Wervel november 2014 lowres

Kerkblad van de Protestantse Gemeente Deventer

Wervel Jaargang 4 | nummer 9 | november 2014

10. Groothuisbezoek

13. Bezoek aan Coventry

16. Dag voor alle zielen

In de jaarlijkse groothuisbezoeken, bij een gemeentelid thuis, kunt u elkaar ontmoeten en (beter) leren kennen.

U kunt u nog opgeven voor 4, 6, 11 en 27 november.

Het bombardement op Coventry in 1940 en de verwoesting van de kathedraal werd de start van een beweging van vrede en verzoening. Verslag van een indrukwekkende reis van gemeenteleden.

Op zaterdag 1 november zal in de Lebuinuskerk, in de crypte en op en aantal andere plekken, weer gelegenheid zijn voor iedereen om een kaarsje aan te steken voor overleden geliefden.

Colofon

Wervel is een uitgave van de Protestantse Gemeente te Deventer.

Postbus 425, 7400 AK Deventer www.pkn-deventer.nl info@pkn-deventer.nl Grote of Lebuinuskerk Grote Kerkhof 42 7411 KV Deventer koster: tel. (0570) 612 548 koster@pkn-deventer.nl Kerkelijk Bureau Kleine Poot 7 7411 PE Deventer Geopend: maandag, woensdag en vrijdag van 09.00 tot 12.00 uur tel. (0570) 645 962 kerk.bureau@pkn-deventer.nl Diaconie Postbus 587, 7400 AN Deventer diaconie@pkn-deventer.nl Bankrekeningen kerk: NL13 INGB 0000 8727 86 diaconie: NL03 RABO 0377 7129 57 wijkkas: NL23 INGB 0006 7299 51

2

Predikanten Spreekuren in de Lebuinuskerk van 10.00-12.00 uur, tel. 614 986 wo. ds. Saar Hoogendijk vr. ds. Ingrid de Zwart ds. Ingrid de Zwart tel. privé (0570) 618 328 ds.dezwart@pkn-deventer.nl Werkdagen: ma. t/m vr. (behalve ma. na zondagsdienst) tel.: ma. t/m do. 9.00-9.30 uur ds. Saar Hoogendijk tel. privé (0570) 547 973 ds.hoogendijk@pkn-deventer.nl Werkdagen: ma. t/m vr. (behalve ma. na zondagsdienst) tel.: di. t/m vr. 9.00-9.30 uur Redactie Thilde de Haan Mark Rozema Gerard Sizoo Hannie v.d. Bovenkamp-van Schie Anne Marie van der Kolk ds. Saar Hoogendijk kerkblad@pkn-deventer.nl Ontwerp, foto’s en opmaak Roely Oldenhuis, ROI Deventer wervel@pkn-deventer.nl Drukwerk Drukwerkdeal

Inleverdatum kopij voor het dubbelnummer van december/januari: uiterlijk zaterdag 15 nov. 2014 per mail: kerkblad@pkn-deventer.nl

Van de Redactie De crypte Zondag 23 november is het Eeuwigheidzondag. Op de voorpagina van deze Wervel ziet u een foto van de crypte met het boek met namen van wie ons zijn voorgegaan.

De crypte, de bijna duizend jaar oude Romaanse ruimte onder het hoogkoor, nog vrijwel helemaal in de oorspronkelijk staat, is een bijzonder gedeelte van onze kerk. Het woord crypte komt van het Romeinse crypta, dat onder meer ‘het verborgene’ betekent. Woorden als cryptisch en cryptogram zijn daar van afgeleid. Deze ruimte heeft inderdaad iets geheimzinnigs. En ook iets sacraal en spiritueels. Wat de oorspronkelijke functie van de crypte was is niet helemaal duidelijk. De sacrofaag (uit één stuk gehouwen stenen doodkist) die nu rechts bij de hoofdingang van de kerk staat en waar vermoedelijk bisschop Radboud († 975) en twee andere bisschoppen zijn bijgezet, heeft enige tijd in de crypte gestaan. Ook werd de crypte in de tijd vòòr de reformatie gebruikt voor rituelen in de Paastijd. Die traditie is door onze kerkgemeenschap weer in ere hersteld.

Op 1 november staat de kerk open voor iedereen, kerkelijk of niet-kerkelijk, die een kaars wil branden om een geliefde te herdenken die overleden is. Ook dan is de crypte bij uitstek een plaats om de stilte te zoeken.

Het kerkbezoek mag dan afnemen, de betekenis van kerken als plaats voor bezinning, stilte en meditatie lijkt eerder toe dan af te nemen. Onze Lebuinuskerk is daarvoor bij uitstek geschikt en kan dus ook in die zin ‘Kerk in (en voor) de Stad’ zijn.

Ons kerkgebouw heeft meer geheimzinnig ruimtes. Wie bij de orgeldag op 12 oktober was kon mooi orgelspel horen en een vermakelijke improvisatie van kinderen op de drie orgels bij een spannend sprookje van Roodkapje, verteld door Dick Timmerman. Ook kon men onder leiding van Kirstin en Teus een kijkje nemen achter de fraaie voorzijde van het grote orgel. Kirstin legde uit hoe het orgel, de drie ‘manualen’, de pedalen en het register werkte. Wie verder omhoog durfde, langs gammele trapjes, zag duizenden kleine en grote orgelpijpen die samen het imponerende geluid van het Holtgräve-orgel produceren. Een fraaie toepassing van windenergie. Deze krochten van het orgel zijn, sinds de bouw van het eerste orgel op deze plek, de enige plek van waaruit een prachtige gewelfschildering van de heilige Lebuinus te zien is. Op ons kerkgebouw raak je niet gauw uitgekeken.

Voor ons als leden van de Protestantse gemeente Deventer is het een voorrecht om zondag tijdens de vieringen de spiritualiteit van de ruimte te mogen ondergaan en te voelen dat wij in een eeuwenoude traditie van geloof en kerkbezoek staan.

Voor degenen die regelmatig kopij voor dit kerkblad aanleveren: denkt u er aan dat ons volgende nummer weer een dubbelnummer voor december en januari is?

De redactie

Inhoud 3 Tien deugden voor het moderne leven 4 Bij de diensten 5 Binnen onze PGD 5 Jeugd 5 Van de predikanten 6 Kerkmuziek 5 Van de kerkenraad 7 Gemeenteavond 19 november 7 Kerkrentmeesters 7 Van de koster 8 Uitzendingen via het internet en Deventer TV! 8 Diaconie 8 Bij de collectes van november

9 ZWO - Fair Trade 9 Zwerfkerk op de Brink 10 Met naam en toenaam 10 Gemeente in beweging 11 B&O 12 Terublik op kerkcafé 13 Renovare 13 Gebedsgroep 13 Coventrygebed 15 Kerk in de stad 16 Passage 16 Concert DVE t.g.v. Allerzielen 16 Euterpe zingt Deutsches Requiem 17 Van mens tot mens 20 Vieringen November 2014

Dit jaar behandelen de predikanten in de rubriek ‘ter overweging’ de tien deugden voor het moderne leven.

Dit keer is het onderwerp: vergeving.

Vraag 1: Mag u hier invoegen?

Als je invoegt op de snelweg ben je afhankelijk van de ruimte die je krijgt van degenen die al op de snelweg rijden. Sterker nog, het is je eigen verantwoordelijkheid om in te voegen, de ander is niet verplicht je ruimte te geven.

‘En zo kan een ander zomaar je examen verpesten’, aldus mijn rijinstructeur destijds.

Tien deugden voor het moderne leven

v e r g e v i n g

Uiteraard kun je brutaal zijn, je auto pal voor de ander zetten, met het risico van schrik en botsing. Of bij nood de vlucht strook gebruiken, met weer andere risico’s.

Ach mensen, wat een stress destijds toen ik nog rijles had!

3

De ruimte nodig hebben en je bent afhankelijk van de ander om die ruimte te krijgen. Hoe lastig kan het zijn als je er afhankelijk van bent of de ander jou de ruimte wil geven. Hoe lastig soms ook om de ander die ruimte te geven als je zelf de invoegstrook passeert en het is druk. Hoe christelijk om die ander de kans te geven soepel in te voegen. Een van de kernwoorden van het Christelijk Geloof is vergeving.

Vergeving is de ander de ruimte geven weer soepel in te voegen in de stroom. Typerend voor vergeving is dat je het helemaal niet verplicht bent ruimte te geven, integendeel! Wie iets te vergeven heeft, heeft alle recht om de ander iets kwalijk te nemen. Bij vergeving is er sprake van aangedaan leed dat met ‘sorry’ niet glad te strijken is. Hoeveel van dat soort gekwetstheid dragen we niet allemaal met ons mee?

Vergeven is dat je een ander niet meer iets kwalijk neemt.

Vergeving ontvangen van God is dat we de ruimte krijgen weer in te voegen. De ander vergeven geeft jezelf de ruimte, net als bij de invoegstrook. Zodat je samen veilig verder kunt op de stroom van het leven.

Ds. Walter Meijles, predikant in de PGCS

Russich icoonkruis in de Kaiser Wilhelm Gedächtniskirche in Berlijn. (Ook daar hangt een Coventry nagelkruis. Zie ook pagina 13.)

Bij de diensten 4

In deze periode van het kerkelijk jaar leven we toe naar de laatste zondag, dit jaar op 23 november, ook wel Eeuwigheidszondag of zondag van de Voleinding genoemd. In ons leven worden we telkens bepaald bij vergankelijkheid en verlies. Maar in het geloof wordt ons ook een ander perspectief aangereikt: hoe God ons en heel de schepping vasthoudt tot over de grenzen van de dood heen. In dat troostende licht gedenken we de overledenen.

Zondag 30 november begint de Advent: de tijd waarin we de komst van Gods Rijk verwachten, dat onder ons zichtbaar wordt met de geboorte van Jezus. Het is een tijd van verwachtingsvolle inkeer, maar tegelijk geeft Gods heilvolle handelen in onze wereld ons ook veel te doen.

Het adventsproject ‘Een verhaal van hoop’ dat we dit jaar volgen samen met de kindernevendienst is gebaseerd op het Bijbelboek Ruth. Dit boek begint en eindigt in Bethlehem. In het N.T. ziet men Jezus als een afstammeling van Ruth, haar man Boaz en hun kind Obed. Waarom? Dat zullen we gewaar worden in de adventsvieringen. Het project rond Ruth is opgezet door dr. Corja Menken- Bekius, oud docent praktische theologie aan de Protestantse theologische Universiteit. Zij verzorgde o.a. een exegese en schilderde afbeeldingen bij het verhaal, die in de adventstijd ook in onze kerk te zien zullen zijn. Ds. De Zwart, een van haar oud-collega’s, werd door haar uitgenodigd om kindernevendienst opzetten bij de verhalen te schrijven. Zij besteedde er een deel van haar studieverlof van vorig jaar aan. De resultaten zijn in het adventsproject verwerkt.

Zondag 2 november 7e van de herfst. Kleur: groen.

Genesis 21: 1-21 en Matt. 25:1-13 Uit Genesis horen we het geboorteverhaal van Isaak. Zijn naam betekent ‘Men lacht’. Eerder in Genesis lachten Sara en Abraham van ongeloof om Gods belofte dat Hij hen een gezegende toekomst zou geven.

Maar God blijkt een God te zijn, die zijn beloften waarmaakt. Die ervaring van Abraham en Sara wordt verwoord in de naam van hun kind

Vesper 2 november - film 19.00 uur ‘Met andere ogen’ luidt de titel van de serie vespers in dit seizoen. Ieder keer is er een andere invalshoek waarmee woorden en beelden van bijbel en cultuur met elkaar gaan samenklinken. Nu rond Allerzielen staat de vesper in het teken van de tijden van ons leven. We zien de verbeelding daarvan in het (bekroonde) animatiefilmpje ‘Vader en dochter’ van Michael Dudok de Wit. Daarmee, en met verstild, licht vleugelspel komen woorden van Prediker in een nieuw licht te staan.

De vespercommissie met ds. Saar Hoogendijk en Kirstin Gramlich.

Isaak. Als hoorders lachen we met hen mee. Maar dat lachen vergaat ons snel, wanneer we horen hoe Ismael, de zoon van Hagar en Abraham, met zijn moeder weggestuurd wordt. Een hard verhaal? Ismael betekent ‘God hoort’. Zou er voor hem en zijn moeder dan toch ook toekomst zijn? Vesper: zie kader.

