Innoveren

De meeste ondernemers kennen VLAIO waarschijnlijk van hun subsidies. En alhoewel het agentschap meer doet dan enkel dat, is het nog steeds een belangrijk deel van hun werk. "VLAIO ontstond uit twee eerdere agentschappen: het IWT en het Agentschap Ondernemen", vertelt Sturm. "Die ondersteunden respectievelijk innovatie en ondernemerschap, en gingen in VLAIO samen. Als je in Vlaanderen innoveert, investeert of voorziet in kennisopbouw, en je komt in aanmerking voor subsidie, dan passeer je waarschijnlijk langs VLAIO. Voor 2020 hebben we een budget van ongeveer 680 miljoen euro, maar dat is exclusief de coronapremies. Daarvan gaat een deel naar de kennisinstellingen, en een deel naar het bedrijfsleven."

CORONASPEURDER

Dat plaatst Sturm in een ideale positie om het Vlaamse innovatielandschap te overzien. Een landschap dat een diepe invloed ondervond door de corona crisis. "De voorbije periode is druk geweest voor ons", stelt hij. "Het is niet zo dat bedrijven ophielden te innoveren. Ze gingen gewoon door. Sommige ondernemers zetten er zelfs meer op in, gezien hun bestaande activiteiten op een lager pitje stonden. Daarnaast moesten heel wat bedrijven gewoon een innovatief antwoord formuleren op corona. Dat ging van ondernemingen in de farmacie, tot spelers die hygiënische interventies bouwden om screening en bescherming mogelijk te maken."

Zo haalt Sturm een lokaal voorbeeld aan van zo’n creatieve respons. "Neem het Leuvense bedrijf Bringme. Zij maken kasten waar mensen in de openbare ruimte pakketjes ophalen met een code. In het verlengde daarvan maken ze nu een soort digitale receptionist voor gebouwen, die mensen screent op koorts en hen aanzet tot het wassen van hun handen. Als je ergens binnen wil, moet

INNOVEREN UIT DE CRISIS

VLAIO, als het Vlaamse Agentschap voor Innovatie en Ondernemerschap, staat momenteel mee in de frontlinie van de economische strijd tegen corona. We praten over die ervaring, en hoe bedrijven innovatie en creativiteit kunnen aanwakkeren, met Bas Sturm, bedrijfsadviseur bij het Team BedrijfsTrajecten van VLAIO.

Tekst: Tom Cassauwers

je zo een aantal stappen doorlopen. Ze noemen dat een virtuele coronaspeurder, en dat product staat ondertussen bij meer dan honderd organisaties aan de ingang."

"Sommige bedrijven moesten ook snel van businessmodel veranderen", vervolgt Sturm. "Denk maar aan sectoren zoals de catering. Zij moesten zich herorganiseren en heroriënteren. We ondersteunen hen met subsidies, specifiek bedoeld voor kmo's op een kantelmoment."

Dit soort bottom-up creativiteit probeert VLAIO te ondersteunen op hun eigen manier. "We werken steeds op drie pijlers", stelt Sturm. "We geven natuurlijk subsidies. Maar we bieden ook advies, bijvoorbeeld op het niveau van het businessmodel of intellectueel eigendom. En we zorgen voor potentiële partners, bijvoorbeeld uit het VLAIO-netwerk. Dit gaat over kennisinstellingen, maar evengoed partijen zoals Voka of Unizo die programma's aanbieden voor bedrijven om vooruit te komen. Denk maar aan Plato, Bryo of de Groeitafels."

CULTUUR

Maar wat betekent innovatie volgens Sturm? Welke elementen bezit dat moeilijke concept volgens hem? "Er zijn verschillende onderdelen aan. In een grijs verleden deed een bedrijf alle innovatie bijvoorbeeld intern, terwijl nu netwerken en samenwerken aan belang toenemen. De speerpuntclusters in Vlaanderen spelen daar bijvoorbeeld op in. Cultuur is daarnaast erg belangrijk. Er zijn niet veel bedrijven waar geen creativiteit voorhanden is, het is vooral de uitdaging om die tot bloei te laten komen. Daar speelt bedrijfscultuur een voorname rol. Als mensen permanent bezig zijn met de dagdagelijkse zaken, dan komt er niets van innovatie. Ze moeten daarvoor de nodige vrijheid krijgen. Ook de organisatie zelf moet trouwens meewillen. Het management moet innovatie ondersteunen, want als dat niet zo is, dan gebeurt er niets."

