VWS#Diagonaal 1 2023

17

16

Nul tot nu John Jhinnoe

Het geheugen van VWS

De nestor der nestors mag het voorwoord schrijven van een editie die gewijd is aan de nestors van VWS. Ons personeelsmagazine is dit keer gewijd aan het thema ‘de oudere medewerker’ van VWS. Ik sta als secretaris-generaal voor een zo divers mogelijke organisatie in al haar facetten. Niet alleen vanuit ethisch oogpunt, maar vooral ook omdat een divers ministerie de meest krachtige organisatie is. Een divers VWS heeft in ieder geval ook een evenwichtige leeftijds verdeling, een optimale balans tussen jong, middelbaar en oud. Nestors zijn voor mij het geheugen van de organisatie. Ze brengen ervaring mee en behoeden ons voor al te wilde ideeën. Ze zijn een belangrijk onderdeel van ons DNA.

Ik vind het wel bijzonder dat mij nog geregeld wordt gevraagd hoe het ook alweer precies zat met… En ik vind het ook heel inspirerend om te werken met jongere collega’s die nieuwe ideeën hebben en vragen waarom dingen gaan zoals ze gaan. Wij nestors moeten daarom open staan voor nieuwe invalshoeken en ideeën en die verbinden met onze ervaring. De filosoof Schumpeter noemde dat ‘neue Kombinationen’, als ik me niet vergis. Dat probeer ik ook zelf te doen en nog steeds leer ik van wat er om me heen gebeurt. Zo blijven we samen met elkaar waardevol.

Wel bespeur ik bij mezelf een wat vreemd gevoel dat ik met mijn laatste baan bezig ben. Daar waar ik in het verleden bij elke baan na enige tijd telkens nadacht over de vraag wat een mooie volgende baan zou kunnen zijn, denk ik nu na over de vraag hoe ik mijn volgende levensfase ga inrichten. Gelukkig leef ik niet in Frankrijk. Dan had ik, vanwege de pensioenleeftijd daar, al twee jaar met mijn treintjes mogen spelen. Voorlopig ben ik blij dat ik hier bij VWS toch nog even nestor kan blijven.

Marcelis Boereboom secretaris-generaal VWS

COLOFON vws#Diagonaal en vws#Dia zijn de crossmediale personeelsmagazines van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Hoofdredactie Rob Langeveld Eindredactie Douwe Anne Verbrugge Redactie Adriaan Duivesteijn, Nicole van Rooij, Magda de Vetten en Patricia Wiedijk Klankbordgroep Lid worden van de Klankbordgroep Interne Communicatie? Ga naar vws#Net en meld je aan. Illustratie cover Daniël Roozendaal Vragen, opmerkingen, ingezonden brieven? Redactie, postbus 20350, 2500 EJ Den Haag, telefoon: (070) 340 69 56, e-mail: diagonaal@minvws.nl, secretariaat telefoon: (070) 340 60 00. Overname van tekst is mogelijk na overleg met de redactie Vormgeving www.enof.nl Druk Xerox Pensioen of uit dienst en vws#Diagonaal blijven ontvangen? Geef het door: diagonaal@minvws.nl

Commitment

Het zijn de kleine dingen die het ’m doen: VWS’ers dragen daar op hun eigen wijze aan bij. Voor maatschappij en medemens.

‘De kinderen doen hier dingen die thuis niet mogen of niet kunnen, omdat hun ouders het niet breed hebben’

Thomas Breedveld (27)

beleidsmedewerker Gezond Gewicht en Leefstijl, directie Voeding, Gezondheidsbescherming en Preventie

“Afgelopen winter koppelde Budgetmaatjes mij aan een man van in de 60 in Den Haag-Zuid die de schuldhulpverlening in gaat. Taal en een slecht kunstgebit maken hem moeilijk verstaanbaar. We hebben in Nederland veel hulpregelingen, ook voor zaken als een nieuw gebit. Maar of het nu de papierwinkel rondom schuldhulpverlening is, of aanmelding voor bijzondere bijstand: je moet bijna HBO hebben om die hulp te kunnen bemachtigen. DigiD, een digitale handtekening, praten met het ambtenarenapparaat... Veel mensen zijn niet zo vaardig als wij denken.

Zo’n vrijwilligerstraject vraagt commit ment, het is ingewikkeld en ik leer ervan. Ik kan hem niet 100 procent redden, maar die boks als ik weer naar huis ga, geeft veel voldoening. En ik ontmoet mensen die ik anders niet zou ontmoeten. Belangrijk, want als je niet uitkijkt ga je toch denken dat iedereen D66 stemt en havermelk drinkt.”

Robert Starke (33) senior beleidsmedewerker dure geneesmiddelen, directie Geneesmiddelen en Medische Technologie

“Bij de directie Zorgverzekeringen maakten de enorme aantallen mensen met een betalingsregeling grote indruk op mij en ik wilde graag iets concreets bijdragen. Dat doe ik als coach voor verschillende Budgetmaatjes. Ik zorg dat we elkaar spreken, tips uitwisselen, successen vieren en frustraties delen. Dat is belangrijk, want helpen is mooi, maar kan ook taai zijn. Want wat als iemand in november is afgesloten van gas en licht en de energiemaatschappij zegt: ‘we sluiten pas weer aan als de rekeningen zijn betaald’, terwijl er een schuld staat van 2500 euro en er nog 40 euro in de portemonnee zit? De machteloosheid die ik toen heb ervaren is enorm. De voldoening als het lukt eruit te komen net zo.

Ellen Verouden (30) ambtelijk

parlementaire contacten, directie Bestuurlijke en Politieke Zaken

Bij de overheid denken we te makkelijk dat mensen iets wel zelf kunnen betalen. De praktijk blijkt vaak anders. Dat maakt het ook een waardevolle ervaring. En dat raad ik iedereen aan.”

“Ik zit al bij scouting in Helmond sinds ik 4 of 5 was. Toen er leiding tekort was dacht ik: dat kan ik! Ik was 17. Ondertussen woon ik nu in Rotterdam en ga ik één keer in de twee weken op vrijdag naar Brabant. Ik geef leiding aan een groep van 11- tot 14-jarigen. Samen met de andere leidingen maken we programma’s, bedenken we spellen en organiseren we regelmatig een kamp. En ik doe dingen die je normaal niet doet als je 30 bent. Klimmen in een klimpark, trampoline springen, watergevecht. Superleuk! En de kinderen doen dingen die thuis niet mogen of niet kunnen, omdat ouders het bijvoorbeeld niet breed hebben. Je ziet de kinderen uit hun schulp kruipen, of even hun zorgen vergeten en de dankbaarheid is mooi. Het is gewoon win-win.”

adviseur

‘ Die boks als ik weer naar huis ga, geeft veel voldoening’

Old and wise

Ze weten hoe de hazen lopen, hebben een enorm intern netwerk en kijken nergens meer van op. Of toch wel? Vier nestors van VWS aan het woord over de voor- en nadelen van hun lange staat van dienst.

Yolanda Kools (61)

ICT­ coördinator bij de directie Organisatie, Bedrijfsvoering en Personeel

“Ik ben 40 jaar getrouwd, ga al 25 jaar op vakantie naar dezelfde stacaravan in Moordrecht en werk 38 jaar bij VWS – en al die tijd ook nog eens bij dezelfde directie. Dus ja, je zou wel kunnen zeggen dat ik houd van vastigheid, haha! Waarom zou je ergens weggaan als je tevreden bent?

