. Though studied earlier by historians, the story of these Polish airmen and their heroism was made known more widely with two films produced in 2018: the $4-million Squadron 303 and the $10-million 303 Squadron: Battle of Britain portrayed them on the big screen.

The exhibit is led by a 10-member organizing committee of NEAM and CCSU leaders. United States and Polish Government officials, including Connecticut Lt. Governor Susan Bysiewicz, and leaders from Polish organizations comprise the Exhibit Honorary Council. Their collective goal is to showcase Poland’s sacrifice and role in the fight for freedom during World War II, to honor Tadeusz Kosciuszko, and promote Poland’s history among the museum’s visitors who number between 40 and 45 thousand annually.

Fundraising for the $125,000 installation has been slowed by the pandemic. ”We will need to reach out to more individuals and the community, including Polish-owned businesses, and aircraft industry manufacturers. Donors want to support us.” Biskupski said. Funding will pay for construction, student and community educational programs, and exhibit maintenance and upgrades. The educational programs will invite students of all

51

the story of Polish airmen fighting in the Battle for england was told by two recent movie productions. Pictured are 303 squadron pilots in an original photo ages to use the exhibit as a resource for studying history, air warfare, math, aeronautics, Polish culture, efforts toward freedom, and the role of women in wartime, for example.

Prominent Polish and Polish American organizations have supported both the original and new exhibit. “Many of these organizations count promoting Poland and its history outside of the Polish community as part of their mission -- a mission which would greatly be served by tel-

Modern, well-lit panels have already been installed as part of the exhibit which is set to open in November

ling the story of the Kościuszko Squadron at one of the largest air museums in the country,” said Renata Vickrey, CCSU archivist and Polish Studies Advisory Board member.

Supporters of the efforts to construct the new exhibit will be listed among friends of the Kościuszko Squadron. Those contributing $1,000 or more will be additionally recognized. More information can be found at www.ccsu.edu/polishstudies.

Donations may be made payable to the CCSU Foundation, PO Box 612, New Britain, CT 06050 and marked: “For the Kościuszko Squadron.” Or click this link to the exhibit’s CCSU Foundation online giving page https://ccsu.networkforgood.com/causes/17039-the-kosciuszko-squadron.

Additional information can also be obtained by contacting Renata Vickrey at 860-832-2085 or at VickreyR@ccsu.edu.  darEk barcikoWSki

the exhibit is still under construction and its completion as well as the November 11th dedication are contingent on the committee meeting its fundraising goal

52

Wydanie specjalne September 15, 2021

Wydanie specjalne September 15, 2021

53

54

Wydanie specjalne September 15, 2021

Bary i restauracje w Polsce z najlepszymi widokami

Kolacja z widokiem W

yśmienite jedzenie i towarzystwo, a do tego… widok – tak najkrócej opisać można doświadczenia po wizycie w jednej z tych restauracji. Wyróżnia je atmosfera, którą w ich przypadku tworzy specyficzna lokalizacja.

Wszystkie umieszczone są w punktach ze wspaniałym widokiem. To właśnie on staje się decydującym elementem, dopełniającym klimat lokalu. Które restauracje w Polsce szczególnie wyróżniają się w tej kwestii?

Oto lista najpopularniejszych z nich!

Restauracje z zachwycającymi widokami w Polsce są domeną głównie największych miast. To właśnie w nich przyciągają prawdziwe tłumy odwiedzających, żądnych nie tylko wyśmienitej kuchni, ale i zapierającego dech w piersi widoku na miejską panoramę. Na liście najpopularniejszych lokali tego typu nie brakuje znanych miejsc z Warszawy, Łodzi, Poznania, Wrocławia i Krakowa. Sławę zyskały nie tylko za sprawą swoich szczególnych lokalizacji, ale też dzięki doskonałej kuchni i panującemu w nich charakterystycznemu klimatowi. Gdzie zatem wybrać się w poszukiwaniu restauracji z najpiękniejszym widokiem? Warto zacząć od stolicy…

loreta w warszawie Warszawska Loreta króluje w większości zestawień restauracji wyróżniających się wspaniałym widokiem. Restauracja ta znajduje się w hotelu Puro, a zachwy-

 Archiwum WEM

Restauracja szóstka znajduje się na szóstym piętrze Hotelu warszawa

cająca panorama nie jest jedynym powodem, dla którego warto skierować swoje kroki do tego lokalu. O jego klimacie stanowi designerski wystrój. Królują tu m.in. prace Anny Barlik i Tomasza Kowal-

skiego, a wisienkę na tym wspaniale urządzonym torcie stanowi „Warszawianka” – różowy neon Maurycego Gomulickiego. Jest on ozdobą ukwieconego tarasu, który zapewnia widok na całą

okolicę – z pobliskimi kamienicami w roli głównej i Pałacem Kultury i Nauki na dalszym planie. Dopełnieniem wyjątkowego charakteru Lorety są serwowane w niej koktajle. Specjalnością tutejszych barma-

 Archiwum WEM

loreta w hotelu Puro to jeden z najmodniejszych lokali w polskiej stolicy

 Concordia Design

Na wyspie słodowej we wrocławiu znajduje się pawilon z restauracją na dachu

Wydanie specjalne September 15, 2021

nów są szczególnie te dopasowane do pory roku.

