2009 boekje DWA Monique.indd 1
10-11-2009 10:36:31
voor woord
Delta Water Award draagt bij aan innovatieve koers Zeeland Wie de geschiedenis kent, kent de toekomst. En wie de toekomst kent, schrijft geschiedenis!
water kan omgaan. In Zeeland ontwik-
van de Delta Water Award, waarvan de
kelde know-how wordt dan ook steeds
finale in 2011 plaatsvindt. Wat zou het
vaker wereldwijd gevraagd en ingezet.
prachtig zijn als daarin ook een team zit
Zo hebben we samenwerkingsverbanden
dat is afgevaardigd vanuit de nieuwe
Als ik de kracht van de innovatieve plan-
met onder meer Bangladesh, China, de
Delta Academy die dit jaar van start is
Verenigde Staten en Vietnam.
gegaan. Jonge talenten uit Zeeland en
nen voor deze eerste Delta Water Award zie, dan zou het mij niets verbazen als
Om onze ambitie ‘Zeeland: veiligste
partners te zoeken om te brainstormen
en slimste delta ter wereld’ te blijven
over nieuwe ideeën voor de delta van
waarmaken, is het essentieel om continu
de toekomst! Laat je inspireren door de
te investeren in nieuwe kennis, en vooral
inventiviteit en originaliteit van de plan-
in mensen die deze kennis ontwikkelen.
nen die in deze uitgave beschreven staan.
Daarom ben ik ontzettend blij met de
Samen blijven we bouwen aan slimme
prestaties van de genomineerde teams.
en veilige deltagebieden in Zeeland en
leven mét het water.
Vanaf deze plaats bedank ik dan ook alle
daarbuiten.
Een positieve koers van kansen die wij
passie hebben gewerkt aan hun project-
onze toekomst mede getekend wordt door de ideeën die voor deze prijsvraag ontwikkeld zijn. Ideeën die de geschiedenis van de strijd tegen het water als vertrekpunt nemen, maar die daarna vooral verder gaan en zoeken naar vernieuwende manieren om op slimme wijze samen te
11 februari 2009 Karla Peijs (midden) tussen leden van genomineerde teams, links van Karla Peijs jurylid Jan Stuip
in de Zuidwestelijke delta al hebben ingezet, en waaraan de teams van young professionals nu een belangrijke bijdrage leveren. Met sterke projectideeën die vaak
‘Er zijn projectideeën bij met wereldwijde potentie.’
niet alleen voor onze eigen delta interessant zijn, maar die wereldwijd potentie hebben. Want laten we niet vergeten dat het grootste deel van de wereldbevolking in deltagebieden leeft. Niet zelden in streken waar relatief weinig kennis is over hoe men op een veilige manier met het
boekje DWA Monique.indd 2
daarbuiten roep ik bij deze op om nu al
jonge talenten die met zoveel energie en plannen voor de Delta Water Award! Op het moment dat ik dit voorwoord schrijf, weet ik zelf nog niet wie de winnaars
Karla Peijs
Commissaris van de Koningin
zijn, maar wat mij betreft hebben alle zes genomineerde teams een prestatie van formaat geleverd waarmee ik ze van harte feliciteer. De provincie Zeeland en haar partners zijn trots op de resultaten en gaan serieus onderzoeken welke plannen de Zeeuwse delta kunnen versterken. Ik kijk nu al uit naar de volgende editie
10-11-2009 10:36:37
Deze eerste Delta Water Award is voor de provincie en haar partners van grote betekenis.
maatregelen voor alle laaggelegen
goed dat hieraan door de nieuwe gene-
delen van ons land. Hoe die veiligheid te
ratie wetenschappers zo ruim aandacht
bereiken en hoe die in de veranderende
is besteed. Ik zal mij er op mijn beurt voor
klimatologische omstandigheden te rea-
inzetten dat de ontwerpen en innova-
Niet alleen door de prikkelende plannen
liseren, is allang niet meer een zaak van
ties ook daadwerkelijk hun weg vinden.
uitsluitend civiel-technische oplossingen.
Zo gaan de Provincie Zeeland en haar
Door de ecologische problemen, die het
partners serieus bekijken in hoeverre de
neveneffect zijn van de Deltawerken, zijn
bedachte initiatieven ingepast kunnen
we anders over water gaan denken. Henk
worden in het uitvoeringsprogramma
Saeijs, oud-directeur-hoofdingenieur van
Zuidwestelijke Delta. Daarnaast hoop ik
Rijkswaterstaat in Zeeland, liep voorop
dat de Hogeschool Zeeland de projecten
in de moderne benadering die water
als casussen voor de studie aan de Delta
niet meer als vijand ziet, maar in plaats
Academy zal kunnen gebruiken. Op die
daarvan als bondgenoot. Hij zei: ‘Moeder
manier inspireren de jonge talenten
natuur is de beste ingenieur!’ Daar
van vandaag hun aanstaande collega-
sluiten de inzendingen voor de award
waterwerkers van morgen!
die de prijsvraag heeft opgeleverd, maar ook doordat de jonge waterwerkers op deze manier betrokken zijn bij onze Zuidwestelijke delta en bij de uitdagingen waar wij voor staan. Op hun beurt, begrijp ik uit de interviews in deze uitgave, zijn de deelnemers ook extra gemotiveerd en geïnspireerd geraakt door de ontwikkelingen in Zeeland. Zo brengen we elkaar op een hoger plan. Laat dat nu net onze bedoeling met deze prijsvraag zijn!
prachtig bij aan.
De Delta Water Award komt als idee voort
Wat mij als gedeputeerde van Water,
uit de Hogeschool Zeeland en is nu ook verbonden aan de nieuwe Delta Academy. Deze prijs en opleiding sluiten aan bij vele andere initiatieven waarmee de provincie en haar partners toekomstgerichte proefprojecten ondersteunen. Veiligheid staat daarbij voorop. Dat geldt niet alleen voor Zeeland; de voorstellen van de Deltacommissie betreffen ingrijpende
Natuur én Landschap is opgevallen, is dat er bij een aantal teams nadrukkelijk aandacht is geweest voor de vormgeving van het landschap. Dat is een belangrijk
Frans Hamelink Voorzitter Stuurgroep Delta Water Award,
innovaties ook daadwerkelijk hun weg vinden.’