Op 1 juli 1985 kwam ik in dienst bij VWS. De eerste twaalf jaar hield ik me bezig met opleidingen en trainingen, daarna stapte ik over naar bedrijfsvoering, waar ik nog steeds werk. Ik ga nooit met tegenzin naar kantoor. Ik heb een leuk takenpakket, fijne collega’s en een enorm intern netwerk; ik weet precies wie je waarvoor moet hebben. Als iemand even de weg kwijt is in de organisatie, zeggen collega’s altijd: ‘Ga maar naar Yo, die weet het wel.’

De keerzijde van nestor zijn, is dat je alles al een keer hebt meegemaakt. Soms wordt een bepaalde verandering gepresenteerd als iets nieuws, terwijl ik weet: dit is tien jaar geleden ook al gedaan! Ik merk dat ik daardoor nogal snel klaarsta met mijn mening, en soms kan ik ook een beetje mopperig worden. Maar goed, als ik eenmaal mijn zegje heb gedaan, ben ik het ook wel weer snel kwijt. Over het algemeen ben ik gewoon heel trots op mezelf. Jarenlang, dag in dag uit met plezier naar je werk, dat is toch een hele prestatie!”

‘Yo weet het wel’

“In 1999 begon ik bij de accountantsdienst van het ministerie van Financiën, tegenwoordig onderdeel van de Auditdienst Rijk. Ik heb daar twintig jaar gewerkt, toen vond ik het tijd voor iets anders. Na twee jaar bij dg Rijksbegroting stapte ik in 2021 over naar VWS. Toch voelde de organisatie niet compleet nieuw: ik had in coronatijd al een paar maanden meegelopen bij FEZ en bovendien ken ik de Rijksoverheid van binnenuit.

Door mijn jarenlange werkervaring weet ik hoe de hazen lopen. Intern, maar vooral rijksbreed. Ik ken bijvoorbeeld het proces bij de Auditdienst en weet wat ze van VWS verlangen. Dat is echt een voordeel. Toch is niet alles gesneden koek voor mij. De coronaperiode was bijvoorbeeld voor ons allemaal nieuw, niemand had ervaring met zo’n enorme crisis. Ook ik niet.

De afgelopen jaren valt me op dat het verloop op de ministeries best wel groot is. Nieuwe collega’s komen en gaan, en volgen elkaar in rap tempo op. Binnen mijn directie behoor ik al bijna tot de ‘oude garde’, terwijl ik hier nog geen twee jaar werk. Voor een organisatie die drijft op inhoud is een goede mix tussen ervaring en nieuwe, frisse ideeën belangrijk. De hoge doorstroom heeft tot gevolg dat veel kennis en ervaring verloren gaat. Ik denk: om een overheidsorganisatie goed te laten functioneren, heb je jonge mensen nodig, maar zeker ook nestors.”

‘Behoud van kennis en ervaring is belangrijk’

Harold Aretz (57)

senior adviseur bij de directie Financieel ­ Economische Zaken

‘ Voor een organisatie die drijft op inhoud, is een goede mix tussen ervaring en nieuwe, frisse ideeën belangrijk’

“‘Pluk de dag’, dat is mijn levensmotto. Ik richt me op het hier en nu en probeer niet te ver vooruit te kijken. Dat was niet altijd zo; als ik kijk naar mijn jongere zelf, zie ik iemand die zich soms zorgen maakte over dingen die vanzelf weer goedkwamen. Ik zou nu tegen hem willen zeggen: bespaar je de energie, ook dit gaat voorbij. Want als de jarenlange werkervaring mij iets heeft geleerd, is het dat mensen komen en gaan, en er dingen gebeuren die ook weer oplossen. Die ervaring zorgt ervoor dat ik nu meer ontspannen in mijn werk sta.

Een nestor bij VWS zou ik mezelf niet noemen; ik werk hier pas sinds 2020. Daarvoor heb ik op veel verschillende plekken gezeten, zowel binnen als buiten de Rijksoverheid. Van een paar jaar bij de Belastingdienst tot ruim zestien jaar bij KPN. Qua aantal werkjaren ben ik dus wel echt een nestor. Ik heb veel meegemaakt en ben daardoor niet meer zo snel onder de indruk. Dat is een voordeel, maar tegelijk ook een nadeel. Want wat in het verleden is gebeurd, zegt weinig over de toekomst. Ik probeer daarom altijd alert te blijven.

Een ander verschil ten opzichte van vroeger is dat collega’s vaker naar me toekomen voor uitleg of advies. Als je ouder bent, straal je blijkbaar uit dat je het allemaal wel weet. Soms is dat zo, maar soms ook niet hoor. Ik ben gewoon onderdeel van een team en ik werk net zo hard als de rest. Of ik nog een advies heb voor de nieuwe aanwas? Blijf vooral jezelf en laat je niet te snel uit het veld slaan. Tegenslagen horen erbij.”

‘ Wat in het verleden is gebeurd, zegt weinig over de toekomst’

Carel Puttkammer (65) uitvoeringscoördinator bij DUS ­ I

‘Als je ouder bent, straal je blijkbaar uit dat je het allemaal wel weet’

Chaya Sampatsing (56) beleidsadviseur bij directie Zorgverzekeringen

‘Ik voel me niet echt een nestor’

“Na mijn studie ben ik min of meer toevallig terechtgekomen bij VWS. Een kennis wees me op een vacature en op uitzendbasis ging ik aan de slag. Dat is nu 25 jaar geleden. Ik heb veel verschillende directies gezien; van Curatieve Zorg ging ik naar Zorgverzekeringen en vanuit daar naar Markt en Consument en Publieke Gezondheid – om uiteindelijk weer terug te keren bij Zorgverzekeringen, waar ik werk in het team Juiste Zorg op de Juiste Plek. Dus ja, de cirkel is wel rond.

In mijn werk wil ik iets betekenen voor patiënten die te maken krijgen met zorg. Die wens heb ik altijd al gehad, daarom heb ik destijds gekozen voor de studie Beleid & Management Gezondheidszorg. VWS is voor

mij dé werkgever: hier kan ik het verschil maken en ons werk heeft direct invloed op de praktijk, dat vind ik fijn. Tuurlijk, ik zit weleens te dagdromen over bijvoorbeeld een eigen luxe spa, hier of in het buitenland, maar ik zit hier voorlopig op de juiste plek hoor!

Eigenlijk voel ik mezelf niet echt een nestor, al merk ik wel dat ik ouder word. Als ik kijk naar de jonge garde zie ik dat ze digitaal heel vaardig zijn en sneller informatie verwerken, prachtig! Tegelijkertijd gun ik ze ook meer tijd voor reflectie en werkplezier. Daartoe wil ik mijn directe collega’s nog wel eens verleiden, zodat ze niet te snel opbranden. Hard werken is niet erg, maar een te hoge werkdruk is niet gezond. Tsja, daar komt toch een beetje de ‘nestor’ in mij naar boven!”