Lokalizacja: Loreta, Hotel Puro, ul. Widok 9, Warszawa

szóstka w warszawie Szóste piętro Hotelu Warszawa skrywa kolejną z warszawskich restauracji wyróżniających się wspaniałym widokiem.

Tym razem mowa o Szóstce. O jej klimacie decyduje przestronny taras, umiejscowiony na całej długość gmachu hotelu. To właśnie on zapewnia wyjątkowy widok na Śródmieście i jego główne ulice, z którego – obok doskonałej kuchni – słynie restauracja.

Szóstka jest nie tylko ważnym punktem na liście lokali z ciekawą lokalizacja, ale też na gastronomicznej mapie Warszawy. Nad spójnością menu i idealnym połączeniem znajdujących się w nim pozycji czuwa Darek Barański – jeden z najbardziej rozpoznawalnych polskich szefów kuchni.

Lokalizacja: Szóstka, Hotel Warszawa, pl. Powstańców Warszawy 9, Warszawa

słodowa we wrocławiu O wspaniałym widoku nie zawsze musi decydować wysokość lokalizacji. Doskonałym przykładem restauracji, która może poszczycić się wspaniałą scenerią z poziomu parterowego tarasu pod ażurowym zadaszeniem, jest znajdująca się na Wyspie Słodowej, tuż nad brzegiem Odry Słodowa Bistro. Jej atutem jest nie tylko piękny widok, umilający spędzony w lokalu czas, ale i wspaniałe menu, którego autorem jest Adrian Bęben. Szef kuchni postawił w na najlepsze streetfoodowe tradycje i to właśnie na nich oparł jadłospis Słodowej. Doskonale komponuje się on z craftowymi piwami dostępnymi w restauracji.

Lokalizacja: Słodowa Bistro, Wyspa Słodowa 7, Wrocław

spirit w Łodzi Piąte piętro łódzkiego hotelu Puro skrywa kolejną z pozycji na liście re-

stauracji z wspaniałym widokiem. Mowa tu o Spirit Bar. Wyjątkowy charakter lokalu sprawia, że jest on idealnym punktem do odwiedzenia na zakończenie dnia. Składa się na to zachwycający widok, rozpościerający się z baru na jedne z najbardziej rozpoznawalnych łódzkich zabytków, Pałac Poznańskich oraz zlokalizowana w pobliżu Manufakturę, a także szeroka oferta autorskich koktajli przygotowywanych pod okiem szefa baru – Bartłomieja Wójcika.

Lokalizacja: Spirit Bar, Hotel Puro, Ogrodowa 16, Łódź

12 Cocktails w Poznaniu 12 Cocktails to lokal dla miłośników wybornych, autorskich koktajli, pragnących konsumować je, spoglądając na zabytkowe poznańskie kamienice. Bar otwarty został na dachu jednego ze starych budynków znajdujących się przy ulicy Młyńskiej. Taka lokalizacja zapewnia niesamowity widok, a związane z nim doznania potęgować mogą znajdujące się w koktajlowym menu pozycje – od znanych klasyków, po autorskie kompozycje. Dopełnieniem klimatu baru są czwartkowe koncerty jazzowe.

Lokalizacja: 12 Cocktails, ul. Młyńska 12, Poznań

Vidok w krakowie Listę restauracji z najpiękniejszymi widokami zamyka lokal, będący jednym z najpopularniejszych w Krakowie na mapie punktów mogących poszczycić się takim atutem. Już sama jego nazwa odnosi się do jego największej zalety.

Mowa tu o restauracji Vidok. Jej oferta obejmuje pyszną, tradycyjną polską kuchnię, która idealnie uzupełnia się z widokiem, którym mogą cieszyć się odwiedzający lokal goście. Specjały proponowane przez szefa kuchni mogą konsumować spoglądając na jeden z najważniejszych zabytków Krakowa – Wawel.

Lokalizacja: Vidok, ul. Krasińskiego 1, Kraków

 anna MilEr

 Restauracjavidok.pl

z restauracji Vidok rozpościera się widok na wawel i wisłę

55

56

Wydanie specjalne September 15, 2021

Wydanie specjalne September 15, 2021

57

58

Wydanie specjalne September 15, 2021

150 skarbów New Britain Sztuka i muzyka  Art League of New Britain  Teatr “Hole in the Wall”  Symfonia New Britain  Teatr młodzieżowy “No Boundaries”  Trinity on Main  WFCS (Stacja radiowa CCSU )  Wydział muzyczny New Britain High School Organizacje biznesowo-społeczne New Britain Boys and Girls Club  YMCA  YWCA  OIC  Klingberg Family Center  Pathways-Senderos  New Britain ROOTS  New Britain Little League  Greater New Britain Arts Alliance  Austrian Donau Club  Bike New Britain  CCARC, Inc.  N.B. Parks and Recreation Department  CMHA  Friendship Service Center  Hospital for Special Care  New Britain Institute  Suburban Woman's Club of Greater New Britain  New Britain Social Club  Elks Lodge  PAL  Jr. Canes  Chamber of Commerce  American Savings Foundation  Community Foundation of Greater New Britain  Polonia Business Association  Hospital of Central CT KościołySouth Congregational Church

