7 minute read

Tumoren in kaart brengen met minder invasieve technieken

Advertisement

Op 22 september 2021 promoveerde Lindsay Angus, AIOS Interne Geneeskunde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam op het proefschrift ‘Genomics-guided personalized cancer treatment by means of tumor tissue, liquid biopsy and radiomics analyses’. We stuurden Lindsay een aantal vragen toe en vroegen haar om ons door haar promotieonderzoek te leiden. Ook wilden we weten hoe ze het promotietraject ervaren had.

Lindsay Angus Lindsay Angus is AIOS Interne Geneeskunde in het Albert

Schweitzer ziekenhuis. Afgelopen najaar verdedigde zij aan de Erasmus MC met succes haar proefschrift getiteld

‘Genomics-guided personalized cancer treatment by menas of tumor tissue, liquid biopsy and randomics analyses’

Welk onderzoek heb je uitgevoerd? „We weten van patiënten met (uitgezaaide) kanker dat ze over het algemeen niet zullen overlijden aan de gevolgen van de primaire tumor, maar aan de gevolgen van uitzaaiingen op afstand. De huidige manier van behandelen is met name gebaseerd op de plek waar de tumor is ontstaan. Zo krijgen patiënten met borstkanker een andere behandeling dan patiënten met maagkanker. Tegenwoordig wordt er veel onderzoek gedaan naar de vraag of behandelen op basis van tumor-specifieke kenmerken effectiever is. Om de kenmerken van de tumor te onderzoeken wordt vaak gebruik gemaakt van een biopt van de primaire tumor of een van de uitzaaiingen. Het nemen van biopten is echter invasief en kan gepaard gaan met bijwerkingen zoals bloedingen en infecties. Soms is het door de locatie van de tumor zelfs niet mogelijk om een biopt af te nemen. Minder invasieve technieken om de eigenschappen van de tumor in kaart te brengen zijn dus gewenst. In mijn promotieonderzoek heb ik verschillende technieken onderzocht om de moleculaire eigenschappen van uitzaaiingen te onderzoeken. Van elke techniek zal ik een kort voorbeeld geven.”

Weefselbiopten „In de CPCT-02-studie (1) werd bij patiënten met uitgezaaide kanker een biopt genomen van een van de uitzaaiingen, en werd het gehele tumor-DNA in kaart gebracht door middel van ‘whole genome sequencing’. Voor mijn onderzoek heb ik de WGS-data van de biopten van patiënten met uitgezaaide borstkanker geanalyseerd. Op basis van de deze data hebben we drie groepen patiënten kunnen identificeren die baat zouden kunnen hebben van doelgerichte therapie op basis van hun DNA-profiel. De eerste groep patiënten had in de tumor een defect in de homologe recombinatie. Homologe recombinatie speelt een rol bij het herstellen van dubbelstrengs DNA-breuken. Als dit reparatiemechanisme niet goed werkt dan zijn deze tumoren gevoeliger voor platinum-bevattende chemotherapie of de nieuwere PARPremmers. De tweede groep patiënten had een specifieke genetische afwijking, waarvoor al een doelgericht medicijn beschikbaar is en goedgekeurd door de FDA. Er waren bijvoorbeeld patiënten met een BRAF-mutatie, een mutatie die normaal gesproken vaker voorkomt bij melanomen (huidkanker). Voor de BRAF-mutatie bestaat doelgerichte medicatie, maar die is op dit moment nog niet beschikbaar voor patiënten met borstkanker. De derde groep patiënten had een tumor met heel veel mutaties (een hoge tumor mutational burden) waardoor deze tumoren in theorie gevoelig zouden zijn voor immuuntherapie. Alles bij elkaar was het mogelijk bij 42% van de vrouwen een specifieke, gerichte behandeling voor te stellen op basis van het DNA-profiel van de gemetastaseerde tumor. Of deze specifieke behandeling bij deze patiënten ook succesvol is, moet nog in prospectieve studies worden aangetoond. Vooral voor de laatste groep is recent gebleken dat een hoge tumor mutational burden bij patiënten met borstkanker niet geassocieerd is met een goede response op immuuntherapie.”