‘ Ik gun de jonge garde meer tijd voor reflectie en werkplezier’

Pensioen voor dummies

“Wist je dat je een dag per week voor je pensioen werkt?” Nikki Trip, 25 jaar oud, valt meteen met de deur in huis. Ze weet hoe ze het onderwerp ‘pensioen’ erin kan fietsen zonder dat mensen meteen afhaken. Want pensioen, hoe werkt dat nu eigenlijk? En waarom zou je je erin verdiepen als je nog jong bent?

Pensioen is niet echt een sexy onderwerp. Hoe vertel jij over je werk tijdens een verjaardag?

“Het is inderdaad geen populair onderwerp op verjaardagen en partijen. Daarom noem ik het woord 'pensioen' ook niet zo snel. Ik vertel over mijn baan dat ik werk in de ‘investment consultancy’: mensen vinden het vaak wel boeiend om te luisteren en te vertellen over financiën en vermogen. En ik deel interessante weetjes, zoals het feit dat het grootste vermogen niet bij banken en verzekeringen zit, maar in de pensioensector. Of dat je een dag per week werkt voor je pensioen. Daar schrikken mensen van en dat leidt soms tot een leuk en meer inhoudelijk gesprek. Maar op verjaardagen houd ik het meestal kort hoor.”

Waarom heb je JIIP (Jongeren In Institutioneel Pensioen) opgericht?

“Juist om ervoor te zorgen dat ik en vele andere jongeren die werken in de pensioensector, een netwerk hebben om mee te praten. Tijdens het schrijven van mijn bachelorscriptie over pensioen sprak ik veel jonge mensen die in de pensioensector werken. Soms waren ze de enige jongere op een afdeling of de enige collega onder de 50 jaar. Dan kun je je alleen voelen. Met JIIP brengen we die jongeren bij elkaar en kunnen we samen wél een avondje praten over alle ontwikkelingen en mogelijkheden. En een mooie bijkomstigheid is dat wij, vanuit onze ervaringen en ideeën, de belangen van jongeren kunnen inbrengen en mee laten wegen bij de pensioenfondsen waar wij werken.”

Pensioen in het

kort

• Pensioen bestaat uit 1) AOW 2) pensioen opgebouwd bij je werkgever(s) en 3) eventueel eigen vermogen of aanvullende verzekeringen.

• AOW is je basispensioen van de overheid. Iedereen die in Nederland woont of werkt is hiervoor verplicht verzekerd en bouwt op die manier 2% AOW per jaar op, dat begint 50 jaar voor je AOW-leeftijd. De hoogte van je AOW wordt afgeleid van het minimumloon.

• Aan het pensioen dat je opbouwt bij je werkgever, betalen de werkgever én jijzelf mee. De verdeling hiervan is een arbeidsvoorwaarde, opgenomen in je contract.

• Je kunt ook zelf (extra) voor je pensioen sparen of een verzekering afsluiten. Denk hierbij aan een pensioen- of lijfrenteverzekering, of een koopsompolis.

Waarom is het belangrijk om je in je pensioen te verdiepen? Het is toch iets dat je gewoon krijgt?

“Bij grote bedrijven is het pensioen goed geregeld. Kijk naar de Rijksoverheid, zij heeft een mooie regeling bij ABP die zorgt voor voldoende pensioen bovenop de AOW. Het is bedoeld om de werknemer te ontzorgen en gaat in principe allemaal goed. Maar… het is wel jouw pensioen, jouw geld. In het geval van jongeren staat dat geld soms wel meer dan 45 jaar bij een pensioenfonds voordat het wordt uitgekeerd.

Nikki Trip adviseur duurzaam vermogensbeheer, pensioenfondsbestuurder in opleiding en oprichter van JIIP

In de tussentijd werkt het fonds met jouw geld voor jou. Daar mag je iets van vinden. Ik vind bijvoorbeeld zelf beleggen in duurzaamheid belangrijk, zodat de wereld nog intact is wanneer ik eindelijk mijn pensioen kan gebruiken. Het staat je dus vrij je pensioenfonds te contacteren en je uit te spreken over hoe jij wilt dat je geld wordt ingezet. En stuurt je fonds een vragenlijst? Vul hem in en denk mee!”

En wat levert die inzet uiteindelijk op?

“De investeringen leveren verschillende waarden op. Aan de ene kant heb je de maatschappelijke waarde door de keuze waarin wel of niet geïnvesteerd wordt, bijvoorbeeld een duurzame planeet of minder wapens in de wereld. Aan de andere kant heb je de financiële waarde. Dat is het rendement, oftewel de winst, dat uit de investeringen voortkomt. Het pensioenvermogen, en daarmee ook jouw pensioen, wordt steeds groter door het rendement van alle investeringen.”

Hoe kunnen organisaties, zoals de Rijksoverheid, ervoor zorgen dat medewerkers beter op de hoogte zijn van hun pensioen? “Pensioenfondsen zijn over het algemeen onzichtbaar voor werknemers, omdat zij er niet direct mee te maken hebben. Werkgevers kunnen de bekendheid van het fonds en de pensioenbewustheid vergroten. Zoals gezegd, pensioen is geen sexy onderwerp, dus organiseer er geen webinar over. Zorg dat je het ergens ongemerkt invoegt, bijvoorbeeld bij een webinar over arbeidsvoorwaarden.”

Hoe zie jij de toekomst van het pensioen?

“Ik zou het mooi vinden als pensioen, naast innen en uitkeren, ook meer zou gaan over maatschappelijke waarde. Over de impact die in de tussentijd wordt gemaakt, de mooie dingen die worden gedaan. Dat maakt waarde zichtbaar en tastbaar. Het gaat dan niet alleen meer over financiële welvaart, maar ook over brede welvaart. Natuurlijk en menselijk kapitaal is ook mooi.”

HERVORMING

Het kabinet is van plan het huidige pensioenstelsel te hervormen met de Wet toekomst pensioenen. Het idee is dat het nieuwe stelsel – dat uitgaat van opbouw in persoonlijke pensioen potjes in plaats van één grote pot –transparanter en persoonlijker is. Ook zou het beter aansluiten op de huidige demo grafie, economie en arbeidsmarkt. De Wet toekomst pensioenen ligt nu ter behande ling bij de Eerste Kamer met een beoogde inwerkingtreding op 1 juli 2023. Of de wet wordt aan genomen en of de genoemde datum gehaald worden, is op het moment van schrijven nog onduidelijk.

Tot slot: waar kun je het beste beginnen als je je in je pensioen wilt verdiepen?

“Kijk op Mijnpensioenoverzicht.nl – 90% van de pensioenen is daarop aangesloten – daar zie je welke pensioenen je allemaal hebt opgebouwd, hoeveel pensioen je nu hebt en wat de verschillende inleggen zijn. Je kan ook eens inloggen bij je pensioenfonds, die website heb je tenslotte meegefinancierd. En voor de jongeren: volg je fonds op Instagram en slide in hun DM als je iets kwijt wil.”

Bevlogen nestors

Bij VWS (concernbreed) is een kwart van alle medewerkers 55 jaar of ouder. Maar een leeftijd boven de 55 jaar betekent niet oud, grijs en afgedraaid. Integendeel. “Veel van deze medewerkers zijn ooit aan het werk gegaan in tijden van hoge werkloosheid”, vertelt Cécile ten Berge van de directie OBP. “Ze zijn daarom meestal nog steeds leergierig, loyaal en waarderen het als een beroep wordt gedaan op hun senioriteit.”

