Alle (nieuw) begin is moeilijk by vpod vereniging

What's up, doe? NOS documentatie en bibliotheek

RSI

Kroniek 22 april 1999: Multimedia archieven

workshop

Alle (nieuw) begin Bij het ter perse gaan van nummer I van het vernieuwde VPOD-Nieuws werd de redactie met de tegenslag geconfronteerd

•

15 Profiel: Dirk-Jan Warmerdam

moeilijk?

is tot nu toe nooit gelukt. Op managementniveau zijn bijna alle berijders afgestapt of uit hun zadel geworpen. Met de snelle benoeming van nieuwe ruiters wil PCM kennelijk 'opnieuw beginnen'.

dat een prominent verhaal door de actualiteit werd onderuitgehaald. De zoveelste tegenslag in een lange reeks. Een nieuw begin met een nieuwe opmaak en een andere drukker, dat is een risico. En levert allerlei klein leed dat niet anders is op te lossen dan door extra tijd uit te trekken om de dingen goed te doen. Uiteindelijk kwam het er toch, uitgerekend op de Documentatiedag. Een moeilijk nieuw begin, maar met een fraai einde.

Mochten we als redactie ooit twijfelen aan het nut van al die inspanningen, dan is dat na de 'enquête opleidingsbehoeften' wel voorbij. Bij de respondenten neemt VPODNieuws met afstand de eerste plaats in bij de gelezen vakliteratuur; 77% leest het altijd en nog eens 16% bijna altijd. Echt niet slecht als je 93% van je doelgroep bereikt! Slechts één respondent leest het nooit, maar wat die in ons vak te zoeken heeft? Wie ook een nieuw begin wil maken is het veelgeplaagde Media Resultant (waarvandaan het vermaledijde verhaal kwam). Hun paradepaardje, de NPD, wil maar niet in galop komen, zelfs een sukkeldrafje lijkt te veel gevraagd. Nou is dat paardje om die reden al een aantal keer van eigenaar gewisseld, voor telkens 'een nieuwe start', maar hardlopen

"Bedankt Dirk-Jan vaor je belangeloze inzet". Profiel D.-J. Warmerdam op pagina 14

Het is te hopen dat het lukt, het beroepsveld smacht en wacht met smart.Wie wil vinden, moet ergens kunnen zoeken. Digitaal zoeken, volgens de uitkomsten van dezelfde enquête. Een duidelijk antwoord van veel collega's die op hun beurt willen vernieuwen en kiezen voor bijblijven en nascholing. En die wel weten waar ze aan beginnen. (WR) Gelukkig wel.

een kleine stap naar meer ruimte

JAUMA4ZJ

DIVISION FILING-SYSTEMS

Postbus 4802 5953 ZL Reuver Tel. (077)4741815 Fax (077) 474 58 14

iJ Arco Arco Information is actief op de markt voor documentaire informatiesystemen. De aktiviteiten zijn onder te verdelen in: Consultancy Vooronderzoek Ontwikkeling en Verkoop Arco Information heeft in de afgelopen jaren een ruime ervaring opgedaan in het realiseren van oplossingen op het terrein van de documentaire informatievoorziening.

Arco Information Nieuweweg 61A 2132 CM Hoofddorp

nformation Voorbeelden van deze oplossingen zijn: Documentair Informatiesysteem voor Pers en Omroep Bestuurlijk Informatiesysteem voor Gemeenten Dossierbeheersysteem Internet/Intranet oplossingen Ontwikkeling/Design Web-sites Binnen al deze oplossingen is een 'oUedige integratie van indexgegeven atabases), teksten (full-text-retrienl . images, beeld en geluid gereali eer

Telefoon 023 5621213 Telefax 0235620044 Internet www.arco.be

NPD Sinds eind mei zijn Trouw, Het Parool, NRC en de Volkskrant weer terug in de NPD. Maar de artikelen van een dertigtal freelancers zijn er uit gehaald. Een werkgroep van NVJ, PCM en een externe deskundige zou een advies uitbrengen over de wijze waarop de Nederlandse Pers Databank recht kan doen aan de auteursrechtelijke aanspraken van freelance journalisten. Dat overleg is vastgelopen. PCM uitgevers stapte vervolgens naar de rechter om een uitspraak te krijgen of ze artikelen van freelancers zonder hun toestemming in de NPD mag opnemen. Het gaat niet meer alleen om vergoeding voor hergebruik van artikelen door derden. Maar ook om het recht van de uitgever om eerder in de krant verschenen artikelen in een intern redactie-archief op te nemen. Voor meer informatie zie ook op Internet wwwJla.nl, in De Journalist (diverse nummers) en Vrij Nederland (15 mei 1999). Rinze Jellema (afkomstig van PBNA) volgde per I juni Frank van Rijn op als directeur van Media Resultant. Rob Veneboer volgde op dezelfde datum Monique Fransen als business manager van de Nederlandse Pers Databank op.

Een man van Letters Dat je als documentalist een aardig beeld krijgt van een redactie bewijst Martin Koomen. Koomen is documentalist-journalist bij Vrij Nederland sinds 1970. Hij schreef een boek vol met anekdotes over de redactie van Vrij Nederland. Een man van letters Uitg. De Prom, ISBN 9068016369 192 blz 29,90

,,- !.

Uit het .bestuur -

Het bestuur heeft momenteel enkele grote activiteiten hoog op de agenda staan. Op 6 juli staat als bijzondere gebeurtenis de "Ontmoeting met Nora Paul" geprogrammeerd.Yerder wordt hard gewerkt aan de Najaarsbijeenkomst, wederom een Automatiseringsdag. IdeeĂŤn voor programmapunten of bijdragen zijn uiteraard van harte welkom. Enkele bestuursleden studeren op een groots opgezette activiteit in 2000, liefst in samenwerking met andere vakorganisaties. En ook zijn de voorbereidingen begonnen voor de Peter Jonkman Prijs van 200 I. Het bestuur vergadert in de regel op de eerste donderdag van de maand, op wisselende plaatsen, maar meestal in Amsterdam of Hilversum. Aanvang is altijd 13.30 uur. Bestuursvergaderingen zijn vrij toegankelijk voor leden. Wel is het verstandig vooraf contact op te nemen met het secretariaat over plaats en agenda.

Werkgroep DigitaLe Documentalle Midden 1997 is door het officiĂŤle overlegorgaan van de hoofden automatisering binnen de publieke omroep, SOAP, de werkgroep Digitale Documentatie ingesteld. Namens de automatiseerders nemen hieraan deel Jan Boelens (TROS), Han Koopman (NOS-GSD) en Rudolf van Beijmerwerdt (NOS-RTV). Namens de documentalisten zijn Ben van Reenen (NOS-GSD), Jan Faber (EO) en Anne Werst (TROS) hiervoor gevraagd. Zij vertegenwoordigen de andere omroepdocumentaties, die regelmatig voor overleg samenkomen om over dit onderwerp te spreken (overigens ook onder de naam Digitale Documentatie). De werkgroep bekijkt mogelijkheden om omroepbreed tot gezamenlijke inkoop van elektronische bronnen te komen. De voorkeur gaat uit naar een centrale databank onder de vlag van de NOS, als plek waar ten behoeve van de publieke omroep de gegevens van derden (tijdelijk) worden opgeslagen. Waarna elke omroep zijn eigen (selectie van) data afneemt en indien gewenst naar zich toehaalt in eigen informatiesystemen. Op dit moment loopt een aantal proefprojecten met verschillende aanbieders. Aandachtspunten hierbij zijn: de kwaliteit van de data, de snelheid van levering, de dienstverlening en niet te vergeten, de auteursrechtelijke kant van de zaak. Afhankelijk van de uitkomsten, zal een keuze gemaakt worden voor integraal scannen of de informatiebronnen direct bij de uitgevers betrekken of een combinatie hiervan (niet alle bronnen zijn nog digitaal beschikbaar).

