“Europa heeft steeds minder tijd nodig om veerkrachtig te zijn”

Tom Vandenkendelaere — Europees Parlementslid voor CD&V

Ken jij onze West-Vlaamse Europese Parlementsleden?

Tom Vandenkendelaere is er één van. Europa was altijd al het toneel waarop hij politiek actief wou zijn. De Roeselarenaar noemt zichzelf een kind van de Europese samenwerking: Erasmus gedaan, gedoctoreerd in de Duits-Poolse relaties binnen de EU en vroeger actief bij de EVP-jongerenpartij. Nadat hij in 2014 in het Europees Parlement terechtkwam als opvolger van Marianne Thyssen, trekt hij sinds 2021 opnieuw afwisselend naar Brussel en Straatsburg als opvolger van Kris Peeters.

Met welke dossiers bent u zelf het meest bezig?

“Ik focus me op 3 pijlers. De eerste is alles wat met data en digitalisering te maken heeft. We zijn momenteel onder meer bezig een kader te schetsen voor artificiële intelligentie (AI), iets wat pijlsnel op ons afkomt. Het regelgevende kader voor alles wat offline is, staat op punt, maar het is cruciaal om ook Europese standaarden voor de online markt, AI en burgerbescherming voor alles wat digitaal gebeurt, vast te leggen. Buitenlandse zaken en defensie vormen een tweede speerpunt. Ik ben verantwoordelijk voor de contacten met de parlementaire assemblée van de NAVO, voor een zo goed mogelijke samenwerking op dat vlak. De oorlog in Oekraïne heeft dat thema van de achtergrond naar de frontlinie gekatapulteerd. Het derde thema is alles inzake landbouw en de agrovoedingssector.”

Kunt u, zeker voor dat laatste dossier, de West-Vlaamse belangen voldoende verdedigen?

“West-Vlaanderen is niet voor niets de groentetuin van Europa, met de regio Roeselare als epicentrum. Die sector is zelfs de belangrijkste werkgever binnen Vlaanderen. Net daarom vind ik het zo belangrijk die belangen te verdedigen. Dan heb ik het niet alleen over het GLB (Gemeenschappelijk Landbouwbeleid), maar evenzeer over pesticidereductie, de natuurherstelwet, het stimuleren van jonge boeren, dierenwelzijn, de herziening van de nutri-score en ecologische verpakkingen. Helaas merk ik nog vaak dat het Europese politieke niveau vrij onbekend – en dus onbemind – is bij heel wat (West-)Vlaamse bedrijven. Pas eenmaal mensen echt weten wat er allemaal op Europees niveau wordt beslist, beseffen ze dat het allesbehalve de ver-van-mijn-bed-show is. Nochtans is de fysieke afstand met Europa nergens zo klein als bij ons.”

Hoe blijft u op de hoogte van alles wat reilt en zeilt binnen onze ondernemingen?

“Elke vrijdag ga ik op bedrijfsbezoek om het wetgevend Europese verhaal af te toetsen aan wat leeft bij onze ondernemingen, en vice versa. Het is cruciaal om op die manier je voelsprieten uit te steken. Ook de contacten met Voka zijn essentieel om het voor veel mensen abstracte Europese niveau te concretiseren naar ons zakelijk landschap.”

De Brexit is één van de onderwerpen die heel Europa het meest in de ban heeft gehouden. Met welk gevoel kijkt u daarop terug?

“In het Verenigd Koninkrijk beginnen ze de effecten van die cruciale beslissing nu pas echt te zien. De pandemie heeft ze lang verdoezeld. Velen waren ervan overtuigd dat de Britse uitstap de nagel aan de doodskist van Europa zou worden, maar de Brexit blijkt vooral voor het Verenigd Koninkrijk een hele beproeving, die door de politieke chaos in het land nog moeilijker verteerbaar lijkt. Bovendien heeft dat interne gekrakeel ertoe geleid dat er nog altijd geen deftige oplossing is voor de koppeling van de Britse economie aan Europa via Noord-Ierland. Als klap op de vuurpijl lijkt de NHS (openbaar stelsel voor gezondheidszorg in het VK) op instorten te staan. Onder de nieuwe premier Rishi Sunak lijkt het iets rustiger te worden; hopelijk kan hij het tij doen keren.”

Kan de impact voor onze bedrijven erger worden dan het nu lijkt?