“Het valt mij eigenlijk een beetje tegen dat uit het medewerkerstevredenheidsonderzoek (MTO) van 2022, niet blijkt dat de 55-plussers het allerhoogste scoren op ‘betrokkenheid bij het werk’. Die betrokkenheid ligt namelijk vrijwel gelijk met medewerkers uit alle andere leeftijdscategorieën”, glimlacht Cécile. Zij is adviseur ‘verzuim en inzetbaarheid’ bij VWS. Volgens Cécile zijn veel 55-plussers gelukkig in hun werk. “Veel van hen zijn ooit ‘ingestapt’ om maar een baan te hebben: de werkloosheid was hoog. In de loop van tijd hebben zij zich via opleidingen en trainingen opgewerkt naar een functie waarin ze doen wat ze echt leuk vinden. Belangrijke pijlers in het werk voor deze groep medewerkers zijn dat zij kunnen verbinden, samen resultaten boeken, op een gelijkwaardige manier samenwerken en dat er een continue dialoog is. Als ook nog eens hun senioriteit wordt aangesproken, heb je de meest bevlogen medewerkers die je je kunt wensen.”

Jubileumuitkering

Ben je 12,5, 25, 40 of 50 jaar in dienst bij de overheid? Dan vier je een jubileum en krijg je een extra beloning van de werkgever: de jubileumuitkering. De hoogte van de jubileum uitkering hangt af van de diensttijd, het maandinkomen en de arbeidsduur in de vijf voorafgaande jaren. Je bouwt geen pensioen op over de jubileumuitkering. Er worden dus ook geen pensioenpremies ingehouden. In bepaalde gevallen zal de werkgever wel loonheffing inhouden.

Wijsheid

Indy Wijngaards, senior adviseur bedrijfsvoering ‘HR-Analytics’ bij de directie OBP, benadrukt dat leidinggevenden alert moeten zijn op het benutten van de specifieke eigenschappen van 55-plussers; die van wijsheid en ervaring. Indy, die voor zijn proefschrift onderzoek deed naar ‘medewerkerswelzijn’: “Het is vooral van belang dat

(bijna) oud-VWS’ers

Op vws#Net is een (informele) groep te vinden die is bedoeld voor VWS'ers in de seniorenleeftijd (globale leeftijdsgrens: 60+) en oud-VWS'ers die ook na hun pensionering op de hoogte willen blijven van het wel en wee van hun (ex-)collega's.

managers de vaardigheden en talenten van 55-plussers erkennen en deze op de goede manier inzetten. Veel 55-plussers vinden het fijn om een coachende rol te hebben om zo hun ervaring en kennis te delen met jongere medewerkers. En bied tegelijk ontwikkelmogelijkheden aan: een leven lang leren. Een derde belangrijk punt is dat er rekening wordt gehouden met de levensfase waarin 55-plussers zitten. Vaak gaat deze gepaard met mantelzorg of de opvang van kleinkinderen. Wees daar als manager flexibel in.”

Leeftijdsbalans

Dat de gemiddelde leeftijd bij VWS ietsjes lager ligt dan bij andere ministeries (in 2022: 44,2 jaar bij VWS tegen 45,8 jaar rijksbreed) zegt volgens Indy niet zoveel over de waardering of inzet van ‘nestors’ bij VWS. “Het gaat om een gezonde leeftijdsbalans in ieder team of iedere directie. In sommige

teams werken teveel 55-plussers, in andere teams juist veel te weinig. Als organisatie moet je voorkomen dat er scheefgroei plaatsvindt. Interne mobiliteit kan een oplossing zijn. Bij de werving van nieuwe medewerkers mag leeftijd geen rol spelen in het aannamebeleid. Dat zou discriminatie zijn. Maar een teamleider kan natuurlijk wel zelf een keuze maken dat ‘ervaring’ een belangrijke of minder belangrijke voorwaarde is voor een bepaalde functie.”

Warme zakelijkheid

De verzuimcijfers van 55-plussers liggen volgens Cécile niet hoger dan bij jongere medewerkers. “Wel is het zo dat als 55-plussers ziek worden, zij een langere hersteltijd nodig hebben. Leidinggevenden geef ik mee dat zij alert moeten zijn op stressindicatoren bij hun medewerkers, en bovenal de durf moeten hebben het gesprek aan te gaan. Praat erover, en zeg als leidinggevende dat je je zorgen maakt. 55-plussers floreren binnen een stijl van leidinggeven die erop is gericht om samen tot oplossingen te komen: ‘warme zakelijkheid’ noem ik dat.”

Indy Wijngaards senior adviseur Bedrijfsvoering ‘HR ­ Analytics’ bij de directie OBP

Cécile ten Berge adviseur ‘verzuim en inzetbaarheid’ bij de directie OBP

IKB en PAS zijn veranderd

In de CAO Rijk is per 1 januari 2023 afgesproken dat de PAS-regeling verdwijnt en dat het aantal IKB-uren omhoog gaat naar 64 bij een volledig dienstverband.

In bepaalde gevallen kan je nog wel gebruikmaken van de PAS-regeling:

• Nam je op 31 december 2022 al deel aan de PAS? Dan kun je dat onder dezelfde voorwaarden als voorheen blijven doen.

• Als je voor 1 januari 2023 de mogelijkheid hebt gekregen om op een later moment gebruik te maken van de PAS-regeling.

• Als je voor 1 januari 2023 de mogelijkheid hebt gekregen om op een later moment gebruik te maken van de PAS-afbouwregeling.

werkt veertig jaar bij de Rijksoverheid, in verschillende functies. Tegenwoordig als adviseur Bedrijfsvoering bij de programmadirectie Covid ­ 19 Informatie en Coördinatie.

“Ervaren, dat ben ik wel, maar ‘nestor’, daar kan ik me niet zoveel bij voorstellen. Zo voel ik me ook niet hoor. Natuurlijk kan ik nieuwe collega’s vertellen hoe het er hier aan toegaat. Maar niet in de zin van: zo hoort het. Zeker niet. Vandaag had ik bijvoorbeeld nog een vraag van een jongere collega over een Kamerstuk. Ik heb hem geadviseerd contact op te nemen met de juiste persoon. Er verandert natuurlijk nog wel eens wat, dus dan is het handig dat ik de mensen ken die daar alles van weten. Dan ben ik een soort wegwijzer. Ja, veertig jaar overheid, dat is best wel lang. Ik heb verschillende

functies gehad. Vooral in de periode bij de directie Communicatie had ik veel met andere directies te maken. Zodoende ken ik de VWS-organisatie goed. Daardoor heb ik soms de neiging om mensen te helpen, terwijl dat eigenlijk de taak is van anderen. Maar ja… ik wil behulpzaam zijn. Mijn valkuil is dat ik daarin soms doorsla. Gewoon uit enthousiasme over deze organisatie. Ik heb anderhalf jaar bij een ander ministerie gewerkt. Maar was blij terug te zijn op het vertrouwde VWS-nest, waar ik zoveel mensen ken en waar ze mij kennen.”