Informatie aLs grondrecht? Op 25 maart heeft minister Peper een commissie ingesteld "Grondrechten in het digitale tijdperk" die moet onderzoeken of toegang tot informatie een grondrecht moet worden. De commissie onder leiding van prof.mr. H. Franken, hoogleraar informatierecht, zal uiterlijk I mei 2000 een advies uitbrengen. Het belang van deze vraag wordt versterkt doordat nieuwe technieken voor andere doeleinden worden gebruikt dan waarvoor ze waren ontwikkeld.

IJPeter Jonkman Prijs" Zaterdag 12 juni had hij zelf beet! En hoe! Peter Jonkman won de razend moeilijke eerste editie van de Grote Geschiedenis Quiz van de Volkskrant. Temidden van 50 finalisten (meest geschiedenisleraren) leverde 'de oud-documentalist' een prestatie waar de documentatiewereld trots op mag zijn. De Volkskrant van 14 juni pakte groots uit. Een betere reclame voor ons vak is nauwelijks denkbaar. Daarom Peter, namens alle VPOD-ers:VAN HARTE PROFICIAT!! Geniet van je welverdiende 'kunstreis naar keuze' en ook jij bedankt voor je inspanningen!!

----::I

-e'

What's up, doe? ~~r>ij'j,&'iff!.+·

NOS "We zijn dan wel geen echte pers- of omroepdocumentatie, maar ik vind dat we toch bij de VPOD passen", opent hoofd van de informatieafdeling van de NOS, Ben van Reenen het gesprek. Inderdaad neemt zijn afdeling een belangrijke plaats in binnen de VPOD. AI was het alleen maar omdat VPOD-nestor Fred Njio jarenlang op deze afdeling werkzaam is geweest. Maar ook vanwege de faciliterende functie die ze hebben voor de publieke omroepdocumentaties in Hilversum. NOS Documentatie & Bibliotheek, zoals de afdeling officieel heet, bevindt zich midden op het Mediapark in Hilversum, in het gebouw waar de primaire gebruikersgroep is gehuisvest: de leiding en de beleidsstaf van de NOS. Ook voor een andere belangrijke doelgroep is de afdeling nabij: de bestuurders, staf en beleidsmakers van de publieke omroepen. Sinds de start in 1963 is de "bedrijfsdocumentatie van de Nederlandse publieke omroep" uitgegroeid tot een volwaardig informatiecentrum voor de Nederlandse en buitenlandse omroep, waar ook buitenstaanders uit commerciële omroep en AV-wereld graag gebruik van maken.

Bezui nigen? Toen Ben in 1992 bij een reorganisatie te horen kreeg dat hij 25% moest bezuinigen, wist hij er met instemming van de directie van te maken: 25% terugverdienen. Medewerkers van commerciële omroepen, studenten en andere externe gebruikers moeten nu voor de producten

Documcntatiecentrum pnblicke omrocp

Welkom op de Internetsite van het Documentatiecentrum van de publieke omroep. Het Documentatiecentrum (Documentatie & Bibliotheek NOS) maakt deel uit van de Dienst Kijk~ en Luisteronderzoek en ressomert onder het onderdeel Gezamenlijke Staf en DIensten van de NOS We richten ons in eerste instantie op de pubheke omroeporganisaties. Maar ook externe bedrijven, commerciële zendg!'.machtigden en overheidsinstanties kunnen bij ons terecht Documentatie & BIbliotheek biedt mformatie aan III een scala van ~andaard Ultgaven en producten~ maar de afdeling doet ook (litcratuur-)onderzoek op maat. Van de beantwoording van een enkele specifieke vraag, tot uitgebreide literatuurrapporten

Heeft u na lezing van onze Inl:emetpagina's >"fagen. ofbent u geïnteresseerd in één van onze producten, stuurt u dan een email naar biblijtt~~Jg~<i.!l2~ en wij zullen u graag van dienst zijnl

Documentatie en Bibl en dienstverlening betalen. Een bezoek aan de bibliotheek kost bijvoorbeeld f25,-. Ook aan enkele producten voor interne gebruikers hangt een, overigens sterk gereduceerd, prijskaartje. De tarieven staan vermeld in de uitgebreide brochure waarin de afdeling zich presenteert: "Van Boek naar Beeld". Deze brochure is ook te vinden op de Internet-site van D&B. Ben: "We zijn niet commercieel, maar wel zakelijk geworden." Ben voert een, wat hij noemt, pro-actief beleid, waarbij hij samen met zijn tien medewerkers de informatievragen van gebruikers probeert voor te zijn. Door hun informatiebehoefte vroegtijdig te onderkennen en daar snel op in te spelen. Om de informatie snel op maat bij de gebruiker te krijgen, is een breed scala aan informatieproducten ontwikkeld. Afhankelijk van de behoefte en de soort informatie wordt voor een bepaald "kanaal" gekozen om de informatie door te spelen.

Knipsels Een voorbeeld van zo'n medium is de dagelijks verschijnende knipselkrant. Het "dagblad van de omroep" zoals Ben het noemt, bereikt per post of faX'\zo'n 400 abonnees binnen en buite~ de omroep. De documentalisten selecteren hiervoor dagelijks uit zo'n 26 binnen- en buitenlandse dagbladen en tussen de 200 en 250. vakbladen artikelen over omroepen media. Daaraan toegevoegd worden de dagelijkse kijkcijfers van de afdeling Kijk- en Luisteronderzoek. En in de weekeditie een katern Achtergronden. Ook bronnen als Internet, Opmaat en teletekst worden gedurende de dag nauwgezet in de gaten gehouden. Op verzoek kan ook een knipselkrant op maat worden samengesteld over specifieke (media)onderwerpen. In de toekomst is het de bedoeling dat de knipselkrant elektronisch vervaardigd en verspreid wordt. De apparatuur en de software van Square (C1ipworX) zijn hiervoor al aanwezig. Het maandblad Media Compact, een ander attenderingsproduct van de dienst D&B, is een mooi voorbeeld van hoe anders tegenwoordig met informatie wordt omgegaan. Van aanwinstenlijst en referaten blad groeide het blad uit tot een tijdschrift met eigen artikelen over omroepontwikkelingen en met leesvervangende samenvattingen van de interessantste literatuur. De besproken tijdschriften en boeken worden minder vaak geraadpleegd door de gebruikers, men geeft aan vaak al voldoende te hebben aan de samenvattinDe Internet-site van het Documentatiecentrum van de publieke omroep

Dag van het document

l iotheek gen. Toch omvat de bibliotheek meer dan vijftienduizend boeken, rapporten en onderzoeksverslagen, een collectie naslagwerken, jaarverslagen en vakbladen, ontsloten in het catalogusprogramma STRIX. Omdat dit pakket niet meer aan de eisen van D&B voldoet, wordt het binnenkort vervangen door Bibis van Square, dat ook geschikt is voor de centrale besteladministratie van de afdeling. Van elektronische tijdschriften, die alleen digitaal verschijnen, wordt voor het tijdschriftenrek een exemplaar geprint. Voor de wat algemenere vragen en verzoeken om informatie over "aanpalende" onderwerpen beschikt D&B over aansluitingen op de databanken Lexis/Nexis en PICA. Op verzoek worden literatuurrapporten gemaakt. Ook hier is de trend dat steeds vaker alleen nog het samenvattend rapport gelezen wordt, en minder vaak de oorspronkelijke bronnen waaruit het literatuurrapport is opgebouwd.

