TUGASAN 2 - PENULISAN REFLEKTIF (KEBUDAYAAN KEBANGSAAN)

D6 INSTITUT PENDIDIKAN GURU KAMPUS BAHASA MELAYU 59990 LEMBAH PANTAI, KUALA LUMPUR PROGRAM IJAZAH SARJANA MUDA PERGURUAN ( AMBILAN JUN 2018 SEMESTER 8 ) KEBUDAYAAN KEBANGSAAN (BMMB3163)

NAMA PELAJAR

WAN NOR ADILA BINTI WAN MOHD SAKRI

ANGKA GILIRAN

990116-01-6772

NO. KAD PENGENALAN

2018192340125

KUMPULAN

PISMP D6

TAJUK TUGASAN

PENULISAN REFLEKTIF

NAMA PENSYARAH

DATIN PADLON BINTI ABDUL RAHMAN

TARIKH HANTAR

31 MAC 2022

TARIKH TERIMA MAKLUM BALAS

PENGHARGAAN

Alhamdulillah, bersyukur ke hadrat Ilahi kerana dengan limpah dan kurniaNya, akhirnya saya berjaya menyiapkan tugasan kerja kursus ini dengan jayanya. Tugasan ini merupakan tugasan yang penting bagi saya memandangkan perkara ini merupakan sebahagian daripada kerja kursus individu. Justeru itu, ribuan terima kasih saya ucapkan kepada individu penting yang banyak membantu dan memberi dorongan kepada saya sepanjang saya menyiapkan tugasan kerja kursus ini. Pertama sekali, saya ucapkan setinggitinggi penghargaan kepada pensyarah saya, Datin Padlon binti Abdul Rahman, kerana beliau telah banyak memberikan bimbingan dan semangat kepada saya. Selain itu, ucapan terima kasih juga saya tujukan kepada rakan-rakan seperjuangan dan ahli keluarga yang banyak membantu dan bersama-sama berhempas pulas dalam menyiapkan tugasan ini. Budi kalian yang sanggup meluangkan masa untuk memberikan saya maklumat amatlah saya hargai.

Jadi, harapan saya agar hasil tugasan saya ini dapat memberikan kepuasan kepada pensyarah saya, dan juga kepada para pembaca.

2

ISI KANDUNGAN

PERKARA

MUKA SURAT

PENGHARGAAN

2

ISI KANDUNGAN

3

1.0 PENGENALAN

4

2.0 PROSES PEMBUDAYAAN DALAM MASYARAKAT DI MALAYSIA 2.1 Asimilasi

5

2.2 Akulturasi

5-6

2.3 Akomodasi

6

2.4 Amalgamasi

6-7

2.5 Segregasi

7

3.0 HUBUNGKAIT PROSES PEMBUDAYAAN DENGAN USAHA MEMBINA PERADABAN BAGI MEREALISASIKAN DASAR PERPADUAN NEGARA YANG BERKONSEPKAN PERPADUAN DALAM KEPELBAGAIAN 3.1 Mengukuhkan perpaduan dan integrasi nasional berteraskan Perlembagaan Persekutuan dan Rukun Negara

8

3.2 Membentuk identiti nasional dengan semangat jati diri, patriotik, prihatin, toleransi, saling menghormati dan bertanggungjawab

9

3.3 Melahirkan rakyat Malaysia yang menghargai dan mengamalkan perpaduan

9-10

4.0 KESIMPULAN

10-11

RUJUKAN

12

3

1.0 PENGENALAN Malaysia sememangnya terkenal sebagai negara yang unik kerana terdiri daripada masyarakat majmuk yang berbilang bangsa dan agama. Keunikan ini secara tidak langsung telah menjadikan Malaysia sebagai sebuah negara contoh terbaik yang mampu hidup dalam keadaan yang aman dan harmoni walaupun masyarakatnya lahir daripada pelbagai etnik. Hal ini demikian kerana jarang-jarang sekali berlakunya konflik antara etnik di negara kita. Mengikut sejarah, hanya peristiwa 13 Mei 1969 yang menjadi kemuncak kepada masalah hubungan etnik di Malaysia. Walau bagaimanapun, kejadian peristiwa tersebut telah banyak memberikan pengajaran dan kesedaran kepada rakyat Malaysia untuk terus berasa bersyukur kerana masih lagi berpeluang untuk menikmati kedamaian dan keharmonian hidup sehingga kini. Dalam hal ini, jalan penyelesaian yang terbaik apabila berlakunya konflik antara etnik adalah tidak lain tidak bukan melalui perpaduan kaum.

