Funderingsbedrijf
“De NVAF krijgt van mij een negen!� Peter Vroom, Vroom Funderingstechnieken
In deze uitgave: Risicomanagement reduceert geotechnisch falen Jong NVAF kan de instroom van jongeren stimuleren Regelgeving en stillere technieken verminderen geluidsoverlast
KOBELCO MULTI-PURPOSE CRAWLER CRANES
250 ton KOBELCO CKE2500G-PD Pile-Driver sets world record by driving 44m long concrete piles, the world’s longest prefabricated concrete foundation piles, by using 54m long leader. For further information, please contact: jos_verhulst@kobelconet.com
www.kobelco-cranes.com
Woord vooraf Groei weer mogelijk vervangen moeten worden. nieuwe grote projecten, in totaal Nog dit voorjaar heb ik in mijn Uiteindelijk zal het totaalbeeld achterblijven. Met name de lainleiding voor NVAF Informatie gunstiger worden. Wij zullen op gere overheden – gemeenten en 2015 de verwachting uitgesproredelijk korte termijn weer meer waterschappen - hebben minder ken dat de vraag zou aantrekken werkgelegenheid als gevolg van een kunnen bieden lichte opleving van en daartoe ook de de economie en Uiteindelijk zal het totaalbeeld mensen moeten een toegenomen gaan opleiden. Want consumentenvergunstiger worden. Wij zullen wij hebben de afgetrouwen. Inmiddels op redelijk korte termijn weer lopen jaren teveel zijn we halverwege meer werkgelegenheid kunnen ervaren mensen het jaar en kunnen moeten laten lopen, we constateren dat bieden en daartoe ook de meer dan ons lief is! de economie aan het mensen moeten gaan opleiden. Wat wij bieden? Een groeien is. Voor onze interessante job in bedrijven betekent een technologisch dit vooral dat er meer zich snel ontwikkelende branche. daarvoor op hun begrotingen woningbouwactiviteiten worden gezet dan wenselijk zou zijn. ondernomen. Anderzijds is door de rekenmeesters bedacht dat de TON GROENEWEG Veel ‘oude’ infrastructuur, zo investeringen in de infrastructuur, Voorzitter constateert TNO, zal bijtijds ondanks een aantal lopende en Harderwijk, 1 juni 2015
Growth back on the cards shall lag in their entirety. Primarily Back in the spring, in my foreword reasonably short time we shall be local authorities – councils and to the 2015 NVAF Information, I able to offer more employment, water boards – have budgeted expressed the expectation that and as a result shall have to less than is desirable. demand would rise as a result provide the necessary training. of a slight recovery You see, in recent in the economy years we have had and increased to let too many Ultimately, the bigger picture consumer confidence. experienced people shall look more favourable. Meanwhile, six go, more than we In a reasonably short time months have passed would have liked! and we see the What do we offer? we shall be able to offer more economy is indeed An interesting job employment, and as a result prospering. For within a sector that, shall have to provide the our companies in technologically, is particuar this means developing at speed. necessary training. more residential construction projects The TNO states that many ‘old’ shall be undertaken. On the other TON GROENEWEG infrastructures shall have to hand, the number-crunchers President be replaced well in advance. have decreed that infrastructure Harderwijk, 1 June 2015 Ultimately, the bigger picture investments, despite a number of shall look more favourable. In a exisitng and large new projects,
FUNDERINGSBEDRIJF 2015
3
DE tubex PAAL
Sterke fundatie op praktisch iedere locatie
Postbus 183, 4250 DD Werkendam | Telefoon: +31 (0) 183 679 888 Fax: +31 (0) 183 501 822 | E-mail: info@tubexbv.nl
www.tubexbv.nl
FOUNDATION EQUIPMENT TRILBLOKKEN AGGREGATEN KLEMMEN DRUKMACHINES RINGVIBRATOREN DOP POMPEN VIBROFLOTS HEIHAMERS MEETAPPARATUUR
VERKOOP - VERHUUR - SERVICE Dieseko Group B.V. Lelystraat 49 3364 AH Sliedrecht Nederland
T 0184-410333 E info@diesekogroup.com
I www.diesekogroup.com
14
Inhoud 06 Contactgroep damwanden
44
NVAF één jaar na oprichting 10 Marco Hylkema, directeur Hylkema Funderingstechniek 14 Jaap Estié, Directeur van Sterk Heiwerken BV 18 Peter Vroom, Vroom Funderingstechnieken 22 Wordt het steeds stiller in de bouwput? 26 Geo-Impuls leverde nieuw bewustzijn op 30 Draagkracht paalfunderingen naar beneden bijgesteld 34 Ted van ‘t Hek, directeur Van ‘t Hek 38 Boekje: ‘Veilig funderen’ opgenomen in ‘vernieuwde’ Arbo-catalogus 40 B&P Bodeminjectie en de dagelijkse strijd tegen het
10
grondwater 44 De Groene Paal;
06
de fundering als energiebron 49 Ledenlijst 57 Adverteerdersindex
34
26
Contactgroep damwanden NVAF één jaar na oprichting
“Samen bereiken we Op initiatief van Peter Maas van Wedam bv, onderdeel van de Hoffmann Groep en Peter van Halteren sr. van Sterk Drachten vond vorig jaar mei in Beek en Donk de oprichtingsbijeenkomst plaats van de Contactgroep damwanden NVAF. Benieuwd hoe Peter Maas dit eerste jaar heeft beleefd? Waarom een aparte contactgroep damwanden? Peter Maas: “De NVAF kende tot dan toe vier contactgroepen, waaronder de Contactgroep In de grond gevormde technieken en Microtechnieken. Deze groep kwam slechts moeizaam van de grond en dat had er mee te maken dat het een combinatiegroep was van heiers van prefabpalen en damwanden. Twee totaal verschillende vakgebieden, die je niet kunt samenbrengen binnen één groep, omdat er bedrijven zijn die zich volledig richten op damwanden.” 6
FUNDERINGSBEDRIJF 2015
Wat werd op die eerste bijeenkomst besproken? Peter Maas: “De belangrijkste conclusie van de ongeveer 20 aanwezigen was, dat er een aparte groep voor damwanden moest komen. Door veel meer samen te overleggen en samen te doen, staan we veel sterker. We komen namelijk allemaal dezelfde problemen tegen tijdens ons werk, o.a. het probleem van aansprakelijkheid wanneer zaken fout gaan, maar ook de zorg over de kwaliteit van de damwanden. Ook willen we nadenken nadenken en ervaringen uitwisselen over wat er technisch nog verbeterd dient te worden. Tevens hebben we die eerste bijeenkomst een aantal vraagstukken geformuleerd waar de contactgroep zich mee bezig zou houden. De belangrijkste onderwerpen die naar voren kwamen, zijn het toepassen van slotverklikkers in relatie tot het uit het
veel meer!” slot lopen van damwanden; het toepassen van slotafdichtingen; de kwaliteit van de damwanden in relatie tot de inbrengtechniek; de risico’s van de diverse inbrengtechnieken; optimalisatie van het CUR-handboek; het hijsen van damwanden; last moment begrenzer; wat houdt ‘trillingsarm’ eigenlijk in? En als laatste het organiseren van opleidingen, lezingen en bedrijfsbezoeken. Kun je een voorbeeld noemen van ene gezamenlijk probleem? Peter Maas: “Een van die problemen waar we allemaal mee te maken hebben is het feit dat er steeds nieuwe damwandprofielen op de markt komen. Niets mis mee zou je zeggen! Maar bij de ontwikkeling van die damwandprofielen wordt vooral gelet op het gewicht. Damwandplanken worden dunner en breder, waardoor het steeds moeilijker wordt om ze goed de grond in te krijgen. Met planken van 19 á 20 meter is het moeilijk ze recht in de grond te krijgen. Bij zulke lengtest lopen planken eerder in het slot en worden krommer.”
Maar hoe lichter de profielen hoe goedkoper zou je zeggen! Voordeel voor jullie? Peter Maas: “Bij een beetje bouwproject heb je 1200 ton aan damwanden nodig. Wanneer een vierkante meter géén € 122,-, maar € 80,- kost, omdat de damwanden zoveel lichter zijn, bespaar je bij dat gewicht liefst € 4000,- . In deze tijd is er altijd wel een bedrijf te vinden dat zegt dat het op die manier kan. Het kán ook, maar de risico’s worden wel alsmaar groter. Want de prijs mag dan veel lager zijn de mensen die ze goed in de grond moeten krijgen tobben er mee. Er zit een grens aan wat mogelijk is, daarom moeten we als damwandheiers samen met de fabrieken rond de tafel gaan, want als individu ben je kansloos””
PETER MAAS Wedam Damwanden
FUNDERINGSBEDRIJF 2015
7
“ Een heel succesvolle innovatie is de ontwikkeling van de trilblokken die bij het opstarten ronddraaien zonder dat ze trillen.” Want wie is aansprakelijk? Peter Maas: “Daar komen we op een tweede belangrijk punt waarom deze contactgroep zijn waarde bewijst. Onze opdrachtgevers zijn veelal de hoofdaannemers. Schade door verzakkingen, lekkages en het doorheien van kabels worden altijd bij ons neergelegd, ook wanneer het buiten onze schuld valt. Wanneer je, naast de geringe winstmarges, ook nog de schadeclaims op je bordje krijgt, blijft er niets meer over.” Hoe zijn deze schades te voorkomen? Peter Maas: “De meest schade ontstaat vanwege het heien door kabels en leidingen, dat komt omdat deze vaak niet op tekeningen staan of ergens anders zijn gelegd dan aangegeven. Wanneer kabels en leidingen goed op de tekening staan of zichtbaar zijn, is de schade voor ons. Maar ook in andere gevallen, waarbij het niet goed staat aangeven, wordt ons de fout toegewezen omdat volgens de wet degene die iets kapot maakt, verantwoordelijk is voor de schade.”
8
FUNDERINGSBEDRIJF 2015
Heeft de contactgroep ook op het gebied van productontwikkeling iets bereikt? Peter Maas: “Gelukkig wel! Een heel succesvolle innovatie is de ontwikkeling van de trilblokken die bij het opstarten ronddraaien zonder dat ze trillen. Ze gaan pas trillen als ze helemaal op toeren zijn. Door de hoogfrequentie trilblokken, inclusief VM, is de trilling schade sterk teruggelopen. De meeste schade wordt nu veroorzaakt door zetting schade, die ontstaat door een verdichting van de ondergrond, waardoor de grond inklinkt. Onder de fundering ontstaat een ruimte, waardoor de fundering wegzakt. De grond dicht bij het trilblok verdicht niet meer en zakt meer weg. Het gevolg daarvan zijn scheuren in de fundering. De oplossing ligt in trilblokken met een ultrahoge frequentie, tussen 5000 en 6000 toeren. De koeling en de lagering zorgen echter voor problemen die nog opgelost moeten worden.” Tevreden over het eerste jaar contactgroep damwanden NVAF? Peter Maas: “Zeker we hebben drie bijeenkomsten gekend en ik denk dat we tevreden mogen zijn over het resultaat, maar zeker ook over de inzet van alle deelnemers. Want er wordt met ambitie en overtuiging gewerkt om de positie van ons als damwand heiers te versterken.”
Contact group for dam walls NVAF one year since its inception
“ Together, we achieve much more!” On the initiative of Peter Maas from Wedam bv, part of the Hoffmann Group, and Peter van Halteren sr. from Sterk Drachten, a foundation meeting for the Contract group dam walls NVAF took place in May last year in Beek en Donk. Curious about how the first year has gone according to Peter Maas? Why did you create a separate contact group for dam walls? Peter Maas: “At that point, the NVAF comprised four contact groups, including the Contract group for earth-formed techniques and Microtechniques. This group was tricky to get off the ground as a result of the fact that it was a combination of pile drivers of prefabricated piles and dam walls. Two entirely different professional sectors that you can’t really unite within one group because there are specific businesses that focus entirely on dam walls.” What was discussed at the first meeting? Peter Maas: “The most important conclusion from the 20 or so participants was that there had to be a separate group for dam walls. By collaborating on discussions and execution, we become much stronger. We naturally all come up against the same problems in our line of work, including the problem of liability when things go wrong, but also the issue of dam wall quality. We would also like to exchange experiences regarding what can be technically improved. During the first meeting, we formulated a few questions for the contact group to get to grips with. The most important topics that came up were the application of connection indicators to flag up dam walls that have moved off track; the use of inter-wall sealants; the quality of dam walls in relation to installation techniques; the risk of various installation techniques; optimisation of the CUR handbook; hoisting the dam walls; load torque limiters and what does ‘low vibration’ actually mean? And, finally, organising training, lectures and company visits. Can you provide an example of a collective problem? Peter Maas: “One of the problems we are all faced with is the fact that new dam wall profiles are continuously coming onto the market. Nothing wrong with that, you may say! But
the development of these dam wall profiles tends to focus on weight. Dam wall planks are becoming thinner and wider, making it increasingly difficult to insert them into the ground. With planks that measure 19 to 20 metres, it is tricky to make sure they are straight in the ground. At these lengths, the planks are more likely to run off track and end up bent.” But the lighter the profiles, the cheaper they become! Is that a benefit for you? Peter Maas: “For any decent sized building project, you’ll need around 1200 tons of dam walls. If one square metre costs €80 instead of €122 because the dam walls are lighter, you will end up saving as much as €4000. And nowadays, you can always find a company that says that this is the way to go. And you can do so but the risks get ever greater. The price may well be much lower but the people who have to drive them into the ground will struggle. There is a limit on what is possible and that is precisely why us dam builders need to consult with the manufacturers because, as individuals, we don’t have much of an impact.” Who is liable? Peter Maas: “Now we come to a second important point regarding why this contact group is proving its worth. Our contracting parties are often principal contractors. Damage as a result of sinking, leaks and piling through cables is always attributed to us, even it wasn’t our fault. When you have to face damage claims, alongside limited profit margins, there’s not much left over.” How can this damage be prevented? Peter Maas: “Most damage is caused by piling through cables and pipes; this occurs because they are often not detailed on drawings or have been laid at a location that is different to the one given. If cables and pipes are accurately detailed on drawings or are visible, the damage is our fault. But in other cases, when
they are not detailed correctly, we are also blamed because the law states that the person who causes the damage is also responsible for the damage.” Has the contact group achieved anything with respect to product development? Peter Maas: “Luckily we have! An extremely successful innovation is the development of vibration blocks that rotate without vibrating when starting up. They only start vibrating once they come up to speed. The high-frequency vibration blocks, including VM, means the vibration damage has been significantly reduced. Most damage is caused by the settling that occurs as a result of the subsurface condensing and the ground then setting. Under the foundations, there is a space and this causes the foundations to sink. The ground near the vibration block does not condense as much and sinks further. The consequence of this is tears in the foundations. The solution lies with ultra-high frequency vibration blocks, i.e. between 5000 and 6000 rotations. The cooling and the bearings, however, are issues that still need to be resolved.” Are you happy with the progress of the dam wall contact group NVAF in its first year? Peter Maas: “We have had three meetings and I think we have to be happy with the results, and also certainly with the input from all of the participants. We are all working with ambition and conviction in order to strengthen the position of dam wall installers.”
Marco Hylkema, directeur Hylkema Funderingstechniek
“Jong NVAF kan de instroom van jongeren stimuleren” Marco Hylkema was, samen met Ted van ‘t Hek, de initiatiefnemer van Jong NVAF. Tevreden kijkt hij terug op de eerste bijeenkomst. “Het was een eerste spontane bijeenkomst, die opmerkelijk veel gehoor vond onder de jongeren op leidinggevend niveau. We kijken zeker heel tevreden terug. Een duidelijk omlijnde doelstelling is er echter nog niet, die moet nog vorm krijgen”, aldus Marco Hylkema, directeur van Hylkema Funderingstechniek.