BIS Toen de commerciĂŤle zender Sport7 begon, en plots duidelijk werd dat de uitzendrechten van voetbalwedstrijden niet bij de publieke omroep bleken te liggen, kwam dit voor velen als een verrassing. Met een schok werd men zich bij de NOS bewust van het belang van een beter gestructureerde toegang tot strategische informatie. Sport7 vormde zo eigenlijk de aanleiding voor de opzet van het Business Intelligence Systeem (BIS). Beleidsinformatie, strategische informatie over grote marktspelers in medialand, internationale ontwikkelingen, wetenschappelijke en economische informatie over de omroep: het wordt nu veel specifieker en uitvoeriger centraal in records opgeslagen. Ook de dagelijkse documentenstroom van en naar Den Haag wordt door D&B verzameld en ontsloten in de eigen database. Per e-mail worden beleidsmedewerkers van de omroepen op recente media-Kamerstukken geattendeerd. Een uitvloeisel van BIS is BIS-mail, een wekelijks e-mailbulletin. Een nieuw gevormd "bestanden-team" gaat binnen de afdeling binnenkort werken aan de uitbreiding van BIS met een bestand over ontwikkelingen op programmatisch gebied en een bestand met feiten en cijfers. Zo kan een vraag als: "Hoe hoog is de omroepbijdrage in Denemarken" door beleidsmedewerkers van achter de eigen computer, en dus sneller beantwoord worden. Deze bestanden moeten in de toekomst samengaan in het document management systeem SAROS. Voor informatie over het omroepbestel kan de gebruiker overigens terecht bij het digitale documentatiecentrum op de website van de NOS (www.omroep.nl/nos. klikken op "Documentatiecentrum") De faciliterende functie van de NOS komt onder andere tot uiting in de rol die Fred Njio vervulde (en ook nu nog

De dag van het document zal dit jaar op 14 en 15 september in het congrescentrum De Reehorst te Ede plaatsvinden. Organisator, Projectbureau Creutzberg, is samen met TNO en een comitĂŠ van aanbeveling bezig met de samenstelling van het congres- en workshopprogramma. Alle aspecten van het digitale, multimediale, en papieren document zullen aan de orde komen.

Nora Paul "Let the pieces fall where they belong" - met deze pakkende titel heeft het bestuur van de VPOD haar leden uitgenodigd voor een bijeenkomst met Nora Paul. Het programma zal bestaan uit een "interactieve" lezing en zaaldiscussie. De bijeenkomst vindt plaats op 6 juli in het bedrijfsrestaurant van Dagblad de Limburger te Maastricht. Aanvang: 14.00 uur; deelnamekosten: f75,- ledenprijs. Vooraf aanmelden is verplicht!

GO Workshops internet De GO organiseert ook dit najaar weer een drietal workshops over internet. De eerste is een basiscursus internet ter kennismaking, de tweede is een vervolg daarop, namelijk het zoeken op internet voor gevorderden. De derde workshop gaat over informatie presenteren op het internet. Ă&#x2021;>ok is er nog een workshop over intranet. Meer informatie over deze workshops is te vinden op: http://www.stichting-go.nl

vervult) als secretaris I initiator van het informeel gezamenlijk overleg tussen de omroepdocumentaties. Daarnaast speelt de afdeling een rol in de omroepbrede werkgroep Digitale Documentatie. Met vertegenwoordigers van documentaties en automatiseringsafdelingen worden mogelijkheden onderzocht om centraal en gezamenlijk belangrijke elektronische data rechtstreeks van door iedereen gebruikte bronnen binnen te halen. Omroepen moeten via een eenvoudige interface hierin kunnen zoeken en het materiaal eventueel in hun eigen documentatiesystemen kunnen opnemen. In de visie van Ben zullen in de toekomst alle informatieproducten van de afdeling toegankelijk zijn via een door D&B onderhouden 'informatieplein' op het nog te realiseren NOS-intranet. Ben: "Regelmatig even langs het informatieplein gaan moet voor de medewerkers straks net zo vanzelfsprekend zijn als het checken van je mail."

(Margot Bacsa I Klaaske van der Wekken)

Computerziekte treft JNog geen 40 en de

'Het gebeurde anderhalf jaar geleden. Een collega was op vakantie, zodat we het met z'n tweeën extra druk hadden. Het was van half acht 's morgens tot zes uur 's avonds doorjakkeren om drie deadlines te halen. Na de derde dag kreeg ik enorme pijn in mijn onderarm, ik kon er niets meer mee. Maar ach, ik ging toch op vakantie, dus dat zou wel loslopen. Na een week vakantie meldde ik me toch eens ziek bij de bedrijfsarts. Tot mijn verbazing sprong deze er direct bovenop voor een onderzoek. En ja hoor: ik had R51.' EO-Visiemedewerker Hans van der Beek doet zijn verhaal aan een groepje pers- en omroepdocumentalisten (VPOD), sinds de ver doorgevoerde automatisering een risicogroep bij uitstek. Maar niet de enige, zo wordt duidelijk tijdens deze workshop bij de EO. De EO is sinds een jaar buitengewoon actief in het bestrijden van RSI, beter bekent onder een van de voorkomende aandoeningen, de muisarm. Nek, schouders en handen zijn andere kwetsbare plekken die door langdurig statisch en repeterend werk beschadigd kunnen raken. Hoofd personeelszaken van de EO, Han Hoogendoorn, somt wat cijfers

op over RSI: 2,4 miljoen mensen op een beroepsbevolking van 6,2 miljoen lopen risico; 200.000 WAO'ers worden ermee in relatie gebracht; 65 procent van de leden van de RSIvereniging heeft RSI opgelopen dankzij de computer; een enquête onder 220 EO'ers leverde zestig medewerkers op met klachten als nervositeit, hoofdpijn en pijn in spieren en gewrichten; 37 medewerkers bleken inderdaad hard op weg RSIpatiënt te worden. Schokkende resultaten die de EOdirectie letterlijk het lachen deden vergaan. In zeven maanden tijd zijn alle medewerkers uitvoerig geïnformeerd, ruim tweehonderd werkplekken op ergonomische voorwaarden getest en bijna alle knelpunten opgelost (onder andere tweehonderd nieuwe bureaustoelen besteld). De geraamde kosten van een ton zijn inmiddels opgelopen tot ruim 200.000 gulden, zonder morren van

I I

• Richlijnlln voor Ben verantwoorde werkplek en werkhouding 1 Een gollde lendesteun is onontbeerlijk

2 Stel de armsteunen in op ellebooghoogte 3 Stel de stoe/hoogte zo in dat elleboog, armsteun en toetsenbord op één hoogtB staan 4 Stel, indien mogelijk, de tafe/hoogte zo in dat de voeten gemakkelijk op de grond steunen 5 Gebruik een voetensteun indien de tafel niet laag genoeg kan worden ingesteld 6 Plaats de documBnthoude, tussen bseldscherm en toetsenbord 7 Stel het beeldscherm zo op dat de onderkant van het beeldscherm net boven de documenthouder uitkomt (Bron: Bakker & Elkhu;zsn)

de directie. Bewonderenswaardig vindt Hoogendoorn. 'Het geeft tegelijkertijd aan dat RSI-beleid alleen zinvol is als het door het hoogste niveau wordt aangejaagd.'