Jika kita dapat lihat, konsep perpaduan di Malaysia membawa maksud satu proses menyatupadukan setiap anggota masyarakat yang berbilang kaum dan agama melalui idealogi negara agar setiap anggota masyarakat dapat membentuk satu identiti dan nilai bersama dalam kalangan mereka (Institut Tadbiran Awam Negara Malaysia, 1997). Hal ini dapat kita kaitkan dengan kebudayaan yang ada di negara kita. Memandangkan negara kita terdiri daripada masyarakat pelbagai etnik dan agama, sudah semestinya terdapat juga pelbagai budaya yang diamalkan oleh etnik masing-masing. Unsur-unsur dalam budaya ini secara tidak langsung telah dapat mewujudkan perpaduan kaum di negara kita melalui proses budaya. Oleh itu, dalam penulisan kali ini, saya akan menghuraikan tentang

proses

pembudayaan

dalam

kalangan

masyarakat

Malaysia

serta

menghubungkaitkannya dengan usaha membina peradaban bagi merealisasikan Dasar Perpaduan Negara yang berkonsepkan perpaduan dalam kepelbagaian secara reflektif.

2.0 PROSES PEMBUDAYAAN DALAM MASYARAKAT DI MALAYSIA Pada dasarnya, proses pembudayaan dalam kalangan masyarakat di Malaysia ini telah berlaku sejak zaman dahulu lagi. Dalam hal ini, proses pembudayaan ini berlaku melalui interaksi antara masyarakat berbilang kaum yang menjalani kehidupan secara bermasyarakat antara satu sama lain di negara kita. Proses pembudayaan ini terbahagi kepada lima jenis iaitu asimilasi, akulturasi, akomodasi, amalgamasi dan segregasi. Hal ini secara tidak langsung menjadikan negara kita mempunyai kepelbagaian budaya dalam kalangan masyarakat majmuk secara amnya.

4

2.1 Asimilasi Asimilasi merupakan proses percantuman dan penyatuan di antara kelompok atau individu yang berlainan kebudayaan antara satu sama lain membentuk satu kelompok dengan kebudayaan dan identiti yang sama. Dalam hal ini, perbezaan dari segi kebudayaan dan pengenalan kelompok akan dihapuskan sepenuhnya.

Formula yang digunakan bagi menjelaskan konsep asimilasi ini ialah A + B + C = A. Pada dasarnya, terdapat dua jenis asimilasi iaitu asimilasi budaya dan asimilasi struktur. Asimilasi budaya merujuk kepada proses di mana kumpulan minoriti mempelajari ciri-ciri kebudayaan masyarakat setempat yang mewakili kumpulan majoriti untuk diamalkan dalam kehidupan seharian. Contohnya, bahasa, adat resam dan cara berpakaian. Hal ini juga tidak bermakna menjadikan kumpulan minoriti tersebut kehilangan identiti dalam etniknya. Seterusnya, asimilasi struktur pula bermaksud proses di mana kumpulan minoriti telah mencapai kejayaan dalam usaha untuk menyesuaikan diri dan menyertai setiap aktiviti sosial dalam kalangan masyarakat dominan. Penggunaan bahasa Melayu yang digunakan sebagai bahasa komunikasi harian merupakan contoh berlakunya proses asimilasi dalam konteks negara kita. Hal ini adalah disebabkan oleh kedudukan bahasa Melayu itu sendiri yang merupakan bahasa kebangsaan di negara ini.