 Holy Trinity Orthodox Church  Sacred Heart Church  Holy Cross Church  First Church of Christ, Congregational  First Lutheran Church of the Reformation  Spottswood AME Zion Church  St. Maruice Church  St. Joseph Church  St. Francis Church  St. Mary's Church

Wydarzenia

 Great American Boom  Summer Music Concert Series  Downtown District Auto Show  Klinberg Auto Show  Farmer's Market  Festiwal Małej Polski  New Britain Halloween Trick or

Treat Safe Zone  Festiwal Różany – Rose Garden Festival  Main Street USA  Beehive Bridge Festival  Mayor's Trophy Charitable Fund  Parada z okazji Memorial Day  Zapalanie Choinki Gastronomia

 Back Nine Tavern  Angelo's Market  Capitol Lunch  East Side Restaurant  Criolissimo  Mae Kong Thai Restaurant  Marathon Pizza  Max's Pizza 2  Town and Country  Peppinos  NB Diner  Paradise Pizza  Staropolska  Riley's  Sahadi's Hotties  Roly Poly Bakery  Kasia's Bakery  Frisbie's Dairy Barn  Great Taste  Celebration Foods  CJ's Restaurant  My Wife Didn't Cook  Belvedere Cafe  Negrita's  Sweetwater Juice Bar  Taqueria La Grande  Pizza Pal  Tony Central Pizza  Roma Restaurant  Seoul BBQ  Elmer's Place  Chili's  Adina's Pizza  Five Churches Brewery  Alvarium Brewery

Miasto New Britain kojarzy się z wieloma rzeczami. od miejskich fabryk, w których podczas rozkwitu przemysłu pracowało tysiące imigrantów, przez kampus uczelni Central Connecticut state University, gdzie dziś uczy się ponad 12,000 studentów, po jedno z największych polonijnych skupisk na wschodnim wybrzeżu Usa znane jako „Mała Polska” i doroczny festiwal o tej samej nazwie – w New Britain nie brakuje powodów do dumy.

Na przestrzeni ostatnich 150 lat, od kiedy New Britain oficjalnie zostało miastem, wykreowany został ogromny dorobek historyczny, kulturalny i gospodarczy, w znacznej mierze również dzięki imigrantom z różnych zakątków świata. W związku z obchodami 150-lecia miasta poproszono jego mieszkańców o wybranie 150 skarbów – czyli miejsc, instytucji i firm, które tworzą New Britain miejscem wyjątkowym. Poniżej publikujemy ostateczną i oficjalną listę 150 „skarbów” New Britain, które wyróżnione zostaną podczas obchodów 150-lecia miasta pod koniec września.  weM  Avery's Soda  Borinquen Bakery  Cantazaro Quality  Jalao Deli  Busy Bean Café  The Hive

Meats

Zabytki, pomniki i budynki

 Soldiers and Sailors Monument  Urząd Miasta New Britain  Central Connecticut State University  World War 1 Monument  Stara poczta  Anvil Building  Trinity On Main  Biblioteka publiczna miasta New Britain  Andrews Building  Borinqueneers Monument  Cmentarz Fairview  Cmentarz St. Mary's  Cmentarz Sacred Heart  Most Beehive Bridge  Skinner Fountain  Campbell Square  Malinowski Residence  Pumphouse at Shuttle Meadow Ave.  The Normal School  222 Main Street  Ebenezer Bassett Marker

Rozrywka

 Stanley Golf Course  New Britain Bees  Big Sky  New Britain Visitor's Center  Fun City  New Britain Senior Center

Muzea Britain Museum of American Art Britain Youth Museum/Hungerford Nature Center  New Britain Industrial Museum  New  New

Parki

 AW Stanley Park  Chesley Park  Stanley Quarter Park  Walnut Hill Park  Willow Brook Park  Willow Street Park  Central Park

Sklepy  Eblens  Costco  Target  Martin Rosol's  Weber's Nursery  Marzi Florist  Scott's Flowers  Rutkowski's Hardware  Polumbo's Jewelers  Amato's Toy & Hobby  The Farm Store, LLC.  Unknown Clothing  INI Sips  Dattco

Wydanie specjalne September 15, 2021

59

60

Wydanie specjalne September 15, 2021

Wydanie specjalne September 15, 2021

61

62

Wydanie specjalne September 15, 2021

Wydanie specjalne September 15, 2021

63

64

Wydanie specjalne September 15, 2021

Wydanie specjalne September 15, 2021

65

66

Wydanie specjalne September 15, 2021  Archiwum WEM

Violetta Villas honorową obywatelką New Britain

Głos legendy C

hoć gwiazd zawsze było i nadal jest dużo, niektóre wyróżniają się szczególnie. To bardzo pozytywne, gdy nie wynika tylko z ekscentryczności czy sztucznego promowania, ale z talentu i zasług. Tego nie można odmówić pamiętnej Violetcie Villas. Warto przypomnieć o niektórych jej staraniach i nagrodach, również zagranicznych.

