Wervel dec jan 16 17

Kerkblad van de Protestantse Gemeente Deventer

Wervel Jaargang 6 | nummer 10 | december 2016 / januari 2017

7. Kindercantorijen Onze kerk kent verschillende koren voor volwassenen en nu en dan een kinderkoor. Als het aan onze onvermoeibare cantor-organist ligt komen er meer kindercantorijen, voor verschillende leeftijden.

Doen jullie mee?

13. Van Abdij Sion naar Nieuw Sion De cisterciënzer monniken zijn vertrokken uit de abdij Sion.

De nieuwe eigenaar, de stichting Nieuw Sion, treedt op eigentijdse wijze in hun voetsporen. Gebed, stilte, aandacht en gastvrijheid.

Een gesprek met Peter Dullaert.

17. 500 jaar Reformatie Het jubileum van de reformatie wordt overal in het land gevierd. Deventer en de Lebuinuskerk nemen daarbij een bijzondere plaats in. Te beginnen op zaterdag 7 januari.

De zondag daarna een vesper in de nieuwe serie ‘Hier sta ik...’.

Colofon

Wervel is een uitgave van de Protestantse Gemeente te Deventer. www.pkn-deventer.nl info@pkn-deventer.nl Grote of Lebuinuskerk Bezoekadres: Grote Kerkhof 42 Deventer Postadres: Postbus 425, 7400 AK Deventer Koster: Marco Heemskerk tel. (0570) 612 548 koster@pkn-deventer.nl Kerkelijk Bureau Kleine Poot 7 7411 PE Deventer Geopend: maandag, woensdag en vrijdag van 09.00 tot 12.00 uur tel. (0570) 645 962 kerk.bureau@pkn-deventer.nl Diaconie Postbus 587, 7400 AN Deventer diaconie@pkn-deventer.nl Bankrekeningen kerk: NL13 INGB 0000 8727 86 diaconie: NL03 RABO 0377 7129 57 wijkkas: NL23 INGB 0006 7299 51 Predikanten Spreekuren in de Lebuinuskerk tel. 614 986.

Ds. Ingrid de Zwart vrijdag van 10.00-12.00 uur na afspraak.

Ds. Saar Hoogendijk: op afspraak.

Ds. Ingrid de Zwart tel. privé (0570) 618 328 ds.dezwart@pkn-deventer.nl Werkdagen: ma. t/m vr. (behalve ma. na zondagsdienst) tel.: ma. t/m do. 9.00-9.30 uur Ds. Saar Hoogendijk tel. privé (0570) 547 973 ds.hoogendijk@pkn-deventer.nl Werkdagen: ma. t/m vr. (behalve ma. na zondagsdienst) tel.: di. t/m vr. 9.00-9.30 uur Redactie Thilde de Haan Mark Rozema Gerard Sizoo Hannie v.d. Bovenkamp-van Schie Anne Marie van der Kolk ds. Saar Hoogendijk kerkblad@pkn-deventer.nl Ontwerp, foto’s en opmaak Roely Oldenhuis, ROI Deventer wervel@pkn-deventer.nl Drukwerk De Printhut, Deventer Inleverdatum kopij voor het nummer van februari: uiterlijk zaterdag 14 januari per mail: kerkblad@pkn-deventer.nl

Van de redactie Zoals gebruikelijk rond de jaarwisseling weer een dubbelnummer van ons kerkblad. Bijzonder aan deze Wervel is dat deze na de kerstnachtdienst wordt uitgereikt aan alle aanwezigen. Deze dienst trekt elk jaar meer bezoekers, voor een deel mensen van buiten onze kerkgemeenschap. Als u tot deze groep behoort hoopt de redactie dat u de moeite neemt om dit kerkblad rustig door te bladeren. Het geeft een beeld van de Protestantse Gemeente Deventer, die de Lebuinuskerk als thuisbasis heeft. U zult dan zien dat dit een levendige, open kerkgemeenschap is.

Een actieve gemeenschap, met tal van gespreksgroepen en een diaconie die samen met andere diaconieën, een belangrijke rol heeft in de zorg voor kwetsbare mensen in onze stad en ver daarbuiten. Een zingende kerk ook, met verschillende cantorijen en andere koren. Een kerk die als ‘Kerk in de stad’, van toegevoegde waarde voor de stad Deventer wil zijn; waar mogelijk samen met de drie andere binnenstadskerken: de R.K. Broederenkerk, de doopsgezinde/remonstrantse geloofsgemeenschap Het Penninckshuis en de Russisch-orthodoxe Parochie.

U vindt ook informatie over wat zich allemaal op doordeweekse dagen in onze prachtige kerk afspeelt. Als u dit december-januarinummer eerder in handen had gehad was u misschien deze maand nog naar de bijzondere uitvoering van Bachs Hohe Messe, zijn Weihnachtsoratorium of het kerstoptreden van Herman van Veen gegaan. Er zijn steeds meer activiteiten in ons kerkgebouw, van muzikale aard, maar ook tentoonstellingen, markten en nog veel meer. Wanneer u wilt volgen wat er op het programma staat kunt u terecht op de website www.pkn-deventer.nl/agenda. Wij als kerkgemeenschap, eigenaar van het gebouw, zijn blij met het steeds intensievere gebruik van de kerk, want het beheer van een kerk als de onze is financieel een zware opgave. Wij doen ons best om dit monumentale gebouw van bijna duizend jaar oud zijn centrale plek in de stad in goede staat te laten behouden. We hopen daarvoor voldoende partners in de Deventer gemeenschap te vinden.

Wij wensen onze vaste lezers en iedereen die dit blad voor het eerst onder ogen krijgt gezegende kerstdagen en een gezond, boeiend maar vooral vredig(er) 2017.

De redactie

Inhoud 3 Uit de praktijk 4 Bij de diensten 5 Binnen onze PGD 5 Jeugd 6 Van de predikanten 6 Van de kerkrentmeesters 7 Muziek 8 Van de koster 9 Taakgroep pastoraat 9 Historische Column van Herman 11 Diaconie 12 Met naam en toenaam 10 Van mens tot mens

13 Wat beweegt Peter Dullaert 14 Junior en Senior in gesprek 17 Kerk in de stad 17 500 Jaar reformatie 18 St. Exploitatie Lebuinus 19 Lebuinuslezing 2016 21 St. Lebuinusconcerten 22 Oecumenische vespers 22 ‘God in de Supermarkt’ 23 Hohe Messe o.l.v. Ton Koopman 23 Column Meester Geertshuis 24 Kerken in verre landen 26 Maandagenda 28 Vieringen

Bij de foto op de voorpagina: ‘In die tijd kondigde keizer Augustus een decreet af dat alle inwoners van het rijk zich moesten laten inschrijven.’

Hoofdstukopening uit ‘The Four Gospels of the Lord Jesus Christ according to the Authorized version of King James I’.

Met illustratie en letterfont van Eric Gill, (1882-1940) (font: Golden Cockerell, speciaal gemaakt voor de uitgever Cockerell) .

Een uitgave uit 1931. Afkomstig uit de collectie van het Victoria en Albert Museum in Londen.

De complete uitgave kunt u hier inzien: http://bit.ly/2fkiHe9

ten en kerkelijk werkers uit Deventer, inclusief Diepenveen en Colmschate-Schalkhaar. Er is gekozen voor het brede thema ‘uit de praktijk’. De kerk is volop in beweging, en daarmee ook het werken in en verbonden zijn met de kerk. Er zijn heel wat functies bijgekomen. Alleen al in onze gemeenten kennen we naast gemeentepredikant en kerkelijk werker ook geestelijk verzorger, studentenpredikant, diaconaal werker, jeugdwerker en sinds kort de pionier. Wat kleurt hun dagen in, waarin schuilt het plezier en wat baart zorgen?

Advent en Kerst Op 9 november, de dag waarop duidelijk werd dat Donald Trump de nieuwe president van de VS zou worden, zat ik op een studiedag met als thema: ‘Eigen gaat voor vreemd!?’.

De dag begon met een You Tube filmpje ‘The DNA Journey’. Aan 67 willekeurig gekozen deelnemers werd gevraagd wie ze waren, welke identiteit ze hadden. De meesten waren 100% zeker: ze waren volbloed Brits, IJslander, Koerdisch, Oost Afrikaans. Door oorlogen die ze hadden meegemaakt, door onrecht hen aangedaan hadden ze een afkeer van andere volken. De meesten waren trots op de eigen geschiedenis en de traditie waarin ze waren opgegroeid.

Vervolgens werd hen gevraagd of ze bereid waren de reis van hun DNA te maken. Hun DNA werd geanalyseerd.

Met vaak een zeer verrassende uitslag. Hun DNA had sporen uit verschillende landen. Één iemand had zelfs 0% van haar eigen nationaliteit in haar DNA zitten. Sommigen hadden voorouders die ze als hun ‘vijand’ hadden aangewezen.

Op de vraag ‘Wie ben je?’ kwam een aanvulling: ze waren nog steeds wie ze waren, maar hun identiteit bleek veel ruimer te zijn. Ze hadden meer gemeen met andere mensen dan ze gedacht hadden.

De begrippen ‘eigen’ en ‘vreemd’ komen daarmee in een ander licht te staan. We weten ons ‘eigen’ met de familie, de groepen waartoe we ons rekenen. We weten ook van anderen, van ‘vreemden’. Daar reageren we op. Soms beschermen we onze ‘eigen’ groep, soms staan we juist open voor de ‘vreemden’ en ontvangen hen gastvrij. Van belang is dan om daarin een goede balans te vinden, waarin recht wordt gedaan aan ‘eigen’ en aan ‘vreemd’.

Dat kan vanuit het besef dat we allemaal waarschijnlijk veel meer ‘vreemd’ in onze eigen familiegeschiedenis hebben zitten dan we beseffen.

Ik ben blij en trots dat veel mensen uit de kerken zich inzetten voor de vluchtelingen uit het AZC op allerlei manieren. Ik ben blij met de goede verhoudingen met de mensen uit de moskee. Ik ben blij dat er mensen zijn die zich inzetten voor mensen die moeilijk zitten: die in armoede leven, die schulden hebben, die bijna geen huis kunnen vinden dat betaalbaar is. Voor een samenleving waarin een goede balans is tussen ‘eigen’ en ‘vreemd’, is het van belang dat ieder mens die onrecht ervaart, gezien en gehoord wordt. Dat hem en haar recht wordt gedaan. Of ze nu ‘vreemd’ zijn of ‘eigen’. En tegelijk dat zij niet alleen als slachtoffer worden gezien, maar juist als mensen die ook iets te geven hebben, die waardevol zijn en de gelegenheid krijgen om dat wat ze te bieden hebben ook kunnen geven.

We staan voor Advent en Kerst. Het thema van het kerstnummer van de Open Deur van dit jaar is ‘Welkom! over gastvrijheid.’ Ze schrijven als inleiding: Gastvrij zijn is in veel culturen een vanzelfsprekendheid.

Het brengt mensen samen, maakt de aarde leefbaar.

Maar makkelijk is het niet altijd. Hoe schep je ruimte voor de ander?

Wie is er welkom, wie niet? Wat vraag je van een gast?

Gastvrij zijn hoort bij kerst. Vooral dán gaan veel deuren open: voor familie en vrienden, maar ook voor onbekenden, in alle ‘open huizen’ en ‘kerst-inlopen’.

Kerst is een welkomstfeest: feest van de geboorte van een kind dat een boodschap brengt van vrede en recht, van God die onder de mensen wil wonen. Feest van een kind dat niet welkom was bij heersers en geen dak boven zijn hoofd had. Dat kind heeft een plek nodig!

Dat er een plek voor ieder kind, voor ieder mens mag zijn waar je tot je recht mag en kan komen. Of je nu ‘eigen’ of ‘vreemd’ bent.

Gezegende kerstdagen! ds. Trijnie Plattje Protestantse gemeente Colmschate-Schalkhaar

You Tube filmpje ‘The DNA Journey’http://bit.ly/2fcrAcw

uit de praktijk

De columns worden dit jaar geschreven door predikan-

3

Bij de diensten 4

Berichten vol licht is het thema in de Lebuinuskerk voor de Adventstijd. Op 27 november begint deze voorbereidingsperiode voor kerst. In een donkere tijd horen we berichten vol licht.

Er wordt ons van Gods licht verteld dat al vanaf de schepping doorbreekt in onze wereld, steeds weer. Maar we moeten er naar zoeken, naar dat licht, zo in het verborgene is het aanwezig en doet het zijn werk. Daarover horen we Bijbelverhalen in de Adventstijd.

Ze vertellen ons hoe het licht werkt in mensen die opkomen voor de zwaksten, in wie roepen om ommekeer, in wie zich inzetten voor vrede, ook al lijkt dat vaak hopeloos. En eens en voorgoed mogen we Gods licht ontdekken in het verhaal van een mensenkind, geboren in Bethlehem. In zijn woorden en daden, in zijn liefde en trouw die tot het einde ging herkennen we iets dat met God te maken heeft. Jezus’ verhaal staat centraal met kerst.

In de Adventstijd komen we mensen tegen die hem voorgingen als lichtbrengers: Jesaja, de profeet, die droomt van zwaarden die omgesmeed worden tot ploegmessen.,Johannes, de neef en boodschapper van Jezus, die oproept ommekeer, Jacobus, die ons een prachtige brief heeft nagelaten uit de eerste christelijke gemeente, Jozef, de vriend van Maria, die droomde van het kind dat zij zouden krijgen. Immanuel, God met ons.

Met de kinderen volgen we rondom deze verhalen een speciaal Adventsproject. Iedere zondag vliegt er een andere duif als brenger van het verhaal van licht door de kerk tijdens het moment voor de kinderen. Hij zoekt onderdak en hoorders voor het verhaal dat hij bij zich draagt. Een verhaal dat ons leven mooier kan maken.

Hopelijk vinden de duiven met hun berichten vol licht bij de kinderen een goed plekje! En als vanouds verwachten we natuurlijk weer veel kinderen!

Zondag 4 december Tweede advent. Kleur: paars. Matteüs 3: 1-12. Collectes: Kerstpakketten/giften en kerkenwerk.

Bijzonderheden: vier-generatieviering Mensen uit vier generaties werken aan de voorbereiding en uitvoering van deze dienst mee. Zo’n vijf keer per jaar zullen dit soort diensten voortaan gehouden worden in de Lebuinuskerk. De voorbereidingsgroep van deze zondag legt ons het verhaal van Johannes de Doper voor; de neef van Jezus, die hem voorging als een wegbereider.

Een man die geen blad voor de mond nam en misstanden in zijn samenleving moedig aankaartte. Dat kwam hem duur te staan.

Zondag 11 december Derde advent. Kleur: roze. Jacobus 5: 7-10. Collectes: Cédepca en kerkenwerk.

Vandaag is de kleur in de kerk roze. Op deze zondag die vanouds luistert naar de Latijnse naam ‘Gaudete’ = ‘Verblijd je’ zijn we halverwege de Adventstijd. Reden om in de kerk al even iets te proeven van de vrolijkheid van Kerst. Het donkere paars wordt met wit, de kleur van het kerstfeest, vermengd.

Jacobus was iemand die als leidinggevende een brief schreef aan een van de vele kerkelijk gemeenten in de allervroegste jaren van de christelijke kerk. Een brief met

aanwijzingen hoe deze eerste christenen zouden kunnen leven. Hij schrijft ze dat ze vooral geduld moeten hebben, met elkaar, met anderen, met God. Geduld, een lange adem hebben, dat hoort bij geloven.

Zondag 18 december Vierde advent Kleur: paars. Matteüs 1: 18-25. Collectes: Rode kruis en kerkenwerk.

Jozef ontdekt dat Maria zwanger is. Wat doet hij? Zal hij haar verlaten? Dat ligt voor de hand. Maar een droom brengt hem op andere gedachten; hij besluit haar trouw te blijven. Wat een prachtig mens is Jozef!

Zaterdag 24 december 19.00 uur Kinderkerstfeest in de Lebuinus.

Voorafgegaan door Lichtjestocht voor alle kinderen.

Neem je eigen lampion mee. Start 17.45 u. bij Penninckshuis op de Brink. Bijz. zie www.pkn-deventer.nl Thema: Het lied van Herder Jan. Met kinderkoor o.l.v. Kirstin Gramlich. Herder Jan is een vrolijke herder, die elke dag goed op zijn schapen past, een liedje zingt of op zijn fluit blaast. Maar op een dag gebeurt er iets bijzonders.

Een mooi kerstverhaal waar muziek in zit voor alle kinderen, hun ouders en grootouders en wie er verder maar mee wil komen. Na afloop is er warme chocomel en voor elk kind een klein kadootje en een sinaasappel onder de grote kerstboom.

Zaterdag 24 december 22.30 uur Kerstnachtdienst.

Kleur: wit. Thema: Tintelend licht. Lezing uit het Evangelie volgens Johannes, Joh. 1: 1-18 . Collectes: Diaconie en kerkenwerk.

Met medewerking van de Lebuinuscantorij o.l.v. Kirstin Gramlich.De kerkdeuren staan open ook deze kerstnacht om alle mensen op zoek naar zin te ontvangen. De kaarsen in de grote kerstboom branden. Het feest van Gods licht vieren we, maar we moeten eigenlijk wel goed kijken om dat licht ook werkelijk in onze wereld te ontdekken. Nauwelijks zichtbaar is het in een samenleving waar de schone schijn meestal meer aandacht vraagt. Het verhaal van een kind wijst ons waar we het licht kunnen zoeken en Gods aanwezigheid kunnen ervaren.

