12
Uniek project
Een Romeins kampdorp in Alphen aan den Rijn
William ten Brink
Een Romeins kampdorp in Alphen aan den Rijn
Publiek in de tent! Het was elke dag wel raak, de afgelopen maanden. En ze hielpen vaak met het uitzoeken van scherven, het uitpluizen van resten en het ordenen van andere voorwerpen.
Een Romeinse nagel? Maar het weegt bijna niets!’ Onderzoekster Stefanie Hoss legt een bezoeker uit dat 2000 jaar roesten veel verandert.
Vrijwilligers van AWN Rijnstreek werkten de afgelopen twee maanden mee aan een uniek onderzoek van vier wetenschappers naar het ontstaan, de functie en de ontwikkeling van het Romeinse kampdorp bij het castellum Albaniana in Alphen aan den Rijn. In dat project, ‘Romeinse vicus aan de Rijn’, zijn nog niet ontsloten vondstcomplexen ontleed en oude gegevens, sporen en structuren opnieuw geanalyseerd en geïnterpreteerd. Dozen vol materiaal zijn voor het eerst compleet geïnventariseerd, uiteraard onder grote belangstelling van het publiek, want de onderzoekers hadden hun tent zes weken lang opgezet in het drukke atrium van het gemeentehuis in Alphen aan den Rijn, net voorbij de publieksbalies. De inzet van AWN’ers bij dit unieke onderzoek haalde zelfs het Algemeen Dagblad. ‘Bodemvondsten uit je eigen omgeving onderzoeken, zonder te hebben doorgestudeerd in de hogere archeologie’, noemde de krant het in de editie van 21 februari. Kun je inderdaad zonder voorkennis iets nuttigs doen en is dat wel leuk, vroeg de krant aan ‘schervenman’ Piet de Baar van de AWN. Die natuurlijk overtuigd ‘ja’ antwoordde. ‘Per zak is alles al wel geordend op vindplaats. Maar je kunt nog heel veel meer, bijvoorbeeld sorteren op kleur, op randjes, op de voet van de schaal, enzovoort.’ Dat dit ook nog tot iets moois leidt, daarvan had hij het AD meteen overtuigd. ‘Bij een van onze sessies kwamen uit de ene zak twee op elkaar passende scherven en uit de andere ook twee passende delen. Uit een derde zak kwam daarna nóg een scherf tevoorschijn, waarna die vijf scherven allemaal van één pot bleken te zijn. Compleet was ’ie nog niet, maar we zijn we een hele stap verder.’ Het onderzoeksproject ‘Romeinse vicus aan de Rijn’ ging op 1 november vorig jaar van start. Alphen is de eerste locatie die wordt onderzocht door Julia Chorus (sporen en structuren), Monica Dütting (voedsel, dierlijk botmateriaal), Silke Lange (hout),
AWN 2-2017.indd 12
Suus Sprey en Piet de Baar van de AWN aan de slag met aardewerk uit de Romeinse vicus in Alphen aan den Rijn.
Stefanie Hoss (metaal en glas) en Ester van der Linden (aardewerk), omdat hier al veel eerder onderzoek is gedaan, zowel door professionals als amateurs. Als volgende staat de vicus van het Romeinse fort in Zwammerdam op het programma. De onderzoeksters verwachten, dat ijking van de Nederlandse vici met die in het buitenland het onderzoek uiteindelijk in internationaal perspectief zal plaatsen.
Een schat aan vondsten Van het Romeinse castellum, dat van 41 na Christus tot in de derde eeuw in Alphen heeft gestaan, is veel bekend, vooral na de opgravingen van de Nijmeegse Radbouduniversiteit in 2001 en 2002. Over het kampdorp, net buiten het castellum, weten we veel minder. Wel hebben vrijwilligers en professionals hier sinds 1950 een schat aan resten van gevonden, maar daar is nooit een samenhangend onderzoek naar gedaan, zoals in veel andere landen. Monica Dütting: ‘We zitten met heel veel vragen. Wie woonden daar, plaatselijke bevolking? Wat deden ze? In een castellum verbleven 350 tot 500 militairen, die moesten toch allemaal te eten hebben. We denken dat in de kampdorpen net zo veel mensen woonden.’ Tijdens de onderzoekweken in het gemeentehuis van Alphen mocht ook het publiek helpen bij het uitzoeken van scherven, het uitpluizen van resten en het ordenen van voorwerpen uit het dagelijks leven van de eerste Alphenaren van zo’n 2000 jaar geleden. De onderzoeksters hopen dat zij en de AWN’ers vooral mensen hebben bereikt, die de weg naar Archeon en archeologische musea niet of minder snel weten te vinden. Eind deze maand komt de tent van de onderzoeksters op het Rijnplein in Alphen te staan, als tijdelijke ArcheoHotspot. Half oktober, tijdens de Nationale Archeologiedagen, zijn de eerste resultaten van de onderzoeken te zien zijn op een tentoonstelling in het Alphens gemeentehuis.
31-03-17 11:04