Innovatie staat daarnaast niet noodzakelijk gelijk aan technologie. "Er is helemaal geen noodzaak om innovatie te linken aan technologie", stelt Sturm. "Bij VLAIO onderscheiden we innovatie op het gebied van product, maar ook van diensten, wat meestal niet-technologisch is. Tegelijk ondersteunt VLAIO maar een sub-segment van de innovatie die mogelijk is. Elke bewuste verandering die iemand doorvoert om een organisatie te verbeteren beschouw ik als een innovatie. Een leraar die een verbetering doorvoert om efficiënter les te geven innoveert ook, iets waar we recent veel voorbeelden van zagen."

HET VLAAMSE ECOSYSTEEM VOOR INNOVATIE MAG GEZIEN WORDEN.

INNOVATIE BESCHERMEN

Innoveren klinkt dus goed, maar tegelijk stoot het soms op terughoudendheid bij bedrijven. "Er bestaat de angst om ergens veel energie in te steken, om dan een concurrent met de resultaten te laten weglopen", stelt Sturm. "Maar dat valt te verhelpen. De meest gekende oplossing is wettelijke bescherming. Denk maar aan een octrooi, modelrecht of merkrecht. Dat zijn formele beschermingsmethoden.

ER ZIJN NIET VEEL BEDRIJVEN WAAR GEEN CREATIVITEIT VOORHANDEN IS, HET IS VOORAL DE UITDAGING OM DIE TOT BLOEI TE LATEN KOMEN

Daarnaast is er geheimhouding, alhoewel je dat ook legaal moet vormgeven, bijvoorbeeld in je contracten met medewerkers of partners. Ten slotte zeggen bedrijven soms dat het geen steek houdt om hun innovatie te beschermen. Ze willen gewoon constant voorop lopen. Wat in sommige gevallen een valabele manier is om jezelf te beschermen."

Vlaanderen doet het ondertussen niet slecht op het gebied van innovatie. "Ooit was het een boutade om te zeggen dat Vlaamse bedrijven te bescheiden waren", stelt Sturm. "Zeker in vergelijking met Nederlanders, die sneller naar de markt gingen. Maar dat klopt volgens mij niet. Vroeger waren Vlaamse bedrijven wel terughoudender in het zoeken naar samenwerkingsverbanden. Ze bezaten een attitude van 'wat we zelf doen, doen we beter.' Maar dat behoort volgens mij tot het verleden. Sindsdien evolueerden we in de goede richting. Het Vlaamse ecosysteem voor innovatie mag gezien worden. We bezitten een goed, volwassen netwerk, dat alle elementen bevat. We bezitten innovatieve bedrijven, goede opleidingen om die bedrijven te voeden, kennisinstellingen zoals imec, VITO en de universiteiten, wetgeving rond intellectueel eigendom die innovatie beschermt en ten slotte intermediairen zoals onder andere Voka. Ook VLAIO stimuleert trouwens dat netwerk. Al die componenten zijn nodig om tot een gezond ecosysteem te komen, en met VLAIO willen we dat tot één van de beste van Europa maken."

Ten slotte geeft Sturm nog een tip om creativiteit aan te wakkeren binnen bedrijven, specifieker een leestip. "Four Steps to the Epiphany is een echte aanrader", stelt hij. "Dat was voor mij de grootste eyeopener die ik in lange tijd las. Steve Blank, de auteur, kan je op één lijn plaatsen met Eric Ries, die The Lean Startup schreef. Steve Blank schreef als het ware het oude testament, en Eric Ries gaf ons het nieuwe testament. De inzichten die zij bieden zijn enorm belangrijk voor innovatie. Je moet niet vanop je zolderkamer een innovatie bedenken. Je moet onmiddellijk contact onderhouden met je klant, zodat je innovatie afstelt op die doelgroep. Als een start-up faalt, dan ligt dat meestal niet aan de technologie, maar aan het feit dat niemand op hun product stond te wachten.”