Th ui ssituati e Werknemers hebben natuurlijk ook een eigen verantwoordelijkheid. De werkgever kan nog zulke verantwoorde hulpmiddelen aanschaffen, als de werknemer er geen of verkeerd gebruik van maakt, heeft dat

weinig zin. Hetzelfde geldt voor de organisatie van het werk. Stress is een heel belangrijke oorzaak van RSI. De werkgever heeft een eerste verantwoordelijkheid om de werknemer met een te hoge werkdruk, te ontlasten. In tijd en, een voorname oorzaak, niveau (werknemers die boven hun kunnen werken). Maar wat als werknemers om andere redenen dan werk gespannen zijn, of behept zijn met eigenschappen als zeer perfectionistisch, gebrek aan zelfvertrouwen of onvermogen normale werkzaamheden logisch in te delen? En wat te denken van de thuissituatie? De praktijk leert dat mensen thuis de computer in donkere, kleine kamertjes hebben weggestopt, op een geïmproviseerd bureautje met een keukenstoel. ZÓ 's avonds na het werk nog uren internetten, de boekhouding bijwerken en fanatiek computerspelletjes doen, is natuurlijk vragen om problemen. Hoogendoorn: 'je kunt dan op RSI wachten.'

ModekwaaL De keerzijde is dat de EO in omroepland een positieve uitzondering vormt. Veelal wordt er nog steeds lacherig over deze 'modekwaal' gedaan. Enigszins begrijpelijk, want - hoewel monniken in de middeleeuwen al met de kwaal kampten hoe meer het begrip RSI maatschappelijk aanvaard wordt, hoe meer mensen er aan blijken te lijden. De door Hoogendoorn hierboven opgesomde feiten geven echter voldoende de noodzaak van een serieuze aanpak aan, al was het maar vanwege de enorme kosten die ermee gemoeid zijn. Volgens Hoogendoorn zijn er in Nederland ook al verscheidene schadeclaims van werknemers door de rechter gehonoreerd. Een

al ĂŠĂŠn op de vijf ligt op de loer tijdige erkenning van op RSI duidende klachten kan kortom veel leed voorkomen. De symptomen kennen drie fasen. In de eerste fase veroorzaakt langdurig en stressvol werken pijn aan gewrichten die na een goede nachtrust verdwijnen. In de tweede fase gaat de pijn irriteren, ontstaan er tintelingen in de handen en treedt een zodanig krachtverlies op dat het optillen van een kopje koffie al onmogelijk wordt. In deze fase wordt nog van RSI-gerelateerde klachten gesproken. omdat de verschijnselen nog omkeerbaar zijn. In de derde fase is er sprake van een voortdurende, blijvende pijn bij vrijwel elke

beweging. Werken. wat voor werk dan ook. kan niet meer, de WAO is al wat rest.

Pianospelen Hans van der Beek zit tussen de tweede en derde fase in. 'Je schrikt je rot. Het is nog al wat als je nog geen veertig bent, met vrouwen twee kinderen en je wereld dreigt ineen te storten.' Omdat hij de eerste was die zo ernstig door RSI werd getroffen, heeft de EO nog alles in het werk kunnen stellen om Van der Beek uit de WAO te houden. Hij werkt parttime op de gidsafdeling, voor een andere afdeling verzorgt hij pr-activiteiten. Van der Beek

sport. is bij behandeling bij een RSIspecialiste in Maastricht en houdt desondanks moeite om 'het vlees voor mijn kinderen te snijden'. Zijn favoriete hobby. pianospelen. heeft hij moeten laten vallen, gitaarspelen lukt vijf minuten per dag. Weg gaat de pijn nooit meer, hij wordt slechts verzacht als Van der Beek alles doet volgens de voorschriften. 'Had ik twee jaar geleden maar de informatie gehad over RSI die we nu hebben. Dan had ik het niet zover laten komen.

Arnold Marseille (Ook verschenen in Spreek'Buis - blad voor omroepmedewerkers, nr. 736, 12 maart 1999)

Zoek dat eens uit SVP! Ook u zit vast wel eens met een vraag. Bel dan simpelweg SVP

met 34 vestigingen over de hele wereld. Waarom zou u met

en u krijgt spoedig het antwoord. SVP beschikt over teams van

brandende vragen blijven zitten? Vraag het SVP. Dat kan op

btanche-gespecialiseerde researchers, een archief waarin menigeen zou verdwalen, entree tot duizenden externe informatiebronnen, waaronder online verbindingen mer de internationale databanken, en een collegiale interactie

~ _

svp

Ad-Hoc basis maar ook continu middels een dagelijkse signalering. Uw eerste vraag is natuurlijk: hoe werkt dat precies? Bel Gijs van Beek voor een verhelderend antwoord, telefoonnummer 070 - 3190 756.

'I<"DERLi>"Q

Koopmansstraat 9, 2288 Be Rijswijk, Telefoon 070 - 3190 756, Fax 070 - 3901 408. E-mail: mail@svp.nl

Op elke vraag het antwoord! SVP op Internet: www.svp.nl

DigitaLisering h Hebben persdocumentaties in het algemeen te maken met de ontsluiting van foto's en teksten, bij omroepdocumentaties is er nog een derde documentsoort die ontsloten moet worden: AV-materiaal. In omroepland, zo bleek uit de voordrachten tijdens de Documentatiedag op het Mediapark, zijn op dat gebied twee parallelle ontwikkelingen gaande. Aan de ene kant zijn de persdocumentaties van zendgemachtigden bezig met digitalisering van hun tekstarchieven. Van de publieke omroepen zijn de TROS, EO en AVRO het verst gevorderd. Deze documentaties beschikken sinds een aantal jaren over een eigen geautomatiseerd documentatiesysteem, waarin artikelen full-text worden opgeslagen. Omroepbreed wordt op dit moment door de werkgroep Digitale Documentatie, waarin zowel automatiseerders als documentalisten zijn vertegenwoordigd, bekeken in hoeverre gezamenlijk digitale artikelen kunnen worden ingekocht (zie ook pagina 3 in dit nummer). Parallel hieraan speelt een tweede ontwikkeling, namelijk de digitalisering van de productie- en uitzend processen bij de omroep. En van het daaraan gerelateerde archiveerproces bij de AV-archieven van de omroepen. Een compleet digitale workflow leidt voor de omroepen tot kostenbesparing en biedt de mogelijkheid om in de toekomst nieuwe diensten en producten te ontwikkelen. In het archief opgeslagen digitale content kan bijvoorbeeld hergebruikt worden of via andere distributiekanalen worden aangeboden. Om dit in de toekomst mogelijk te maken moeten de verschillende systemen bij de omroeporganisaties op elkaar aansluiten. Om zowel nationaal als internationaal de uitwisselbaarheid van materiaal te waarborgen is het noodzakelijk aan te sluiten op open standaarden. Zowel op het gebied van metadata als voor archiveringsstandaarden. Een van de sprekers van de dag was Annemieke de Jong van het Nederlands Audio visueel Archief (NAA), waar een selectie van het AV-materiaal van de publieke omroepen wordt gearchiveerd. Zij benadrukte in haar voordracht de rol van omroepdocumentaties en archieven bij het denken over de op handen zijnde digitalisering. Het archief staat veelal aan het begin en eind van een audiovisuele productie en heeft een goed overzicht van alle stadia in het productieproces. Bovendien beschikken archieven over jaren-

