Jaarverslag 2009 by Patrick Broekema

Cover JV wbv Alkemade 2009 kopie_concept 17-05-10 13:06 Pagina 1

Woningbouwvereniging Alkemade

woningbouwvereniging Alkemade Realisatie, eindredactie & fotografie PR/Text Communicatie van A tot Z Voorschoten Vormgeving

2371 GV Roelofarendsveen P Postbus 150 2370 AD Roelofarendsveen T 071 331 50 00 F 071 331 71 44 M algemeen@wbv-alkemade.nl

k l e u r r i j k i n z w a r t w i t

Tekst

M aatschappelijk ja a rversl ag won i n gbouwvereni gi ng Alkem a d e 200 9

Colofon

B De Lasso 1

Woningbouwvereniging Alkemade Opgericht op 23 augustus 1913. Toegelaten in de woningwet op 30 september 1913, onder nummer L 308, in Alkemade en Leiderdorp. Ingeschreven in het handelsregister van de Kamer van Koophandel Den Haag onder nummer 28032485. Lid van Aedes, vereniging van woningcorporaties. Ingeschreven in het Nationaal Register Volkshuisvesting onder nummer 485 en onder hetzelfde nummer in het register

M a a t s c h a p p e l i j k

designwise Leiderdorp

W www.wbv-alkemade.nl

j a a r v e r s l a g

van de bedrijfstakcode voor woningcorporaties.

w o n i n g b o u w v e r e n i g i n g Drukwerk Drukkerij Bestenzet Zoetermeer

A l k e m a d e 2 0 0 9

ÂŠ juni 2010

Cover JV wbv Alkemade 2009 kopie_concept 17-05-10 13:06 Pagina 2

Woningbouwvereniging Alkemade B De Lasso 1 2371 GV Roelofarendsveen P Postbus 150 2370 AD Roelofarendsveen T 071 331 50 00 F 071 331 71 44 M algemeen@wbv-alkemade.nl W www.wbv-alkemade.nl Woningbouwvereniging Alkemade Opgericht op 23 augustus 1913. Toegelaten in de woningwet op 30 september 1913, onder nummer L 308, in Alkemade en Leiderdorp. Ingeschreven in het handelsregister van

Colofon

de Kamer van Koophandel Den Haag onder nummer 28032485.

Tekst

Lid van Aedes, vereniging van

woningbouwvereniging Alkemade

woningcorporaties. Realisatie, eindredactie & fotografie Ingeschreven in het Nationaal Register

PR/Text Communicatie van A tot Z

Volkshuisvesting onder nummer 485 en

Voorschoten

onder hetzelfde nummer in het register van de bedrijfstakcode voor woning-

Vormgeving

corporaties.

designwise Leiderdorp Drukwerk Drukkerij Bestenzet

ÂŠ juni 2010

Zoetermeer

Maatschappelijk jaarverslag woningbouwvereniging Alkemade 2009

Onze missie Wij voorzien in de woningbehoefte van een brede doelgroep. Daarbij besteden wij speciale aandacht aan diegenen die minder makkelijk zelfstandig voorzien in hun woningbehoefte. Dat doen wij door trends in het wonen te volgen en door te voeren - ook in onze eigen organisatie. Zo staat de klant bij ons centraal. De kleinschaligheid van onze corporatie is daarbij onze kracht.

Inhoudsopgave

HUISVESTEN IS MENSENWERK

1. RESULTATEN EN ONTWIKKELINGEN IN 2009

1.1

Projecten

1.2

Samen werken aan leefbaarheid

1.3

Toenemende aandacht voor

wonen met zorg en welzijn 1.4

Prestatieafspraken voor de

toekomst 1.5

Belanghoudersbijeenkomst:

kansen voor kleine kernen 1.6

Ontwikkelingen in de samenleving

2. ONZE WONINGVOORRAAD 2.1 De omvang en samenstelling

22 22

van ons woningbezit 2.2 Hoe we investeren in onze

woningen 2.3 Verkoop en verkoopvarianten

3. ONZE DIENSTVERLENING

3.1 Communicatie, goed voor

een betere dienstverlening

3.2 Huurbeleid

3.3 Woonruimteverdeling

3.4 Wijkbeheer

4. ORGANISATIE, TOEZICHT EN BELANGHOUDERS

4.1 Inrichting van onze organisatie

4.2 Toezicht en governance

4.3 Belanghouders

5. FINANCIﾃ記E VERANTWOORDING

5.1 Jaarresultaat

5.2 Risicomanagement

5.3 Solvabiliteit

5.4 Toekomstige financieringsruimte

5.5 Waarde vastgoed

5.6 Kengetallen

5.7 Balans na resultaat bestemming

5.8 Winst-en-verliesrekening

5.9 Waarderingsgrondslagen

5.10 Balanswaardering

5.11 Resultaatbepaling

5.12 Accountantsverklaring

Overzichtskaart Kaag en Braassem

Altijd een persoonlijke service met een glimlach.

huisvesten is mensenwerk Sinds 1 januari 2009 is de gemeente Alkemade verleden tijd. Alkemade en Jacobswoude fuseerden tot Kaag en Braassem.

voor u ligt ons maatschappelijk

Thema: Kleurrijk in zwart/wit In dit jaarverslag bieden we u de gelegenheid

jaarverslag 2009.Daarin kunt u lezen

eens bij onze organisatie om de hoek te kijken. Wat ziet u als u bij ons binnenstapt? Wat doen

wat we in 2009 hebben gedaan. We

we zoal en, in het bijzonder, wat doen we voor onze huurders? We hebben voor dit jaarverslag

leggen er verantwoording mee af over

bewust gekozen voor een zwart/wit uitgave. Eigenlijk met een symbolische betekenis. Wij

onze prestaties in het afgelopen

hebben ons immers altijd te houden aan strenge weten regelgeving. En die is doorgaans nogal

jaar. Ons werk is mensenwerk vandaar

‘zwart/wit’. Daar ontkomen we niet aan. Maar we hebben mogen constateren dat onze huur-

ook de titel van dit voorwoord.

ders en andere relaties ons toch ‘in kleur’ zien. En dat komt, denken wij, doordat wij er ons van

elke dag hebben we invulling gegeven aan onze kerntaak, het huisvesten

bewust zijn dat huisvesten echt mensenwerk is. Onze klanten zijn - terecht - pas tevreden als ze onze service als plezierig ervaren. We werken er

van mensen die minder makkelijk

hard aan om onze dienstverlening optimaal te laten verlopen. Daarom hebben we in het afge-

zelfstandig in hun woonbehoefte

lopen jaar een klanttevredenheidsonderzoek onder alle huurders laten uitvoeren. Met de uit-

kunnen voorzien.

komsten daarvan kunnen we de kwaliteit van onze producten en diensten nóg beter op de wensen van onze klanten afstemmen.

Terugkijkend op 2009

Uiteraard zullen we, samen met de gemeente

2009 was het eerste jaar voor onze corporatie

Kaag en Braassem, de komende jaren blijven

in de fusiegemeente Kaag en Braassem. Een be-

werken aan onze kerntaak om betaalbare huis-

langrijke mijlpaal om de banden met de nieuwe

vesting binnen onze gemeente te realiseren.

bestuurlijke en ambtelijke organisatie aan te halen. Daartoe hebben we onder andere, in nauwe

Ik wens u veel leesplezier.

samenwerking met Woondiensten Aarwoude, een succesvol politiek cafĂŠ georganiseerd. Rob Hensen, Op economisch vlak was 2009 ronduit een slecht

directeur-bestuurder

jaar, dat zal niemand verrassen. De markt voor koopwoningen liep sterk terug. Bouwplannen kwamen in het hele land onder druk te staan. Ook de gebiedsontwikkeling Braassemerland ontkwam daar helaas niet aan. Voor onze gemeente wordt 2010 een cruciaal jaar: zij geeft dan een definitieve richting aan de ontwikkeling van Braassemerland. Voor ons is dat een belangrijk gegeven. Wij hebben een overeenkomst gesloten met de gemeente om in deze nieuwe wijk sociale huur- en koopwoningen te realiseren. 2009 was ook het jaar dat minister Van der Laan ingrijpende voorstellen deed voor wijzigingen in het corporatiestelsel. Het karakter van de Nederlandse volkshuisvesting zal daarmee flink gaan veranderen. Dit levert de brandende vraag op of middeninkomens over enkele jaren nog wel terecht kunnen bij woningcorporaties. We volgen deze ontwikkelingen natuurlijk op de voet.

5 M

1. resultaten en ontwikkelingen in 2009 Met enige vertraging toch prachtig afgerond, de laatste huizenrij in De Bloemen.

Zowel binnen onze organisatie, als

1.1 PROJECTEN De Bloemen definitief afgerond

binnen onze gemeente en binnen de

In het afgelopen jaar hebben we, ondanks het faillissement van de aannemer, de laatste wonin-

volkshuisvesting is er veel gebeurd

gen in het nieuwbouwproject De Bloemen weten op te leveren. Vanwege afstemming en overleg

in 2009. We hebben projecten opgele-

met de curator heeft het werk in januari, februari en een deel van maart stilgelegen. Een ande-

verd of ontwikkeld. Op 1 januari 2009

re aannemer heeft de 14 levensloopbestendige eengezinswoningen daarna afgebouwd.

zijn de gemeenten Alkemade en jacobswoude gefuseerd tot de gemeente

Braassemerland: opzet verandert, betrokkenheid blijft In 2009 heeft de gemeente Kaag en Braassem

kaag en Braassem. en de economische

besloten een andere koers te varen in de ontwikkeling van het transformatiegebied Braas-

crisis laat zich ook binnen de volks-

semerland. Ze wil minder risico lopen en kiest daarom voor een grotere rol voor marktpartijen

huisvesting voelen. In dit hoofd-

in het ontwikkelingsproces. Daardoor komt de realisatie van de deelplannen en -projecten later

stuk zetten we de belangrijkste resultaten en ontwikkelingen op een

op gang dan verwacht. We hebben met de gemeente een overeenkomst afgesloten om binnen dit gebied sociale huur- en

rij.

koopwoningen te realiseren. Onze betrokkenheid bij de nieuwe opzet en de verdere planuitwerking blijft dan ook onverminderd van kracht.