Gedeputeerde Provincie Zeeland
item, waar nog te vaak aan voorbij wordt gegaan. Een klimaatbestendig veilige, ecologisch veerkrachtige, economisch vitale toekomst vraagt ook om een sterke, eigentijdse vormgeving. Het doet me
‘Enthousiaste jonge waterwerkers voelen zich betrokken bij de Zuidwestelijke Delta. Zo brengen we elkaar op een hoger plan’ boekje DWA Monique.indd 3
‘Ik zet me ervoor in dat
Op de foto: Frans Hamelink (rechts) met projectleider Ruben Akkermans tijdens de nominatiebijeenkomst.
10-11-2009 10:36:40
Grevelingen: van Meer naar Delta
winnaar eerste prijs boekje DWA Monique.indd 4
10-11-2009 10:36:47
Zeeland is het land van schorren, slikken en getijden. Van landbouw, recreatie en natuur. Zeeland is ontgonnen, ingepolderd, bedijkt, en van duinen voorzien door haar inwoners. Al deze ingrepen hebben weliswaar geleid tot een veiliger gebied, maar de regio kent ook de nodige vraagstukken. Zo heeft Zeeland behoefte aan een verbeterde ecologische omstandigheden en aan een betere waterkwaliteit. Daarnaast verslechtert de regionale economie door de stagnatie van de bevolkingsgroei en het toerisme. Er bestaat een vurige wens Zeeland haar eigen identiteit terug te geven door het oorspronkelijke delta-karakter te versterken. ‘Grevelingen: van Meer naar Delta’ wil de Zuidwestelijke Delta een impuls geven op zowel economisch als ecologisch vlak. Daarbij wordt geput uit de historie van de Zuidwestelijke Delta, door de dynamiek terug te brengen in de delta en door land en water te verbinden. In de regio spelen al verschillende initiatieven op het gebied van verbetering van de waterkwaliteit, maar de koppeling met een achterliggende bredere visie ontbreekt vaak. In dit plan is gekozen voor een integrale aanpak. Alle belangen en plandelen zijn afzonderlijk bekeken en monden uit in een totaaloplossing. Het plan is bewust uitgewerkt voor twee specifieke gebieden: het Grevelingenmeer en het Volkerak. In de toekomst kan de Delta verder worden vergroot door een verbinding te maken met de Oosterschelde. Een belangrijk onderdeel van het plan is het toelaten van een beperkt getij in deze gebieden ter verbetering van de waterkwaliteit en natuurwaarden. Verschillende visies en studies hebben hierbij als leidraad gediend. De terugkeer van het getij biedt goede mogelijkheden voor de recreatie in het gebied. In het plan is de bewuste keuze gemaakt om de recreatie te spreiden over het gehele plangebied
s
en niet langs de kust te centreren. Deze keuze om specifieke functies toe te kennen aan onderdelen in grootschalige gebieden is uniek in Nederland.
door: BAM Infraconsult AM Deltares
Om een beperkt getij in het gebied te realiseren, zijn de volgende, stapsgewijze ingrepen nodig: 1. Aanpassing Brouwersdam met 2 doorlaatsluizen en een getijdecentrale; 2. Aanpassing Grevelingen door aanleg van een doorlaat; 3. Aanpassing randen Grevelingen en Volkerak; 4. Aanleg voorzieningen als zeejachthaven, getijdehavens en extra voorzieningen op de eilandjes in de Grevelingen en Volkerak. Het plan sluit op meerdere punten goed aan op het onlangs gepresenteerde advies van de Deltacommissie. Het gekozen tijdspad loopt parallel aan de eerste fase van het nieuwe Deltaprogramma (2010 - 2040), wat de juridische en financiële haalbaarheid van het plan sterk vergroot. Een integraal plan voor de herinrichting van een gehele regio vereist een breed draagvlak. Daarom is een korte vragenlijst verstuurd naar vijftig belanghebbenden, variërend van beleidsmakers tot natuurorganisaties en van horeca-exploitanten tot vissers en bewoners. De resultaten zijn in het uiteindelijke plan verwerkt. ‘Grevelingen: van Meer naar Delta’ biedt niet alleen een innovatief, maar ook een verleidelijk perspectief voor heel Zeeland!
...innovatief en verleidelijk perspectief voor heel Zeeland...
boekje DWA Monique.indd 5
10-11-2009 10:36:52
... maatschappelijk draagvlak door vijftig belangengroepen uit de omgeving een vragenlijst te sturen...
Martijn Meijer
BAM Infraconsult, teamlid ‘Grevelingen: van Meer naar Delta’:
‘Mijn twee collega-waterbouwkundig ingenieurs en ik waren al bekend met de regio, als zeilers en als voormalige inwoners van de Zuidwestelijke Delta. We waren dus ook min of meer bekend met de problemen met de waterkwaliteit en de matige recreatieve kwaliteit van het kustgebied. Onze ervaring: je beleeft het water eerder als een statisch, brak meer dan als een dynamisch kustwatergebied. En je komt overal grote waterbouwkundige constructies tegen die het gebied op slot zetten. In ons plan willen wij het gebied letterlijk ontsluiten en zo de waterkwaliteit, economie en recreatie in het gebied versterken.’
Getijdehaven
boekje DWA Monique.indd 6
10-11-2009 10:37:08
Integraal plan
op termijn een verbinding voor met de
we een deelplan, om een zandbank om
‘Vanaf het begin was onze inzet: een
Oosterschelde, waarbij de Delta nog
te toveren tot een eiland voor de kust,
integraal langetermijnplan voor de
verder wordt uitgebouwd. En bieden
uiteindelijk hebben laten vallen.’
regio. We zijn daarom bewust op zoek
bijvoorbeeld innovatieve oplossingen
gegaan naar aanvullende expertises.
als de ‘eco-lodges’, eenvoudige gastver-
Duidelijke stappen
Al snel kwam een ecologe van Deltares
blijven dicht bij de natuur. Die kunnen
‘Ons plan beslaat veertig jaar en mikt
met specifieke kennis over de Delta
mogelijk gerealiseerd worden op de
dus op de lange termijn. Juist daarom
het team versterken. Ons zusterbe-
zandbanken, die binnen het slikkenge-
hebben we veel aandacht besteed aan
drijf AM Vastgoed leverde de nodige
bied ontstaan als gevolg van het getij.
de fasering. In vier heldere stappen, van
kennis op het terrein van gebieds- en
de aanpassing van de Brouwersdam
conceptontwikkeling. En LOLA land-
Bsik-programma ‘Delft Cluster’
en de Grevelingen tot de aanleg van
schapsarchitects stond garant voor de
‘Het ondersteunende Bsik-programma
recreatieve voorzieningen.
verbeelding van onze plannen en een
‘Delft Cluster’ leerde ons de belang-
De werkzaamheden worden goed op
inzichtelijke presentatie.’
rijke les: zorg voor zoveel mogelijk
elkaar afgestemd, zodat de hinder voor
maatschappelijk draagvlak voor dit
de direct betrokkenen minimaal is.’
