Meten is weten

Op 30 mei reikt Welzijnszorg al voor de 25ste keer de Prijs Armoede Uitsluiten uit. We zetten organisaties in de kijker die opkomen voor de rechten van mensen die dak- of thuisloos zijn.

Dat zoveel organisaties bezig zijn met dak- en thuisloosheid komt natuurlijk omdat dak- en thuisloosheid niet alleen een groot onrecht is, maar helaas ook veel vaker voor komt dan mensen denken.

Lange tijd hadden we geen zicht op exacte aantallen van mensen die in precaire woonomstandigheden leven. Maar sinds de dak- en thuislozentellingen georganiseerd vanuit verschillende steden en gemeenten, met steun van de Koning Boudewijnstichting, begint de omvang steeds duidelijker te worden. Met de nieuwe telling die werd gehouden in Antwerpen, Gent en de regio rond Leuven, hebben de onderzoekers van LUCAS KULeuven voor de eerste keer cijfers afgeleid voor heel Vlaanderen.

20.000

Bijna 20.000 mensen in Vlaanderen bevinden zich in een situatie van dak- en thuisloosheid, waarvan 5.947 kinderen en jongeren. Bij de volwassenen verblijft de grootste groep tijdelijk bij vrienden of familie, de tweede grootste groep verblijft in de opvang voor thuislozen of in tijdelijk verblijf. 715 volwassenen woont in de openbare ruimte.

Ook 17 kinderen verblijven in de openbare ruimte, en 42 in de winter- of nachtopvang. Voor kinderen is tijdelijk verblijf, bijvoorbeeld in een vluchthuis of een doorgangswoning van het OCMW, de meest voorkomende situatie van dak- en thuisloosheid.

De onderzoekers hebben ook aangetoond dat dak- en thuisloosheid niet enkel een grootstedelijk probleem is. Als het gaat om de meer typische beelden van mensen die op straat slapen of in de winteropvang verblijven, dan klopt het wel dat dit meer voor komt in grote steden. Maar verblijven bij vrienden en familie, een instelling niet kunnen verlaten omdat er geen woonoplossing is of in een niet-conventionele woning wonen komen even zeer in kleine gemeenten voor. Het is dan ook belangrijk dat alle steden en gemeenten zich bewust zijn van de moeilijke woonsituatie van sommige van hun inwoners. Een telling kan het bewustzijn helpen vergroten. Het kan ook helpen om het profiel van mensen in kaart te brengen.

Het profiel van mensen in dak- en thuisloosheid is heel divers. Clichébeelden over dakloze alleenstaande mannen met een verslavingsproblematiek kloppen niet. Ongeveer een derde van de volwassenen in een onstabiele woonsituatie is vrouw. Bij iets minder dan de helft van deze vrouwen wonen kinderen met hen. We zien dat deze vrouwen zich vooral in de tijdelijke opvang bevinden. Wanneer vrouwen geen direct betrokken kinderen hebben, sluit hun profiel aan bij dat van mannen.

Opvallend is dat dertig procent van de mensen die dak- en thuisloos zijn mentale gezondheidsproblemen hebben. Vaak verblijven mensen langer dan nodig in een psychiatrische instelling of ziekenhuis, omdat er geen stabiele woonsituatie is. Maar vergeten we ook niet dat de meeste mensen die thuisloos zijn bij familie en vrienden verblijven. Het is vooral het eigen netwerk dat ook bij psychische problemen, in de bres springt.

Het profiel van mensen in een situatie van dak- en thuisloosheid kennen is ook belangrijk om het gemeentelijk beleid er op af te stemmen. Zo is er misschien een ander beleid nodig voor een regio waar veel psychiatrische ziekenhui- zen zijn, waar mensen na hun opname geen stabiele verblijfplaats meer hebben tegenover een regio waar zich veel EU-migranten in een precaire situatie bevinden omdat ze in problemen geraakt zijn met hun documenten en werk.

Meten is weten! Uiteraard moet na het weten, ook overgegaan worden tot actie. De steden en gemeenten hebben een belangrijke rol, maar ook de Vlaamse overheid zou meer kunnen doen. Dak- en thuisloosheid is immers een woonproblematiek. Een woonbeleid met investeringen in meer sociale huisvesting en een specifieke inzet op ‘Housing First’ kan veel huidig en toekomstig leed wegnemen.

Woonzaak voert actie in de strijd tegen dak- en thuisloosheid

Op de dag dat de resultaten van de recentste dak- en thuislozentelling werden voorgesteld voerde Woonzaak actie in Antwerpen, Gent, Leuven en Geel.

Met een sofa trokken we de straat op om aandacht te vragen voor de mensen achter de cijfers. Sympathisanten en voorbijgangers konden in de sofa gaan zitten om hun steun uit te spreken voor een betere aanpak van dak- en thuisloosheid. In Leuven namen alvast de schepenen van Welzijn en van Wonen plaats in de sofa en in Antwerpen ondersteunde rapster Slongs Dievanongs de actie.

Woonzaak is een samenwerking van een 60-tal Vlaamse middenveldorganisaties, waarvan Welzijnszorg samen met Vlaams Huurdersplatform, SAAMO, Netwerk Tegen Armoede en ORBITvzw trekker is. Woonzaak trok naar het Europees Comité voor de Sociale Rechten om het gebrek aan een rechtvaardig en sociaal woonbeleid aan te klagen.

Woonzaak maakte ook een eigen eisenpakket richting verkiezingen van juni. Je kan dat nalezen op wooneisen.be