Brede school

Uitbreiding eigen kantoorpand

In 2009 hebben we samen met de gemeente

Begin 2009 hebben we de uitbreiding van ons

Kaag en Braassem voortvarend verder gewerkt

kantoorpand in gebruik genomen. Deze uitbrei-

aan de komst van de brede school. Het ontwerp

ding is tijdelijk (naar verwachting voor maxi-

van de school is uitgewerkt, de bouwaanvraag

maal 5 jaar) en is bestemd voor de huisvesting

ingediend, de bouwvergunning ontvangen en de

van de afdeling Vastgoed.

aanbestedingsprocedure opgestart. Als alles volgens plan blijft verlopen, vindt de gunning van 2010 van start, en wordt het gebouw medio 2011

1.2 SAMEN WERKEN AAN LEEFBAARHEID

opgeleverd. Het doel is dat wij de school na de

Aandacht voor leefbaarheid is een onderdeel

oplevering in beheer en exploitatie gaan nemen.

van onze reguliere werkzaamheden. Onze op-

Over de uitgangspunten, verantwoordelijkheden

zichters, vaklieden en woonmakelaars komen

het werk in 2010 plaats, gaat de bouw in mei

en voor waarden zijn we nog met de gemeente in gesprek. Een goede samenwerking met de gemeente is niet alleen nodig, het levert ook prachtige resultaten op. Wethouder Jan Uit den Boogaard overhandigt aan een nieuwe huurder zijn naambordje voor een nieuwe woning aan de Populierenstraat.

Populierenstraat: starterswoningen in bedrijf We hebben in 2008 het bedrijfspand Populierenstraat 7 aangekocht. In 2009 hebben we het pand omgebouwd tot 7 appartementen voor eenen tweepersoonshuishoudens. In september zijn de woningen aan de bewoners uitgegeven. Hiermee zijn 7 woningen voor starters aan de markt toegevoegd.

Nieuw nieuwbouwplan voor appartementen Peuterhof Een eerder plan voor appartementen op de locatie Peuterhof aan de Hertogsweg in Rijpwetering strandde bij het hoogheemraadschap. In 2009 is voor deze locatie een nieuw plan uitgewerkt voor de bouw van 15 appartementen, zowel huur als koop.

bouwvereniging Alkemade zijn in 2009 ook Woondiensten Aarwoude en de huurdersbelangenvereniging van deze corporatie in dit overleg vertegenwoordigd. Het eerste overleg in deze nieuwe samenstelling in april stond vooral in het teken van kennismaken - met elkaar ĂŠn met de manier van (samen)werken zoals dat gebruikelijk was in de voormalige gemeenten Alkemade en Jacobswoude. Gezien het grote aantal deelnemers werd geconstateerd dat dit overleg alleen zinvol is als er kernoverstijgende zaken besproken worden. Vraagstukken op straat- of buurtniveau kunnen beter onderling afgestemd worden. In oktober heeft nog een overleg plaatsgevonden. In algemene zin is toen gesproken over hoe alle partijen aan tafel omgaan met burenruzie en overlastmeldingen en over mogelijke samenwerking daarbij. Ook is de werkwijze van het De eerste ontwerpen voor nieuwbouw. Bouwen blijft nodig om aan de groeiende vraag naar huurwoningen te kunnen blijven voldoen.

Meldpunt Zorg en Overlast van de GGD Hollands Midden toegelicht. Tot slot is afgesproken om niet meer structureel te overleggen in deze samenstelling. Als er bespreekpunten zijn die

regelmatig in de wijken. Ze spreken met onze

alle deelnemers aangaan, kan ad hoc een overleg

klanten en kunnen hierdoor goed beoordelen

bij elkaar worden geroepen.

hoe het met de leefbaarheid in onze wijken gesteld is. Daarnaast is de inbreng van de leden

Groepswonen van ouderen in Oud Ade?

van buurtpreventie en van dorpsraden van we-

Eind 2007, begin 2008 hebben we samen met de

zenlijk belang.

gemeente en de dorpsraad in Oud Ade een

Leefbaarheidsoverleg: kernoverstijgend

conclusies uit dit onderzoek was dat er onvol-

leefbaarheidsonderzoek uitgevoerd. EĂŠn van de

Op 1 januari 2009 zijn de gemeenten Alkemade

doende geschikte woningen in het dorp zijn, voor

en Jacobswoude gefuseerd. Door deze fusie wor-

zowel starters, gezinnen als doorstromers. Huis-

den meer partijen betrokken bij het leefbaar-

kamerbijeenkomsten vormden een onderdeel

heidsoverleg. Naast gemeente, politie, huurdersbelangenvereniging, buurtpreventie en woning-

vervolg op pagina 12 >

donderdag 13.20 uur. Ons onderhoudsteam onderweg naar een verbouwingsopdracht. Op de achtergrond ziet u ons kantoor. We zijn al vele jaren gevestigd aan de rand van roelofarendsveen. We verwachten in de toekomst er niet aan te ontkomen een andere, grotere werklocatie te moeten betrekken. er staan diverse nieuwbouwprojecten op ons verlanglijstje die als gevolg mogelijk uitbreiding van ons personeelsbestand zullen gaan hebben. Maar dat is nu nog niet aan de orde...

van dit onderzoek. Tijdens deze bijeenkomsten

Leefbaarheid gesponsord

werd gepleit voor de bouw van een aantal senio-

Initiatieven van bewoners om de woon- en leef-

renwoningen. Dat zou de doorstroming in het

omgeving te verbeteren of de saamhorigheid in

dorp op gang brengen. Men realiseerde zich wel

de buurt te vergroten, ondersteunen wij graag.

dat de mogelijkheden voor nieuwbouw zeer

In ons sponsorbeleid hebben we opgenomen aan

beperkt zijn vanwege de strenge wetgeving voor

welke criteria een sponsorverzoek moet voldoen.

de ruimtelijke ordening: het gebied buiten de zo-

Eén van die criteria is bijvoorbeeld dat het pro-

geheten ‘rode contouren’ rondom het dorp ligt

ject of evenement een bijdrage moet leveren aan

in het Groene Hart. En daar mag niet gebouwd

de verbetering van de leefbaarheid of sociale

worden.

samenhang in een wijk, buurt of complex. In 2009 hebben wij de leefbaarheid ondersteund

In vervolg op dit onderzoek hebben we samen

met financiële bijdragen aan de stichting vakan-

met de dorpsraad besloten te onderzoeken of

tiespelen Alkemade, aan het buurtpreventieteam

ouderen in Oud Ade belangstelling hebben in groepswonen. Op de jaarvergadering van de dorpsraad in februari 2009 is daarover een presentatie gehouden. Daarna is voor zo’n 40 belangstellenden in mei een voorlichtingsavond belegd. In juni is een excursie naar twee woongroepen georganiseerd. Eind juni is uit de groep belangstellenden een klankbordgroep van 10 mensen geformeerd. Deze groep heeft - met door ons ingehuurde professionele begeleiding - een programma en ontwikkelnotitie opgesteld. Daarin heeft de woonvereniging in oprichting haar ideeën over het project vastgelegd. Onder meer over de beoogde locatie, het gewenste programma van eisen voor de woningen en over de overlegstructuur en werving- en selectieprocedure van nieuwe leden. De beoogde locatie heeft echter een agrarische bestemming. Eind december heeft de woonvereniging in oprichting de gemeente Kaag en Braassem verzocht om bij de provincie te bepleiten

deze bestemming om te zetten in een woonbestemming.

‘De jeugd heeft de toekomst’. Elk jaar is er in onze gemeente het huttenbouwproject voor onze jeugdige bewoners. Dit evenement vindt op diverse plekken plaats. Inmiddels is het traditie dat wij deze zomeractiviteit sponsoren. Foto: Linda Hogenboom

Burgemeesterswijk voor de welkomstboeketjes voor nieuwe bewoners, voor tuinmeubilair bij de entree van een seniorencomplex en aan kerstbijeenkomsten in twee van onze seniorencomplexen.

1.3 TOENEMENDE AANDACHT VOOR WONEN MET ZORG EN WELZIJN Het bieden van huisvesting gaat verder dan het bouwen en onderhouden van goede en comfortabele woningen. De beschikbaarheid van zorgdiensten en welzijnsactiviteiten is minstens zo belangrijk. We willen de mogelijkheden onderzoeken om onze klanten, zowel in nieuwbouw als in bestaande bouw, een totaalpakket te kunnen bieden van wonen met zorg en welzijn. Dit krijgt binnen onze organisatie steeds meer aandacht.

