Instrukcje pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa (1945–1989)

2. Dobór kandydata na informatora Kandydata do werbunku w charakterze informatora dobieramy spoÊród: – osób utrzymujàcych prywatne i s∏u˝bowe kontakty z ludêmi rozpracowywanymi, sprawdzanymi i obserwowanymi w ramach spraw ewidencji operacyjnej; – osób posiadajàcych mo˝liwoÊci wykrywania, poznawania i sprawdzania ludzi, którzy sà przedmiotem zainteresowania ze strony organów bezpieczeƒstwa z uwagi na utrzymywane przez nich kontakty lub wrogi stosunek do ustroju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, a w okreÊlonych przypadkach – równie˝ ze wzgl´du na ich przesz∏oÊç spo∏eczno-politycznà; – osób posiadajàcych mo˝liwoÊci okazywania pomocy organom bezpieczeƒstwa w wykrywaniu zamierzeƒ i udaremnianiu prób dokonania dywersji na szczególnie wa˝nych obiektach gospodarki narodowej, jak równie˝ w zapewnieniu nienaruszalnoÊci tajemnicy paƒstwowej; – osób, które mo˝na wykorzystywaç przy dokonywaniu ustaleƒ i sprawdzeƒ.

Kandydata na informatora nale˝y z regu∏y dobieraç spoÊród patriotów i lojalnych obywateli Polski Ludowej.

3. Dobór kandydata na rezydenta Kandydata do werbunku w charakterze rezydenta dobiera si´ z regu∏y spoÊród cz∏onków i kandydatów Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, którzy – dzi´ki swojemu przygotowaniu, osobistym walorom, autorytetowi i obliczu moralnemu – potrafià pokierowaç przekazanymi im na ∏àcznoÊç informatorami zgodnie z zadaniami otrzymywanymi od pracownika operacyjnego.

Przy doborze kandydata na rezydenta nale˝y równie˝ wziàç pod uwag´, czy jego warunki s∏u˝bowe i bytowe pozwolà mu na spotykanie si´ z otrzymanymi na ∏àcznoÊç informatorami.

4. Sprawdzenie i rejestracja kandydata do werbunku Po doborze kandydata do werbunku w charakterze agenta (informatora, rezydenta) pracownik sprawdza go w kartotece ogólnej, ustala dane ankietowe, dotyczàce jego ˝yciorysu, a nast´pnie przedstawia prze∏o˝onemu wszystkie materia∏y celem uzyskania zezwolenia na dalsze opracowanie kandydata do werbunku.

Zezwolenia takiego udzielajà: naczelnicy wydzia∏ów w departamentach i wojewódzkich urz´dach oraz kierownicy powiatowych urz´dów i delegatur.

Po uzyskaniu zezwolenia nale˝y kandydata zarejestrowaç w ewidencji kontrolnej.

Dla zarejestrowania w ewidencji kontrolnej kandydata do werbunku w charakterze tajnego wspó∏pracownika pracownik operacyjny wype∏nia kart´ ewidencyjnà (wzór nr EO-4-K), którà przesy∏a do Departamentu X Komitetu do spraw Bezpieczeƒstwa Publicznego (Wydzia∏u X Wojewódzkiego Urz´du).

Kart´ ewidencyjnà podpisuje prze∏o˝ony, który udzieli∏ zezwolenia na przygotowanie werbunku.

5. Ograniczenia Zabrania si´ werbowania tajnych wspó∏pracowników wszystkich kategorii spoÊród: cz∏onków instancji partyjnych, funkcjonariuszy aparatu partyjnego (w tej liczbie równie˝ funkcjonariuszy aparatu politycznego POM, kolejnictwa i ˝eglugi), pos∏ów na sejm, cz∏onków prezydiów Rad Narodowych, s´dziów i prokuratorów, kierowników centralnych ogniw aparatu paƒstwowego, osób zajmujàcych kierownicze stanowiska w zwiàzkach zawodowych i ZMP. Nie wolno równie˝ werbowaç informatorów i rezydentów spoÊród kierowników przedsi´biorstw, dyrektorów POM-ów, PGR-ów i przewodniczàcych spó∏dzielni produkcyjnych dla rozpracowania podleg∏ych im pracowników lub utrzymywania ∏àcznoÊci z tajnymi wspó∏pracownikami zatrudnionymi na tym˝e obiekcie.

Ka˝dy werbunek w charakterze agenta (informatora, rezydenta) osoby rekrutujàcej si´ spoÊród inteligencji twórczej (pisarza, artysty, dziennikarza, pracownika naukowego itp.) lub zajmujàcej kierownicze stanowisko w gospodarce narodowej (w przemyÊle – od naczelnego in˝yniera, g∏ównego technologa, g∏ównego konstruktora zak∏adu przemys∏owego wzwy˝; w innych ga∏´ziach gospodarki narodowej – na stanowiskach równorz´dnych ww. funkcjom) – wymaga uzgodnienia z w∏aÊciwym cz∏onkiem Kierownictwa Komitetu ds. BP. Zezwala si´ na werbunek agentów i informatorów spoÊród cz∏onków i kandydatów PZPR jedynie w celu wykonania takich konkretnych zadaƒ, których nie mo˝na zrealizowaç innà drogà, jak równie˝ dla wykonania zadaƒ za granicà.

71