Zondag 9 november 8e van de herfst. Eerste zondag van de voleinding. Kleur: groen.

Bediening van de heilige Doop Jesaja 48: 17-21, Matteus 25: 14-30 Deze verhalen doen een appèl op ons om in vrijheid en verantwoordelijkheid de weg van de liefde te gaan.

Alleen zo ontstaan heil en toekomst voor allen. Ging iedereen die weg, zo droomt Jesaja, dan zouden vrede en gerechtigheid golven als een altijd stromende rivier of een eindeloze zee. Op diezelfde mogelijkheden en talenten doelt Jezus met zijn gelijkenis van de talenten. Indien er aanmeldingen zijn zal deze zondag de doop bediend worden.

Zondag 16 november 9e van de herfst. Tweede zondag van de voleinding. Kleur: groen.

Ezechiël 34: 11-17, Matt. 25: 31-46 De Schriftlezingen vertellen van het moment waarop God als koning van het heelal binnentreedt in onze geschiedenis om te oordelen over goed en kwaad. Als een herder die scheiding maakt tussen schapen en

bokken. Volgens het evangelie spreekt Jezus angstaanjagende woorden. Hoe verhoudt zich dat met zijn bevrijdende woorden en daden?

Misschien zo: in alles probeert hij hartstochtelijk ons te bewegen tot een leven dat er mag zijn. Het doet er iets toe hoe wij leven.

Zondag 23 november 10e van de herfst. Derde zondag van de voleinding. Eeuwigheidszondag, gedenken van de overledenen.

M.m.v. de Lebuinuiscantorij o.l.v.

Kirstin Gramlich Daniël 12: 1-4, Matteus 24: 14-35 Op deze laatste zondag van het kerkelijk jaar gedenken wij onze geliefden, die we aan de dood verloren.

Nadat de gemeenteleden genoemd zijn die ons ontvallen zijn in het afgelopen jaar kan ieder naar voren komen om een kaarsje ter gedachtenis van eigen familie en/of vrienden aan te steken.

Zondag 30 november Eerste Advent Kleur: paars.

Ruth 1, Marcus 13: 24-37 Vandaag starten we het adventsproject met het lezen van Ruth 1 en we horen over een hongersnood in Bethlehem. Broodhuis betekent Beth-lehem. Maar er is geen brood.

In het land van overvloed wordt honger geleden. Hoe komt dat? Waarschijnlijk omdat het recht ver te zoeken was. Men wist niet meer van delen! Daarom moet een rechtvaardig mens als Elimelech met zijn vrouw Naomi de wijk nemen naar Moab. Uitgerekend Moab, waar de aartsvijanden van Israel destijds woonden. Is dit werkelijk een verhaal van hoop, zoals de naam van onze adventsproject suggereert?

Wat het N.T. betreft beginnen we vandaag met een nieuwe cyclus van verhalen. Vorig jaar stond het evangelie volgens Matteus centraal. Dit nieuwe kerkelijk jaar beginnen we weer met verhalen uit het Marcusevangelie. Vandaag een verhaal van Jezus over een onvruchtbare vijgenboom, een gelijkenis over mensen die geen vrucht dragen; niet doen wat ze zouden kunnen doen met alles wat ze geschonken is. Hier ligt een mooie verbinding met het verhaal van Ruth!

Jeugdkerk 21 september was de eerste keer jeugdkerk na de zomer.

De groep heeft het spel ‘Bijbel triviant’ gespeeld. Dat bleek soms een best lastig spel. In 20 seconden een Bijbelvers opzoeken, maar ook leuke vragen als ‘teken Abraham’ of beeld een spreuk uit. Op 5 oktober was er o.l.v. Karin en Bert jeugdkerk voor de jongste groep. Thema was ‘jaloers’: wanneer ben je jaloers? Waarop, waarom? Aan de hand van een filmpje en Genesis 16 zijn we hier mee bezig geweest. Soms kan jaloersheid negatief zijn, maar het kan je er ook toe aanzetten om nieuwe dingen uit te proberen, goed te oefenen en te ontdekken wat je wel en niet kunt.

Op 2 november is er o.l.v. Karin en Heidi jeugdkerk voor de oudste groep waarbij we o.a. zullen lezen uit de Bijbel in gewone taal, die een paar weken geleden verschenen is! Wat is er anders aan? Wat vinden we ervan? Ook gaan we zelf een stukje vertalen. Op 16 november is er weer jeugdkerk voor de jongste groep, o.l.v. Karin en Bert.

De jeugdkerk is steeds om tien uur in het jeugdhonk.

Welkom!

Nog steeds zijn we hard op zoek naar nieuwe leiding voor de twee jeugdkerkgroepen. Je leidt een groep met twee mensen. Meestal ben je eens in de 2 maanden aan de beurt. Ter voorbereiding op de zondagochtend kom je een keer samen met de andere begeleider van die ochtend. Er wordt soms gewerkt aan de hand van een methode, maar het is zeker ook belangrijk om hierin flexibel te zijn en te improviseren. We zijn op dit moment ook nieuwe ideeën aan het bedenken voor het komende seizoen. Denk en doe jij mee?

speelt in het team met kinderen uit je eigen kerk, maar in dezelfde ruimte als de andere groep. Dat wordt een gezellige boel! Doe je mee? Sirkelslag KIDS is voor kinderen uit groep 7 en 8 van de basisschool. Het is van 19.00 uur tot 21.15 uur, in de Ichtuskerk in Colmschate. Je kunt je aanmelden bij Heidi.

Voor vragen over de jeugdkerk, het dans- en versierproject voor kerst én voor aanmelding voor Sirkelslag kun je contact opnemen met Heidi: jeugd@pkn-deventer.nl / 0645254213.

Van de predikanten Ds. Ingrid Tijdens lange voettochten in Hoch-Sauerland genoten we van de stilte en de prachtige herfstkleuren. We ontdekten opnieuw, bij het beklimmen van de steile heuvels hoe heilzaam het stil naast elkaar voortgaan is. Wat aanvankelijk een hele toer lijkt, lukt toch en ineens ontdek je hoe je in een rustige cadans komt. Dan komen alle gedachten tot stilstand en wordt er weer ruimte geschapen voor de aanwezigheid van de Eeuwige. Ik vind dat nu ik weer terug ben een mooi beeld voor de situatie waarin onze gemeente zich bevindt. We staan voor een berg, die we over moeten zien te komen, overleven in een situatie van financiële krimp. Daarbij hebben we niets aan wanhoop of paniek. Het vraagt vooral om een rustig verder gaan, goed kijken waar we de voeten neerzetten, elkaar bijstaan, zoeken naar een nieuwe cadans en balans. Altijd open voor de aanwezigheid van de Eeuwige.

Ds. Saar

Dans- en versierproject In september zijn we gestart met het project ‘Stel je voor’, ontwikkeld door YMCA Nederland (een jeugdwerkorganisatie). Op 8 oktober hebben we dit afgerond. Het was bijzonder om met elkaar in het AZC spellen te doen en verhalen te horen van jongeren die daar leven.

Nu staat het volgende alweer te gebeuren: een dans- en versierproject voor Kerst.

Op kerstavond wordt er een musical uitgevoerd, waarbij we ook de hulp van jongeren niet kunnen missen! We willen een choreografie gaan maken, een dans. Dus alle jongeren die houden van swingen: welkom! Daarnaast moet de kerk natuurlijk in kerstsfeer worden gebracht; we zullen bloemstukken maken, decors bouwen etc. Creatievelingen tussen de dertien en zestien jaar zijn van harte welkom op: woensdag 29 oktober, 12 november, 26 november en 10 december van 19:00 uur tot 20:30 in het jeugdhonk!

Sirkelslag KIDS: 7 november Sirkelslag KIDS vindt plaats op vrijdagavond 7 november! Met een groep kinderen uit de kerk speel je opdrachten tegen andere kindergroepen uit Nederland. Tegelijkertijd, vanachter de computer, ga je de strijd aan met andere kinderen. Al een aantal jaren wordt dit ook met een groep uit de Lebuinus gedaan. Dit jaar spelen we samen met een groep kinderen uit de Ichtuskerk. Je

Binnen onze PGD

Jeugd

Waar te beginnen? Misschien bij wat op het moment van schrijven het dichtst bij ligt: de preek over Hagar en Sara (Genesis 16). Mijn inspiratie was op na vijf diensten binnen een week, en dan nóg een preek te schrijven… geraakt door mensen in de rouw, met de rauwe kant die daar soms bij hoort, tussendoor pak je af en toe even de krant, kijkt het journaal. En dan komt het dubbel en dwars binnen: al die levens op hoop van zegen, de worsteling om tot echt leven te komen, wat ongebruikt blijft, onverzoend soms ook. Ineens kwamen Sara en Hagar toch tot leven, in hun gepijnigde zoektocht naar een toekomst van naam, het verlangen gezíen en gezegend te zijn. Wat me ineens trof was hoe terughoudend God is in het heetst van de strijd (wat Sarai en Abram hebben te verhapstukken). Hij laat de verantwoordelijkheid waar die hoort. Maar ook dit treft doel: en hoe de belofte aan Hagar betekent dat zij eerst een stap terug moet doen.

Het lijkt onbegrijpelijk, maar er gaat ook troost vanuit: God reikt geen escapisme aan, geen vlucht uit de werkelijkheid, maar helpt ons om er middenin te gaan staan en vandaaruit een toekomstperspectief verder te ontwikkelen.

Middenin mijn werkelijkheid van leegte en vermoeidheid overkwam het mij, toch inspiratie. Als wij ons kunnen toevertrouwen aan de werkelijkheid van alledag is God nooit ver weg.

5

Binnen onze PGD 6

We staan als gemeente voor een serie ontmoetingen (groothuisbezoeken, gemeenteavond) waarin we dat hopelijk ook mogen ervaren.

Kerkmuziek Lebuinuscantorij De dagen worden almaar korter, misschien verheugt u zich al op de feestdagen. Op Eeuwigheidszondag zingt de cantorij ‘O nata lux’ van de Zweeds-Amerikaanse componist Morten Lauridsen, een stuk uit 1995 dat je zomaar in kerststemming zou kunnen brengen, zeker als je in de vertaling leest dat hier Jezus als licht der wereld aangeroepen wordt: O Nata Lux de lumine / Jesu redemptor saeculi / Dignare Clemens supplicum / Laudes precesque sumere O Licht, geboren uit Licht / Jezus verlosser van de wereld / Verwaardig U te aanvaarden / de lofzangen en gebeden van uw smekelingen Het gaat bovendien om zijn menswording, wat wij met kerstmis gedenken, zoals blijkt uit couplet 2: Qui carne quondam contegi / Dignatus est pro perditis / Nos membra confer effici / Tui beati corporis Gij, die zich met vlees wilde bekleden / omwille van hen die verloren waren / geef dat wij ledematen mogen worden / van uw gezegend lichaam.

Het bijzondere is nu, dat deze liedtekst, die al teruggaat tot voor de elfde eeuw, gezongen werd op 6 augustus, het feest van de Transfiguratie. Op de berg Tabor zien de leerlingen Jezus veranderen in een gedaante van licht.

Mozes en Elia verschijnen aan hen, en er klinkt een stem uit de hemel: ‘Dit is mijn geliefde Zoon, in hem vind ik vreugde. Luister naar hem!’ De leerlingen deinzen terug, maar Jezus raakt hen aan en zegt ‘Sta op, en wees niet bang’ (Mattheus 17: 1-9) Op Eeuwigheidszondag gedenkt ieder op zijn eigen manier het verlies van dierbaren, het afgelopen jaar, of langer geleden, maar even weer vers. Onze doden verschijnen voor ons geestesoog, we steken een lichtje voor hen op en vinden misschien ook een beetje troost in die oude tekst en in de eigentijdse klanken van Lauridsen die toch ook tijdloos lijken.

Het omgekeerde is van toepassing op het tweede stuk dat de Lebuinuscantorij zal zingen, naast haar bijdrage aan de gemeentezang. Thomas Tomkins schreef zijn motet ‘I heard a voice from heaven’ al in de zestiende eeuw, maar hij deed dat zo overtuigend dat deze muziek en deze woorden uit Openbaringen ook in onze tijd rechtstreeks tot ons doordringen: ‘Ik hoorde een stem uit de hemel zeggen: “Schrijf op: ‘Gelukkig zijn zij die vanaf nu in verbondenheid met de Heer sterven.”’ En de Geest beaamt: ‘Zij mogen uitrusten van hun inspanningen, want hun daden vergezellen hen.’ (Openbaringen 14:13) Dat het zo zijn zal (Amen).