“Op dit moment lijken de gevolgen voor onze ondernemingen mee te vallen, maar er staan nog een aantal wijzigingen in het Britse beleid op stapel. Zo gebeuren er bij ons al fytosanitaire controles van hun producten (die nagaan in hoeverre geïmporteerde producten voldoen aan de EU-eisen, nvdr), maar omgekeerd is dat nog niet zo. Dat zal pas vanaf 2024 gebeuren. Het is afwachten hoe streng die zullen zijn. Ook komt de Retained EU Law Bill eraan, die voorziet dat de EU-wetgeving vanaf 2024 niet langer geldt in het VK. De vraag is in welke mate hun eigen wetgeving anders zal zijn. Ze zijn volop bezig die op te stellen, maar er is wel degelijk een risico op een wettelijk vacuüm. De onzekerheid over die andere accenten kan tot ongerustheid leiden bij onze bedrijven. Daarom is het belangrijk dat de Britten zo snel mogelijk voor zekerheid en transparantie zorgen.”

Hoe ver staat Europa met de ‘Fit for 55’? Moeten onze ondernemers hun hart vasthouden voor de inspanningen die ze daarvoor nog zullen moeten leveren?

“Die wetgeving moet nog finaal afgeklopt worden; de goedkeuring van de 3 belangrijkste wetten staat dit voorjaar gepland. Dat zijn de koolstofgrensbelasting, de hervorming van het emissiehandelssysteem en het sociaal klimaatfonds. Andere thema’s volgen later. De inspanningen die onze bedrijven zich zullen moeten getroosten opdat Europa tegen 2030 55% minder CO2 zou uitstoten en tegen 2050 klimaatneutraal zou zijn, zijn heel afhankelijk van de vertaling van de Europese regelgeving naar het nationale niveau. Ik heb sterk de indruk dat de Vlaamse bedrijven al heel wat inspanningen leveren, maar het zal toch vooral uitkijken zijn naar de profileringsdrang van de federale en/of de regionale overheid. Als die per se de beste leerling van de klas willen zijn door de lat nog hoger te leggen, dreigt een competitiviteitsnadeel voor onze bedrijven ten opzichte van landen die zich minder streng opstellen. Het zal ook belangrijk zijn dat die inspanningen goed verspreid zijn over alle sectoren heen en zich niet beperken tot enkele branches.”

Zitten we al goed met de ambities van het Vlaams Klimaatplan?

“Het is een voordeel dat dit plan al bestaat, maar dat was er al vóór de ‘Fit for 55’. Met andere woorden: er zullen nog aanpassingen én inspanningen moeten gebeuren in functie van de Europese regelgeving. Idealiter creëren onze beleidsmakers toch wat ademruimte voor onze bedrijven, want de context waarin zij vandaag zaken moeten doen, is enorm uitdagend: de klimaatverandering, de gevolgen van de oorlog in Oekraïne, schaarste aan grondstoffen, loonindexeringen, enzovoort.”

Welke impact zal de Inflation Reduction Act van de Verenigde Staten op de Europese economie hebben?

“President Biden moedigt zijn landgenoten met dat pakket aan klimaatmaatregelen aan om zoveel mogelijk producten van Amerikaanse origine te kopen, geeft grote belastingvoordelen aan de lokale industrie en verstrekt subsidies aan ondernemingen die zich over de grote plas vestigen. Die Act is hét thema van het voorjaar. Het heeft Europa uit de tent gelokt om zelf op de proppen te komen met een competitiviteitsbeleid die naam waardig. Zo is het cruciaal om een prioriteit te maken van sectoren waarin we echt goed zijn, zoals de productie van microchips, batterijen, staal en aanverwante producten. Secundo moeten we via de creatie van een ecosysteem aanmoedigen om in bepaalde sectoren te investeren, onder meer door een vlotter vergunningsbeleid te faciliteren en sneller privaat geld in omloop te brengen. De derde discussie, betreffende het verstrekken van staatssteun, is vermoedelijk de moeilijkste. Zeker daarin moeten we absoluut streven naar één gemeenschappelijke visie. Verdeeldheid kan leiden tot een subsidierace, iets wat we absoluut moeten vermijden. De concurrentie met de Verenigde Staten is één ding, maar die met China is nog een pak uitdagender, vermits je daar eigenlijk kampt tegen een gedopeerd businessmodel. Ook daarmee zullen we heel verstandig moeten omgaan.”

Tot slot: in welke richting ziet u de EU de komende jaren evolueren?

“Sinds de uitbreiding van de Europese Unie met Bulgarije en Roemenië in 2007 hebben we eigenlijk continu in één of andere crisissituatie gezeten. Eén tendens valt op: Europa treedt almaar sneller doortastend en veerkrachtig op. Dat stemt me hoopvol, al moeten we de werking van de EU wel continu tegen het licht houden. Performant blijven en kort op de bal spelen zullen in de toekomst nog belangrijker worden, want op geopolitiek vlak zie ik de volatiliteit eerder toenemen dan afnemen.” (BVC - Foto’s Kurt)