Oplossingen
meerjarenplan, dat een gehele
‘We waren het er gauw over eens dat
regio betreft. Die suggestie indachtig
Meer informatie:
het gebied De Grevelingen die uit-
hebben we een vragenlijst aan vijftig
Martijn Meijer, 06 – 291 21 831
dagingen bood waar we naar op zoek
belangengroepen gestuurd, van jacht-
waren. Geleidelijk aan breidde het plan
haveneigenaren tot beleidsmakers. We
zich uit, zowel in het gebied dat wordt
hebben deze resultaten gebruikt bij de
bestreken als in de geboden oplossin-
verdere ontwikkeling van ons plan. Het
gen. Zo stellen we in het huidige plan
heeft er onder andere toe geleid dat
Sluis en haven Brouwersdam vanaf de zee
Martin Meijer
Elaboration getijdehaven
Bsik-programma
De Nederlandse overheid heeft maatregelen genomen om innovatiekansen in Nederland beter te benutten. Het Besluit Subsidies Investeringen Kennisinfrastructuur (Bsik) is daar één van. Bsik is een breed opgezet, nationaal stimulerings-programma voor onderzoek, waarmee Nederland haar fundament voor de toekomst wil versterken. De Delta Water Award heeft de genomineerde teams gekoppeld aan passende Bsikprogramma’s. Lees meer over het Bsik-programma op www.senternovem.nl
boekje DWA Monique.indd 7
10-11-2009 10:37:14
Van Zoute Vijand naar Zilte Vriend
winnaar tweede prijs boekje DWA Monique.indd 8
10-11-2009 10:37:20
De laatste jaren is zeespiegelstijging een hot issue. Bodemdaling daarentegen krijgt veel minder aandacht. Onterecht, want de gevolgen versterken elkaar, zowel bij hoogwaterveiligheid als bij de verzilting van landbouwgronden. Met een uitgekiend rotatiesysteem wordt het zoute water, traditioneel de vijand, getemd. Door laag gelegen polders tijdelijk terug te geven aan de natuur kan sediment uit het water gevangen worden. Bodemdaling wordt zo omgezet in bodemstijging, het zogenaamde ‘oppolderen’. Als het laaggelegen gebied hoog genoeg ligt, kan het weer in gebruik worden genomen voor gangbare landbouw. Zo werkt zout water mee aan het oppolderen en de instandhouding van zoete landbouw: van zoute vijand naar zilte vriend! De landbouw krijgt een impuls, in plaats van gronden waarvan de kwaliteit afneemt door steeds meer zoute kwel, komen nieuwe gronden met vruchtbaar slib beschikbaar. De agrarische opbrengst van deze gronden is hoger dan de opbrengst in polders die langer geleden van het water zijn afgescheiden. Ook natuurontwikkeling krijgt een impuls. Laaggelegen polders komen in contact met water dat sediment bevat en er ontstaan jonge schorren. Dit zijn belangrijke gebieden waar vogels fourageren. Deze schorren ontwikkelen zich op natuurlijke wijze tot hoge schorren. Hiermee gaat de voedselwaarde voor steltlopers achteruit. In de volgende fase van de rotatie komen weer nieuwe gronden beschikbaar voor de ontwikkeling van jonge schorren.
s
De hoogwaterveiligheid wordt groter doordat een brede zone wordt ingezet voor de kustverdediging. Op de eerste dijk verliezen de golven hun kracht, de tweede dijk is de uiteindelijke bescherming van het achterliggende land.
door: CSO adviesbureau voor Milieu, Ruimte en Water, CLM Onderzoek en Advies H+N+S Landschapsarchitecten
Het plan ‘Van Zoute Vijand naar Zilte Vriend’ sluit aan bij de Zeeuwse traditie van landaanwinning en versterkt de regionale identiteit. De dynamiek die Zeeland kenmerkt, krijgt een plaats in het landschap!
...zout water werkt mee aan het ‘oppolderen’ en de instandhouding van zoete landbouw...
boekje DWA Monique.indd 9
10-11-2009 10:37:23
Henriette Stoop
CSO Milieuadviesbureau BV, teamlid ‘Van Zoute Vijand naar Zilte Vriend’ :
...het Wereld Natuur Fonds heeft beloofd mee te helpen met de realisatie, zodra we een gebied hebben gevonden waar we kunnen experimenteren...
‘Bij CSO lag er geen plan op de plank, maar een aantal van onze mensen is bij elkaar gaan zitten en één ding was zeker: aan ideeën geen gebrek! Uiteindelijk hebben we gekozen voor het onderwerp bodemdaling. Zeespiegelstijging krijgt veel media aandacht, maar mensen die zich met bodemdaling bezighouden, voelen zich nog vaak roependen in de woestijn. We vinden het hoog tijd om dit belangrijke onderwerp onder de aandacht van een breder publiek te brengen.’ Perfecte aanvulling ‘Als je in Zeeland iets op het land wilt
Zeeuwse natuur
primaire waterkering
schor- zilte gewassen en cultuur
Door natuurlijke sedimentatieprocessen wordt het land opgehoogd
boekje DWA Monique.indd 10
10-11-2009 10:37:25
doen, krijg je al snel met landbouw te
een ‘golf’ aan nieuw materiaal binnen,
Enthousiasme vasthouden
maken. Daarom zochten we contact
dat zich moest ‘settelen’.
‘Met een aantal componenten kunnen
met CLM, een bureau dat sterk gericht
Sommige ideeën die al enigszins
we wel snel aan de slag. Wij willen alle
is op duurzame landbouw.
neergeslagen waren, warrelden met
partijen om de tafel krijgen om
Dit was een perfecte aanvulling op
een volgende golf weer op of spoelden
wederzijds vertrouwen op te bouwen.
onze -voornamelijk geografische-
er zelfs weer uit.’
En we vinden het belangrijk om de
expertise.
