De Flémalle-panelen Deze panelen (afb. 7, 8, 9) waren in 1849 aangekocht door Johann David Passavant, een kunstenaar en kunstkenner die, gevormd door de idealen van de Duitse romantiek, een grote liefde bezat voor vroege Italiaanse en Nederlandse kunst. Hij had de leiding van het museum in Frankfurt, dat was voortgekomen uit de particuliere collectie en het kapitaal van een plaatselijke notabel, de koopman Johann Friedrich Städel. Passavant trof de werken aan bij een verzamelaar in Aken; ze zouden afkomstig zijn uit een abdij te Flémalle en behoord hebben tot een altaarstuk waarvan het centrale tafereel bij een brand verloren was gegaan. Hoewel later gebleken is dat een dergelijke abdij nooit bestaan heeft, is de naam ‘Flémalle-panelen’ altijd gehandhaafd gebleven. 8 De voorstellingen bevatten monumentale figuren met een heldere tekening, krachtige volumes, warme en koele kleuren en een ritmisch gebruik van licht-donker tegenstellingen. Uitgebeeld zijn Maria die het Christuskind de borst geeft, de Heilige Veronica die de zweetdoek met de afdruk van Christus’ gelaat toont, en God de Vader die de gestorven Christus vasthoudt. De twee vrouwenfiguren zijn geplaatst voor brokaten erekleden met rijke patronen en bevinden zich op een weidegrond met bloemen, grassen en kruiden. Heel subtiel zijn in de doorschijnende doek die Veronica vasthoudt de plooien weergegeven waarlangs deze was opgevouwen. Eveneens doorzichtig is de sluier rond haar volumineuze hoofdbedekking, die een aureool vervangt. Maria en het Christuskind daarentegen hebben aureolen die van goudmetaal lijken te zijn, versierd met edelstenen. Het Kind drukt zijn mond tegen de tepel van Maria’s borst, maar wendt zich naar de toeschouwer. De borst en het hoofd van Maria en het hoofdje van Christus zijn van een jeugdige gladheid, terwijl het oudevrouwen-
Meester van Flémalle, Maria met Kind, ca. 1430, olieverf op paneel, 160,2 x 68,2 cm, Frankfurt am Main, Städelsches Kunstinstitut Meester van Flémalle, Heilige Veronica, ca. 1430, olieverf op paneel, 151,8 x 61 cm, Frankfurt am Main, Städelsches Kunstinstitut Meester van Flémalle, Drie-eenheid, ca. 1430, olieverf op paneel, 148,7 x 61 cm, Frankfurt am Main, Städelsches Kunstinstitut 28
29