OORSPRONG
Uitdrukkingen waarin (wilde) dieren voorkomen, zijn pas echt logisch als je de ontstaansgeschiedenis ervan kent.
ETYMOLOGIE
ZEG HET
MET DIEREN IN DE NEDERLANDSE TAAL KOMEN SPREEKWOORDEN, GEZEGDES EN UITDRUKKINGEN MET (WILDE) DIEREN RIJKELIJK VOOR. HOE ZIJN ZE ONTSTAAN? Beeld: Yke Bartels
10 Panda
EEN ONGELIKTE BEER
KROKODILLENTRANEN HUILEN
BETEKENIS: Een onbeschoft persoon. ONTSTAAN: Dit gezegde is waarschijnlijk in de tijd van de Romeinen ontstaan. Zij geloofden dat een beer zijn uiteindelijke vorm pas kreeg als hij door zijn moeder werd gelikt. De Nederlandse taalkundige Frederik August Stoett verwees in zijn boek ‘Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden’ (1901) naar een beschrijving van de Romeinse dichter Ovidius: ‘De jongen van de beer zien eruit als een levende klomp als ze geboren worden. Ze hebben geen eigen vorm; hun moeder geeft ze hun vorm door ze te likken.’ Zo ontstond mogelijk de gedachte dat beren die niet in vorm gelikt waren door hun moeder – ongelikte beren – opgroeiden tot onbeschaafde wezens.
BETEKENIS: Doen alsof je verdriet hebt. OORSPRONG: Al in de oudheid waren verhalen over huilende krokodillen bekend. Bisschop Asterius van Amasea (350-410 n. Chr.) beschreef dat krokodillen zaten te huilen bij de overgebleven hoofden van mensen die ze zojuist hadden verorberd. Theoloog Pothius beschreef juist dat krokodillen het gehuil van kinderen nadeden om slachtoffers te lokken. Krokodillentranen kregen door zulke verhalen hun huichelachtige betekenis. In Nederland werd de uitdrukking in de vroege zeventiende eeuw al gebruikt, onder meer door de dichter Bredero.