Functieverlichting

VWS’ers die 58 jaar of ouder zijn en een minder belastende functie willen vervullen, kunnen met hun werkgever afspraken maken over functie verlichting. Je ontvangt dan minder salaris, maar de pensioenopbouw en uitkeringsaanspraken veranderen doorgaans niet. Je doet een stapje terug in de loopbaan door bijvoorbeeld een herschikking van taken met minder verantwoordelijkheid of een minder stressvolle werkomgeving. Je krijgt de salarisschaal die hoort bij je nieuwe functie en behoudt daarbij hetzelfde salarisnummer als in de oude functie. In bijzondere gevallen kan de werkgever een toelage geven om het verschil tussen het salaris van de oude functie en de nieuwe functie geheel of gedeeltelijk te compenseren.

“Ik ben omgeven door veel jonge, enthousiaste collega’s. Ik heb een brede dossierkennis en historisch besef, zoals ik dat noem. Daardoor zien collega’s mij als een soort ‘baken’. En ik ken het interne en externe krachtenveld goed. Dat wil ik jonge collega’s graag uitleggen. Maar aangezien het verloop van medewerkers tamelijk groot is, word ik wel eens ongeduldig als ik dat steeds opnieuw moet doen. Ik ben nu 62 en hoor wel dat ik echt een senior ben. Dat is dan meestal grappig bedoeld, maar als ik dat te vaak op een dag hoor…. Ik vind trouwens dat ook de werkgever wel wat zuiniger mag zijn op de kennis en het geheugen van de nestors. En ja, ik kan soms nog kritisch en fel zijn. Want ik vind dat we hier niet voor onszelf zitten.”

Jan van Ginneken werkt zesentwintig jaar bij de overheid, sinds 2007 bij de directie Geneesmiddelen en Medische Technologie.

Sylvia Noorlander

‘ De werkgever mag wat zuiniger zijn op de kennis en het geheugen van de nestors’

‘ Blij op het vertrouwde VWS-nest’

‘ We zitten hier niet voor onszelf’

Rienie van Zeijl is tweeënveertig jaar in dienst van de Rijksoverheid. Zij werkte lange tijd bij de Facilitaire Dienstverlening in diverse functies en is nu adviseur Bedrijfsvoering bij de Covid ­ directies.

“Ik probeer mensen te helpen met mijn kennis en met mijn netwerk. Sommige collega’s maken daar gebruik van, anderen vinden dat ze het beter weten. Als iemand opnieuw het wiel wil uitvinden: prima, maar wel jammer van alle tijd en moeite. Ik merk dat het ministerie er voor beleidsambtenaren – hoogopgeleide collega’s – in de praktijk anders uitziet dan hoe ze dat op school hebben geleerd. Ze hebben soms weinig waardering voor mensen van het facilitair bedrijf, de schoonmaker, de beveiliger. En andersom kunnen sommige van mijn collega’s zich totaal niet indenken wat een beleidsmedewerker de hele dag doet. Over en weer probeer ik wel wat meer begrip te kweken. Ik ben nu 59 en weet veel dankzij jarenlange ervaring in diverse functies. Maar ik besef ook dat sommige kennis verouderd is. Vroeger deden we alles op papier, maar nieuwe collega’s doen het vooral digitaal. Dat is wel een soort generatiekloof. Dus de mensen van de Helpdesk zijn mijn ‘grote vrienden’.”

PIZ-cursus

De cursus Pensioen in Zicht (PIZ) markeert de overgang van een bestaan waarin werk bepalend was naar een levensfase die op allerlei manieren ingevuld kan worden. Gepensioneerden, of: bijna-gepensioneerden, hebben de vrijheid om uit te maken wat zij willen doen met hun tijd, energie en middelen; in welke richting zij zich wensen te ontwikkelen; hoe en voor wie zij hun ervaring en kwaliteiten willen inzetten. Veel deelnemers ervaren deze cursus als bezinning op hun loopbaan en voorbereiding op een nieuwe toekomst.

Er zijn vijf trainingsinstituten in Nederland die deze cursussen uitvoeren. Voor info: www.pensioeninzicht.nl

‘ Over en weer begrip kweken’

JOHN JHINNOE

John Jhinnoe (51) adviseert de top van VWS over informatievoorziening. Hij houdt van zijn werk. “Zodra je het niet meer leuk vindt, moet je weggaan”, vindt hij. “Ik word geen raamambtenaar!”

Ik ben op deze foto 1 of 2 jaar. Geboren en getogen Amsterdammer. En dat hoor je nog steeds. Tot mijn twaalfde woonden we in De Pijp, een levendige multi­cultiwijk. Na school ging ik voetballen op het pleintje, samen met mijn Nederlandse buurjongen en Turkse jongetjes uit de straat.

Als 18­jarige op vakantie in Suriname. Ik maakte de reis met jongens uit de straat in Amsterdam­Oost. Onze ouders waren streng, één blik van mijn moeder was voldoende. Als je op straat iets uithaalde kreeg je een speech van je ouders of van andere moeders. Op de foto zijn we aan het zwemmen bij Colakreek. Behalve ik, die jongen met dat gipsbeen. Gebroken op vakantie bij een potje basketbal.

Ik krijg hier mijn diploma fysiotherapie. Ik ben een stapelaar: mavo, havo, fysio, HBO Overheidsmanagement, Bestuurskunde aan de Universiteit Leiden en onlangs MBA. Nu ben ik klaar. Ik doe niks meer!

Mijn vrienden uit de straat in Amsterdam­Oost: Nederlanders, Hindoestanen, Creolen, een Indo. Ik sta derde van links. Het zijn mijn broeders. We voetbalden tegen andere Amsterdamse buurten. Allemaal gingen we het huis uit, maar we bleven elkaar zien bij onze ouders. Op de foto hebben we net samen mijn moeders roti gegeten.

Op vakantie naar de Universal Studio’s in Florida. Mijn vrouw Bianca (links) en mijn dochter Simran (22) en zoon Jae (15). De opvoeding van de kinderen is voor mij geslaagd als zij gelukkig zijn. Mijn ouders zeiden ook dat ik moest doen waar ik me happy bij voel. Ik laat mijn kinderen vrij en verbied niets. Roken, drank, drugs: je moet het uitproberen. Maar je moet niet doorschieten.

Poseren met D66’ers die kandidaat zijn voor de gemeenteraad Haarlemmermeer. Vijf jaar heb ik in de raad gezeten. Nederland wordt steeds kleurrijker; wij gekleurde mensen stoten tegen een plafond aan. De trap naar boven is nog steeds wit, de ABD­top ook. Ook LHBTIQ+­personen ontbreken daar. We hebben met elkaar nog een stap te maken.

5 vragen aan

Anno Pomp

Voor de foto’s legt Anno Pomp (57), coördinator strategie langdurige zorg, vier boekjes op tafel. Geen thrillers, biografieën of kookboeken, maar ‘werkgerelateerd’.

Vertel...

“Met het programma ‘Sneller en Beter’ wilde voormalig VWS-minister Hans Hoogervorst de zorg verbeteren binnen de bestaande financiering. De boekjes laten de resultaten zien. Eén van de onderdelen van het programma was om grote bedrijven te laten kijken naar de geleverde zorg. Wat zouden zij anders doen? Zo keek Shell naar patiëntveiligheid. Als je kunt voorkomen dat Pernis in de fik vliegt, dan kun je ook wel iets zeggen over de veiligheid in ziekenhuizen.”

En?

“We praten over 2004, de voorstellen van Shell zijn indertijd doorgevoerd en werken nog steeds! Ze hebben geleid tot halvering van het aantal vermijdbare sterfgevallen.”

Een mooi voorbeeld van de buitenwereld binnenhalen. Zo werk jij ook?

“Ik vind het prachtig om werelden bij elkaar te brengen. Van de praktijk in al zijn vormen, met de wetenschap en

beleidsmakers. Door kennis te mengen, kom je tot rijkere inzichten en ontstaan er nieuwe mogelijkheden. Zo voorkom je ook dat je vooral maar bezig bent met recyclen van bestaande kennis.”

Wat is daarbij belangrijk?

“Je moet écht willen luisteren. De crux is dat je naast luisteren ook bereid bent om er daadwerkelijk iets mee te doen in je beleidsuitingen.”

Nog even iets heel anders, voor welke hobby laat je alles uit je handen vallen?

“Nergens voor. Wat ik wel heel plezierig vind, is om tijdens het wandelen te luisteren naar een podcast. Op vrijdagmiddag fiets ik naar huis, trek ik mijn wandelschoenen aan en luister ik al lopend naar ‘De Stemming van Vullings en Van der Wulp’ die de Haagse week doornemen met een terug- en vooruitblik. Ik vermoed dat dit onder de VWS’ers een veel beluisterde podcast is.”

Tekst: Adriaan Duivesteijn | Foto: Frank van Beek

Marijke van de Heijden-Schippers besloot begin 2020, na 14 jaar VWS in verschillende rollen en functies, eens ergens anders te gaan kijken. Ze werd afdelingshoofd Bedrijfsvoering en Programmeren en plaatsvervangend directeur Bedrijfsvoering bij Rijkswaterstaat. Ruim een jaar later vroeg VWS ook haar om terug te komen, als plaats vervangend directeur van de Dienst Testen. Sinds begin dit jaar is ze directeur programmadirectie Nafase COVID­19. Tot mei nog samen met Nicole. Marijke studeerde bestuurskunde in Leiden en bedrijfskunde in Amsterdam.

We zijn als een topsporter die klaar is voor een belangrijke wedstrijd’

De programmadirectie Nafase COVID-19 is er klaar voor: alle relevante COVID-19-informatie voor de parlementaire enquête is verzameld en daarmee veiliggesteld. Niet dat het makkelijk wordt, integendeel, de hectiek en werkdruk zullen hoog zijn. De nieuwe directeur Marijke van der Heijden gaat proberen dat in goede banen te leiden. Scheidend directeur Nicole Huppertz werkt haar in. Van januari tot mei vormen ze een duo. Samen blikken ze terug en vooruit.

Nicole onderscheidt drie fases in de werkzaamheden van de programmadirectie Nafase COVID-19: de opstartfase, waarover ze vorig jaar vertelde in het juni-nummer van vws#Diagonaal (zie QR-code bij dit artikel), de opleverfase en de fase van de parlementaire enquête. “Het afgelopen jaar hebben we ontzettend veel opgeleverd, voorbereid en tijdlijnen opgesteld en laten vaststellen door de Bestuursraad. Ook hebben we 66 interactieve tijdslijnen/pdf’s gemaakt en de totstandkoming van kabinetsreacties op de eerste twee onderzoeken van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) voor VWS gecoördineerd. We zijn het eerste aanspreekpunt voor de bureaus die het onderzoek naar de inkoop van persoonlijke beschermings middelen tijdens de COVID-19-crisis uitvoeren. We schreven de kabinetsreactie bij het eerste deelrapport over de overeenkomst met Sywert van Lienden en zijn collega’s. En we stelden alle relevante COVID-19data veilig.”

Van Den Haag naar Lissabon

In totaal identificeerde de programma directie ongeveer

8 miljoen documenten over COVID-19, vertelt Nicole. Niet alle documenten waren relevant. “Na een opschoonactie bleven er bijna 2,4 miljoen documenten over, van gemiddeld 3 pagina’s lang. Daar hebben we een rekensommetje op losgelaten. Eén A4’tje is 29,7 cm. We hebben ongeveer 2.385.000 documenten. Omgerekend is dat 2125 kilometer aan documenten. Dat is net zo lang als de autoweg van Den Haag naar Lissabon.” Dat een taak van deze omvang soms taai was, zal niemand verbazen. “Het vergde behoorlijk wat uithoudingsvermogen van de collega’s. Ik ben heel trots op wat ze gedaan en geleverd hebben.”

Dynamisch en ad hoc

Nu is het tijd voor fase drie. Met een nieuwe directeur aan het roer. “De periode die nu komt is on zekerder”, vertelt Marijke. “Want niemand weet hoe het precies gaat lopen, welke onderwerpen belicht worden, hoeveel en welke informatie vorderingen er komen, ga zo maar door. Het is ook onzeker wanneer de parlemen taire enquête commissie begint. We denken in mei, maar de Tweede Kamer bepaalt dat zelf. We gaan er in elk geval van uit dat

het dynamisch en ad hoc wordt. Dat past goed bij mij.” Ze vergelijkt de programma directie met een top sporter die klaar is voor een belangrijke wedstrijd. “De voor bereidingen zijn goed gegaan – met veel dank aan Nicole – en we hebben zin om aan de slag te gaan voor de parle mentaire commissie. En om de reactie op het derde OVV-rapport te coördineren, dat voor de zomer gepland staat. Hoewel ook dat onzeker is.”

Informatievorderingen oefenen

Al die onzekerheid maakt het uitdagend, maar er schuilt ook een gevaar in, aldus Marijke. “Als het té lang gaat duren, zakt de energie in.” Daarom blijft de programmadirectie zich voorbereiden en kennis up-to-date houden. En proefdraaien. “We doen simulaties. Dan oefenen we met elkaar hoe een informatievordering van de enquêtecommissie gaat. Zodat we weten wie wat in welke rol moet doen. En wat er mis kan gaan. Verder blijven we in gesprek met directies om te kijken hoe we ze kunnen ondersteunen. Ook organiseren we informatiebijeenkomsten.”

Twee kapiteins op één schip

Tot mei zijn Nicole en Marijke nog samen directeur van de programmadirectie. “Het was heel fijn om zo te beginnen”, zegt Marijke. “Ik kon me rustig inwerken. En tussen Nicole en mij klikte het vanaf dag één. Maar ik denk dat het voor de medewerkers soms wat verwarrend was. Opeens zijn er twee kapiteins op het schip, wie gaat dan waarover?” “Maar het was een bewuste keuze om het zo te doen”, vult Nicole aan. “Net als bij de overgang van de programmadirectie COVID-19 naar de huidige programmadirectie COVID-19 Informatie en Coördinatie. Ook daar ging het werk naadloos over.”

Rest nog de vraag wat Nicole gaat doen. “Ik ga even een paar maanden ertussenuit. Eind augustus begin ik weer, bij ABD Interim. Even helemaal niets heb ik nog nooit eerder gedaan, ik beschouw het als een experiment. En ik ben heel benieuwd wat het mij gaat brengen. Het thuisfront vraagt zich wel af hoe het moet als ik al na zes weken uitgerust ben...”

QR-code naar het juni-nummer van vws#Diagonaal

Nicole Huppertz

werkte net een halfjaar bij de Dienst Justitiële Instellingen toen VWS haar in 2020 vroeg terug te komen als directeur programmadirectie Nafase COVID­19. Eerder was ze bij VWS programmadirecteur Fraudebestrijding in de zorg (2014­2017) en plaatsvervangend directeur bij de directie Zorgverzekeringen (2008­2014) en bij het Projectbureau Toekomst Zorgstelsel (20032006). Van 2006 tot 2008 was ze hoofd van de afdeling Arbeidsomstandigheden en Sociale verzekeringen bij SZW. Nicole studeerde economie aan de Katholieke Universiteit Brabant.

Rob ve rtrekt: ‘Trots, maar ook kritisch’

Na 19 jaar de scepter te hebben gezwaaid over de interne communicatiemiddelen van VWS verlaat Rob Langeveld (64) binnenkort het ministerie. Ex-radioman Rob stond onder meer aan de wieg van vws#Dia en vws#Net en liet VWS’ers kennismaken met podcasts en ChatGPT. Hij vertrekt tevreden - is trots op VWS en op zijn team - maar niet zonder een kritische noot. Precies zoals velen Rob kennen.

Waar ben je zelf trots op?

Rob Langeveld

Sinds 2004 werkzaam bij VWS als redactie ­ coördinator bij DCo (directie Communicatie)

“Op onze mix van interne communicatiemiddelen. Elf jaar geleden was vws#Dia het eerste digitale personeelsmagazine bij de Rijksoverheid, in combinatie met ons papieren magazine, vws#Diagonaal. En VWS had de primeur met een social intranet, inmiddels volgroeid tot vws#Net. Naast het rijksbrede Rijksportaal, dat de laatste jaren ook enorm is verbeterd. Soms hadden we te maken met ‘de wet van de remmende voorsprong’, maar ik ben steeds weer happy als ik vws#Net zie. Er zijn al ruim 200 samenwerkingsgroepen op vws#Net! Daar is heel wat missiewerk voor nodig. Daarom ben ik erg trots op het redactieteam bij DCo. Ik hoefde ze nooit te stimuleren, hooguit af te remmen.”

in open ruimtes in De Resident. Daar ben ik best teleurgesteld over. Ik hoop dat mijn opvolger dat wél voor elkaar krijgt. En een van m’n stokpaardjes: benut VWS’ers beter als ambassadeurs van de organisatie. Zij kunnen ‘ons’ mooie VWS-verhaal vertellen: thuis, op verjaardagen, bij de sportclub en in de kroeg. Én ze kunnen de geluiden uit de samenleving binnenhalen bij VWS. Ik merk dat dat besef steeds beter landt.”

In 2004 kwam je van Radio West naar VWS. Een lastige overstap?

“Radio was mijn passie, ik heb daar nog een aantal jaren als invaller ‘Het Gesprek van de Dag’ gepresenteerd. Tot 17.30 uur op kantoor bij VWS, in volle vaart naar de studio in Rijswijk en om 18.00 uur achter de microfoon om luisteraars aan het woord te laten over actuele onderwerpen. Maar in de loop van de tijd zijn ‘bedrijfsjournalistiek’ én VWS steeds meer ‘mijn ding’ geworden.”

Ben je inmiddels onderdeel geworden van ‘het systeem’?

“Tuurlijk, deels wel. Maar mijn adagium was altijd: blijf je verbazen! Dat lukt bij VWS moeiteloos.”

Verklaar je nader…

Maar…?

“Tja, ik báál dat het nog niet is gelukt een goed werkende ‘app’ van vws#Net in de lucht te krijgen. Hetzelfde geldt voor de tv-schermen

“Je kunt je afvragen of VWS in alles een ‘lerende organisatie’ is. Nu moeten VWS-ambtenaren ‘de regio in’. Prima, doen! Maar in vws#Diagonaal van februari 2005 stond al: ‘Het is een bewuste VWS-strategie: leg je oor te luister bij de buitenwereld’. Jammer dat we soms het wiel opnieuw lijken

‘ Zij kunnen ‘ons’ mooie VWS-verhaal

vertellen: thuis, op verjaardagen, bij de sportclub en in de kroeg’

uit te vinden. Hopelijk leidt het nu tot meer co-creatie met het zorgveld. ‘Transparantie’, dat is ook zoiets. We hebben de mond er van vol. Maar voor een (positief) kritisch artikel in vws#Dia moet je soms de blaren op je tong praten.”

Kun je zelf nog wel kritisch genoeg blijven?

“Ik hoor soms dat ik té kritisch ben. Ja, ik geef graag ‘gratis advies’... Maar over maatschappelijke onderwerpen, zoals duurzaamheid of diversiteit, houd ik me steeds meer op de vlakte. Zelfs een kritische, maar positief bedoelde kanttekening ligt nu soms al zó gevoelig...”

Waarmee heb je ‘t best gescoord?

“Niet ‘je’, maar ‘we’. Volgens mij maakt de redactie – samen met veel VWS’ers! – een ‘heel aardig blaadje’. De podcasts in vws#Dia scoren goed. En vws#Net voorziet duidelijk in een behoefte. Tijdens de coronacrisis zorgde ons team 24/7 voor het laatste interne en externe coronanieuws in een blog op vws#Net. In het tussentijdse medewerkerstevredenheidsonderzoek werd dat gewaardeerd met een dikke 8. Eerder, in de aanloop naar onze tijdelijke verhuizing naar De Hoftoren, publiceerden we de wekelijkse correspondentie tussen mij en mijn OCW-collega, Dick-Gert Smid. ‘Tongue in cheek’. Dat leverde heel veel ‘likes’ op. En ik ben met DCo-collega’s ooit onaangekondigd een BR-overleg binnengestapt. Met een petitie omdat we op de zesde etage véél te weinig werkplekken hadden. Dat heeft, uiteindelijk, geholpen.”

Wat heb je níet voor elkaar gekregen?

“Ik noemde al de app van vws#Net. Ik heb ook geprobeerd de bewindspersonen actief te krijgen op vws#Net, maar dat is nog niet gelukt. En ooit wilde ik de kosten van de magazines omlaag brengen door advertenties toe te staan. Daar is de tijd kennelijk nog steeds niet rijp voor.”

Nog even over jou zelf. Dor hout of vol nieuwe plannen?

“Van Kooten en De Bie zongen het al in 1984: ‘Ouwe Lullen Moeten Weg’. Met mijn oorspronkelijke pensioenleeftijd van bijna 65 voel ik me nog geen dor hout of ouwe lul. Ondanks mijn PHPD (pijntje hier pijntje daar) willen mijn vrouw en ik nog meer gaan reizen, grootouderen en e-biken. Zonder dat we dezelfde ANWB-jassen dragen. Ik ben gevraagd om mee te schrijven aan een groot boek over ADO, de Haagse voetbalclub. En misschien kan ik met mijn ervaring bij UNIFIL nog wat betekenen voor Libanonveteranen. Mogelijkheden genoeg.”

Je wil voor onze magazines gebruikmaken van ChatGPT. Verdwijnt dan ooit de redactie?

“Tuurlijk niet! Maar de rol van redacteuren zal veranderen. In de jaren ’80 kreeg ik een presentatie over een nieuw fenomeen: internet. Dat heb ik toen weggehoond met ‘dat wordt nooit wat’… Zo’n flater wil ik niet graag nog een keer op m’n naam hebben. Ik weet zeker dat Artificial Intelligence (Kunstmatige Intelligentie), dus ook ChatGPT, enorme invloed gaat hebben op het werk van VWS’ers. Mijn tip: sluit aan bij de AI-groep die ik op vws#Net ben gestart. Hopelijk laat ik daarmee nog een handig erfenisje na.”

IGJ en NZa Geen daling wachttijden ggz

De wachttijden in de geestelijke gezondheidszorg (ggz) zijn lang. Om deze te laten dalen is meer ingezet op samenwerking door regionale partijen. Dit heeft volgens toezichthouders Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) en Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) geen zichtbaar effect gehad; de wachttijden dalen niet. De oorzaken liggen op regionaal en landelijk niveau. Zo is de vraag naar de ggz gegroeid en ontbreken voldoende landelijke randvoorwaarden voor betere samenwerking. Ook is er in alle regio’s sprake van arbeidsmarktproblematiek en onduidelijkheid over verantwoordelijkheden. De IGJ en de NZa bevelen aan actief te kijken naar de (on)mogelijkheden van de ggz bij mentale problemen. Ook pleiten ze voor een beter regionaal inzicht in de hulpvraag en het zorgaanbod, en concrete regioplannen met inzet van ervaringsdeskundigheid. VWS wordt geadviseerd regionale samenwerking financieel te versterken.

ZonMw

Vrouwspecifieke aandoeningen

Hormonen hebben een grote invloed op de gezondheid. ZonMW zet in op kennisvergroting over de invloed van de hormonale cyclus op de gezondheid van vrouwen, om te werken aan goede en passende gezondheidszorg. Bij onderzoek naar vrouwen en hormonen gaat het om specifieke aandoeningen die zijn in te delen in 3 thema’s: klachten rondom de hormonale cyclus (zoals menstruatieproblemen), aandoeningen met vrouwspecifieke uitingsvormen gerelateerd aan de cyclus (zoals migraine) en gynaecologische aandoeningen (zoals endometriose). ZonMw heeft opdracht gegeven kennislacunes in kaart te brengen en een wetenschappelijke, implementatie en maatschappelijke agenda op te stellen. Daarnaast is ZonMw ook in gesprek over onderzoek naar vrouwspecifieke aandoeningen en de stappen die nodig zijn om knelpunten op te pakken.

CIBG Recordaantal orgaandonoren

Het aantal orgaandonoren (in Nederland) na overlijden was in 2022 met 285 donoren meer dan ooit. In totaal vonden 860 orgaantransplantaties plaats, 13% meer dan in 2021. Dit blijkt uit de voorlopige jaarcijfers van de Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS).

Innovaties zorgden ervoor dat meer organen per donor geschikt konden worden gemaakt voor transplantatie. Dit zorgde bij een aantal organen (lever, long, hart en pancreas) voor een kortere wachtlijst. De wachtlijst voor een nier is wel met 5% gestegen, mede door veel nieuwe patiënten. Eind 2022 wachtten 1247 mensen op een nieuw orgaan, ten opzichte van 1297 mensen eind 2021.

RIVM

75-plussers seksueel actiever

Het aantal 75-plussers dat zegt seksueel actief te zijn, is in de afgelopen 8 jaar met 11% gestegen naar 27%. Dit blijkt uit de Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor van het CBS, in samenwerking met het RIVM, Rutgers en Sao Aids Nederland. Opvallend is dat dat de enige groep is waarbij het percentage is gestegen. De afname in seksuele activiteit is het sterkst onder jongeren van 16 tot 25 jaar; van 63% in 2014 naar 56% in 2022.

De Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor gaat, naast seksuele gezondheid, ook in op de leefstijlonderwerpen roken, alcohol- en drugsgebruik, bewegen en sporten, over- en ondergewicht, voeding en ongevallen.

Beslommeringen

Van rare snuiter tot waardevolle raadgever

Aan het einde van de vierde klas vwo verruilde ik gymnasium voor atheneum. Ik zag als een berg op tegen tien uur klassieke talen per week in de eindexamenjaren.

Het deed me ergens wel verdriet. Zeker omdat we bij Grieks net waren begonnen met het vertalen van het episch werk van Homerus, de Ilias.

De docent wist mij met zijn bevlogenheid en vertelkunst fan te maken van de verhalen over de Trojaanse oorlog. Een wereld die aan de ene kant nog steeds heel mysterieus aanvoelt. Tegelijkertijd zijn – zoals de leraar destijds duidelijk betoogde – de karakters uiterst menselijk en herkenbaar. De gebeurtenissen en personages vormen bovendien een

belangrijke basis voor onze hedendaagse cultuur.

Een leuk pubquizfeitje. Maar ook het woordje nestor (tegenwoordig vaak gebruikt om de oudste of wijste in de groep aan te duiden) vindt zijn herkomst in het werk van Homerus. Nestor is een koning, die ondanks zijn respectabele leeftijd meedoet aan de oorlog tegen Troje.

Ik weet dat ik die Nestor destijds maar een rare snuiter vond. Veel te veel snoeverij

over zijn daden uit het verleden. Een typetje dat leek te passen in het oeuvre van de onlangs overleden Wim de Bie. Maar de jaren zijn mild geweest voor mijn oordeel over de figuur. Wellicht omdat ik zelf ook wat ouder word (zeg ik met enige scherts).

De Grieken zagen in elk geval de voordelen van de ouderdom en de wijsheid die Nestor meebracht. Op beslissende momenten in de slag weet de oude koning met voorbeelden uit het verleden raad te brengen bij actuele situaties. Misschien herken ik stiekem wel iets van mezelf in die rare snuiter .

Vincent Theunissen

VWS’ers Linda Miedema-Hilhorst en Vincent Theunissen schrijven om en om over hun beslommeringen bij het ministerie.

Foto: Hugo de Wolf

bereiken van de WHO-doelen.”

en BZ namens Nederland te mogen bijdragen aan het

Ik vind het een voorrecht om samen met collega’s bij VWS

en andere onderhandelingen zijn complex en interessant.

om beter voorbereid te zijn op nieuwe pandemieën. Deze

Daarom werken we nu bijvoorbeeld aan een nieuw verdrag

werking belangrijk is, liet de coronapandemie goed zien.

hebben. Op 7 april bestond de WHO 75 jaar. Dat samen -

leefstijlgerelateerde aandoeningen steeds meer impact

ontwikkelingslanden, maar ook voor westerse landen waar

gezondheid wereldwijd. Dat is niet alleen belangrijk voor

was. De WHO streeft naar het verbeteren van de publieke

Organization (WHO) in Genève waar ik afgelopen mei

entree bij de World Health Assembly van de World Health

“Deze vlaggenlaan in Den Haag doet mij denken aan de

bij de directie Internationale Zaken

Tom Moers is national ‘counterpart’ voor de WHO