lange ervaring met technieken voor het opslaan, beheren en ter beschikkingstellen van 'content'. De archieven moeten dus net als ICT-ers, technici en gebruikers hun eigen specifieke expertise inbrengen bij de organisatie van de digitale processen. In de praktijk blijkt dat er nog nauwelijks sprake is van echte "multimedia-archieven", zoals het thema van de dag luidde. Tekst, beeld en geluid worden op dit moment meestal nog in aparte systemen ontsloten, ook omdat grootschalige digitale opslag van AV-materiaal nog niet haalbaar is. Toch gaat de ontwikkeling ontegenzeglijk die kant op en de eerste tekenen van integratie zijn dan ook al zichtbaar. Bij het ANP bijvoorbeeld denkt men erover om in de nabije toekomst ANP-biografieĂŤn te koppelen met al in de beeldbank aanwezige foto's van personen. Bij Cameo Media maken 'stills' onderdeel uit van de in het geautomatiseerde systeem opgenomen beschrijvingen van beeldfragmenten. Bij het project NAA in de klas zijn de beelden zelf digitaal opgeslagen en op het scherm af te spelen. Omroep Brabant is van alle omroepen het verst met de digitalisering van het productie- en ~itzendproces. Het archiveringsproces verloopt echter nog niet digitaal: de digitale beelden worden nog altijd overgespoeld op analoge banden. Omroep Brabant heeft wat dat betreft last van de wet van de remmende voorsprong: o.a. de uitwisseling is nog een probleem. Bij het NAA is de multimedia-catalogus Avail Pro in ontwikkeling. Helaas kon de geplande voordracht hierover niet doorgaan. In de onderstaande 'Kroniekjes' wordt nader ingegaan op de praktijk bij de bovengenoemde organisaties.

Digitalisering in een audiovisuele productieomgeving (Annemieke de Jong, beleidsmedewerker Stafbureau Informatiebeheer en Collectiebeleid NAA) De voordracht van Annemieke de Jong was doorspekt met eigentijds jargon als Contentmanagement en Assetmanagement. Steeds meer organisaties en bedrijven zijn, net als het NAA gedwongen om beleid te maken en hun elektronische schatkamers voor de toekomst te waarborgen. De digitale productieketen levert een lawine aan archiefmateriaal die beheerst en beheerd moet worden om over een aantal jaren nog over bruikbare databestanden te kunnen beschikken. De traditionele taken bestaan nog steeds, maar krijgen nieuwe namen. Contentmanagement om integriteit, toegankelijkheid, hergebruik, efficiency en commerciĂŤle exploitatie te waarborgen. En Assetmanagement als nieuwste loot aan de stam om de digitale infor-

ij AV-archieven matie zelf kwalitatief te bewaken. Documentalisten worden geconfronteerd met taaie materie als Datamodellen, Metadata, Rechtenmanagement, Kwaliteitscontrole en Duurzaam Beheer.Wat vroeger toegankelijk maken en ontsluiting heette, heet in het elektronisch tijdperk beheer van Metadata, vaak 'embedded' (ingebed) met het document zelf opgeslagen en via automatische ontleding gegenereerd. En Content is dan de optelsom van Metadata plus Essence (feitelijk de inhoudelijke elektronische documenten). Eigenlijk heel simpel zoals vroeger een bibliotheek de optelsom van catalogi en boekencollecties was. Alleen zijn die al eeuwenlang met een gewone bril te lezen en daar schuilt voor elektronisch opgeslagen materiaal de grootste bedreiging voor de toekomst.

Archivering in een 'digitale' studio (Marjola de Groot, hoofd documentatie Omroep Brabant) Hoofd documentatie Marjola de Groot werkt als enige documentalist voor de televisietak van Omroep Brabant en verzorgt het beeldbandarchief. Haar twee collega's houden het tekstarchief bij, bestaand uit een grove selectie uit landelijke en regionale kranten en voorgeselecteerd door de redactie. In het beeldarchief bewaart de documentatie alle uitzendingen van de omroep en een selectie van het ruwe materiaal. Om financiĂŤle redenen zet Marjola de te archiveren digitale opnames daags na uitzending over naar analoge banden. Ze bekijkt (spot) en beschrijft de banden en ontsluit ze vervolgens in een retrievalsysteem (BRS). Hierin vind je het beeldmateriaal terug op trefwoorden en inleidende teksten. Elke beschrijving verwijst naar het bandnummer. De redacteuren kunnen zelf in het systeem zoeken. Sinds 1997 verloopt het productieproces van de televisieprogramma's voor het grootste deel digitaal.Vooral over de digitale montagetechnieken is men zeer tevreden: de redacteur kan heel gemakkelijk de montage aanpassen. De nadelen wegen echter steeds zwaarder en zijn dan ook vrij omvangrijk. Als er bijvoorbeeld technische problemen zijn bij de computer waar de band ingelezen wordt, dan heeft dat ook gevolgen voor de volgende fases in het productieproces. En als in ĂŠĂŠn gedeelte hiervan de software aangepast is, levert dat vaak op andere plekken problemen op. Een organisatorisch probleem is dat er een chronisch tekort aan digitale opnamebanden (zgn. fieldpacks) is. Inmiddels zijn er 24 packs voor 6 camera's en het is eenvoudig te kostbaar om er meer aan te schaffen. Men heeft zo'n fieldpack gedurende het hele proces nodig, dus vaak zijn ze bezet.

Een nadeel van het gebruik van digitale banden is ook dat uitwisseling met andere televisiestations lastig is, omdat die nog wel met analoge banden werken. Deze problemen hebben direct gevolgen voor de archiefafdeling: er gaat regelmatig archiefmateriaal verloren. Voor Omroep Brabant zijn de problemen voldoende reden om (een deel van) het digitale productieproces te heroverwegen. De beste situatie zou een combinatie van digitale montage en betere (analoge!) opnameapparatuur zijn. Digitale archivering laat nog even op zich wachten ....

SBS en beeldbandarchivering (Angelique van Hout, hoofd Documentatiecentrum Cameo Media) Cam eo Media (www.cameo.nl) is een relatief nieuwe media-producent die documentaires, commercials, Internet-sites en nieuwsprogramma's maakt voor o.a. SBS6 en NetS. De documentatie-afdeling werkt voornamelijk voor de nieuwsredacties. Angelique van Hout vertelt dat in

•••• 00000000 ••••••••••••

ADIe Actueel Documentatie en Informatie Centrum Informatie - (snel)zoekdienst Literatuu ronderzoek Attendering nieuwe publikaties Inhoudsopgaven tijdschrijften Vakdatabanken Internet bedrijfscursussen Detachering in bibliotheek en documentatiecentrum

Probablya waste of time - jf every search you submit takes fiv€' times longer than you've got. And staggers back with ten times thc iniormation you need. As the world's leading Online Business, Professional and Legal lnformation Service, our technology has to be as up-tothe-minutc as the data we retrieve for you. H's the only way we call offer the kind of predse, high-c:;peed searches that TM deliver exactly what you want, wh en you want. ~ Whcther you're after Company ne,vs, Product news, legal~' news - even Propte news - call (020) 688 03 33 or e-mail info@cobidoc.nl today for more information. We promise not to keep you waiting. Only for

LEXIS NEXI

Adie levert informatie binnen 24 uur

bel 055 5268450 fax 055 5268499 of raadpleeg: www.bibl-apeld.nl/adic

the êvell-inforl11ed

R. A member of the Reed E1sevier plc group I.EXlS and Nf">'l~ iHl' Tl'l';istered trademarks of Reed EI~\'l('r Propt'rties Inc., u>ed under license ·n,e IJ\iFORMAI10f\: ARRAY logo is a trademark of Reed Elo;evier ProJ'l-'Tties Im:., used under ljcense C Ct.lrrright 1998 Lf.XIS-t...:EXIS, a di\"ision of Reó.'d Flse\'ier loc. All right<; r('So'r\·ed.