2.2 Akulturasi Akulturasi merupakan satu proses penyerapan unsur-unsur kebudayaan daripada suatu budaya kepada budaya yang lain. Proses ini menyebabkan berlakunya perubahan-perubahan budaya dalam kelompok masyarakat yang disebabkan oleh hubungan yang berkesinambungan antara dua budaya yang berbeza dalam satu jangka masa yang berterusan dan perubahan tersebut berlaku sama ada dalam satu atau kedua-dua budaya tersebut. Dalam konteks ini, satu kelompok manusia dengan kebudayaan tertentu perlu menghadapi unsur-unsur dari suatu kebudayaan yang lain sehingga akhirnya kebudayaan tersebut diterima dan diolah dalam kebudayaan sendiri. Antara aspek perubahan yang berlaku terhadap seseorang individu atau kelompok termasuklah perubahan fizikal, biologikal, sosial, budaya dan psikologikal. Konsep akulturasi ini dapat dijelaskan melalui formula A + B = AB. Tambahan pula, akulturasi lebih senang dicapai dalam sesuatu budaya yang bersifat kebendaan. Terdapat banyak contoh proses budaya akulturasi yang berlaku di Malaysia, antaranya penggunaan tali leher dan sudu

5

dalam kalangan masyarakat kita pada hari ini yang pada asalnya merupakan budaya Barat telah diserapkan dalam budaya masyarakat di negara kita.

2.3 Akomodasi Akomodasi didefinisikan sebagai proses di mana setiap kumpulan etnik mempertahankan budaya hidup masing-masing di samping menyedari serta menghormati norma dan nilai kumpulan etnik yang lain. Dalam hal ini, konsep akomodasi ini dapat diwakili oleh formula A + B + C = A + B + C, di mana A, B dan C ini adalah merujuk kepada budaya. Dalam erti kata lain, proses budaya jenis ini memberikan kebebasan kepada setiap kelompok masyarakat atau etnik untuk mengamalkan budaya masing-masing dalam keadaan yang aman dan harmoni.

Persetujuan antara setiap etnik untuk menghentikan atau mengelakkan konflik antara satu sama lain adalah sangat penting dan dapat diperlihat melalui sikap masyarakat majmuk di Malaysia yang saling menghormati antara satu sama lain walaupun mempunyai perbezaan latar belakang dari segi kaum, agama, budaya dalam etnik dan sebagainya. Hal ini secara tidak langsung membolehkan seluruh rakyat Malaysia hidup dalam keadaan yang aman dan sejahtera di samping dapat mengelakkan berlakunya sebarang permasalahan antara kaum.

2.4 Amalgamasi Dari segi biologi, amalgamasi merupakan satu proses penyatuan pelbagai kumpulan etnik. Menurut Syamsul Amri (2007), amalgamasi terjadi apabila budaya atau ras bercampur antara satu sama lain untuk membentuk jenis budaya dan ras yang baharu. Antara cara dominan yang membuktikan berlakunya proses amalgamasi adalah melalui perkahwinan campur atau dalam erti kata lain, perkahwinan yang berlaku antara pasangan yang berlainan bangsa atau etnik yang akhirnya mewujudkan satu bangsa yang baharu. Dalam memastikan proses ini berlaku secara sepenuhnya, jangka masa yang lama perlu diambil dan pada kebiasaannya akan melalui beberapa generasi. Formula yang menjelaskan proses amalgamasi ini ialah A + B + C = D. Dalam hal ini, A, B dan C adalah merujuk kepada kumpulan etnik yang berlainan manakala D pula mewakili kumpulan baharu yang terhasil daripada gabungan atau penyatuan A, B dan C. Walau bagaimanapun, terdapat syarat yang perlu dipatuhi untuk memastikan proses ini berlaku iaitu kumpulan dominan perlu membenarkan proses ini dilaksanakan dan kumpulan minoriti pula hendaklah sudi atau dipaksa untuk berbuat demikian. Di 6

Malaysia, kita dapat lihat contoh perkahwinan campur berlaku antara etnik pribumi Kadazan Dusun dan Murut di Sabah dengan etnik Cina yang seterusnya melahirkan kumpulan etnik baharu yang dikenali sebagai Sino.

2.5 Segregasi Berlawanan

dengan

konsep

amalgamasi,

segregasi

membawa

maksud

pemisahan atau pengasingan antara satu kumpulan etnik dengan kumpulan etnik yang lain dalam sesebuah negara. Dalam hal ini, terdapat had-had dan sekatansekatan tertentu yang diletakkan ke atas hubungan sosial, kontak dan komunikasi.

Selain itu, proses ini juga boleh berlaku dalam beberapa keadaan seperti kawasan tempat tinggal, sistem persekolahan, pengangkutan dan kemudahan awam.