Martin Meijer
betrokkenheid en het enthousiasme Van knelpunt naar kans
vast te houden. Het Wereld Natuur
Bsik-programma ‘Klimaat voor Ruimte’
‘Door gesprekken met agrariërs en
Fonds heeft beloofd mee te helpen
en Innovatienetwerk
andere mensen in Zeeland is ons plan
met de realisatie zodra we een gebied
Via het Bsik-programma ‘Klimaat voor
geëvolueerd. We begonnen te ontwer-
hebben gevonden waar we kunnen
Ruimte’ en het Innovatienetwerk kwa-
pen voor een concrete locatie binnen
experimenteren, dat geeft ons de kans
men we in contact met deskundigen
een gebied met knelpunten. Nu staat
ons plan in de praktijk te toetsen.’
uit alle disciplines: techniek, natuur
er een breed concept dat we kunnen
en aquacultuur. Met hun bijdragen
inzetten waar de mogelijkheid zich
Meer informatie
konden we onze plannen verder
voordoet. We zien in dat we het plan
Henriette Stoop, 06 – 227 62 055
ontwikkelen. Ook twee enthousiaste
niet binnen een of twee jaar kun-
landschapsarchitecten van H+N+S zijn
nen realiseren. Maar als we rekening
aangehaakt.’
houden met gevoelens en emoties,
nieuwe contactzone tussen land en water en zoet en zout water teamleden van Van Zoute Vijand naar Zilte Vriend, rechts: Henriette Stoop
blijken de meeste gesprekspartners ‘Het plan vormde zich in golven,
achter het concept te staan en goed
vergelijkbaar met ons onderwerp:
mee te kunnen denken over het plan en
sedimentvorming. Elke keer kwam er
de praktische toepassing.’
Gras of akkerland
boekje DWA Monique.indd 11
Sluiten waterinlaten
Zilte gewassen, overgang zout - zoet
10-11-2009 10:37:28
Tidal Economy
winnaar derde prijs boekje DWA Monique.indd 12
10-11-2009 10:37:30
s
De kwaliteit van onze Zuidwestelijke Delta staat onder druk, zowel fysiek als maatschappelijk. Dat vraagt om innovatieve oplossingen die zorgen dat de Delta ook in de toekomst leefbaar en duurzaam blijft. ‘Tidal Economy’ gebruikt de kracht van het getij voor een nieuwe, duurzame manier van werken en leven. Het plan beschrijft een aantal projecten die bijdragen aan een transitie naar een Tidal Economy: het Tij-ater, het getijdenpad, getijdenenergie en autarkie, en zout-zilte agrarische productie. Binnen het plan ‘Tidal Economy’ passen zowel bestaande ideeën als nieuwe ideeën. Bovendien biedt het plan ruimte voor de inbreng van bewoners en gebruikers van de Delta en is het ‘exporteerbaar’ naar andere delta’s in de wereld. De transitie naar een Tidal Economy verloopt stapsgewijs. Als eerste concrete project is de Getijdenterrasdijk uitgewerkt. Deze getijdenterrasdijk bestaat uit een reguliere dijk, met aan de zeezijde diverse terrassen. Deze terrassen bieden, afhankelijk van de getijhoogten, ruimte aan verschillende functies, zoals natuur, aquacultuur, (zilte) landbouw en recreatie. De terrassen dragen bij aan de basisfunctie van deze dijk: veiligheid bieden. Een maatschappelijke kosten-baten analyse (MKBA) laat zien dat de getijdenterrasdijk een hoogwaardig alternatief biedt voor reguliere dijkversterking. De getijdenterrasdijk vormt zo de verbinding tussen het water, de dijk en het binnendijkse gebied. En tussen het veiligheidsbelang en andere lokale belangen. Een kansrijke locatie voor de getijdenterrasdijk is Yerseke. Een dergelijke dijk past goed bij de ambitieuze toekomstvisie van de Gemeente Reimerswaal. Bovendien kan de dijk een bijdrage leveren aan het versterken en uitbreiden van de lokale schaal- en schelpdiersector en de recreatie. Bij de keuze van de locatie, het ontwerp en de invulling is onder andere rekening gehouden met de huidige natuurwaarden,
door: ARCADIS TU Eindhoven RU Nijmegen
wensen van mogelijke initiatiefnemers (Gemeente Reimerswaal, Firma Roem van Yerseke) en juridische eisen (Natura 2000, lokale ruimtelijke ordening). Ook is gekeken naar de robuustheid van de dijk bij klimaatverandering en zeespiegelstijging en de flexibiliteit van de inrichting van de dijk (de dijk is modulair opgebouwd). Bovendien is aandacht besteed aan de maatschappelijke en bestuurlijke haalbaarheid. Het proces van meningsvorming, planvorming en betrokkenheid wordt van doorslaggevend belang. De getijdenterrasdijk wordt open en in samenspraak met de Deltabewoners en Deltabestuurders verder ontwikkeld. Om de mogelijkheden van ‘Tidal Economy’ optimaal te benutten, wordt een ‘Patent Pool Tidal Economy’ in het leven geroepen. In deze Pool komen diverse partijen overeen om (innovatieve) ideeën in te brengen, eventueel verder te ontwikkelen, in te zetten en waar mogelijk toe te passen in concrete projecten. Open innovatie kan de ontwikkeling op het gebied van Tidal Economy versnellen en versterken en deze aanpak tot één van de duurzaamheidpijlers van de Zuidwestelijke Delta maken.
...leven met de kracht van het getij...... boekje DWA Monique.indd 13
10-11-2009 10:37:31
Getijdeterrasdijk in vogelvlucht
Martijn de Jong
ARCADIS, teamlid ‘Tidal Economy’:
‘ARCADIS streeft ernaar om haar young professionals snel en op een leuke, praktijkgerichte manier op te leiden en te leren netwerken. De Delta Water Award kwam daarom als geroepen. Eerst hebben wij jongeren, samen met senioren binnen ARCADIS, de Radboud Universiteit en de Technische Universiteit Eindhoven, gebrainstormd over mogelijke concepten. En al snel een heldere focus bepaald: een haalbaar plan voor de Zuidwestelijke Delta, waarbij de economische ontwikkeling
...plan is opgenomen in de toekomstvisie van gemeente Reimerswaal...
hand in hand gaat met de ontwikkeling van andere gebruikswaarden. Een duurzaam plan, met veel aandacht voor de implementatiefase en het creëren van draagvlak!’