“Wij behoren tot de nieuwe generatie. Het is goed om via dergelijke bijeenkomsten met elkaar in contact te komen. Op die manier stromen de jonge leidinggevenden van bedrijven, waaronder ook constructeurs en werkvoorbereiders, veel gemakkelijker bij de NVAF binnen. We zien dat er behoefte is elkaar te leren kennen. Wat we uiteindelijk precies met Jong NVAF beogen moet nog duidelijk worden, maar de eerste voorzichtige basis is gelegd”, aldus Hylkema. Armen in elkaar slaan “Het is ook prettig te constateren dat ook de gevestigde orde binnen de NVAF dit initiatief omarmt. Wij realiseren ons samen te moeten zorgen voor nieuwe aanwas. De ouderen kunnen ons de kennis en ervaring meegeven, zodat we samen bouwen aan een toekomstgerichte sterke brancheorganisatie, waarbinnen jong en oud elkaar vinden”, aldus Hylkema. 10 FUNDERINGSBEDRIJF 2015
10 jaar geleden gestart Als eigenaar van Hylkema Funderingstechniek ben ik ongeveer tien jaar geleden dit bedrijf gestart. Als zoon van één van de eigenaren van het voormalige Heibedrijf Henk Hylkema Kampen B.V. kwam ik al vroeg in aanraking met de bouwwereld waarin ik op diverse werkplekken een schat aan ervaring opdeed. Toen ik voor mezelf begon dacht ik nog niet aan deelname binnen de NVAF. Maar sinds 6 jaar zie ik wel degelijk de meerwaarde van de NVAF voor ons bedrijf. Voor mij is de NVAF belangrijk om ondersteuning te bieden bij die zaken die je als bedrijf alleen niet voor elkaar krijgt. Denk aan specialistische onderwerpen als: regelgeving rond veiligheid, specialistische onderwerpen die worden uitgewerkt binnen de diverse werkgroepen, vraagstukken rond het milieu, het vastleggen van algemene voorwaar-
den. Steeds meer ben ik me bewust dat we niet zonder branchevereniging kunnen”, aldus Hylkema. Netwerken Ook Marco Hylkema ziet netwerken als een toegevoegde waarde die de NVAF biedt, maar vaak wordt onderkend: “Ik maak er graag gebruik van om na bijeenkomsten nog even contact te hebben met collega’s of met opdrachtgevers. Niet om palen te verkopen, dat is niet mijn uitgangspunt. Maar wel om ervaringen uit te wisselen. Want als we door kennisuitwisseling samen ons werk verder kunnen verbeteren en de realisatie van een project kunnen optimaliseren, is dat in ieders belang. Direct verkoop ik er geen paal meer door, maar het geeft wel een positieve impuls aan de bouwbranche in totaliteit”, besluit Marco Hylkema.
Stalen funderingsoplossingen Reconstructie Neherkade | Den Haag
Complete en innovatieve oplossingen voor keerwanden, bouwputten, brughoofden, ondergrondse parkeergarages, kademuren, dijkversterkingen… Tientallen jaren van ervaring in de wereld van stalen damwanden, inclusief technische assistentie bij ontwerp en installatie. T +31 88 0083 700 I projects.europe@arcelormittal.com I www.arcelormittal.com/projects/europe
veelzijdig en betrouwbaar !
I NNOVATIEF
V AN
DEN
EN HOOGWAARDIG FUNDERINGSMATERIEEL , EEN OPLOSSING VOOR ELKE SITUATIE
H EUVEL H ANDEL & T ECHNIEK BV
|
V AN
DEN
H EUVEL M ETAALWERKEN BV
www.vdheuvelwerkendam.nl
|
V AN
DEN
H EUVEL R EPARATIE & R EVISIE BV
T: +31 (0)183-502655 | E: info@vdheuvelwerkendam.nl
Marco Hylkema, Director of Hylkema Funderingstechniek
“Young NVAF can stimulate the influx of young people” Together with Ted van ‘t Hek, Marco Hylkema was the promoter behind Young NVAF. He looks back at its first gathering with pride. “It was a spontaneous, initial gettogether, one that appealed considerably to young people at managerial level. Indeed, we are very satisfied with the results. A clear demarcated objective however is yet to be defined”, tells Marco Hylkema, director of Hylkema Funderingstechniek.
“We are part of a new generation. It’s a good thing to get in contact with one another via events such as these. This makes it far easier for young managers at companies, including structural engineers and manufacturing engineers, to join the NVAF (Dutch Foundation Works Contractors’ Association). A desire to learn from one another is clearly discernible. Our precise intentions with Young NVAF are yet to be made clear, however, the initial, careful foundations have been laid”, says Hylkema. Embracing one another “It is also nice to see that the old order within the NVAF is embracing this initiative. We realise we can only ensure new growth if we combine forces. The more senior among us can impart knowledge and experience, helping us to jointly build upon a future-oriented, robust, trade organi-
sation; in which young and old find one another”, says Hylkema. Set up 10 years ago As the owner of Hylkema Funderingstechniek I started the company around ten years ago. I am a son of one of the owners of the former Heibedrijf Henk Hylkema Kampen B.V. I entered the construction arena at a young age, where I acquired invaluable experience in a range of working environments. When I started up on my own I wasn’t yet thinking of joining the NVAF. However, for more than 6 years now I have realised the added value the NVAF can provide our company. I see the NVAF as a vital tool in providing support in issues that can’t always be sorted out on your own as a company. Specialist issues, for example, safety regulations; specialist topics formulated within the various work groups, environ-
mental issues, determining general terms and conditions etc. I’m becoming increasingly aware that we can’t do without such a trade organisation”, states Hylkema. Networking Marco Hylkema also regards networking as another great benefit that the NVAF provides, and that is often recognised: “I like to get back in contact with colleagues or clients after an event. Not to sell piles, that’s not what it’s about. Rather, to exchange experiences. You see, if we can further improve upon our work through knowledge-sharing and can optimise project realisation, surely that’s in everyone’s interest! I no longer directly sell piles through it anymore, however, it does give a positive incentive to the construction sector as a whole”, determines Marco Hylkema.
Mark Hylkema Hylkema Funderingstechniek
Jaap Estié, algemeen directeur Sterk Heiwerken B.V.
“Altijd in het onbekende!” Wanneer je de grond in gaat, kom je altijd in het onbekende! Twee meter verder kan de grondstructuur heel anders zijn. Dat maakt ons vak zo boeiend. Die boodschap dienen wij nadrukkelijk uit te dragen naar jongeren, zodat we straks, ook over 20 en 30 jaar, goede vakmensen hebben die met bezieling en passie dit mooie vak willen beoefenen”, zegt Jaap Estié, algemeen directeur van Sterk Heiwerken B.V.
Eén van de speerpunten van de NVAF is volgens Estié dan ook, om jongeren actief te betrekken bij de NVAF: “In februari kwamen 40 jonge mensen uit onze branche bij elkaar onder de naam Jong-NVAF. Als bestuur van de NVAF zijn we zeer enthousiast over de grote opkomst van de bijeenkomst, want dat zijn de mensen die in de toekomst hogere functies binnen onze bedrijven gaan bekleden. Met elkaar dachten zij na over de toekomst van de branche, ze leerden elkaar kennen en wisselden ervaringen uit over specifieke items die binnen de branche spelen. Wij zijn als bestuur erg enthousiast over dit nieuwe initiatief”, aldus Estié. Richtlijnen, Normcommissie, Europese invloed. “Het belang van een branchevereniging is, om zaken die je als individueel bedrijf niet voor elkaar krijgt, gezamenlijk te realiseren of meer invloed aan te wenden.
Voorbeelden zijn o.a. de nieuwe algemene voorwaarden die bijna klaar zijn. Maar ook de richtlijnen voor machinisten. Belangrijk is onze aanwezigheid in normcommissies, of de inbreng op Europees niveau. Allemaal zaken waarbij wij een gezamenlijk belang hebben en op brancheniveau geregeld dienen te worden”. Brussel Een belangrijk onderwerp, aldus Jaap Estié, is de lobby in Brussel. Die mag wat hem betreft wel wat steviger. “Als onderdeel van de bouw realiseer ik me dat in Brussel de brede belangen van de totale branche gediend moeten worden. Maar bijvoorbeeld het te werk stellen van mensen in het buitenland, verdient wel enige aandacht. Als Sterk Heiwerken zijn wij betrokken bij projecten in alle ons omringende landen. Maar als je ziet welke enorme administratieve
rompslomp er mee gemoeid is, om onze mensen aan het werk te zetten in Duitsland, dan zou dat wel eenvoudiger mogen. De open grenzen maken dat wij vrij in en uit kunnen reizen, om mensen te werk te stellen is echter lang niet zo eenvoudig. Op dat gebied zou onze stem in Brussel wel wat luider mogen klinken om te komen tot meer uniformiteit en minder bureaucratie!”. Nederlandse expertise hoog aangeschreven “De Nederlandse funderingsbranche staat hoog aangeschreven in het buitenland. Er wordt graag gebruik gemaakt van de Nederlandse kennis en expertise. Wij zijn bereid die expertise te leveren, maar dan moet de regelgeving dat ook eenvoudig toelaten. Ik zou bijna zeggen: Dan zou de regelgeving dat dienen te stimuleren”, aldus Estié.
FUNDERINGSBEDRIJF 2015 15
Op een goede fundering kun je verder bouwen. VRIJ INGS
TRILL
Hylkema is gespecialiseerd in: Geluidsarm Mortelschroefpalen
Buisschroefpalen Schroefinjectiepalen
Industrieweg 3-i 8263 AA Kampen tel. (038) 333 80 20 www.hylkemafunderingstechniek.nl
Bufix is gespecialiseerd in: Beperkte ruimtes Stalen buispalen geschroefd/geheid
Funderingsherstel (consoles) Schroefinjectiepalen
Ekkersrijt 4407 5692 DL Son en Breugel tel. (0499) 47 33 09 www.bufix.nl
BAM Infra Speciale Technieken
Fundamenteel de juiste oplossing BAM Infra Speciale Technieken is specialist in funderingstechnische oplossingen binnen bouwprojecten. We opereren met onze mensen, onze kennis en ons moderne materieel in de civiele, burgerlijke en utiliteitsbouw; zowel nieuwbouw als renovatie.
Als specialist in funderingen denken we bij BAM Infra Speciale Technieken graag in een vroegtijdig stadium met onze klanten en partners mee. Zo kunnen we met onze kennis en ervaring de meeste waarde toevoegen en komen we – kwalitatief en economisch – tot de beste oplossing.
Een oplossing op maat.
Kerende wanden • Cement-bentonietwanden • Combiwanden • Diepwanden • Schroefpalenwanden • Damwanden Verankeringselementen • Traditionele groutankers • Zelfborende groutankers • Schroefinjectieankers • MV-palen Funderingspalen • BAM Combischroefpalen • BAM Verdringende Schroefpalen • BAM Dubbel Verdringende Schroefpalen • Gewipalen • Schroefpalen • Vibropalen • Vibrocombinatiepalen
BAM Infra Speciale Technieken Toetsenbordweg 11, Amsterdam Telefoon (020) 435 29 20 bamspecialetechnieken@bamciviel.nl www.bamspecialetechnieken.nl
150XXX BAM INFRA adv NL Speciale Technieken A5 liggend.indd 1
03-06-15 09:37
Jaap Estié, general director Sterk Heiwerken B.V.
“Always into the unknown!” When you head into the ground, you always have to face the unknown! Two metres further and the subsurface structure can be entirely different. That is what makes this job so interesting. And this is the message that we need to pass onto youngsters, so that in the future, and even in 20 to 30 years’ time, we have effective professionals that want to carry out this task with vitality and enthusiasm”, says Jaap Estié, general director of Sterk Heiwerken B.V.
One of the central aims of the NVAF according to Estié, is getting young people onboard: “In February, 40 youngsters from our sector came together under the name ‘Young-NVAF’. As the board of NVAF, we are delighted at the significant turnout to this meeting as these are the people who will take on the top positions in our companies in the future. Together, we reflected on the future of our sector, learned from one another and exchanged experience about specific items that are currently going on in this area. The board is very enthusiastic about this new initiative”, adds Estié. Guidelines, Standards Commission, European influence. “A sector association is of huge importance as it can exercise its influence or collectively realise objectives when individual companies cannot do so alone. Examples include the new general terms and conditions that are almost ready and the guidelines for machine operatives. Our presence in standards commissions or our input at a European level is also important. These are all issues in which we have a collective interest and which must be resolved at a sector-wide level”.
Brussels An important topic, according to Jaap Estié, is the lobby in Brussels. As far as he’s concerned, this should exercise even greater power. “As part the construction industry, I realise that Brussels must serve the broader interests of the entire sector. But issues such as the employment of people abroad must also be paid the appropriate attention. Sterk Heiwerken is involved in projects across all of the neighbouring countries. But when you see the vast administrative rigmarole that we have to face when our people work in Germany, you can be sure that there must be easier ways. Open borders mean that we are free to travel but it is still not that easy to send people out to work. In this area, our voice in Brussels must become louder in order to achieve uniformity and eradicate unnecessary bureaucracy!” Dutch expertise highly regarded “The Dutch groundwork sector is highly regarded abroad. Dutch expertise and know-how is very much sought after. We are prepared to supply this expertise but regulations must also accommodate this exchange. I could go so far as to say, the regulations must serve to stimulate this”, says Estié.
Peter Vroom, Vroom Funderingstechnieken
“ De NVAF krijgt van mij een
!” “Wanneer ik de NVAF een cijfer moet geven, dan krijgen ze van mij een negen”, zegt Peter Vroom, directeur Vroom Funderingstechnieken uit Oosthuizen. “Zonder NVAF hangt de branche als los zand aan elkaar, is er géén synergie, géén samenwerking, géén ondersteuning en straal je als branche géén professionalisme uit”.
18 FUNDERINGSBEDRIJF 2015
“Dat professionalisme is belangrijk voor ons imago naar de opdrachtgevers toe en zeker ook naar de jeugd. Wij hebben een belangrijke taak aan jongeren te laten zien dat ze binnen de funderingstechniek een aantrekkelijke baan vinden en een goede boterham kunnen verdienen met milieu- en arbovriendelijk werk. Dragen we dat niet uit, dan zal de jeugd zich van ons afkeren en zitten we straks met een groot tekort aan nieuwe enthousiaste medewerkers. Als NVAF zijn we
ons daarvan terdege bewust en dit onderwerp is dan ook één van de speerpunten”. Stabiel ledenaantal “Dat de funderingsbedrijven de waarde van de NVAF onderkennen, zien we terug in het stabiele ledenaantal. We kennen nauwelijks verval en over het algemeen haken bedrijven slechts af bij overnames of bedrijfsbeëindiging”, zegt Peter Vroom. Buitenland Met de open grenzen zien we Nederlandse bedrijven steeds meer over de grens trekken om in het buitenland projecten uit te voeren. Binnen de geotechniek en de weg- en waterbouw heeft Nederland altijd een gerespecteerde en vooraanstaande rol gespeeld in de wereld. “Als NVAF zijn we ons terdege bewust, dat de buitenlandse activiteiten van bedrijven ook op onze agenda een steeds belangrijker punt worden. Als bestuur beraden wij ons dan ook over de rol die de NVAF dient te vervullen en welke onze thema’s zijn. De eerste vraag die we ons stellen is, wat zijn de competenties van de NVAF en welke taken zijn voor het bedrijf zelf? Dit onderwerp heeft volop aandacht. Helaas zijn daar op dit moment nog geen concrete onderwerpen in te benoemen”, aldus Peter Vroom. Een belangrijke tip “Een belangrijke tip aan onze leden? Die heb ik wel! ”, zegt Peter Vroom “Dat is dat ik onze leden mee wil geven dat je pas het optimale uit je lidmaatschap haalt, wanneer je daadwerkelijk een actieve rol meespeelt binnen de vereniging. Niet alleen contributie betalen en achterover leunen, maar via een van de werkgroepen op het terrein dat jou voorkeur en prioriteit heeft, actief mee te denken en mee te ontwikkelen. Dan haal je het optimale rendement uit je lidmaatschap en lever je een positieve bijdrage aan de totale branche. Dat is waar we uiteindelijk allemaal voor staan”, besluit Peter Vroom.