-------=ff~~~~~- --------- - -

Documentconversie

roeiende informatiestromen leggen een steeds groter beslag op organisaties. WNO Document-

conversie is een specialist in documentconversie- en gegevensopslag, op analoge of digitale media. Voor het

Is nieuwsdocumentatie hetzelfde als news recycling?

archiveren en opslaan van originele (bron)documenten en gegevens bieden wij efficiënte oplossingen waarmee u ruimte, tijd en geld bespaart. Wij denken met u mee en adviseren u geheel vrijblijvend bij het bepalen van de

Nieuwsbank biedt het nieuws van de bron, vers en onbedorven.

voor u optimale oplossing. Desgewenst adviseren wij u bij de keuze voor gebruikersapparatuur en verzorgen wij de levering daarvan. Geïnteresseerd in documentconversie?

www.nieuwsbank.nl

Neem dan contact met ons op.

T (024) 352 61 42/60 • F (024) 350 02 61 • E-mail rgarowno@worldonfinenl

1997 t.b.v. de (analoge) beeldbandachivering in eigen huis een database in het programma Filemaker-Pro ontwikkeld is, die zeer gebruiksvriendelijk is. Zowel voor de documentalisten, die het materiaal uitvoerig formeel en inhoudelijk kunnen ontsluiten, als voor de redacteuren, die makkelijk kunnen zoeken. Het systeem is volledig, flexibel, snel en visueel. De shotbeschrijving wordt verduidelijkt met gedigitaliseerde 'stills' van het bijbehorende beeldfragment. Nadelen zijn volgens Van Hout dat er geen gecontroleerde trefwoordenlijst aan het systeem gekoppeld is en dat je niet kunt zoeken met Booleaanse operatoren. Ook mist ze nog de mogelijkheid van verfijning van de zoekvraag en van opslag van het zoekresultaat. Naast alle uitzendingen en ruw materiaal voert de documentatie ook buitenlands nieuws (feed) in het systeem in. Er is op de afdeling geen papieren archief; alleen ANPberichten over grote affaires (Bijlmerramp, Betuwelijn) en rapporten worden bewaard. Voornaamste bronnen voor zoekacties voor redacteuren zijn NPD-Pro en SVP.

NAA in de klas (Pim Slot, projectleider Onderwijs, Cultuur en Wetenschap bij het NAA) Als laatste spreker van de dag vertelde Pim Slot het een en ander over het project 'NAA in de klas', te vergelijken met het fenomeen 'Krant in de klas'. De database is toegankelijk via het netwerk voor het onderwijs, Edunet/Kennisnet, dat informatie biedt voor het onderwijs (leerlingen, leraren) via o.a. Internet. Audiovisuele media vormen een steeds belangrijker informatiebron, ook voor leerlingen. Met het project wil men leerlingen in staat stellen om zelfstandig beeldfragmenten uit het archief van het NAA terug te zoeken en die rechtstreeks af te spelen op het beeldscherm (video on demand). De demo zag er indrukwekkend uit. Vanaf september 2000 zal er proef worden gedraaid op twee zogenaamde 'voorhoedescholen' in Hilversum.

De digitale beeldbank van het ANP (Paul Neuray) Op I januari 1996 ging de digitale beeldbank van het ANP van start. Juist op tijd, namelijk net voor de Olympische Spelen van dat jaar. Het systeem werd grondig voorbereid door een commissie van documentalisten, technici en fotoredacteuren. Bovendien werden de aanstaande gebruikers geraadpleegd. Momenteel bevat de beeldbank ca 260.000 beelden, ontsloten door het softwareprogramma PictureDesk van Digital Collections. Een programma dat ook gebruikt wordt door Der Spiegel en de persbureaus DPA en APA in respectievelijk Hamburg en Wenen. De eerste klanten waren een vijftal VNU dagbladen, maar inmiddels zijn vrijwel alle kranten aangesloten. Bovendien heeft het ANP ook nog ruim 100 'externe' klanten zoals tijdschriften, omroeporganisaties en tv-gidsen. AI deze klanten kunnen inloggen via een ISDN-lijn. De databank bevat naast alle ANP- en EPA-foto's ook beelden uit overige bronnen, zoals Allsport (VS en UK), Bandphoto (UK) met internationale beroemdheden. Ook een aantal collecties van freelancers zijn te zien, voor zover die iets toevoegen door hun specialisatie. Daarnaast is er nog een selectie uit 23 andere buitenlandse bureaus gemaakt. In het totaal worden er ca. 60.000 beelden per jaar op het net gezet. De 260.000 beelden die zich op het moment in de database bevinden, beslaan netto 270 gigabyte. De klant kan de foto's op onderwerp oproepen of in een 'galerie' van foto's bekijken, bijv. de foto's van die dag zelf. Iedere foto is voorzien van een bijschrift. De foto's van vandaag en van gisteren worden apart gepl eseiiteei d, daal na loopt de prese~tatietermijn op (weken, maanden jaren), tot beelden per jaar: 1999, 1998 etc. Naast de actuele beeldbank is er ook een beeldarchief. Het ANP bezat een miljoen foto's van voor 1996.Alle foto's zijn beoordeeld op hun beeldwaarde (d.w.z. op een goede afbeelding), hun nieuwswaarde en hun economische waarde (d.w.z. op hun verkoopbaarheid). Uiteindelijk werden

Begri ppen Lijst Mediamanagement = besturing en beheer van de technische infrastructuur (netwerk, hard- en software) Essence = de multimediacontent zelf (het digitale AV-materiaal) Metadata = data over data = data die worden gebruikt om video en audio (=essence) zodanig te ordenen dat contentbased retrieval wordt vergemakkelijkt = .de formele en inhoudelijke beschrijving. Er zijn, afhankelijk van het vakgebied, meer dan 7 standaards voor de metadatastructuur in ontwikkeling. In het domein van de professio-

nele av-productie wordt de SMPTE/EBU (=Society of Motion Picture and Television Engineers / European Broadcasting Union) standaard ontwikkeld. (http://www. s m pte. 0 rg/ e ngr / eb umeet I.html) Voorbeeld van een beschrijvende, inhoudsgerelateerde metadatastandaard: Dublin Core (homepage: http://pUll.org/dcf) Assetmanagement - bebeer van de multimediacontent, d.m.v. vastleggen toegangsrechten, opstellen catalogiseer- en indexeerregels (zgn. templa-

tes), vaststellen datadefinities en dataformat (rekening houdend met standaards), bepalen zoekstructuren, controle op naleving van afspraken. Contentmanagement = management van essence + metadata = autenticiteit en integriteit waarborgen, toegankelijkheid en beschikbaarstelling, hergebruik, efficiency, commerciĂŤle exploitatie, beveiliging. Datamanagement = mediamanagement + assetmanagement

eid

- -_ _...I,.......-)

Ruimte is kostbaar. Alle reden om uw archief zo ldein mogelijk te maken. Maar tijd is zo mogelijk nog kostbaarder. En wat eenmaal in uw archief zit, haalt u er niet zo snel en gemal<kelijk meer uit. Terwijl het zo simpel kan zijn. Wilt u ruimte ĂŠn tijd besparen, bel dan met B en H Microdata Systemen. Documenten-, boeken- en microfilmscanners. Apparatuur voor microverfilming, readers en reader/printers tot en met A2-formaat. En systemen voor het razendsnel verschalen van micro- tot grootformaat (AD! J.