Recreatiedijk
boekje DWA Monique.indd 14
10-11-2009 10:37:58
Bsik-programma ‘Leven met Water’
op de Hogeschool Zeeland, bleek erg
nemen in de ‘Task Force Getijdenterrasdijk
‘Vanuit diezelfde focus hebben we bewust
nuttig en hielp ons om het eindplan nog
Yerseke’. De gemeente Reimerswaal heeft
een multidisciplinair team samengesteld.
concreter te maken.’
om praktische redenen nog niet onderte-
Hulp van buitenaf kregen we door de
kend, maar ons plan wel opgenomen
koppeling aan het Bsik-programma
Snel de boer op
in hun toekomstvisie. Er is dus concreet
‘Leven met Water.’ De onderlinge kruis-
‘Veel innovatieve projecten stranden voor
draagvlak voor!’
bestuiving gaf een goed inzicht in de
de uitvoeringsfase. Daarom stond bij ons
vele aspecten en belangen waarmee je
vanaf het begin de basale vraag centraal:
Op naar een Tidal Economy
rekening moet houden bij het bedenken
‘Wat wil de Zeeuw zelf?’ en zijn we met
‘De Getijdenterrasdijk zien wij als
van een levensvatbare oplossing. Zo bleek
ons plan de boer opgegaan. De gemeente
een eerste stap op weg naar een Tidal
bijvoorbeeld dat de ontwikkeling van een
Reimerswaal vindt het idee prachtig pas-
Economy waarmee de Zuidwestelijke
Getijdenterrasdijk met robuuste barrières
sen binnen hun toekomstvisie. Ook het
Delta zich op de wereldkaart kan zetten.
vanuit technisch oogpunt wenselijk kan
schelpdierbedrijf Roem van Yerseke is zeer
Een Getijdenterrasdijk zou ook een
zijn, maar vanuit ecologisch en recreatief
enthousiast en wil graag meedoen aan
belangrijke bijdrage kunnen leveren aan
oogpunt absoluut niet.’
een toekomstige pilot. Zij staan te
de acceptatiegraad van ontpolderings-
springen om een plan voor een productie-
projecten. Immers, de streek krijgt ook een
Eb en vloed
methode in de buitenlucht, met gebruik-
economisch belang.’
‘De fase van idee naar concreet plan
making van vers getijdewater.’
kende een lange doorlooptijd en had nog
Meer informatie:
het meest weg van een getijdenbeweging:
Intentieverklaring
piekmomenten afgewisseld door ‘laag tij’-
‘Met Roem van Yerseke en een aantal
periodes. Een van die hoogtijmomenten,
andere private en publieke partijen is een
de tussentijdse presentatie van het plan
intentieverklaring opgesteld om deel te
Martijn de Jong, 06 – 507 36 643
Yerseke profiel 2015
Team Tidal Economy, geheel rechts: Martijn de Jong
boekje DWA Monique.indd 15
10-11-2009 10:38:09
Juryvoorzitter David Luteijn:
‘De kwaliteit verdient h Toen wij vorig jaar als jury aantraden, schatten wij in dat er voor deze eerste Delta Water Award zo’n tien teams zouden worden voorgedragen vanuit de vakwereld. Wij hadden voor ogen om daar vervolgens drie tot vier teams van te nomineren. Echter, we werden zeer positief verrast door het grote enthousiasme en het krachtige deelnemersveld dat zich aandiende: maar liefst twintig teams verschenen aan de startlijn. Van de twintig projectideeën die in januari 2009 werden ingediend, sprongen er zes uit die wij hebben genomineerd voor de eindstrijd. Van februari tot half oktober 2009 is door deze zes teams een geweldige inspanning verricht om van projectidee tot verder uitgewerkt projectplan te komen. Voor ons als jury was het een hele opgave om de uiteenlopende prestaties te wegen en te vergelijken omdat ieder team zijn eigen focus en aanpak had. Zo was het team dat uiteindelijk tweede is geworden ‘Van Zoute Vijand naar Zilte Vriend’, wel het team dat wij als het meest innovatief en origineel hebben beoordeeld. Een plan dat het ons
‘Het plan ’Grevelingen: van Meer naar Delta’ is het sterkst, omdat hier een interdisciplinair team gezamenlijk oplossingen voorstelt voor een reëel probleem in onze Delta.’
boekje DWA Monique.indd 16
inziens verdient om meegenomen te worden als we naar vernieuwende methoden zoeken om met onze polders in de Zuidwestelijke Delta om te gaan. Ook de derde prijswinnaar mocht op zeer veel waardering van de jury rekenen. Ik schat in dat de Getijdenterrasdijk uit het voorstel ‘Tidal Economy’ daadwerkelijk een verrijking kan betekenen voor het vernieuwen van onze dijken en de wijze waarop we
10-11-2009 10:38:13
nt het om serieus genomen te worden’ het concept dijk in de toekomst benaderen. Kijkend naar de
Namens de jury rest mij te zeggen dat het een voorrecht
brede criteria die we van te voren hadden bepaald, was het
was om getuige te mogen zijn van de ideeënkracht van deze
plan ‘Grevelingen: van Meer naar Delta’ het sterkst, omdat
jonge generatie waterwerkers. Wij wensen hen alle succes
hierin een combinatie van disciplines samen kwam in het
toe bij de realisatie van hun huidige en toekomstige ideeën!
oplossen van een reëel probleem in onze Delta. Weliswaar zijn er ook door Rijkswaterstaat al onderzoeken in dezelfde richting gaande, maar juist het aansluiten bij die praktijk en de haalbaarheid van het doortimmerde plan, gaf de doorslag. Mede namens mijn collega juryleden, roep ik de overheden en bedrijven die werken aan de inrichting van de Zuidwestelijke Delta op om serieus met de young professionals van de genomineerde teams in gesprek te gaan. De studies en plannen die voortkomen uit deze Delta Water Award hebben de kwaliteit en potentie om serieus genomen te worden en kunnen van belang zijn voor de waterwerken van de toekomst! Van harte hopen wij als jury dat de plannen van nu over een aantal jaar daadwerkelijk onderdeel zijn van onze vernieuwde Zuidwestelijke Delta. Want zo’n award en de
David Luteijn
Juryvoorzitter Delta Water Award
De jury voor de Delta Water Award 2009 bestond naast juryvoorzitter David Luteijn uit: Jan Stuip Marcel Stive Yttje Feddes
Juryvoorzitter David Luteijn (midden)
Geert Teisman Patrick Meire Het volledige juryrapport kunt u downloaden op www.deltawateraward.com
bijbehorende studiereis zijn prachtig, maar veel mooier is natuurlijk het scenario waarbij de plannen daadwerkelijk het levenslicht zien! Wat zou dit een prachtige motivatie zijn voor de talenten van de toekomst die nu op hun beurt overwegen om mee te dingen naar de nieuwe Delta Water Award van 2011!
