„buitenlander‟ en „allochtoon‟ als synoniem gezien worden. Hoe begrippen door de jaren heen verklaard worden is niet alleen interessant, maar ook zeer relevant en nuttig om te kunnen bepalen hoe men tegen bepaalde aspecten van een samenleving aankijkt.
Uiteraard zijn er meer instellingen en bronnen waar we definities uit kunnen halen. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (hierna: CBS) bijvoorbeeld. Deze organisatie heeft een eigen opvatting over begrippen, voornamelijk begrippen die gebruikt worden in statistisch onderzoek. Zo maakt het CBS (in tegenstelling tot de van Dale 2009) wél onderscheid tussen „buitenlander‟ en „allochtoon‟. Sterker nog, het CBS maakt binnen het begrip „allochtoon‟ onderscheid tussen verschillende generaties en „westerse‟ of „niet-westerse‟ allochtonen. Hier wordt dus een hogere mate van operationaliseren toegepast dan dat bij de van Dale gebeurt. ²
Waar we rekening mee moeten houden is dat het debat over integratie een grote samenhang heeft met verschillende immigratiestromen die Nederland kent en gekend heeft. Opvallend hierin is dat de huidige discussie vooral gaat over de komst van Turkse en Marokkaanse gastarbeiders, inmiddels ongeveer 40 jaar geleden. Maar een multiculturele samenleving zoals we die in Nederland kennen bestaat uit meer verschillende culturen. Zo moeten we bijvoorbeeld ook rekening houden met de komst van groepen mensen uit voormalige kolonies van Nederland. Krijgen deze mensen een andere benaming dan Turkse of Marokkaanse „allochtonen‟ of worden ze hetzelfde genoemd? Het CBS ziet, zoals ik besproken heb, een verschil tussen „westerse- en niet westerse allochtonen‟. Bij „westerse allochtonen‟ worden, behalve immigranten uit Europa, Noord-Amerika en Oceanië, ook mensen uit Japan en Indonesië gerekend. De keuze van Japan lijkt bepaald door de economische sterkte van het land, maar Indonesië vind ik persoonlijk opvallend. De motivatie van het CBS ligt ongetwijfeld ergens bij het feit dat dit land ooit een kolonie is geweest van Nederland, maar waarom worden landen als Suriname of Curaçao dan wel als „niet-westers‟ bestempelt? In een uitgebreide uitleg van de definitiebepaling van het begrip „allochtoon‟ zegt het CBS het volgende: ”...is ook een standaardindeling van allochtonen geïntroduceerd waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen westerse en niet-westerse allochtonen. Tot de westerse herkomstlanden worden gerekend alle landen in Europa (maar zonder Turkije), Noord-Amerika, Oceanië, Japan en Indonesië (met inbegrip van het voormalig Nederlands-Indië). De niet-westerse herkomstlanden zijn Turkije en alle landen in Afrika, Latijns-Amerika en Azië (met uitzondering van Japan en Indonesië). De reden om dit onderscheid aan te brengen, is de verschillende sociaal-economische en culturele positie van westerse en nietwesterse allochtonen. Als een groep in sociaaleconomisch of cultureel opzicht sterk op de Nederlandse bevolking lijkt, wordt deze groep tot de westerse allochtonen gerekend. De allochtonen met Indonesië als herkomstland vormen een bijzondere groep. Ze worden gerekend tot de westerse allochtonen. Veel van de personen uit Indonesië of voormalig Nederlands-Indië zijn van Nederlandse afkomst.” Ook hier wordt duidelijk dat we een scherp inzicht moeten hebben in bepaalde aspecten van de geschiedenis die de (ontwikkeling van) begrippen, zowel het definiens als het defiendum, sterk kan beïnvloeden. ³