Artystka ta zrobiła międzynarodową karierę, której znaczna część przypadała na pobyt w Stanach Zjednoczonych. Zauroczyła Polonię i Amerykanów swoim śpiewem i rozmachem scenicznym. Chętnie integrowała się z otoczeniem, a jako świtowa osoba dobrze czuła się za oceanem. Śpiewając, zwiedziła wiele miejsc.

Niektóre upodobała sobie szczególnie, a takim było na pewno miasto w Connecticut – New Britain, którego została w 1987 r. honorową obywatelką.

Miejsce szczególnego sentymentu New Britain jest wielkim skupiskiem Polonii, osiadło tam około 15 tysięcy naszych rodaków, którzy prowadzą tam mnóstwo sklepów, punktów usługowych i dyskotek.

W kościołach katolickich często odprawiane są msze w języku polskim, w szkole łatwo też o naukę rodzimego języka, niektóre przedmioty wykładane są po polsku.

Polskie pochodzenie deklaruje w tym mieście około 17% mieszkańców. Tylko troje Polaków dostąpiło zaszczytu bycia honorowymi obywatelami New Britain: rzeźbiarz Grzegorz Szewczyk, aktor Wojciech

Siemion i właśnie Violetta Villas. Artystka przy każdej swojej wizycie w USA odwiedzała New Britain, zawsze czuła się tam dobrze i była gościnnie przyjmowana.

Marzenia o Hollywood Villas od młodu ciągnęło do USA, gdzie były duże szanse karierę i otwarcie na oryginalność, kontrastujące z szarą rzeczywistością Polski, zwłaszcza w latach 80.

Choć zostać gwiazdą Hollywood nie było jej dane, stała się ulubienicą amerykańskiej Polonii. Nie można jednak uznać, że tylko tam doceniano ją. W krajach europejskich też cieszyła się uznaniem, a w Polsce była wielokrotnie nagradzana i podziwiana. W 1961 r. wyróżniono ją po raz pierwszy za „Najlepszy szlagier roku” z uwagi na piosenkę „Dla Ciebie miły”. Potem było szereg innych uznań, np. w 1965 r. „Grand Prix International d’Interpretation” za „Ave Maria No Morro”. Doceniano tej jej zmysłowość, stąd w 1991 r. tytuł „Sexkobieta roku”. W 1999 r. otrzymała „Honorowe Obywatelstwo miasta Lewin Kłodzki” (to miasteczko jej dzieciństwa i późniejszego schyłku życia). W 2008 r. dostała szczególnie wysokie odznaczenie: „Nagrodę Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego”, a w 2011 r. „Srebrny Medal – Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

scena – przeznaczeniem Niesamowite możliwości głosu uczyniły z Violetty Villas gwiazdę piosenki, ale nie stroniła też od aktorstwa. Zagrała ponad

Miała romans z sinatrą, jej wesele trwało pięć dni… Violetta Villas była niekwestionowaną gwiazdą swoich czasów!

250 przedstawień w Polsce i za granicą, wraz z teatrem wystąpiła m.in. w kilku miastach USA i Kanady. W 1986 r. za namową Bogusława Kaczyńskiego postanowiła zadebiutować na scenie operowej, w tytułowej roli w operze „Carmen” w Teatrze Wielkim w Łodzi. Wkrótce potem wyjechała wraz z Teatrem Syrena na światową trasę koncertową pt. „Violetta”, wystąpiła m.in. w USA. W tym czasie poznała, a następnie poślubiła Teda Kowalczyka (byli razem tylko rok, pierwszy związek z Piotrem Gospodarkiem trwał 2 lata). Przed wyborami prezydenckimi w 1988 r. artystkę zapraszał sam George Bush do występu w Białym Domu po jego ewentualnej wygranej.

wypracowane od podstaw

Violetta Villas otrzymała honorowe obywatelstwo New Britain w 1987 roku

Jej 4-oktawowy głos był charakteryzowany jako sopran koloraturowy o rozszerzonej skali. Posiadała umiejętność gry na fortepianie, puzonie oraz skrzypcach. Mówiła biegle i śpiewała w kilku językach.