Zondag 25 december Kerstviering voor jong en oud, 10.00 uur.

Kleur: wit. Collectes: Kerk in Actie: Kinderen in de knel en kerkenwerk.

Met medewerking van het projectkoor o.l.v. Kirstin Gramlich. Zij zingen o.a. Engelse christmascarols.

Zaterdag 31 december Oudejaarsavond. 19.30 uur. Kleur: wit. Psalm 56: 9 vv.

Collectes: Voedselbank en kerkenwerk.

Moment van verstilling en bezinning in de Lebuinuskerk bij het afsluiten van het jaar.

Zondag 1 januari 2017, 11.00 uur (!) De achtste kerstdag, Nieuwjaarsdienst, Lucas 2: 21 vv.

Op de achtste dag werd Jezus als elk ander joods jongetje besneden. Een van de kortste Bijbellezingen van het jaar vertelt ons daarover. Na afloop van de dienst wen-

Zondag 8 januari Epifanie, kleur: wit. Jesaja 60: 1-6 en Matteüs 2: 1-12 Collectes: Cédepca en het kerkenwerk.

Epifanie is het feest van de verschijning van de Heer. We staan stil bij de betekenis van Christus’ komst voor de wereld. Met de wijzen uit het Oosten komen de volkeren binnen om bij het pasgeboren kind op adem en verhaal te komen. Met hen kunnen wij dan ook meegaan, de wereld weer in. Aangeraakt door het wonder zien we die wereld met nieuwe ogen. De drie koningen met al hun pracht en praal zullen in deze dienst zingend aanwezig zijn met een Driekoningenspel, op hun weg naar...? Een belevenis voor jong en oud, dankzij de inbreng van Hans van der Deure en en aantal andere ouders van kinderen van de Vrije School.

Vesper: zie pag. 18.

Zondag 15 januari Kleur: wit. Heilig Avondmaal, Lebuinuscantorij.

Jesaja 62:1-5 en Johannes 2:1-11. Collectes: Diaconie en het kerkenwerk.

Deze zondag heet ook wel Kana-zondag, omdat op de tweede zondag van Epifanie steevast het verhaal van de bruiloft in Kana klinkt. Jezus treedt voor het eerst naar buiten, uitgerekend op een feest. Niet zomaar een feest maar een bruiloftsfeest, het feest van de gezamenlijke toekomst. Waar dat dreigt te stagneren, laat hij het weer stromen. In hem, door hem brengt God vreugde, liefde, verbondenheid bij de mensen. Vandaag is Martina Fraanje in ons midden; zij is door Kerk in Actie uitgezonden naar Guatemala. Hoe kan de toekomst daar weer gaan stromen?

Zondag 22 januari Kleur: groen, oecumenische viering met het koor van de Broederenkerk. Collectes: Voedselbank en het kerkenwerk.

Deze viering staat in het teken van de week van gebed voor de eenheid van christenen. Dit jaar gaat de aandacht naar verzoening en terugblikken op 500 jaar Reformatie. Met de slogan ‘Jouw hand, mijn glimlach’ maken de organisaties het thema concreet. Paulus’ woorden over de liefde van Christus die mensen drijft (1 Korintiërs 5: 14-20) klinken wereldwijd, ook bij ons.

Zondag 29 januari Kleur: groen. Liedboekcantorij. Sefanja 2: 3; 3: 9-13 en Matteüs 5: 1-12 Collectes: Kerk in Actie: Missionair werk en kerkgroei.

Het dwarse geluk van de zaligsprekingen, het begin van de Bergrede van Jezus. Geluk niet als een gegeven, een bevestiging van een status quo, maar als een belofte die nú al je dagen mag kleuren. Zo ligt bijv. de toekomst van de aarde in handen van de zachtmoedigen, niet van de hardvochtigen. Daar kun je wel een program bij schrijven, in navolging van Jezus.

Zondag 5 februari Kleur: groen. Jeugdtheaterdienst. Zie hiernaast.

Jeugd Terugkomdag kampweekend en filmavond 13 januari 2017 Het kampweekend in september is alweer even geleden.

Hoe leuk is het dan samen herinneringen op te halen aan het weekend en foto’s te bekijken?

Alle jongeren tussen de acht en veertien jaar zijn welkom op vrijdagavond 13 januari om 19.15 in de kerk. We halen herinneringen op aan het kamp en kijken de film ‘back to the future 2’, het vervolg op deel 1, die tijdens het kamp bekeken is. Fris, popcorn en gezelligheid; alles is aanwezig. Iedereen is welkom voor de filmavond: ook als je niet mee bent geweest op kamp. Rond 21.15 eindigen we.

Binnen onze PGD

sen we elkaar een gezegend Nieuwjaar bij de koffie en de oliebollen!

Sirkelslag Young 3 februari 2017 (twaalf t/m zestien jaar) Op vrijdagavond 3 februari spelen we weer Sirkelslag Young. Een interactief spel tussen groepen uit heel Nederland. Vorig jaar deden er maar liefst 6000 jongeren mee! Om 19.30 uur gaan we van start en voeren we allemaal hilarische, actieve, creatieve opdrachten uit. Om 21.30 uur eindigen we.

Geef je op vóór 22 januari via jeugd@pkn-deventer.nl Theaterweekend 4 en 5 februari 2017: A match made in heaven Liefdesverhalen uit de Bijbel. De verhalen van Rachel, Ruth en Bathseba: God speelde voor cupido. Het wordt zo zoet… het glazuur spat van je tanden af!

Op zaterdag 4 februari repeteren we de hele dag het stuk ‘A match made in heaven’. We starten om 10.00 uur en eindigen rond 20.00 uur. Het theaterweekend is voor iedereen tussen de acht en veertien jaar en net als vorige jaren zullen Wouter van Bochanen (filmmaker en theaterdocent) en Franca Brouwer (studente Theologie aan Windesheim en ervaren met theater) het weekend begeleiden.

Het theaterweekend is altijd een groot feest, doe jij mee?

Mail dan gauw naar jeugd@pkn-deventer.nl.

Op zondagochtend 5 februari tijdens de dienst wordt het theaterstuk opgevoerd voor groot publiek. Net als vorig jaar horen we in deze theaterdienst de ‘preek van de leek’; dit keer door Lotte en Minke van der Stelt.

Taizéreis 2017 In de eerste week van de zomervakantie van 2017, de week van 25 juli 2017, wordt door Clazien Broekhoff, jongerenpastor van de Heilige Lebuinusparochie, een reis naar Taizé georganiseerd. Alle Deventer jongeren worden hiervoor uitgenodigd. Ook in en rond de Lebuinuskerk willen we inventariseren of er bij jongeren interesse is voor deze mooie reis.

Taizé is een klein dorpje in het Franse Bourgondië, waar een oecumenische kloostergemeenschap gevestigd is.

Zij bieden de mogelijkheid aan jonge mensen daar (meestal) een week te verblijven. Duizenden jongeren vanuit heel Europa (en zelfs daarbuiten) komen jaarlijks naar Taizé. Je maakt daar vieringen mee, waarin veel gezongen en gebeden wordt en waar vooral stilte heerst. Je leert andere jongeren kennen doordat je deel uitmaakt

5

Binnen onze PGD

van gespreksgroepen. Er is ook tijd voor ontspanning: door ’s avonds wat met elkaar te drinken op het terrein, door een mooie wandeling te maken. Het programma in Taizé is in principe gericht op jongeren tussen de zestien en dertig jaar. We verwachten dat de totale kosten niet boven de 250 euro zullen liggen.

Heb je interesse in deze reis of vragen? Dan kun je direct contact opnemen met Clazien Broekhoff via jpsalland@ live.nl Of met Heidi Schröder via jeugd@pkn-deventer.nl Ouderberaad Op woensdag 8 februari 2017 nodigt de taakgroep Jeugd alle ouders van kinderen in de leeftijd 4-12 jaar uit voor een ontmoetingsavond.

Op deze avond zal de taakgroep uitleg geven over de stand van zaken en de plannen voor het jeugdwerk en hopen we ouders te horen over hun wensen, behoeften en opmerkingen over het jeugdwerk in de Lebuinus. De taakgroep jeugd ziet het contact met ouders als een belangrijk aspect van het jeugdwerk en hoopt op een mooie ontmoeting en uitwisseling met elkaar.

Welkom op woensdag 8 februari 20.15 in de consistorie.

6

Gala voor jongeren Op vrijdagavond 20 januari wordt er een gala georganiseerd voor alle jongeren tussen de twaalf en vijfentwintig jaar. Een donkere avond in januari dopen we om tot een sfeervolle, gezellige en feestelijke avond.

Om 19.30 uur gaan de deuren van de Lebuinus open.

Daar wacht een lekker welkomstdrankje op je. De muziek staat aan en er mag gedanst worden! O.a. zal er een gospelworkshop gehouden worden, o.l.v. Brianne Geurtse. Verder hopen we vooral op een hele gezellige avond.

Iedereen is welkom: jij, je date, vrienden, vriendinnen.

Als je maar wel in je gala-outfit komt.

Voor vragen, opgave en/of stylingadvies, app Heidi: 06 45254213.

Van de predikanten Op een druilerige dag in november maken we in woonzorgcentrum de Bloemendal iets lichts en warms mee: mensen die dat willen ontvangen de ziekenzegen (of ziekenzalving).

Voor rooms-katholieke bewoners niet ongebruikelijk, terwijl het voor de meeste protestanten nieuw is. In onze gemeente hebben we er nog geen ervaring mee op zo’n gezamenlijke manier. Mensen ontvangen soms wel een zegen als zij gaan sterven of voor een spannende operatie staan.

Toch biedt het protestantse dienstboek al jaren een uitgebreide toelichting bij en liturgie voor het ontvangen van de ziekenzegen. Niet dat je daarvoor heel ziek moet zijn; pastor Leo Geurts spreekt van ‘kwetsbare mensen, mensen van de dag’ – in het besef dat je je leven steeds meer en uiteindelijk helemaal uit handen moet en mag geven. Wie zichzelf zo ziet en beleeft, kan zich bemoedigd en gedragen voelen door de helende kracht van Gods zegen.

Er was een week eerder een oecumenische voorberei-

dingsbijeenkomst, samen met pastor Leo Geurts en geestelijk verzorger Jeanette Woets. We kwamen in gesprek over het verlangen naar zegen, de ‘binnenkant’ van het geloof. Er was uitleg over de overeenkomsten en verschillen tussen zegen en zalving; ieder kan kiezen voor de vorm die haar of hem past. Of er gewoon bij zijn.

Nog maar weinig protestanten deden mee, maar wie weet kan het groeien.

Kerk-zijn gebeurt op zoveel plekken, en zeker ook in de zorgcentra of in groepen eromheen. In kleine kring Avondmaal vieren (waar het anders niet meer van komt) is ook zo’n waardevol gebeuren. Dan weer komen jonge mensen samen voor Meet & Lunch, vinden mensen elkaar in het Meester Geertshuis, zingen kinderen mee in het Kerstkoor. Zoveel momenten van nabijheid en zegen (uitgesproken of woordeloos). Die wensen we elkaar ook toe rond de dagen van Kerst en op de drempel van het nieuwe jaar. Veel heil en zegen.

Met hartelijke groet, ook namens collega Ingrid de Zwart, ds. Saar Hoogendijk Van de kerkrentmeesters Actie Kerkbalans 2017 Deze actie wordt gehouden in de periode van 21 januari t/m 5 februari 2017. Dit is een gezamenlijke actie van alle kerken. Momenteel zijn wij hard bezig om alles voor te bereiden.

Kerkbalans 2016 Dit jaar is de opbrengst t/m 31 oktober 3 191.327. Wij hopen en verwachten in de laatste twee maanden nog voldoende te ontvangen opdat wij ons doel voor 2016 ad 3 225.000 kunnen realiseren. Indien u per abuis vergeten bent om het geld over te maken kunt u nog een telefoontje van ons verwachten.

Eindejaarscollecte Binnenkort ontvangt u ook voor deze jaarlijkse actie van ons een brief.

Legaat Mevrouw H.G.A. B., overleden op 21 november 2014, heeft in haar testament ook gedacht aan onze Protestantse Gemeente. Wij mogen een bedrag van 3 55.505 ontvangen. Wij zijn hier erg verheugd over.

Giften In de maand oktober ontvingen wij via ds. de Zwart als gift van mw. 3 V. 100, de G. 3 20, van mw. P 50 euro voor voedselpakketten, en van fam. V. d. W. 3 50. Ook ontvingen wij van Rosemarijn Mulder 3 37,50 uit de verkoop van kaarten op haar expositie. Onze hartelijke dank voor deze bijdragen.

St. Jurriën In de maand oktober is hier voor de Wilde Ganzen gecollecteerd. Deze collecte bracht een bedrag van 3 70 op.

Koffiegeld In oktober 2016 zat er 3 88 in het koffiepotje.

Bernard van Leeuwen, administrerend kerkrentmeester Muziek

Lebuinuscantorij De Lebuinuscantorij bestaat uit een twintigtal enthousiaste amateurzangers en staat onder leiding van cantororganist Kirstin Gramlich.

Ze zingt één keer per maand in de zondagse viering en daarnaast op kerkelijke hoogtijdagen en stelt zich steeds in dienst van de liturgische context. Het repertoire bestrijkt behalve liturgische gezangen een aanzienlijk deel van de koorliteratuur. Naast werken uit de renaissance, barok en romantiek worden moderne onbekende werken in vreemde talen niet geschuwd. De lofzang van de Heer kent immers elke taal.

In het jaar 2017 zal in Deventer bijzonder aandacht worden besteed aan het 500-jarige jubileum van de reformatie. De stad zit immers op de ‘Stationenweg’ van twaalf Europese steden waar in het verleden mijlpalen voor de reformatie werden geslagen. De Lebuinuscantorij gaat daarom een uitwisseling aan met het Collegium Vocale aan de Dom te Worms/Duitsland, eveneens een belangrijke reformatiestad. De koren zullen tijdens de Wormser Kulturnacht en de Open Monumentendagen 2017 te horen zijn in Worms en Deventer.

Interesse om mee te zingen?

Heb je een geschoolde stem en ruime koorervaring en houd je ervan om diepgravend met muziek aan de slag te gaan? Misschien is de Lebuinuscantorij dan iets voor jou! Op dit moment is in alle stemgroepen plaats voor nieuwe leden. Met name sopranen zijn heel welkom.

Voor meer informatie kun je contact opnemen met cantor-organist Kirstin Gramlich: organist@pkn-deventer.nl of (06) 42496414 Gerepeteerd wordt twee keer voorafgaand aan een dienst, op vrijdagavond en zaterdagmiddag. Een zorgvuldige voorbereiding van noten en tekst middels midifiles wordt zeer op prijs gesteld. Na een of twee keer deelnemen wordt door de dirigent een stemtest afgenomen. We kijken ernaar uit om je welkom te heten.

De Lebuinuscantorij: kerstnachtviering Ondanks dat de Lebuinuscantorij uit ervaren zangers bestaat die zich in korte tijd en zelfstandig zeer uiteenlopende muziek eigen kunnen maken, is de kerstperiode altijd weer een spannende uitdaging. Niet alleen omdat er veel activiteiten op het programma staan (veel leden zingen ook nog in andere ensembles mee), maar ook omdat men vanwege de meestal grote belangstelling goed voor de dag wil komen met stukken die het publiek herkent of die juist verrassen. In Dickens-stad Deventer mogen en zullen Engelse Christmas Carols niet ontbreken, maar ter afwisseling geeft de Lebuinuscantorij de kerstnacht dit jaar een Duits tintje mee.

Binnen onze PGD

Collectes Op de vijf zondagen van de maand oktober was de opbrengst 3 1.473. (In oktober 2015 met vier zondagen: 3 1.022.)

Bach’s ‘Brich an, du schönes Morgenlicht’ kent menigeen wel uit het Weihnachtsoratorium waaruit het afkomstig is. Minstens zo feestelijk is het ‘Machet die Tore weit’ van Hammerschmidt. Uit beide stukken spreekt het verlangen naar waar het met Kerstmis om gaat, de komst van de Verlosser, in de gedaante van een kind: ‘Puer nobis nascitur’ (ons wordt een jongetje geboren) luidt het stuk van Praetorius, een componist die in het komende Reformatiejaar nog vaker in de Lebuinuskerk zal klinken.

Een kind bovendien, wiens komst al lang was aangekondigd, als loot uit de stam van Jesse, die in de prachtige muziek van Bruckner het onderwerp is: Virga Jesse.

Op muzikale wijze wenst ook de Lebuinuscantorij u ‘frohe Weihnachten’ toe en alle goeds voor het nieuwe jaar.

7

Kindercantorij Zingen is voor veel kinderen het leukste in de kerk. Daar om hebben we ook dit jaar een breed aanbod voor kinderen, het liefst vanaf drie jaar oud, om in onze mooie kerk te kunnen zingen.

Kindergroep 5 t/m 8 jaar oud Vrijdag 16.30 uur tot 17.00 uur; start vrijdag 16 september. We zingen liederen in voornamelijk Nederlandse taal. Hierbij gaan we met de seizoenen, zowel binnen als buiten de kerk mee. We doen spelletjes om kennis met muziek en met het samen zingen te maken.

Binnen onze PGD 8

Van de koster Aai, wat pakken we uit in december zeg… in de vorige Wervel heb ik er al flink erbij stil gestaan, maar we gaan nu echt beginnen. Echter eerst even heel kort terugkijken naar 2016 en kan ik nu al stiekem spreken van een zeer geslaagd jaar. We lopen in de lijn met de begroting en dan moet het toetje van december nog komen.

We hadden dit jaar ook weer veel evenementen en wat leuk is, dit jaar veel nieuwe organisatoren en klanten, nieuwe evenementen zoals de stripboekenbeurs en de bloemen expositie (ook al weer geboekt voor 2017).

Natuurlijk voor mij was Nederland Zingt ook weer een hoogtepunt en ook Deventer op Stelten met de elf ‘opblaaspaarden’, dat was groots.

Met het schrijven van dit stukje zie ik nu weer even alles voorbij komen.

Terug naar nu: we zitten nu echt midden in de ‘organiseerfase’. Iedereen weet natuurlijk dat al deze evenementen de kerkbezoeker niet ongemerkt zullen voorbijgaan en er zal in de laatste maand iedere dag flinke bedrijvigheid zijn. Dat ik dit niet alleen doe moge duidelijk zijn. Samen met de inzet van veel vrijwilligers proberen we de concerten, partijen, markten en diensten succesvol te laten verlopen. Ik heb er het volste vertrouwen in dat me dat samen met de vrijwilligers gaat lukken. En ja, soms is het even schakelen en zal er een beroep worden gedaan op de flexibiliteit.

Kindergroep van 9 tot 12 jaar Donderdag 18.45-19.15 uur. We leren eenstemmige en meerstemmige liederen, canon’s en oefenen om klanken van akkoorden te onderscheiden. Nu gaan we aan de slag met Engelse Carols, die we samen met het Kerstkoor op Kerstmorgen zullen uitvoeren. We gaan lichtvoetig te werk met spellen die het instuderen van de liederen ondersteunen.

Op dit moment is er geen kleutergroep voor kinderen van drie en vier jaar oud. Bij ca. zes aanmeldingen kan deze groep weer van start gaan op vrijdagmiddag van 16.00 uur tot 16.30 uur.

Voor meer informatie en opgave kun je contact opnemen met Kirstin Gramlich, organist@pkn-deventer.nl

Kerstkoor in de Lebuinuskerk Met Kerst ga je zingen! Wat zou het nou zijn als er geen koren waren en al die prachtige kerstliederen niet meer gezongen zouden worden? Niet voor te stellen. Het is altijd heerlijk om bekende en ook nieuwe mooie kerstliederen te horen en voor velen is het onmisbaar om deze ook volop mee te kunnen zingen. Het Kerstkoor in de Lebuinuskerk biedt hier voor de tweede keer volop ruimte. We nodigen in het bijzonder kinderen vanaf tien jaar, hun ouders, jongeren en jongvolwassenen uit mee te zingen. Maar ook mensen, die de vreugde van het zingen graag aan de volgende generatie willen doorgeven.

Neem dan vooral iemand van deze generatie mee! Want met Kerst zing je met elkaar.

Op het programma staan Engelse Carols, alom geliefd en bij velen bekend.

Voorgaande jaren werden er in de periode voorafgaand aan de kerstmarkt in de kerk de kniepertjes voorgebakken. Daar is dit jaar in de kerk geen ruimte voor en daarom bakken we dit jaar de kniepertjes voor in Het Open hof. Daar zal vanaf 29 november een zaal ingericht worden die we mogen gebruiken voor ‘het knieperen’. Op alle doordeweekse dagen is het mogelijk om van 10-16 uur mee te helpen om de voorraad zo groot mogelijk te maken. Zo kunnen we met een flinke voorsprong de kerstmarkt opgaan. Het zal mij overigens niet verbazen dat deze opstelling een succes blijkt, vooral omdat Het Open Hof makkelijker te verwarmen is. Heeft u tijd en zin om mee te helpen dan hoor ik graag van u! Uiteraard wordt er op de kerstmarkt ook gewoon weer ‘live’ gebakken in de foyer van de Lebuinus.

Bent u in de cadeau maand nog op zoek naar een presentje? Dan kunt u ook terecht in onze Info&Shop. Anke van der Stelt heeft met ons het assortiment aangepast.

Er is volop keuze: allemaal unieke Lebuinus en Deventer souvenirs; ideaal voor als u met de feestdagen naar familie buiten de stad moet. Ook met deze aankopen steunt u de Lebuinus.

Vanaf deze plaats wens ik u een hele goede decemberperiode toe. Fijne feestdagen en een inspirerend 2017: een jaar waar we ‘500 jaar reformatie’ flink aandacht gaan geven.

Uw koster Deze worden in vier repetities ingestudeerd en op 25 december in de feestelijke dienst van Kerstmorgen uitgevoerd. Een beetje zangervaring is wel gewenst. Het koor staat onder leiding van cantor-organist Kirstin Gramlich.

Op zondag 4 december gaat het project van start. De repetities vinden plaats in de Grote of Lebuinuskerk.

Data en tijden van repetities en uitvoering: zondag 4 december 11.30-13.00 uur zondag 11 december 11.30-13.00 uur donderdag 22 december 18.30-20.00 uur vrijdag 23 december 18.30-20.00 uur zondag 25 december 10.00 uur uitvoering Voor meer informatie en opgave: www.pkn-deventer.nl organist@pkn-deventer.nl.

B reaking

news

Subsidie Holtgräveorgel tweede fase Een prachtig bericht, kort voor het drukken van dit nummer: de provincie Overijssel heeft een subsidie toegekend voor de restauratie van het grote orgel voor een bedrag van 3 185.000! Daarmee is al 70% van het benodigde budget gedekt.

Binnenkort zal orgelmakerij Reil de opdracht krijgen om aan de tweede fase van de restauratie te beginnen.

Alle betrokkenen in dit proces zijn zeer gemotiveerd om het resterende bedrag bij andere cultuur- en orgelfondsen en sponsoren te vinden!

Historische Column van Herman

In de wintermaanden is er veel gelegenheid om anderen te ontmoeten rond geloofs- en levensvragen en voor de gezelligheid, wat vaak verrassend goed samengaat.

Weet u welkom!

Zie voor overwinteren pag. 18.

Groothuisbezoeken Naast het samen vieren vormt de betrokkenheid bij elkaar een belangrijke kernwaarde van het kerk-zijn. Naast ‘huisbezoeken’ die in bijzondere situaties worden afgelegd kennen we de zogeheten groothuisbezoeken: een groep van acht à vijftien mensen komt samen bij iemand thuis, om o.l.v. een predikant een geloofsgeprek te voeren. Dit jaar haken we aan bij 500 jaar Reformatie: wat kenmerkt onze manier van geloven (zo gevarieerd als dat is…) en hoe zien we daar toekomst in.

De uitnodigingen worden tegelijk met de actie kerkbalans verstuurd, met keuzedata in februari en maart 2017.

Wie geen lid is, maar wel mee wil doen is ook van harte welkom en kan zich aanmelden bij het kerkelijk bureau: kerk.bureau@pkn-deventer.nl.

Verjaarsvisite 80+ We zijn een nieuwe traditie aan het ontwikkelen: de verjaardagen van de oudere gemeenteleden worden gezamenlijk gevierd. In april voor degenen die van januari t/m juni jarig zijn en in oktober voor degenen die van juli t/m december verjaren. We hebben al een paar zeer geanimeerde middagen achter de rug. De eerstvolgende verjaarmiddag is op woensdag 5 april. Er worden persoonlijke uitnodigingen verstuurd.

Ken je kerk-avond Maandag 6 februari zijn alle mensen die sinds januari 2016 in onze gemeente zijn terecht gekomen én andere belangstellenden (waaronder degenen die een eerdere ‘ken je kerk avond’ hebben gemist), hartelijk welkom in de Lebuinuskerk voor een nadere kennismaking. Ook als u al jaren lid bent, maar wel weer eens wilt weten hoe het reilt en zeilt en met wie: kom gerust!

Het wordt een afwisselende en gezellige avond. De predikanten, kerkenraadsleden, taakgroepen, cantorijen, koster en administrateur stellen zich op speelse wijze voor. Er is een rondleiding door de eeuwenoude kerk. De deur is open aan de Kleine Poot 7 om 19.30 uur. Dan staat koffie en gebak klaar. Om 20.00 uur begint het programma, dat we rond 22 uur besluiten met een borrel.

Graag horen we even of u komt. U kunt zich aanmelden via het kerkelijk bureau, kerk.bureau@pkn-deventer.nl of 0570-645962.

Twelloseweg 8 7419 BJ Deventer telefoon 0570 - 612273 fax 0570 - 618025 www.tenkate-deventer.nl info@tenkate-deventer.nl

Binnen onze PGD

Taakgroep pastoraat

Olaf de Heilige Een van de bekendste gewelfschilderingen in de Lebuinuskerk is die van koning Olaf. Die is te zien in het gewelf in de kooromgang, boven de balie van de koffie uitgifte.

Olaf leefde in een tijd van rovende bendes, rivaliserende koningen en internationale handel. Vredesinitiatieven uit kerkelijk hoek namen Christus als Jesaja’s Vredevorst tot voorbeeld voor een goede koning.

Wie was Olaf Olaf (of Olof ) de Heilige was Olaf II Haroldson (* ca.995 - † 29-07-1030), bij leven Olaf de Dikke genoemd. Hij was zoon van een Deense onderkoning in Zuid-Noorwegen en werd in 1015 de koning van Noorwegen. In de nadagen van de rooftochten door de Vikingen deed Olaf in dienst van de Deense koning mee aan Vikingtochten in Zweden, Finland, Engeland (1011 Canterbury), Frankrijk en Spanje. In Engeland maakte hij kennis met het christendom, dat daar was geassimileerd met de oudere Keltische en Saksische cultuur.

De Engelsen kochten rooftochten af met vele ponden zilver, het zg. Denengeld. Olafs vriend Tjorkel trad in dienst van de Engelse koning Aethelred en Olaf ging verder mee naar het zuiden.

Op zijn terugtocht vond hij Tjorkel in Normandië. Die was gevlucht voor een nieuwe Deense inval; koning Knut was de afspraken van zijn overleden vader niet nagekomen….

Normandië was sinds 911 door verdrag met de Franse koning een christelijk graafschap onder de Viking Rollo (Robert in het Frans) met hoofdplaats Rouen. Olaf liet zich daar in 1010 dopen. Met Tjorkel trok hij naar Engeland om de Denen te verjagen. Terug in Noorwegen werd hij in 1015 koning.

Er bestaan nog zijn twee zilveren plaatjes waarop hij als koning afgebeeld is.

Als koning kwam Olaf in conflict met de Deense koning Knut die onderdanigheid van hem eiste. Olaf kreeg steun van zijn zwager met een Zweeds leger. In 1027 kwam de Deense koning vanuit Engeland met een leger naar Noorwegen en Olaf vluchtte via Zweden naar Novgorod. Noor-

9

Binnen onze PGD 10

wegen werd onderworpen maar wat later keerde Olaf II terug naar Noorwegen. In 1030 werd hij in de Slag bij Stiklestadt door drie mannen vermoord.

Verering Al snel werd Olaf, ook door zijn tegenstanders, als heilige vereerd. In Engeland, Noorwegen, Zweden, Denemarken, op IJsland en de Färöer zijn kerken waar hij herdacht werd. In het Russische Novgorod vermeldt een runensteen dat de handelsnederzetting daar in 1100 al een Olafkerk had.

In de christelijke wereldstad van die tijd, Constantinopel, had de keizer een huurleger van Vikingen, zij bezaten er een eigen Olafkerk.

Uit 1040 bestaat een bericht over een Olafmis en een heiligenschrijn. In Scandinavië zouden dan al 440 kerken zijn waar hij vereerd werd. Schriftelijke bronnen melden omstreeks 1065 ook dat hij in de West-Engelse bisdommen Sherborn en Exeter werd herdacht.

Na Olafs dood bleef de eenheid van de Noorse landen bewaard en er brak een periode van vrede aan met Denen, Zweden en Engelsen.

Merkwaardig is wel dat de paus Olaf, die al snel door vriend én vijand vereerd werd, pas in 1164 officieel heilig verklaarde. Wellicht is zijn verering in de Lebuinuskerk in die tijd officieel op gang gekomen.

Het Heiligennet vermeldt Olafs doop in Rouen en verklaart de attributen op zijn afbeeldingen. Ook wordt er de nadruk op gelegd dat Olaf het christendom invoerde en streng tegen het ‘heidendom’ optrad. Maar archeologische vondsten van begrafenissen wijzen er op dat het christendom in Noorwegen al veel eerder gemeengoed was. De Duitse Wikipedia geeft informatie uit de Noorse Sagen die kort na Olafs dood tot stand kwamen. Toen hij met zijn Zweedse hulpleger tegenover een sterk boerenleger kwam te staan wilden zijn militairen de streek Midden-Trøndelag plat branden en zo paniek bij de boeren zaaien. Olaf weigerde dat en het werd hem in de slag bij Stiklestad noodlottig; op 29 juli 1030 is hij daar door drie mannen vermoord.

Olafs vriend en metgezel Sigvat schreef in 1040 een heldendicht over hem. Hij schrijft dat de moordenaars niets te verwijten was. Dat is merkwaardig. Er wordt wel gedacht dat de moord met een eerder conflict te maken had of dat de moordenaars zich op bestaand recht konden beroepen.

Een dierbare verliezen is vreselijk moeilijk.

Mogen wij u helpen bij het nadenken over het afscheid?

Uitvaartverzorging Roelofs info@uitvaartverzorgingroelofs.nl www.uitvaartverzorgingroelofs.nl Werkzaam in de gehele regio.

Wij zijn 24/7 bereikbaar op

(0570) 62 25 35

Ook als u elders verzekerd bent!

Onderdeel van

In de sagen wordt de moord ook in verband gebracht met de zonsverduistering die een maand later plaatsvond. Dat zal de legendevorming rond zijn persoon versterkt hebben. Olaf is begraven in de kerk van Trondheim, dat al snel een bedevaartsoord werd.

De Deventer connectie Duizend jaar geleden had de stad Deventer een aandeel in de internationale handel met steden als Londen, Hamburg, Bremen, Novgorod, Antwerpen en Keulen.

Muntjes die keizer Otto III (980/1002) in Deventer sloeg hebben archeologen in allerlei havenplaatsen langs de Oostzee, tot in Finland toe, gevonden. De gedachte dringt zich op dat koning Olaf er misschien wel eentje in handen gehad heeft…

Deventer was al vroeg een belangrijk lid in het Hanzeverbond. Het Bergenvaardersgilde, een verbond van handelaren in Noorse stokvis uit Bergen, had een eigen kapel aan of in de Lebuinuskerk en hun herberg stond op de hoek van de Sandrasteeg en de Lange Bisschopstraat. Zij hebben ongetwijfeld de stad financieel gesteund toen die omstreeks 1490 de kooromgang van de Lebuinuskerk bouwde.

In het sterk opkomende Amsterdam ontstond tussen 1440 en 1450 aan de Zeedijk een Olofkapelletje dat in de 17e eeuw haar huidige verschijningsvorm kreeg.

In Deventer wordt de Olafkapel na de Reformatie niet meer genoemd.

Olaf anno 2016 De herinnering aan Olafs verhaal en de legendevorming rondom zijn persoon hebben bijgedragen aan een periode van vrede en welvaart in noord-Europa. Dat was ook de tijd waarin de Lebuinuskerk gebouwd werd.

Ik denk dat Olaf in die gewelddadige tijd juist grote indruk maakte om wat hij naliet. Als hun koning wilde hij het leefgebied van zijn Noorse boeren sparen en hij verwoestte het niet.

We zien nog steeds voorbeelden te over van machthebbers die hun ‘boeren’ slechter behandelen….

Noorwegen houdt Olafs gedachte in ere, het speelt een actieve rol in wereldwijde vredesprocessen.

Boven ons kopje koffie maant hun koning Olaf ons al meer dan 500 jaar dat Vrede broos was, is en blijft.

Herman Koldewijn

Voor-elkaar-met-elkaar Dit is de naam van het publicatiebord dat al geruime tijd in de entree-ruimte van de kerk hangt.

Wilt u spullen of een dienst aanbieden of heeft u een vraag voor spullen of een dienst, stuur een mail met uw naam, telefoonnummer en spullen/diensten naar: voorelkaarmetelkaar@outlook.com.

U kunt ook een diaken benaderen.

Bij de collectes Zondag 4 december: Kerstpakketten/giften en kerkenwerk.

Zondag 11 december: Cédepca en kerkenwerk.

Zondag 18 december: Rode kruis en kerkenwerk.

Zaterdag 24 december: Diaconie en kerkenwerk.

Zondag 25 december: Kerk in Actie: Kinderen in de knel en kerkenwerk.

Zaterdag 31 december: Voedselbank en kerkenwerk.

Zondag 8 januari: Cédepca en kerkenwerk.

Zondag 15 januari: Diaconie en kerkenwerk.

Zondag 22 januari: Voedselbank en kerkenwerk.

Zondag 29 januari: Kerk in Actie: Missionair werk en kerkgroei.

ZWO

theologische opleiding en cursussen volgen voor inspirerend leiderschap voor een sociaal sterke kerk die de bevrijdende kracht van het Evangelie uitdraagt. Martina Fraanje, uitgezonden door Kerkinactie, is daar aan het werk. Zij komt met verlof naar Nederland en zal 15 januari bij ons in de Lebuinus zijn om te vertellen over haar werk. Een kans voor ons om onze betrokkenheid en verbondenheid te tonen.

In ‘Medemens’ (kerkinactie 2009) lazen wij onderstaande tekst van Emmanuel Levinas: Tegen mensen die God zoeken, zeg ik: ja, je zult hem vinden, maar bevrijdt eerst de slaven, kleedt de naakten, voedt de hongerigen, laat de daklozen binnenkomen in je huis.

Dat de mensen elkaar onderling niet helpen, dat is de doodzonde!

De mens die vraagt: God waar bent U? Weet dat het antwoord van God er niet in bestaat mij te antwoorden, maar mij terug te sturen naar de Ander, ook al is hij een stoorzender en bij uitstek ongewenst, de dakloze, die je tapijt bevuilt.

Kerstpakkettenactie van de gezamenlijke kerken Met de jaarlijks terugkerende kerstpakkettenactie wil de Stichting Kerstpakketten gezamenlijke Kerken Deventer, rond de kerstdagen, iets extra’s doen voor alleenstaanden en gezinnen met een minimum inkomen of minder.

Steun voor Haïti Haïti werd begin oktober wéér getroffen door een zware orkaan, een humanitaire ramp voor het arme land dat nog altijd worstelt met de gevolgen van de zware aardbeving in 2010. De orkaan trof vooral de kust in het zuidwesten van het land: honderden mensen kwamen om het leven, en tienduizenden mensen raakten dakloos.

Via het ACT netwerk is Kerkinactie nauw betrokken bij de lokale partners. Deze waren voor de orkaan al bezig mensen uit voorzorg te evacueren, en verlenen nu noodhulp ter plekke. ICCO en Kerk in Actie hebben 50.000 euro beschikbaar gesteld voor deze eerste noodhulp verlening, maar er is nog veel meer geld nodig. De ZWO heeft namens u alvast 500 euro gedoneerd.

Misschien hoort u de verhalen of kent u mensen die het betreft. Gelukkig, de crisis is op zijn retour, maar veel mensen merken daar nog nauwelijks iets van. Onder andere door werkeloosheid, scheiding of schulden, zijn er nog steeds heel veel mensen die nauwelijks rond kunnen komen. Ze kloppen aan bij de Voedselbank, Kledingbank, Diaconieën, Caritas, het Meester Geertshuis enz.

Vaak komen ze terecht in een neerwaartse spiraal van onbetaalde rekeningen, schuldsanering en sociaal isolement. Het is voor hen een groot probleem de dure decembermaand door te komen. Laat staan iets extra’s voor de kerstdagen te kunnen kopen.

Kerstmarkt

Als gezamenlijke kerken willen we deze mensen graag helpen, door hen voor de kerstdagen een mooi en nuttig kerstpakket aan te bieden.

Op 15, 16 en 17 december staat de ZWO weer op de kerstmarkt. Samen met de wereldwinkel promoten wij het goede doel. Aandacht voor het werk van de ZWO, Mikondo en natuurlijk voor de producten van de wereldwinkel.

Een eerlijke prijs voor ambachtslieden en koffieboeren ver weg, zodat ook zij een goed bestaan op kunnen bouwen. Wij hopen u te ontmoeten bij onze kraam.

Cedepca Zoals bekend steunt de ZWO, met uw collectegaven, al enkele jaren Cedepca, het centrum voor pastorale studies in Guatemala. Vrouwen in Guatemala worden dagelijks gediscrimineerd en velen hebben te maken met huiselijk geweld. Hoe kunnen zij ervaren dat zij van waarde zijn? En hoe kan de kerk in Guatemala hen daarbij helpen? Zowel mannen als vrouwen kunnen bij Cedepca een

Gemeente in beweging Diaconie

Diaconie

Om straks in december zo’n 500 kerstpakketten uit te kunnen delen, hebben we ongeveer 3 12.000,- nodig.

Als u deze actie financieel wilt steunen, kunt u uw bijdrage storten op rekening: NL30 RABO 0139 2534 91, ten name van Stichting Kerstpakketten gezamenlijke Kerken Deventer.

Het bestuur van de Stichting Kerstpakketten wenst u gezegende kerstdagen en een gelukkig nieuwjaar.

Namens het bestuur, Heero Meerveld, 06-41 49 06 57

11

Diaconie

Mikondo December, een maand van terugkijken op het afgelopen jaar en een vooruitblik naar 2017.

Het komende jaar bestaat de stichting Vrienden van Mikondo alweer vijftien jaar. Met behulp van de giften van de donateurs, acties en een aantal collecten in onze kerk hebben we met zijn allen de lagere school in Mikondo, Kinshasa (DRCongo) in de lucht gehouden. Misschien niet altijd zoals we graag zouden willen maar we roeien met de geldelijke riemen die we krijgen.

Elk jaar weer gaan honderden kinderen naar school, iets wat zonder ons niet het geval zou zijn. En dat is voor hen belangrijk in de kansen die ze op die manier krijgen om later ook werk te vinden. Bijna elk jaar slagen alle leerlingen voor hun examen en dat is iets om trots op te zijn in DRCongo. En tevens een bewijs dat het onderwijs van de gemotiveerde leerkrachten goed is.

Kijken we vooruit, dan hopen we dat we dit voort kunnen zetten. Dat kan alleen met de steun die u ons geeft. Mogen we ook het komende jaar weer op u rekenen? Met drie euro per maand betaalt u de kosten voor het onderwijs aan één leerling voor één maand.

Wilt u ons helpen: ons banknummer is NL37 INGB o00 9394095 tnv de Vrienden van Mikondo. Door onze ANBIstatus zijn uw giften aan de Vrienden van Mikondo aftrekbaar van de belasting. Meer info? Bel Dewes van Lohuizen (0570-621390).

Alaya Foundation

12

Ook in Ghana is de invloed merkbaar van de klimaatverandering. Dat betekent dat oogsten mislukken vanwege te weinig regen of soms ook veel te veel. Het gevolg is dat dan vele mensen geen inkomsten van hun oogst hebben en dus minder te eten. Vooral in het Noorden van

Ghana is dit de laatste jaren vaker een probleem. En dan moet u weten dat we juist in het Noorden de schoolkinderen ondersteunen. Het gaat goed met de kinderen.

Het gewone dagelijkse gebeuren met elkaar, naar school gaan en huiswerk maken, met elkaar eten. Ook leren hoe alles moet worden schoongemaakt en hoe belangrijk dat is. Maar ook ontdekken wat het is om samen te spelen en knutselen, zelf iets maken – en dat is in de Ghanese cultuur niet gebruikelijk. U begrijpt dat dit een meerwaarde is, die ze meekrijgen. De kinderen in het kinderhuis gaan in Abesim naar school. Iedere dag!

In het voorjaar van dit jaar gebeurde in Bolgatanga het volgende: in het Guesthouse kwam een jonge man, Akansona A. Elijah, naar mijn zuster Gerdy toe, hij overhandigde haar een brief waarin hij beschreef hoe hij door de steun vanuit de Alafya Foundation zijn leven vorm had kunnen geven. Mogelijk hebt u deze brief al gelezen, maar wanneer u deze brief alsnog wil lezen: dat kan! En hoe u wilt, per post of per e-mail. Laat het gerust weten. Ook op www. alafyafoundation.org kunt de genoemde brief vinden. En alle verdere informatie. (Voor de Nederlandse taal het Nederlandse vlaggetje aanklikken.) En dan tot slot onze dank namens de Alafya Foundation voor uw bijdrage in de collecte van 28 augustus 2016; het bedrag: 3 240,46. Ook de kinderen van de nevendienst hebben de afgelopen tijd gespaard voor de Alafya Foundation, voor kinderen in Ghana, groot en klein. Het spaarvarken werd zondag 13 november ‘geslacht’. Wat kwam er tevoorschijn? Wel: het mooie bedrag van 3 312,85 Met uw steun en Gods hulp kunnen en mogen we kinderen hoop geven op een toekomst, proberen hen weerbaar te maken, om te leven in het land waar zij geboren zijn.

Namens de Alafya Foundation, Elly Harleman van Noort

Met naam en toenaam

Wij gedenken Elisabeth Clasina Jansen-van Iterson * Leiden, 29-12-1922 – † Deventer, 25-10-2016 Als er één ding opvalt wanneer iemand heel oud geworden is, dan zijn het de verhalen over het verleden. En het kan haast niet anders dan dat de Tweede Wereldoorlog een rol speelt. Die oorlog heeft ook een stempel gezet op het leven van Elisabeth en haar man Berry. Zware jaren met nare herinneringen, zoals de dood van haar vriendin Corrie die omkwam bij de ontploffing van een V 2 op 30 april 1945. Tegelijk goede jaren waarin het leven intens is geleefd.

Bep van Iterson en Berry Jansen trouwden in 1948. Hun enige kind Ruud overleed tot hun grote verdriet tijdens de bevalling. Berry zelf stierf in 1986; hij werd 63 jaar.

Samen woonden ze op verschillende plekken in Deventer. Haar laatste adres was Sijzenbaan 102.

Met hartelijke woorden werd afscheid genomen van tante Bep in crematorium Steenbrugge. Neven en nichten noemden haar een vrolijke en opgeruimde vrouw; zij was het centrale punt van de familie.

Een lied van dank klonk in de aula: ‘k Wil U, o God, mijn dank betalen, U prijzen in mijn avondlied. En wijze woorden uit Mattheüs 6, 34: Maak je geen zorgen voor de dag van morgen, want de dag van morgen zorgt wel voor zichzelf; elke dag heeft genoeg aan zijn eigen last.

Ds. Jelle van Nijen

Van mens tot mens

(Foto: Jos Smeets) Wat beweegt de mens achter...

Van Abdij Sion naar Nieuw Sion: in de voetsporen van de monniken Een gesprek met Peter Dullaert Als ik de oprijlaan naar de abdij inrijd zijn de herfstkleuren op hun mooist. Een groep vrijwilligers van Nieuw Sion is bezig de oprit bladschoon te maken. Boven de poort die toegang geeft tot het abdijcomplex staat ‘Urbs Fortitudinis nostrae Sion’, ‘Sion is de stad onzer sterkte’.

Het woord Sion, dat in de Bijbel zowel een plaatsaanduiding is als een overdrachtelijke betekenis heeft (zoals ‘het Hemelse Jeruzalem’), werd aan de abdij verbonden toen de Cisterciënzer monniken de abdij in 1890 in gebruik namen. Nu het complex aan de Stichting Nieuw Sion verkocht is zal deze naam even betekenisvol blijven.

Menigeen in onze regio haalde opgelucht adem toen bleek dat dit bijzondere complex aan de Raalterweg niet was verkocht aan een commerciële partij die er een speelparadijs, een outletcentrum of erger van zou maken, maar aan de stichting Nieuw Sion. Deze stichting wil van de abdij in de geest van de vertrekkende monniken een centrum voor bezinning, retraite, stilte en gebed maken. Ook de monniken waren daar blij mee en zij namen daarom genoegen met een lagere prijs dan ze in gedachten hadden. De abt van het klooster, Alberic Bruschke, komt regelmatig kijken wat er met en in ‘zijn’ abdij gebeurt.

Een van de initiatiefnemers van deze stichting was Peter Dullaert. Velen kennen hem als pastoraal werker in de Broederenkerk, en daarvoor in Raalte. Minder bekend is dat hij ook uitgever bij een Katholieke uitgeverij is geweest en nog actief is als antiekhandelaar en taxateur.

Maar zijn voornaamste werk is nu het voorzitterschap van de Stichting Nieuw Sion; onbetaald, want niemand wordt betaald voor zijn inzet. Over Nieuw Sion wil ik hem voor dit kerkblad interviewen.

Als ik de binnentuin achter de poort bezichtig komt Peter aangefietst. Hij woont vlakbij. Sinds zijn 17e jaar komt hij al op Sion. Dat verklaart misschien zijn betrokkenheid, zeg maar gerust passie, voor de abdij. Zijn idee om van de abdij een religieus, spiritueel centrum te maken kreeg al snel steun van enkele andere katholieken en daarna ook van protestanten van de PKN en de 3GK-kerk in Deventer.

Zo ontstond een oecumenische initiatiefgroep van tien mensen waarin katholiek en protestant, van vrijzinnig tot behoudend, samen optrokken. Een vrij unieke combinatie waar Peter blij mee is. Het oecumenisch karakter is nu ook in de doelstelling van Nieuw Sion opgenomen. De initiatiefgroep ontwikkelde plannen voor een nieuwe invulling van de abdij, waarbij de financiële haalbaarheid uiteraard een belangrijk element was.

Eind 2015 waren de plannen rond en kon het complex worden aangekocht. Een belangrijke steun daarbij was

13

Van mens tot mens

het beeld van de kerk negatiever werd, het beeld van kloosters en abdijen juist positiever werd. En ook dat in Protestantse kring de waarde van rituelen, beeldtaal en liturgische tradities meer werd gevoeld. Het idee om voort te bouwen op de Cisterciënzer spiritualiteit sloeg aan, zelfs zo dat er inmiddels vijftig vrijwilligers uit Salland en deels van veel verder weg actief zijn. De nieuwsbrief kreeg zonder moeite 500 abonnees.

dat de Stichting IJssellandschap, eigenaar van het aangrenzende landgoed Kranenkamp, bereid was een deel van de grond rondom de abdij aan te kopen. IJssellandschap bezit en beheert veel landgoederen en andere gronden in de wijde omgeving van Deventer, meestal afkomstig uit het grondbezit van de Deventer gasthuizen in de middeleeuwen. Het zorgvuldig omgaan met het natuurlijk en cultureel erfgoed staat hoog in het vaandel van IJssellandschap.

14

In de visienota van Nieuw Sion staat: ‘Sion is en blijft een plek waar mensen dichter bij God, bij zichzelf, bij de medemens en bij de natuur/schepping kunnen komen door gebed en contemplatie, stilte en eenvoud, handenarbeid en gastvrijheid, gebaseerd op het christelijke monastieke ideaal’ . Dat sluit bijna naadloos aan op wat het klooster 132 jaar lang was.

Het klooster kreeg in 1935 een eigen abt, waarna het voortaan abdij werd genoemd. Peter vertelt dat er ooit zestig monniken in het klooster woonden. Zij onderhielden strenge kloosterregels. In het klooster werd veel gebeden – zeven keer per dag een getijdengebed – , weinig gepraat en hard gewerkt op de eigen boerderij, kleermakerij, moestuin en andere eigen bedrijfjes.

In de jaren zestig van de vorige eeuw, na het Tweede Vaticaans concilie, traden de monniken meer naar buiten en werd de abdij een gewilde plaats voor retraites van katholieken.

Later wisten ook steeds meer protestanten, waaronder catechese-groepen en dominees met behoefte aan bezinningsdagen, de weg naar de abdij te vinden. Het aantal monniken liep de laatste decennia snel terug.

In 2015 woonden er nog maar acht, die nog wel trouw de kloosterregels volgden maar niet meer in staat waren een zo groot gebouwencomplex te onderhouden. Zij zijn inmiddels verhuisd naar Schiermonnikoog, het eiland dat naar de Cisterciënzer monniken is genoemd.

De nieuwe eigenaar Nieuw Sion wil de traditie van bidden en werken van de monniken op een eigentijds wijze voortzetten. Zij hebben in zekere zin de tijdgeest mee.

Want de belangstelling voor contemplatie, retraite, stilte en spiritualiteit neemt eerder toe dan af; waarschijnlijk als reactie op de steeds hectischer, complexer en gejaagder wereld.

Het was Peter al eerder opgavallen dat in een tijd waarin

Hoe wil Nieuw Sion haar visie concreet vormgeven? Het gaat niet om een diaconaal initiatief of om zending. Gastvrijheid en gelegenheid bieden voor bezinning, gebed en stilte staan centraal.

Sinds Goede Vrijdag wordt driemaal per week – elke woensdag 12.00 uur en vrijdag 12.00 en 17.00 uur – een getijdengebed gehouden, een mengeling van gebeden van monniken en van Taizé, een getijdengebed en zeven minuten stilte. Het getijdengebed is een traditie waarin het bidden van psalmen centraal staat en die teruggaat tot de vijfde eeuw. Iedereen is welkom.

In het Gastenhuis worden regelmatig groepen ontvangen die zich er enkele dagen terugtrekken voor bezinning. Dat zijn vaker protestantse dan katholieke groepen, omdat voor de laatsten het aanbod van dit soort locaties veel groter is. Groepen van Hogeschool Windesheim, van Lectio Divina (biddend de Bijbel lezen, een zeer oude traditie van monniken) en een groep van 90 landelijke PKN-ers waren reeds te gast. Individuele gasten die enkele dagen willen logeren kunnen in het Gastenhuis nog niet terecht; aan de voorzieningen daarvoor wordt gewerkt.

Verder zijn er rondleidingen, nu nog voor groepen van minimaal dertig mensen. Dan wordt veel informatie gegeven over het oude en nieuwe Sion. Van de deelnemers wordt wel verwacht dat zij ook een stiltewandeling maken. Een groep ‘poortwachters’ zorgt er voor dat zondag en dinsdag t/m vrijdag tussen 14.00 en 16.00 uur gelegenheid is om in de gastentuin te verblijven of een bezoek te brengen aan de abdijkerk voor persoonlijke meditatie of gebed. De Mariakapel is altijd open. Soms is er een vesper of, zoals 26 november, een Anglicaanse evensong; die zijn voor iedereen toegankelijk. Verschillende vrijwilligersgroepen helpen mee om dit allemaal mogelijk te maken: groepen voor de vieringen, voor gastvrijheid en retraite, voor de herinrichting en voor de natuur. Er moet nog veel gebeuren, het aanbod van activiteiten is nog in een groeifase. De ultieme betrokkenheid bij Nieuw Sion is dat men er gaat wonen. Die betrokkenheid zal dan wel moeten blijken uit onder andere deelname aan de getijdengebeden. Er zijn al vijftien belangstellenden voor.

Wie meer wil weten over wat er te doen is kan terecht op www.nieuwsion.nl, een website die helaas nu nog wat moeilijk vindbaar is via Google. U kunt u zich abonneren op de Nieuwsbrief door een mail te sturen naar info@ nieuwsion.nl.

‘De reis van je hoofd naar je hart maken’ zo noemt Peter Dullaert wat Nieuw Sion voor de bezoeker kan betekenen.

Gerard Sizoo

Van mens tot mens

(Foto: Jos Smeets) Junior-Senior In dit nummer weer een gesprek in de rubriek junior-senior. Deze serie met tweegesprekken tussen een jong en ouder gemeentelid gaat al een aantal jaren mee, maar blijft boeien.

Gaan naar de bron De junior en senior die elkaar vanavond gaan ontmoeten kennen elkaar niet. Clary Scheres stapt binnen in de gezellige kamer van Enno en Diny Kim, waar ik al aan de koffie zit.

Clary zegt: ‘Ik hoorde van mijn moeder dat u mijn oom hebt getrouwd. ‘Ja’ zegt Enno, ‘ik was toen dominee in Vroomshoop en sterker nog, daar was ik deze week en heb ik je oom nog gesproken’. Enno vertelt over alle plakboeken die zijn vrouw maakte over huwelijk en doop in de vier gemeenten waar hij dominee was. Later op de avond heeft Diny dat plakboek opgezocht met Clary’s oom, compleet met trouwfoto. ‘Zo kunnen we alle bruidsparen weer opnieuw bekijken’ zegt Enno ‘het waren er ongeveer 300’ Enno Kim was dominee in Deventer van 1978-1993 en ging daarna met emeritaat. Hij vertelt dat hij de oudste was van een gezin van tien kinderen. ‘Mijn gymnasiumdiploma heb ik in de huiskamer gehaald’. In 1959 afgestudeerd in Kampen en daarna naar zijn eerste gemeente in Friesland, daarna volgden Vroomshoop en Emmeloord.

‘Hoe ben ik er toe gekomen dominee te worden? Dat ging eigenlijk heel natuurlijk. Geloven leek min of meer vanzelfsprekend. Gezin, kerk en school waren erg belangrijk. Het geloof zat als het ware in de lucht. Je ademde het overal in.

Er was een diep verlangen vanuit het geloof te werken aan bewustwording bij mensen. Ik heb altijd veel aan pastoraat gedaan en veel ontwikkelingen meegemaakt.

De beleving van het geloof is anders dan toen ik begon.

De krampachtigheid is weg, vroeger was het hele geloofsgebouw dichtgetimmerd’.

Enno vertelt hoe hij begon in de gereformeerde kerk in de Smedenstraat en in Het Open Hof. Toen de Smedenstraatkerk werd gesloten zouden de gebrandschilderde ramen meegaan naar Het Open Hof. Enno weet nog hoe die ramen klaar stonden en men bij de verhuizing ontdekte dat er een raam ontbrak: het raam met Lucas. ‘Lucas is op zendingsreis, hebben we toen maar gezegd’.

Inmiddels hebben de ramen een prachtige plaats gekregen in de magistraatkapel van de Lebuinuskerk. Enno had gelukkig nog de kleurstelling van het bewuste raam waarna Lucas opnieuw is gemaakt. Als je goed kijkt kun je zien dat hij wat lichter van kleur is dan de andere evangelisten en profeten.

We praten nog even na over de verhuizing en het samen gaan van de drie kerken sinds 2012. Eerst een viering in de openlucht op de Worp, allemaal dakloos en toen samen in de Lebuinuskerk.

Clary woonde toen in Indonesië; daarvoor woonde ze met haar man in Deventer en werkte ze mee aan de restauratie van de plafondschilderingen in onze kerk.

Clary studeerde bouwkunde; als restauratie-architect maakte ze tussen 2004 en 2010 de plannen voor verschillende kerken in onze stad voor onderhoud en restauratie. Haar man kon door Witteveen en Bos worden uitgezonden naar Indonesië. Dat paste goed in hun beider idealen voor ontwikkelingshulp. Haar man Marc was heel praktisch en had civiele techniek gestudeerd om in derde wereldlanden irrigatiekanalen aan te leggen. Clary had als kind al idealen om te werken in de derde wereld. ‘Ik wilde naar het buitenland mensen helpen, maar ik wist eigenlijk niet wat ik daar dan letterlijk ging doen’.

15

Van mens tot mens 16

In Indonesië was het voor haar niet mogelijk een werkvergunning te krijgen, dat was ook niet zo handig met drie kinderen die naar school moesten worden gebracht.

Daarom stapte ze in het vrijwilligerscircuit van ontwikkelingshulp. Ze was altijd al bezig met grafische vormgeving als hobby en daardoor nam ze de PR taken op zich in het bestuur van de Nederlandstalige hulporganisatie Werkgroep ’72. Zij maakte daar bijvoorbeeld de website en huisstijl voor een weeshuis. En verzorgde de communicatiemiddelen voor de werkgroep. Toen duidelijk werd dat ze nog één laatste jaar in Jakarta zouden wonen dacht ze na over haar studie en of ze terug in Nederland met bouwkunde verder wilde. Ze koos voor marketing en communicatie en deed vakken bij de open Universiteit en NCOI. Goed voorbereid kwam ze dus vorig jaar terug en tot haar eigen verbazing was ze in vier maanden aan het werk bij een bedrijf in Apeldoorn. Dat vraagt wel om organisatie en goede oppas, want haar kinderen zijn elf, acht en vijf jaar.

Ze vertelt met groot enthousiasme over haar werk bij een klein bedrijf in Apeldoorn. Daar werken ze met een nieuw innovatief systeem dat dient om de communicatie tussen mensen te verbeteren. Het heet ‘Smipe’ en ze laat via haar telefoon aan ons zien hoe het werkt. Je geeft roepnaam en geboortedatum in en er komt een schets over je persoonlijkheid, waar mensen zich gemiddeld voor 7080% in herkennen. Wat is je levensdoel, hoe kijk ik naar mezelf. Het is een middel om in gesprek te komen met jezelf en anderen en een grote hulp bij teambuilding. Ze laat de tekst zien over Donald Trump. Het is onbegrijpelijk, zoveel duidelijke en geloofwaardige informatie over die man, door zo weinig gegevens in te vullen. Enno en ik zijn dan ook verbaasd en we vragen vooral hoe dat kan.

Haar baas ontwikkelde het systeem. Hij gebruikte zijn ervaring van jaren werken als coach. En hij combineerde dat met numerologie en het enneagram, een systeem dat mensen in negen karaktertypen verdeelt.

Tijdens haar sollicitatie kreeg Clary twijfels. ‘Wil ik dit wel?’ zei haar gevoel. Dus belde ze en deelde haar twijfel over het systeem. Achteraf kun je zeggen dat dit de doorslag gaf bij haar sollicitatie; ze hadden juist wel oren naar een kritische houding. Het doel van de Smipe-methode is mensen met elkaar in gesprek te brengen en de teamgeest te verbeteren. Levendig en enthousiast ver-

Lachend naar de tandarts!

De praktijk is op werkdagen geopend van 8:00 tot 17:00. Voor het maken van afspraken zijn wij bereikbaar van 8:00 tot 12:30. Wij beschikken over ruim voldoende HAGENBEEK gratis parkeergelegenheid. tandartsen

Holterweg 108/c 7429 AH Colmschate | (0570)799055 info@hagenbeektandartsen.nl | www.hagenbeektandartsen.nl

telt Clary over de dingen die gebeuren tijdens Smipe teambuildingsessies. ‘Je gaat niet praten over wat heb je gedaan, maar over waarom je de dingen doet zoals je die doet. Het bijzondere is dat je zo in hele korte tijd een verbondenheid met elkaar kunt opbouwen alsof je elkaar al jaren kent.’ Ze biedt aan ook voor Enno en mij een karakterschets te maken. Enno bekijkt het heel aandachtig en komt veel van zichzelf tegen. Ik ook wel, maar ik zie toch veel algemeenheden. Daarna vraagt ze om een match van samenwerking tussen Enno en haar als voorbeeld. Er staat dat ze beiden bescheiden en idealistisch zijn en er worden tips gegeven voor een succesvolle samenwerking. Om goed samen te werken is zelfinzicht nodig en daarbij helpt deze methode. ‘Ik weet dat ik daar op mijn plaats ben. Ik groei heel erg in mijn ervaringen, maar ik vertrouw ook op wat er hierna op mijn pad komt’ zegt Clary.

Ik vraag aan Enno wat hij heeft overgehouden van zijn werk en of hij zijn ambt mist. ‘In 1993 ging ik met pensioen. Vanaf 2003 preek ik niet meer; ik ben toen ziek geweest en moest alle preekbeurten annuleren, behalve eentje in Reitsum, waar ik in 1960 begonnen ben. Ik volg met belangstelling de ontwikkelingen in kerk en theologie. Verder vul ik mijn tijd met studie en vrijwilligerswerk.

Ook hebben we een kring van ongeveer tien emerituspredikanten in Deventer die regelmatig bij elkaar komt.

Enno laat een stuk zien dat hij schreef voor een bijeenkomst en leest voor uit een belijdenis: ’ tussen geloof en ongeloof’. ‘Mijn leven lang zal ik zoeken en vragen naar betekenis en samenhang. Ik zal turen naar de horizon, zo zal ik blijven geloven, ook als ik niet geloof. Tussen geloof en ongeloof zoeken naar dat ene woord: de kern van alles wat er is en wat ik ben’.

Clary vult aan: ‘Geloof is een onderdeel van wie ik ben, niet zomaar voor erbij.’ Samen kijken we nog even terug naar de Smipe methode, daar valt spiritualiteit buiten het mensbeeld. Dat is ook tekenend in onze maatschappij. Clary zegt ‘door het wegvallen van spiritualiteit en geloof valt er een heel gat. Mensen praten niet zomaar uit zichzelf over diepgaande zaken, het is niet meer vanzelfsprekend buiten jezelf te denken. Daar hebben we nieuwe middelen voor nodig. Het geloof biedt dat wel.

Het is zo mooi aan geloof dat je soms aan iets onaantast-

Bel voor advies

0570 50 30 90

strafrecht arbeidsrecht personen- en familierecht en mediation

www.ijsseladvocaten.nl

Enno vraagt ‘bij Uw wil geschiede, wie is die U, is dat een persoon? En hij haalt psalm 139 aan: ga ik op weg of rust ik uit, U merkt het op, met al mijn wegen bent U vertrouwd. God is onontkoombaar. Enno spreekt ook over zoeken en vragen en twijfelen. Hij is niet zo zeker van alles. ‘Soms zie je het en soms ook niet, het zijn flitsen’.

Daar herkent Clary zich minder in. ‘God is overal en draagt zorg voor wat hij gemaakt heeft. Hij geniet van wat tot bloei komt en heeft pijn bij mislukking’. Clary ziet in het beeld van de Vader de schepper, wellicht omdat ze zelf ook architect en ontwerper is. Voor haar is het herkenbaar dat je je ontwerp los moet laten zodra het klaar is. Je wilt niets liever dan zien hoe het in gebruik genomen wordt, wat er mee gebeurt. God stuurt zijn zoon om dingen te herstellen wat kapot is gegaan. Bij geest heb ik het zelfde als Enno; het overal aanwezige vuur van de geest, daar haal ik energie uit. De geest is de bron waarmee ik in verbinding wil staan’.

En ze vraagt aan Enno ‘heb je ook iets met de Zoon en de Geest?’ Hij antwoordt: ‘Jezus is een Jood die voorleefde hoe God het bedoeld heeft. Er zijn momenten dat de werkelijkheid doordringt in de mijne, dat je een glimp opvangt van de overkant. Geloven in God is niet denken dat er iets is maar binnen treden in de ruimte van de kerk van alle eeuwen en deelnemen aan het gesprek over de vraag wat het betekent om te leven in vriendschap met Jezus. Daar gaat de Bijbel open, daar wordt gebeden om gerechtigheid en vrede, daar worden brood en wijn gedeeld en de doop bediend. Daar worden we als gezegende mensen heengezonden om daar iets van te maken.

Clary vertelt over haar gebed: ‘ik kan mijn zorgen kwijt en dan geef ik het weg wat er ook gebeurt.’ Zo iets gebeurde ook bij haar sollicitatie: ‘het was een zoektocht met God. Waar wilt U mij hebben? Was mijn insteek. Ik dacht aan werk bij christelijke organisaties. Gedragen in gebed ben ik gekomen waar ik nu ben’.

Allebei delen ze een vertrouwen dat God er altijd is, dat willen ze uitdragen in deze seculiere wereld. Het gaat over zingevingsvragen en Enno voegt toe ‘niet over moraal, dat weten anderen ook’. Het gaat om de bron, daar staan ze allebei met hun eigen karakter, en voelen ze zich geborgen. Enno noemt het een grondwet waar het om gaat: ‘om mensen bij elkaar te brengen’.

Ik luister geboeid, ben geraakt door de eerlijkheid en openheid van deze twee mensen. Junior en senior staan anders in hun godsbeleving maar toch is er ook die gemeenschappelijke bron waar ze uit putten en het vertrouwen van de weidse goddelijke ruimte die ze omgeeft.

Hannie van Schie

500 Jaar reformatie Ook in de Lebuinuskerk In de vorige Wervel werd het al aangekondigd: het jubileum van de reformatie wordt gevierd met tal van activiteiten. We vieren en gedenken dat 500 jaar geleden Luther zijn stellingen poneerde in Wittenberg. Ook in Nederland doen de kerken van de Reformatie volop mee en zij zoeken daarbij de samenwerking met andere kerken.

Kerk in de stad

baars raakt, dan zit je op een ander niveau. Samen bidden geeft een diepe verbinding. Dat Gods wil geschiede en niet je eigen wil is zo’n stap waardoor je buiten jezelf leert kijken’.

Een belangrijk onderdeel van het projectjaar ‘500 jaar protestant‘ vormt een estafette tussen provincies. Deventer en de Lebuinuskerk nemen daarbij een bijzondere plaats in.

Op zaterdag 7 januari speelt het programma van Overijssel zich in Deventer af. Op zondag 8 januari besluiten we dit weekend met een door de vespercommissie georganiseerde vesper in de nieuwe serie ‘Hier sta ik...’.

We maken dan ook kennis met een nieuw klein koorensemble in onze kerk, dat o.a. een motet zal vertolken van Sweelinck, componist en kerkorganist, die als kind in onze kerk leerde orgelspelen. Er wordt heel wat voorbereid aan vieringen, kringen, workshops en concerten, niet alleen samen met de landelijke kerk, maar ook met de Duitse partnerkerken. Zo ligt een uitwisseling van onze cantorij met die van Worms in het verschiet.

• Programma 7 januari 2017 500 jaar Protestant. Hoe goed moet je zijn?

Provinciaal georganiseerd i.s.m. landelijke kerk en plaatselijke gemeenten.

13.30 uur Ontvangst Anastasius Veluanus Anastasius Veluanus, in het midden van de 16e eeuw pastor in Garderen, een van de voorlopers van de Reformatie in ons land, komt per bootje naar de kade in Deventer varen. Hij wordt ontvangen door ds. Karin van den Broeke, praeses van de PKN. Mogelijk is ook ds. Klaas v.d Kamp (Raad van Kerken Nederland) aanwezig. We gaan in optocht naar de Lebuinuskerk.

14.00 uur Opening in de Lebuinuskerk Interview door Lebuinus met Anastasius en Geert Groote.

Aankondiging van de workshops.

14.45 uur Workshops ·· Dr. Mathilde van Dijk over de moderne Devotie en Reformatie. ·· Drs. Tanja Kootte over het beeld van Luther in de Nederlandse kunst. ·· Dr. Dirk Otten over Lebuinus en de kerstening van Saksenland. ·· Dick Sanderman over de geschiedenis van het protestantse kerklied. ·· Mink de Vries over (post)moderne Devotie. ·· Vocal Group Choral over Etty Hillesum. ·· Stadswandeling met bezoek aan Stadsarchief/ Athenaeumbibliotheek. Dinand Webbink zal oude drukken laten zien.

17

Kerk in de stad

16.00 uur Afsluiting met solovoorstelling door theatermaker Kees van der Zwaard in de Lebuinuskerk. Tevens aandacht voor winnende gedichten/zeer korte verhalen van de wedstrijd voor leerlingen van de bovenbouw van het voortgezet onderwijs die in oktober 2016 gehouden is.

• Zondag 8 januari 2017 16.30 uur Vesper in de de Lebuinuskerk in de nieuwe vesperserie ‘Hier sta ik’.

18 18

Op de Rijksdag te Worms in 1521 werd van Luther verwacht dat hij zijn 95 stellingen zou herroepen. Dat doet hij echter niet. In de bekende rede die hij op de Rijksdag houdt, zegt hij dat hij door de woorden van de Heilige schrift is gebonden, dat zijn geweten door het woord van God is gevangen en dat hij daarom niets tegen zijn geweten mag doen. Hij sluit af met de woorden: ‘Gott helf mir. Amen’. Terwijl Luther op de Wartburg vastzat in de tijd erna werd dat laatste deel van zijn rede zonder zijn medeweten veranderd door zijn aanhangers in: ‘Ich kann nicht anders, hier stehe ich, Gott helfe mir, Amen.’

Via een pamflet werd deze versie wijd verspreid door Europa en zo van generatie op generatie door protestanten doorgegeven. Deze legendevorming onderstreept in elk geval de indruk die Luther met zijn koppige standvastigheid op veel mensen tijdens en na de Rijksdag maakte. Ergens voor staan, omdat de Eeuwige dat van je vraagt, dat hoort nog steeds tot de kern van het geloof, ook vandaag de dag. Daarom kozen we ook voor de nieuwe vesperserie in het jaar van de Reformatie de titel: ‘Hier sta ik.’

de Deventer cineast Alex Roosdorp. In deze unieke kleurenfilm laat Roosdorp een beeld van Nederland en Deventer zien in de zomer na de bevrijding in 1945. Met zijn vrouw Marie heeft Roosdorp per fiets honderden kilometers afgelegd om een levensecht beeld te geven van Nederland aan het begin van de wederopbouw. De film zal van live commentaar worden voorzien door mevrouw drs. A.W. Keen, werkzaam bij ons stadsarchief.

Donderdag 16 februari 2017, 10.00-12.30 uur in Het Open Hof Paaskaarten maken, die als groet aan alle 80-plussers in onze gemeente worden gebracht of verzonden. We werken weer met een inhoudelijk thema en worden stap voor stap meegenomen in een creatieve verwerking. Iedereen kan het en is dan ook welkom.

Contactpersoon voor Overwinteren is mevr. Ankie Bakker, tel. 629623 ankie.bakker48@gmail.com Kosten Overwinteren Een deel van de kosten van Overwinteren wordt betaald door de Overwinteren verkooptafel in de Lebuinuskerk, met cadeautjes en kerststukjes op 4 en 11 december na de dienst en tijdens de kerstmarkt op 15, 16 en 17 december. Heeft u leuke (kleine) spullen of mooie takjes in uw tuin, dan kunt u dit aangeven bij Ine Oenema (0570624407) of Ankie Bakker (0570-629623). We maken dan een afspraak wanneer de spullen opgehaald worden; het meebrengen naar de kerk is helaas niet mogelijk wegens gebrek aan opslagruimte.

‘De SEL’: St. Exploitatie Lebuinus

Overzomeren en Overwinteren

De commissies Overzomeren en Overwinteren van de Protestantse gemeente Deventer verzorgen in de zomer en in de winter leuke activiteiten voor iedereen die mee wil doen, kerkelijk of niet. Afhankelijk van het seizoen vinden deze activiteiten plaats in de Lebuinuskerk, Het Open Hof of in de Van Vlotenhof. Opgaveformulieren zijn daar aanwezig.

Nu is Overwinteren aan zet – het programma voor mensen die graag wat licht en gezelschap zoeken in de donkere maanden. De komende tijd gaat het om de volgende middagen: Dinsdag 13 december 2016, 14.00-16.30 uur in Het Open Hof Kerstmiddag met interkerkelijk zang- en gospelkoor Con Amore, dat dit jaar 25 jaar bestaat. Ook een kerstverhaal ontbreekt niet. Het belooft een mooie middag te worden. Dinie van Lohuizen brengt Het Open Hof in kerstsfeer en zorgt dat het ons aan niets ontbreekt. Een vrijwillige bijdrage is welkom.

Woensdag 18 januari 2017, 14.00-16.30 uur in de Van Vlotenhof Film ‘Herwinnen door werken’ van de indertijd beken-

De SEL stelt zich voor; Lebuinus en het Deventer verhaal; De Lebuinus is van ons allemaal! Die boodschap zenden we uit om burgers, bedrijven en instellingen in en buiten onze stad te interesseren voor ons prachtige monument.

Wat zijn de plannen voor de komende tijd? Voor 2017 willen wij samen met de directie van het Deventer Verhaal het museale karakter van onze Lebuinus versterken.

Het Deventer verhaal is enkele jaren geleden in het leven geroepen als een productiehuis voor het culturele erfgoed van Deventer. Zij vertelt letterlijk het (historische) verhaal van Deventer, en legt hierin relaties met diverse kunstvormen en maatschappelijke thema’s. De Lebuinus als Deventer landmark mag daarin natuurlijk niet ontbreken. Onze kerk verdient het om voor de bezoekers en bewoners van Deventer als cultureel centrale plek en tevens als levendig Godshuis te fungeren.

Namens ons bestuur houden Theo Bakhuizen en Jelle van Nijen zich hiermee bezig. Zo kijken we bijvoorbeeld naar mogelijkheden om de toren zo aantrekkelijk te maken dat het aantal bezoekers zal toenemen en daarmee uiteraard ook de inkomsten.

Hieronder zal ik kort mijzelf voorstellen.

Mijn naam is Elske van der Mik, en namens de SEL mag ik mij bezig houden met de communicatie. Dit is nogal

Vrienden van de Lebuinus

Lebuinuslezing 2016 Op vrijdagmiddag 11 november om 4 uur was de eerste Lebuinuslezing in de Lebuinus, georgansieerd door de stichting Vrienden van de lebuinus. Thema: ‘Samen leven in tijden van controversen’.

Even was het de vraag of dit tijdstip wel gelukkig was gekozen, omdat veel werkenden daardoor niet aanwezig konden zijn. Maar: ook de avonden in de weekenden zijn voor veel mensen ‘heilig’.

Gelukkig was er toch een grote groep toehoorders van ongeveer 200 personen die zeer geboeid luisterden naar de lezing van vijf kwartier door prof. Scheffer. Een boeiend betoog met natuurlijk ook linkjes naar de actualiteit rond de Amerikaanse presidentsverkiezingen twee dagen eerder. Na de lezing en de muzikale aanvullingen van Elske te Lindert beantwoordde Scheffer uiteindelijk nog een aantal interessante vragen.

De Vrienden kunnen terugkijken op een zeer geslaagde eerste Lebuinuslezing waarbij het publiek genoot van een samenhangend betoog over feiten en misverstanden rond het immigratievraagstuk.

Hieronder een persoonlijk verslag van John Bos: Paul Scheffer begint met de stelling: ‘In de Nederlandse politiek ontbreekt het verhaal over waar wij vandaan komen’. Zijn verhaal gaat over het feit dat wij niet goed zijn omgegaan met migratie en de conflicten die dat veroorzaakt. Het resultaat is dat een grote groep mensen zich niet gehoord voelt en er een klimaat ontstaat waarin ‘populisme’ opkomt en stemmen krijgt.

Paul Scheffer heeft veel lezingen in Amerika en Engeland gegeven op uitnodiging van o.a. universiteiten. Hij werd daar steevast meewarig bekeken met de mededeling dat dat je loon is als je niet goed omgaat met migratie in je land. ‘Wij, Amerika, wij doen dat dus veel beter’. Niet dus!

Na de kandidatuur en uiteindelijke verkiezing van Trump is die toon verdwenen. Ook zij kampen uiteindelijk met dezelfde problemen door niet goed met migratie problemen om te gaan.

Muren blokkeren menselijk verkeer, grenzen reguleren menselijk verkeer.

Migratie zou van alle tijden en alle plaatsen zijn, maar dat is niet waar. Migratie is niet van alle tijden en alle plaatsen: migratie is van sommige tijden en van sommige plaatsen. In Nederland bijvoorbeeld was er in de tweede helft van de 18de eeuw, de hele 19de eeuw en de eerste helft van de 20ste eeuw nauwelijks sprake van migratie.

Pas na 1970 kwam migratie hier op gang. Natuurlijk was er op gezette tijden en over de hele wereld sprake van migratie, maar feit is dat 97% (!) van de wereldbevolking thuisblijft. Het is opvallend dat juist deze immobiliteit nauwelijks wordt bestudeerd.

In 2040 zal twee derde van de Nederlandse bevolking een migratieachtergrond hebben. Je zou een premier willen hebben die dat verhaal van de verandering vertelt.

Nu al heeft tweederde van de schooljeugd in Amsterdam een migratie achtergrond en volgens de resultaten van de citotoets worden deze leerlingen steeds beter. Hoe kan dat? Het bleek dat lang niet alle kinderen aan die toetsen meedoen. In feite gaat het steeds slechter met het onderwijs.

Soms wordt dat verbloemd door een uitspraak als: ‘In A’dam studeren nu bijna keer drie keer zoveel studenten met een migrantenachtegrond als twee jaar geleden’. In absolute getallen ging het om een toename van 200 naar 500. Een zeer gering aantal uit de bewuste doelgroep.

Hoe moeten we daarmee omgaan, wat zijn onze verantwoordelijkheden?

Hoe moeten we omgaan met Zwarte Piet? Is het beledigend, is het onschuldig? Bij beide ‘kampen’ komen gevoelens voor van het in gevaar komen van een stuk eigen identiteit. En tradities veranderen. Wellicht roept een groep over twintig jaar wel: ‘Blijf van onze Piet met roetvegen af’. Er kunnen normatieve onzekerheden ontstaan: zou een kerstboom in de openbare ruimte verboden moeten worden omdat dat zou duiden op religieuze voorkeur?

De consequenties van migratie moeten een onderdeel uitmaken van een goed onderwijs.

Er wordt wel gezegd dat migratie een zege is voor iedereen. Maar migratie begint met een gedeelde ervaring van verlies, als je dat niet herkent en erkent doe je onrecht aan de geleefde werkelijkheid. Migratie met volledig behoud van eigen identiteit in de integratie is onzin.

Voorbeeld: een migranten moeder wil dat haar kinderen hier succes hebben, maar is tegelijk bang hen aan het nieuwe land te verliezen. Je verliest ook je taal (als het goed is).

Migranten kunnen ook wel wat winnen, maar niet als men niet begrijpt dat er ook verlies is.

Migratie is veranderen, je moet veel loslaten, moskeeën zijn eigenlijk heimweemoskeeën, pogingen om het verleden vast te houden.

Ook zal er verlies zijn aan de autochtone kant van de bevolking. Een deel van wat hen dierbaar is zal veranderen.

Moskeeën ervaren als een verrijking van de buurt ligt niet zomaar voor de hand. De zwarte Piet discussie komt ook uit die verandering voort. Geheel onbegrijpelijk is

Kerk in de stad

een breed begrip, en ik probeer mij vooralsnog te beperken tot het opstellen van het communicatieplan van de SEL. Ook zal ik u de komende tijd door middel van korte stukjes in de Wervel op de hoogte houden van het reilen en zeilen van onze stichting.

In mijn dagelijks leven ben ik veearts en moeder van twee kleine kinderen. Ook mag ik namens het CDA de Deventer bevolking vertegenwoordigen als raadslid. U kunt zich voorstellen dat deze functies vrij veel tijd vergen, dus door de week zult u mij niet vaak in de kerk treffen. De kerk en haar spiritualiteit liggen mij echter zo na aan het hart, dat ik mij hier als bestuurslid van de SEL graag druk voor maak.

19

Kerk in de stad 20 20

deze discussie niet, alhoewel we soms zeggen ‘hebben we niets beters te doen?’.

De ervaring van verlies, aan beide kanten, moet serieus genomen worden. Racisme en vreemdelingenhaat zijn veel te grote woorden. Probeer dat zo veel mogelijk te vermijden, realiseer je die veranderingen en de botsingen die die veranderingen meebrengen en accepteer je verlies.

Er moet inzicht komen in het gegeven dat de geschiedenis niet plotseling ophoudt maar continu verandert. Conflict is geen mislukking van migratie en integratie, maar het begin ervan. Conflictvermijding is dan ook niet verstandig. Verandering geeft altijd conflicten, maar zolang er geen geweld gebruikt wordt is dat nooit fataal. Er is geen voorbeeld van migratie zonder segregatie, dat geldt voor alle volken die migreren, ook Nederlanders.

Die segregatie is meestal de voorkeur van migranten zelf. Zij is ook duidelijk verwant aan het fenomeen witte school-zwarte school. De term zwart/wit is misleidend, het gaat bij segregatie niet alleen over huidskleur. Segregatie is een vorm van conflictvermijding.

Met al deze zaken moet niet alleen goed worden omgegaan door politici, maar ook door burgers zelf. Migranten worden niet als medeburgers gezien maar als passanten. Dat leidt tot langs elkaar heen leven, onverschilligheid dus. Met de komst van de tweede generatie gaat dat soms gewoon door, bijvoorbeeld de vraag aan een in Purmerend geboren Marokkaanse jongen: ‘Waar kom je vandaan?’ ‘Uit Purmerend.’ ‘Nee dat bedoel ik niet, je weet wel…’. Zo’n vraag bedoelt eigenlijk: ‘Wanneer ga je terug’.

De komst van kinderen bij migranten betekent meestal blijven, geen weg terug. In de tweede generatie ont-

brandt het conflict pas echt, want zij leven in twee werelden!

Paul Scheffer noemt drie bronnen die het conflict kunnen veroorzaken: De sociaal-economische bron. Rijk en arm, concurrentie en verdringing. Vooral de toegang tot sociale zekerheid.

In veel Westerse landen niet vanzelfsprekend.

De sociaal culturele bron. Het gaat dan vooral over religie. Religieuze minderheden komen moeilijk aan bod. In Amerika werden katholieken pas in 1960 betrouwbaar genoeg geacht om een president te leveren. Tegelijk is Amerika ondenkbaar zonder de vele Ierse en Italiaanse migranten. Ken je geschiedenis. Migranten gaan er ook bij horen en eigenen zich de geschiedenis ook toe. Zo’n Zwarte Piet verhaal is niet iets dat buitenstaanders kunnen veranderen, wel autochtone bewoners. Iedereen moet dan vanuit de geschiedenis gaan beseffen dat het Sinterklaas feest geen racistisch oploopje is, maar ook dat sommigen zich daarbij minder prettig voelen. Voor Surinamers is het ook hun verhaal geworden.

De bron van internationale conflicten die binnenlandse conflicten worden. Bijvoorbeeld Duitse Amerikanen die in de oorlog problemen gingen ervaren toen Amerika niet langer neutraal kon blijven. Onder andere werd een Duitse dirigent ontslagen bij het Boston Symfonie orkest. De Amerikaanse geschiedenis is ook onze geschiedenis.

In dit kader moet je bij problemen niet zeggen ‘Pleur op’, maar liever de ouders aanspreken eens op te houden met de oorspronkelijke nationaliteit, Turks of Marokkaans, superieur te blijven vinden en dat de kinderen alsmaar voorhouden. Doe je dat als ouder niet, dan verraad je je eigen keuze om hierheen te komen en je ver-

Frank Groothof heeft een voorstelling gemaakt die kinderen (en volwassenen...) in contact brengt met dit fascinerende instrument.

Vooraankondiging Zondag 26 maart 16.00 uur: 500 jaar Reformatie – Het Lutherlied Zaterdag 1 april 16.30 uur: 500 jaar Reformatie – Lezing Jacobus Revius liederen Zaterdagmiddagconcerten De zaterdagmiddagconcerten worden, in samenwerking met Stichting Lebuinusconcerten, elke veertien dagen verzorgd. Eenmaal per maand is er een orgel concert en een instrumentaal (anders dan orgel) of vocaal concert.

De concerten vinden wisselend plaats in de vier kerken van de oude binnenstad. De concerten zijn op zaterdag en beginnen om 15.00 uur. De toegang is vrij, maar na het concert wordt wel een vrije gift verwacht om de kosten te kunnen dekken. Meer informatie kunt u vinden op www.zaterdagmiddagconcertendeventer.nl Zaterdagmiddag concerten in de maanden december en januari: zaterdag 3 december, Synagoge, Trio Cantares zaterdag 17 december, Broederenkerk, Jos van der Kooy, orgelconcert. zaterdag 24 december, Bergkerk, Quatre Bouches Nowell. Kerstconcert, aanvang 20.00 uur, kerk open 19.00 uur. zaterdag 7 januari, Bergkerk, Ensemble Meriam de Korte met Ierse Witte Wieven. zaterdag 21 januari, Lebuinuskerk, Wim Diepenhorst, orgelconcert.

Stichting Lebuinusconcerten Stichting Lebuinusconcerten heeft voor het jaar 2017 weer een aantal zeer interessante en verrassende concerten op het programma staan. In de eerste periode van het jaar staan onder andere een herhaling van de succesvolle uitvoering van De Tovenaarsleerling door Frank Groothof en Kirstin Gramlich op het programma. Als u dit vorig jaar heeft gemist, dan is dit uw kans!

In het kader van 500 jaar reformatie reist een truck diverse belangrijke Europese steden langs, en op 1 april 2016 is Deventer aan de beurt. In het kader daarvan worden rondom die periode een concert van een samengesteld projectkoor gehouden en een lezing over Revius liederen. Houd u onze website ook in de gaten voor actuele informatie: www.lebuinusconcerten.nl

Reprise van De Tovenaarsleerling met Frank Groothof en Kirstin Gramlich Zaterdag 14 januari 2016 15.00 uur Het orgel wordt wel de ‘keizer’ van alle instrumenten genoemd. Maar je kunt er niet zo makkelijk bij komen.

Daarom is dit instrument bij vele kinderen onbekend.

Kerk in de stad

raadt daarmee ook je kinderen. Zóiets moet je terug zeggen, en niet ‘pleur op’!