“Dat professionalisme is belangrijk voor ons imago naar de opdrachtgevers toe en zeker ook naar de jeugd. ”
Al jaren in ons element op de grens van land en water. Scheepvaartweg 1, 3356 LL Papendrecht, tel (078) 644 26 44, www.gebrdekoning.nl
Peter Vroom, Vroom Foundation Technology
“I give the NVAF a
!” “If I had to rate the NVAF (Dutch Foundation Works Contractors’ Association), then I would give it a nine”, says Peter Vroom, director of Vroom Foundation Technology in Oosthuizen. “Without the NVAF the sector is disjointed; there is no synergy, no cooperation, and no support. As such it lacks a professional image” . “That professionalism is vital to our image towards the clients, and certainly towards young people. We have an important task in showing young people they will find an appealing career within foundation technology and can earn a good wage engaging in environmental and SHE work. If we fail to do so, then the young people shall turn away and there shall be a severe dearth in new, enthusiastic people before we know it. The NVAF is very aware of this fact and as such this topic is high on our agenda”. Stable membership numbers “That the foundation companies recognise the value of the NVAF is discernible in its stable membership numbers. We see scant decline in numbers and in general only cut ties with companies in the event of takeovers or business cessations”, says Peter Vroom.
International With open borders we are increasingly seeing Dutch companies crossing the border to carry out their projects abroad. Within geotechnics and civil engineering the Netherlands has always played a respected and prominent role in the world. “The NVAF is therefore very mindful that the issue of foreign business operations must remain high on our agenda. As the management we also deliberate on the role the NVAF must fulfil and what our objectives are. The first question we must pose is what are the NVAF’s competences and what tasks are for the businesses themselves? This is a hot topic of debate. Unfortunately at present we have no definitive answers outlined as yet”, says Peter Vroom.
An important tip “An important tip for our members? I have one! ”, says Peter Vroom “that is to say, I’d like to share with our members that they will only fully benefit from their membership if they truly play a proactive role within the association. Not merely paying membership fees and reclining in ease at meetings, but also participating in one of the on-site work groups that take your fancy or that is a priority for you; by thinking and evolving proactively. It’s only then that our members shall enjoy a full return on their membership investment and shall make a positive contribution to the entire sector. That is ultimately what we all strive for”, decrees Peter Vroom.
wordt het steeds stiller in de Bouwput?
Regelgeving en stillere technieken verminderen geluidsoverlast
Funderingsbedrijven en aannemers zijn zich terdege bewust van de overlast die het heien tot gevolg heeft voor medewerkers aan het heiblok en voor omwonenden. Wat kunnen we meer doen dan de regelgeving volgen en stillere technieken ontwikkelen? Met Marieke Koek, ingenieur en senior-projectleider bij Ingenieursbureau Cauberg Huygen in Rotterdam, inventariseren we de situatie rond geluidsoverlast bij sloop- en bouwwerkzaamheden.
Sinds 2012 is de Circulaire Bouwlawaai opgenomen in het Bouwbesluit. Dat betekent dat we niet meer spreken van een richtlijn, echter te maken hebben met een wet waar iedereen zich aan dient te houden. “Die overgang gaf in theorie veel problemen, wegens het belang en de haalbaarheid van de in het Bouwbesluit aangegeven grenswaarden”, weet Marieke Koek. Want wat als die grenswaarde niet wordt gehaald? Grenswaarde “Dan loopt men het risico dat de bouw wordt stilgelegd. Om dat te 22 FUNDERINGSBEDRIJF 2015
voorkomen dient men ontheffing aan te vragen of stillere technieken toe te passen. De branche is, samen met producenten van funderingsmachines en systemen, dan ook constant op zoek hoe de overlast te beperken. Een van die mogelijkheden zou kunnen zijn het verkorten van de tijdsduur. Men kan er voor kiezen om de tijdsduur van het werk te verkorten door langere dagen te maken. Ervaring leert dat een omgeving het soms als prettig ervaart wanneer een periode van overlast op die manier wordt verkort. Anderzijds kan deze aanpak kostenverhogend werken en ook voor de man aan het
heiblok geldt de vraag of het gezond en prettig is langer dan acht uur aan het blok te staan? Afwegingen die per project gemaakt dienen te worden”, aldus Marieke Koek. Daggemiddelde In de wet is het aantal dagen dat de omwonenden aan een dag gemiddeld geluidniveau van meer dan 60 dB(A) mogen worden blootgesteld beperkt. Het maximale daggemiddelde geluidniveau is 80 dB(A). Men kan hiervan ontheffing krijgen, mits gekozen is voor de best beschikbare stille technieken en de meest gunstige
“Wanneer aan de grenswaarden uit het Bouwbesluit 2012 wordt voldaan, mag zonder meer worden geheid” werkwijze. Voor impulsachtig geluid, zoals het heien van palen en damwanden, dient bij de berekening en beoordeling een impulstoeslag van 5 dB te worden toegevoegd. Intentieverklaring Marieke Koek: “Als projectgroep hebben we met de NVAF er naar gestreefd om met Bouwend Nederland te komen tot een intentieverklaring waarin afspraken werden gemaakt voor de totale bouw. Deze gezamenlijk afspraak rond geluidsoverlast en de ondertekening van intentieverklaring is echter niet doorgegaan.” Kansen en risico’s Marieke Koek wijst er op dat de geluidsvoorschriften een beperking kunnen vormen voor de uitvoering van bouwwerkzaamheden. “Om een omgevingsvergunning te verkrijgen dient men de gemeentelijk aannemelijk te maken dat aan de gestelde grenswaarden wordt voldaan. Dit kan doormiddel van akoestisch onderzoek. Maar er kunnen zich verschillende situaties voordoen. Zo kan het zijn, dat de gemeente bij de aanvraag niet om een akoestisch onderzoek ter onderbouwing vraagt, omdat ze er van uit gaat dat aan alle grenswaarden wordt voldaan. Wanneer geen gegevens zijn verstrekt, zal de gemeente tijdens de uitvoering handhaven op de grenswaarden die zijn opgenomen in het Bouwbesluit 2012. Blijkt echter dat niet aan de grenswaarden
wordt voldaan, dan kan de gemeente het werk stilleggen. In dat geval is de risicodragende partij verantwoordelijk om zorg te dragen voor een passende oplossing. Het risico kan worden beperkt door vooraf te onderzoeken of aan de voorschriften, zoals die staan omschreven in de omgevingsvergunning, kan worden voldaan.” Ontwerpfase Ook kan het voorkomen dat, zonder dat de uitvoerende partij al bekend is, in de ontwerpfase een akoestisch onderzoek wordt uitgevoerd. Wanneer de uitvoerende partij niet mee aan tafel zit om de benodigde gegevens te verstrekken, onder andere over het in te zetten materieel, worden door het ontwerpteam aannames gedaan over het mogelijke geluidsniveau tijdens de uitvoering. Er wordt een conservatieve berekening gemaakt die zal leiden tot extra maatregelen of zelfs tot een stillere bouwmethode dan wellicht noodzakelijk is. Het is dan ook aan te bevelen vooraf een akoestisch onderzoek uit te voeren, om daarmee de risico’s tijdens de uitvoeringsfase aanzienlijk te beperken en daarmee zullen verdere maatregelen wellicht niet noodzakelijk zijn. Wanneer in een later stadium duidelijk is, welk materieel wordt ingezet, dan kan via een nauwkeurige berekening worden aangetoond dat een financieel aantrekkelijker alternatief kan worden toegepast.
Marieke Koek
Akoestisch onderzoek Een derde mogelijkheid is dat samen met een uitvoerende partij een akoestisch onderzoek wordt uitgevoerd. Wanneer tijdens het vergunningstraject blijkt dat de gemeente wegens de overschrijding van de grenswaarden meer nauwkeurige gegevens nodig heeft om een besluit te kunnen nemen, zal de uitvoerende partij eerder aan tafel worden uitgenodigd om de gewenste gegevens te verstrekken, waardoor de uitvoerende partij een bijna adviserende rol krijgt. Door het inbrengen van een nauwkeurige berekening kunnen mogelijk intensieve maatregelen, zoals de keuze voor een ander paalsysteem worden voorkomen. Wanneer mogen we wel heien? “Wanneer aan de grenswaarden uit het Bouwbesluit 2012 wordt voldaan, mag zonder meer worden geheid”, aldus Marieke Koek: “Kan ondanks alternatieven niet aan de grenswaarden worden voldaan, dient ontheffing te worden aangevraagd. Om de geluidsoverlast voor de omgeving zoveel mogelijk te beperken, kan men er ook voor kiezen bij de uitvoering van de werkzaamheden een bepaalde terreinindeling aan te houden, of een gunstige sloop- of bouwvolgorde te hanteren. De gemeente kan niet onbeperkt eisen dat gekozen wordt voor de best beschikbare technieken. Van de toe te passen maatregelen dient de doelmatigheid te worden bepaald en dienen de financiële kosten tegen de baten te worden afgewogen. De gemeente zal de afweging maken tussen de belangen van de bouwer enerzijds en de belangen van de omwonenden anderzijds. Wanneer er extra maatregelen zijn getroffen om de overlast voor de omwonenden te beperken zal de gemeente ontvankelijker zijn voor de benodigde ontheffing”, besluit Marieke Koek. FUNDERINGSBEDRIJF 2015 23
Krachtig en slagvaardig
in heiwerken
Busker is krachtig en slagvaardig in heiwerken. De 18 heistellingen zijn uitgerust met trilblokken die in slagkracht variĂŤren van 10 tot 180 ton. Voor heiwerk naast woningen, winkels of kantoren beschikt Busker over speciale apparatuur, zoals hoogfrequente trilblokken met een variabel excentrisch moment. De geavanceerde Silent Piler duwt de damwanden zelfs geheel geluidloos en trillingsvrij in de grond. Voor het werken aan, op en onder water beschikt Busker over gespecialiseerde kraanschepen en pontons, met als specialiteit het aanbrengen van zinkers. Grote hoeveelheden stalen damwand en balkijzer, in lengtes tot 24 meter, zijn direct beschikbaar voor verhuur en verkoop. De eigen ontwerpafdeling van Busker voorziet u snel van een praktische en betaalbare oplossing.
Meer informatie? Vraag dan onze uitgebreide brochure hei- en waterwerken aan. Busker bv Gamerschedijk 6 Postbus 120 5300 AC Zaltbommel
Telefoon (0418) 51 57 92 Fax (0418) 51 82 99
E-mail buskerhw@buskerbv.nl Internet www.buskerbv.nl
Strong foundations, solid future
Franki Grondtechnieken B.V., opgericht in 1934, is een ervaren funderingsaannemer.
Atlaspalen Franki Omegapalen Grondverdringende schroefpalen met verloren punt Geschroefde stalen buispalen Schroefinjectiepalen Schroefpalen Palenwanden Diepwanden Mini-heiwerk Funderingsherstel
Het bedrijf is gespecialiseerd in het ontwerp en de realisatie van alle mogelijke funderingsconstructies. Er wordt onder andere gewerkt aan grote infra projecten, utiliteitsbouw, woningbouw en renovatie. Met haar jarenlange expertise kan Franki Grondtechnieken een compleet gamma geoptimaliseerde funderingsoplossingen aanbieden. Franki Grondtechnieken maakt deel uit van de wereldwijde funderingsgroep Franki Foundations (www.ffgb.be).
Franki Grondtechnieken B.V. Trondheim 8, 2993 LE Barendrecht, Nederland +31 180 641 998 info@franki-grondtechnieken.nl www.franki-grondtechnieken.nl
Is it getting quieter at the construction site pit?
Regulations and quieter techniques are reducing noise pollution Foundation construction companies and contractors are well aware of the nuisance that pile driving causes, both for employees performing pile driving activities and for local residents. What more can we do in addition to following regulations and developing quieter techniques? We join Marieke Koek, engineer and senior project manager at Ingenieursbureau Cauberg Huygen in Rotterdam, to assess the situation on noise pollution at demolition and building sites.
The Circular on Building Noise has been included in the Dutch Building Decree since 2012. This means that we are no longer speaking about a directive; this is a law by which everyone must abide. “The transition resulted in a multitude of theoretical problems, due to the importance and feasibility of the threshold limits specified in the Building Decree”, says Marieke Koek. So what if the threshold limits are not achieved? Threshold limit “If that is the case then there is a risk of construction being stopped. To prevent this, it is necessary to either request an exemption or to use quieter techniques. In partnership with manufacturers of pile driving machinery and systems, the sector is therefore constantly looking at ways of minimizing the inconvenience. One such possibility would be to shorten the time span. There would then be an option to reduce the duration of activities by working longer days. Experience shows that an environment sometimes finds it pleasant when a period of inconvenience is shortened in this way. On the other hand, this approach may increase costs and there is also the question of whether it is healthy or pleasant for employees to spend longer than eight hours engaged in pile driving activities. These considerations should be reviewed on an individual project basis”, confirms Marieke Koek. Daily average The law restricts the number of days that local residents may be exposed to a daily average noise level of over 60 dB(A). The maximum daily average noise level is 80 dB(A). It is possible to get an exemption, on the proviso that the best available quiet techniques and most beneficial working procedures are chosen. For impulse noise, such as pile driving and sheet pile walls, an impulse addition of 5 dB should be added to the calculation and assessment.
Letter of intent Marieke Koek: “As a project group, we and the NVAF endeavoured to achieve a letter of intent with Bouwend Nederland in which agreements were made for the entire building sector. This joint agreement on noise pollution and the signature of the letter of intent was not concluded, however. Opportunities and risks Marieke Koek points out that the noise regulations may form an obstacle to the performance of building work. “In order to obtain an environmental permit, the municipality must have evidence that the specified threshold limits will be satisfied. This may be achieved by conducting an acoustic survey. A number of different situations may arise, however. During the application, it may be that the municipality does not request an acoustic survey for substantiation, because they are assuming that all the specified threshold limits will be satisfied. If no information is provided, the municipality will enforce the threshold limits specified in the 2012 Building Decree while work is being carried out. If it turns out that the threshold limits are not being met, then the municipality is entitled to stop the work. In that case the risk bearing party is responsible for finding an appropriate solution. The risk can be limited by reviewing in advance whether the regulations specified in the environmental permit can be satisfied.” Design phase It may also be the case that an acoustic survey is carried out during the design phase before the executing party is known. If the executing party does not sit around the table in order to provide the required information, including the materials to be used, the design team will make assumptions about the potential noise level during execution. A conservative calculation will be made that will lead to additional measures or even to a quieter building method than may be necessary. It is therefore recommended that
an acoustic survey be conducted beforehand, in order to considerably minimize the risks during the execution phase so that further measures are probably not required. At a later stage, when it is clear which materials will be used, a precise calculation can be used to demonstrate the use of a more financially attractive alternative. Acoustic survey A third option is that an acoustic survey is carried out in partnership with an executing party. If it turns out that during the permit phase the municipality requires more precise information to make a decision due to excess threshold limits, the executing party will be invited to the table at an earlier stage in order to provide the required information, and will thus play an almost advisory role. By introducing a precise calculation, potentially far-reaching measures such as the choice for a different piling system can be avoided. When will we be allowed to carry out pile driving activities? “When the threshold limits specified in the 2012 Building Decree are satisfied, pile driving activities may naturally be carried out”, says Marieke Koek. “If the threshold limits cannot be satisfied, despite alternatives, then an exemption should be requested. In order to minimize noise pollution for the surrounding area, the choice can also be made to adhere to a specific site layout or to use an advantageous demolition or construction sequence when carrying out activities. The municipality is entitled to make unrestricted demands for the use of the best available techniques. The effectiveness of the measures to be adopted should be determined and the financial costs and benefits should be weighed up. The municipality will make the consideration between the interests of the builder on the one hand and the interests of local residents on the other. If additional measures are taken to minimize the inconvenience to local residents, the municipality will be more receptive to the required exemption”, confirms Marieke Koek.
geo-impuls leVerde nieuw BewustZijn op
Risicomanagement reduceert geotechnisch falen “Het aantal artikelen in de media over geotechnisch falen is de laatste jaren duidelijk verminderd en laat zien dat we met Geo-Impuls duidelijk vooruitgang hebben geboekt wat betreft het verminderen van de faalkosten. Naast een groter bewustzijn op het gebied van georisicomanagement, leverde Geo-Impuls tien producten op die de diverse werkgroepen dit najaar presenteren�, zegt Frits van tol, hoogleraar geoengineering bij de tu delft en voorzitter van geo-impuls.