Secara amnya, segregasi ini wujud disebabkan kerana didasari oleh undangundang atau sebaliknya. Di samping itu, segregasi ini juga terbahagi kepada dua jenis iaitu, segregasi rela dan segregasi tidak rela. Segregasi rela menerang tentang keadaan di mana proses ini dilakukan oleh golongan manusia yang memencilkan diri dengan tujuan untuk menentang asimilasi. Manakala, segregasi tidak rela pula merujuk kepada proses yang dilakukan kerana paksaan dari pihakpihak tertentu dan didasari oleh undang-undang. Dalam konteks Malaysia, segregasi ini dapat dilihat pada kewujudan sistem pendidikan vernakular yang memisahkan atau mengasingkan pusat pendidikan atau sekolah mengikut kelompok etnik masing-masing seperti Sekolah Jenis Kebangsaan Cina (SJKC) dan Sekolah Jenis Kebangsaan Tamil (SJKT).

3.0 HUBUNGKAIT PROSES PEMBUDAYAAN DENGAN USAHA MEMBINA PERADABAN BAGI MEREALISASIKAN DASAR PERPADUAN NEGARA YANG BERKONSEPKAN PERPADUAN DALAM KEPELBAGAIAN Pernyataan Dasar Perpaduan Negara menjelaskan Dasar Perpaduan Negara sebagai dasar payung yang melakar usaha berterusan bagi memupuk, mengukuh dan memelihara perpaduan dalam kalangan rakyat melalui konsep “Perpaduan dalam Kepelbagaian” untuk melestarikan keharmonian masyarakat majmuk di negara ini. Terdapat tiga objektif Dasar Perpaduan Negara yang dapat dikaitkan dengan proses pembudayaan dalam kalangan masyarakat di Malaysia, iaitu :

7

3.1 Mengukuhkan perpaduan dan integrasi nasional berteraskan Perlembagaan Persekutuan dan Rukun Negara Antara objektif Dasar Perpaduan Negara adalah untuk mengukuhkan perpaduan dan integrasi nasional berteraskan Perlembagaan Persekutuan dan Rukun Negara. Secara amnya, integrasi nasional bertujuan menyatukan semua lapisan masyarakat yang mempunyai perbezaan dari segi latar belakang, status sosial dan budaya bagi membentuk bangsa bersatu yang mempunyai pegangan, sistem nilai serta mengamalkan kehidupan bersama. Kesinambungan proses penyatuan ini pada akhirnya, akan dapat membentuk perkongsian persefahaman dan pemikiran antara kaum di Malaysia. Dalam hal ini, dapat kita lihat bahawa integrasi nasional mempunyai suatu tujuan yang jelas dalam usaha untuk merapatkan hubungan antara masyarakat yang lahir daripada pelbagai latar belakang di negara kita.

Dalam pada itu, integrasi nasional ini adalah berteraskan Perlembagaan Persekutuan, iaitu merujuk Perkara 152 (1) dalam Perlembagaan Persekutuan, yang memperuntukkan bahawa bahasa kebangsaan ialah bahasa Melayu. Dalam konteks ini, penggunaan bahasa Melayu sebagai bahasa utama negara telah menjadi satu senjata yang kuat untuk memupuk dan mengukuhkan perpaduan kaum. Hal ini demikian kerana bahasa Melayu merupakan bahasa komunikasi bagi masyarakat Malaysia dalam kehidupan seharian secara amnya. Maka, tidak hairanlah sekiranya bahasa Melayu ini turut disebut sebagai bahasa perpaduan.

Jika dilihat daripada beberapa jenis proses kebudayaan dalam kalangan masyarakat Malaysia, konsep asimilasi adalah bersesuaian untuk dikaitkan dengan objektif Dasar Perpaduan Negara ini. Dalam hal ini, merujuk kepada konsep asimilasi iaitu proses percantuman dan penyatuan di antara kelompok atau individu yang berlainan kebudayaan antara satu sama lain membentuk satu kelompok dengan kebudayaan dan identiti yang sama, konsep ini menerangkan bahawa bagi membentuk sesuatu kebudayaan yang sama, semua kumpulan masyarakat perlulah bersatu padu bagi memastikan proses asimilasi ini berjaya dilakukan bersama. Pada pendapat saya, hal ini bertepatan dengan konsep integrasi nasional yang menjadi salah satu objektif Dasar Perpaduan Negara iaitu menyatupadukan masyarakat yang lahir daripada pelbagai latar belakang bagi mewujudkan masyarakat yang menjalani kehidupan secara bersama. Saya juga berpendapat bahawa kedua-dua konsep ini akan mencapai impak yang sama pada akhirnya iaitu dapat melahirkan masyarakat yang bersatu padu serta mengukuhkan lagi perpaduan dalam kalangan masyarakat yang pelbagai bangsa.