boekje DWA Monique.indd 17
10-11-2009 10:38:15
De Kracht van de Kreek
genomineerd De hier gepresenteerde plannen zijn in alfabetische volgorde in deze uitgave opgenomen.
boekje DWA Monique.indd 18
10-11-2009 10:38:21
De zee is in de Zeeuwse Delta nergens ver weg, maar binnen de dijken zie je dat niet. Het getij en het zout zijn buitengesloten, terwijl de kreken eeuwenlang voor dynamiek en bedrijvigheid in Zeeland hebben gezorgd. Kreken zijn nu bijna overal afgedamd en verscholen in het polderlandschap. ‘De Kracht van de Kreek’ brengt eb en vloed weer terug in het hart van Zeeland, brengt de kreken weer tot leven en vormt daarmee een zichtbare eerste stap naar leven met zout water. ‘De Kracht van de Kreek’ verandert de harde grens tussen water en land in een bijzonder overgangsgebied met nieuwe functies aan de kreek: unieke woonvormen, cultuurhistorie, zilte landbouw, educatie en recreatie. De kreek wordt hiermee een zichtbare ambassadeur van de deltadynamiek. Het concept is met succes toegepast bij drie kreken op verschillende Zeeuwse eilanden: in Zierikzee met een zichtbare getijdentuin nabij het stadshart; in Colijnsplaat als hotspot voor het ontwikkelen en beleven van zilte agrarische technieken en een moderne variant van een historische getijdenmolen; en in St. Maartensdijk met een herstelde verbinding tussen de oude haven en de zee en woningen ‘met de voeten in de kreek’. Er zijn veel meer kreken die zich kunnen ontwikkelen tot parels van de Delta. De kreken bevinden zich bij voorkeur nabij een woonkern, zodat de beleefbaarheid groot is. Met economische of maatschappelijke dragers, zoals een wellness center of speelse getijdentuin, kunnen de kreken zich ontwikkelen tot (toeristische) trekpleisters. Dit zijn de economische of maatschappelijke dragers van de kreek en omgeving. Als het concept aanslaat, wordt de kreekontwikkeling opgeschaald.
door: Tauw
‘De Kracht van de Kreek’ is dé stap naar Leven met Water dankzij vier karakteristieke elementen: • Kenmerkend - Kreken zijn wijdverspreid in Zeeland en zeer kenmerkend voor het deltalandschap. Waterbewustzijn wordt gecreëerd met een element waar Zeeland zich in herkent en mee kan onderscheiden; • Concreet - Het concept ondersteunt en stimuleert beleid en visie met concrete ingrepen. De weg naar leven met water wordt daardoor zichtbaar, herkenbaar en tastbaar; • Haalbaar - Door een kleinschalige, bottom-up benadering wordt draagvlak gecreëerd, wat de slagingskans ten goede komt.
d
Schaalvergroting komt voort uit enthousiasme van de betrokken gebruikers; • Kansrijk – Bedreigingen voor de Delta worden omgebogen naar mogelijkheden en kansen. De kreek fungeert als drager van nieuwe economische activiteiten en combineert beleidsopgaven met deltakwaliteit. Het concept achter ‘De Kracht van Kreek’ heeft volop potentie. Dat de aanpak werkt, blijkt uit de gebiedssessies die het afgelopen jaar zijn georganiseerd. Het leidt tot een Delta waar bewust met de kansen van het gebied wordt omgegaan. Een Delta vormgegeven door en voor alle Zeeuwen. Bewoners die waterbewust zijn en met trots naar hun kreken kunnen kijken. De Kreek start klein en houdt de deur open voor alle partijen. De Kreek eindigt groots, gesteund door alle partijen!
...kreek als zichtbare ambassadeur van de deltadynamiek...
boekje DWA Monique.indd 19
10-11-2009 10:38:24
Jikke Balkema Tauw, teamlid ‘De kracht van de kreek’:
...gemeente Schouwen-Duiveland heeft door ons plan de uitvoering van één van de opgaven voor de Kaderrichtlijn Water vervroegd naar 2010...
‘Na de eerste brainstormfase hebben we meteen contacten aangeknoopt met zo’n twintig mensen bij de lokale overheid, Rijkswaterstaat en natuurorganisaties. We vonden het belangrijk om onze ideeën al in een vroeg stadium te toetsen, met name op de inhoudelijke haalbaarheid en op mogelijke locaties voor ons plan.’ Van klein naar groot ‘Op basis van die input en eigen onderzoek hebben we de kreken met ontwikkelmogelijkheden in beeld gebracht en zijn we via een aantal selectierondes uitgekomen op drie
Krachtige kreken in 2053
kansrijke locaties: in Zierikzee,
Veel kreken
maken licht werk boekje DWA Monique.indd 20
Parels van de delta
Verleden als sleutel voor de toekomst
10-11-2009 10:38:30
Colijnsplaat en St. Maartensdijk. In
afhangt van de betrokken partijen. Om
mate. Zo reageerde een inwoner van
deze plaatsen zijn we met vier direct
dit goed te kunnen organiseren heb-
St. Maartensdijk als volgt: ‘Laat het
betrokken partijen met uiteenlopende
ben we, mede ondersteund door het
getij maar het centrum inkomen. Dan
achtergronden om de tafel gegaan.
Bsik-programma ‘Leven met Water’, veel
wordt onze mooie, oude binnenhaven
Achterliggend idee bij deze gesprek-
aandacht besteed aan de procesmatige
weer nieuw leven ingeblazen!’
ken én bij ons plan als geheel was:
kant van ons plan.’
klein beginnen, groot eindigen. Want
Vruchten plukken
je kunt het zoute water niet in één
Water omarmen
‘Beginnend met lokale en wellicht op
keer Zeeland binnenhalen, dat vraagt
‘Onze stapsgewijze aanpak van klein
het eerste oog bescheiden initiatieven,
een nieuwe manier van denken en een
naar groot heeft grote voordelen. Een
bereik je stukje bij beetje echte water-
lange adem.’
geslaagd klein initiatief genereert van-
bewustwording en draagvlak. Daar pluk
zelf enthousiasme om het verder uit te
je in de toekomst zeker de vruchten
Bsik-programma ‘Leven met Water’
bouwen of elders op te starten. Maar
van, als grootschalige ingrepen nodig
‘In ‘De kracht van de kreek’ staat haal-
ook nu al blijkt er veel enthousiasme
blijken om de gevolgen van bijvoor-
baarheid voorop. Daarbij gaat het niet
onder lokale overheden én onderne-
beeld klimaatswijzigingen het hoofd te
alleen om technische uitvoerbaarheid,
mers. De gemeente Schouwen-
kunnen bieden.’
maar ook of het proces slim is inge-
Duiveland heeft bijvoorbeeld, naar
richt en toelaat dat direct betrokkenen
aanleiding van de gesprekken met ons
Meer informatie
invloed kunnen uitoefenen en kunnen
team, de uitvoering van één van de
Jikke Balkema, 06 -127 11 345
bijsturen. Het eindbeeld van ons plan
opgaven voor de Kaderrichtlijn Water
is flexibel. We hebben intensieve en
vervroegd naar 2010. En wat ons nog
extensieve scenario’s in onze inzen-
het meest verraste: bewoners zelf
ding opgenomen, waarbij de keuze
‘omarmen’ het water in toenemende
St. Maartensdijk
boekje DWA Monique.indd 21
Zierikzee
Team de kracht van de kreek
Colijnsplaat
10-11-2009 10:38:40
Delta Energetic Recreation
genomineerd De hier gepresenteerde plannen zijn in alfabetische volgorde in deze uitgave opgenomen.
boekje DWA Monique.indd 22
10-11-2009 10:38:46
Het unieke deltalandschap van Zeeland vormt een oase van rust, ruimte en ontspanning in de zuidwestelijke regio. Maar het landschap staat vanuit verschillende invalshoeken onder druk. Klimaatverandering veroorzaakt zeespiegelstijging. In Zeeland betekent dit onder andere dat traditionele landbouw door verzilting onmogelijk wordt. Verandering is noodzakelijk. De mosselvisserij is op zoek naar ruimte en mogelijkheden voor aquacultuur op land. Zeeuwse specialisten zien mogelijkheden voor een samenwerking tussen beide sectoren. Veel gemeenten zijn echter bang dat dit het aanzicht van het platteland te radicaal verandert. De behoefte aan recreatiemogelijkheden in Zeeland neemt jaarlijks toe. Als antwoord hierop verschijnen steeds meer grootschalige bungalowparken. Veel Zeeuwen zien dat deze massale manier van ontwikkelen een bedreiging vormt voor het landschap. Particulieren of kleine bedrijven met goede ideeën voor kleinschalige recreatiemogelijkheden die beter passen binnen het Zeeuwse landschap lopen vaak vast in regelgeving. De ontwikkelingsstrategie van ‘Delta Energetic Recreation’ bundelt en faciliteert deze goede initiatieven. Zo ontstaat een optimale omgeving waarin ze elkaar versterken en wordt deze ‘Zeeland-experience’ een verbreding van de huidige recreatieve sector en een broedplaats voor kennis en educatie. Daarnaast laat het ontwerp zien dat kleinschalige bedrijven het Zeeuwse landschap niet aantasten maar juist versterken. Aquacultuur en zilte percelen gaan een symbiose aan met landschapsstructuren en natuur. Gebouwen worden duurzaam gebouwd en gaan op in het landschap. Het wordt de nieuwe norm voor toekomstige transformaties van het Zeeuwse landschap.
door: OKRA landschapsarchitecten MIXT urbanisme De Groene Ruimte
‘Delta Energetic Recreation’ omvat een ontwerp, in de vorm van een ruimtelijk framework, opgebouwd uit de functies energie, locale productie, ecologie en recreatie (verhouding naar gebied en locatie variabel). Maar biedt vooral een nieuwe motor in de vorm van een platform (onafhankelijk orgaan op de schaal van Provincie Zeeland) waar mensen met goede ideeën kunnen aankloppen en verder worden geholpen om hun droom (in samenwerking met andere partijen) te realiseren. De Zeeuwen
d
brengen zelf hun provincie een stap verder in de toekomst.
...een onafhankelijk platform waar mensen met goede ideeën kunnen aankloppen...
boekje DWA Monique.indd 23
10-11-2009 10:38:50
Bart Dijk
OKRA landschapsarchitecten, teamlid ‘Delta Energetic Recreation’:
‘Voor de Delta Water Award hebben we vanaf de vroegste start samenwerking gezocht met Mixst Urbanisme en De Groene Ruimte. Bureaus waarmee we voorheen ook succesvol samenwerkten. We maken gebruik van elkaars expertise en vormen zo een sterk team. Onze inzending voor de eerste ronde was vrij abstract. Hoe bundel je verschillende functies van
...naast bewoners en kleine ondernemers zijn ook natuurorganisaties, provincie en gemeentes enthousiast....
boekje DWA Monique.indd 24
het landschap zodat er een meerwaarde ontstaat, gericht op innovaties voor land en water.’ Breder en scherper ‘Aan de hand van het jurycommentaar is ons plan in de tweede fase verder
10-11-2009 10:39:00
fijngeslepen. Op atelierbijeenkomsten
naar tien andere contacten in de buurt.’
zetten we onze creatieve ideeën om in enthousiasmerende plannen.
met de Koninklijke Maatschap de Wilhelminapolder. Zo kan de enorme
Ideeën testen
kracht van alle partijen in Zeeland
‘Ons plan komt het best tot zijn recht
gebundeld worden. Want de Zeeuwen
Bsik-programma ‘Habiforum’
op de overgang van land naar zee. In
zijn een ondernemend volk. In plannen
Tijdens die bijeenkomsten werden we
verzilte gebieden bijvoorbeeld, waar
uit Den Haag wordt niet altijd rekening
ondersteund door Huibert Haccoû van
geen kostbare landbouwgrond hoeft te
gehouden met wat er onder de bevol-
Bsik-programma ‘Habiforum’. Dat was
worden opgeofferd. Naar zo’n plek zijn
king zelf leeft en in reactie daarop is
zeer nuttig: met veel kennis en meer
we dus op zoek gegaan. Uiteindelijk
een soort ‘eigenwijzigheid’ ontstaan.
afstand kon hij scherp toetsen. Hij hielp
is ons oog gevallen op een gebied bij
Een prima eigenschap voor innovatieve
het plan in een breder kader te trekken
Burgh Haamstede op Schouwen
ondernemers!’
en scherper te formuleren. Ook wees hij
Duiveland. Hier kunnen we onze ideeën
ons op nieuwe mogelijkheden.’
uitproberen. Het is de bedoeling dat
Goede spoor
het daarvandaan uitwaaiert over heel
‘Door wat wij in Zeeland horen en zien,
Zeeland.’
wordt de toekomst van ons plan steeds
Weten wat er leeft ‘Om het goed te laten landen, hebben
duidelijker. Naast bewoners en kleine
we in Zeeland veel mensen gesproken.