Vloeibare biopten ‘liquid biopsies’ „Een andere manier om de eigenschappen van tumorcellen te analyseren is het gebruik maken van vloeibare biopten, ook wel ‘liquid biopsies’ genoemd. In alle lichaamsvloeistoffen kunnen tumorcellen, delen van tumorcellen of cel-vrij tumor-DNA voorkomen. De tumorcellen of het cel-vrije DNA in deze vloeistoffen, zoals bloed, urine of liquor, kunnen gekarakteriseerd worden. Voorbeelden waarvoor liquid biopsies in de praktijk gebruikt zouden kunnen worden, zijn: vroeg detectie van kanker, detectie van minimaal residuale ziekte, detectie van bepaalde mutaties waarvoor doelgerichte behandeling gegeven zou kunnen worden of detectie van resistentie mechanismen. Ik heb onderzoek gedaan naar een methode om uitzaaiingen in de hersenvliezen (leptomeningeale metastasen) gevoeliger te kunnen detecteren, dan met de huidige techniek die op dit moment bij de pathologie gebruikt wordt. Bij patiënten met een klinische verdenking op leptomeningeale metastasen, werd de uitslag van de cytologie vergeleken met onze nieuwe techniek, die gebaseerd is op de NIPT-test en een abnormaal aantal chromosoom(armen) detecteert. Bij een deel van de patiënten werd afwijkend DNA aangetoond voordat de klinische diagnose hersenof leptomeningeale metastasen werd gesteld. De resultaten van deze studie zijn veelbelovend en prospectieve validatie is nodig om deze techniek te introduceren in de diagnostiek naar leptomeningeale metastasen.”

Radiomics „Dit is een techniek en onderzoeksgebied dat snel terrein wint als patiëntvriendelijk alternatief voor weefselbiopten. Voor de behandeling van patiënten met een uitgezaaide vorm van melanoom is het van belang om te weten of de tumor een mutatie in BRAF bevat. Als deze mutatie aanwezig is dan kan de patiënt in aanmerking komen voor gerichte therapie die de effecten van deze mutatie remt. Bij patiënten met gemetastaseerd melanoom, onderzocht ik of er op basis van radiomics van CT-beelden van uitzaaiingen in de longen, onderscheid gemaakt kon worden tussen tumoren met en zonder een deze mutatie. Helaas kon er op basis van radiomics-eigenschappen geen onderscheid gemaakt worden tussen beiden groepen.”

De toekomst „Hoewel DNA-analyse van tumoren op dit moment nog met name in studieverband gebeurt, hoop ik dat dit onderzoek in de komende jaren vertaald wordt naar nieuwe behandelopties voor patiënten met kanker. Het ultieme doel is dat de prognose en kwaliteit van leven van deze patiëntengroep verbetert. „

Hoe ben je in het promotietraject gerold? „In het Erasmus MC is er een programma genaamd ‘Junior MedSchool’, waarbij scholieren in 4 en 5 VWO al kennis kunnen maken met het doen van wetenschappelijk onderzoek. Als onder-

deel van dit programma heb ik in de zomervakantie van 5 en 6VWO vier weken onderzoek gedaan in het laboratorium van de

Interne Oncologie. Gedurende mijn geneeskunde opleiding is de interesse in de oncologie alleen maar gegroeid en na een stage van een half jaar aan de Johns Hopkins Universiteit in Baltimore in de VS, wist ik zeker dat ik heel graag translationeel onderzoek wilde doen binnen de oncologie. Zo kwam ik weer terecht bij de onderzoeksgroep waar ik in 5 VWO al mee had gewerkt en ben ik uiteindelijk in hetzelfde lab waar ik begonnen ben, ook gepromoveerd. Voor mij is de cirkel daarmee heel mooi rond!”

„Tijdens het San Antonio Breast Cancer Symposium (het grootste congres op het gebied van borstkanker) heb ik de resultaten van de CPCT-02 studie mogen presenteren voor een zaal voor experts. ”

Wat was het hoogtepunt tijdens het traject? „Tijdens het San Antonio Breast Cancer Symposium (het grootste congres op het gebied van borstkanker) heb ik de resultaten van

de CPCT-02 studie mogen presenteren voor een zaal voor experts. De resultaten zijn uiteindelijk ook gepubliceerd in Nature Genetics. Ik ben er trots op dat we door grootschalige samenwerking met heel veel Nederlandse ziekenhuizen erin geslaagd zijn om als een van de eersten ter wereld het complete tumorgenoom van patiënten met uitgezaaide borstkanker te analyseren.”

Welk advies heb je voor aankomende promovendi? „Probeer een beetje te genieten van de flexibiliteit die je als onderzoeker hebt! Nu ik weer in de kliniek begonnen ben, merk ik pas wat een luxe het is, als je tijdens je PhD-traject echt de tijd hebt om je ergens in te verdiepen, alles uit te pluizen en rustig een artikel te schrijven.”

Ga je zelf verder in het onderzoek? „Op dit moment focus ik me met name op mijn opleiding tot internist, maar ik ben nog bij een aantal onderzoeksprojecten in het Erasmus MC betrokken. Daarnaast lijkt het me leuk om in de komende jaren als AIOS in het ASz ook bij te dragen aan wetenschappelijk onderzoek.”

This article is from: