Publicaties & promoties

De taal van Johannes in zijn historische context

Promotie Thomas Tops (11 juni)

A Historical-Hermeneutical Study of παροιμία and παρρησία in the Gospel of John: A Contribution to the Interpretation of Johannine Language in Its Ancient Rhetorical Context is de titel van het proefschrift waarop Thomas Tops op 11 juni cum laude promoveerde aan de PThU.

Tops onderzoekt hierin hoe Johannes zelf de taal van Jezus conceptualiseert. Terwijl de taal van de Synoptische Jezus gekarakteriseerd wordt met het begrip parabole - (“parabel”), hanteert Johannes hiervoor de begrippen paroimia en parre - sia. Het begrip paroimia is de Johanneïsche tegenhanger van het Synoptische parabelbegrip; het begrip parre - sia is historisch belangrijk geweest in het antieke denken over vriendschap en waarheidsspreken. De dissertatie biedt de eerste historisch-hermeneutische studie van deze twee begrippen in het Johannesevangelie. Aangezien taal fundamenteel is voor het denken, zijn de implicaties van deze studie diepgaand en worden innovatieve inzichten geformuleerd in de vriendschapstaal, pedagogie, soteriologie en de sociaal-historische situatie van het Johannesevangelie.

Thomas Tops studeerde filosofie aan de Universiteit van Antwerpen en theologie en religiewetenschappen aan de KU Leuven. Vanaf april 2017 werkte hij onder supervisie van prof. dr. Annette Merz (PThU) en prof. dr. Reimund Bieringer (KU Leuven) aan een joint PhD project.

Een bouwkundige blik op Ezechiëls tempelvisioen

Promotie Konstatin Stijkel (18 juni)

Het boek Ezechiël is een literair meesterwerk dat spreekt van Israëls val, herrijzenis en uiteindelijk herstel, maar het wordt ook gezien als een moeilijk boek. Konstatin Stijkel promoveerde aan de PThU op een proefschrift getiteld ‘Visualising the Vision - A study of the plan of Ezekiel’s temple’, over het tempelvisioen aan het slot ervan. De vraag die in deze studie centraal staat is hoe het visioen van Ezechiëls tempel kan worden verklaard en uitgebeeld. ‘Met het oog van een bouwkundige ben ik Ezechiël gevolgd op zijn rondgang door de tempel die hem getoond werd. Dat leidde tot verrassende ontdekkingen en nieuwe inzichten. Op grond van mijn waarnemingen is de vertaling van de Hebreeuwse tekst op aan aantal plaatsen genuanceerd’, aldus Stijkel. De tempel werd Ezechiël getoond om die te beschrijven, maar hij kreeg niet de opdracht om te bouwen zoals dat eerder het geval was bij de Tabernakel en de tempel van Salomo: ‘De betekenis van het tempelvisioen reikt veel verder. Het houdt een belofte in van een nieuwe toekomst, het is een boodschap van hoop.’

Stijkel studeerde theologie aan de Gereformeerde Hogeschool in Zwolle en aan de Theologische Universiteit Kampen. Hij werkte ruim veertig jaar als stedenbouwkundige. Tien jaar geleden begon hij in Kampen aan zijn promotieonderzoek. Zijn promotores waren prof. dr. Klaas Spronk en prof. dr. Eveline van Staalduine-Sulman, die als vervanger optrad van prof. dr. Dineke Houtman.

1

Theo Boer en Lieke Werkman (red), Theologie als wijsheidswetenschap. Reflecties bij het afscheid van Frits de Lange als hoogleraar ethiek aan de Protestantse Theologische Universiteit.

Utrecht: KokBoekencentrum 2021 (70 pp.), ISBN 978 90 435 3769 8, € 10.

Op 4 juni 2021 nam Frits de Lange afscheid als hoogleraar ethiek bij de PThU in Groningen. Aansluitend bij zijn meest recente onderzoek werd ingegaan op de rol van de theologie bij de reflectie op het ouder worden. Behalve De Langes afscheidsrede en een voorwoord van rector Mechteld Jansen bevat deze bundel reflecties van Hans Alma, Enrieke Damen, Hanne Laceulle en Thijs Tromp. Lieke Werkman schreef een beschouwing op het leven en denken van Frits de Lange. Omdat De Lange afscheid nam in een periode van lockdown, is deze bundel samengesteld voor iedereen die het afscheid niet kon bijwonen. Gratis te bestellen met een mailtje aan collegevanbestuur@pthu.nl o.v.v. ‘bundel afscheid Frits de Lange’. Op is op.

THEOLOGIE ALS WIJSHEIDSWETENSCHAP

Theo Boer & Lieke Werkman (red.) THEOLOGIE ALSWIJSHEIDSWETENSCHAP

Reflecties bij het afscheid van Frits de Lange

als hoogleraar ethiek aan de Protestantse Theologische Universiteit te Groningen

Theo Boer & Lieke Werkman (red.)

Tomáš Novák, A.J. Rasker. Theoloog op de bres voor vrede (1906-1990). Biografie en bibliografie van een christelijke ethicus. Met medewerking van Rinse Reeling Brouwer.

Middelburg: Skandalon 2019, 628 pp., € 45,00.

Albert Rasker was van 1954-1974 kerkelijk hoogleraar vanwege de Nederlandse Hervormde Kerk te Leiden. Vanaf 1961 doceerde hij drie vakken: Nederlandse Kerkgeschiedenis, bij generaties aankomende predikanten bekend vanwege zijn standaardwerk over de Hervormde Kerk vanaf 1795; Ethiek, waarin hij in 1935 te Groningen was gepromoveerd op een studie naar ‘het probleem van het boze’ bij Kant, en tenslotte Apostolaat, met een concentratie op het gesprek met mensen met een seculiere en/ of communistische levensopvatting. Daarbij kon hij putten uit een rijke levenservaring. Hij had in Indonesië gedoceerd, was in een Japans interneringskamp opgenomen en maakte het begin van de onafhankelijkheidsstrijd mee, hij adviseerde terug in Nederland de synode over vragen als de openstelling van het ambt voor vrouwen, en maakte deel uit van de (omstreden) Christelijke Vredesconferentie als plaats van ontmoeting tussen Oost en West midden in de Koude Oorlog. Dat laatstgenoemde engagement bracht de biograaf op zijn spoor. In Tsjechië had hij onderzoek gedaan naar Milan Machovec, marxistisch filosoof die tijdens de Praagse Lente van 1968 aandacht vroeg voor het christendom. Machovec bleek Rasker tot vriend te hebben, die ook een belangrijk manuscript van hem over de grens had gesmokkeld. Aan deze vriend met zijn bewogen levensweg heeft Novák nu deze rijk gedocumenteerde beschrijving gewijd. Emeritus PThU-hoogleraar Rinse Reeling Brouwer complementeert het boek met typeringen van Raskers theologische publicaties.

In de zeventiger jaren van de vorige eeuw waren kerken en christenen in Nederland onder de eersten die euthanasie bespreekbaar maakten. Vijftig jaar later is euthanasie medisch, ethisch en juridisch een bijna alledaags verschijnsel geworden. In dit persoonlijke en indringende essay betoogt hoogleraar ethiek Theo Boer dat ook nu elke beslissing tot euthanasie vraagt om een grondig afwegingsproces. Dat geldt zeker voor gelovigen: zij putten uit bronnen die door de eeuwen heen mensen hielpen om hoop te houden in lijden, om zin te ontdekken in kwetsbaarheid, en om hun autonomie te plaatsen in het perspectief van Gods zorg voor ons.

Theo Boer is hoogleraar Ethiek van de Gezondheidszorg aan de PThU. Van 2005-2014 was hij lid van de Regionale Toetsingscommissie Euthanasie.

Theo Boer, Eind goed. Een protestantse visie op euthanasie in Nederland. Essay voor de Protestantse Kerk in Nederland.

Utrecht: KokBoekencentrum 2021 (112 pp.), ISBN 978 90 435 3708 7, € 12,99.

In de zeventiger jaren van de vorige eeuw waren kerken en christenen in Nederland onder de eersten die euthanasie bespreekbaar maakten. Vijftig jaar later is euthanasie medisch, ethisch en juridisch een bijna alledaags verschijnsel geworden. In dit persoonlijke en indringende essay, dat is geschreven op uitnodiging van de Protestantse Kerk in Nederland, betoogt PThU-hoogleraar ethiek Theo Boer dat ook nu elke beslissing tot euthanasie vraagt om een grondig afwegingsproces. Dat geldt zeker voor gelovigen: zij putten uit bronnen die door de eeuwen heen mensen hielpen om hoop te houden in lijden, om zin te ontdekken in kwetsbaarheid, en om hun autonomie te plaatsen in het perspectief van Gods zorg voor ons. En hoewel euthanasie verantwoord kan zijn, zal in dat denken ook het zesde gebod steeds in overweging moeten blijven. In dit boek daarnaast ook aandacht voor de ontwikkeling van het kerkelijke euthanasiedenken.

EIND GOED

Een protestantse kijk op euthanasie in Nederland

THEO BOER

23-09-21 15:34

Bert Jan Lietaert Peerbolte en Klaas Spronk, De Bijbel. Elementaire Deeltjes 79.

Uitgeverij: Athenaeum, ISBN: 9789025314125, Prijs: € 9,99

Deze voor een breed publiek geschreven inleiding op de Bijbel is verschenen in de serie Elementaire Deeltjes. Die wordt door de uitgever gepresenteerd als ‘dé manier om snel alles te weten te komen over de onderwerpen die je interesseren’. Zo zijn er ongetwijfeld ook veel mensen buiten de kerk die zich afvragen wat de Bijbel nu voor een boek is en waarom het al zo lang zo’n grote rol speelt bij zoveel mensen in kerken en synagogen. Bert Jan Lietaert Peerbolte (hoogleraar Nieuwe Testament van de Vrije Universiteit) en Klaas Spronk (hoogleraar Oude Testament aan de PThU) beschrijven in dit boekje de Bijbel als een historische, religieuze en culturele brontekst van de westerse beschaving. Ze gaan in op de ontstaansgeschiedenis, op de soms verwarrende structuur van de Bijbelboeken en op Bijbelvertalingen uit het heden en verleden. Het behandelt de belangrijkste verhalen en passages en laat zien hoe boeiend, meeslepend en weerbarstig de teksten zijn. Het is een mooie en zinvolle uitdaging om de wetenschappelijke bestudering van de Bijbel mede op basis van jarenlange ervaringen met het geven van inleidende colleges om te zetten in een voor de doorsnee lezer begrijpelijke tekst. Het is ook nodig vanwege alle misverstanden die er bestaan rond de Bijbel als heilig boek. Die treft men overigens niet alleen aan bij mensen buiten de kerken.