Van de kerkenraad Op vrijdag 19 en zaterdag 20 sept. j.l. heeft de kerkenraad weer haar jaarlijkse ambtsdragerbijeenkomst op

het conferentieoord Mennorode in Elspeet gehouden.

We doen dat elk jaar, nu alweer voor de tiende keer sinds de start in 2005. Het is een weekend waarin de ontmoeting en vooral de bezinning centraal staat. Alle kerkenraadsleden hebben gedurende het hele jaar veel vergaderingen waarin besluiten worden genomen, maar op Mennorode doen we dat juist niet. Geen besluitvorming maar meningsvorming en bovendien de saamhorigheid voeden zowel tijdens het formele als ook het informele gedeelte. Deze keer waren twintig ambtsdragers aanwezig. Ook jeugdwerker Heidi Schröder en diaconaal werker Henk-Jan Gosseling waren erbij om elkaar en de kerkenraadsleden beter te leren kennen.

Het thema van Mennorode 2014 was ‘Samen verantwoord besteden’. In de afgelopen periode hebben twaalf clusters bestaande uit gemeenteleden en ambtsdragers voorstellen gedaan in het kader van de actie Reuze Slag.

Vervolgens heeft het Projectteam een samenvatting van deze voorstellen in een notitie verwerkt. Deze nota vormde de basis voor de discussie.

We moeten ons nu een mening vormen over de voorstellen rondom de manier van bezuinigen en geldwerven. De bezuinigingsvoorstellen zoals die staan omschreven moeten daarbij getoetst worden aan het Beleidsplan 2014-2018 dat onlangs door de kerkenraad is aangenomen. Uitgangspunt in de discussie is dat we de baten en lasten meer in evenwicht met elkaar willen brengen waarbij de kerkenraad zich laat leiden door haar roeping kerk in Deventer te zijn.

Tijdens Mennorode is een aantal clusters er specifiek uitgelicht om nader te bespreken. Bijvoorbeeld rondom het kerkblad. Er is nu jaarlijks een tekort op de Wervel en dat dwingt tot maatregelen. Van belang daarbij is te bepalen wat het doel is van het kerkblad. Blijft het een blad met ‘verdieping’ en een blad voor ‘de kerk in de stad, zoals in het huidige redactiestatuut staat, of wordt het vooral een intern gericht blad? En welke consequenties heeft die keuze dan? Afgesproken is een aantal scenario’s uit te werken en door te berekenen.

Ook is er gekeken naar de geldstromen die ten goede komen aan de Exploitatierekening en die welke ten goede komen aan de kerkelijke gemeente. Diverse casussen werden ter oefening voorgelegd. Bijvoorbeeld de boekenmarkt op 4 aug. j.l. De kerk is op die dag open voor de stad Deventer maar er is ook het thema ‘Boek der boeken’ met allerlei workshops afgewisseld met muziek en orgelspel. Waar drukken nu de kosten op? Wat is het criterium? Van belang is vooraf goed het doel te bepalen en de activiteiten helder te omschrijven. En ook hierbij steeds weer toetsen aan het Beleidsplan. Het onderscheid is overigens niet altijd eenvoudig te maken en dan zal een verdeelsleutel moeten worden gehanteerd.

Tot slot werd cluster 12 nader uitgewerkt waarbij de vraag wordt gesteld in hoeverre bepaalde activiteiten die nu uit de algemene middelen worden betaald ook een diaconaal karakter dragen en daardoor ook mede door de diaconie kunnen worden gefinancierd. Te denken valt daarbij aan Fair Trade, informatie over de diaconie in de Wervel, bloemen, koffiedrinken etc. Het bleek

We zijn nu alweer druk bezig met de laatste maanden van 2014 en de zomervakantie lijkt alweer zover weg.

Persoonlijk viel de afgelopen zomer mij zwaar. Ik heb afscheid moeten nemen van mijn vader. Ik wil vanaf deze plaats u allen bedanken voor alle blijken van medeleven die ik en mijn familie vanuit de gemeente heb mogen ontvangen. Het is fijn te mogen werken in een omgeving waar betrokkenheid op elkaar heel gewoon is. In de kerk was het in de zomer goed toeven. De toren heeft de toerist weer veel vergezichten verschaft. De zomerse tentoonstellingen zijn naar ieders tevredenheid verlopen. ‘Deventer Op Stelten’ en ‘De Boekenzondag’ waren een groot succes! Op ‘Zaterdagsteltenavond’ hadden we zo’n 160 gasten bij het Lebuinusbuffet.

Op 20 september boden we weer onderdak aan ‘De Dijk’ wederom in een uitverkochte kerk. De band had er zin in en keek uit naar het concert in de Grote Of Lebuinuskerk. Het blijkt echt uit alles dat de band het hier enorm naar zijn zin heeft. In oktober hadden we een keramiek tentoonstelling in huis, ‘Brocante in de Kerk en ‘De orgeldag’. Het is dus altijd druk in de kerk, dat hoeft verder geen betoog. Voor 1 november staat de ‘Dag voor alle zielen’ genoteerd, waarop weer velen een kaarsje zullen kunnen aansteken. Op 16 november is een groot concert van Toonkunstkoor Euterpe. Eind november ontvangen we als vanouds de goedheiligman (29 november).

Met de kerstmarkt zijn we ook al voluit aan de slag, om er dit jaar opnieuw een succesvolle editie van te maken. We zoeken voor onze kerstmarktcommissie dringend versterking! De kerstmarktcommissie komt op projectbasis bijeen en de piek van het werk ligt dan ook in de week van de kerstmarkt zelf. Heeft u interesse, bent u beschikbaar en heeft u ideeën om samen in de Kerstmarktcommissie een volgende stap te maken, meldt u zich dan zo spoedig mogelijk bij de kerstmarktcommissie of bij de koster.

Tot slot wil ik onze geluids- en TVmensen een hart onder de riem steken. Omdat het een vrij ingewikkelde materie is met ook factoren waar we geen invloed op hebben, gebeurt het wel eens dat het beeld of de ontvangst op DRTV niet helemaal naar wens verloopt. De eerste persoon die hier van baalt is onze technicus zelf.

Gelukkig lukt het vaker wel en ontvangen we daarvoor ook complimenten! Vanaf deze plaats wil ik het team in elk geval bedanken voor hun tomeloze inzet, om het iedere keer weer voor elkaar proberen te krijgen (en vaak onder grote druk!). dat de meningen hierover verdeeld waren. Bijvoorbeeld t.a.v. de bloemen: de bloemengroet heeft een sterk pastoraal karakter en moet daarom uit de algemene middelen worden betaald. Wel zijn er voorstellen gedaan om de kosten van de bloemen te gaan verminderen door de bloemengroet anders te organiseren. Ook deze suggesties worden meegenomen in de uiteindelijke besluitvorming.

Binnen onze PGD

Van de koster

Mennorode was een geslaagde bijeenkomst, mede te danken aan het zorgvuldige werk van de voorbereidingscommissie. Als u dit leest, zijn er alweer twee vergaderingen van de kerkenraad geweest waarin de voorstellen zijn uitgewerkt en besluiten zijn genomen. Tijdens de gemeenteavond op 19 november a.s. zullen de resultaten van de actie Reuze Slag met de gemeente worden gedeeld.

Bernd IJspeert (scriba)

Gemeenteavond 19 november Op woensdag 19 november is er een gemeenteavond waarvoor u allen van harte bent uitgenodigd. Hoe staan we er als gemeente voor? We delen onze inspiratie en blikken vooruit: wat zijn de (beoogde) resultaten van de actie Reuzeslag? Hoe gaan we verder nu we met minder predikanten toe moeten? De kerkenraad vindt uw komst en inbreng belangrijk, want gemeente, dat zijn we allemaal samen!

Koffie en thee vanaf 19.30 uur, aanvang 20.00 uur.

Ingang onder de toren.

Kerkrentmeesters Het is opvallend hoeveel een goede afkondiging kan bijdragen aan de opbrengt van de collecte. Het resultaat van de tweede collecte op zondag 21 september was ruim 5 150 meer dan gebruikelijk. De opbrengst was bijna 5 400. De diaconie ontving wel wat minder dan anders. Vooral briefjes verhuisden van de eerste collectezak naar de tweede.

Als vervolg op de Actie Kerkbalans zijn verschillende stappen gepland om het tekort van de kerk terug te brengen. De eerste actie was het sturen van een brief aan 800 gemeenteleden die al jaren lang niet meer hebben bijgedragen.

De tweede actie is het bellen van die gemeenteleden die voor 2014 minder of niets hebben gegeven of toegezegd.

In een team van 6 personen hebben we op een avond 140 gemeenteleden gebeld. Veel positieve reacties en een goed resultaat. Veel gemeenteleden verkeerden in de veronderstelling dat de automatische afschrijving in 2014 ongewijzigd door zou lopen en dat ze dus geregeld betalen of al betaald hadden. Nee dus! De overschrijving had opnieuw bevestigd moeten worden met een handtekening. Inmiddels heeft een flink aantal gemeenteleden dat alsnog gedaan. De geschatte opbrengst is 5 3500 5 4000.

Opvallend is wel dat we als PGD van veel gemeenteleden geen telefoonnummers hebben en dat die ook niet te vinden zijn.

De derde actie is vragen om een extra bijdrage voor de kerk bij de Oudejaarscollecte die einde november bij u in de bus valt.

Binnenkort begint Bernard van Leeuwen samen met Jan Visser aan de begroting voor 2015.

Dan moet ook duidelijk zijn hoeveel we gaan besparen met de verschillende actie van Project Reuze Slag. Daarover meer in de volgende Wervel en op de gemeenteavond van 19 november.

7

Binnen onze PGD

Bernard van Leeuwen was aanwezig bij de intrede van Ds. Elisabeth en bezocht tevens de Martinikerk in de stad Groningen. Tot zijn verrassing trof hij daar dezelfde stoelen en vloerbedekking aan als bij ons in de Lebuïnus. Een bevestiging van onze goede keuze!

Op zaterdag 27 ontvingen wij de kerkenraad van de Protestantse Gemeente te Epe in de Lebuïnus. Herman Koldewijn leidde het gezelschap rond in de kerk terwijl de kerkrentmeesters met elkaar praten over de financiële situatie van beide gemeenten.

De gasten waren enthousiast over het kerkgebouw en de inrichting. Een geslaagde bijeenkomst.

K. Oenema, voorzitter College van kerkrentmeesters

Uitzendingen via het internet en Deventer TV! We krijgen regelmatig positieve geluiden van gemeenteleden die blij zijn de dienst via de tv te kunnen volgen.

Het is een belangrijk hulpmiddel om betrokken te kun-

Diaconie 8

Van de diaconie Kerstpakkettenactie van de gezamenlijke kerken Met de jaarlijkse terugkerende kerstpakkettenactie wil de Stichting Kerstpakketten gezamenlijke Kerken Deventer rond de kerstdagen iets extra’s doen voor alleenstaanden en gezinnen met een minimuminkomen of nog minder. Misschien hoort u de verhalen of kent u mensen die het betreft. Gelukkig, de crisis is op zijn retour maar veel mensen merken daar nog nauwelijks iets van. Onder andere door werkloosheid, scheiding of schulden zijn er nog heel veel mensen die nauwelijks rond kunnen komen. Ze kloppen aan bij de Voedselbank, Kledingbank, diaconieën, het Meester Geertshuis, enz. Soms komen ze terecht in een neerwaartse spiraal van onbetaalde rekeningen, schuldsanering, sociaal isolement. Het is voor hen vaak een groot probleem de dure decembermaand door te komen. Laat staan iets extra’s voor de kerstdagen te kunnen kopen.

Als gezamenlijke kerken willen we deze mensen graag helpen door hun voor de kerstdagen een mooi en nuttig kerstpakket aan te bieden. Met financiële steun van kerken en particulieren hopen we dit jaar 11.000 euro bij elkaar te krijgen, om straks in december zo’n 500 kerstpakketten uit te kunnen delen.

Als u deze actie financieel wilt steunen, kunt u uw bijdrage storten op rekening: NL30 RABO 01392.53.491, ten name van Stichting Kerstpakketten gezamenlijke Kerken Deventer.