Aan de basis van Geo-Impuls stond een grootschalig onderzoek dat Frits van Tol in 2007 uitvoerde en aantoonde dat het overgrote deel van de faalkosten binnen de geotechniek voortkomt uit het niet toepassen van bestaande kennis. Cijfers van de SBR lieten zien dat de geotechnische faalkosten opliepen tot 25% van de bouwkosten en 20% van de omzet van heiers bestond uit faalkosten. Toen vervolgens 26 FUNDERINGSBEDRIJF 2015
fouten aan het licht kwamen van een opdrijvende tunnelbak in de Vlaketunnel en de lekkende tramtunnel in Den Haag vond Van Tol, en met hem een aantal mensen binnen de branche, dat er iets moest gebeuren, om het jaarlijkse verlies van 9 miljard aanzienlijk te reduceren. Strijd tegen faalkosten Onder de naam Geo-Impuls werden de
faalkosten te lijf gegaan. Van 13 tot en met 16 oktober 2015 krijgen de resultaten van Geo-Impuls volop aandacht tijdens het ISGSR in Rotterdam. Meer dan dertig partijen uit de grond-, water- en wegenbouwsector werkten de afgelopen jaren in verschillende werkgroepen aan het ontwikkelen van hulpmiddelen om bouwprojecten volgens planning en binnen budget te realiseren. Het resulteerde
Het kan anders! Van Tol: “Elke organisatie heeft te maken met risico’s. Hoe er mee om te gaan verschilt enorm. Men kijkt er van weg of men timmert de regelgeving volledig dicht met een illusie van zekerheid. Door echter te kiezen voor risicogestuurd werken, kan men de realiteit van onzekerheid diep in de ogen kijken en op basis daarvan scherpe keuzes maken. Het is voor een manager belangrijk hoe hij dit aanpakt en binnen zijn organisatie voorwaarden creëert, zodat mensen zijn visie omarmen. Natuurlijk zijn de risico’s nooit helemaal uit te sluiten, maar vanuit het risicomanagement wel beter te beheersen. Geo-risicomanagement biedt een mogelijkheid om het gedrag van de ondergrond optimaal te beheersen en levert op het gebied van kwaliteit, veiligheid, budget, planning en reputatie een sterke bijdrage om tot een succesvol project te komen”, aldus Van Tol. Technische zaken Van Tol: ‘Belangrijk is dat mensen die een project aansturen, ook daadwerkelijk risicomanagement in hun project implementeren. Bij de Geo-Impulsprojecten en bij een aantal grote infrastructurele projecten gebeurt dat al, maar het dient ook te gebeuren bij projecten binnen de middelgrote en kleinere gemeentes, daar waar traditionele aanbestedingsvormen de regel zijn. Als geotechnische branche dienen wij er voor te zorgen dat deze werkwijze ook daar bodem vindt, want dan maken we een enorme stap.” in tien producten die allemaal als rode draad hebben: georisicomanagement. Van Tol: “Met georisicomanagement worden de risico’s die samenhangen met de ondergrond op een rij gezet en behoudt men de controle. De tien producten, die zijn terug te lezen op de website: www.geoimpuls.nl, zijn praktische handvatten voor opdrachtgevers en opdrachtnemers om georisicomanagement in de praktijk te brengen. Martin van Staveren, die nauw betrokken is bij Geo-Impuls, is gepromoveerd op het daadwerkelijk inbedden of implementeren van risicomanagement in organisaties. Hij is tevens auteur van de Geo-Impulsuitgave ‘Geotechniek in beweging, een praktijkgids voor risicogestuurd werken. Het Geo-Impuls programma kende drie speerpunten: Geo-Engineering in contracten, Geo-Engineering & Techniek en Mens & Omgeving: Geo-communicatie.
Eigen ingenieursbureau Het veranderen van een werk- en denkwijze is geen gemakkelijke opgave, realiseert ook Van Tol zich: Ook bij grote gemeentes die een bouwproject vaak uitbesteden aan een eigen ingenieursbureau, zie ik dat risicomanagement nog te weinig op de juiste manier wordt toegepast. Het is nog geen continuproces om de geotechnische risico’s te beheersen. Wij zouden een behoorlijke stap maken, wanneer we de geotechnisch adviseur niet even invliegen, maar continu bij het project betrokken houden en hij als adviseur de risico’s benoemt, beoordeelt en ook blijft volgen”, aldus Van Tol. GeoRM Geo-Impuls streeft er naar om georisicomanagement (kortweg: GeoRM) een status als overkoepelende werkwijze mee
“Elke organisatie heeft te maken met risico’s. Hoe er mee om te gaan verschilt enorm” te geven, om projectonzekerheden vanuit de ondergrond en de daarbij behorende risico’s te verminderen. Van Tol: ‘Natuurlijk geo-risicomanagement kost geld. Je moet mensen inhuren en het leidt soms tot het toepassen van duurdere, maar daardoor wel minder risicovolle technieken. Maar juist die minder risicovolle technieken kunnen op termijn grote extra kosten voorkomen.” Als een van de resultaten van Geo-Impuls wijst Van Tol op de gesprekken die gevoerd worden met contractmanagers, hoe de problematiek rond de onzekerheid van de bodem goed in contracten vast te leggen. “Nieuw opgedane kennis blijkt uiterst bruikbaar en ook de communicatie met de omgeving is er sterk op vooruitgegaan: Dat doen we absoluut beter dan jaren geleden. Ook lukt het om geotechniek bij het omgevingsmanagement te betrekken. Projecten als Spoorzone Delft en de Veenkade in Den Haag zijn daar succesvolle voorbeelden van”, aldus Van Tol. “Wanneer we erin slagen om geo-risicomanagement op grote schaal te implementeren bij ondergrondse bouwprojecten, slaan we in mijn ogen een grote slag in het reduceren van geotechnisch falen.” Hoe verder? De vraag is hoe verder na dit jaar wanneer Geo-Impuls ten einde loopt? “Het concept: Geo-Impuls kan eindeloos doorgaan”, aldus Van Tol: “We moeten verder met het ontwikkelen van nieuwe kennis en het stimuleren van het toepassen van risicomanagement, al dan niet in andere samenwerkingsverbanden. Echter de sleutel tot succes zit niet alleen bij de geotechnici, maar ook bij de constructeurs, de opdrachtgevers en de ingenieursbureaus. Die dienen geotechniek van het begin tot het einde in het bouwproces mee te nemen. Het zou dan ook goed zijn wanneer er een brede en diepgaande studie zou volgen. Maar vooralsnog is dat niet aan de orde”, besluit Van Tol. FUNDERINGSBEDRIJF 2015 27
de Waalpaal bv Postbus 625, 1440 AP Purmerend Contact 18-20, 1446 WD Purmerend Telefoon 0299 40 34 51
waalpaal.nl
De Waalpaal is de specialist in het installeren van trillingsarme en trillingsvrije paalsystemen. Daar waar het werk met een conventionele hei- of schroefstelling niet uitgevoerd kan of mag worden, begint het werk van De Waalpaal. Dankzij onze expertise en jarenlange ervaring op het gebied van diverse funderingstechnieken heeft De Waalpaal voor ieder project een geschikt paalsysteem in huis om in te spelen op de vragen en wensen uit de markt. De geringe afmetingen van ons materieel maken het mogelijk om onze funderingstechnieken aan te brengen in onder andere beperkte werkruimtes.
DE SPECIALIST IN TRILLINGSARME EN TRILLINGSVRIJE PAALSYSTEMEN
geo-impuls generated a new leVel oF awareness
Risk management reduces geotechnical failures
Underpinning Geo-Impuls was a large-scale research study that Frits van Tol carried out in 2007 that showed the majority of failure costs within geotechnics arise through insufficient application of existing knowledge. SBR statistics show that geotechnical failure costs ran up to 25% of the construction costs and 20% of piledriver turnover comprised failure costs. When subsequent errors came to light of a floating ramp in the Vlaketunnel and the leaking tram tunnel in The Hague, Van Tol and a number of other people within the sector, believed something had to be done to significantly reduce the annual loss amounting to 9 billion. Battling failure costs Under the guise Geo-Impuls the failure costs were assessed. Between 13 -16 October 2015 the Geo-Impuls results shall be put under the spotlight during the ISGSR in Rotterdam. More than thirty parties within the groundwork and civil engineering sectors have participated in various work groups in recent years on developing tools to realise construction projects within scheduling and budgeting constraints. The result: ten products that all have geo risk management as their leitmotif. Van Tol: “With geo risk management the risks correlating to the subsoil are run through systematically and control is maintained. The ten products (that can be found at www.geoimpuls.nl), are practical tools for clients to put geo risk management into everyday practice. Martin van Staveren, who is closely involved with Geo-Impuls, made a post-doctoral assessment of actual embedding and implementation of risk management within organisations. He is also the author of the Geo-Impuls publication ‘Geotechnics in action, a practical guide in working risk-based’. The Geo-Impuls programme had three mainstays: Geo-Engineering in contracts, Geo-Engineering & Technology and People & Environment: Geo-communication. It can be done differently! Van Tol: “Each organisation comes across risks. How these are dealt with varies enormously. One looks away or fully nails up regulation with an illusion of certainty. However, by opting to work risk-based, one can fully assess the reality of uncertainty and on the basis thereof make keen choices. Key is how a manager approaches
“The number of articles in the media about geotechnical failures has noticeably lessened in recent years and shows that with Geo-Impuls we are making clear progress in terms of reducing failure costs. Aside from greater awareness when it comes to geo risk management, Geo-Impuls also developed ten products that the various work groups shall present this autumn”, says Frits van tol, professor of geoengineering at tu delft and chairman of geo-impuls.
this and that they create caveats within their organisation, so that people embrace their vision. Of course, the risks can never be fully excluded, but are however more manageable using risk management. Geo-risk management offers an opportunity to optimally manage the behaviour of the subsoil and delivers a strong contribution in terms of quality, safety, budget, scheduling and reputation in order to attain a successful project”, says Van Tol. Technical issues Van Tol: “It is important that people managing a particular project also truly implement risk management within that project. This is already happening with the Geo-Impuls projects as well as with a number of large infrastructural projects, but it must also happen with projects within the medium and smaller sized municipal authorities where the more traditional public tendering methods prevail. As the geotechnical sector we must ensure that this method also become entrenched there too, as then we’ll really be making headway.” Own consulting engineers Van Tol acknowledges that changing a way of working and thinking is no easy task: with larger municipal authorities too, who often contract out a construction project to a familiar consulting engineers, I find risk management is still not sufficiently applied as it should be. As yet it fails to be a continuous process in managing the geotechnical risks. We will be making significant headway when we don’t call in the geotechnical advisor on an ad hoc basis, but rather keep them constantly involved in the project and that they, as the advisor, list the risks, and assess and track them”, says Van Tol.
GeoRM Geo-Impuls strives to lend geo risk management (abbreviated to: GeoRM) the status of an umbrella working method; one that reduces project subsoil uncertainties and the correlating risks. Van Tol: ”geo risk management costs money of course. People have to be engaged and it sometimes leads to having to deploy more costly, yet consequently less risky, methods. It is precisely these less risky methods that can prevent vast extra costs in the long term.” In highlighting one of the Geo-Impuls results Van Tol refers to the conversations held with contract managers; how to properly specify the problems concerning the uncertainty of the soil in contracts. “Newly acquired knowledge proves to be extremely usable and similarly communication with the environs has progressed immensely: there’s no doubt about it, we’re doing so far better than in recent years. Likewise, it is proving successful in involving geotechnics with environment management. Projects such as the Spoorzone Delft and the Veenkade in The Hague are great examples of this”, says Van Tol. “Whenever we succeed in implementing large-scale geo risk management at subsoil construction projects, in my opinion, we’re making great inroads in reducing geotechnical failures.” What now? The question is: what happens after Geo-Impuls ends this year? “The concept: Geo-Impuls can continue to run”, says Van Tol: “We have to proceed with developing new knowledge and in stimulating the application of risk management, be it through other partnerships or otherwise. However, the key to success doesn’t just rest with geo technicians, but also with structural engineers, clients and consulting engineers. They must incorporate geotechnics into the construction process, from start to finish. Ideally, an all-encompassing, in-depth research study would follow. But that’s not on the cards just yet”, decrees Van Tol.
Draagkracht paalfunderingen naar beneden bijgesteld
“ Nieuwe berekening paalfunderingen biedt kansen” “De nieuwe paalfactoren voor paalfunderingen die per 1 januari 2016 van toepassing zijn, bieden de branche wel degelijk kansen. De nieuwe factoren bieden de mogelijkheid om de ruimte tussen de berekening en de uitkomst van een proefbelasting te benutten om het ontwerp te optimaliseren”, zegt Erwin de Jong, directeur Geobest. Ook Bartho Admiraal van Volker Staal en Funderingen geeft zijn mening over de aanpassingen.
De paalfactoren voor paalfunderingen worden met ingang van 1 januari 2016 aangepast. De draagkracht van paalfunderingen wordt naar beneden bijgesteld door een reductie van 30% op het puntdraagvermogen. De maatregel is het gevolg van onderzoeken uit 2011, uitgevoerd in het kader van een studie naar het axiaal draagvermogen van palen, waarbij aan het licht kwam dat het puntdraagvermogen gemiddeld 30% lager lag dan de tot dan toe gehanteerde ontwerpwaarden van de paaldraagkracht van grondverdringende palen.
30 FUNDERINGSBEDRIJF 2015
50 Jaar oude rekenmethode Meer dan 50 jaar al wordt de draagkracht van funderingspalen in Nederland bepaald aan de hand van sonderingen. In het rekenmodel wordt een verband gelegd tussen het draagvermogen van de paal en de sonderingsweerstand. De berekening kent een empirische, maar géén wetenschappelijke onderbouwing. Al die jaren is de berekeningsmethode nooit gewijzigd. Niet toen in 1991 de NEN-norm 6743-1 werd ingevoerd. Niet toen deze norm in 2006 geotechnisch werd herzien, of in 2011 de Eurocode werd ingevoerd en de norm werd aangepast onder NEN 9997-1, waarin NEN-EN 1997-1 (Eurocode 7, deel 1) is opgenomen.
Géén gevallen van falen bekend Tot onderzoeken, die in 2011 werden uitgevoerd, aan het licht brachten dat het draagvermogen mogelijk tot 30% beneden de tot dan toe gehanteerde ontwerpwaarden van de paaldraagkracht van grondverdringende palen lagen, waren er géén gevallen van falen bekend. De NEN-commissie Geotechniek kreeg nooit gevallen binnen van het falen, dus bezwijken of extreme verzakkingen van constructies als gevolg van de gemaakte berekeningen. Om die reden werd in 2011 besloten het eventueel aanpassen van paalfactoren met 5 jaar uit te stellen. Dit om nader onderzoek te doen, bijvoorbeeld naar eventuele tot nut toe verborgen veiligheden. Ook schiep men daarmee de mogelijkheid om in die vijf jaar proefbelastingen op paalsystemen uit te voeren om de waarden van de paalklassefactoren te onderbouwen. Aantoonbare veiligheid Erwin de Jong: “De aanpassing is wel te verklaren. Het Bouwbesluit en ook de Eurocode vragen om aantoonbare veiligheid, gebaseerd op betrouwbare berekeningen. De berekeningen moeten dus zijn geverifieerd door middel van proefbelastingen. Dat betekent dat er op dit moment een aanpassing op het draagvermogen dient plaats te vinden. Concreet betekent dit dat vanaf 1-1-2016 met andere factoren gerekend gaat worden, met als gevolg dat palen mogelijk langer moeten worden.” De veranderende factoren leidde tot enige onrust binnen de funderingsbranche. “Maar laten we ook niet vergeten dat de post: “funderingen” op een projectbegroting, slechts een beperkt deel van de totale bouwkosten behelst. De negatieve effecten zullen dus voor de meeste projecten gering zijn”, aldus De Jong, die juist nieuwe kansen ziet voor innovatieve opdrachtgevers of aannemers: “Mijn persoonlijke mening is dat dit de markt kansen biedt voor het uitvoeren van proefbelastingen. Wanneer proefbelastingen worden uitgevoerd, mogen de daaruit afgeleide, hogere waarden worden gebruikt om de paallengte aan te passen en te komen tot een eenvoudiger of goedkoper ontwerp. Bij grote projecten is het zeker de moeite waard om deze proefbelastingen uit te voeren. Er ligt daar een uitdaging om geld en misschien ook tijd te verdienen door het maken van eenvoudige, betrouwbare proefbelastingen. Het wordt juist weer leuker in de bouw”.
Erwin de Jong
“Mijn persoonlijke mening is dat dit de markt kansen biedt voor het uitvoeren van proefbelastingen.”
Richtlijnen uitvoering Bartho Admiraal is wel een voorstander om de werkmethode voor het maken van een proefbelasting goed vast te leggen. “Aanvankelijk wilde men kiezen voor certificering van paalsystemen. Daar ben ik, mede gezien de enorme kosten, zeker geen voorstander van. Laten we liever goede normen maken voor de diverse paaltypen, waaraan iedereen zich houdt, om daarmee wild groei te voorkomen. Het goed omschrijven van het uitvoeringsproces en het registreren van de parameters horen daarbij. Dat geldt natuurlijk ook voor de proefbelastingen.” Richtlijnen proefbelasting Die richtlijnen komen er. Om het uitvoeren van proefbelastingen aantrekkelijker te maken, worden de voorschriften voor het uitvoeren van proefbelastingen en het interpreteren van de resultaten aangescherpt. Ook wordt vastgelegd aan welke zaken bij installatie van de proefpaal dient te worden voldaan. Omdat deze aanpassingen echter niet tijdig in de nieuwe versie van NEN 9997‐1 kunnen worden ondergebracht, wil men een Nationale Praktijk Richtlijn (NPR) over het proefbelasten van palen uitbrengen. Daarnaast bestaan er al Europese uitvoeringsnormen voor het maken van palen. Mochten we in Nederland behoefte hebben om bepaalde eisen scherper te stellen of deze normen aan te vullen, dan zullen we ook hierop een nationale annex op moeten uitbrengen. Houd tijdig rekening met nieuwe rekenregel! Bartho Admiraal wil tevens iedereen de tip meegeven tijdig de nieuwe rekenregels toe hanteren: “Houd er rekening mee dat Bouwaanvragen vanaf 1 januari 2016 volgens de nieuwe rekenregels moeten zijn uitgevoerd, anders loopt men straks tegen extra kosten aan en wordt men teruggestuurd voor het maken van een nieuwe berekening. Met alle risico’s op bouwvertraging en budgetoverschrijding.”
Bartho Admiraal
“Houd er rekening mee dat Bouwaanvragen vanaf 1 januari 2016 volgens de nieuwe rekenregels moeten zijn uitgevoerd.” FUNDERINGSBEDRIJF 2015 31
Een gedegen basis, zowel boven als onder water Ballast Nedam Funderingstechnieken zorgt voor de onmisbare fundering onder uiteenlopende bouwwerken, zowel op land als in het water: van hei-werkzaamheden tot een totaalaanpak van complexe funderingsvraagstukken.
Ons programma bestaat uit het ontwerpen, leveren en installeren van palen, (combi-)wanden en complete bouwkuipen.
trillingen en andere vormen van bouwhinder tot een minimum worden beperkt. Onze werkgebieden zijn infra, utiliteits-, water- en industriebouw.
Het uitvoeren van zware (paal) funderingen is onze specialiteit. Onze focus ligt op de toepassing van funderingstechnieken, waarbij geluidsoverlast,
www.ballast-nedam.nl
De specialist op het gebied van: • Trillen, drukken en heien van stalen damwand en stalen buispalen • Verhuur en verkoop van stalen damwand en buispalen • Ontwerp van stalen damwandconstructies • Ontwerp en realisatie van stempelraamconstructies • Voorboren (eventueel i.c.m. bentoniet) • Heien van betonnen heipalen • Verhuur pontons en sleepboten • Realiseren van diverse soorten verankeringen • Verwijderen van houten en betonnen fundatiepalen • Sloopwerk onder water • Ontwerp en realisatie van remmingwerk, staalconstructies, laad- en lossteigers en hulpbruggen (allen zowel tijdelijk als definitief)
Sterk: Innoverend funderend!
Sterk Heiwerken b.v. De Steven 57, 9206 AK Drachten T: +31 (0)512 51 56 08 F: +31 (0)512 52 47 91 E: shd@sterk.eu
www.sterk.eu
-
@damwand
-
Sterk Midden Nederland b.v. Eemweg 106, 3755 LD Eembrugge T: +31 (0)35 539 24 92 F: +31 (0)35 539 24 90 E: info@sterk.eu
www.linkedin.com/company/sterk
Bearing capacity of pile foundations adjusted downwards
“New pile foundations calculation opens new opportunities” “The new piling factors for pile foundations, which take effect from 01 January 2016, will certainly offer the branch new opportunities. The new factors offer the possibility of using the gap between the calculation and the results of a test load in order to optimise a design”, says Erwin de Jong, manager of Geobest. Bartho Admiraal of Volker Staal en Funderingen also gave his opinion about the changes.
The piling factors for pile foundations will be adapted with effect from 01 January 2016. The bearing capacity of pile foundations will be adjusted downwards by 30% of the bearing capacity. This measure is the result of research carried out in 2011, in the context of a study into the axial bearing capacity of piles, whereby it was shown that the bearing capacity is on average 30% lower than the design values of the bearing capacity of displacement piles which have been used until that time. 50 year-old calculation method For more than 50 years, the bearing capacity of foundation piles in the Netherlands has been determined by means of probing. In the calculation model, a link is made between the bearing capacity of the pile and the probing resistance. The calculation has an empirical, but not a scientific substantiation. For years, the calculation method has never been altered. Not when the NEN standard 6743-1 was introduced in 1991. Not when this standard was given a geotechnical revision in 2006, or when the Eurocode was introduced in 2011 and the standard was adapted under NEN 9997-1, in which NEN-EN 1997-1 (Eurocode 7, part 1) is included. No cases of failure known No cases of failure were known until research, carried out in 2011, showed that the bearing capacity was possibly up to 30% under the design values in use until then for calculating piling bearing capacity for displacement piles. The NEN Geo-technology commission never received cases of failure, in other words collapse or extreme subsidence of structures as a result of the calculations made. For this reason, it was decided in 2011 that any changes to pile factors would be postponed for five years. This was to enable more
detailed research to be done, for instance in any safety factors which were hidden until then. This also created the possibility of executing test loads on pile systems during the five years, in order to substantiate the pile class factor values.
various pile types, which everybody will adhere to, in order to prevent proliferation. A proper description of the execution procedures and registering the parameters are all part of this process. That also applies to test loads of course.
Proven safety Erwin de Jong: “The change can be explained. The Building Regulation (Bouwbesluit) and the Eurocode demand proven safety, based on reliable calculations. So the calculations must be verified by means of test loads. That means that a modification of the bearing capacity must now be made. This means that as from 01/01/2016, other factors will be used in the calculations, as a result of which the piles will probably have to be made longer.
Test load guidelines Those guidelines will come. In order to make executing test loads more attractive, the specifications for executing test loads and interpreting the results were sharpened up. It was also recorded which matters must be met when installing the test pile. However, because these modifications could not be included in the new version of NEN 9997-1, a National Practical Guideline (Nationale Praktijk Richtlijn: NPR) will be issued for test loads. Besides, there are already European execution standards for making piles. Should we need certain requirements in the Netherlands or wish to supplement these standards, then we will have to issue a national annex to this too.
The modified factors gave rise to some unrest within the foundations branch. “But let’s not forget that the: “foundations” item on a project’s budget is only a small proportion of the total construction costs. So the negative effects for most projects will be slight”, according to De Jong, who now sees new opportunities for innovative clients or contractors. “My personal view is that the market will offer opportunities for executing test loads. If test loads are executed, the higher values derived from them may be used to adapt the pile length and to arrive at a simpler or cheaper design. For large projects, it is certainly worthwhile to execute test loads. Here is a challenge to earn money and maybe time too by making simple, reliable test loads. Construction is just going to become more fun”. Execution guidelines Bartho Admiraal is a proponent of defining a working method for a test load. “Initially, people wanted certification for piling systems. I am certainly not in favour of that, considering the enormous costs involved. Let’s rather make good standards for the
Take the new calculation rule into account in good time! Bartho Admiraal would also like to pass on this tip to everyone to use the new calculation rules in time: “Take account that as from 01 January 2016, the Building applications will have to be calculated in accordance with the new calculation rules, otherwise extra costs will have to be met and new calculations will have to be made. Involving the risk of construction delays and budget overruns.”
ted Van ‘t hek, direCteur Van ‘t hek
“De NVAF is de aanjager van de funderingsbranche” “Optimale veiligheid voor onze werknemers is één van de belangrijkste onderwerpen in onze branche. Mijn vader zei altijd: “Elk ongeval is er één te veel! Het risico blijft echter altijd aanwezig! Nu zegt men echter: “Een ongeval hoeft niet, maar mag ook niet!”. Aan het woord is Ted van ’t Hek, algemeen directeur van Van ’t Hek en behorend tot de derde generatie van dit Noord-Hollandse familiebedrijf.
“Het item veiligheid krijgt ook binnen de NVAF terecht alle aandacht, denk maar aan het Vakboekje Veilig Funderen, dat nu onderdeel uitmaakt van de Arbocatalogus.” Als voorbeeld van die veiligheidsaanpak wijst Van ’t Hek graag naar een voorbeeld in België: “Bij funderingswerkzaamheden langs het spoor in België werden in het verleden altijd grote heimachines ingezet. Om het risico van omvallen van grote machines te voorkomen, die vervolgens op de rails terecht komen, worden nu kleinere machines met meer vermogen ingezet”. Buitenlandse activiteiten Als actueel onderwerp wijst Ted van ’t Hek naar de ‘buitenland-agenda’ van de NVAF: “Nederland is een relatief klein land. Mede daarom richten wij een deel van onze activiteiten op de ons omringende landen België, Duitsland, Engeland. Nederlandse funderingsbedrijven zijn door hun vakmanschap ook veel gevraagd in het buitenland. De NVAF is voor ons een vraagbaak en adviesorgaan om ons te informeren op het gebied van regelgeving, veiligheidseisen, etc.”. Aanjager Maar naast een adviserende en ondersteunende rol ziet Ted van t Hek de NVAF ook als een platform voor funderingsbedrijven om gezamenlijk hun stem te laten horen. “Samen hebben we meer volume dan wanneer we als bedrijf onze stem laten horen. Ik zie
36 FUNDERINGSBEDRIJF 2015
“ Samen hebben we meer volume dan wanneer we als bedrijf onze stem laten horen.”
de NVAF dan ook als aanjager van onze funderingsbranche”, aldus Ted van t Hek. Uitwisseling van kennis Maar Ted van t Hek ziet netwerken en kennisuitwisseling eveneens als belangrijke items om zich als bedrijf aan te sluiten bij de NVAF: “De branchevereniging biedt de mogelijkheid om in een open en ongedwongen sfeer met elkaar in contact te komen en kennis uit te wisselen met branchegenoten en met aannemersbedrijven. Het is interessant om zaken die wij meemaken te toetsen bij collega’s of aannemers en te horen hoe zij daar mee omgaan. Funderingsbedrijven zijn veelal relatief kleine bedrijven, maar we doen wel zaken met grote staalbedrijven, betonindustrie, maar ook grote aannemers. De
NVAF biedt de mogelijkheid om onze krachten te bundelen en sterker te staan ten opzichte van deze opdrachtgevers en toeleveranciers”, aldus Ted van ’t Hek. De derde helft Een andere belangrijke meerwaarde die de branchevereniging biedt, is voor Ted van ’t Hek de mogelijkheid tot netwerken: “Ik vind het altijd jammer als ik leden direct na het officiële gedeelte van de vergadering huiswaarts zie gaan. Ik raad hen aan toch eens te blijven. Want juist tijdens de naborrel steek je veel nieuwtjes op, kun je branchegenoten leren kennen en ervaringen uitwisselen. Want we mogen morgen dan wel weer concurrenten van elkaar zijn, vandaag kunnen we binnen de NVAF als collega’s heel gezellig met elkaar omgaan”.
Ted van ‘t Hek, director of Van ‘t Hek
“ The NVAF boosts the foundation sector” “Optimum safety for our employees is one of the most important topics within our sector. My father always said: “Each accident is one too many! However, the risk is always present! But nowadays people say: “There’s no need for an accident, it may not happen!” Having his say: Ted van ’t Hek, director of Van ’t Hek, a third generation member of this North-Holland based family concern.
“Rightly so, the concept of safety is paid a lot of attention within the NVAF (Dutch Foundation Works Contractors’ Association). Just think of the Safe Foundation Works Manual that now comprises part of the Dutch Safety, Health & Welfare Platform catalogue”. To illustrate an example of that approach to safety, Van ’t Hek is keen to point out a Belgian precedent: “In the past during trackside foundation works in Belgium huge pile-drivers were always
deployed. So as to reduce the risk of huge machines falling over that ultimately land on the tracks, smaller, more powerful machines are now used”. Foreign operations As a topical issue Ted van ’t Hek highlights the NVAF’s ‘international agenda’: “The Netherlands is a relatively small country. Partly as a result of that fact we set up some of our operations in our neighbouring countries: Belgium, Germany and England. Because of their immense expertise, Dutch foundation companies are in high demand abroad. We see the NVAF as an oracle and advisory body that can advise us on regulation, safety requirements etc.”.
and to share knowledge with trade counterparts and with contractors. It is interesting to assess the issues we experience with colleagues or contractors and to hear how they tackled these issues. Foundation companies are usually small, yet we do business with large steel companies, the concrete industry and with large contractors. The NVAF offers the opportunity for us to join forces and to stand stronger in the face of these clients and contractors”, says Ted van ’t Hek.
“ Together we will be heard more as opposed to voicing our opinions as an individual company.”
Boost But aside from an advisory and supporting role, Ted van ‘t Hek also sees the NVAF as a platform for foundation companies to jointly have their voices heard. “Together we will be heard more as opposed to voicing our opinions as an individual company. As such I think the NVAF enhances our foundation sector”, says Ted van t Hek. Knowledge sharing However, Ted van t Hek also regards networking and knowledge sharing as equally important reasons for a company to join the NVAF: “The trade organisation offers the opportunity to come into contact with one another in an open, informal setting,
The third half Another vital added value the trade organisation offers, is the possibility to network, according to Ted van ’t Hek: “I always find it a shame to see members heading home straight after the official bit of the meeting. I would urge them to stay on a while, as it’s often during the post-meeting drinks that you get to hear the latest news, that you become acquainted with your trade counterparts and can exchange experiences. You see, we may go back to being each other’s competitors the following day, but on the day itself within the NVAF we can enjoy being together as colleagues”.
Boekje: ‘Veilig funderen’ opgenomen in ‘vernieuwde’ Arbo-catalogus
“Thema: ‘Veiligheid’ helpt branche aan positief imago.” “Veiligheid kost géén geld. Veiligheid levert de funderingsbranche gezond, tevreden en gemotiveerd personeel op en zorgt voor een positief imago voor de totale branche. Want als jonge mensen zien dat de funderingsbranche een professionele en aantrekkelijke branche is, zullen ze daar eerder voor kiezen”, zegt Arno Scheltinga, namens de NVAF projectleider bij het samenstellen van de ‘vernieuwde’ Arbo-catalogus. In de vernieuwde Arbo-catalogus, samengesteld door afgevaardigden van NVAF, FNV, CNV, HZC ‘Het Zwarte Korps (Vereniging van Machinisten) in nauwe samenwerking met Arbouw, kent als belangrijke wijziging de toevoeging van een deel van het ‘Vakboekje Veilig Funderen’. Dit deel is integraal opgenomen in de ARBO-catalogus. “Het ‘Vakboekje Veilig Funderen’ is een leidraad, die dient voor het verhogen van de primaire veiligheid binnen de funderingsbranche en verder voor het verminderen van de concurrentie op VGM-aspecten. Ook zorgt het ‘Vakboekje Veilig Funderen’ voor een verdere professionalisering en normalisering van de branche en het brengen van structuur in de regelgeving, normen en eisen. Hij dient als handleiding voor uitvoerenden en iedereen die betrokken is bij de realisatie van funderingsprojecten” aldus Scheltinga. Het ‘Vakboekje Veilig Funderen’ is een welkome aanvulling op de ARBO-catalogus. 38 FUNDERINGSBEDRIJF 2015
Funderingswerker Ongeveer duizend mensen in Nederland werken binnen de funderingsbranche. Onder de verzamelnaam: ‘funderingswerker’ vallen beroepen als: boormeester palen, funderingsspecialist, funderingswerker, heibaas en palenboorder. Veel van deze mensen lopen risico’s op een ongeval, het ontwikkelen van gehoorschade en rugklachten. Door de blootstelling aan dieselrook is er tevens een verhoogde kans op kanker. De risico’s verschillen afhankelijk of men een kleine of een grote machine bedient. Om die reden wordt binnen de Arbo-catalogus onderscheidt gemaakt tussen de risico’s voor funderingswerkers kleine funderingsmachine en grote machines. Onder kleine machines worden hei- of funderingsinstallaties tot maximaal 10 ton/m bedoeld. Bouw & Infra De ARBO-regelgeving funderings-
techniek maakt onderdeel uit van de totale catalogus Bouw & Infra. Voor alle duidelijkheid komt het er op neer dat de catalogus Bouw & Infra de hele bouwnijverheid betreft. Zaken die niet binnen deze algemene Bouw & Infra vallen, maar specifiek de funderingsbranche betreffen, zijn ondergebracht binnen de ARBO-catalogus funderingsbranche. Beide catalogi zijn opgenomen in een website. Naast de website en een digitaal te downloaden versie, is de ARBO-catalogus ook in gedrukte vorm verkrijgbaar. Hoofdstukken De onderwerpen zijn opgedeeld in de hoofdstukken: Keuring van funderingsmachines; Funderingsmachines en de bouwplaats, Hijsen met funderingsmachines; Drijvend funderingsmaterieel en Heitraversen (brugwagens). Als bijlagen zijn vermeld: opleidingen, jeugdigen, funderingsmachines en ongevallen.
Samenstelling De Arbo-catalogus Funderingen werd samengesteld door een afvaardiging van de sociale partners verenigd in de ‘Projectgroep Arbocatalogus voor de funderingsbranche’ in samenwerking met de Stichting Arbouw. Scheltinga toont zich bijzonder verheugd over de fijne samenwerking met Arbouw: “Zij beschikken over zoveel kennis op het gebied van veiligheid, dat we daar dankbaar gebruik van maken. De Arbo-catalogus dient ook om mensen bewust te maken van het belang van veiligheid. Er zit een constant gevaar dat het thema uit beeld raakt, terwijl het oh, zo belangrijk is voor het welzijn van de mensen die in de funderingsbranche werkzaam zijn, maar vergeet niet het imago van onze branche. Want
“Als jonge mensen zien dat de funderingsbranche een professionele en aantrekkelijke branche is, zullen ze daar eerder voor kiezen” jonge mensen kiezen graag voor een professionele branche, waar ze veilig kunnen werken, met regels die respect uitstralen naar de medewerkers. Om onder de jeugd voldoende aanwas te behouden, is het van het grootste belang het thema ‘veiligheid’ hoog op de agenda te houden. De Arbo-catalogus en ook het ‘Vakboekje Veilig Funderen’ laten zien dat we dit thema uiterst serieus nemen en belangrijk vinden”, besluit Scheltinga.
Voor verdere informatie:
secretariaat@nvaf.nl
www.funderingsbedrijf.nl
Booklet: “Constructing safe foundations” included in “renewed” H&S catalogue
“Theme: ‘Safety’ helps give the branch a positive image.” “Safety doesn’t cost money at all. Safety delivers the foundations branch healthy, satisfied and motivated personnel and puts the entire branch in a positive light. Because if young people view the foundations branch as being professional and attractive, they will be more likely to choose it”, says Arno Scheltinga on behalf of the NVAF project leader when compiling the “renewed” H&S catalogue. The renewed H&S catalogue, compiled by representatives of NVAF, FNV, CNV, HZC “Het Zwarte Korps” (Machinists’ Association) in close collaboration with Arbouw, has as an important change the addition of a section from the “Vakboekje Veilig Funderen” (Professional manual on constructing safe foundations). This section has been integrated into the H&S catalogue. “The ‘Vakboekje Veilig Funderen’ is a guidebook, intended for increasing the primary safety within the foundations branch and also for reducing competition in HSE aspects. The ‘Vakboekje Veilig Funderen’ also ensures further professionalisation and normalisation of the branch and introduces some structure into regulations, standards and requirements. It serves as a manual for workers and everyone involved with the realisation of foundation projects”, according to Scheltinga. The ‘Vakboekje Veilig Funderen’ is a welcome addition to the H&S catalogue. Foundation worker About a thousand people in the Netherlands work in the foundations branch. The collective name: “foundation worker” includes professional like: pile driving foreman, foundations specialist, foundation worker, pile driver and pile driller. A lot of these people run the risk of an accident, developing hearing damage and back com-
plaints. Exposure to diesel fumes also increases the risk of cancer. The risks differ, depending on whether a small or a large machine is operated. For this reason, the H&S catalogue differentiates between risks for foundation workers on small foundation machinery and large machines. Small machinery includes piling or foundation installations up to a maximum of 10 tons/m. Construction and Infra (Bouw & Infra) The H&S regulations for foundation technology forms a part of the whole Construction & Infra catalogue. For clarity, it basically means that the Construction & Infra catalogue covers the entire construction industry. Issues which do not fall under this general Construction & Infra catalogue, but which specifically concern the foundations branch, are included under the H&S catalogue for the foundations branch. Both catalogues have been included in a website. Besides the website and a downloadable version, the H&S catalogue is also available in print. Chapters The subjects are subdivided into the following chapters: Testing foundation machinery; Foundation machinery and the building site, Hoisting with foundation machines; Floating foundation material and Piling bridges (“bridge cars”). The
following appendices have been mentioned: training, youth, foundation machinery and accidents. Composition The H&S Foundations catalogue was compiled by a delegation from the social partners united in the “H&S catalogue project group for the foundations branch” in collaboration with the Arbouw Foundation. Scheltinga is extremely pleased about the excellent collaboration with Arbouw: “They have so much knowledge in the field of safety, which we can make good use of. The H&S catalogue also serves to increase awareness of the importance of safety. There is a constant danger that the theme is lost sight of, while it is so very important for the welfare of those working in the foundations branch, but don’t forget the image of our branch either. Because young people are keen to choose a professional branch, where they can work safely, with rules that respect the employees. In order to maintain sufficient growth, it is of the utmost importance that the “safety” theme stays high on the agenda. The H&S catalogue, and the ‘Vakboekje Veilig Funderen’ too, show that we take this theme extremely seriously and consider it to be important”, concludes Scheltinga. For more information: Email: secretariaat@nvaf.nl Internet: www.funderingsbedrijf.nl
B&P Bodeminjectie en de dagelijkse strijd tegen het grond
Alles voor een droge Of het nu preventief is en de aannemer een droge bouwput wil aanleggen of het gaat om het oplossen van calamiteiten rond een lekkende bouwput, B&P Bodeminjectie uit Vianen voert een dagelijkse strijd tegen het grondwater. Een strijd die met hun evoluerende technieken (bijna) altijd wordt gewonnen. Het afgelopen jaar trad B&P Bodeminjectie toe tot de NVAF, daarom een gesprek met COO Peter Bongers en Projectmanager Kim de Groot. Recent verzorgde B&P Bodeminjectie in het project Stationsplein Oost in Utrecht de horizontale afdichting van de bouwkuip alsmede de waterdichte verticale aansluitingen. Maar op hun C.V. vinden we ook grondstabilisatieprojecten in o.a. Amersfoort, Emmen, Hilversum en Oosterbeek of bodemafsluitingen in projecten in Zeist, Cuijk en Veenendaal. Het zijn slechts enkele voorbeelden uit de lange lijst van projecten die B&P Bodeminjectie sinds 1998 realiseerde. Dat was het jaar dat Peter Bongers en zijn team voor het eerst van zich lieten horen. Dat kan niet want Peter is pas vorig jaar overgestapt naar B&P. Ontzorgen Kim de Groot: “Wij ontzorgen aannemers volledig rond de waterproblematiek in hun bouwkuip. Zowel preventief als 40 FUNDERINGSBEDRIJF 2015
bij calamiteiten bieden wij een adequate oplossing, uitgevoerd met moderne zelf ontwikkelde technieken.” Op twee van die technieken wist B&P Bodeminjectie een octrooi te verwerven. “Wij adviseren aannemers omtrent de meest effectieve en efficiënte oplossing, waarbij we gebruik maken van geavanceerde apparatuur en specialistische machines, die in eigen beheer worden ontworpen”, aldus Kim de Groot. “We starten altijd vanuit de vraag: Hoe pakken we het aan? Wat is de grondslag van de bodem? Om vervolgens een onderbouwd ontgravingsadvies uit te brengen.” Een aanpak die B&P Bodeminjectie de afgelopen jaren deed uitgroeien tot het meest toonaangevende bedrijf binnen hun branche. Waterglas injecteren Een methode die niet nieuw is, maar steeds meer aan populariteit wint, is het horizontaal afdichten van bouwkuipen met waterglas. Waterglas injecteren is een techniek om de grond te stabiliseren of waterremmend te maken, o.a. voor het ondervangen van bestaande funderingen op staal of bij uitbreidingen, nieuwbouw of de aanleg van een kelder. Het zandpakket in de holle ruimtes tussen de zandkorrels wordt opgevuld en verlijmd, waardoor een harde of waterremmende massa ontstaat. Waterglas injecteren op de manier zoals wij het doen is milieuvriendelijk en niet schadelijk voor mens en milieu. Om risico’s uit te sluiten is een grondonderzoek
dwater
bouwput van groot belang. Kim de Groot noemt als grote voordeel van deze methode, dat ze volledig trillings- en zettingsvrij is en een kostenbesparende oplossing biedt bij bestaande bebouwingen en gebouwen die op staal zijn gefundeerd. Traditionele manier Kim de Groot: “Het aanleggen van een bouwkuip op de traditionele manier heeft nadelen. Er wordt onnodig veel water onttrokken aan de omgeving. Bij waterglasinjectie wordt de grond op de gewenste diepte geïnjecteerd, en kan de kuip na het uitharden van de laag en leegpompen van het grondwater droog worden ontgraven. Omdat het water tot net onder het ontgravingsniveau wordt weggepompt, werkt deze methode veel efficiënter en vindt er geen nattransport plaats, wat vooral in binnenstedelijke gebieden als bezwaarlijk wordt ervaren. Lange tijd bestond weerstand tegen deze techniek, omdat je iets in de grond aanlegt dat niet te zien is. B&P Bodeminjectie deed echter de afgelopen 20 jaar zoveel ervaring op met deze techniek dat deze nu nagenoeg risicoloos kan worden toegepast. Grondstabilisatie Een andere techniek van B&P Bodeminjectie is grondstabilisatie, bij een ondergrondse bouw het alternatief voor ondermetselen, Berlinerwand en damwand. Bodeminjectie wordt ingezet om de belastingen van bestaande bouw af te dragen naar een lager niveau of om de grond te keren en wordt veelvuldig toegepast bij een
ondergrondse bouw die plaatsvindt naast een bestaande bouw, veelal bij op staal gefundeerde gebouwen. Door het zandpakket onder een belendend pand te injecteren kan, zonder verdere grondkering of funderingsondervanging, worden ontgraven. De bodeminjectietechniek wordt trillingsvrij uitgevoerd, waardoor een extra bouwrisico wordt weggenomen. Bodeminjectie wordt uitgevoerd met de permeation grouting techniek, of te wel het gecontroleerd met injectievloeistof verzadigen van de poriën in een zandpakket. De doorlatendheid van het te injecteren zandpakket dient dan ook goed te zijn. Grondstabilisatie via bodeminjectie is een trillingsvrije techniek. Het grondoppervlakte wordt optimaal benut omdat direct langs de fundering kan worden begonnen met ontgraven. Het is een zettingsvrije techniek en de opstelplaats voor materieel kan tot 50 meter van de bouwput worden benut. Deze grondstabilisatietechniek wordt succesvol toegepast bij parkeergarages, kelders, grondkeringen, kademuren en rioleringtrace’s. Maatwerkkoplossingen in waterproblematiek B&P Bodeminjectie biedt bij elke waterproblematiek rond de bouwput een oplossing. Ook wanneer het gaat om lekkages bij damwanden of lekkende kelders of tunnels bieden de specialisten van B&P Bodeminjectie uitkomst door met grote precisie de lekkages op te sporen en te verhelpen. Kim de Groot: “Soms zijn we net de Flying Doctors, want als er problemen zijn met lekkages of verzakkingen zijn we veelal heel snel ter plaatse”. FUNDERINGSBEDRIJF 2015 41
Verankeringen & Funderingssystemen ‘waar inVentiViteit traditie is geworden’
De Groene Paal maakt van uw funDerinG uw energiebron De gepatenteerde Groene Paal maakt van elk type fundament een DuurZAMe energiebron. Heeft u interesse in de mogelijkheden neemt u dan contact met ons op. De Groene Paal werkt samen met gespecialiseerde heibedrijven door het hele land. Bent of heeft u een hei- of aannemingsbedrijf treed dan met ons in contact om distributeur te worden.Tel: 088 - 020 9090 of frank@degroenepaal.nl
Keizersgracht 452 • 1016 GD Amsterdam info@degroenepaal.nl • 088 - 020 90 90 www.degroenepaal.nl
B&P Bodeminjectie and the daily battle with groundwater
It’s all about a dry trench Whether it’s preventative and the contractor is looking to dig a dry trench, or whether it’s about trying to find a way to resolve disasters around a leaking trench, B&P Bodeminjectie in Vianen, wages battle on a daily basis with groundwater. One that thanks to its evolving technology is (nearly) always won. Last year B&P Bodeminjectie joined the NVAF (Dutch Foundation Works Contractors’ Association); hence a chat with the COO Peter Bongers, as well as project manager, Kim de Groot.
Recently B&P Bodeminjectie handled the horizontal sealing of a closed construction trench as well as watertight vertical linking for the Stationsplein Oost project in Utrecht. However, their CV also includes soil stabilisation projects in, among others, Amersfoort, Emmen, Hilversum and Oosterbeek, as well as damp-proofing on soil projects in Zeist, Cuijk and Veenendaal. These are a just the tip of the iceberg in a long list of projects B&P Bodeminjectie has undertaken since 1998. That was the year Peter Bongers and his team first came on the scene. Facilitation Kim de Groot: “We fully facilitate contractors with water management in their closed construction trench. We offer preventative solutions but also adequate solutions in response to disasters, using state-of-the-art technology developed in-house.” B&P Bodeminjectie managed to patent two of those solutions. “We advise contractors in finding the most effective, efficient solution, whereby we utilise the latest equipment and specialist machines to hand that are developed in-house”, says Kim de Groot. “We always start with the question: how shall we tackle this? What is the subsoil like? So as to provide well-founded excavation advice.” This is an approach that helped B&P Bodeminjectie evolve in recent years into the most renowned company within its sector. Injecting waterglass One method that isn’t new yet is increasing in popularity is horizontal sealing of closed construction trenches with waterglass. Injecting waterglass is a technique to stabilise the soil, or to make it non-porous, used among other things to underpin existing direct bearing foundations or with extensions, new builds or when constructing a cellar. The sand layers within the hollow spaces between the sand grains are filled and glued, which yields hard or non-porous soil. Injecting waterglass as we do is environmentally friendly and isn’t harmful to people. A soil investigation is vital in precluding risks. Kim de Groot argues the greatest advantage of this method is that it is fully vibration and subsidence-free, and that it offers a cost-saving solution in existing developments and buildings with direct bearing foundations.
Traditional approach Kim de Groot: “Digging a closed construction trench in the traditional manner has its disadvantages. An unnecessary amount of water is abstracted into the environs. With waterglass injection the soil is injected at the desired depth, and once the layer has cured and the groundwater pumped out, the trench can be excavated dry. Because the water is pumped out until just under the excavation mark, this method is far more efficient and no wet transport occurs; which is regarded as especially problematic in inner-city areas.” This technique was opposed for a long time, as you are digging something in the soil that cannot be seen. However, in the last 20 years B&P Bodeminjectie has garnered so much experience in this regard that it can now be applied nigh on risk-free. Soil stabilisation Another B&P Bodeminjectie solution is soil stabilisation; the alternative to underpinning, and (H profile) sheet piling in underground construction. Soil injection is deployed in order to transfer the load of the existing building to a lower level or to turn the soil, and is frequently applied to underground construction occurring alongside an existing building, usually one with direct bearing foundations. By injecting the sand layers under an adjacent building, excavation can take place without further shoring or underpinning of the foundation. The soil injecting technique is carried out vibrationfree, thus removing another construction risk. Soil injection is undertaken with the permeation grouting technique; the controlled saturation of the pores in sand layers with injected fluids. The permeability of the sand layers to be injected must be good therefore. Soil stabilisation via soil injection is a vibration-free technique. The soil surface area is optimally utilised as excavation works can start directly alongside the foundation. It comprises a subsidencefree technique and the material set-up point can be deployed up to 50 meters from the trench. This soil stabilisation technique is successfully applied to multi-storey car parks, cellars, shoring up works, quay walls and in sewerage tracing. Bespoke water management solutions B&P Bodeminjectie offers a solution for all trench water management issues. Even where it concerns leaks in sheet piling or leaking cellars or tunnels, the specialists at B&P Bodeminjectie can help track and remedy the leak with the utmost precision. Kim de Groot: “You could liken us to the Flying Doctors, because if there’s a problem with a leak or subsidence, we’ll usually be on site very quickly indeed”.
De Groene Paal; de fundering als energiebron
De grond onder het gebouw als gratis warmteleverancier “Weet jij dat de grond veel energie herbergt?”. Met die opmerking zette een bevriende relatie Flip Verbeek uit Amsterdam aan tot het ontwikkelen van de fundering als warmtebron. Het resultaat is De Groene Paal, een funderingssysteem waarbij aardwarmte wordt omgezet tot energiebron voor het verwarmen van een gebouw en als warmwatervoorziening. Dit jaar sloot De Groene Paal zich aan bij de NVAF. De redactie nam een kijkje in Amsterdam.
Flip Verbeek: “De grond onder een gebouw is een geweldige opslagkelder van zowel warmte als kou. Ik dacht: Hoe kan het toch zijn dat wij daar tot nu toe zo weinig mee gedaan hebben. Wij laten een prachtige bron zomaar ongebruikt. Uiteindelijk heeft de uitdaging om die energie te benutten voor het gebouw geleid tot De Groene Paal. Het enige dat wij doen is het aanbrengen van leidingen in de palen en de toevoeging van een warmtepomp. Dat is alles.” Toevoeging De Groene Paal voegt warmtewisselaar en warmtepomp toe aan de funderings-palen, waardoor deze niet meer alleen een dragende functie hebben, maar ook energie leveren voor de warmtevoorziening in het gebouw. Flip Verbeek: “Met de groene paal als fundering realiseert men een besparing van 40% op de energienota en omdat 44 FUNDERINGSBEDRIJF 2015
er geen gasverbranding plaatsvindt wordt de CO2-uitstoot tot nul gereduceerd. Een stevige winst die de investering erg aantrekkelijk maakt en snel is terug-verdiend. Flip Verbeek: “Op die manier wordt een gebouwleven lang veel goedkope energie gewonnen, door aardwarmte om te zetten. Voor de gebouweigenaar betekent dat een zorgeloze toekomst met een lage energierekening. Een aangename genegen in een tijd waarin de prijzen voor energie alsmaar stijgen! Door een lage energierekening nemen de totale woonlasten af en stijgt de waarde van de woning of het gebouw. Bij een goed geïsoleerd gebouw is het thermisch aan warmte zo laag dat men zelfs geen gasaansluiting voor verwar-ming nodig heeft.” Warmte en koude opslag Verbeek heeft het systeem inmiddels gepatenteerd en de warmtewisselaars
zijn toepasbaar in alle typen funderings-palen, ongeacht de afmeting! De combinatie van dragende funderingspaal en warmtewisselaar zorgt voor aantrekkelijke investeringskosten, veel lager dan wanneer men voor een aparte bron kiest. De grondwaterstand en bodemhuishouding blijven onaangeroerd. De warmtepomp is een duurzame vervang-er voor de cv-ketel en verbruikt alleen elektriciteit om te draaien. In het systeem bevinden zich geen onderdelen die aan slijtage onderhevig zijn, waardoor het onderhoud minimaal is en het systeem en de leidingen een gebouwleven-lang meegaan. De gebruiker kan al die jaren zorgeloos genieten van zijn energiebesparing. Omdat bij de ontwikkeling van het systeem de beste materialen worden toegepast, biedt De Groene Paal een langjarige garantie op de apparatuur en de werking van het systeem. Koelen De Groene Paal kan in de zomer koel water door het systeem laten lopen waardoor het gebouw aangenaam wordt gekoeld. Want naast opgeslagen warmte haalt het systeem ook koude uit de grond. De werking is heel simpel. Door leidingen in de funderingspalen stroomt een mengsel van glycol en water. Door dit mengsel in het gesloten circuit rond te pompen, worden warmte en koude uitgewisseld. DAM-prijs De Groene Paal kreeg onlangs de DAM-prijs van stadsdeel Amsterdam-
Centrum en werd uitgeroepen tot ‘meest duurzame onderneming’ in Amsterdam-Centrum. De stadsdeeljury zei over De Groene Paal: “Een typisch Amsterdams idee. Inventief, praktisch en duurzaam. Voor het centrum, met zijn vele oude panden waarvan de fundering hersteld dient te worden, een duurzame toevoeging of alternatief voor bestaande methoden.” Amsterdam heeft als doelstelling om in 2025 de CO2-uitstoot met 40% te verminderen. Door De Groene Paal toe te passen wordt de CO2-uitstoot op de locatie tot
nul ge-reduceerd! Uitgaande van een standaard huishouden, waar ongeveer 1800M3 gas per jaar wordt verstookt, betekent dit een vermindering per jaar van 1,8 kg CO2 voor die locatie. Aanvulling op funderingsherstel De Groene Paal is een aanvulling op de bij funderingsherstel vaak gebruikte stalen buispalen en schroefinjectiepalen. Naast funderingsherstel zijn inmiddels ook 3 nieuwbouwprojecten met De Groene Paal gerealiseerd.
Kwalitatief & innovatief.
Leverancier van o.a: - JLD - Klapankers - JLD - dijkstabilisatie - VPPS
postbus 144 NL-1135 ZK Edam Nederland
tel: e-mail: website:
+31 (0) 299 622 369 info@JLDinternational.com www.JLDinternational.com
I N T E R N AT I O N A L
ALLE BENODIGDE ENGINEERING OP MAAT. ■ Alle types grout / schroef en klapankers ■ Alle hulp- en stempelconstructies ■ Geluidschermen, compleet met onder en bovenbouw ■ Boren gaten van 600 - 2000mm in gewapende beton tot 20m diep ■ Stalen, betonnen en houten damwanden en palen, trillingsarm en trillingsvrij aanbrengen en verwijderen ■ LeKa grout injectie palen ■ Boren, heien en HF/VM trillen van stalen buispalen ■ Inwendig heien ■ Realiseren van complete bouwkuipen
Kandt BV ■ Hoogeveenenweg 21 ■ 2913 LV Nieuwerkerk a/d IJssel ■ T. (0180) 63 30 48 ■ kandtbv@kandtbv.nl
WWW.KANDTBV.NL
De Groene Paal; the foundation doubling up as an energy source
The soil beneath the building serves as a free energy supplier “Did you know soil harbours vast amounts of energy?” With this comment Flip Verbeek from Amsterdam set about developing the foundation as a source of heat. The result: De Groene Paal, a foundation system whereby geothermal heat is converted into a source of energy to heat a building and for its hot water supply. This year De Groene Paal became a member of the NVAF (Dutch Foundation Works Contractors’ Association). The editorial team went to take a look in Amsterdam. Flip Verbeek: “The soil beneath a building is a fantastic storage facility of both heat and cold. I thought: how is it that until now that’s all remained untapped? We’re wasting a fantastic source. Ultimately, the challenge to utilise that energy for the building resulted in De Groene Paal. All we do is install pipelines in the piles and install a heat pump. That’s it.”
and tear, keeping maintenance to a minimum and meaning the system and the pipes will last as long as the building. As such the user can enjoy their energy cost-savings for many years to come. As only the best materials are used, De Groene Paal is able to offer a longterm guarantee on the equipment as well as on system functioning.
Add-on De Groene Paal adds a heat exchanger and heat pump to the foundation piles, as a result of which these no longer merely have a load-bearing function, but also supply energy for the building’s heat supply. Flip Verbeek: “With De Groene Paal foundation one sees a saving of 40% on energy bills, and with no gas burning, CO2 emissions are reduced to zero. A hefty profit therefore that makes the investment immensely appealing and that is soon repaid (naughty!). Flip Verbeek: “In this way energy is acquired far cheaper for the building’s lifespan, by converting geothermal heat. For the building owner this means a care-free future with low energy bills. A real bonus therefore in these times when energy prices just keep on rising! With low energy bills total living costs drop and the value of the house or building increases. A well-insulated building is thermally heated to such a degree that no gas connection is even needed for heating.”
Cooling De Groene Paal can run cool water through the system in the summer, meaning the building can be pleasantly cooled. You see, besides stored-up heat the system also retrieves cold from the ground. It works very simply. A mixture of glycol and water flows through the pipes in the foundation piles. By pumping this mixture around the closed circuit, heat and cold are exchanged.
Heat and cold storage Meanwhile, Verbeek has patented the system and the heat exchangers can be deployed in all manner of foundation piles, irrespective of dimension! The combination of load-bearing foundation piles and a heat exchanger yields appealing investment costs, far lower than if opting for a separate source. The water table and soil management remains intact. The heat pump is a sustainable substitute of the CH boiler and only uses electricity to run. The system contains no parts that are subject to wear
DAM prize De Groene Paal was recently awarded the DAM prize by the Amsterdam-Centrum municipal district and was hailed the ‘most sustainable business’ in that area. The municipal district jury said about De Groene Paal: “A typical Amsterdam idea. Inventive, practical and sustainable. For the centre, with its numerous old buildings that require foundation remedial work, this is a sustainable addition to existing methods.” Amsterdam aims to reduce CO2 emission by 40% by 2025. By deploying De Groene Paal CO2 on-site emissions are reduced to zero! Based on a standard household, where around 1800M3 of gas is stoked per annum, this means an on-site annual CO2 reduction of 1.8 kg. Add-on to foundation repair works De Groene Paal is an add-on to the oft-used steel tubular piles and screw injection piles used during foundation repair works. Besides such works, 3 new build projects have also been realised using De Groene Paal.
25
jaar bouwen aan de toekomst
Bij ons 25-jarig jubileum kunnen we terugblikken op een kwart eeuw, waarin we samen met onze medewerkers, een prachtig bedrijf hebben opgebouwd. Ook door samenwerking met onze vaste toeleveranciers en relaties hebben wij een breed leveringsprogramma kunnen ontwikkelen dat staat voor kwaliteit, productiviteit en betrouwbaarheid. In de toekomst zullen wij onverminderd blijven innoveren en verbeteren om de kwaliteit van onze machines op hetzelfde hoge niveau te houden. Woltman Piling Equipment BV Ambachtsweg 16, 3381 LN Giessenburg, Telefoon: 0184 652 044, E-mail: info@woltmanbv.com
www.woltmanbv.com
NVAF Leden 2015 Heiwerken BV Tel. 0172-407591 / www.advano.nl
Advano Heiwerken bv Amstelkade 5 3652 MD Woerdense Verlaat T: 0172 - 407 591 F: 0172 - 407 224 E: info@advano.nl
B&P Bodeminjectie bv Postbus 22 4130 AE Vianen T: 0347 - 370 303 F: 0347 - 375 986 E: info@bodeminjectie.nl
Altenburg Funderingstechniek bv Postbus 26 8530 AA Lemmer T: 0514 - 588 820 F: 0514 - 588 839 E: info@altenburggroep.com
Brefu Funderingstechnieken bv Franse Akker 9a 4824 AL Breda T: 076 - 514 64 94 F: 076 - 522 10 45 E: info@brefu.nl
Ballast Nedam Funderingstechnieken bv Postbus 2 3600 AA Maarssen T: 0346 - 249 100 E: bnf@ballast-nedam.nl
Busker bv Hei- en Waterwerken Postbus 120 5300 AC Zaltbommel T: 0418 - 515 792 F: 0418 - 518 299 E: buskerhw@xs4all.nl
BAM Speciale Technieken bv Postbus 37279 1030 AG Amsterdam T: 020 - 435 29 20 F: 020 - 435 29 21 E: bamspecialetechnieken@bamciviel.nl
Kerende wanden • Cement-bentonietwanden • Combiwanden • Diepwanden • Schroefpalenwanden • Damwanden
Bauer Funderingstechniek bv Rendementsweg 15 3641 SK Mijdrecht T: 0297 - 231 150 F: 0297 - 231 155 E: info@bauernl.nl
Verankeringselementen • Traditionele groutankers • Zelfborende groutankers • Schroefinjectieankers • MV-palen Funderingspalen • BAM Combischroefpalen • BAM Verdringende Schroefpalen • BAM Dubbel Verdringende Schroefpalen • Gewipalen • Schroefpalen • Vibropalen • Vibrocombinatiepalen
BAM Speciale Technieken Toetsenbordweg 11, Amsterdam Telefoon (020) 435 29 20 bamspecialetechnieken@bamciviel.nl www.bamspecialetechnieken.nl
22-04-13
Aannemings- en Heibedrijf Van den Berg bv Loodsweg 21 1525 RH Westknollendam T: 075 - 621 71 01 F: 075 - 621 51 98 17:01 E: info@aannemingsbedrijfvandenberg.nl
B&W Grondinjectie bv Postbus 465 3720 AL Bilthoven T: 030 - 228 90 80 F: 030 - 228 90 86 E: info@bwgrond.nl
BZF Funderingstechnieken bv Postbus 79 2920 AB Krimpen a/d IJssel T: 0180 - 517 236 F: 0180 - 519 047 E: bzf@bzf.nl
Funderingstechnieken “De Coogh” bv Daam Schijfweg 22-24 1507 BD Zaandam T: 075 - 616 39 04 F: 075 - 635 67 62 E: info@decoogh.com
Max Bögl Nederland bv Postbus 94178 1090 GD Amsterdam T: 020 - 398 11 30 F: 020 - 398 11 31 E: info@nl.max-boegl.com
FUNDERINGSBEDRIJF 2015 49
A4_MACONIC-ADV.pdf
1
03-06-14
10:13
Jetmix Funderingstechniek Een stabiele basis begint ondergronds
Als de mensen van Jetmix de bouwplaats hebben verlaten, begint voor velen pas het echte werk. Maar bij Jetmix weten we beter. Welk bouwwerk er na ons ook verrijst, Jetmix staat garant voor het juiste fundament.