Sam drzemiący w niej potencjał na nic by jednak się zdał, gdyby nie pracowitość, Nie była dzieckiem bogaczy ani sław. Ojciec – górnik, matka – gospodyni domowa, rodzina konserwatywna, będąca z

powodu zarobku w Belgii. To tam urodziła się przyszła artystka w 1938 r. jako Czesława Cieślak. W 1948 r. przyjechała z rodzicami do Polski i zamieszkała w Lewinie Kłodzkim, gdzie rozpoczęła naukę muzyki, którą kontynuowała we Wrocławiu i Szczecinie. Podjęła też naukę śpiewu w Warszawie. Do występów pod nowym imieniem i nazwiskiem namówił ją Władysław Szpilman. Chodziło nie tyle o ucieczkę od pospolitości, co od polskich głosek, utrudniających wymowę obcokrajowcom. Za granicą występowała z gwiazdami wielkiego formatu, np. w Las Vegas śpiewała razem z Frankiem Sinatrą i Charles'em Aznavourem. Słynęła z charakterystycznego wizerunku - nosiła efektowne, balowe suknie, burzę blond loków i dużo ozdób. Lubiła żyć w luksusie, dopóki to było możliwe. Na etapie starszych lat zaznała biedy i braku należytej opieki, choć sama taką chciała zapewnić innym, zwłaszcza zwierzętom, które przygarniała. Odchodziła w 2011 r. zaniedbaniu, za które sądzona i karana jej opiekunka. Niemniej w pamięci fanów pozostaje zawsze wytworną damą o cudownym głosie i energii.  halina koSSak

Wydanie specjalne September 15, 2021

67

68

Wydanie specjalne September 15, 2021

PoloNijka – Polska szkoŁa oNliNe zaPRasza!

Nawet na końcu świata mów do mnie po polsku E

migracja w dzisiejszym świecie nikogo już nie dziwi. Na porządku dziennym są przeprowadzki w różne części globu, próbowanie możliwości życia w różnych realiach. Jeszcze kilka lat temu argumentem do pozostania na swojej ojczystej ziemi była posiadana rodzina. Przy dzisiejszych możliwościach argument przestał być aktualny. Wśród Polaków popularnym kierunkiem migracji wciąż są Stany Zjednoczone. Jesteśmy jedną z liczniejszych grup imigrantów w USA. W rzeczywistości, w której nomadyczny tryb życia, często z dala od ojczyzny stał się normą, nasuwa się pytanie o istotność patriotyzmu i poczucia przynależności do swojego kraju. Czy te pojęcia straciły w tym momencie wartość? Być może zostały nieco przedefiniowane, nie ulega jednak wątpliwości, że pielęgnowanie swoich korzeni jest czymś ponadczasowym.

kto ty jesteś? Polak mały!

Znajomość swojej ojczyzny i kultury jest bardzo ważna, zwłaszcza w przypadku dzieci. Często opuszczają one kraj wraz z rodzicami, nie będąc jeszcze świado-

Jesteśmy bardzo zadowoleni z Polonijki. Szkoła jest dobrze zorganizowana, dużo ciekawych materiałów, sympatyczni nauczyciele. Moja córeczka uwielbia prace plastyczne na koniec lekcji. Odkąd zapisaliśmy ją do Polonijki zaczęła chętniej mówić po polsku – mama Agnieszka

 Polonijka

mymi takich decyzji. Miejsce, z którego pochodzą definiuje je jednak na wielu poziomach. Istotne jest, aby rodzice w procesie rozwoju dziecka zadbali także o aspekt tożsamości i pamięci o swojej ojczyźnie.

Nie pozwól dziecku zapomnieć o Polsce Naprzeciw takim potrzebom wychodzi Polonijka – polonijna szkoła podstawowa dla dzieci w wieku 5-15 lat, mieszkających za granicą. Jej misją jest rozwijanie znajomości języka polskiego oraz wiedzy o Polsce wśród najmłodszych.

Dzięki nowoczesnym narzędziom takim jak specjalna, Internetowa Platforma Edukacyjna, jest to możliwe w każdym miejscu i czasie. W ofercie Polonijki rodzice znajdą kilka wariantów nauki, możliwość korepetycji oraz specjalnie przygotowane materiały dydaktyczne, tak aby każdy mógł wybrać pomoce dostosowane do swoich indywidualnych potrzeb.

Są wśród nich między innymi scenariusze zajęć z języka polskiego, webinaria kulturowe, webinaria przedmiotowe w weekendy, dostęp do biblioteki cyfrowej, możliwość video- spotkań w kilkuosobowych grupach rówieśników.

Ogromną, cenioną przez rodziców zaletą Polonijki, jest możliwość połączenia zajęć z nauką stacjonarną, którą dziecko realizuje w danym miejscu. Program nauczania na platformie jest bardzo elastyczny - każdy może dopasować go pod swój indywidualny plan dnia.

Zdarzają się rodziny, które wyjeżdżają do USA na pewien określony czas, kontrakt rodziców, dłuższa delegacja. W takich przypadkach ważne jest umożliwienie dzieciom ciągłości w nauce – realizowanie materiału z zakresu polskiej podstawy programowej. Polonijka wspiera rodziny w bezstresowym powrocie do kraju oraz polskiej szkoły. Pomaga uniknąć sytuacji, w których dzieci są zmuszone do powtarzania klas i trudnej adaptacji w polskich realiach eduka-

cyjnych. Bez zaangażowania rodziców oraz odpowiednich narzędzi jest to niestety bardzo częsty scenariusz. Na szczęście świadomość rodziców, oraz chęć do przekazywania dzieciom wiedzy na temat kultury ojczystego kraju jest coraz większa. Świadczyć może o tym stale powiększająca się liczba rodzin, korzystających z nauki w Polonijce.