Namens de ontvangers van de pakketten, dank ik u bij voorbaat voor uw steun. Wij wensen u gezegende kerstdagen en een gelukkig Nieuwjaar.

Namens de Stichting Kerstpakketten gezamenlijke Kerken Deventer, Heero Meerveld

Bij de collectes van november Zondag 2 november: Willibrordzondag en de kerk

nen blijven als kerkgang niet mogelijk is. Van meerdere kanten hebben we gehoord dat de kwaliteit van het beeld en vooral het geluid te wensen overlaat. Dat is jammer, maar helaas niet te voorkomen. We hebben beperkte technische mogelijkheden om de dienst goed te kunnen uitzenden. We hebben één camera, die beperkt wendbaar is, en een geluidsinstallatie die gericht is op verstaanbaarheid in de kerk zelf. Een investering in extra apparatuur zit er op dit moment niet in.

We vragen er begrip voor dat we afhankelijk zijn van de diensten van vrijwilligers. Dat geldt zeker ook voor DRTV, dat geen beroepskrachten meer in dienst heeft. De uitzending via de TV verloopt daardoor soms moeilijk. De verbinding komt laat tot stand zodat een gedeelte van de dienst niet wordt uitgezonden. Soms is er helemaal geen verbinding mogelijk. Meestal lukt het met een telefoontje wel de dienst weer in de lucht te krijgen, maar soms ook niet. Kortom, de dienstdoende koster en audio medewerkers doen hun best maar zijn beperkt in hun mogelijkheden.

Zondag 9 november: Kerk in Actie najaarszending ZWO en de kerk Geloof in Zambia Voor meer informatie zie de volgende pagina bij ZWO. Zondag 16 november: KIA Diaconaat en de kerk Geef voor het kind Het is precies honderd jaar geleden dat in het Jeugddorp de Glind het eerste kind werd opgevangen. In dit bijzondere dorp wonen vandaag de dag ongeveer 120 uithuisgeplaatste kinderen en jongeren in gezinshuizen. Daarnaast maken nog eens honderd kinderen en jongeren, die elders wonen, gebruik van de faciliteiten in het dorp.

Kinderen die niet meer thuis kunnen wonen omdat hun ouders niet in staat zijn voor hen te zorgen. Vaak hebben ze gedragsproblemen of andere beperkingen. Voor hen biedt een gewoon gezin warmte en bescherming. Het jeugddorp is eigendom van de Rudolphstichting.

Zondag 23 november: Oranje Fonds Overijssel en de kerk Het Oranje Fonds bevordert betrokkenheid in de samenleving. Door de steun van het fonds ontmoeten mensen elkaar of vinden zij een nieuwe plek in de maatschappij.

Het Oranje Fonds wil enerzijds sociale samenhang en anderzijds sociale participatie bevorderen.

Zondag 30 november: Speelgoedbank Deventer en Help de kerk in Rotterdam Op naar honderd pioniersplekken Nederland is veel diverser geworden en dat geldt ook voor hoe we in het leven staan en de kerk beleven. Uit onderzoek blijkt dat de bestaande vormen van kerkzijn maar een klein deel van de Nederlanders bereiken. Door nieuwe vormen van kerkzijn kunnen meer mensen ontdekken wat het evangelie inhoudt. Pioniersplekken noemen we deze nieuwe vormen. Van Bijbelverhalen bespreken in een café tot een klooster nieuwe stijl. Het kan en

ZWO Zondag 2 november 2014 collecte Najaarszendingsweek: Geloof in Zambia Op zondag 2 november is de landelijke collecte bestemd voor het zendingswerk van Kerk in Actie. Centraal staat het werk van de uitgezonden medewerkers van Kerk in Actie Hermen en Johanneke Kroesbergen, die als docent werkzaam zijn aan de theologische universiteit in Lusaka, Zambia.

De laatste jaren groeien de kerken in Zambia snel en de vraag naar goede predikanten, vooral op het platteland, neemt toe. Op de theologische universiteit, Justo Mwale Theological University College, leren aanstaande predikanten om zelfstandig theologie te bedrijven en op hun eigen, Afrikaanse manier hun geloof inhoud te geven.

Het is belangrijk dat predikanten dit leren en doorgeven aan hun gemeenteleden, want er leven veel geloofsvragen bij de Zambiaanse bevolking.

Omdat veel vragen voortkomen uit situaties van extreme armoede, leren de studenten ook hoe ze gemeenteleden kunnen helpen en kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van hun eigen dorpsgemeenschappen. Met deze collecte wordt de universiteit in Zambia en andere zendingsprojecten van Kerk in Actie ondersteund. Van harte aanbevolen.

Zendingserfgoed-kalender 2015 In 2013 verscheen de vertrouwde Missie Zendingskalender voor het laatst. Op veler verzoek heeft Stichting Zendingserfgoed besloten om in dezelfde traditie vanaf 2015 de Zendingserfgoedkalender uit te geven. Daarbij staat de verbeelding van het Evangelie door Christenen in Azië, Afrika en Latijns Amerika centraal. Als het goed is, is de nieuwe kalender nu beschikbaar en op zondag tijdens het koffie drinken te koop voor 5 9,00.

ZWO - Fair Trade Op 28 september, onze Startzondag, was de aftrap om van onze gemeente een Fair Trade Gemeente te maken tijdens een feestelijke Agapeviering. Het was een mooie dienst. We luisterden naar Mattheüs 21:28-32 waarin Jezus ons in een gelijkenis uitnodigt om te gehoorzamen en te gaan werken in de wijngaard. ‘Ja’ zeggen en nee doen, zoals in de aankondiging van het septemberblad van de Wervel al is geschreven, dat is niet de bedoeling.

Nee zeggen, en bij nader inzien, na het overwinnen van onze eigen weerstanden, toch gehoor geven om te werken aan de heelheid van de schepping, daartoe worden we opgeroepen. Onder andere door bij te dragen aan eerlijke handel waarbij mensen niet worden uitgebuit.

Na een fijne gezamenlijke maaltijd met veel verschillende Fair Trade artikelen, koffie, thee, suiker, hagelslag, jam, noem het maar op, werd gediscussieerd over het bijbelverhaal en de betekenis ervan voor ons. Dit aan de hand van verschillende stellingen, zoals ‘het is als een druppel op een gloeiende plaat’ en ‘kan ik één keer per

dag Fair Trade’ zijn. En niet alleen tussen het bijbelverhaal en Fair Trade werden linken gelegd. Ook werden linken gelegd met het tegengaan van verspilling (weggooien) van eten en andere spullen in onze maatschappij en het verkwisten van energie. En dat het ook goed is om lokaal geteeld voedsel te gebruiken, dat scheelt transport.

Het was goed om met elkaar over deze dingen te praten en ook om te horen dat meerdere mensen Fair Trade als ‘logisch’ zien. Al deze punten kunnen in ieder geval worden gekoppeld aan duurzaamheid, aan goed en duurzaam omgaan met mensen en ons milieu. Dat het een gezamenlijke diaconale (God en mensen dienende) taak is om goed om te gaan met onze aarde, met de schepping waarin wij leven.

Het geheel werd opgeluisterd door drie traditioneel aangeklede Guatemalteekse koffieboeren, die vertelden hoe belangrijk het is voor hen is dat ze een eerlijke prijs krijgen voor hun producten, om goed te kunnen leven en voor hun familie te kunnen zorgen en hun kinderen naar school te kunnen laten gaan. Ook gaven ze drie Fair Trade verrassingspakketten weg omdat ze het fijn vinden dat in onze gemeente daar nu meer aandacht voor is. En de kinderen in onze kerk, die maakten na de maaltijd prachtige mooie harten en versierden die met echte Fair Trade koffiebonen, heel leuk.

Vitrinekast met Fair Trade artikelen Als een volgende stap op weg naar ‘Fair Trade Gemeente’ willen we graag in onze kerk een glazen vitrinekast plaatsen met een wisselende tentoonstelling van Fair Trade artikelen. Hierover start binnenkort een overleg met de inrichtingscommissie van onze gemeente. We houden u op de hoogte.

Zie foto’s van Jos Smeets op: http://tinyurl.com/qx7naea (en pag. 13.)

De Fair Trade commissie Zwerfkerk op de Brink De zwerfkerk staat donderdag 13 november van 11.30 tot 14.00 uur weer op de Brink. Ons doel is om in contact met mensen te komen, om een glimlach op een gezicht te brengen, om een luisterend oor te bieden. Dit gebeurt mede door samen een schilderij te maken op de wand van de zwerfkerk (een caravan). Dit onder het genot van een kop soep of een kop koffie. Iedereen is welkom. De caravan staat tussen de Waag en de bibliotheek.

Jong geleerd Steef van vier jaar Tijdens de startdienst op 28 september 2014 legt de dominee uit dat je kunt bidden met woorden, maar ook met muziek. De muzikant uit Armenië speelt op zijn tar (snaarinstrument). Steef zegt: ‘Dit is een bidgitaar’.

Steef: ‘Ik heb thuis een kaars van de kerk, met een kruispunt erop’ (doopkaars).

Diaconie

mag allemaal. De Protestantse Kerk heeft inmiddels dertig pioniersplekken helpen realiseren.

9

Met naam en toenaam

Wij gedenken Jentien Last-Beugels 23 maart 1921 – 28 september 2014 Mevrouw Last woonde al ruim 20 jaar in de Bloemendal, waar zij nog een paar jaar voor haar zo geliefde man Albert heeft gezorgd, tot zijn overlijden in 1997. Het zorgen zat in haar aard, misschien wel mede gevormd door het feit dat haar moeder jong overleed, een tijd van bittere armoe in allerlei opzichten. Veel zorg is gegaan naar haar schoonmoeder en naar zoon Derk, die al jong chronisch ziek bleek te zijn. Zijn overlijden ruim een jaar geleden bracht haar in vertwijfeling. Veel heeft ze betekend in de Bloemendal, o.a. door de bibliotheek te beheren. Een lieve vrouw met een scherpe geest; een fijne deelneemster aan onze gespreksgroep in de Bloemendal. We hebben haar leven herdacht in het teken van de liefde, gave en opdracht. Dat haar kinderen en kleinkinderen daarmee verder zullen kunnen.

Ds. Saar Hoogendijk Johanna Hendrika Josephina Vreeling-Steerneman 5 maart 1922 – 1 oktober 2014 Mevrouw Vreeling, tante Jo voor velen, was een hartelijke vrouw, een echt mensen-mens. Diepgelovig, betrokken, actief. Zij en haar man Jan hebben geen kinderen gekregen. Het tekende hen dat ze niet leefden vanuit wat ze níet hadden, maar vanuit de mogelijkheden die er wél waren. Veel aandacht was er voor de kinderen en

10

Gemeente-ontmoetingsbijeenkomsten

Gemeente in beweging

Elk jaar worden er in onze gemeente zogenaamde groothuisbezoeken gehouden. U bent dan allen als gemeenteleden welkom in een klein verband bij iemand van de gemeente aan huis. Doel van deze bijeenkomsten is vooral elkaar ontmoeten en leren kennen. Ook wordt u weer bijgepraat over het reilen en zeilen van onze gemeente. De groothuisbezoeken zijn dus ‘gemeente-ontmoetingsbijeenkomsten’. Ze worden geleid door steeds een predikant en een ouderling en/of diaken. Vorig jaar werden alle gemeenteleden per sectie uitgenodigd, nu weer ‘stadbreed’. De bijeenkomsten worden voorbereid door de taakgroep pastoraat.

Als thema voor het groothuisbezoek dit jaar koos de taakgroep: Muziek verbindt, muziek van jou, muziek van mij.

Toelichting: Iedere kerkdienst begint met een intochtslied en ook inde rest van de dienst beleven we samen ons geloof door te zingen. Maar ook op andere momenten wordt gezongen en geeft een lied uiting aan de verbondenheid van mensen. Op nationale feestdagen zingen we met elkaar het Wilhelmus. Bij sportwedstrijden zingen supporters van een team uit volle borst het clublied.

Veel mensen hebben een favoriet lied. Een lied dat je fluit als je op een zonnige dag door de weilanden fietst, een lied dat je steun geeft als het tegenzit, een lied dat je

kleinkinderen van haar zus, die in haar meer dan een tante hebben gevonden. Ook in de kring van de kerk (als laatste Het Open Hof ) was zij met warmte aanwezig. Zij verzorgde met Jan o.a. de bandrecorderdienst. In 1994 overleed hij; een moeilijke tijd. Huize Corel werd een nieuw thuis. De verhuizing naar de Bloemendal heeft ze niet goed kunnen verwerken. Met een gedeelte uit de Bergrede (waar je schat is daar zal ook je hart zijn) hebben we haar leven herdacht.