8

3.2 Membentuk identiti nasional dengan semangat jati diri, patriotik, prihatin, toleransi, saling menghormati dan bertanggungjawab.

Pencapaian untuk membentuk identiti nasional dengan semangat jati diri, patriotik, prihatin, toleransi, saling menghormati dan bertanggungjawab adalah merupakan objektif kedua dalam Dasar Perpaduan Negara. Identiti nasional atau identiti kebangsaan ditakrifkan sebagai persamaan atau perkongsian identiti yang sama serta melahirkan rasa kekitaan atau satu bangsa. Dalam konteks negara Malaysia, identiti nasional ini merujuk kepada perasaan kebersamaan, kekitaan yang dimiliki oleh semua rakyat Malaysia tanpa mengira perbezaan kaum, agama mahupun budaya. Dalam hal ini, semua lapisan masyarakat di Malaysia mengamalkan amalan nilai-nilai murni seperti mempunyai semangat jati diri iaitu sentiasa berpegang teguh kepada prinsip diri untuk memajukan diri, bersikap patriotik atau cintakan negara, prihatin dengan masyarakat sekeliling, saling menghormati dan sentiasa menjalankan tanggungjawab khususnya tanggungjawab sebagai warganegara yang baik dan berkualiti.

Merujuk kepada konsep proses pembudayaan akomodasi iaitu proses di mana setiap kumpulan etnik mempertahankan budaya hidup masing-masing di samping menyedari serta menghormati norma dan nilai kumpulan etnik yang lain, saya berpendapat bahawa konsep ini menjalani proses yang menepati objektif kedua dalam Dasar Perpaduan ini iaitu membentuk integrasi nasional dengan semangat jati diri, prihatin, toleransi, saling menghormati dan bertanggungjawab. Dalam hal ini, pelaksanaan proses akomodasi memerlukan sikap toleransi yang tinggi di samping amalan hormat-menghormati antara satu sama lain dalam setiap kelompok masyarakat untuk mengelakkan sebarang konflik antara etnik bagi membolehkan setiap etnik mengamalkan kebudayaan masing-masing dengan aman dan harmoni. Hal ini juga secara tidak langsung dapat menyatupadukan kelompok masyarakat yang berbeza budaya di samping mewujudkan rasa kekitaan dalam masyarakat dan mempunyai perasaan sebagai satu bangsa yang bersatu.

3.3 Melahirkan rakyat Malaysia yang menghargai dan mengamalkan perpaduan Dalam usaha untuk mewujudkan satu bangsa yang bersatu padu dalam menempuh apa jua cabaran dan rintangan, objektif ketiga dalam Dasar Perpaduan Negara menyatakan tentang usaha ke arah melahirkan rakyat Malaysia yang 9

menghargai dan mengamalkan perpaduan. Dalam hal ini, penerapan nilai-nilai murni dalam kalangan rakyat Malaysia adalah sangat penting yang menjadi salah satu kunci untuk memupuk perpaduan kaum. Antara salah satu sikap yang perlu ada dalam diri setiap individu atau masyarakat yang digelar sebagai rakyat Malaysia ialah sikap menghargai. Konsep menghargai ini merangkumi cara rakyat Malaysia menzahirkan rasa cinta terhadap negara dengan berusaha mengekalkan keamanan

hidup

bersama

dengan

mengukuhkan

perpaduan

dan

mengamalkannya dalam kehidupan seharian. Contohnya, masyarakat Malaysia perlulah saling menghargai antara satu sama lain apabila menerima sebarang bantuan atau dalam apa jua keadaan sekalipun tanpa mengira perbezaan latar belakang. Dalam konteks budaya, setiap rakyat Malaysia perlulah menghargai cara budaya hidup masing-masing dan mengamalkan perpaduan dengan saling bekerjasama dalam mengharungi susah dan senang bersama.