Blisko korzeni, gdziekolwiek jesteś…

W perspektywie zyskującego na popularności konceptu – „bycia obywatelem całego świata”, mogłoby się wydawać, że patriotyzm traci na wartości. Korzyści jakie daje pielęgnowanie go, zwłaszcza wśród najmłodszych – przyszłości naszego kraju – mówią same za siebie. Poczucie tożsamości, przynależności, znajomość i pamięć o swojej kulturze,

kultywowanie tradycji, odpowiedzialność wynikająca z bycia Polakiem… Narzędzia jakie oferuje polonijna szkoła podstawowa, skupiają się nie tylko na nauce języka polskiego, ale również przekazywaniu wiedzy o Polsce. Nauka języka, pozwala na kontakt z bliskimi, natomiast znajomość kultury i obyczajów wzmacnia poczucie bycia Polakiem.

Dzieci, które we wczesnym dzieciństwie opuszczają ojczyznę wraz z rodzicami, często szybko zapominają o swoich korzeniach. Ich jedynym źródłem wiedzy na ten temat staje się najbliższa rodzina.

Jest to bardzo wzniosłe stwierdzenie, jednak przekazywanie tej wiedzy najmłodszym jest inwestycją w przyszłość naszego kraju.  iga SErWińSka

Wydanie specjalne September 15, 2021

69

Wydanie specjalne

70

September 15, 2021

COMMUNITY VOICES

“My PErSonal ExPEriEncE alloWEd ME to hElP othErS”  Dr. Lisa M. Wisniewski

M

y journey to becoming Dr. Lisa M. Wisniewski (Dr. W.) began in 2003. As a young woman growing up in the Polish community in New Britain, my parents often told me that I was going to college. It was their goal for me. This conversation happened so early and often in my life that I did not even realize that there were other options other than college. My parents let me decide where I wanted to go and what I wanted to study.

The great part about my story is that I fell in love with college and the college experience.

When I got to college, I felt like I belonged and like this was the first place where I was understood. Even though I was happy with going to college there were many obstacles that I needed to overcome and very few mentors to guide me through that process. I did not know what to study (major in), what my real goal was, or how to even get there.

When I tried to get into school for a master’s degree, I was unsuccessful the first time. It took time, taking a few classes without credit, and finding the right program. Things finally began to click. I found mentors, internships, and guidance that I needed. I finished my master’s degree quickly and began my doctoral work. By this point in my life, I was active in the Polish community in New Britain and I wanted to understand the community a bit more from a researcher’s point of view. The Polish community became my area of research. Since 2015, I have completed research on the community that has been featured in local and international conferences, published journals, and book chapters on the local Polish community. In 2017, I graduated with my doctorate in Educational Leadership and continued my research on the Polish community.

In this time, I have found that the similar questions I had at this time about college and career success are questions that students still have today. The difference is I know how to help guide and mentor towards student’s college success.

This is where Lead with Dr. W. was born.

There are some common questions college students ask including what their major should be, what college to choose, and what should they focus on after graduation. Without the proper supports and guidance, this can continue on to their professional careers. One of the biggest challenges young professional faces is when they are ready for a career change or promotion. Without further skill development past college, this may prevent them from leveling up in their career. This has long term consequences on their salaries, job opportunities, and economic growth of local communities.

The goal of Lead with Dr. W. is to share resources on college and career success. The focus is on skill development for college students and also young professionals. This is achieved through live webinars, pre-recorded video lessons, and individual coaching. •

To connect with Dr. W. about upcoming sessions or individual coaching email lisa@leadwithdrw.com or on Facebook/instagram @Leadwithdrw.

Wydanie specjalne September 15, 2021

71

72

Wydanie specjalne September 15, 2021

Wydanie specjalne September 15, 2021

73

74

Wydanie specjalne September 15, 2021

lokalizacje na mapie turystycznej Polski, które po prostu trzeba odwiedzić

Nowe atrakcje turystyczne w Polsce Pandemiczna rzeczywistość, z którą przyszło się zmagać wielu państwom w ciągu ostatnich niemal 2 lat, nie sprzyjała wakacyjnym wyjazdom i spotkaniom w wielkich parkach rozrywki. Równocześnie nie stanęła ona na drodze powstaniu kilku nowym miejscom, które z pewnością staną się prawdziwymi centrami rozrywki. Na polskiej mapie tego typu lokalizacji pojawiło się w ostatnich 2 latach kilka nowych punktów. warto zapoznać się z ich ofertą – być może okażą się idealnym miejscem na rodzinny wypad! oto kilka z nich.

