Emeritaat
Prof. Christian Eliaerts gaat met emeritaat
Een visionair criminoloog Professor Christian Eliaerts, de founding father van de vakgroep Criminologie aan de Vrije Universiteit Brussel, gaat met pensioen. Ter gelegenheid van zijn emeritaat stelden zijn collega’s twee boeken samen die een mooi overzicht geven van de wetenschappelijke carrière van deze trendsetter in zijn vakgebied.
Visionair Wanneer we op zijn wetenschappelijke carrière terugblikken, wordt duidelijk dat Eliaerts zijn tijd vaak ver vooruit was. Zo verschenen vanaf 1973 zijn eerste publicaties over de rechten van gedetineerden. Een logische stap voor iemand die rond de concentratiekampen van de Tweede Wereldoorlog had gewerkt, maar in die periode was dit hoogst uitzonderlijk in ons
14.
land. Op 28 maart 1977 verdedigde Eliaerts met de grootste onderscheiding zijn doctoraal proefschrift ‘De fundamentele rechten van veroordeelde gedetineerden’. Zijn stellingen, argumentaties en conclusies getuigden van een doorgedreven interdisciplinariteit tussen recht, criminologie, penologie, mensenrechten en criminele politiek. De voorstellen die Eliaerts toen formuleerde, bleken, 28 jaar na zijn doctoraat, nog steeds ongelooflijk actueel. Eliaerts was ook één van de eersten in België om de relatie tussen strafuitvoering en straftoemeting kritisch te analyseren, waarbij hij pleitte voor de invoering van een strafuitvoeringsrechter. Ook dit was bijna dertig jaar voor de inwerkingtreding in 2007 van de strafuitvoeringsrechtbanken. Hij verdedigde bovendien al zeer vroeg een strafbeleid gebaseerd op minder vrijheidsberoving en meer alternatieve sancties, lang vóór die benaming gemeengoed werd. Geen taboes Andere thema’s waarrond Eliaerts talrijke onderzoeksprojecten en publicaties uitwerkte, waren de jeugdbescherming en het jeugd(sanctie)recht. Daarbij ging hij moeilijke onderwerpen niet uit de weg. Dat blijkt uit zijn onderzoeken naar ernstige jeugddelinquentie of stadsbendes, maar ook uit zijn bereidheid om als enige Vlaamse criminoloog in 2001 deel te nemen aan het omstreden onderzoek naar criminaliteit van allochtone jongeren. Hij slaagde er ook in bruggen te bouwen tussen het politieonderzoek en de praktijk. Zijn gesprekken
met de drie politiescholen leidden in 1992 tot de oprichting van het Centrum voor Politiestudies (CPS), waarvan hij de drijvende kracht werd, en dat uitgroeide tot een belangrijk overlegorgaan tussen de academische wereld en de politiepraktijk. Criminoloog als tolk Zijn parallelle werkzaamheden op al deze onderzoeksterreinen geven blijk van Eliaerts’ visie op de rol van de criminoloog als generalist. Het liet hem toe als geen ander vergelijkingen te maken tussen evoluties in de jeugdbescherming en in het strafrecht voor volwassenen, tussen politie en magistratuur, tussen straftoemeting en strafuitvoering. Eliaerts was er ook al vroeg van overtuigd dat de criminoloog
een functie als tolk te vervullen had. Een tolk tussen verschillende wetenschappelijke disciplines, die elk met hun eigen referentiekaders, theorieën en jargon naar het fenomeen criminaliteit en de sociale reactie daarop kijken. Daarom kroop hij ook in zijn pen ten tijde van de zaak ‘Notaris X’ of de zaak Dutroux. In al zijn activiteiten had Eliaerts steeds oog voor de mens in het verhaal, of die nu delinquent, politieman of –vrouw, rechter of collega was. Dat was eveneens te merken aan de manier waarop hij zijn wetenschappelijk werk steeds koppelde aan een grote toegankelijkheid voor zijn studenten en medewerkers. Het afscheid is voor hen slechts gedeeltelijk, vermits Eliaerts nog voor 10% verbonden blijft aan de vakgroep.
De boeken ‘Criminologie: tussen kritiek en realisme’ (‘Liber Amica/orum Christian Eliaerts’ en ‘Christian Eliaerts: een visionair criminoloog’) zijn verkrijgbaar bij VUBPress. Meer informatie vind je op www.vubpress.be. Op de website van de vakgroep Criminologie, www.vub.ac.be/SCRI/, kan je heel wat publicaties van Christian Eliaerts downloaden.
Christian Eliaerts tijdens de academische zitting ter gelegenheid van zijn emeritaat
© Marc Goldchstein
Christian Eliaerts begon zijn loopbaan aan de Vrije Universiteit Brussel binnen de faculteit Rechten. Onder invloed van leermeesters zoals Willy Calewaert en Paul Cornil, evolueerde zijn belangstelling echter steeds meer in de richting van de criminologie. Eliaerts bouwde vervolgens een hele criminologieonderzoeksploeg uit, wat in die tijd, eind jaren zeventig - begin jaren tachtig, niet evident was. Dankzij Eliaerts’ aanpak groeide de legitimiteit van de criminologie binnen de faculteit Rechtsgeleerdheid, die dan ook recent omgevormd werd tot de faculteit Recht en Criminologie. Eliaerts had ook een grote belangstelling voor beleid en research management. Dat begon toen hij ‘attaché voor onderzoek’ van voormalig rector Bart De Schutter werd. Nadien was Eliaerts jarenlang actief in de Onderzoeksraad van de universiteit, in de Commissie Sociale Wetenschappen en in de Internationale Commissie van het FWO. Van 1991 tot 1994 was hij bovendien decaan van de faculteit Rechtsgeleerdheid en zetelde hij in de Raad van Bestuur en de Senaat van de universiteit.