Knipoog uit België

Als Belgen per ongeluk met een hamer op hun duim slaan, zeggen de meesten ‘Dju’, een verkorte vorm van ‘Nom di dju’. Deze gemeenschappelijke vloek is een van de zeldzame uitingen van samenhorigheid onder de Belgen. Een Franstalige Belg die per ongeluk enkele spetters duivenpoep op zijn colbert krijgt uitgestrooid, zal dit ‘Dju’ ook vaak laten vergezellen van een ferm Vlaams ‘gvd’.

Natuurlijk zijn er Franstaligen die deze ‘Germaanse’ vervloeking van de godheid afkeuren; in geval van ‘malheur’ reageren zij dan met het fatsoenlijke ‘Parbleu’ of met ‘Ah, sacré nom d’ une pipe!’. Daarnaast bestaat in Wallonië ook de vloek ‘Nom di djosse’. Met ‘djosse’ is oorspronkelijk ene ‘Jos’ bedoeld, een man met boerse zeden die een abominabel Frans spreekt met een Vlaams accent.

Hoe dan ook: vaak klinkt in het Belgische Frans de invloed door van wat wordt aangeduid als ‘ het Vlaams’. Dat geldt bijvoorbeeld voor ‘kot’; als woord bekend doordat een minister tijdens de eerste coronacrisis de Belgen nog op het hart drukte om “in hun kot te blijven”. Van oorsprong is ‘kot’ een hok, waar dieren verblijven (‘duivenkot’) of waar tuingereedschap bewaard wordt. Het Vlaamse ‘studentenkot’ voor studentenkamer wordt in Franstalig België aangeduid als ‘un kot d’étudiants’. De bewoners van dit kot heten dan logischerwijze ‘des kotteurs’ of in het geval van dames ‘des kotteuses’.

Dan is er natuurlijk het fameuze frietkot; in het Frans: ‘le fritkot’, ‘la friture’ of ‘la friterie’. Tegen hun geliefde zeggen Brusselaars: “Dis chouke, je vais au fritkot, j’ te ramène kekchose?” ( Schatje, wat zal ik bij de friettent voor je meenemen?).

In de Belgische staatsstructuur springt de complexiteit in het oog: haar 5 regeringen met in totaal 182 (!) ministers en staatssecretarissen. De fiscaliteit bereikt er ongekende hoogten. Fijn toch dat er in zo’n land soms iets onder de radar of onopgemerkt kan blijven, dat er onderhands of stilletjes iets geregeld of geritseld kan worden en dat er soms zwart wordt gewerkt!? Zoiets heet in Franstalig België “régler quelque chose en stoemelings”. Stoemelings is afgeleid van het Nederlandse ‘stom’ maar dan in zijn ouderwetse betekenis van ‘stilletjes stommetje spelen’.