 Parkofpoland.com

N

a liście nowych atrakcji turystycznych na polskiej mapie nie brak miejsc ani dla fanów muzeów, ani parków rozrywki, ani podziwiania wspaniałych krajobrazów.

Nietuzinkowe, zajmujące, edukujące – każda z lokalizacji wyróżnia się swoim niepowtarzalnym charakterem. Dzięki temu będą zarówno atrakcjami dla rodzin z aktywnymi dziećmi, jak i miłośników odpoczynku bliżej przyrody.

sky walk w świeradowie-zdroju Sky Walk, czyli „Ścieżka w chmurach” to nowa atrakcja turystyczna usytuowana w Świeradowie-Zdroju. Jest ona najwyżej położonym punktem widokowym w Polsce – a nawet w Europie – połączonym z malowniczą trasą spacerową. Wyróżnia ją nie tylko imponująca wysokość, ale i możliwość korzystania z niej także po

znajdujący się nieopodal warszawy suntago wodny świat to największy zadaszony park wodny w Polsce i europie  Visitskywalktoday.com

Będąc w świeradowie zdroju można się wybrać na spacer w chmurach

zmroku. Wieża punktu widokowego w Świeradowie-Zdroju mierzy 70 metrów, z kolei górny taras widokowy umieszczony został na wysokości 55 metrów.

Kładka, po której mogą spacerować turyści, liczy aż 800 metrów i łagodnie

Wydanie specjalne  Materiały prasowe

Budowa orientarium w Łodzi trwała 3 lata i kosztowała ponad 240 milionów złotych

wznosi się, nie stanowiąc problemu nawet dla młodszych odwiedzających. Dodatkową atrakcją „Ścieżki w chmurach” jest licząca aż 103 metry zjeżdżalnia!

Konstrukcja pozwala także na organizowanie różnego rodzaju wydarzeń muzycznych na specjalnie do tego stworzonym pomoście.

suntago wodny świat To prawdziwa gratka dla wszystkich miłośników wodnego szaleństwa spod znaku basenów. Suntago Wodny Świat to największy zadaszony park wodny w Polsce i Europie. Może pomieścić do 15 000 korzystających z jego atrakcji turystów. Co ciekawe, został już przez nich doceniony – zajął 10. miejsce w rankingu najlepszych parków wodnych Europy wg European Star Award! Suntago podzielony jest na 3 strefy tematyczne: Jamango, Relax i Saunaria. Znajdują się w nich dopasowane do różnych motywów przewodnich baseny, zjeżdżalnie, roślinne dekoracje i restauracje. Taka oferta gwarantuje wspaniałą zabawę dla całej rodziny!

Muzeum koguta w kazimierzu dolnym Muzeum Koguta i Kazimierskich Tradycji Kulinarnych to całkowicie nowe miejsce na mapie polskich atrakcji turystycznych – otwarte zostało w sierpniu 2021 roku.

Jego największym atutem jest skuteczne połączenie tradycyjnej formy wystawowej z atrakcyjnymi pokazami, warsztatami i wykładami o tematyce odnoszącej się do historii kulinarnej Lubelszczyzny, a w szczególności okolic Kazimierza Dolnego. Muzeum umiejscowione zostało w piwnicach jednej z najsłynniejszych kazimierskich piekarni – zabytkowych, XVII-wiecznych piwnicach piekarni rodziny Sarzyńskich znajdującej się przy ul. Nadrzecznej 6. Zadaniem placówki jest szerzenie wiedzy związanej z kilkudziesięcioletnią tradycją kulinarną wypiekania pieczywa o kształcie koguta – symbolu Kazimierza Dolnego.

orientarium w zoo w Łodzi Na początku jesieni 2021 roku mapę polskich atrakcji turystycznych uzupełni Orientarium w łódzkim ZOO. – Budowa Orientarium pozwoli na łączenie ze sobą ekspozycji, dzięki czemu powstaną obszerne wybiegi i woliery. Takie rozwiązania dają możliwość utrzymywania zwierząt na dużych przestrzeniach w połączeniu z innymi gatunkami w urozmaiconym środowisku. To daje im swobodę zachowań, a zwiedzającym możliwość obserwacji zwierząt w warunkach jak najbliższych naturze. Ponadto nowy obiekt będzie dostępny dla zwiedzających cały rok i zwierzęta nie biedą musiały w okresie chłodu być przenoszone na zaplecze hodowlane – tak przy okazji planowania inwestycji zapowiadał Tomasz Jóźwik, naczelnik Miejskiego Ogrodu Zoologicznego w Łodzi. Pierwsi zwiedzający będą mieli okazję obejrzeć wybiegi i ich mieszkańców we wrześniu 2021 roku. Wśród nowych gatunków, które pojawią się w łódzkim ZOO zwiedzający zobaczą m.in.: orangutany, langury, anoa, tapiry malajskie, pantery mgliste, rekiny i płaszczki.

strefa aqualantis w energylandii O nową strefę tematyczną latem 2021 roku wzbogacił się największy polski park rozrywki – Energylandia. Motyw przewodni nowej części nawiązuje do mitycznej Atlantydy. To właśnie na jej starożytny klimat ruin stylizowane są uliczki i zakamarki 6-hektarowej strefy.