Is het zo simpel? Inburgeren? Je moet onze grondwet kennen. Kennen we die zelf wel? Inburgeren is een wederzijdse activiteit.

Je moet wel snel de taal leren, in elk geval de kans krijgen dat snel te kunnen doen. Zonder de taal kun je geen mede-eigenaar van de samenleving zijn. Welke kennis heb je nodig? Je koloniale geschiedenis kennen. Je loopt dan ook wel gelijk aan tegen de pijnlijke voorbeelden van vroeger waar je vervolgens mee om moet leren gaan.

Participatiemogelijkheden zijn belangrijk. Migranten zijn per definitie het meest ondernemende deel van de samenleving, d.w.z. aanvankelijk, maar door gebrek aan mogelijkheden daartoe worden ze al heel snel tot het meest afhankelijke deel. Gelijke behandeling. Je mag alles zeggen, en je mening geven maar dat moet wederzijds zijn. Dat is allemaal prima, als je je maar aan de wet houdt. Ook zo’n misverstand, misschien wel het grootste misverstand. Er is meer dan de wet; alleen maar de wet naleven lost problemen meestal niet op. Godsdienst vrijheid is een groot goed in ons land, maar migranten moeten net als wij beseffen dat die vrijheid wederkerig moet zijn wil het werken.

Politici moeten over deze zaken gaan nadenken en ook de samenleving daartoe aanzetten. Dit is momenteel aan de gang, maar helaas hangt er nu ook de schaduw van geweld overheen.

Paul Scheffer haalde nog een anekdote aan over een Surinamer die zich beklaagde dat er nooit meer over hen wordt gesproken. ‘Ze hebben het niet meer over ons’.

Als we het met zijn allen goed gaan doen zullen over een aantal jaren de Turken en Marokkanen en al die andere migranten dat wellicht ook verzuchten. Dan zijn die migrantengroepen geslaagd.

Kerstmarkt Extra feestelijke 30e editie van de ‘Grote Kerk Kerstmarkt’ in Deventer op 15, 16 en 17 december 2016.

Dit jaar staat deze sfeervolle Kerstmarkt, die als vanouds in de fraaie- en verwarmde Lebuinuskerk plaatsvindt, in het teken van het 30-jarig jubileum.

Vanaf donderdag 15 december is de dan extra verlichte kerk gevuld met meer dan tachtig kramen vol artikelen in kerstsfeer, veelal van ambachtelijke aard.

Er zijn doorlopend muzikale optredens, er is een gezellig binnen-terras voor een hapje en drankje en natuurlijk vind je er weer vers-gebakken ‘kniepertjes’, de traditionele Drentse lekkernij. Kom dit meemaken.

Donderdag om 13.30 uur zal de burgemeester van Deventer, de heer Heidema, de officiële opening verrichten, waarbij iedereen welkom is. De kerk zal dit jaar om 13.00 uur worden opengesteld voor het publiek.

Deze 30e Kerstmarkt in hartje stad is uw bezoek dubbel en dwars waard: er valt veel te zien en te beluisteren en – zoals altijd – is de gehele opbrengst bestemd voor de instandhouding van het monumentale kerkgebouw.

Dankzij de inzet van talloze vrijwilligers kan dit mooie Deventer evenement ook dit jaar weer rekenen op bezoekers uit het gehele land en ook zelfs vanuit onze buurlanden.

21

Kerk in de stad

Openingstijden: Donderdag 15 december 13.00 – 21.00 uur Vrijdag 16 december 10.00 – 21.00 uur Zaterdag 17 december 10.00 – 17.00 uur Entree: 3 3 per persoon, kinderen tot 12 jaar gratis.

Voor iedere 500ste bezoeker ligt een aardig geschenk klaar. Ingang Kerstmarkt : onder de toren, aan het Grote Kerkhof, te Deventer.

Voor alle nadere info: tel. 0570 - 616778 / 612332

Kerkcafe op 29 januari Thema: ‘Hier sta ik’. Gast: mw. Guliz Tomruk - Kisi. Guliz heeft Turkse wortels en is een ‘verbinder’ tussen mensen uit verschillende culturen in Deventer.

Oecumenische vespers in de Advent Geloofsgemeenschap Het Penninckshuis, de R.K. Lebuinusparochie in de Broederenkerk, inclusief de Paters Maristen, de Russisch-orthodoxe parochie HH Petrus en Paulus in de Assenstraat en de Protestantse Gemeente Deventer in de Grote-of Lebuinuskerk trekken geregeld formeel en informeel samen op als stadshartkerken in het centrum van Deventer. Zeker in deze tijd is het vaak goed om naar buiten toe één stem te laten horen, ondanks alle verscheidenheid. Voorgangers van de vier parochies hebben nu het initiatief genomen om een oud gebruik, namelijk gezamenlijke vespers in de Adventstijd weer nieuw leven in te blazen. Bij toerbeurt gaan zij voor.

Broederenkerk: donderdagavond 1, 8, 15 en 22 december van 19.00-19.30 uur.

22 22

Passage Maandag 12 december staat onze Passage-avond in het teken van de kerstviering. Eerst hebben we met elkaar onze broodmaaltijd en aansluitend zullen we onze kerstliturgie met elkaar vieren. We beginnen de avond om 18.30 uur. Zingen zullen we onder begeleiding van de heer Ferry Sick. We hopen op een goede, plezierige en vooral zinvolle avond. Deze avond zijn gasten welkom om met ons de liturgie te vieren, vanaf 20.00 uur.

Maandag 9 januari 2017 is onze eerste avond in het nieuwe jaar. Deze avond komt de heer Kees van Bochanen spreken met beelden over Deventer, oude beelden... en veel meer. Onze eigen stad, Deventer, weer een keer goed in beeld! We beginnen de avond om 19.45 uur, zoals altijd. We komen bij elkaar in het Open Hof aan de Karel de GroteLaan 361. Natuurlijk zijn gasten welkom.

Namens het bestuur: Elly Harleman van Noort, tel.

632720

Stichting Leerhuis Diepenveen Voor het programma van het voorjaar 2017 heeft de Stichting Leerhuis Diepenveen onderstaande lezingen gekozen: 30 januari 2017 ds. Hein de Bie, Gedachten van Spinoza 13 februari 2017 dra. Dodo van Uden, Recht en gerechtigheid 27 februari 2017 dra. Gonnie Blok, Geweld en religie (Kaïn en Abel)

13 maart 2017 dr. Hans Schravesande, Jezus en Paulus als joodse hervormers: nieuwe inzichten voor het herdenkingsjaar van de Reformatie.

27 maart 2017 Bert Oude Engberink, voorzitter Liberaal Joodse gemeente Twente, De Karaïeten: scheurmakers of terugkeer naar de Bron?

De bijeenkomsten worden steeds gehouden op maandagavonden van 19.30 tot 21.30 uur in ‘De Notenhof’, Dorpsstraat 55a te Diepenveen.

Opgave voor deelname aan alle bijeenkomsten in de voorjaarsreeks 2017 is mogelijk door 50 euro per persoon over te maken op bankrekening NL84 INGB 0000 7373 57 van de Stichting Leerhuis Diepenveen te Holten. Óók per avond kunt u deelnemen, u betaalt dan 12 euro ter plekke. Voor nadere informatie kunt u terecht bij: mvr. C (Ineke), Noordhoek-de Putter, tel. 0570-623416 of ds. Hein de Bie, tel. 0575-553115

‘God in de Supermarkt’ Het is vast herkenbaar. Je staat in de supermarkt en je vraagt je af: wat eten we vanavond? De biologische boontjes uit Egypte of de ‘gewone’ boontjes uit Nederland? Wat betekent dat gekke keurmerk precies? Gaan we voor het gezonde, plantaardige Sojatoetje, of toch een emmertje met yoghurt en aardbeien wat eigenlijk het lekkerste is? Wordt het de dure of de goedkope reep chocola? Je hebt het niet gemakkelijk als consument in de supermarkt. Bij elk schap moeten keuzes gemaakt worden, en het is geen gemakkelijke afweging tussen lekker, goedkoop, gezond, milieuvriendelijk, diervriendelijk en eerlijk voor de producent. Het palet aan keurmerken kan helpen, maar zorgt ook voor verwarring.

De workshop ‘God in de supermarkt’ verkent de keuzes die we maken, helpt argumenten te begrijpen en verbindt deze met een helder ethisch kader. De bijeenkomsten zijn actief, sociaal, informatief en gaan in een hoog tempo een serieuze, maar niet te zware dialoog aan. De workshops worden verzorgd door Alfred Slomp en Arjan Schoonhoven, www.godindesupermarkt.nl God in de supermarkt, twee workshops op donderdag 12 en 26 januari om 20.00 uur in de Ichtuskerk, Holterweg 106 in Deventer. Toegang gratis. Graag aanmelden bij Doriene Nauta: doriene.nauta@gmail.com

Legging struikelstenen op 5 december 2016 Maandagochtend 5 december worden er 21 stenen gelegd voor Joodse bewoners in Deventer, die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn weggevoerd en uiteindelijk in een vernietigingskamp zijn vermoord. Voorafgaand aan de steenleggingen vindt een bijeenkomst in het Etty Hillesum Centrum plaats; het gaat daarbij om een besloten bijeenkomst met de familieleden.

De steenleggingen vinden plaats aan de Brink 21, 26 en 46, Grote Overstraat 20, Walstraat 79, Brinkgreverweg 11 en 1e Pauwenlandstraat 4.

Komt u ook? We zouden het fijn vinden u te mogen verwelkomen bij de steenlegging op 5 december vanaf 9.00 uur tot 12.00 uur.

&Om het Meester Geertshuis

Kruispunt Diaconaal Deventer Vlammen zijn er vele

(Foto:via orkest)

Unieke Hohe Messe o.l.v. Ton Koopman Het Koninklijk Conservatorium Den Haag (KC) bundelt voor de eerste keer de krachten met The Juilliard School New York met de gezamenlijke uitvoering van Bachs meesterwerk Hohe Messe. In totaal vormen 63 toptalenten van beide conservatoria samen een nieuw, tijdelijk orkest en koor onder leiding van de wereldberoemde dirigent en Bach-specialist Ton Koopman. Het uitvoeren van een dergelijk meesterstuk in deze samenstelling en onder leiding van Koopman, is van enorme betekenis voor de ontwikkeling van jong talent. De samenwerking tussen deze twee wereldberoemde conservatoria is een bijzondere. Daar waar het KC een lange traditie en grote naam in de Oude Muziek heeft, is Juilliard nog relatief nieuw in de Oude Muziek. De gezamenlijke uitvoering van Bachs meesterstuk Hohe Messe onder leiding van Ton Koopman, getuigt van een enorme ‘drive’ van de twee conservatoria en Koopman om hun kennis en specialismen te delen en van elkaar te leren.

Aan het eind van zijn leven voltooide Johann Sebastian Bach het werk dat hij als kroon op zijn vocale oeuvre beschouwde: de Hohe Messe. Een overrompelend en ontroerend meesterwerk waarin Bachs genie de ultieme meerstemmigheid bereikte, zowel bij de intieme aria’s als in de monumentale delen met grootse architectonische dimensies.deling van de Nederlands-Vlaamse Accreditatie Orga.

Na een tour langs Boston, New York, Den Haag en Leiden wordt de Hohe Messe op zaterdag 10 december om 20 uur uitgevoerd in de Lebuinuskerk.

Kaarten en kaartverkoop voor concerten in Den Haag en Deventer: via www.koncon.nl.

Weihnachtsoratorium 22 december 2016 19.00 uur. Orkest van het Oosten en Consensus Vocalis: het complete Weihnachtsoratorium van Bach.

Vlak voor Kerst een avond lang muzikale en spirituele inspiratie, dankzij Bachs genialiteit en ontroerende kracht.

Met medewerking van Het Orkest van het Oosten en Concensus Vocalis. Dirigent Klaas Stok.

Zie agenda www.pkn-deventer.nl.

Als u dit leest zijn de donkere dagen voor Kerst in aantocht. Donkere dagen waarin mensen op zoek gaan naar licht en gezelligheid. Meer mensen dan gewoonlijk bezoeken een kerk; zo verwacht de Lebuinuskerk zo’n 850 bezoekers op kerstavond.

Licht laten schijnen hoort bij de core-business van de kerk. Of moet je zeggen, vlammetjes laten branden; immers de kerken zijn klein geworden en heel divers.

Dan is het zaak dat die vlammen elkaar opzoeken. Niet voor niets is afgelopen jaar het Kruispunt Diaconaal Deventer opgericht, het stedelijk platform waarin praktisch alle geloofsgemeenschappen uit de stad en omliggende dorpen participeren. (www.kruispuntdiaconaaldeventer.nl).

Kerk in de stad

In

Toen we in de lente van 2015 de plannen voor dit platform presenteerden leunden velen wat afwachtend achterover. Maar er is wel wat gebeurd sindsdien, en tijdens het diaconaal café van begin november voelde je actieve betrokkenheid van de participanten. De avond was gevuld met geanimeerde ontmoetingen en gesprekken, de tijd was te kort. Je proefde de wil om van elkaar te leren. Van elkaars good practises.

En die good practises zijn er vele. Zo heeft een van de deelnemende kerken een cursus financiële fitness ontwikkeld, waarin de gemeenteleden leren goed met geld om te gaan. Zoiets kan je zo uitrollen in andere kerken. Een andere kerk heeft ervaring met ondersteuning van mensen in (vaak financiële) nood, die van buiten de eigen gemeenschap komen. Andere kerken komen armoede juist niet op het spoor. Nog een voorbeeld: een gemeente waar de leden geclusterd zijn in wijkteams, waarin mensen elkaar ontmoeten, aan verdieping doen, noden delen en voor elkaar zorgen. Een model dat wellicht bruikbaar is in andere kerken.

Leren van elkaar, en samenwerken waar mogelijk, dat wil Kruispunt faciliteren. Zodat al die vlammetjes in de stad goed branden en de stad verlichten. In de woorden van lied 970 uit het nieuwe liedboek: Velen mogen dienen als onze Heer Hij wast onze voeten Leden zijn er vele Eén is zijn kerk wij zijn één in Christus.

Lichte feestdagen wens ik u toe!

Henk-Jan Gosseling, henk-jan@meestergeertshuis.nl Het lied is mee te zingen via http://bit.ly/2fALMFa

23

Kerk in de stad en in het land Het Kremlin: meer kerken dan regeringsgebouwen. Foto Gerard Sizoo.

Kerken in verre landen: De Russisch-orthodoxe Kerk

24 24

De kerken lopen leeg. Jazeker, dat is onmiskenbaar zo.

Dat wil zeggen: in Europa. Er zijn grote delen van de wereld waar dat niet zo is en de kerk soms zelfs groeit, zoals in China, in delen van Afrika en Zuid Amerika. En in Rusland, waar de revival van de Russisch-orthodoxe kerk na de ineenstorting van het communisme ongekend groot is. Een reisverslag.

Moskou: ooit het hart van het ‘Rode Gevaar’ en nu de standplaats van de verraderlijke Poetin. Dat is het beeld dat wij in het westen van de hoofdstad van Rusland hebben. Maar wie er als toerist rondloopt ziet een heel andere kant van de stad: een welvarende, dynamische stad, waar de exclusieve winkelcentra als paddenstoelen uit de grond rijzen, hippe cafés en restaurants, prachtige musea. En vooral: kerken, heel veel kerken. Vrijwel allemaal Russisch-orthodox en dus met de ui-vormige koepels, met goud bedekt of blauw met gouden sterren.

Of veelkleurig, zoals de Basiliuskathedraal, de bekende sprookjeskerk op het Rode Plein. En mystieke kloosters, ook middenin Moskou.

Na de revolutie van 1917 werden veel kerken en kloosters gesloopt of als opslagplaats gebruikt. Priesters werden met honderdduizenden vermoord of naar de Goelag verbannen. De Bond van Militante Atheïsten werd verantwoordelijk voor de antireligieuze opvoeding. In 1992 stortten het Sovjetrijk en het communisme ineen. Er volgden enkele jaren van chaos, maar de Russisch-orthodoxe kerk leefde direct op. Het aantal leden nam snel toe en is nu meer dan 100 miljoen. Toen eind jaren negentig een periode van economische bloei aanbrak werd enorm geïnvesteerd in het herstel van het vernielde en verwaarloosde cultureel en religieus erfgoed.

Wie mocht denken dat de teruggang van religie een wereldwijd verschijnsel is komt in Rusland wel tot andere gedachten. De Kazankathedraal in Petersburg, waar Saar Hoogendijk in een vorige nummer iets over vertelde, was in 1932 veranderd in een ‘Museum voor het Atheïsme’. De bezoekers sloegen daarna nog wel drie kruisjes voor ze naar binnen gingen. Maar inmiddels is deze kerk deels weer in gebruik als kerk en deels als ‘Museum van de Godsdienst’.

De orthodoxe kerk was tot 1917 een staatskerk. Binnen de muren van het Kremlin staan nog steeds meer kerken dan regeringsgebouwen, allemaal prachtig gerestaureerd. Deels kathedralen, maar zo heet een kerk in Rusland al gauw. Tsaren werden daar gekroond en begraven.

In het centrum van Moskou staan nog veel meer mooie kathedralen. Maar ook in de eindeloze buitenwijken van Moskou staan tussen de mistroostige Sovjet-flats overal mooie buurtkerkjes. Die kerken staan er niet alleen mooi te wezen, ze worden ook elke dag volop bezocht door gelovigen van de Russisch-orthodoxe kerk. Jong en oud en alle rangen en standen. Zij komen er vooral om iconen van heiligen eer te bewijzen. Dat gaat met veel devote plechtigheid gepaard: drie maal een kruis slaan, buigen tot soms op de grond, het glas voor de icoon kussen en weer kruizen slaan.