Met B en H wordt document management ook meteen time management! Exclusief distributeur van:

Onderdeel van:

BEll HOW8..L

REGMA

~ FUJI FILM

Bel (0320) 2678 20 Postbus 2140, 8203 AC Lelystad. Fax 0320-267830. E-mail: benh@regma.nl www.regma.nl/benh

Hoe de digitale lawine te beheersen?

125.000 beelden van tekst voorzien en gescand. Het karwei kostte drie jaar werk aan vier extra krachten. Het beeldarchief kan nagezocht worden met trefwoorden uit een gestandaardiseerde trefwoordenlijst en vrije woorden uit de beschrijving van de foto. Verder op persoonsnamen en op de namen van organisaties. De beelden uit het jaar 1996 worden dit jaar ook naar het beeldarchief overgebracht. Het bleek dat 50% verwijderd kon worden. In de toekomst kan men bij een bepaalde foto aangeven dat die foto automatisch na twee jaar verwijderd moet worden. Op het ogenblik bestaat de afdeling uit het hoofd, drie documentalisten (ook voor de ANP-tekstdocumentatie), twee picture-researchers, een scanner en een operator. Er wordt gewerkt aan de ontwikkeling van nieuwe producten

Zo wordt bijvoorbeeld de helft van de 5000 ANP-biografieën van foto's voorzien. In de toekomst zal de beeldbank ook via internet raadpleegbaar zijn. Bovendien wordt er gewerkt aan een verdere integratie van tekst en beeld. (Bijdragen: MB, MH,

Pj, Sp, WR)

Meer lezen?

Multimedia: materiaalbeheer in het digitale domein I Peter Mulder. In:Video & Audio Report, januari 1999. Digitalisering in beeld: thema middag digitalisering in beeld en geluidsinformatie I Robert Egeter van Kuyk. In: Archievenblad, mei 1999. Beide artikelen zijn bij het redactiesecretariaat op te vragen.

Wat is het NAA? Het Nederlands audiovisueel archief (NAA) is in 1997 ontstaan uit een fusie van de stichting Audiovisueel ArchiefCentrum (AVAC) , het filmarchief van de Rijksvoorlichtingsdienst(RVD), de stichting Film- en Wetenschap (SFW) en het Omroepmuseum. Films, radioen televisieprogramma's zijn een onmisbaar deel van ons cultureel erfgoed en het NAA bewaart deze voor komende generaties. Het NAA bevat een selectie van de collecties van de publieke omroep (radio en televisie), Polygoonjournaals, een groot fotoarchief met materiaal uit de omroepgeschiedenis, films (van 100 jaar geleden tot nu), propagandamateriaal uit de Tweede Wereldoorlog, een muziekcollectie, wetenschappelijke films en bedrijfsfilms. Totaal gaat het

om zo'n 500.000 uur materiaal. Dit wordt ontsloten door 45 documentalisten. Het NAA heeft als einddoel de vorming van één groot nationaal archief, op één locatie op het Mediapark (het is nu nog verdeeld over vier vestigingen). Het moet één archief worden waarin de collecties voor iedereen toegankelijk zijn. Vooralsnog is het NAA-archief alleen voor medewerkers van commerciële en publieke omroepen toegankelijk via het omroepnetwerk. Het NAA bewaart niet alle uitzendingen van radioen tv-programma's. Ze maakt een selectie op basis van cultuur-historische uitgangspunten. Het overige (uitgezonden en ruw) materiaal wordt bij de diverse omroepen

bewaard. In de meeste gevallen gebeurt dit niet gecentraliseerd, maar wordt door de programma's bepaald wat bewaard wordt. De opslagomstandigheden, selectiecriteria en ontsluiting laten vaak te wensen over. De publieke omroepdocumentaties hebben zich (op een enkele uitzondering na) in het verleden nooit met dit soort materiaal beziggehouden. Daar lijkt de laatste tijd verandering in te komen. Bij de commerciële omroepen is het opvallend genoeg juist andersom: de documentalisten daar hielden zich vaak in eerste instantie juist wel bezig met ontsluiting van het eigen materiaal. In een later stadium zijn ze ook tekstdocumentatie gaan ontwikkelen.

~ BLadwijzers ~"

~'~"

,*If:;t\ I:"::

"'C

ProfieL Dirk-Jan~Warmerdam ~

~,(",~~"""

DigitaLe studio Auke Schouwstra heeft een interessant artikel geschreven, dat aansluit bij het kroniekverhaal (pag. 8-13), over het digitale radioen televisiemaken: "Rol tape bijna uitgespeeld. Harde schijf rukt op bij montage TV- en radioprogramma's" (21 augustus 1998, nr 34, pag 25). Te vinden in het archief van www.computable.nl./

Cameo media Cameo Media is in 1995 begonnen als internetbedrijf en doet nog steeds veel op dat gebied. Ze creĂŤert informatieve producten, gebruik makend van verschillende media, bedoeld voor een groot publiek. Cameo Media vertaalt nieuws en andere informatie naar producties voor televisie en internet. Voor wie eens een kijkje wil nemen:

http://www.cameo.nl/ http://www.cameo.nl/cameolinternet/index.html http://www.hartvan.nl/ http://www.sbs6.nl/ http://www.cameo.nllnetS/

BeeLdmateriaaL Arribavista is de eerste zoekmachine die het internet afzoekt naar afbeeldingen. Het zoeken is zeer eenvoudig, je vindt altijd wel iets. Mocht je vraag toch geen zoekresultaten opleveren dan is er nog de mogelijkheid om je zoekvraag te mailen aan arribavista die dan zelf op zoek gaat. Je krijgt dan binnen 24 uur antwoord.

http://www.arribavista.com/

20 jaar terug Via www.newslibrary.com (een site van de Knight Ridder onderneming MediaStream) is het mogelijk om de archieven van meer dan 60 Amerikaanse en Canadese kranten te doorzoeken. Sommige gaan tot meer dan 20 jaar terug. Het zoeken is gratis, maar het opvragen van het artikel kost geld. Ook is het mogelijk een flat fee van $77 per maand af te spreken. Je kunt je op de site aanmelden. Betalingen lopen via je creditcard.