Convenant Wmo-loket In 2007 hebben we met de toenmalige gemeente Alkemade en diverse andere partijen het convenant Wmo-loket ondertekend. Door dit samenwerkingsverband kunnen wij aan de balie van ons kantoor niet alleen informatie en advies geven over wonen, maar ook over welzijn en zorg. Daarnaast wordt vanuit het Wmo-loket van de gemeente informatie en advies gegeven op het gebied van wonen. Vanwege de gemeentelijke fusie per 1 januari 2009 moet formeel gezien een nieuw convenant

Omdat wij onze huurders willen helpen met energiebesparing, mogen ze allemaal gebruik maken van het energie besparingsprogramma BeterPeter. Zuiniger omgaan met energie is gewoon noodzaak. Maar hoe je dat het beste kunt doen? Een beetje hulp en advies van onze energiecoach Peter is zeker meegenomen. www.beterpeter.nl

afgesloten worden met de gemeente Kaag en Braassem. Eind 2009 is dat nog niet gebeurd. In de praktijk blijft de informatievoorziening over Wmo-zaken aan onze balie ongewijzigd.

Zorg in netwerk afgestemd

op elkaar af te stemmen. Dat gebeurt door in het

In 2009 hebben wij actief deelgenomen aan het

netwerk individuele casu誰stiek van mensen met

zorgnetwerk Kaag en Braassem. Hier nemen di-

meervoudige en complexe problemen te bespre-

verse hulpverlenende instanties aan deel, zoals

ken.

politie, GGD en Maatschappelijk Werk. Doel van dit zorgnetwerk is om de hulpverlening van mensen die met verschillende instanties te maken kunnen krijgen, te verbeteren en beter

1.4 PRESTATIEAFSPRAKEN VOOR DE TOEKOMST We waren met de gemeente Alkemade prestatieafspraken overeengekomen voor de periode 2008 - 2013. Met de komst van de fusiegemeente

Oud Ade. We zijn trots op de prachtige omgeving waarin we mogen werken. Een van de mooiste plekken is wellicht de ingang bij Oud Ade. Van veraf is deze karakteristieke molen beeldbepalend. In dit dorpje met slechts 781 inwoners hebben wij 55 huurwoningen.

Kaag en Braassem per 1 januari 2009 blijven die van kracht. Want als private overeenkomst

is het document ook een bindende juridische overeenkomst met de rechtsopvolger van de voormalige gemeente Alkemade.

1.5 BELANGHOUDERSBIJEENKOMST: KANSEN VOOR KLEINE KERNEN Op 2 september vond onze belanghoudersbijeenkomst plaats met als thema Kansen voor kleine kernen. Verschillende sprekers hielden zes inleidingen, waarbij ze het thema steeds vanuit een andere invalshoek belichtten. Daarna volgde een paneldiscussie met als centrale vraag: ‘Waar moet woningbouwvereniging Alkemade volgens u in de komende jaren haar aandacht op richten?’ Daar kwamen enkele aanbevelingen voor ons uit voort, zoals: sla niet door in de huidige trend om mensen in

Gast aan tafel. Aan de Sotaweg in Roelofarendsveen zijn in 2008 woningen opgeleverd voor mensen met een verstandelijke beperking die zelfstandig kunnen wonen. Zij hebben in 2009 het initiatief genomen af en toe een gast aan tafel uit te nodigen. Zo kunnen zowel de buren als andere relaties, waaronder wij als verhuurder, een kijkje in de keuken nemen bij deze gezellige en gastvrije mensen.

de gelegenheid te stellen zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen en opname in een verzorgingshuis pas als uiterste maatregel te nemen: aandacht voor kleinschalige woonvoorzieningen binnen onze gemeente voor psychogeriatrische patiënten is evenzo belangrijk. Net als het beschermd en verzorgd

wonen voor kwetsbare ouderen;

zie Braassemerland niet als een bedreiging

zoek samenwerking met opleidingsinstituten

voor de kleine kernen, maar juist als een

om bijvoorbeeld leerwerkplekken in te zetten

kans; als ouderen wegtrekken naar Braasse-

in een dorpsservicepunt;

merland omdat daar veel voorzieningen zijn,

betrek bewoners bij de ontwikkelingen in hun

komen er weer woningen vrij voor gezinnen

eigen dorp of wijk en maak ze daar medever-

en starters;

antwoordelijk voor, bijvoorbeeld door contact

houd in nieuwbouwplannen rekening met

te leggen met dorpsraden of andere bewo-

ruimte voor ontmoeting; dat wordt steeds

nersvertegenwoordigingen;

vaker als belangrijk ervaren.

De bijeenkomst en de aanbevelingen hebben ons

heeft de minister bijzondere aandacht voor deze

volop inspiratie en ideeën opgeleverd om beleid

staatssteundiscussie. Vlak na het verschijnen

te ontwikkelen op het gebied van leefbaarheid

van de 12 juni-brief heeft de minister over deze

en wonen, welzijn en zorg.

staatssteun een akkoord bereikt met de Europese Commissie. Volgens dit akkoord moet ten minste 90 procent van de huurwoningen tot de

1.6 ONTWIKKELINGEN IN DE SAMENLEVING

houdens met een maximaal belastbaar inkomen

In deze paragraaf schetsen we de belangrijkste

van € 33.000 euro.

huurtoeslaggrens worden toegewezen aan huis-

ontwikkelingen in het afgelopen jaar op volkshuisvestelijk gebied, zowel landelijk, regionaal als lokaal.

Als dit akkoord wordt doorgevoerd vallen grote groepen mensen die nu een beroep doen op de sociale huursector buiten de boot. Het akkoord

Landelijke ontwikkelingen

heeft binnen onze sector grote onrust veroor-

Akkoord corporatiestelsel zet een deel van de

zaakt.

huurders buiten spel De ministerraad heeft ingestemd met het voor-

Financiële positie corporaties: nog robuust, maar

stel van minister Van der Laan (Ministerie van

wel verslechterd

WWI) om flinke aanpassingen aan te brengen in

Het Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting

het woningcorporatiestelsel. Van der Laan geeft

(CFV) heeft op 15 december 2009 zijn Verslag

in een brief van 12 juni 2009 aan de Tweede

financieel toezicht en het Sectorbeeld realisa-

Kamer aan dat het wenselijk is ‘om een nieuwe

ties, beide over het jaar 2008, gepubliceerd. De

balans te vinden tussen het zelfstandige maat-

financiële positie van de gezamenlijke corpora-

schappelijke ondernemerschap van corporaties

ties is volgens het CFV nog robuust, ondanks dat

en de publieke waarborgen in een duurzaam cor-

het vermogen als percentage van het balans-

poratiestelsel’. Het kabinet wil onder meer toe

totaal afneemt. Maar op individueel niveau kan

naar een nieuwe vorm van toezicht en meer aan-

worden gesteld dat over de hele linie de finan-

dacht voor integriteit.

ciële positie van corporaties is verslechterd. Als oorzaken daarvoor wijst het CFV naar de wijzi-

Op dit moment kunnen woningcorporaties geld

gingen in de geplande investeringen, de invoe-

goedkoper lenen dan marktpartijen, omdat het

ring van de vennootschapsbelastingplicht, de

Waarborgfonds Sociale Woningbouw garant staat

Vogelaarheffing en de recente ontwikkelingen

voor hun leningen. De Europese Commissie be-

van de economie.

schouwt dat als staatssteun en ongewenst als

woningcorporaties deze steun aanwenden om te concurreren met marktpartijen. In zijn brief

vervolg op pagina 20 >

dinsdag 12.09 uur. Welkom op de afdeling Woonservice. We hebben binnen onze organisatie bewust gekozen voor een zogeheten ‘open structuur’.letterlijk. hier ziet u het voorbeeld van korte lijnen binnen onze organisatie. We weten bij wijze van spreken ‘alles van elkaar’. en met deze werkwijze zijn onze huurders ervan verzekerd snel en adequaat te worden geholpen door ons Woonserviceteam. Wat wordt er ook alweer gezegd? ‘goede beslissingen worden niet alleen genomen in de vergadering, de wandelgangen zijn minstens zo belangrijk...’. U ziet van links naar rechts pauline van der lem, Marika Nijssen en kees van rijn. pauline en Marika hebben direct contact met onze huurders, onder andere over de toewijziging van woningen. kees is ondermeer verantwoordelijk voor het aansturen van onze onderhoudsmensen. De huismeesters van de seniorencomplexen gogherweide en Arendshorst horen ook bij de afdeling Woonservice.

Sombere Miljoenennota

lastenverzwaring voor corporaties. Deze maat-

De miljoenennota 2010 schetst een somber

regel houdt in dat corporaties 19 procent BTW

beeld: de Nederlandse economie staat er slecht

gaan betalen over de waarde van de grond als ze

voor. Dit rechtvaardigt volgens het kabinet

huurwoningen gaan bouwen op eigen grond.

gerichte stimuleringsmaatregelen in 2009 en

Voor ons gaat dit de komende jaren gevolgen

2010. Vanaf 2011 wordt ingezet op herstel van

hebben bij onze herstructurering.

overheidsfinanciĂŤn door forse bezuinigingen. Die zullen ook de woningmarkt en de corpora-

Regionale ontwikkelingen

ties raken. De hypotheekrenteaftrek is hierbij

Regionale structuurvisie vastgesteld

niet langer taboe. In 2010 zullen de verschil-

In het derde kwartaal heeft het Algemeen Be-

lende overheidsdepartementen met voorstellen

stuur van Holland Rijnland de regionale struc-

komen om de bezuinigingen vorm te geven.

tuurvisie vastgesteld. Daarin wordt vastgehouden aan 30 procent sociale woningbouw binnen

Belastingplan 2010: lastenverzwaring

Holland Rijnland. Door de recente gemeentelijke

Naast de invoering van de integrale vennoot-

fusie behoort het grondgebied van de gemeente

schapsbelastingplicht en de wijkenheffing (Voge-

Kaag en Braassem slechts voor een deel tot de

laarheffing) is er bij het Belastingplan 2010

regio Holland Rijnland - het andere deel behoort

opnieuw een maatregel getroffen die leidt tot een

tot de Rijnstreek. Regionale woonvisie

Ook al bevinden we ons midden in de drukke Randstad, toch kunnen we nog veel rustieke plekken ontdekken...

Holland Rijnland heeft in het afgelopen jaar haar regionale woonvisie vastgesteld. Het kernthema: Holland Rijnland als aantrekkelijke woonregio, voor de huidige inwoners ĂŠn voor de toekomstige, die vanwege hun werk in de groeiende bedrijfstakken zoals bio- en life-sciences hier naartoe willen verhuizen. Daarvoor is kwantitatief en kwalitatief voldoende aanbod in de sociale sector ĂŠn in het hogere segment nodig. De woonvisie moet dienen als referentiekader, als leidraad en inspiratiebron voor de verschillende woningmarktpartijen. Deze visie moet de samenhang in het woonbeleid binnen de regio in kaart brengen. De Vereniging Woningcorporaties Holland Rijn-

land (VWHR) heeft op deze nieuwe regionale woonvisie gereageerd. Met als belangrijkste punt

van kritiek: er wordt te veel gesproken over de

Vervolgens hebben we, eveneens met Woondien-

kwantiteit van de woningvoorraad en te weinig

sten Aarwoude en met de gemeente, een bijeen-

over de kwaliteit van de woningvoorraad en

komst georganiseerd om nader kennis te maken

over de beleving van de consument. Ook het be-

met de gemeentelijke organisatie en met de col-

lang van verhuisketens om de doorstroming op

lega’s van Woondiensten Aarwoude.

de woningmarkt weer op gang te brengen blijft onderbelicht. De VWHR pleit voor regionaal wo-

HSL-overlast

ningmarktonderzoek om de juiste mix van pro-

Na de officiële ingebruikname van de Hogesnel-

ducten op de markt te zetten en om regionale

heidslijn in september 2009 kwamen er uit onze

verhuisketens tot stand te brengen.

gemeente al snel klachten over geluidsoverlast en trillingen. Niet alleen van woningen naast het

Rijnstreek sluit aan

spoor, maar ook van woningen aanzienlijk ver-

De gemeenten Alphen aan den Rijn, Nieuwkoop

der weg. Ook een deel van onze huurders heeft

en Rijnwoude worden per 1 april 2010 onderdeel

aangegeven overlast te ondervinden. Het Mini-

van de regio Holland Rijnland. Dat is duidelijk

sterie van Verkeer en Waterstaat heeft eind

geworden nu negen van de twaalf gemeente-

2009 een aantal maatregelen aangekondigd om

raden hebben ingestemd met deze aansluiting.

de overlast te bestrijden.

Binnen afzienbare tijd worden waarschijnlijk ook de beide woonruimteverdeelsystemen op elkaar aangesloten. Dit is voor ons vooral belangDe hogesnelheidslijn doorsnijdt parallel aan de A4 ons werkgebied.

rijk omdat er dan een einde komt aan het ongewenste fenomeen van twee woonruimteverdeelsystemen binnen één gemeente.

Lokale ontwikkelingen Nieuwe gemeente Kaag en Braassem Op 1 januari 2009 zijn de gemeenten Alkemade en Jacobswoude opgegaan in de nieuwe gemeente Kaag en Braassem. Om kennis te maken met het nieuwe college, de nieuwe raad en de gemeentelijke organisatie, hebben we twee bijeenkomsten georganiseerd. Allereerst hebben we op 4 februari samen met Woondiensten Aarwoude een politiek café gehouden. Daarin hebben we met de nieuwe raad gesproken over wonen en

leefbaarheid in Kaag en Braassem. M

2. Onze woningvoorraad Labels...

In dit hoofdstuk staan we stil bij onze bestaande woningvoorraad en

2.1 DE OMVANG EN SAMENSTELLING VAN ONS WONINGBEZIT In 2009 is ons woningbezit per saldo toegenomen met 17 woningen, tot 1.846. In mei 2009

hoe we daar op verschillende manie-

hebben we 14 levensloopbestendige eengezinswoningen in De Bloemen opgeleverd. Deze

ren in investeren.

woningen maken deel uit van een nieuwbouwproject van in totaal 59 woningen voor starters, senioren en mensen met een verstandelijke beperking. Daarvan waren 45 woningen al in 2008 opgeleverd. In september 2009 hebben we 7 appartementen voor starters opgeleverd, ĂŠĂŠn- en tweekamerappartementen in een voormalig bedrijfspand. We hebben dat pand aangekocht en op creatieve wijze verbouwd tot appartementencomplex. Daarmee hebben we opnieuw een bijdrage geleverd aan het beperken van het tekort aan starterswoningen. Daarnaast hebben we 5 eengezinswoningen uit ons verkoopvolume verkocht en de woning Lindelaan 13 aangekocht. Onze woningvoorraad bestaat nog steeds voor het merendeel uit eengezinswoningen. Slechts een beperkt deel van onze woningen is geschikt voor senioren en starters. Bij toekomstige nieuw-

bouwprojecten zullen we daarom in eerste instantie bouwen voor deze twee doelgroepen.

Onderhoud

Huurprijsklasse Aantal woningen Betaalbaar

We hebben een uitgebreid meerjarig onderhoudsbeleid voor al onze woningen. Dit actua-

453 = 24,5%

(< € 357,38)

liseren we elk jaar. Onze huurders merken dat door de vele inventarisaties die we uitvoeren in woningen. Hierdoor hebben we een goed beeld van de kwaliteit van onze woningen. We toetsen

Bereikbaar

(€ 357,38 - € 511,49)

alle ingrepen aan ons onderhoudsbeleid en ons

1.092 = 59,2%

al eerder genoemde strategisch voorraadbeleid. In 2009 hebben we voor € 3,1 miljoen aan onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd. Het ging hier-

267 = 14,5%

Middelduur

(€ 511,50 - € 647,53)

Duur (> € 647,53)

34 =

bij onder meer om reparatieverzoeken, onderhoud bij vrijkomende woningen, woningverbete-

1,8%

ringen, periodiek onderhoud en planmatig on-

1.846 = 100%

derhoud.

Overzicht van onze woningen per huurprijsklasse

... en sleutels. Sommige dingen veranderen nooit. Misschien dat in de toekomst de elektronische codesleutel ons in onze woning toelaat?

Uit bovenstaand overzicht blijkt dat er per 31 december 2009 1.545 woningen binnen het bereikbare segment vielen (2008: 1.550 woningen). Dit is in lijn met de gemaakte afspraken in het prestatiecontract ‘Samen werken aan Wonen 2008-2013’ waarin we samen met de gemeente Kaag en Braassem hebben afgesproken om tot 2013 minimaal 1.100 woningen bereikbaar te houden.

2.2 HOE WE INVESTEREN IN ONZE WONINGEN Aan de hand van ons strategisch voorraadbeleid treffen we maatregelen om woonkwaliteit te bieden waar nu en in de toekomst vraag naar is. Dit beleid bepaalt alle investeringen in ons vast-

goed. We actualiseren dit beleid elke twee jaar. M

De tijd dat je bij de keuze van een vervangende badkamer of keuken kon kiezen uit lichtbruin of donkerbruin is voorbij. Als een huurwoning bij mutatie moet worden voorzien van keuken of badkamer, dan is er in overleg met de (nieuwe) huurder veel mogelijk. We hebben dan ook een bescheiden showroom ingericht. Onze collega’s Pauline van der Lem en Marika Nijssen adviseren en begeleiden de huurder graag.

2.3 VERKOOP EN VERKOOP VARIANTEN

Verkoopvarianten

Wanneer woningen niet langer in ons strategisch

constructie voor maatschappelijk gebonden

voorraadbeleid passen, kunnen we besluiten

eigendom toegepast (de zogeheten MGE-con-

deze te verkopen. Op dit moment hebben wij een

structie). Daarmee kunnen mensen met een

klein deel van onze woningvoorraad bestemd

lager inkomen onder aantrekkelijke voorwaar-

voor verkoop. Daarbij hebben de zittende huur-

den een woning kopen. Zo’n soortgelijke con-

ders het recht van eerste koop, tegen 90 procent

structie willen we ook gaan aanbieden bij de 327

van de marktwaarde.

sociale koopwoningen in Braassemerland. Die

In 2003 hebben wij in de Spoorstraat een koop-

In 2009 hebben we 5 huurwoningen verkocht,

gaan we naar verwachting in de komende 10 tot

waarvan één aan de zittende huurder. De ove-

15 jaar bouwen. Na bestudering van al bestaan-

rige 4 zijn bij leegkomst verkocht tegen een

de constructies zoals Koopgarant, hebben wij be-

marktconforme prijs.

sloten met een eigen regeling te gaan werken. Deze regeling werken we in 2010 verder uit.

vervolg op pagina 28 >

dinsdag 9.00 uur. vergadering van ons managementteam. Onderwerpen deze ochtend: het klantentevredenheidsonderzoek, nieuwbouw Braassemerland en Brede school roelofarendsveen. en natuurlijk â&#x20AC;&#x2DC;wat verder ter tafel komtâ&#x20AC;&#x2122;, zoals dat heet. Als kleine woningbouwvereniging met in totaal 27 medewerkers zijn de lijnen bij ons kort. De beste resultaten ontstaan ook door ons informele overleg. Ons managementteam is verantwoordelijk voor het besturen van de organisatie. In dit team wordt het beleid voor zowel korte als lange termijn ontwikkeld. van links naar rechts ziet u Ilse campman, directiesecretaresse, rob hensen, directeur-bestuurder, patrick .. Broekema, beleidsmedewerker, henriette Maaskant, manager Woonservice en Wilco hogenboom, manager Middelen. theo van der Aar, manager vastgoed, ontbreekt vandaag bij deze vergadering.

Binnenwerk JV wbv Alkemade 2009_DEF 18-05-10 13:06 Pagina 28

3. Onze dienstverlening Ilse Campman is als secretaresse de rechterhand van directeur-bestuurder Rob Hensen.

Zijn onze klanten tevreden met hun

3.1 COMMUNICATIE, GOED VOOR EEN BETERE DIENSTVERLENING

woning? Met onze dienstverlening?

Vernieuwde website: fris en functioneel In 2009 hebben we onze website geheel ver-

Wat vinden toekomstige klanten be-

nieuwd. Naar ons idee is de nieuwe website

langrijk? Vragen met antwoorden die

extra functionaliteit. We hebben een web-

klantvriendelijker. De site oogt fris en biedt veel redactie ingesteld om de teksten toegankelijk en

van grote invloed zijn op onze ma-

actueel te houden.

nier van werken en onze beleidskeu-

Klanttevredenheidsonderzoek: met elkaar delen, van elkaar leren

zes. Het is een continu proces om

Het hele jaar door houden we steekproefsgewijs klanttevredenheidsenquĂŞtes. Die gaan over de

onze dienstverlening te optimalise-

uitvoering van ons dagelijks en planmatig onderhoud. Daarnaast zijn we eind 2009 gestart

ren. Heldere communicatie is essen-

met een groot klanttevredenheidsonderzoek. Samen met woningstichting Buitenlust uit

tieel. Daarbij maken wij gebruik

Oegstgeest, die ook een klanttevredenheidsonderzoek wilde houden, hebben we onderzoeks-

van diverse communicatiemiddelen

en adviesbureau Companen opdracht gegeven voor een onderzoek onder alle huurders over

zoals ons bewonersblad Huisraad en

hun woning en woonomgeving, en over onze dienstverlening. Dit gezamenlijke opdracht-

onze vernieuwde website.

geverschap drukte de onderzoekskosten. We kunnen de onderzoeksuitkomsten met elkaar vergelijken en leren van elkaars sterke punten.

De eindrapportage van het onderzoek wordt in februari 2010 verwacht.

Huurdersbelangenvereniging (HBV) De HBV is onze belangrijkste gesprekspartner voor de belangenbehartiging van onze huurders. Ze is nauw betrokken geweest bij de totstandkoming van de vragenlijsten voor de enquête van het klanttevredenheidsonderzoek. Ook de eindrapportage en mogelijke acties die daaruit voortvloeien, bespreken we met de HBV. Andere onderwerpen die we in 2009 met de HBV hebben besproken, waren onder meer de nieuwbouwprojecten, leefbaarheid, deelname BeterPeter, huisvestingsverordening per 1 januari 2010, energielabels en ons (huur)beleid.

www.wbv-alkemade.nl

De samenwerking met de HBV verloopt - net als voorgaande jaren - in een sfeer van wederzijds

In 2010 gaan we een nieuwe samenwerkings-

respect en vertrouwen. Naast de reguliere over-

overeenkomst afsluiten. Het eerste concept

legvergaderingen voert de HBV regelmatig ook

daarvan wordt begin 2010 besproken.

informeel overleg met onze directeur-bestuurder of MT-leden. De samenwerkingsovereen-

Klachtencommissie

komst uit 2002 is opnieuw stilzwijgend verlengd.

Hoewel we ons uiterste best doen, kan het

Driemaal per jaar geven wij voor onze huurders het bewonersblad ‘Huisraad’ uit. Dit blad is een van de vormen van communicatie die wij met onze huurders onderhouden.

tevreden is. Die kan dan een klacht indienen bij

natuurlijk voorkomen dat een huurder toch ononze klachtencommissie. In 2009 heeft de klachtencommissie één klacht ontvangen. De klager is uitgenodigd voor een hoorzitting om zijn klacht nader toe te lichten. De klachtencommissie heeft de klacht ongegrond verklaard.

Serviceabonnement We bieden al onze huurders een serviceabonnement aan tegen een bedrag van € 3,63 per maand. Voor serviceabonnees voeren wij werkzaamM

heden en reparaties uit, die behoren tot het

huurachterstand over 2009 bedroeg 0,21 pro-

huurdersonderhoud. In 2009 waren 1.245 huur-

cent (landelijk: 1,0 procent). Dit percentage is

ders serviceabonnee. We hebben vorig jaar 622

exclusief overige vorderingen zoals de afreke-

servicemeldingen ontvangen en verholpen

ning van de servicekosten en de mutatiekosten.

(2008: 632).

Hulp bij huurtoeslag Wij fungeren als huurtoeslaginformatiepunt. We

3.2 HUURBELEID

geven onze klanten informatie over huurtoeslag,

De jaarlijkse huurverhoging volgt opnieuw de inflatie

helpen waar nodig bij de aanvraag en nemen

De jaarlijkse (maximale) huurverhoging was in

er zelf niet uitkomt.

contact op met de Belastingdienst als de klant

2009, overeenkomstig het regeringsbeleid, opnieuw inflatievolgend. De huur van al onze woningen hebben we daarom verhoogd met 2,5

3.3 WOONRUIMTEVERDELING

procent. In 2009 zijn, net als in voorgaande

Onze woningen worden toegewezen via Woon-

jaren, geen bezwaren tegen de huurverhoging

zicht.nl, het woonruimteverdeelsysteem binnen

ingediend.

de regio Holland Rijnland. De gezamenlijke gemeenten in de regio stellen de spelregels op voor

Snel contact bij huurachterstanden

de verdeling van de sociale huur- en koopwo-

Ons incassobeleid is erop gericht om zo snel mo-

ningen. De belangrijkste uitgangspunten hier-

gelijk contact op te nemen met huurders die be-

van zijn:

talingsproblemen hebben. We nodigen hen in een

de regio heeft één open woningmarkt;

vroeg stadium uit voor een gesprek over de

keuzevrijheid staat voorop: zo min mogelijk

huurbetaling. Daarmee houden we hun huur-

regels;

achterstand beperkt. In de meeste gevallen

doorstroming moet worden bevorderd;

maken we tijdens dit gesprek afspraken over

woningen kunnen onder voorwaarden (na

een betalingsregeling om de achterstand in te

goedkeuring van het dagelijks bestuur van de

lopen. Als een huurder grote financiële proble-

regio Holland Rijnland) lokaal worden toege-

men heeft, adviseren we hem of haar om zich bij

wezen.

de gemeente Kaag en Braassem aan te melden

voor een schuldhulpverleningstraject.

Onze vrijkomende woningen in 2009

Helaas lukt het niet altijd om met de huurder in

In 2009 zijn in totaal 123 woningen uit ons

gesprek te komen. Ook komt het voor dat een af-

bestaande woningbezit vrijgekomen. Daarmee

gesproken betalingsregeling niet wordt nageko-

komt de mutatiegraad, het percentage van onze

men. In zulke situaties geven we de vordering

woningen die zijn vrijgekomen, in 2009 uit op

uit handen aan de deurwaarder. De gemiddelde

6,7 procent (2008: 7,1%). De hogere mutatie-

graad in 2008 komt door de oplevering van nieuwbouwappartementen in De Bloemen in 2008. Die veroorzaakte toen veel ketens van opeenvolgende verhuizingen. Er zijn elk jaar ook vrijkomende woningen die niet via het reguliere woonruimteverdeelsteem worden toegewezen. In 2009 waren dit er 31. Dit waren onder meer 13 geliberaliseerde woningen die we volgens onze eigen spelregels mogen toewijzen. Daarbij krijgen inwoners van de gemeente Kaag en Braassem voorrang. Verder zijn 6 woningen ter verkoop aangeboden en 12 woningen om verschillende redenen (Wmo, urgentie, statushouders, etc.) op een andere manier toegewezen.

Toewijzing aan doelgroepen In 2009 zijn onder andere 77 woningen toegewezen aan doorstromers en 43 aan starters. Van de nieuwe huurders komt 60 procent uit de gemeente Kaag en Braassem, 31 procent uit de regio Holland Rijnland en 9 procent van buiten de regio.

3.4 WIJKBEHEER Prettig wonen heeft niet alleen met de woning te maken, maar voor een groot deel ook met de woonomgeving. Het beheer van onze wijken en buurten is dan ook een belangrijk onderdeel van Een melding van wateroverlast leverde dit indrukwekkende plaatje op. De huurder was niet blij, maar wel vol begrip. Om onverklaarbare redenen was er een lek ontstaan in een leiding achter de spouwmuur. Patrick Hoogenboom en Jos van der Tang in actie, safety first... Na het openen van de muur hadden zij al snel â&#x20AC;&#x2DC;het lek bovenâ&#x20AC;&#x2122;. De muur is keurig dichtgemaakt en gepleisterd. De bewoner heeft er een mooie kleur verf op aangebracht.

onze werkzaamheden.

Antennes in de wijk Hoewel er in onze gemeente nauwelijks leefbaarheidsproblemen zijn, blijven we alert, om zo vroeg mogelijk op eventuele problemen te kunnen M

anticiperen. Onze medewerkers van de technische dienst en onze verhuurmedewerkers komen dagelijks in de wijken en bij de mensen thuis. Zij zijn onze ogen en oren in de wijk en signaleren en melden eventuele problemen vroegtijdig. Ook maken we dankbaar gebruik van signalen uit de wijken, bijvoorbeeld via een buurtpreventieteam of vanuit de dorpsraad. Wij

Nicolette van den Burg (linksonder) en Martine van der Zwaan aan de telefoon . Samen vormen zij ons â&#x20AC;&#x2DC;visitekaartjeâ&#x20AC;&#x2122; achter de receptie.

zijn erg blij met deze vormen van bewonersvertegenwoordiging en werken graag met hen samen om de leefbaarheid in wijken en buurten te verbeteren. Om bewonersinitiatieven nog meer te stimuleren, zullen wij in 2010 samen met de huurdersbelangenvereniging een leefbaarheidsprijsvraag organiseren.

Bestrijden van woonfraude In onze gemeente is de sociale controle groot. Dat merken we onder meer door vragen van bewoners als een leeggekomen woning niet wordt aangeboden via het reguliere woonruimteverdeelsysteem, bijvoorbeeld omdat deze wordt toegewezen aan een statushouder of urgent woningzoekende. Mede dankzij deze sociale controle kunnen we mogelijke woonfraude snel op het spoor komen. In 2009 hebben we drie meldingen

vervolg op pagina 36 >

donderdag 14.51 uur. De afdeling vastgoed in overleg. er staan voor 2010 en volgende jaren weer diverse projecten op stapel. Deze afdeling is niet alleen verantwoordelijk voor het onderhoud aan ons woningbezit maar verzorgt ook het onderhoud voor scholen en v.v.e.â&#x20AC;&#x2122;s. De komende tijd zijn weer diverse nieuwbouwprojecten te verwachten. De afdeling vastgoed gaat over de jaarlijkse onderhoudsbegroting, de aanbesteding voor planmatig onderhoud en de controle op de uitvoering van werk- - aannemers. vastgoed zaamheden door houdt zich ook bezig met de ontwikkeling van nieuwbouwprojecten. van links naar rechts ziet u rob Bouwmeester en henk versluis, technisch beheer, Wiet Dobbelaar, projectleider nieuwbouw en herstructurering en manager van de afdeling, theo van der Aar.

(waarvan één uit 2008) nader onderzocht. In alle gevallen hebben we de inschrijving bij de Gemeentelijke Basis Administratie gecontroleerd en de huurder uitgenodigd voor een gesprek op kantoor. In één geval bleek er niets aan de hand te zijn, één keer heeft het gesprek met de huurder ertoe geleid dat de huur werd opgezegd en één zaak is eind 2009 nog in onderzoek.

Halt tegen hennepteelt in huurwoningen In onze algemene huurvoorwaarden verbieden we de teelt van hennep nadrukkelijk. Daarnaast hebben wij in 2007 ook specifiek beleid hiervoor vastgesteld: als we een huurder betrappen op bedrijfsmatige hennepteelt, starten we een procedure om de huurovereenkomst te ontbinden. Ook stellen we de huurder aansprakelijk voor de aangerichte schade in de woning. In 2009 hebben we geen overtredingen op dit gebied geconstateerd. In september 2009 is de gemeente Alphen aan den Rijn gestart met een initiatief voor het opstellen van een convenant voor de integrale aanpak van hennepteelt. Behalve Alphen aan den Rijn nemen ook de gemeenten Leiderdorp, Kaag en Braassem, Rijnwoude, Nieuwkoop en Zoeterwoude en de in deze gemeenten werkzame corporaties deel aan deze besprekingen. Ook politie, openbaar ministerie en energieleveranciers zijn betrokken bij de totstandkoming van dit convenant.

Aanpak overlast Bij meldingen van overlast voeren wij een actief beleid. Wij nodigen zowel de klager als de veroorzaker uit voor een gesprek - soms apart, soms gezamenlijk. De afspraken die we dan maken om de overlast te doen stoppen, leggen we schriftelijk vast. In 2009 hebben wij 30 overlastzaken behandeld. In geen enkel geval was het nodig vervolgstappen te nemen.

Buurtpreventieteam. Om de leefbaarheid in een wijk te vergroten kunnen er verschillende activiteiten worden ontplooid of initiatieven worden ondernomen. Een mooi voorbeeld is de Burgemeesterswijk. Al vele jaren is daar het buurtpreventieteam actief. Dit soort initiatieven zijn heel belangrijk en wij steunen, waar dat tot onze mogelijkheden behoort, deze graag.

37 M

4. Organisatie, toezicht en belanghouders In dit hoofdstuk staan wij kort

4.1 INRICHTING VAN ONZE ORGANISATIE

stil bij de manier waarop wij onze

Net als bij veel corporaties van onze grootte staat een eenhoofdige raad van bestuur, de

organisatie hebben ingericht. Ook

directeur-bestuurder, aan het hoofd van onze werkorganisatie. Het hoogste orgaan van onze

geven wij aan hoe het vereiste

vereniging is de Algemene Ledenvergadering.

toezicht is uitgeoefend en wie

De werkorganisatie Onze werkorganisatie bestaat uit de afdelingen

onze belangrijkste samenwerkings-

directie, woonservice, vastgoed en middelen. Op 31 december 2009 bestond de personeelsbezet-

partners zijn.

ting uit 27 medewerkers (20 fte). De werkorganisatie wordt aangestuurd door drie managers en de directeur-bestuurder. Binnen onze organisatie is een ondernemingsraad aanwezig.

4.2 TOEZICHT EN GOVERNANCE Intern toezicht Het interne toezicht wordt ingevuld door de raad van commissarissen (rvc), statutair bestaande uit 7 personen. Eind 2009 telde de rvc 6 commissarissen en was er een vacature. Het voornemen bestaat om op termijn terug te gaan

naar 5 commissarissen. Daarom heeft de rvc besloten geen sollicitatieprocedure te starten voor

een nieuwe commissaris. De taken van het be-

1 januari 2010. Een belangrijk onderdeel van

stuur en de rvc zijn vastgelegd in de statuten en

het integriteitsbeleid is de klokkenluidersrege-

zijn verder uitgewerkt in de lijst van bevoegd-

ling. Deze regeling biedt onze werknemers waar-

heden bestuur en rvc.

borgen om zonder gevaar voor hun rechtspositie vermeende onrechtmatigheden te melden.

In 2009 heeft de rvc aandacht besteed aan de financiĂŤle meerjarenprognose. Deze prognose is uitgewerkt in scenarioâ&#x20AC;&#x2122;s. Daarbij namen de haalLucia Schoo, medewerker afdeling Middelen, is bezig met de facturencontrole.

baarheidsanalyse Braassemerland en de gevolgen voor herstructurering een belangrijke plaats in. Andere belangrijke onderwerpen waren het risicoprofiel, de jaarrekening over 2008, de (mogelijke) gevolgen van de kredietcrisis voor onze corporatie, de integriteitscode en de begroting voor 2010.

Extern toezicht De accountant, de minister van WWI en het Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting (CFV) zijn onze externe toezichthouders. Het CFV houdt zich bezig met het financieel en rechtmatigheidstoezicht. De minister beoordeelt uiteindelijk onze prestaties in een jaarlijks prestatieoordeel. Daarin heeft de minister bericht dat wij ons in het verslagjaar hebben gehouden aan de van toepassing zijnde wetten en regels.

Governance De governance-code van Aedes is een gedragscode voor bestuur en rvc. We onderschrijven deze code en leven die na. Elk jaarverslag toetsen we aan de governance-code. Ook kent onze organisatie een geformaliseerd integriteitsbeleid. Dat beleid hebben we vastgelegd in een in-

tegriteitscode. Deze code geldt formeel vanaf M

4.3 BELANGHOUDERS

contact op zowel ambtelijk als politiek-bestuur-

Bij wonen zijn veel partijen direct of indirect be-

lijk niveau.

trokken. Om te komen tot een goed resultaat is

In 2009 hebben we onder andere de volgende

samenwerking met andere partijen noodzake-

onderwerpen met de gemeente besproken: de

lijk. Wij werken daarom samen met andere in-

brede school, Braassemerland, project De Bloe-

stanties, op zowel landelijk, regionaal als lokaal

men en andere nieuwbouwlocaties.

niveau.

Huurdersbelangenvereniging Aedes

Een van onze belangrijkste belanghouders is de

Aedes is de brancheorganisatie van woning-

huurdersbelangenvereniging waarmee we veel-

corporaties in Nederland. Aedes geeft informatie

vuldig contact hebben. De belangrijkste bespro-

over actuele ontwikkelingen en behartigt de be-

ken onderwerpen vindt u in hoofdstuk 3.1.

langen van de corporaties bij de landelijke overheid en andere instanties. Wij zijn lid van Aedes

Dorpsraden

en hebben deelgenomen aan diverse bijeen-

Sinds we in Oud Ade een leefbaarheidsonder-

komsten.

zoek hebben uitgevoerd bestaan er goede contacten met de dorpsraad van Oud Ade. Als onderdeel van onze inzet op het gebied van leef-

Vereniging Woningcorporaties Holland Rijnland

baarheid streven we ernaar ook contacten aan

De corporaties in de regio Holland Rijnland bie-

te knopen met andere dorpsraden in onze ker-

den hun vrijkomende woningen gezamenlijk aan

nen.

via de website Woonzicht.nl. Woningzoekenden kunnen hierdoor in een grotere regio reageren op het aanbod en gebruik maken van meer ser-

Samenwerking woningstichting Buitenlust

vice. De corporaties werken ook op andere ter-

Woningbouwvereniging Alkemade werkt sinds

reinen samen in de VWHR, de Vereniging Wo-

een aantal jaren samen met woningstichting

ningcorporaties Holland Rijnland. De VWHR is

Buitenlust uit Oegstgeest. Zo wordt er op een

de gesprekspartner van de regio Holland Rijn-

aantal beleidsterreinen samengewerkt, hebben

land en probeert het regionale beleid te be誰n-

wij samen met woningstichting Buitenlust een

vloeden om voldoende sociale huisvesting voor

projectleider in dienst en is er in 2009 voor

de verschillende daarop aangewezen doelgroe-

beide corporaties tegelijk een klanttevreden-

pen te realiseren.

heidsonderzoek opgestart.

Gemeente Kaag en Braassem

De gemeente Kaag en Braassem is onze belangrijkste lokale partner. We hebben regelmatig

vervolg op pagina 44 >

maandag 10.12 uur. Welkom bij de afdeling Middelen. Deze afdeling is onontbeerlijk voor het goed functioneren van onze organisatie. De inhoud van het jaarverslag wordt hier bepaald, compleet met het daarbij behorende cijferwerk. Begrotingen worden doorgerekend, facturen, de salarisadministratie, automatisering, diverse belastingaangiftes, interne controle... kortom het hart van de woningbouwvereniging. Wilco hogenboom is manager Middelen. hij wordt bijgestaan door Marjo keisers, john van Berkel en lucia schoo. tobias (geen medewerker, maar het softwareprogramma) heeft deze ochtend wat kuren. Opluchting alom, hij doet het weer...

.. 5. Financiele verantwoording John van Berkel, medewerker afdeling Middelen, in de weer met softwareprogramma Tobias.

5.1 JAARRESULTAAT De winst-en-verliesrekening over 2009 sluit met een positief saldo van € 2.190.000. Dit is een positief verschil van € 3.020.000 ten opzichte van de begroting. In de begroting voor 2009 waren wij uitgegaan van € 2.871.000 aan onrendabele afboekingen voor een drietal nieuwbouwprojecten. Doordat deze projecten in 2009 niet van start zijn gegaan, zijn deze afboekingen in 2009 niet ten laste van het resultaat gebracht. Dit veroorzaakt voor het grootste deel het verschil tussen het gerealiseerde resultaat en de begroting. Andere opvallende verschillen tussen begroting en realisatie zijn een hogere opbrengst uit de verkoop van woningen (€ 239.000), hogere onderhoudskosten (€ 440.000) en lagere rentelasten (€ 350.000).

5.2 RISICOMANAGEMENT Risicomanagement is een brede term voor het in kaart brengen van de risico’s die een organisatie loopt en de maatregelen die moeten worden genomen om de risico’s te beheersen. Risico’s

dienen op een eenduidige manier te worden benoemd en geprioriteerd. Wij hebben bij het opstellen en implementeren van ons risicomanagement de diverse risicoâ&#x20AC;&#x2122;s, de kans dat deze zich voordoen, de impact die ze hebben en voor welke activiteiten we aanvullende beheersmaatregelen moeten treffen, in kaart gebracht. Als onderdeel daarvan hebben we ook een risicoprofiel opgesteld: de mate waarin we risico lopen en welk weerstandsvermogen hierbij minimaal noodzakelijk is. Dit risicoprofiel wordt uitgedrukt in een solvabiliteitspercentage.

5.3 SOLVABILITEIT Onze solvabiliteit geeft aan in welke mate wij aan onze verplichtingen op lange termijn kunnen voldoen. Het solvabiliteitspercentage is de indicator voor het bepalen van onze financiĂŤle positie. Een goede financiĂŤle positie is noodzakelijk om voldoende risicokapitaal te hebben en om ook in de toekomst sociale woningbouw te kunnen blijven realiseren. Op basis van het risicoprofiel heeft de rvc vastgesteld dat de solvabiliteit van het vrij besteedbare vermogen minimaal 11 procent dient te bedragen. Onze solvabiliteit per 31 december 2009 bedraagt 46,2 procent. Dit relatief hoge percentage geeft echter een vertekend beeld: op een gedeelte van ons eigen vermogen zit al een bestemming voor de verwachte onrendabele investeringen bij onze voorgenomen nieuwbouwen herstructureringsplannen. Marjo Keisers, medewerker afdeling Middelen, bezig met het opstellen van de afrekeningen servicekosten.

Voor deze toekomstige afboekingen is een bestemmingsreserve1 gevormd van â&#x201A;Ź 12,1 miljoen. Het verschil tussen het totale eigen vermogen en deze bestemmingsreserve noemen wij het vrij besteedbare vermogen. Als we met deze bestemmingreserve rekening houden, bedraagt de solvabiliteit van ons vrij besteedbare vermogen per 31 december 2009 18,6 procent.

5.4 TOEKOMSTIGE FINANCIERINGSRUIMTE In onze begroting voor het komende jaar hebben we ook een financiĂŤle meerjarenprognose voor een periode van 5 jaar opgenomen, met een doorkijk naar een periode van 10 jaar. Volgens deze prognose zal onze solvabiliteit dalen naar 14 procent in 2019. Hiermee blijven wij boven de gestelde minimale ondergrens van 11 procent. Op basis van de prognose voor de komende 5 jaar stelt het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) jaarlijks ons faciliteringsvolume vast. Het WSW baseert zich hierbij onder meer op de kasstroomprognoses en de WOZ-waarde van onze woningen. Uitgaande van de meerjarenbegroting 2010 - 2019 kan geconcludeerd worden dat wij over voldoende financieringsruimte beschikken om onze investeringsvoornemens in die periode te realiseren.

Ben van der Tang, medewerker afdeling Vastgoed, bezig met voorbereidende werkzaamheden in de werkplaats.

D E B E S T E M M I N G S R E S E RV E I S G E E N O N D E R D E E L VA N D E JA A R R E K E N I N G. D E R E S E RV E D I E N T T E N B E H O E V E VA N B E G R O T I N G S D O E L E I N D E N.

5.5 WAARDE VASTGOED De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen historische kostprijs minus afschrijvingen met toepassing van de minimumwaarderingsregel. Deze houdt in dat we de materiële vaste activa moeten waarderen tegen de historische kostprijs of de lagere bedrijfswaarde per complex. De inkomsten en uitgaven voor de resterende levensduur per complex leiden tot een totale bedrijfswaarde van € 73,5 miljoen (2008: € 72,8 miljoen). De mutatie ten opzichte van 2008 komt voornamelijk door onze investeringen in nieuwbouw. In de jaarrekening 2009 hebben de mutaties in de bedrijfswaarde geleid tot een afwaardering van € 36.000.

Huismeester Leo Elstgeest begeleidt een bewoner van seniorencomplex Gogherweide met het gebruik van internet. In 2009 werden diverse computers bij ons vervangen door nieuwe en vooral snellere modellen. Weggooien van de oude computers was geen optie, ze deden het immers nog goed. Besloten werd om Gogherweide en Arendshorst elk twee computers te schenken en aan te sluiten op het internet. Diverse senioren zijn inmiddels goed thuis op de ‘digitale snelweg’.

47 M

5.6 KENGETALLEN 2009

2008

2007

2006

2005

1.814

1.797

1.755

1.770

1.772

1.852

1.835

1.792

1.807

1.809

140,1

139,6

138,9

138,5

421

406

394

389

379

453

466

478

480

Woningen met een huurprijs van € 357,38 tot € 511,49

1.092

1.084

1.048

1.047

1.048

Woningen met een huurprijs van € 511,50 tot € 647,53

267

257

258

277

123

130

106

Solvabiliteit

46,2%

40,6%

36,8%

26,4%

21,9%

Solvabiliteit vrij besteedbare vermogen

18,6%

27,0%

10,3%

19,1%

0,5

0,8

3,5

3,0

3,3

Rentabiliteit eigen vermogen

10,8%

12,1%

30,2%

9,2%

-16,5%

Rentabiliteit totaal vermogen

9,6%

7,3%

14,5%

6,2%

0,2%

2.113

1.621

3.583

2.029

1.608

10.942

9.850

8.888

6.150

5.575

1.183

1.190

2.686

568

-922

Gegevens woningbezit Verhuureenheden in exploitatie: vooroorlogse woningen naoorlogse woningen overige Totaal Prijs-kwaliteitverhouding Gemiddeld aantal punten WWS Gemiddelde netto huurprijs per maand Verhuur Woningen met een huurprijs tot € 357,37

Woningen met een huurprijs vanaf € 647,54 Mutaties Financiële continuïteit

Liquiditeit (current ratio)

Cashflow per woning Balans en winst-en-verliesrekening (per woning) Eigen vermogen Jaarresultaat

vervolg op pagina 52 >

woensdag 15.46 uur. Onze vakmensen aan de slag in onze eigen werkplaats. Ben van der tang, patrick hoogenboom, Aad valentijn en jos van der tang (v.l.n.r.) zijn bezig met voorbereidende werkzaamheden voor een kleine verbouwing. veel grote bouwtechnische handelingen worden overigens door of in samenwerking met aannemers uit ons netwerk gedaan. Met 1.846 woningen in ons bezit en het verrichten van onderhoud voor derden, vormt ons technisch en vakkundig .. team een belangrijke en efficiente schakel in onze organisatie. Dankzij een scherpe planning en overleg kunnen reparatieverzoeken altijd snel en goed worden uitgevoerd.