Ds. Saar Hoogendijk Jan Hammingh 21 april 1931 – 2 oktober 2014 De plek waar Jan Hammingh misschien het meest tot zichzelf kon komen was zijn volière. Het was alweer lang geleden dat hij daar afstand van moest doen. In 1998 was zijn vrouw Suze overleden. Hij woonde nu in Humanitas. Meneer Hammingh was voor zichzelf en anderen niet altijd even gemakkelijk. Op zijn goede momenten was hij een charmante gangmaker, maar met mensen en met God kon hij ook wel eens een robbertje vechten.

Vroeger was hij actief in het Open Hof, maar op een gegeven moment heeft hij daar afstand van genomen. Een klein jaar geleden heeft hij het lijntje weer hersteld. Dat was een belangrijk aanknopingspunt voor zijn kinderen, om het leven van hun vader ook in dit licht te kunnen gedenken. Dat zij vrede kunnen hebben met zijn heengaan, vrede ook met elkaar.

Ds. Saar Hoogendijk

herinnert aan een fijn moment of een dierbaar iemand of een lied dat je bepaalt bij waar jij met hart en ziel in gelooft.

Soms hebben die liederen een duidelijke link met het geloof. In andere gevallen lijkt dat verband veel minder voor de hand liggend. U wordt gevraagd uw favoriete lied, of gewoon een lied dat u mooi vindt mee te nemen, als tekst op papier en het liefst, als dat kan, op een cd!

Resterende data Groothuisbezoek November 4-11 6-11 11-11 27-11 December 2-12

14-16 uur of 20-22 uur 14-16 uur 20-22 uur 10-12 uur 20-22 uur

Graag aanmelden bij het Kerkelijk Bureau Kleine Poot 7, 7411 PE Deventer of kerk.bureau@pkn-deventer.nl of inschrijven op lijst op balie in kerk.

Bellen kan ook, van 9-12 uur naar het kerkelijk bureau, tel.nr. 0570 645962.

Wilt u s.v.p. vermelden: naam, adres, tel.nr, mailadres, en voor welke bijeenkomst.

Verder: of u uw huis wilt openstellen voor een bijeenkomst. Ook graag opgave of u vervoer nodig heeft en/of of u mensen kunt halen/brengen.

-

November 2014 Ma 3 20-22 uur

Wereld en woorden (3):

Saar Hoogendijk Zo 9 middag

Kunst in dialoog

Programma in kader

Week van de Dialoog.

Do 13 17.30-21 uur

Deventer in dialoog

Ontmoeting / samen eten Ma 17 20-22 uur

Wereld en woorden (4):

Saar Hoogendijk Di 18 11-13 uur (zelf brood mee,

drinken wordt verzorgd)

Broodje bijbel,

Ingrid de Zwart Wo 19 Gemeenteavond Ma 24 20-22 uur

‘Neem nu Ruth’. Lezing bij

Ruth in de adventstijd.

Dr. Corja Menken-Bekius Di 25 10-12 uur

Overwinteren Zo 30 16.30-17.30 uur

Kerkcafé met Fatma Temiz

Turkse miniaturen inspire ren mij

Uitgelicht B&O • Wereld en woorden Met elkaar lezen we actuele artikelen uit kranten en tijdschriften van denkers die vanuit hun deskundigheid de tijden proberen te duiden.

We stellen de vraag hoe we vanuit het geloof daarnaar kijken. Op 3 en 17 november en 1 december zijn de volgende avonden. Op 3 november bespreken we het artikel ‘Wij zijn geen vrije burgers meer’, een interview met filosoof Byung-Chul Han in Vrij Nederland van 9 augustus 2014.

Wie zich opgeeft krijgt het artikel per mail. Als er nog plaats is ligt het artikel op de zondag ervoor op de koffiebalie om mee te nemen en op maandag aan te haken.

20-22 uur in de consistorie • Lezing ‘Neem nu Ruth…’

Maandag 24 november 20.00 uur.

In de Lebuinuskerk volgen we vanaf eerste advent, zondag 30 november, het project ‘Ruth, een verhaal van hoop’.

Het bijbelboek Ruth staat vier weken lang centraal. (zie de rubriek ‘Bij de diensten’). Dit project is een initiatief van dr. Corja Bekius (1946), oud-docent praktische theologie van de Protestantse Theologische Universiteit.

Zij bestudeerde de tekst grondig en maakte er ook de schilderijen bij die gebruikt worden in ons adventsproject. Deze schilderijen zijn vanaf vandaag, 24 november, te zien zijn in de Lebuinuskerk.

Corja Bekius houdt op deze maandagavond een lezing over de plaats en rol van de vreemdeling in de Bijbel, toegespitst op Ruth, die een Moabitische was, een vreemdelinge.

Practisch:

Er is in onze tijd veel te doen over de vreemdeling in ons midden. Welke kernwaarden worden ons vanuit de Bijbel aangereikt? En kunnen wij daar wat mee?

Spannende en actuele vragen, die Corja op de haar eigen glasheldere, inspirerende, geestelijke en geestige wijze aan de orde zal brengen!

De taakgroep Bezinning & Ontmoeting is op zoek naar uitbreiding!

Vanwege het vertrek van een van ons, zoeken wij twee mensen: - Iemand die contact legt en onderhoudt met onze sprekers en de digitale agenda bijhoudt - Iemand de teksten voor de Wervel voorbereidt Lijkt je dit leuk? Dan zijn wij op zoek naar jou! Mail, bel of spreek ons aan.

• Overwinteren, broodnodig Dinsdag 25 november 10.00 uur12.00 uur Overzomeren is altijd een succes.

Maar de zomer is voorbij. Vandaag beginnen we met Overwinteren, een initiatief van de taakgroep pastoraat. Tot en met 24 februari zal er één morgen per veertien dagen wat te doen zijn in de Lebuinuskerk voor iedereen die de winter lang vindt duren en uitziet naar licht, gezelligheid en ontmoeting. Vanmorgen bent u hartelijk welkom in de warme consistoriekamer van de Lebuinuskerk. Daar sluiten we aan bij het adventsproject over Ruth. Het verhaal van Ruth speelt zich af in Beth-lehem, Broodhuis betekent de naam van dat stadje. Wij laten ons daardoor inspireren en gaan samen met ds. Ingrid de Zwart met brooddeeg aan de slag. We maken daar mooie dingen van om weg te geven of te bewaren! In de kerk liggen opgaveformulieren. U kunt daarop ook aangeven of u gehaald en gebracht wilt worden!

Plaats en tijd De activiteiten vinden plaats in de Magistraatskapel of consistorie in de Lebuinuskerk, ingang Kleine Poot U bent vanaf 19.30 uur van harte welkom en kunt alvast genieten van een kopje koffie of thee.

Gemeente in beweging

Bezinning en Ontmoeting en kerkcafé

Aan- en afmelden Bij verplichte aanmelding staat dat vermeld bij activiteit. Ook verhindering graag doorgeven: BenO@pkn-deventer.nl of 0570 220 043. In de kerk liggen ook intekenlijsten.

Uitbreiding gezocht!

Uitgelicht Kerkcafé Zondag 30 november

• Fatma Temiz

Turkse miniaturen inspireren mij Fatma Temiz, schilder en dichter, geboren in 1974 in Andirin in Turkije en in 1990 verhuisd naar Deventer. Getrouwd en moeder van drie dochters. Al als klein meisje in Turkije veel aan het tekenen en gedichten aan het schrijven. Veel van haar tekeningen en – in haar moedertaal geschreven – gedichten heeft ze nog in haar bezit. Van 16.30 tot 17.30 uur, in de Magistraatskapel van de Lebuinuskerk te Deventer, ingang onder de toren.

Contactgegevens Kerkcafé Interviewer en discussieleider: Käthy Meijer, 062269 8333 kathymeijer@kpnmail.nl Redactie Kerkcafé: Hans van Olst, 0570622484, hansvanolst@kpnplanet.nl

11

-

Gemeente in beweging 12

Terublik op kerkcafé ‘Zonder vrijheid geen vrede’ Het thema van dit kerkcafé, oorlog en vrede, tegen de achtergrond van het Midden-Oosten, is zo actueel dat de redactie een langer verslag plaatst dan gebruikelijk. Een bewerking van http://www.heiligelebuinus.nl/locaties/ pci-caritas/ambassadevanvrede/2014_vrwk_zafer Zie over dit thema ook het verslag van het bezoek aan Coventry, blz. 13.

Zafer Aydogdu in Deventer Kerk-café tijdens Vredesweek en Morgenlandfestival, op 28 september Zafer is filosoof, statenlid en beleidsmedewerker bij de gemeente Deventer. Hii wordt geïnterviewd door Kathy Meyes, terwijl Arcadi Bossian de muziek verzorgt op de tar. Er zijn ruim veertig personen aanwezig.

Een boeiend gesprek over vrijheid en vrede en cultuurverschillen aan de hand van de stelling ‘Zonder vrijheid geen vrede’. Vrede is een essentiële waarde van de mens. Wat moet je eerst in jezelf hebben en dan in je eigen omgeving?

Zafer is geboren in Capadocië/Galatië, ten noorden van Anatolië, Turkije. Daar hebben veel volkeren gewoond.

Zij lieten ruïnes achter waarop ze als kinderen speelden.

Conflicten ontstonden o.a. onder de volkeren van de Balkan. Het eerste vredesverdrag is dat van Kaddigh, met Egypte. Maar vrede is niet eeuwig … Het is vrede zoeken – kwijtraken – weer zoeken – blijven zoeken.

Het was een liberaal-progressieve omgeving in een woelige periode, de jaren ’70 in Turkije. Er waren felle conflicten tussen de staat en de vakbonden en de studenten, maar ook tussen de landsdelen en de dorpen.

Begin twintigste eeuw was er nog het Ottomaanse Rijk, dat echter vanaf 1913 in verval begon te raken en in de jaren ’20 viel. Er kwam twee maal een wereldoorlog. In de jaren ’70 liepen er veteranen rond die spraken over oorlog, aanval en verdediging – maar niet over het waarom en het waardoor, te weten de verstoringen in de balans in bepaalde regio’s. De verhalen werden mondeling doorgegeven. Ook die uit de Qur’an, de Ahadith (de overlevering, met name die van de uitspraken en leefwijze van de Profeet) en het christendom, waarvan men echter vaak de bronnen zelf niet kende. Al met al waren er hechte banden dwars door de verschillende religies – een waar voorbeeld voor ons nu.

Toen hij veertien was, kwam Zafer in Nederland en ging hij zich al snel verdiepen in de kerken hier. ‘Pas in Nederland heb ik Turkije leren kennen. In een dorp ken je namelijk alleen je eigen regio met de eigen cultuur die homogeen is. Hier word je wereldburger – waar je wel een plek voor nodig hebt overigens, een basis. Die had ik hier. Ik ben filosofie gaan studeren. Ik las Spinoza, Erasmus en Hegel. Dit gaf mij een brede blik. Ik schreef mijn afstudeerscriptie over een filosoof uit Andalusië (Ibn Khaldûn) en schreef mijn proefschrift over de vrijheid.

In mijn dorp was religie vanzelfsprekend. Wat ik hier aantrof was een eurocentrische manier van denken, de westerse denkwijze die zichzelf superieur acht, al sinds Hegel. Liever wilde ik mij richten op “mijn” deel van de wereld, het Midden-Oosten; een deel in dialoog met het

Westen, al sinds (de Deventer) bisschop Cusanus.

Oorlog … te vaak begint deze door godsdienstige opvattingen en leefwijzen die met elkaar in conflict komen’.

In de pauze speelt Arcadi Bossian muziek op de tar.

‘Muziek kan verbinden. Je hoort vaak dezelfde melodieën in verschillende landen en culturen: er is overeenkomst in de verscheidenheid. Dit geldt ook voor het geloof. Overeenkomst en verscheidenheid, beide, zijn basaal voor vrede.

Problemen en conflicten kunnen er komen door institutionalisering, onderdrukking dus gebrek aan vrijheid, grote verschillen tussen arm en rijk en door gebrek aan begrip en respect. In de muziek is verscheidenheid, maar ook verbinding. Kijk maar naar de tar en denk aan ons woord ‘gitaar’: dit komt daar vandaan. Zo ook tal van melodieën, akkoorden, instrumenten, noten, het notenschrift, toonladders, instrumenten en ritmen. Zoveel verschil is er nu ook weer niet. Wennen aan deze muziek?

