personeelstekort • essentie
WIE? DAAN AEYELS Senior adviseur Welzijns- en Gezondheidsbeleid daan.aeyels@voka.be Daan Aeyels volgt op het Voka-kenniscentrum dossiers op rond welzijns- en gezondheidsbeleid.
D E ESSEN TIE Welzijn en zorg vormen de groeisectoren op de Vlaamse arbeidsmarkt en vertegenwoordigen vandaag bijna 20% van de totale tewerkstelling. De tewerkstelling neemt elk jaar toe met circa 2%. Onder die groeiende tewerkstelling in welzijn en zorg schuilt een nijpend tekort aan zorgpersoneel: de vraag naar zorg groeit nog sneller dan de tewerkstelling. Er staan 20.000 vacatures open voor knelpuntberoepen in de zorg. Dat is geen nieuw probleem, maar een oud zeer. Zorgondernemingen zoeken steeds meer personeel dat er al niet meer was. We spreken in deze paper dan ook niet meer van personeelsschaarste, maar van personeelstekort.
Naar een herverdeling van taken Taakverdeling afstemmen op behoeften Taakverschuiving organiseert een herverdeling van taken van gezondheidswerkers binnen en tussen teams. Dat is niet enkel een zoektocht naar meer efficiëntie. Het gaat vooral om het afstemmen van vaardigheden op veranderende behoeften van zorgvragers en op opportuniteiten die nieuwe behandelmogelijkheden en technologie bieden. Daarbij worden fundamentele vragen gesteld rond de doelen van gezondheidszorg, wat zorgverleners doen om hieraan bij te dragen, en hoe dat op een optimale manier kan.
• 3 •
Vaak betere kwaliteit Taakverschuiving in de zorg garandeert minstens dezelfde en vaak betere kwaliteit: minder opnames, hogere therapietrouw, lagere mortaliteit en hogere tevredenheid van zorgvragers én medewerkers. Het herdenken en herorganiseren van taken en rollen draagt bij aan een meer geïntegreerd zorgsysteem. Dat is noodzakelijk om blijvend patiënt- of cliëntgerichte zorg aan te bieden nu de vraag in een verouderende samenleving wijzigt naar meer complexe en chronische zorg. Taakverschuiving kan verschillende vormen aannemen: uitdieping of méér specialisatie, substitutie of delegatie van taken naar lager of anders opgeleide professionals en innovatie. Het is dus niet zo dat taakverschuiving zich vooral richt op het afschuiven van beperkte en eenvoudige taken naar lager opgeleiden. Meer specialisatie én meer basiszorg moeten zowel de kwaliteit als de zorg garanderen. Nieuwe technologie, behandelmogelijkheden of zorgmodellen vragen om nieuwe functies, taken en rollen die sommige bestaande zorgberoepen wijzigen of voorbijgestreefd maken. De technologische innovatie gaat ook gepaard met een sterkere rol voor de zorgvragers en hun mantelzorgers. Interdisciplinaire teams Het aantal betrokken zorgprofessionals en beroepsgroepen op de werkvloer zal toenemen, waardoor interdisciplinaire teams de norm worden. Die creëren een competentiemix van verschillende types zorgverleners, op maat van de zorgvrager. Dankzij interdisciplinair teamwerk garandeert taakverschuiving een holistische benadering van zorgvragers. In beroepen waar een