Fast Search De naam zegt het al een snelle zoekmachine. FAST staat voor Fast Search & Transfer en is van origine een Noors bedrijf. Het doel van FAST is het internet toegankelijker te maken. Dit doen ze door het zoeken eenvoudiger, sneller en preciezer te maken, Ook het downloaden van bestanden, vooral van afbeeldingen gebeurt door FAST een stuk sneller.

http://www.alltheweb.com/

Epoo

59912

DocumentaList der Velen kennen hem van gezicht, weinigen kennen hem van naam. Veelal op de eerste rij, vlijtig notulerend, is hij een bekende verschijning op de bijeenkomsten van de VPOD: Dirk-Jan Warmerdam. Maar wat doet een coĂśrdinator post- en archiefzaken van de Dienst Waterbeheer en Riolering in Amsterdam bij persdocumentalisten? Dirk-Jan studeerde begin jaren zeventig aan de Frederik Mulleracademie in Amsterdam. In 1974 begon hij als documentalist bij het Studiecentrum NOVI (het Nederlands Opleidingsinstituut voor Informatica). Hij hield zich bezig met het schrijven van abstracts van artikelen uit automatiseringtijdschriften voor het referatenblad "New Literature on Information". In die tijd kwam Yolijn van der Krol, de huidige secretaris van de VPOD, ook in dienst bij het NOVI. Toen zij na twee jaar (1978) het NOVI verruilde voor Elsevier, bleef zij contact houden met haar oud-collega. Zij riep een paar jaar later de assistentie van Dirk-Jan in voor het samenstellen van een bibliografie van literatuur over persdocumentatie. De eerste uitgave van deze Persdocumentatie Bibliografie verscheen in maart 1983. En zo ontstond D_irk-Jans bevlogenheid voor de persdocumentatie. Ondertussen zat het hem niet mee. Het NOVI werd opgedoekt en het startend computeranimatie bedrijf waar hij daarna in dienst kwam, ging na ruim een jaar failliet. Uiteindelijk kwam hij terecht bij Openbare Werken van de gemeente Amsterdam. Deze dienst onderging ook allerlei structurele wijzigingen. Uiteindelijk resulteerde dit in de reeds genoemde dienst Waterbeheer- en Riolering.

Metadocumentatie Dirk-Jan weet dat met zijn aangeboren exactheid precies na te vertellen. Deze precisie is tevens een zegen voor de VPOD. Want persdocumentalisten zijn vaak slordig met hun eigen documentatie. Dirk-Jan heeft zich ontfermd over de "metadocumentatie", de documentatie over de documentatie. Voor de tweede druk van de Persdocumentatie Bibliografie in 1986 putte hij veel gegevens uit het referatenblad Library and Information Science Abstracts (USA). Hij nam ook het verenigingsarchief, dat bij het secretariaat was ondergebracht, onder handen. Tevens signaleerde hij een gebrek aan verslaglegging. En zo is het gekomen dat Dirk-Jan sinds 1983 de VPOD bijeenkomsten notuleert. Hij vulde de bibliografische gegevens aan van artikelen en verslagen die hij in het verenigingsarchief vond en nam ook de restauratie, waar nodig, ter hand. Letterlijk, want toen er van een zeer slecht leesbaar verslag van een Amerikaanse lezing zelfs in de Verenigde Staten geen exemplaar meer

Colofon VPOD - Nieuws Kwartaalblad van de Vereniging van Pers- en Omroep Documentalisten.

documentalisten beschikbaar was, restaureerde Dirk-Jan de nauwelijks leesbare kopie, letter voor letter. Het aanwezige bestand van artikelen over persdocumentatie en over technieken die in de persdocumentatie gebruikt kunnen worden, vulde hij aan met eigen vondsten uit tijdschriften die hij soms jaargang voor jaargang nazocht. De Journalist zelfs tot 1896! Abstractbladen werden doorzocht, literatuur verwijzingen werden gecheckt. Veel werd gehaald uit de Duitse, Franse en Engels-Amerikaanse vakliteratuur. Op het ogenblik is bijna alle vakliteratuur over persdocumentatie tot en met het jaar 1998, gesignaleerd. De fotokopieën alleen al beslaan 15 dikke dossiermappen. Daarnaast zijn er talrijke publicaties in de vorm van boeken, brochures, conferentie protocollen of scripties opgeslagen. De volgende stap is het ontsluiten van het opgeslagen materiaal. De kopieën zijn nu alleen nog maar chronologisch gerangschikt. Daarnaast zijn er een aantal kleine bestanden met o.m. citaten en anekdotes, personeelsadvertenties en artikelen over randgebieden zoals bijvoorbeeld interviews met krantenverzamelaars. Een derde Persdocumentatie Bibliografie is in voorbereiding. Daarin zullen niet worden opgenomen de artikelen die reeds in een zevental buitenlandse bibliografieën zoals bijv. Newspaper Librarian 1933-1985 van de Amerikaanse Special Libraries Association en News Media Libraries van Barbara Semonche, vermeld zijn. Nu de achterstand bijna is ingehaald, kan er meer aandacht besteed worden aan materiaal na 1985. In VPOD-Nieuws kunnen pas verschenen artikelen vermeld worden.

Wie, waar, waarover De document delivery van deze artikelen kan ook verzorgd worden. Speciaal moet daarbij gedacht worden aan literatuur die voor de doorsnee persdocumentalist moeilijk te verkrijgen is. Er kan gesignaleerd worden wie, waarover, waar gesproken heeft. En waar diegene te bereiken is. In de praktijk gaan er soms jaren overheen voordat een referaat, uitgesproken op een congres, in druk verschijnt. Ook de verslaglegging van de door de VPOD georganiseerde bijeenkomsten is belangrijk. Het zal in de nabije toekomst ook mogelijk zijn om opdrachten te geven aan het secretariaat van de VPOD i.c. aan Dirk-Jan Warmerdam voor research naar artikelen over bepaalde aspecten van de persdocumentatie. Tegenover deze dienstverlening dient wel een vergoeding te staan. Verder wordt gedacht aan een kleine uitgave over de historie van de persdocumentatie. Want het blijft een uniek documentatieterrein, en daarom waard om goed gedocumenteerd te worden. Bedankt DirkJan, voor al je belangeloze bemoeienissen met ons vakgebied.

(Peter Jonkman)

Redactiesecretariaat: Postbus 28000 1202 LA Hilversum tel. 035-6715351 fax 035-6715421 margot.bacsa@tros.nl

Redactie: Margot Bacsa (secretariaat) Wil Roestenburg (eindredactie) Peter Jonkman Jan van Liere Simone Post Klaaske van der Wekken Marian Holthuis Frank Verkuylen

Advertenties: Jan van Liere 030 - 2323237

Vormgeving: Gerard van der Krogt Utrecht

Druk: Drukkerij Ecoplus Utrecht

Extern secretariaat: Voor inlichtingen over onder andere aanmelding nieuwe leden, adreswijzigingen, wijzigingen in en aanvragen van het VPOD Handboek (f 25,-): Yolijn van der Krol, Speulderbos 34, 1447 TK Purmerend. Tel. 0205159760, fax 020-5159757 (postgironr. 4351827 t.n.v.vPOD te Tilburg) De inhoud van dit blad valt onder de verantwoordelijkheid van de redactie met uitzondering van artikelen geschreven op persoonlijke titel. ISSN 1383-2492

Doelstelling De VPOD stelt zich ten doel een hoogstaande beoefening van het beroep van pers- en omroepdocumentalist te bevorderen. Jaarlijks organiseert de VPOD gespreksbijeenkomsten en excursies waarbij specifieke problemen en nieuwe ontwikkelingen in de pers- en omroepdocumentatie aan de orde komen.

VPOD 5 99/2

Some Features: Efficient production of electronic press clippings Aexible reformatting of arlicle layout @ Electronic distributlon In Adobe PDfIM

o Web publishing in cuslomizable HTML

o High·quality printable PostScript™ output Optlcal Character Reeognition as amodular exlension

o Interfacing to aU.leading Full Text Retrieval engines