Objektif ketiga Dasar Perpaduan ini dapat dikaitkan dengan proses pembudayaan amalgamasi yang berkonsepkan satu proses penyatuan pelbagai kumpulan etnik. Dalam hal ini, amalgamasi dilaksanakan melalui percampuran antara etnik yang berlainan antara satu sama lain yang akhirnya akan menghasilkan satu bangsa yang baharu melalui cara perkahwinan campur.

Percampuran ini secara tidak langsung menunjukkan berlakunya proses pemupukan masyarakat yang bersatu padu di samping wujudnya nilai menghargai di mana individu daripada etnik yang berbeza mampu menerima individu dari etnik yang berbeza untuk dijadikan pasangan hidup. Hal ini juga secara tidak langsung membolehkan setiap etnik yang disatukan melalui perkahwinan dapat bersatu padu dan menjalinkan hubungan perpaduan dalam kehidupan seharian melalui wujudnya suatu budaya baharu hasil daripada percampuran dua budaya yang berbeza ini. Pada pendapat saya, hal ini sangat bersesuaian dan bertepatan dengan objektif ketiga Dasar Perpaduan Negara yang berhasrat melahirkan rakyat yang menghargai dan mengamalkan perpaduan.

4.0 KESIMPULAN Konklusinya, proses pembudayaan dalam kalangan masyarakat di Malaysia membuktikan bahawa setiap kumpulan etnik mempunyai sikap toleransi, hormat-menghormati serta prihatin dalam diri demi menjamin kehidupan bermasyarakat yang sentiasa aman dan sejahtera walaupun mempunyai kepelbagaian budaya. Hal ini juga membuktikan bahawa seluruh rakyat Malaysia mempunyai semangat perpaduan yang utuh yang menjadi aset 10

utama negara dalam mencapai kemajuan dan keharmonian negara. Perpaduan yang sedia ada pada masa kini perlulah diperkukuhkan dari semasa ke semasa terutamanya bagi generasi-generasi muda yang bakal menerajui zaman yang semakin mencabar pada masa yang akan datang. Dalam hal ini, generasi-generasi muda pada masa kini memainkan peranan penting dalam memastikan kebudayaan di negara kita tidak luput ditelan zaman yang boleh membentuk identiti nasional di samping berusaha memajukan diri dalam segala aspek untuk meningkatkan kualiti diri dan masyarakat bagi memastikan objektif-objektif Dasar Perpaduan Negara dapat dicapai dengan jayanya.

11

RUJUKAN

Abdul Aziz Bari. (2001). Perlembagaan Malaysia: Asas-asas dan masalah. Dewan Bahasa dan Pustaka.

Ismar Liza Mahani Ismail & Ruzaini Sulaiman @ Abd. Rahim Nizaita Omar. (2014). Hubungan etnik. Penerbit UMT, Universiti Malaysia Terengganu.

INTAN (1991). Institut Tadbiran Awam Negara (INTAN). Jabatan Perpaduan Negara dan Integrasi Nasional, Jabatan Perdana Menteri, http://www.jpnin.gov.my/arkib_hebahan2012?, 17 Disember 2012.

Mansor Mohd Noor, Abdul Rahman Abdul Azizi & Mohamad Ainuddin Iskandar Lee. (2006).

Hubungan etnik di Malaysia. Prentice Hall Pearson Malaysia Sdn Bhd. Mohd Taib Osman (1983). Kajian budaya dan masyarakat di Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka.

Mohd Sohaimi Esa, Dayu Sansalu & Budi Anto Mohd Tamring. (2011). Hubungan etnik : Kelangsungan pembinaan negara bangsa. Penerbitan Multimedia Sdn. Bhd. Shamsul Amri Baharuddin. (2007). Modul hubungan etnik. Kementerian Pengajian Tinggi Malaysia.

Singh, J. S., & Mukherjee, H. (1993). Education and national integration in Malaysia: Stocktaking thirty years after independence. International Journal of Educational Development, 13(2), 89-102.

Ting Chew Peh. (1987). Hubungan ras dan etnik. Pustaka Dimensi.

12