Zeventig kilometer buiten Moskou staat het Drievuldigheidsklooster, gesticht in de 14e eeuw. Het is het belangrijkste pelgrimsoord van de Russen en wordt wel het Vaticaan van de Russisch-orthodoxe kerk genoemd. De oudste kathedraal is gebouwd op het graf van Ruslands belangrijkste heilige, Sergej. Bedevaartgangers uit alle uithoeken van het onmetelijke land staan uren in de rij om in de kerk zijn zilveren schrijn te kussen.

Langs een andere ingang mogen de toeristen naar bin-

Kerk in de stad en in het land

nen. Het resultaat is dat de volle kerk voor ongeveer de helft gevuld is met devote pelgrims en voor de andere helft met Chinezen, die groepsgewijs achter een paraplu aanlopen, gewapend met tablets, smartphones en selfie-sticks. Zij fotograferen alles maar bekijken niets. Op de achtergrond het zachte, klaaglijke gezang van monniken. Twee werelden die elkaar volledig negeren en elk in een eigen universum lijken te verkeren. En wij, twee Hollandse protestanten, wij schuifelden daar verwonderd tussendoor.

Zondagochtend bezochten wij een kerkje in een buitenwijk waar onze zoon met vrouw en kinderen woont. Een viering met een informeel karakter. De kerkgangers, van kleuters tot stokoude babouska’s, lopen in en uit. Stoelen zijn er niet in Russische kerken, de dienst houdt men staande. Een priester, met enkele hulp-priesters, met fraaie ceremoniële gewaden verzorgde de viering, deels zingend met een diepe welluidende bas, met twee ijle sopranen op de achtergrond. Deze prachtige, stemmige muziek wordt altijd ‘a capella’ gezongen, want de menselijke stem is het mooiste door God aan de mensen geschonken instrument. Het orgel ontbreekt dan ook in bijna alle Russische kerken.

Het geloof en de kerk zijn altijd een onderdeel geweest van de diep gewortelde Russische identiteit. De ‘Russische Ziel’ kent sterke en diepe emoties, nostalgie, romantiek, geheimzinnigheid. En de enorme veerkracht van een volk dat veel misère heeft gekend. Het geloof en de kerk geven het volk houvast. Het is een volksaard die niet Europees en niet Aziatisch is maar typisch Russisch.

Religie en Kerk zijn wereldwijd sterk verweven met de volksaard. De verschillen tussen de kerken in Rusland, Afrika of Zuid-Amerika zijn dan ook groot. En het is niet toevallig dat het calvinisme wortel kon schieten bij de sobere, nuchtere en ernstige Hollanders. Gelukkig zijn wij in onze kerk de tijd al lang voorbij dat wij de eigen geloofsrichting als ‘alleenzaligmakend’ beschouwen.

Met behoud van de eigen identiteit – daar is niet zoveel mis mee – kunnen we ons laten inspireren door de kerken in landen met een heel andere cultuur. Laten we de vraag wat wel of niet zaligmakend is maar bij God laten.

Gerard Sizoo

25

Bas

Hanneke

0570 - 60 66 44

Alexander

(dag en nacht bereikbaar)

Kantoor: Hoge Rij 103 - 7413 WX DEVENTER - info@hermanbakker.nl - www.hermanbakker.nl

ALS VAN DORP UW TECHNIEK BEHEERT, HEEFT U EEN ZORG MINDER vandorp.eu

Zie rubriek Jeugd pag. 6

Activiteiten december 2016-januari 2017 Wekelijkse activiteiten * zie jaarprogramma in septembernummer Wervel 2016 U bent dagelijks welkom in de stilte van de crypte; een ruimte voor rust, bezinning en meditatie.

di. 13 december 14.00-16.30 uur Overwinteren, kerstmiddag met Gospelkoor Con Amore. Het Open Hof. Zie pag. 18.

Elke di. 9.30-10.30 uur Gebedsgroep Het Open Hof *.

di. 13 december 19.30-21.00 uur Bijbelkring Beeckenstein. *

Elke wo.avond om 19.00 uur in de Broederenkerk: oecumenisch avondgebed Taizé*

do. 15 december 13.00-21.00 uur, vr. 14 december 10.00-21.00 uur, za. 17 december 10.00-17.00 uur Grote Kerk Kerstmarkt, Lebuinuskerk. Zie pag. 21.

Elke do.avond 19.00-20.00 uur Snuffelcatechese, Lebuinuskerk zie oktobernummer pag. 4 Elke vr. 12.15-12.30 uur Coventrygebed, oecumenisch middaggebed in de Lebuinuskerk *

26

ma. 12 december 20.00 uur ‘God in de mystiek’ Lebuinuskerk.

Zie okt.nr. pag. 11.

Zie ook: www.pkn-deventer.nl/agenda www.facebook.com/PGDeventer Tel. nummers: Zie in tekst op aangegeven pagina’s of: Open Hof: 06-11597286 Van Vlotenhof: 0570616400 Lebuinuskerk: zie colofon Agenda Per dag

do. 1 december 20.30-22.00 uur Musica Celestial met Misa Criolla, Lebuinuskerk.

Zie www.huygensmusic.nl/MC.html ma. 5 december 9-12 uur Legging struikelstenen, zie pag. 22. do. 8 december 9.30-11.00 uur Bijbelgespreksgroep ‘Zoeken en delen’, Open Hof . * za. 10 december 20.00-23.00 uur Hohe Messe van J.S. Bach o.l.v. Ton Koopman, Lebuinuskerk. Zie pag.

23. zo. 11 december 19.00-20.30 uur Jongerenkring 15-18 jaar, Lebuinuskerk. Zie okt.nr. pag. 4-5. ma. 12 december 18.30 uur Passage, kerstviering, Open Hof zie pag. 22.

vr. 16 december, 10.00-11.30 uur Bijbelkring Rivierenwijk. * 19 december 20.00-22.00 uur Herman van Veen Kerstconcert, Lebuinuskerk. Zie website. do. 22 december 9.30-11.00 uur Bijbelgespreksgroep ‘Zoeken en delen’, Open Hof. * do. 22 december 19.00-22.00 uur Weihnachtsoratorium van Bach, Orkest van het Oosten en Concensus Vocalis. Zie website. za. 24 december 19.00-20.00 uur na lichtjes tocht door binnenstad een kinder-kerstviering in de Lebuinuskerk. Zie pag. 4. za. 24 december 22.30-23.30 uur Kerstnachtdienst Lebuinuskerk.

Lebuinuskerk Zie okt.nr. pag. 11. di. 10 januari 19.30-21.00 uur Bijbelkring Beeckenstein. * do. 12 januari 9.30-11.00 uur Bijbelgespreksgroep ‘Zoeken en delen’, Open Hof. * za. 14 januari 15.00 uur De Tovenaarsleerling met Frank Groothof en Kirstin Gramlich, Lebuinuskerk. Zie pag. 21. wo. 18 januari 14.00-16.30 uur Overwinteren, Film ‘Herwonnen werken’, Van Vlotenhof. Zie pag. 18. vr. 20 januari, 10.00-11.30 uur Bijbelkring Rivierenwijk. * vr. 20 januari, 19.30 uur ‘Gala’, voor jongeren van 12-25 jaar, Lebuinuskerk. Zie pag. 6. za. 21 januari 15.00 uur, Orgelconcert Wim Diepenhorst, Lebuinuskerk. Zie pag. 21. di. 24 januari 19.30-21.00 uur Bijbelkring Beeckenstein. * do. 26 januari 9.30-11.00 uur Bijbelgespreksgroep ‘Zoeken en delen’, Open Hof. * zo. 29 januari 16.30 uur Kerkcafé Magistraatskapel Lebuinuskerk. Zie pag. 22.

dinsdag 27 december 19.30-21.00 uur Bijbelkring Beeckenstein. *

ma. 30 januari 19.30 uur Leerhuis Diepenveen. De Notenhof Zie pag. 22.

za. 7 januari, 13.30 uur 500 jaar Reformatie, startmiddag Overijssel. Zie pag. 22.

vr. 3 februari 19.30-21.30 Sirkelslag Young, 12 t/m 16 jaar.

Zie pag. 5.

zo. 8 januari, 16.30 uur 500 jaar Reformatie, Vesper ‘Hier sta ik’, Lebuinuskerk. Zie pag. 17.

za. 4 en zo. 5 februari Theaterweekend jeugd 8 t/m 14 jaar. Zie pag. 5.

Ma. 9 januari 19.45 uur Passage, Kees van Bochanen met beelden over Deventer, het Open Hof. Zie pag. 22.

ma. 6 februari 20.00 uur Ken je kerk-avond; voor (nieuwe) kerkleden. Lebuinuskerk.

Zie pag. 9.

Ma. 9 januari 20.00 uur God in de mystiek: Mystiek, wat haalt het uit?

Duurstedeweg 10 • 7418 CK Deventer • 0570-630031 info@rensinkbv.nl • www.rensinkbv.nl

Totaalonderhoud in kleur

Maagdenburgstraat 20a, 7421 ZC Deventer tel. 0570-634455 info@phbdeventer.nl WWW.PHBDEVENTER.NL Wijze raad van koster Marco: bent u in de cadeaumaand nog op zoek naar een presentje? Dan kunt u ook terecht in onze Info&Shop.

Er is volop keuze. Ook met deze aankopen steunt u de Lebuinus.

Vieringen December en Januari 2016 (vervolg) St. Jozef Verpleeghuis geen dienst Groote & Voorster 11.15 uur PW Janssen 10.00 uur Elisabethskapel (Brinkgreven) 10.00 uur VRIJDAG 20 JANUARI Woonzorgcentrum Bloemendal 10.30 uur ds. H. Guenther Woonzorgcentrum St. Jurrien 19.00 uur dhr. H. Smit ZONDAG 22 JANUARI Grote of Lebuinuskerk 10.00 uur diaken Marc Brinkhuis en ds. Saar Hoogendijk m.m.v. Koor Broederenkerk Colmschate Ichtuskerk 10.00 uur ds. Trijnie Plattje Diepenveen Dorpskerk 10.00 uur St. Jozef Verpleeghuis geen dienst

Groote & Voorster 11.15 uur PW Janssen 10.00 uur Elisabethskapel (Brinkgreven) 10.00 uur VRIJDAG 27 JANUARI Woonzorgcentrum Bloemendal 10.30 uur ds. W. van Wijk Woonzorgcentrum St. Jurrien 19.00 uur ds. W. van Wijk ZONDAG 29 JANUARI Grote of Lebuinuskerk 10.00 uur ds. H. Günther-van Dijk m.m.v. Liedboekcantorij Colmschate Ichtuskerk 10.00 uur mw. Marga Snoeij Diepenveen Dorpskerk 10.00 uur St. Jozef Verpleeghuis 10.30 uur mw. A. Beumer Groote & Voorster 11.15 uur

PW Janssen 10.00 uur Elisabethskapel (Brinkgreven) 10.00 uur VRIJDAG 3 FEBRUARI Woonzorgcentrum Bloemendal 10.30 uur Woonzorgcentrum St. Jurrien 19.00 uur ZONDAG 5 FEBRUARI Grote of Lebuinuskerk 10.00 uur Jeugdtheaterdienst Colmschate Ichtuskerk 10.00 uur ds. Henk Spit Diepenveen Dorpskerk 10.00 uur St. Jozef Verpleeghuis 10.30 uur ds. A. G. J. van der Maas Groote & Voorster 11.15 uur PW Janssen 10.00 uur Elisabethskapel (Brinkgreven) 10.00 uur

27

Vieringen December en Januari 2016

ZONDAG 4 DECEMBER Grote of Lebuinuskerk 10.00 uur ds. Saar Hoogendijk Colmschate Ichtuskerk 10.00 uur ds. J van Nijen Diepenveen Dorpskerk 10.00 uur ds. S. M. Roozenboom St. Jozef Verpleeghuis 10.30 uur ds. A. G. J. van der Maas Groote & Voorster 11.15 uur mw. Judith Lodewijk PW Janssen 10.00 uur mw. Eugénie Tulleken Elisabethskapel (Brinkgreven) 10.00 uur pastor Toon Cents VRIJDAG 9 DECEMBER Woonzorgcentrum Bloemendal 10.30 uur ds. Ingrid de Zwart Woonzorgcentrum St. Jurrien 19.00 uur ds. Ingrid de Zwart ZONDAG 11 DECEMBER

28

Grote of Lebuinuskerk 10.00 uur ds. Ingrid de Zwart Colmschate Ichtuskerk 10.00 uur ds. Trijnie Plattje Diepenveen Dorpskerk 10.00 uur ds. Henk Spit St. Jozef Verpleeghuis 10.30 uur mw. H. Heling Groote & Voorster 11.15 uur dhr. Martin de Vlas PW Janssen 10.00 uur pastor Jos Egberts Elisabethskapel (Brinkgreven) 10.00 uur pastor Laura v.d. Kam VRIJDAG 16 DECEMBER Woonzorgcentrum Bloemendal 10.30 uur Kapitein J. Remmers Woonzorgcentrum St. Jurrien 19.00 uur pastor Jos Egberts Woonzorgcentrum Sparrenheuvel 19.00 uur ds. Henk Spit & mw. Hetty Heling ZONDAG 18 DECEMBER Grote of Lebuinuskerk 10.00 uur ds. Saar Hoogendijk Colmschate Ichtuskerk 10.00 uur ds. Cees de Gooijer Diepenveen Dorpskerk 10.00 uur ds. Henk Spit St. Jozef Verpleeghuis 10.30 uur ds. E. Everts

Groote & Voorster 10.00 uur mw. Eugénie Tulleken PW Janssen 10.00 uur pastor Jos Egberts Elisabethskapel (Brinkgreven) 10.00 uur pastor Therese Kortstee VRIJDAG 23 DECEMBER Woonzorgcentrum Bloemendal 10.30 uur ds. Saar Hoogendijk Woonzorgcentrum St. Jurrien 19.00 uur ds. Saar Hoogendijk ZATERDAG 24 DECEMBER Grote of Lebuinuskerk 19.00 uur Kinderkerstfeest met kinderkoor en ds. Saar Hoogendijk 22.30 uur Kerstnachtdienst ds. Ingrid de Zwart m.m.v. Lebuinuscantorij Colmschate Ichtuskerk 20.00 uur Kinderkerstviering 22.00 uur ds. Kees Bochanen Diepenveen Dorpskerk 18.30 uur Kinderkerstviering 22.30 uur ds. Henk Spit ZONDAG 25 DECEMBER Grote of Lebuinuskerk 10.00 uur ds. Saar Hoogendijk Colmschate Ichtuskerk 10.00 uur ds. Trijnie Plattje Diepenveen Dorpskerk 10.00 uur ds. Henk Spit St. Jozef Verpleeghuis 10.30 uur ds. A. G. J. van der Maas Groote & Voorster 11.15 uur mw. Judith Lodewijk PW Janssen 10.00 uur mw. Eugénie Tulleken Elisabethskapel (Brinkgreven) 10.00 uur pastor Toon Cents VRIJDAG 30 DECEMBER Woonzorgcentrum Bloemendal 10.30 uur ds. E. Everts Woonzorgcentrum St. Jurrien 19.00 uur ds. E. Everts Woonzorgcentrum Sparrenheuvel 19.00 uur ds. A. G. J. van der Maas ZATERDAG 31 DECEMBER Grote of Lebuinuskerk 19.30 uur ds. Ingrid de Zwart Colmschate Ichtuskerk 19.30 uur ds. J. Mol Diepenveen Dorpskerk 19.30 uur ds. Henk Spit

ZONDAG 1 JANUARI Grote of Lebuinuskerk 11.00 uur ds. Ingrid de Zwart Colmschate Ichtuskerk 10.30 uur ds. Trijnie Plattje Diepenveen Dorpskerk 10.00 uur St. Jozef Verpleeghuis 10.30 uur ds. A. G. J. van der Maas Groote & Voorster 11.15 uur PW Janssen 10.00 uur Elisabethskapel (Brinkgreven) 10.00 uur mw. Jasmijn van Buul VRIJDAG 6 JANUARI Woonzorgcentrum Bloemendal 10.30 uur R.K. dienst Woonzorgcentrum St. Jurrien 19.00 uur dhr. C. Weeda ZONDAG 8 JANUARI Grote of Lebuinuskerk 10.00 uur ds. Ingrid de Zwart Colmschate Ichtuskerk 10.00 uur ds. M.E. van Beusichem Diepenveen Dorpskerk 10.00 uur St. Jozef Verpleeghuis geen dienst Groote & Voorster 11.15 uur PW Janssen 10.00 uur Elisabethskapel (Brinkgreven) 10.00 uur VRIJDAG 13 JANUARI Woonzorgcentrum Bloemendal 10.30 uur ds. Saar Hoogendijk Heilig Avondmaal Woonzorgcentrum St. Jurrien 19.00 uur ds. Ingrid de Zwart Heilig Avondmaal ZONDAG 15 JANUARI Grote of Lebuinuskerk 10.00 uur ds. Saar Hoogendijk Heilig Avondmaal m.m.v. Lebuinuscantorij Colmschate Ichtuskerk 10.00 uur ds. Kees Bochanen Diepenveen Dorpskerk 10.00 uur (zie verder op pag. 27)