Dit is juist goed: sta er maar voor open en span je daar maar voor in!’

Op een vraag naar de toestand in Tunesië: ‘Daar is een beetje vrijheid, dus vrede gekomen. Vrijheid is ook een uitdaging, daar en hier. Overal zijn taboes en desinteresse, zich afzetten tegen. Ik blijf geloven in de mogelijkheid van vrede door verscheidenheid en acceptatie daarvan. Plus liefde, als de kern van elk geloof, wat “mijn” Andalusische filosoof ook zegt. Vrede is een natuurlijk streven van elke mens en van elk volk. Intussen hebben wij hier in het Westen meer vrijheid en vrede dan in het Midden-Oosten.’

Vraag uit het publiek ‘Ik ontmoette die acceptatie wel, maar lang niet overal, lang niet bij iedereen. Men zegt dan “Men (de immigrant) moet zich maar aanpassen”.

Verspelen we zo niet de vrede?’

Zafer: ‘Ja. Homogeniteit leidt tot oorlog. Verscheidenheid geeft kans op vrijheid, dus op vrede. Homogeniteit in een gesloten samenleving is een gevaar; verscheidenheid in een open samenleving geeft kans op vrede. In een open samenleving accepteer je ook de vrijheid van anderen, ‘de ander’; diens vrijheid beperk je niet. Doe je dit wel, dan zet je je eigen vrijheid op het spel.’

We hebben een grondwet en andere wetten, die soms beperkingen inhouden. De grondwet garandeert echter gelijkwaardigheid ondanks verscheidenheid; die mag er ook zijn. Is het goed als er één cultuur is of overheerst?

Nee! Zeg ik’.

Vraag: Kunt u namen van ‘uw’ filosofen geven?

Zafer: ‘Avicienna, Averros annex Ibn Rushd, Al-Ghazali, Al-Kindi. Zij lazen de inmiddels vertaalde Griekse filosofen en namen daar veel van over. Deze waren in het Westen toen onbekend geraakt. Juist via hen kwam die invloed weer hier terug, wat bijvoorbeeld bij Thomas van Aquino duidelijk te zien is. Zij gaven ons ook de algebra, zij waren de uitvinders van het getal nul: sıfır (‘suffur’), waar ons woord ‘cijfer’ vandaan komt’.

Publiek: ‘Legt u ook een relatie tussen de huidige Islamitische Staat IS en de Eerste Wereldoorlog?’

Zafar: ’Ja. De Eerste Wereldoorlog was de eerste grote oorlog na de Trojaanse oorlog. Hij ging niet over Europa, maar om de erfenis van het Ottomaanse Rijk. In 1913 vond er een coup plaats in het Ottomaanse Rijk.

Op pelgrimage naar Coventry

Tijdens de agape fairtrade maaltijd speelde Arcadi Bossian op de tar. Ook ’s middags speelde hij tijdens het kerkcafé. (Foto Jos Smeets.)

Voordien was zo ongeveer de gehele wereld gekoloniseerd; dit ging nu veranderen. Het Midden-Oosten is toen verdeeld. Tussen vooral Engeland en Frankrijk. Men heeft met een liniaal lijnen getrokken, dwars door de volken, stammen en religies heen. Denk maar aan de Koerden, die nu in vijf staten wonen. Bevolkingsgroepen werden uitgewisseld door gedwongen verhuizingen: Grieken in Turkije moesten maar naar Griekenland, Turken in Griekenland moesten maar naar Turkije. Zo werd de macht verdeeld.

De voormalige koloniën en delen van het Ottomaanse Rijk heetten toen “mandaatgebieden”, kunstmatig (her) verdeeld naar afkomst en religie. Deze gebieden kregen dictators van het Westen. Bron voor spanningen tussen en binnen de volkeren, tussen volk en elite, tussen groepen – etnische en religieuze – in volkeren en tussen volkeren zelf. Zo ontstaat nationalisme en etnicisme, denk maar aan de Turken contra de Koerden en de sunnieten contra de sji’ieten. Dit vergoot wel de verscheidenheid, maar, toegegeven, op die schaal niet de vrede en vrijheid. Men gaat dan mensen uitsluiten, dus conflict, dus oorlog – en weg zijn vrede en vrijheid. Laten we het hier dus anders doen.’

Renovare De bijbelgespreksgroep komt deze maand bijeen op de donderdagochtend van 13 en 27 november van 09.3011.00 uur in een zaal van de Grote Kerk.

Gebedsgroep De gebedsgroep komt wekelijks bijeen op dinsdagochtend van 09.30 – 10.30 uur in het Open Hof. Wij doen voorbede, bidden, danken, en prijzen de Heer voor personen en zaken binnen en buiten de kerk.

Op 23 september vertrekken Tonny Scholten, Joke en Dirk Horstman, Anneke en Jan Smits, Ingrid de Zwart en Willemien te Bokkel naar Coventry, samen met mensen van ’t Penninckshuis en de Rooms Katholieke parochie St. Lebuinus. De groep waarmee we in Coventry zullen optrekken bestaat uit vertegenwoordigers van kerkgemeenschappen in Keulen, München, Neurenberg, Middelburg, en vertegenwoordigers van de organisatie Mothers’ Union; bij elkaar ongeveer zo’n 25 pelgrims.

We worden gastvrij ontvangen door dr. Sarah Hills. Zij is namens de Anglicaanse kerk begin september geïnstalleerd als predikant met als voornaamste werkterrein de Community Cross of Nails (de gemeenschap rond het kruis van spijkers). Het moment dat zij een Cross of Nails kreeg omgehangen, raakte haar diep en het kruis krijgt steeds meer betekenis voor haar. Zij vertelt ons de eerste avond iets over het ontstaan van de Community Cross of Nails (CNN).

Op 14 november 1940 werd Conventry zwaar gebombardeerd. Vanaf ’s avonds zes uur tot de volgende middag vijf uur, viel er ongeveer vijfhonderd ton aan (brand) bommen, waarbij zeshonderd mensen het leven lieten en duizend slachtoffers gewond werden.

Een brandweerman vond twee balken in de verwoeste kathedraal die in de vorm van een kruis lagen. Hij bond ze bijeen en dit eerste Coventry-kruis heeft nu een plaats in de nieuwe kathedraal.

Later bond iemand ook oude smeedijzeren spijkers in de vorm van een kruis; het huidige spijkerkruis in de kathedraal.

Provoost (deken) Howard sprak en schreef al snel de profetische en verzoenende woorden: Father forgive (Vader vergeef ) op het altaar in de ruïne-kathedraal. Heel bewust gebruikte hij deze woorden en niet ‘Vader vergeef hen’. Niet alleen zij; ook wij hebben vergeving nodig. Na zes weken zei Richard Howard op de radio dat spoedig na de oorlog met voormalige vijanden een begin gemaakt moest worden aan het opbouwen van een meer ‘Christus-Kind’ vriendelijke wereld. Dit werd hem niet in dank afgenomen: hoe kon hij dit nu in deze situatie van verdriet en verwoesting zeggen; mensen vonden hem een verrader. Tijdens de oorlog werd er al contact gezocht met de gemeenschap in Kiel (Duitsland).

De Coventry Litanie van Verzoening werd in 1948 geformuleerd door cantor en voorzanger Joseph Poole. Elke bede is gebaseerd op één van de zeven hoofdzonden: hoogmoed, afgunst, toorn, luiheid, gierigheid, vraatzucht, onkuisheid. Het is een belijdenis van het – universeel en tijdloos – menselijk falen. Dit gebed wordt elke dag gebeden in de nieuwe kathedraal en op vrijdag in de ruïne. Daarnaast op vrijdag ook wereldwijd op circa 180 plaatsen en in Nederland o.a. in Nijmegen, Arnhem, Den Haag, Rotterdam, Den Helder en Deventer.

De belangrijkste doelstellingen van de Coventrygemeenschap zijn de volgende: - helen van de wonden van de geschiedenis

Gemeente in beweging

Coventrygebed

13

Geeente in beweging - leven met verschil en vieren van diversiteit - opbouwen van een cultuur van vrede.

14

Op welke wijze geven wij deze doelstelling vorm in onze eigen gemeenschap? En wat leren wij als pelgrims en gastvrouwen/heren van de gedeelde tijd in Coventry?

Het gaat niet alleen om wat ‘Coventry’ ons te bieden heeft, maar om het samen gemeenschap vormen rondom het Cross of Nails (spijkerkruis) en het werken aan de boven genoemde punten: ieder op zijn eigen wijze, plaats en tijd.

Woensdagochtend worden we verwacht in de Lady’s Chapel voor het ochtendgebed. Dit gebed wordt dagelijks gebeden. Elke dag wordt een Psalm gelezen; vandaag Psalm 119: 1-32. In het ochtendgebed is het de gewoonte dat de voorganger de oneven verzen leest en de aanwezigen de even nummers. Na het eerste deel van een vers staat er een punt in de liturgie. Hier is een moment van rust (adempauze). Probeert u dat eens ...

Daarna is er tijd voor een rondleiding door verschillende kerken van Coventry. In de ruïne-kathedraal zijn verschillende plekken om stil te staan bij de herinneringen (het altaar, plakkaten, beelden) van mensen die de woorden van Provoost Howard – Father forgive – hebben geconcretiseerd. Op het altaar staan de woorden FATHER FORGIVE, in eerste instantie in letters van roet; nu in bladgoud.

John Witcombe, deken van Coventry, vertelt over zijn bezoek aan Dresden. Daar kwam de vraag ter sprake, die de inwoners zich gesteld hebben vlak na het bombardement: waarom Dresden? Het antwoord van de burgemeester aan de deken luidde: ‘Wij waren verantwoorde-

lijkheid’ en ‘de vernietiging kwam thuis’ d.w.z. op de plek van waaruit verwoesting startte.

Zo komt ook verzoening terug in Coventry. Dit is te zien aan de wijze waarop de Coventry-gemeenschap functioneert: in eerste instantie als plaatselijke geloofsgemeenschap, daarnaast door kathedraal in en voor de stad te zijn, door te werken met verschillende groepen o.a. mensen met HIV, en als laatste door het werken aan vrede, rechtvaardigheid en verzoening wereldwijd.

Wij proberen antwoord te geven op wat verzoening (en vrede en gerechtigheid) voor ons betekent en wat onze verbondenheid met de CCN betekent. Enkele antwoorden zijn: het begint met jezelf en in jezelf; accepteren van verschil en diversiteit; is verzoening een gave; is het mogelijk voor iedereen; het begint met verzoening en eindigt met vrede; herkennen en erkennen de pijn van de ander; veel en hard werken.

Aan het eind van de middag nemen we deel aan de Evensong, waarin we naast gesproken woorden, luisteren naar de prachtige zang van een jongenskoor. Mooi om te zien in hun koorkleding, nog mooier hun zang. De volgende dag zingt een meisjeskoor. ’s Avonds gaan we opnieuw naar de kathedraal. In een zaaltje bereiden we ons eerst voor op de stilte, die we straks gaan ervaren.

Daarna gaan we de kathedraal binnen, slechts verlicht door waxinelichtjes. Hier krijgen we gelegenheid om rond te lopen, een plekje te zoeken om te mijmeren, te mediteren, te bidden … We sluiten dit af met een gezamenlijk avondgebed.

Donderdag staat in het teken van de presentaties. Elke plaats waar het Coventry-gebed wordt gehouden heeft zijn eigen geschiedenis en mogelijkheden om het ver-

Verslag: Willemien te Bokkel, foto’s Willemien te Bokkel en Dirk Horstman.

Meer foto’s en een uitgebreider verslag van deze indrukwekkende reis zijn te vinden via de website: www.pkndeventer.nl

Terugblik Morgenland Festival Het eerste Morgenland Festival Deventer was een groot succes. Zo’n 2800 tot 3000 bezoekers woonden de concerten, picknick, filmvoorstellingen, lezingen en kerkdiensten bij.