5.7 BALANS NA RESULTAAT BESTEMMING

(bedragen x € 1.000)

2009

2008

40.953

38.748

Onroerende zaken in ontwikkeling

365

1.931

Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie

727

653

42.045

41.332

992

1.024

992

1.024

43.037

42.356

ACTIVA Vaste activa Materiële vaste activa Onroerende zaken in exploitatie

Financiële vaste activa Deelnemingen in groepsmaatschappijen Latente belastingvordering

Totaal vaste activa Vlottende activa Voorraden Vorderingen Huurdebiteuren Gemeente Kaag en Braassem Overige vorderingen

518

Overlopende activa

181

153

1.833

865

2.181

43.902

44.537

Liquide middelen Totaal vlottende activa Totaal activa

2009

2008

Overige reserves

20.265

18.075

Totaal eigen vermogen

20.265

18.075

PASSIVA Eigen vermogen

Vreemd vermogen Voorziening 0

759

132

Leningen overheid en kredietinstellingen

21.126

23.499

Totaal vreemd vermogen

21.885

23.631

Onrendabele investeringen Voorziening latente belastingen Langlopende schulden

Kortlopende schulden 0

377

662

Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan leveranciers Belastingen en premies sociale verzekering

197

995

Overlopende passiva

1.178

1.174

Totaal kortlopende schulden

1.752

2.831

43.902

44.537

Totaal passiva

53 M

5.8 WINST-EN-VERLIESREKENING begroting 2009

resultaat 2009

resultaat 2008

9.432 381 77 717 0 354

9.401 380 77 956 37 355

8.932 366 77 563 170 366

10.961

11.206

10.474

Bedrijfslasten Afschrijvingen materiële vaste activa Overige waardeveranderingen materiële vaste activa Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenlasten Lasten onderhoud Overige bedrijfslasten

1.005 2.871 964 125 219 2.714 1.544

1.016 36 959 113 226 3.154 1.488

970 703 929 113 209 2.929 1.371

Som der bedrijfslasten

9.442

6.992

7.224

Financiële baten en lasten Rentebaten Rentelasten

21 1.599

58 1.286

153 1.332

Som der financiële baten en lasten

1.578

1.228

1.179

-59

2.986

2.071

Resultaat deelnemingen Vennootschapsbelasting

0 -771

-1 -795

-4 117

Jaarresultaat na belastingen

-830

2.190

2.184

Bedrijfsopbrengsten Huren Vergoedingen Overheidsbijdragen Verkoop onroerende goederen Geactiveerde productie t.b.v. het eigen bedrijf Overige bedrijfsopbrengsten Som der bedrijfsopbrengsten

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen

(bedragen x € 1.000)

vervolg op pagina 58 >

maandag 11.25 uur. patrick hoogenboom (voorgrond) en jos van der tang beginnen met het verhuurklaarmaken van een net vrijgekomen woning. De badkamer is na vele jaren trouwe dienst nu toch echt aan vervanging toe. Dat betekent afbreken en opbouwen. Inmiddels heeft de nieuwe huurder al mooie tegels mogen uitzoeken. In korte tijd kan de woning worden betrokken en kan de huurder het huis verder inrichten naar eigen smaak. voor zelf aangebrachte voorzieningen moet wel vooraf toestemming worden gevraagd, maar dat spreekt voor zich.

5.9 WAARDERINGSGRONDSLAGEN

5.11 RESULTAATBEPALING

Toelichting waarderingsgrondslagen

Baten en lasten

De waardering van de activa en de passiva en de

De baten en lasten zijn opgenomen tegen nomi-

bepaling van het resultaat berusten op de grond-

nale waarde en verantwoord in het jaar waarin

slag van verkrijgings- of vervaardigingsprijs of

zij gerealiseerd zijn. Wij hebben eventuele ver-

nominale waarde, tenzij hierna anders is ver-

liezen voor zover bekend meegenomen in het

meld. De baten en lasten worden toegerekend

jaar waarin deze voorzienbaar zijn.

aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Met de invoering van het Besluit beheer sociale

Belastingen

huursector per 1 januari 1993 zijn de voor-

Wij zijn vanaf 2008 integraal belastingplichtig

schriften voor de jaarrekening en waarderings-

voor de vennootschapsbelasting. De belasting

grondslagen in overeenstemming gebracht met

wordt berekend over het resultaat voor belas-

de voorschriften in Boek 2, titel 9 BW, aangevuld

tingen in de winst-en-verliesrekening, rekening

met een voor de branche van toepassing zijnde

houdend met vrijgestelde winstbestanddelen en

richtlijn (645).

na bijtelling van niet-aftrekbare kosten. Tevens wordt rekening gehouden met wijzigingen die optreden in de latente belastingvorderingen en

5.10 BALANSWAARDERING

latente belastingschulden.

MateriĂŤle vaste activa Deze activa zijn gewaardeerd tegen historische kostprijs, verminderd met de daarop toegepaste afschrijvingen of lagere bedrijfswaarde. De complexindeling sluit aan bij de historische bouwstroom. De bedrijfswaarde is berekend op basis van parameters die een weerspiegeling zijn van het eigen beleid.

Voorziening onrendabele investeringen Een voorziening voor onrendabele investeringen wordt getroffen op het moment dat een project intern is geformaliseerd en extern gecommuniceerd. De onrendabele top wordt berekend op basis van een stichtingskostenberekening en een bedrijfswaardeberekening.

Een klussenbus lijkt altijd een chaos, maar is wel degelijk georganiseerd...

5.12 ACCOUNTANTSVERKLARING

Toelichting

Opdracht

Wij vestigen er de aandacht op dat voor het in-

Wij hebben gecontroleerd of de in paragrafen 5.7

zicht dat vereist is voor een verantwoorde oor-

tot en met 5.11 van het maatschappelijk jaar-

deelsvorming omtrent de financiĂŤle positie en

verslag 2009 opgenomen verkorte jaarrekening

de resultaten van de vereniging en voor een toe-

van woningbouwvereniging Alkemade te Roelo-

reikend inzicht in de reikwijdte van onze con-

farendsveen op de juiste wijze is ontleend aan de

trole de verkorte jaarrekening dient te worden

door ons gecontroleerde jaarrekening 2009 van

gelezen in samenhang met de volledige jaar re-

woningbouwvereniging Alkemade. Bij die jaar-

kening, waaraan deze is ontleend, alsmede met

rekening hebben wij op 21 april 2010 een goed-

de door ons daarbij op 21 april 2010 verstrekte

keurende accountantsverklaring verstrekt. De

goedkeurende accountantsverklaring. Deze toe-

directeur-bestuurder is verantwoordelijk voor

lichting doet geen afbreuk aan ons oordeel.

het opstellen van de verkorte jaarrekening in overeenstemming met de grondslagen zoals gehanteerd in de jaarrekening 2009 van woning-

Voorburg, 10 mei 2010

bouwvereniging Alkemade. Het is onze verant-

Deloitte Accountants B.V.

woordelijkheid een accountantsverklaring inzake de verkorte jaarrekening te verstrekken. Was getekend, C.J. Vrolijk RA

Werkzaamheden Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig dienen wij onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de verkorte jaarrekening op de juiste wijze is ontleend aan de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.

Oordeel Naar ons oordeel is de verkorte jaarrekening in alle van materieel belang zijnde aspecten op de juiste wijze ontleend aan de jaarrekening.

59 M

Overzichtskaart gemeente kaag en Braassem

(Bilderdam) (Kaag) (Nieuwe Wetering)

(Oude Wetering)

(Roelofarendsveen)

(Rijnsaterwoude)

(Rijpwetering) (Oud Ade)

Kaag en Braassem (Woubrugge) (Hoogmade)

(Leimuiden)

Cover JV wbv Alkemade 2009 kopie_concept 17-05-10 13:06 Pagina 2

Colofon

de Kamer van Koophandel Den Haag onder nummer 28032485.

Tekst

Lid van Aedes, vereniging van

woningbouwvereniging Alkemade

woningcorporaties. Realisatie, eindredactie & fotografie Ingeschreven in het Nationaal Register

PR/Text Communicatie van A tot Z

Volkshuisvesting onder nummer 485 en

Voorschoten

onder hetzelfde nummer in het register van de bedrijfstakcode voor woning-

Vormgeving

corporaties.

designwise Leiderdorp Drukwerk Drukkerij Bestenzet

ÂŠ juni 2010

Zoetermeer

Cover JV wbv Alkemade 2009 kopie_concept 17-05-10 13:06 Pagina 1

Woningbouwvereniging Alkemade

woningbouwvereniging Alkemade Realisatie, eindredactie & fotografie PR/Text Communicatie van A tot Z Voorschoten Vormgeving

2371 GV Roelofarendsveen P Postbus 150 2370 AD Roelofarendsveen T 071 331 50 00 F 071 331 71 44 M algemeen@wbv-alkemade.nl

k l e u r r i j k i n z w a r t w i t

Tekst

M aatschappelijk ja a rversl ag won i n gbouwvereni gi ng Alkem a d e 200 9

Colofon

B De Lasso 1

M a a t s c h a p p e l i j k

designwise Leiderdorp

W www.wbv-alkemade.nl

j a a r v e r s l a g

van de bedrijfstakcode voor woningcorporaties.

w o n i n g b o u w v e r e n i g i n g Drukwerk Drukkerij Bestenzet Zoetermeer

A l k e m a d e 2 0 0 9

ÂŠ juni 2010