Turyści znajdą w niej wiele porywających atrakcji. Największą jest oczywiście nowy roller coaster – Abyssus – choć oczywiście nie jedyną. Odwiedzający mogą wybrać się także na ekspedycję łodziami wśród tajemniczej laguny Grotto Expedition, obejrzeć pokazy akrobatycznych skoków do wody z wieży oraz przejechać się nowym modelem kolejki Disco Coaster.  anna MilEr

September 15, 2021

75

76

Wydanie specjalne September 15, 2021

Jak dobrze znasz New Britain? sprawdź swoją wiedzę o New Britain i zobacz, jak dobrze znasz jedno z najbardziej polskich miast na wschodnim wybrzeżu Usa!

2. w którym roku New Britain oficjalnie zostało miastem? a. 1871 b. 1841 c. 1921 d. 1851 3. który z kodów pocztowych nie obejmuje New Britain? a. 06053 b. 06050 c. 06052 d. 06054 4. która nazwa jest oficjalnym przydomkiem miasta New Britain? a. Polish City b. Hardware City c. Immigrant City d. Factory City 5. ile mil kwadratowych liczy powierzchnia New Britain? a. 13.4 b. 18.7 c. 5.8 d. 35.6 6. jaką część populacji miasta New Britain stanowią Polacy? a. 35% b. 50%

c. 15% d. 30%

c. Kościół Najświętszego Serca Jezusa d. Kościół św. Cyryla i Metodego

7. jak nazywa się polska dzielnica New Britain? a. Mała Warszawa b. Newbritski c. Little Poland d. Polish Village

12. które z poniższych nie jest jednym z miast partnerskich New Britain? a. Pułtusk b. Rastatt c. Solarino d. Dublin

8. który z tych Polaków nigdy nie odwiedził New Britain? a. Karol Wojtyła b. Andrzej Duda c. Lech Wałęsa d. Jarosław Kaczyński

13.które z poniższych muzeów nie mieści się w New Britain? a. Muzeum sztuki amerykańskiej b. Muzeum przemysłu c. Muzeum imigracji d. Muzeum młodzieży

9. Największym pracodawcą w New Britain jest? a. Miasto New Britain b. Rich Foods c. Hospital of Central Connecticut d. Stanley Black & Decker

14. która ze stanowych wyższych uczelni mieści się w New Britain? a. Central Connecticut State University b. Capital Community College c. Tunxis Community College d. Eastern Connecticut Community College

10. który z miejskich parków zaplanowany był przez tego samego architekta co Central Park w Nowym jorku? a. Walnut Hill Park b. Stanley Quarter Park c. Willow Brook Park d. Wolcott Park

15. wokół której ulicy skupia się polska dzielnica New Britain? a. Main Street b. Washington Street c. Broad Street d. Horace Street

11. który z poniższych nie jest jednym z polskich kościołów w New Britain? a. Kościół Świętego Krzyża b. Pierwszy Polski Kościół Baptystyczny

16. która polska organizacja w New Britain obchodziła w 2020 roku swoje stulecie? a. Placówka im. Józefa Hallera b. Klub Pułaskiego c. Fundacja Polska w Connecticut d. Polska Szkoła im. św. Jana Pawła II

17. do polskich organizacji w New Britain nie należy: a. Związek Harcerstwa Polskiego b. Zespół taneczny c. Polski chór d. Stowarzyszenie artystów 18. w 2017 roku ambasador RP Piotr wilczek odwiedził New Britain, aby wziąć udział w: a. Wizycie prezydenta Andrzeja Dudy b. Otwarciu wystawy o Szwadronie Kościuszki w muzeum lotnictwa c. Otwarciu Honorowego Konsulatu RP d. Poświęceniu pomnika Katyńskiego 19. które z tych wydarzeń nie było częścią wizyty prezydenta andrzeja dudy w New Britain? a. Msza św. w kościele Najświętszego Serca Jezusa b. Złożenie wieńca przy pomniku katyńskim c. Spotkanie z Polonią w parku Walnut Hill d. Spotkanie w Polskiej Katedrze na CCSU 20. która z poniższych polskich restauracji nie mieści się w New Britain? a. Staropolska b. Belvedere c. Europlate d. Bałtyk Restaurant

odpowiedzi: 1C, 2A, 3D, 4B, 5A, 6D, 7C, 8D, 9A, 10A, 11D, 12D, 13C, 14A, 15C, 16A, 17B, 18C, 19A, 20D

1. ile osób mieszka w New Britain? a. 27,000 b. 55,000 c. 74,000 d. 100,000

•

Wydanie specjalne September 15, 2021

77

78

Wydanie specjalne September 15, 2021

Wydanie specjalne September 15, 2021

79

80

Wydanie specjalne September 15, 2021