Op de openingsavond speelden knieviool-speler Kyahan Kalhor uit Iran en sazvirtuoos Erdal Erzincan uit Turkije een improvisatienummer van negentig minuten. De optredens van Ibrahim Keivo en het trio Hewar op de Syriedag maakten diepe indruk op de vele toehoorders. Ibrahim Keivo was net met zijn gezin na een lange tocht Noordoost-Syrie ontvlucht en toonde zijn emoties met name toen hij de vele andere Syrische vluchtelingen van het asielzoekerscentrum ontmoette. Het trio Hewar maakte een bijzonder gebruik van de Bergkerk door voor een deel wandelend in de kerk te zingen en te musiceren. Het slotoptreden van de Oeigoerse desertrockgroep Qetiq met zanger Perhat (finalist in The Voice of China) werd bijgewoond door ruim 300 Oeigoeren uit heel Nederland. De lezing van Bertus Hendriks in het kader van de Vredesweek was bijzonder informatief en bood de mogelijkheid ontwikkelingen in een perspectief te zien.

In het filmprogramma mag met name de voorpremiere van Winterslaap genoemd worden. Tijdens de muzikale picknick in het Worpplantsoen werkte het weer mee aan een bijzonder relaxte stemming. De Magistraatskapel in de Lebuinuskerk zat vol tijdens het Kerkcafe waarin Kathy Meijer Zafer Aydogdu interviewde en arkadi Bogossian op de tar speelde, een snaarinstrument. ’s Ochtends was Bogossian al te horen geweest tijdens een grote fairtrade-agapèmaaltijdviering in de Lebuinuskerk, waaraan zo’n driehonderd mensen deelnamen.

Het Morgenland Festival Deventer vond tegelijkertijd en aansluitend plaats aan het Morgenlandfestival Osnabruck. Aan de opening in Osnabruck namen twintig Deventenaren deel terwijl op de Syrie-dag in Deventer een

even groot aantal Osnabruckers Deventer bezocht.

Het Morgenland Festival Deventer was niet mogelijk geweest zonder de vele vrijwilligers en de medewerking van de culturele podia, de kerken, het vluchtelingenwerk en de vrijwiligersorganisaties van Nederlandse en nietNederlandse komaf. Het evenement werd financiëel mogelijk gemaakt door bijdragen van de Gemeente Deventer, de EUREGIO, de Provincie Overijssel, de culturele podia, PAX Nederland, Ambassade van Vrede, de Stichting Groen en Mens, Tandartsenpraktijk A 1, Deventer City Card, Hotel Royal, Simit Saraj en Ocakbasi.

Kerk in de stad

haal van vrede, gerechtigheid en verzoening voor het voetlicht te brengen.

Vanuit Deventer hebben wij foto’s verzameld en daarbij enkele woorden gesproken. Dit betreft o.a foto’s van Deventer vanaf de overkant van de IJssel, de Grote of Lebuinuskerk, de crypte; verwoeste bruggen, het Etty Hillesum monument, het monument van het Twentol drama, en de opbaring van de slachtoffers in de Lebuinuskerk, waarbij verteld werd dat er één Duitser was, die weigerde te schieten en toen zelf doodgeschoten werd; groepsfoto van de kern van regelmatige bezoekers en foto’s van de drie kerken die in onze Coventrygroep participeren.

Na een kort middaggebed vieren we in de Kathedraal met heel veel andere mensen de eucharistie.

Vrijdagochtend deelt Sarah ons als herinnering en als bemoediging voor ons werk aan vrede, gerechtigheid en verzoening in onze eigen plaatsen, een Coventry-kruisje uit. We nemen snel en intens afscheid van elkaar. We hebben het zo goed met elkaar gehad.

Festival of lessons and carols op 13 december Een bijzonder evenement in de Lebuinuskerk: Festival of lessons and carols, samen met de Anglicaanse kerk in Twente op 13 december om 19.30 uur.

In Engeland worden al vele eeuwen in de periode vlak voor kerst festivals, vieringen, gehouden, waarbij de traditionele Bijbellezingen (lessons) voor deze tijd centraal staan en afgewisseld worden met koor- en samenzang (carols). Dit jaar doen we dat ook in de Lebuinuskerk, waarbij we als gemeente en de Stichting Lebuinusconcerten samenwerken met de Anglicaanse Kerkgemeenschap in Twente. Anthem, koor voor kerkmuziek, dat al een aantal jaren zo’n festival in Zwolle zingt, komt daarvoor naar Deventer. Iedereen die zich zo op een bijzondere manier wil voorbereiden op het kerstfeest is hartelijk welkom in de kerk op 13 december om 19.30 uur.

Alja Tollefsen, priester van de Anglicaanse Kerk in Twente en de regio Nijmegen-Arnhem en ds. Ingrid de Zwart zijn als voorgangers bij het festival betrokken.

De week van de dialoog in de Lebuinus Aandacht – 7-14 november 2014 Kunst in Dialoog in de Lebuinuskerk Op 9 november wordt de Week van het Dialoog in Deventer geopend in de Lebuinuskerk. Dit gebeurt met een middagprogramma waarin diverse uitingen van Kunst met elkaar in Dialoog gaan. Als Protestantse Gemeente Deventer zijn we al een aantal jaren betrokken bij de Week van de Dialoog. We zijn blij dat we nu een podium kunnen bieden voor deze bijzondere vorm van dialoog.

Het programma begint om 12.15 uur met een carillonbespeling door Jan Willem Achterkamp, stadsbeiaardier van de gemeente Deventer. Om 12.30 uur zal de Deventer politica Bep Spa deze middag officieel openen en aansluitend de rol van ladyspeaker vervullen.

Meerdere Deventer kunstverenigingen en kunstenaars treden op. Zij worden uitgedaagd om met elkaar in dialoog te gaan door nieuwe verbindingen te maken met zo op het oog niet gebruikelijke partners. Dans, beeldende kunst, diverse muziekvormen en poëzie passeren de revue.

Bij sommige optredens zal ook het publiek betrokken worden.

Daarnaast staan er een aantal dialoogtafels klaar, waar de bezoekers de gelegenheid krijgen om kennis te maken met dialoog. Ook is er een multicultureel smulbuffet, waar tegen vriendelijke prijzen, drankjes en hapjes gekocht kunnen worden.

15

kerk in de stad 16

Het sluitstuk wordt verzorgd door de drie Lebuinusorganisten: Kirstin Kramlich, Teus de Mik en Jan Kleinbussink. Zij geven een Dialoogconcert op de drie, in deze kerk aanwezige, orgels.

De toegang is vrij. Wel worden de bezoekers gevraagd een vrije gift in collecte zak te deponeren.

De Dialoogtafel Op donderdag 13 november, in de week van de Dialoog, zijn ook dit jaar weer veel dialoogtafels te vinden in het land en in Deventer (zie www.deventerindialoog.nl en www.nederlandindialoog.nl). Je kunt je nog opgeven!

Een dialoogtafel is een open gesprek met ongeveer zes tot acht mensen volgens een vaste structuur met andere inwoners in onze gemeente. Het doel is om mensen vanuit verschillende invalshoeken met elkaar in contact te brengen en de praten met elkaar over onderwerpen die ons allen raken. Dit jaar is het thema in Deventer aandacht. Je kunt kiezen uit twintig verschillende tafels, zowel in de middag als op de avond. Veel van de avonddialoogtafels hebben ook een maaltijd vooraf (17.15-21.00).

Twee tafels worden georganiseerd vanuit onze gemeente, beide met een maaltijd: Lebuinuskerk, kok Marco Heemskerk, Meester Geertshuis, koks, creatieve vrijwilligers Geef je nu op, en kies de locatie die je altijd al eens van binnen had willen bekijken en ontmoet boeiende medestedelingen!

Als je aan wilt zitten aan de tafel van de Lebuinuskerk (aanwezig 17.15-21.00 uur) kun je kontakt opnemen met Nelleke Boonstra, nelleke.boonstra@gmail.com of met Saar Hogendijk.

Wil je je aanmelden bij een van de andere twintig dialoogtafels in Deventer, (wat natuurlijk veel boeiender is!) zoek dan op de website www.deventerindialoog.nl naar de locaties waar de tafels worden gehouden. Je kunt je daar ook opgeven.

Welkom bij het avondgebed in de Broederenkerk Lang leve de oecumene! Sinds maandag 1 september is er in de Broederenkerk elke doordeweekse avond om 19.00 uur een avondgebed.

Op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag verzorgen de Paters Maristen dit gebed. Zij doen heel vaak mee met het Coventrygebed op vrijdagmiddag in de Lebuinuskerk, omgekeerd zijn we als Protestantse gemeenteleden ook hartelijke welkom bij de avondgebeden in de Broederenkerk. Op woensdag is het avondgebed in de traditie van Taizé, verzorgd door de vaste groep hiervan, die daarna ook koffie en thee serveert voor gesprek en ontmoeting Passage Graag willen we u weer op de hoogte stellen van onze eerstvolgende avond van Passage. Het zal zijn op 10 november 2014. De Heer van Pijkeren uit Heino geeft een dia-lezing over het Pieterpad. Wie graag wandelt, kom gerust deze avond als gast! We komen bij elkaar in Het Open Hof aan de Karel de Grote Laan 63, en we beginnen om 19.45 uur.

Namens het bestuur: Elly Harleman van Noort, tel. 0570 632720

Gedenk een geliefde overledene op 1 november in de Grote of Lebuinuskerk Zaterdag 1 november 11.00 – 20.30 uur Niemand vergeet een dierbare overledene. Of het nu kort geleden of jaren terug is, velen onthouden de sterfdag van een geliefde. Mensen met een religieuze binding hebben daarvoor gezamenlijke rituelen op Allerzielen of Eeuwigheidszondag. Maar ook voor wie niet bij een kerk is aangesloten, is het fijn om alleen of met anderen stil te staan bij degenen die we moeten missen. Waar kan dat beter dan in de ruimte van de eeuwenoude Grote of Lebuinuskerk in het hart van Deventer? Daarom staat de kerk op zaterdag 1 november van 11.00 u. tot 20.30 open voor iedereen die iemand wil gedenken. Er is gelegenheid om een kaarsje aan te steken, even te zitten en te mijmeren, of iets in een gedenkboek te schrijven, dat bewaard zal blijven in de crypte van de kerk. Vanaf 16.00 uur wordt op elk heel uur een gedicht voorgedragen, gevolgd door een kort muzikaal intemezzo. Ingang Grote Kerkhof, onder de toren, toegang gratis, kaarsjes vijftig cent, grotere kaarsen één euro.

Concert DVE t.g.v. Allerzielen Het Deventer Vocaal Ensemble, onder leiding van Klaas Stok, brengt op zondag 2 november met het Concerto d’Amsterdam om 15.00 uur een bijzonder najaarsconcert in de Broederenkerk in het kader van Allerzielen. Zie verder de vorige uitgave van de Wervel of www.deventervocaalensemble.nl

Oproep St. Jurrien Voor de weeksluitingen St. Jurrien zijn we op zoek naar een organist of pianist die eens per maand op vrijdagavond wil/kan begeleiden en een gastheer of –vrouw die eens per maand wil meewerken!

Informatie te verkrijgen bij Hans de Jong, tel. 620562.

Euterpe zingt Deutsches Requiem Toonkunstkoor Euterpe zingt op zondag 16 november om 15.00 uur in de Lebuinuskerk te Deventer ‘Ein Deutsches Requiem’ van Johannes Brahms.

Brahms’ Requiem, geschreven in 1868, is troostmuziek voor allen die geliefden te betreuren hebben en bezorgd zijn om de eindigheid van hun eigen bestaan.

De titel ‘Ein Deutsches Requiem’ is misleidend. De tekst is weliswaar Duits, maar het is geen requiem in de gebruikelijke betekenis van het woord. Brahms’ Requiem is dan ook niet speciaal bedoeld voor perioden of gelegenheden van dood, rouw, sterven en begraven of een bede voor het zielenheil van een overledene. Hier vinden we geen ’Dies Irae‘, geen hel en verdoemenis, geen bedreigende apocalyptische perspectieven, maar bemoediging voor treurenden en twijfelenden en een verzoening met de dood.

Brahms heeft met Ein Deutsche Requiem een hooglied van de troost geschreven. Het was niet zijn bedoeling om liturgische muziek te schrijven; hij schreef een religieus werk voor de concertzaal, en plaatste zich daarmee in de traditie van Handels Messiah en Beethovens Missa Solemnis.

Zie verder www.euterpetoonkunstkoor.nlw

van mens tot mens

Nieuw in ons midden Hij houdt ervan om over dingen na te denken. Bezinning, zonder dat het antwoord van tevoren vaststaat.

Taal die de kern van de dingen zo goed mogelijk raakt.