www.jetmix.nl
NVAF Leden 2015 Hei- en waterwerken H. van Dieren bv Trekvaart 95 8271 AC IJsselmuiden T: 038 - 331 76 73 F: 038 - 332 44 16 E: info@hvandieren.nl
Hakkers bv Postbus 11 4250 DA Werkendam T: 0183 - 501 122 F: 0183 - 501 665 E: info@hakkers.com
Franki Grondtechnieken bv Postbus 132 2990 AC Barendrecht T: 0180 - 641 998 F: 0180 - 641 999 E: info@franki-grondtechnieken.nl
Funderingstechniek Heeg bv Osingahuizen 8 8621 XD Heeg T: 0515 - 444 401 F: 0515 - 444 210 E: info@funderingstechniekheeg.nl
Funderingstechniek Noord bv Postbus 12 9363 ZG Marum T: 0594 - 517 370 F: 0594 - 511 548 E: info@ftnoord.nl
Heijmans Civiel Funderingstechnieken Postbus 418 5240 AK Rosmalen T: 073 - 543 50 40 E: funderingstechnieken@heijmans.nl
Geka Bouw bv Postbus 138 3300 AC Dordrecht T: 078 - 652 48 52 F: 078 - 618 18 76 E: info@gekabouw.nl
Gebr. van ‘t Hek bv Postbus 88 1462 ZH Midden Beemster T: 0299 - 313 020 F: 0299 - 439 121 E: gebr@vanthek.nl
Geotech Foundation Solutions bv Leeghwaterstraat 1 4251 LMÂ Werkendam T: 0183 - 820 040 F: 0183 - 820 049 E-mail: info@geotechfs.com
High 5 Solutions bv Postbus 152 4130 PM Vianen T: 0347 - 760 006 E: info@h5s.com
De Groene Paal bv Keizersgracht 452 1016 GD Amsterdam T: 088 - 020 90 90 E: flip@degroenepaal.nl HAB Heiwerken bv Eemweg 106 3755 LD Eembrugge T: 0184 - 602 830 F: 0184 - 602 810 E: info@hab.eu
Hochtief Infrastructure Benelux Eekholt 42 1112 XH Diemen T: 020 - 210 27 01
Hylkema Funderingstechniek bv Postbus 3 8260 AA Kampen T: 038 - 333 80 20 F: 038 - 333 77 90 E: info@hylkemafunderingstechniek.nl
FUNDERINGSBEDRIJF 2015 51
NVAF Leden 2015 Jetmix bv Postbus 25 4250 DA Werkendam T: 0183 - 505 666 F: 0183 - 500 525 E: info@jetmix.nl
Kuipers Funderingstechnieken bv Industrieweg 15 8531 PA Lemmer T: 0514 - 562 664 F: 0514 - 564 825 E: info@kuiperslemmer.nl
JLD Contracting bv Postbus 144 1135 ZK Edam T: 0299 - 820 002 F: 0299 - 820 004 E: jos@jldcontracting.com
Ten Napel Heiwerken bv Marsdiep 6 8321 MC Urk T: 0527 - 682 821 F: 0527 - 685 851 E: heiwerken@tennapel.nl
Kandt Aannemings- en Funderingsbedrijf bv Postbus 35 2910 AA Nieuwerkerk a.d. IJssel T: 0180 - 633 048 F: 0180 - 633 756 E: kandtbv@kandtbv.nl
NederFund bv Edisonstraat 34 6604 BV Wijchen T: 024 - 642 56 55 F: 024 - 641 43 76 E: info@nederfund.nl
BV Aannemingsbedrijf De Klerk Postbus 21 4250 DA Werkendam T: 0183 - 508 666 F: 0183 - 502 716 E: aschaap@deklerkbv.nl
Knol Beton-, Waterbouw & Heiwerken Postbus 63 8490 AB Akkrum T: 0566 - 654 321 F: 0566 - 654 343 Email: info@knol-akkrum.nl
Aannemingsbedrijf Gebr. de Koning bv Postbus 88 3350 AB Papendrecht T: 078 - 644 26 44 F: 078 - 644 26 30 E: info@gebrdekoning.nl
52 FUNDERINGSBEDRIJF 2015
Plomp Funderingstechnieken bv Postbus 66 3420 DB Oudewater T: 0348 - 562 486 F: 0348 - 564 988 E: info@plompfunderingstechnieken.nl
Samson Funderingstechniek bv Burgemeester Padmosweg 208a 3648 BN Wilnis T: 0297 - 286 295 F: 0297 - 250 324 E: info@samsonfunderingstechniek.nl
Smet Keller Funderingstechnieken v.o.f. Postbus 757 2400 AT Alphen a/d Rijn T: 0172 - 471 798 F: 0172 - 471 804 E: info@smet-keller.nl
J.P. Smit Heiwerken en Funderingstechnieken bv Schrepel 17 1648 GC De Goorn T: 0229 - 543 495 F: 0229 - 544 202 E: info@smitheiwerken.nl
Van der Straaten Aannemingsmaatschappij bv Postbus 5 4417 ZG Hansweert T: 0113 - 382 510 F: 0113 - 383 404 E: info@vd-straaten.nl
Soil-id bv Postbus 2260 4800 CG Breda T: 076 - 549 83 70 F: 076 - 549 83 71 E: info@soilid.nl
Terracon Funderingstechniek bv Postbus 49 4250 DA Werkendam T 0183 - 401 311 F: 0183 - 403 583 E: info@terracon.nl
Speerstra’s Heibedrijf bv Energieweg 4 8251 KL Dronten T: 0321 - 315 318 F: 0321 - 318 066 E: info@speerstraheibedrijf.nl
Tubex bv Postbus 183 4250 DD Werkendam T: 0183 - 679 888 F: 0183 - 501 822 E: info@tubexbv.nl
Heicombinatie SPS bv Grootschermerweg 4A 1843 HE Grootschermer T: 0229 - 563 096 E: info@heicombinatiesps.nl
Verhoef Funderingstechnieken bv Burg. Sloblaan 47 4231 AA Meerkerk T: 0183 - 351 337 F: 183 - 352 447 E: info@verhoefbv.com
Sterk Heiwerken bv Postbus 234 9200 AE Drachten T: 0512 - 515 608 F: 0512 - 524 791 E: shd@sterk.eu
Sterk Midden Nederland bv Postbus 110 3750 GC Bunschoten T: 035 - 539 24 92 F: 035 - 539 24 90 E: info@sterk.eu
FUNDEX Funderingstechnieken Verstraeten bv Postbus 55 4500 AB Oostburg T: 0117 - 457 575 F: 0117 - 457 550 E: fundex.nl@fundexgroup.com
Vibrocom Funderingstechniek bv Postbus 183 5460 AD Veghel T: 0413 - 355 910 F: 0413 - 378 790 E: info@vibrocom.nl
FUNDERINGSBEDRIJF 2015 53
Vakboekje Veilig Funderen Het vakboekje veilig funderen is geschreven voor werknemers in de funderingsbranche en voor iedereen die op welke manier dan ook in aanraking komt met het toepassen van funderingstechnieken. Het bevat taakrisicoinventarisaties (TRA’s) van de meest voorkomende werkzaamheden, technieken en bijzondere werkomstandigheden en een volledig overzicht van de regelgeving. Kortom: onmisbaar op het werk en bij het ontwerp!
Nederlandse Vereniging Aannemers Funderingswerken Postbus 440 3840 AK Harderwijk www.funderingsbedrijf.nl Niet-ledenprijs: â‚Ź 15,- (excl. 6% BTW) Te bestellen per e-mail: secretariaat@nvaf.nl.
WILT U OOK UW EIGEN MAGAZINE?
? Overweegt u een eigen magazine uit te geven en u wilt weten wat u ervan mag verwachten? Neem contact met ons op en maak kennis met onze gepassioneerde bladenmakers.
www.volcanoadvertising.com
NVAF Leden 2015 Vija bv Postbus 633 4900 AP Oosterhout T: 0162 - 423 890 E: vicky@vijabv.nl
Van Vliet Waddinxveen Onderweg 91A 2742 LB Waddinxveen T: 0182 - 613 234 E: marco@vanvlietwaddinxveen.nl
Volker Staal en Funderingen bv Postbus 54548 3008 KA Rotterdam T: 010 - 299 22 88 F: 010 - 299 22 77 E: info@vsf.nl
Voorbij Funderingstechniek bv Postbus 20701 1001 NS Amsterdam T: 020 - 407 71 00 F: 020 - 407 71 99 E: info@voorbijfunderingstechniek.nl
Wedam bv Postbus 127 5740 AC Beek en Donk T: 0492 - 386 677 F: 0492 - 386 670 E: kringsnl@bart.nl
Woud-Wormer bv Industrieweg 63 1525 RD Westknollendam T: 075 - 628 58 53 F: 075 - 621 91 41 E: info@woud.nl
P. van ’t Wout Funderingstechnieken bv Postbus 431 2740 AK Waddinxveen T: 0182 - 617 767 F: 0182 - 611 376 E: info@pvantwout.nl
Vroom Funderingstechnieken bv Postbus 7 1474 ZG Oosthuizen T: 0299 - 409 500 F: 0299 - 409 555 E: info@vroom.nl
De Waalpaal bv Funderingstechnieken Postbus 625 1440 AP Purmerend T: 0299 - 403 451 F: 0299 - 425 541 E: info@dewaalpaal.nl
Walinco Funderingstechniek Lelystraat 60 3364 AJ Sliedrecht T: 020 - 512 06 10 F: 020 - 615 49 96 E: walinco@walinco.com
FUNDERINGSBEDRIJF 2015 55
NVAF geassocieerde Leden 2015 ArcelorMittal Projects Netherlands bv Postbus 52 4793 ZH Fijnaart T: 088 - 008 37 00 F: 088 - 008 38 00 E: projects-europe@arcelormittal.com
CRUX Engineering bv Pedro de Medinalaan 3c 1086 XK Amsterdam T: 020 – 494 30 70 F: 020 – 494 30 70 E: info@cruxbv.nl
Dieseko Group bv Lelystraat 49 3364 AH Sliedrecht T: 0184 - 410 333 F: 0184 - 411 386 E: info@diesekogroup.com
Geobest bv Postbus 427 3640 AK Mijdrecht T: 085 - 489 01 40 F: 085 - 489 01 21 E: erwin.dejong@geobest.nl
Gooimeer bv Postbus 30219 1303 AE Almere T: 036 - 537 03 33 F: 036 - 537 03 32 E: mail@gooimeer.nl
Grace / De Neef Construction Chemicals BVBA Industriepark 8 B-2220 Heist-Op-Den-Berg T: +32 15 - 249 360 F: +32 15 - 248 072 E: hervy.bosman@grace.com
Hektec bv Postbus 88 1462 ZH Middenbeemster T: 0299 - 420 808 F: 0299 - 313 025 E: p.ijnsen@hektec.nl
56 FUNDERINGSBEDRIJF 2015
Van den Heuvel Hulsenboschstraat 2 Postbus 69 4250 DB Werkendam T: 0183 - 502 655 F: 0183 - 507 050 E: info@vdheuvelwerkendam.nl
Colofon / Colophon
Uitgever / Published by Volcano Advertising BV Molenstraat 28, 4201 CX Gorinchem
Adverteerdersindex / Advertisers
ArcelorMittal
12
Ballast Nedam Funderingstechnieken bv
32
BAM Infra Speciale Technieken
16
Busker bv Hei- en Waterwerken
24
T 0183 682 888 E info@volcanoadvertising.com W www.volcanoadvertising.com
Redactie / Editor Henk de Koning Kostas Sfirtsis, Volcano Advertising BV
Vormgeving & productie /Art direction & production Volcano Advertising BV
4
Dieseko Group B.V. Franki Grondtechnieken B.V.
24
De Groene Paal
42
Van den Heuvel
12
Hylkema Funderingstechniek B.V.
16
Jetmix BV
50
JLD International
46
Kandt BV
46
Advertentie-exploitatie /Advertising sales Volcano Advertising BV
Nederlandse Vereniging Aannemers Funderingswerken Ceintuurbaan 2, 3847 LG Harderwijk Postbus 440, 3840 AK Harderwijk T 0341 - 456 191 F 0341 - 456 208
2
Kobelco Cranes Europe Gebr. de Koning
20
Van Leeuwen Verankeringen en Funderingssystemen BV
42
Maconic
50
E secretariaat@nvaf.nl I www.funderingsbedrijf.nl
54, 58
NVAF Sterk Heiwerken bv & Sterk Midden Nederland bv
Disclaimer De redactie van dit magazine betracht de grootst mogelijke zorgvuldigheid bij de samenstelling van de inhoud. Voor eventuele onjuistheden kan de uitgever geen verantwoordelijkheid nemen. Overname van artikelen (geheel of gedeeltelijk) is toegestaan mits voorzien van bronvermelding en toestemming van de uitgever. ISSN 18714994
Tubex bv
32 4
Volcano Advertising 59 De Waalpaal bv
28
Woltman Piling Equipment bv
48
Juni 2015 Volcano Advertising BV, Gorinchem
FUNDERINGSBEDRIJF 2015 57
ALS JE KIEST VOOR HET FUNDERINGSVAK GAAT ER EEN HELE WERELD VOOR JE OPEN.
Als je kiest voor een baan in de infra of bouw kies je voor veelzijdigheid. Je kiest ook hiervoor omdat je wilt bouwen aan Nederland. En juist daarom zit je liever niet te wachten op alleen maar theoretisch onderwijs. Je wilt meebouwen aan gebouwen, havens, bruggen en tunnels. Stap daarom nu in de wereld die Funderingstechniek heet. www.funderingsbedrijf.nl
De Kunst van het blaDenmaken
uw magazine?
Wij helpen bedrijven met het creĂŤren, verbeteren en optimaal benutten van magazines. We verstaan als geen ander de kunst om bladen te maken. heeft u ook behoefte aan een eigen magazine? misschien moeten we dan eens met elkaar praten. Bel 0183 682 888 of bezoek www.volcanoadvertising.com
VOLCanO
Nederlandse Vereniging Aannemers Funderingswerken
Ceintuurbaan 2, 3847 LG Harderwijk Postbus 440, 3840 AK Harderwijk