De zondagse overweging als brood voor door de week.

In 2007 kwam Bert van der Leer vanuit Hendrik Ido Ambacht naar Deventer. Als manager in de jeugdzorg trok hij uit de Randstad weg om te gaan werken in de verstandelijk gehandicaptenzorg in Apeldoorn. Met passie voor mensen werken, van oorsprong christelijke waarden de samenleving in brengen. Het loopt als een rode draad door zijn beroepsleven. Wel wilde hij weg uit de Randstedelijke hectiek. ‘Het is een goede stap geweest om de IJssel over te steken’, glimlacht hij.

Afkomstig uit de rechterflank van de hervormde kerk, de gereformeerde bond, sloot het gezin Van der Leer zich aanvankelijk aan bij de 3G kerk in de stad. ‘Echt een mooie gezamenlijke beweging maar toch een beetje teveel naar binnen gericht als je het mij vraagt. Ik ben meer iemand van de volkskerk.’ Inmiddels gescheiden, sloot Bert zich twee jaar geleden aan bij de PKN. ‘De Lebuinus kerk lag voor de hand. Het is een open gemeente in de stad die zich naar buiten wil richten. Daar hou ik van.’

Enthousiast is hij over de Protestantse gemeente: niet alleen het eeuwenoude gebouw, het orgel en de liturgie maken hem blij. Vooral het gesproken woord raakt hem.

Op een andere manier dan in de kerk van zijn jeugd. Hij herinnert zich de preken uit die tijd, vol met stelligheden over het geloof. ’Als ik de dienst uitkwam voelde ik de twijfel opkomen.’ Nu ervaart hij vaak het omgekeerde.

‘Ingrid en Saar vertrekken vanuit vragen. De overwegingen vind ik goed doordacht. En dat levert me gek genoeg juist vaak geloofszekerheid op. Maar misschien ligt het

ook wel aan mijn recalcitrantie’ grapt hij. ‘Ik hou er niet zo van dat ik iets móet denken.’

Voorbeeld? In een overweging tijdens zondagsdienst vlak voor de zomervakantie kwam een afbeelding ter sprake van de Barmhartige Samaritaan van Rembrandt.

Bert zocht hem op internet op en nam hem mee op reis.

‘Ik probeer me te verplaatsen in de figuren. Mezelf vragen te stellen. Met wie identificeer ik me en waarom?

Wat is barmhartig?’

Uiteindelijk ervaart hij de zekerheid, zegt hij, in Gods liefde geborgen te zijn. Christelijke waarden als compassie, hoop en troost bieden aan de zwakkeren in de samenleving, hij vindt ze terug in de gemeente én in zijn werk. Afgelopen zomer startte Bert ‘PJG’, wat staat Passie voor jeugd en gezin, een regionale organisatie voor ambulante begeleiding van multi probleemgezinnen.

‘Een hele klus maar het gaat goed en het geeft zo veel voldoening. Echt fantastisch. We proberen hoop en troost te bieden aan gezinnen waar de problemen zich opstapelen. Dat het dan lukt om te voorkomen dat een kind uit huis wordt geplaatst is geweldig.’

Als hij aan de toekomst van de protestantse gemeente denkt ziet hij een gemeenschap voor zich met een grotere groep jonge gezinnen. ‘Ik heb het in Rotterdam meegemaakt. Drie vergrijsde kerkgemeenschappen gingen samen en nu bruist het daar van de jonge mensen en kinderen. Zoiets zou ik bij ons ook meer willen zien.’ En nog iets, zegt hij: vanuit de 3G kerken hoort hij weleens geluiden dat mensen graag vaker zouden aanhaken bij de PKN maar de drempel net iets te hoog vinden. ‘Voor de behoudende gelovigen is onze gemeente net iets te vrijzinnig terwijl ze van oorsprong ook bij de hervormde kerk hoorden. Ik hoop dat die afstand nog eens kleiner wordt.’

Anne Marie van der Kolk

17

Maagdenburgstraat 20a, 7421 ZC Deventer tel. 0570-634455, info@paulhardonk.nl, www.paulhardonk.nl

Wij zijn er voor u als u ons nodig heeft.

18

Twelloseweg 8 Twelloseweg 8 7419 BJ Deventer 7419 BJ Deventer telefoon 0570 - 612273 telefoon 0570 - 612273 fax 0570 - 618025 www.tenkate-deventer.nl fax 0570 - 618025 info@tenkate-deventer.nl www.tenkate-deventer.nl info@tenkate-deventer.nl

In rust en stijl afscheid nemen.

Dat kan 24 uur per dag, 7 dagen per week in ons uitvaartcentrum.

Monuta Spaans Telefoon: 0570 - 62 04 90 (24 uur per dag, ook in het weekend) Mr. H.F. de Boerlaan 63a, Deventer

DĂŠ uitvaartondernemer voor Deventer en omstreken.

Tot uw dienst: Herman Bakker en Bas de Weerd

0570 - 60 66 44

(dag en nacht bereikbaar)

Kantoor: Hoge Rij 103 - 7413 WX DEVENTER - info@hermanbakker.nl - www.hermanbakker.nl

www.monuta.nl Ook als u niet of elders verzekerd bent.

Zorg in de regio 0570-687484 www.salland.nl info@salland.nl Twelloseweg 8 Twelloseweg 8 7419 BJBJ Deventer 7419 Deventer telefoon 0570 - 612273 telefoon 0570 - 612273 fax 0570 - 618025 www.tenkate-deventer.nl fax 0570 - 618025 info@tenkate-deventer.nl www.tenkate-deventer.nl info@tenkate-deventer.nl

Wilt u ook adverteren in de Wervel?

Graag. Neem even contact op met kerk.bureau@pkn-deventer.nl

Met kennis en respect

19

de duurzame totaalinstallateur • Klimaatbeheersing

• Railinfra, Liften

• Elektrotechniek

• Energieconcepten

• Technisch beheer

• Medische gasinstallaties

• Brandbeveiliging

• Grootkeukentechniek

• Gebouwautomatisering

• ICT, Telecom, Agro

• Beveiliging en telematica

• Zwembaden en wellnesscenter techniek

www.vdi.nl

Nieuwe Oppassers gezocht !

De oppasdienst zit dringend verlegen om nieuwe oppashulpen! Wie geeft ook de jonge ouders in onze gemeente de kans geregeld de kerkdienst mee te vieren?

Dat kan wanneer ook anderen in onze gemeente af en toe ingeroosterd zouden willen worden om eens op de kleintjes te passen. U kunt in de oppasruimte de dienst (toch een beetje) volgen tussen de bedrijven door via de

tv en er wordt altijd een rooster gemaakt waarin u met twee personen op de kinderen past. Vele handen maken licht werk, hoe meer mensen zich aanmelden hoe leuker het wordt voor iedereen van jong tot oud in onze kerk!

U kunt zich opgeven bij ds. Ingrid de Zwart of bij de roostermaakster Maaike Leenen, maaikeleenen@hotmail.com

Vieringen November 2014

ZONDAG 2 NOVEMBER Grote of Lebuinuskerk 10.00 uur ds. Saar Hoogendijk 10.00 uur Jeugdkerk oudste groep 19.00 uur Vesper (Lebuinuskerk) Schalkhaar Park Braband 10.00 uur ds. C. de Gooijer Colmschate Ichtuskerk 10.00 uur ds. W. Meijles Diepenveen Dorpskerk 10.00 uur ds. Henk Spit Heilig Avondmaal St. Jozef Verpleeghuis 10.30 uur ds. Anna van der Maas Groote & Voorster 11.15 uur drs. Jenny Mooij PW Janssen 10.00 uur mw. Eugénie Tulleken VRIJDAG 7 NOVEMBER Woonzorgcentrum St. Jurrien 19.00 uur mw. Eugénie Tulleken Woonzorgcentrum Bloemendal 10.30 uur RK dienst ZONDAG 9 NOVEMBER

20

Grote of Lebuinuskerk 10.00 uur ds. Saar Hoogendijk Schalkhaar Park Braband 10.00 uur ds. W. Meijles Colmschate Ichtuskerk 10.00 uur ds. M. Nijveld Diepenveen Dorpskerk 10.00 uur ds. Henk Spit St. Jozef Verpleeghuis 10.30 uur mw. H. Heling Groote & Voorster 11.15 uur pastor Hans Dijkman PW Janssen 10.00 uur ds. Martin de Vlas VRIJDAG 14 NOVEMBER Woonzorgcentrum St. Jurrien 19.00 uur ds. W. van Wijk Woonzorgcentrum Bloemendal 10.30 uur ds. W. van Wijk Woonzorgcentrum Sparrenheuvel 19.00 uur ds. Henk Spit ZONDAG 16 NOVEMBER Grote of Lebuinuskerk 10.00 uur ds. Ingrid de Zwart 10.00 uur Jeugdkerk jongste groep Schalkhaar Park Braband 10.00 uur ds. Henk Spit

Colmschate Ichtuskerk 10.00 uur ds. W. Meijles Diepenveen Dorpskerk 10.00 uur ds. H.J. Boon St. Jozef Verpleeghuis 10.30 uur mw. J. Ruiterkamp Groote & Voorster 11.15 uur mw. Eugénie Tulleken PW Janssen 10.00 uur ds. Martin de Vlas

Groote & Voorster 11.15 uur mw. J. Heys PW Janssen 10.00 uur mw. Gerry Pols VRIJDAG 5 DECEMBER Woonzorgcentrum St. Jurrien 19.00 uur Woonzorgcentrum Bloemendal 10.30 uur

VRIJDAG 21 NOVEMBER ZONDAG 7 DECEMBER Woonzorgcentrum St. Jurrien 19.00 uur mw. A. Langerhorst Woonzorgcentrum Bloemendal 10.30 uur ds. Saar Hoogendijk ZONDAG 23 NOVEMBER Grote of Lebuinuskerk 10.00 uur ds. Ingrid de Zwart, ds. Saar Hoogendijk m.m.v. Lebuinuscantorij Schalkhaar Park Braband 10.00 uur ds. T. Plattje Colmschate Ichtuskerk 10.00 uur ds. W. Meijles Diepenveen Dorpskerk 10.00 uur ds. Henk Spit m.m.v. cantorij St. Jozef Verpleeghuis 10.30 uur pastoor H. Brummelhuis Groote & Voorster 11.15 uur pastor Hans Dijkman PW Janssen 10.00 uur mw. Eugénie Tulleken VRIJDAG 28 NOVEMBER Woonzorgcentrum St. Jurrien 19.00 uur mw. T. Cornet Woonzorgcentrum Bloemendal 10.30 uur Lt. J. Remmers Woonzorgcentrum Sparrenheuvel 19.00 uur ds. Henk Spit Heilig Avondmaal ZONDAG 30 NOVEMBER Grote of Lebuinuskerk 10.00 uur ds. Saar Hoogendijk Schalkhaar Park Braband 10.00 uur ds. T. Plattje Colmschate Ichtuskerk 10.00 uur ds. M. Nijveld 19.00 uur Vesper Diepenveen Dorpskerk 10.00 uur ds. Henk Spit St. Jozef Verpleeghuis 10.30 uur mw. H. Ellenbroek

Grote of Lebuinuskerk 10.00 uur ds. Saar Hoogendijk Heilig Avondmaal Schalkhaar Park Braband 10.00 uur drs. J. Boon Colmschate Ichtuskerk 10.00 uur ds. M. Nijveld Diepenveen Dorpskerk 10.00 uur ds. H. Bousema St. Jozef Verpleeghuis 10.30 uur ds. Anna van der Maas Groote & Voorster 11.15 uur pastor Hans Dijkman PW Janssen 10.00 uur ds. Martin de Vlas U bent ook dagelijks welkom in de stilte van de crypte; een ruimte voor rust, bezinning en meditatie.

Iedere vrijdagmiddag: Coventrygebed, oecumenisch middaggebed in de Lebuinuskerk van 12.15-12.30 uur.

Elke woensdagavond om 19.00 uur bij de Broederenkerk (Broederenstraat 18) een oecumenisch avondgebed in de sfeer en traditie van Taizé.

Zie ook: www.pkn-deventer.nl www.facebook.com/PGDeventer www.facebook.com/JeugdkerkPGD www.facebook.com/ diaconiedeventer Inleverdatum kopij voor het volgende nummer van december/januari: uiterlijk zaterdag 15 november 2014 per mail: kerkblad@pkn-deventer.nl