Enorme kracht
ondernemers zijn ook natuurorganisa-
Omdat ons plan bestaande initiatieven
‘Belangrijk voor het succes van ons
ties, de politiek, provincie en gemeentes
op het gebied van energie, lokale produc-
plan is een ontwikkelingsmaatschap-
enthousiast. We zitten op het goede
tie, recreatie en natuur bundelt, willen
pij, een samenwerkingsverband van
spoor.’
we weten wat er leeft. Contact leggen is
verschillende innovatieve onderne-
geen probleem: in elk gesprek met een
mers, de provincie, gemeenten en grote
Meer informatie:
ondernemer werden we doorverwezen
investeerders. Je kunt het vergelijken
Bart Dijk , 030 - 273 42 49
team Delta Energetic Recreation, links:Bart Dijk
boekje DWA Monique.indd 25
10-11-2009 10:39:10
Submaricultuur
genomineerd De hier gepresenteerde plannen zijn in alfabetische volgorde in deze uitgave opgenomen.
boekje DWA Monique.indd 26
10-11-2009 10:39:11
De Zeeuwse schelpdiervisserij is afhankelijk van de Waddenzee voor haar grondstof: het mosselzaad. Recentelijk zijn er forse beperkingen opgelegd aan de mosselzaadvisserij in de Waddenzee en de sector bevindt zich in een kritieke situatie. Een kans voor een goede oplossing wordt gevonden in de nieuwste kennis van ecosystemen op open zee. Onderzoek aan harde structuren (zoals palen van windmolens) op de Noordzee wijst uit dat daar een ongekende productiviteit van mosselen plaatsvindt. Mosselzaadinvang en mosselkweek op open zee kan de aanvoer van grondstof naar de Zeeuwse schelpdiervisserij waarborgen. Niet alleen mosselen groeien goed op harde structuren op zee. Er ontstaat meestal een zeer uitbundige levensgemeenschap. Al dat leven onder water trekt weer grote hoeveelheden vis. Door deze vis worden weer zeehonden, bruinvissen en vogelsoorten aangetrokken. Zo’n levensgemeenschap vormt daardoor een unieke plek voor sportduikers en andere natuurliefhebbers. ‘Submaricultuur’ draagt een oplossing aan voor de problemen van de Zeeuwse schelpdiervisserij door een offshore schelpdierkwekerij te realiseren die bestand is tegen de ruige omstandigheden op open zee. Door de kwekerij vanaf de start in te richten als (duik)recreatieplek, wordt voorzien in de behoefte van de honderdduizenden sportduikers en andere natuurliefhebbers die Zeeland jaarlijks bezoeken. Ook worden er dagtochten georganiseerd. Een dagtocht per boot om de weidsheid van de open zee te ervaren en zeehonden en bruinvissen in de kwekerij te zien, is een schitterende ervaring. ‘Submaricultuur’ brengt palen aan in de zeebodem waaraan korven bevestigd kunnen worden voor schelpdierkweek.
door: Bureau Waardenburg BWZ-ingenieurs, RU Groningen Stichting De Noordzee
Dit biedt gelegenheid voor mosselzaadinvang en mosselkweek, maar ook voor de kweek van platte oesters en Sint Jakobsschelpen. De Sint Jakobsschelp is een commercieel zeer interessante soort die nu nog niet in Nederland wordt gekweekt. Dit kan een belangrijke aanvulling zijn voor de Zeeuwse schelpdiersector.
d
‘Submaricultuur’ wordt een bijzondere en waardevolle omgeving waar recreatie en schelpdierkwekerij hand in hand gaan. Hiermee loopt het project voorop in het combineren van gebruiksfuncties op zee. Dit maakt het project uniek, spannend en actueel.
... een offshore schelpdierkwekerij die bestand is tegen de ruige omstandigheden op open zee...
boekje DWA Monique.indd 27
10-11-2009 10:39:11
...ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit vindt plan een kanshebber voor subsidie...
Wouter Lengkeek Bureau Waardenburg, teamlid ‘Submaricultuur’:
‘Het plan om duiken en mosselkweek te combineren, kwam niet uit de lucht vallen. Als marien ecoloog werk ik veel op de Noordzee en als duiker ben ik vaak in Zeeland te vinden. Daar kwam ik in aanraking met de problemen van de mosselvissers. Ook was mij bekend dat aan de pijlers van windmolens op zee een grote aangroei van mossels wordt geconstateerd. Er ontstaat daarbij een levendige onderwaterwereld , zoals ook ontstaat bij scheepswrakken.’ Succesvolle samenwerking ‘Dit te combineren leek een wild, maar goed idee. De uitnodiging van de
Mosselzaad
boekje DWA Monique.indd 28
Levensgemeenschap scheepswrak
10-11-2009 10:39:12
Delta Water Award gaf de mogelijkheid
Componenten combineren
dat hier ruimte voor komt, en vinden
om uit te zoeken of het idee ook haal-
‘Ons plan is uniek in het combineren
het plan een kanshebber voor subsidie.
baar zou zijn in de praktijk. Bij de eerste
van verschillende onderdelen die elders
Hoe lang de realisatie van ons plan in
informatiebijeenkomst kreeg ik de
ook worden toegepast. Zo wordt op
beslag neemt? Dat hangt helemaal af
indruk dat mijn plan goed paste, maar
open zee wel mosselzaad gevangen en
van de vergunningen en de invester-
dat het raadzaam was een samenwer-
in het buitenland worden schelpdieren
ingskosten. Er bestaat een kans dat er
kingsverband te vormen. Ons team met
in beschutte wateren gekweekt. Ook
een gebied op zee komt, waar op kleine
mensen van de Rijksuniversiteit
wordt in schelpdierkwekerijen hier en
schaal met dit soort innovatieve
Groningen, Bureau Waardenburg, Stich-
daar gedoken. Maar al die componen-
plannen kan worden gewerkt. Van dit
ting De Noordzee en BWZ-ingenieurs,
ten met elkaar combineren in de Neder-
soort initiatieven hangt het af. Dan
heeft het idee verder vormgegeven en
landse Noodzee is helemaal nieuw.’
kunnen we uitproberen of wat we
dat bleek succesvol: we konden door naar de finaleronde!’
Reefball:
betonnen structuur die nog meer leven aantrekt
hebben bedacht, ook in de praktijk Overheid is enthousiast
werkt.’
De toekomst van ons project ziet er dus Bsik-programma ‘TransForum’
veelbelovend uit. Eén van de grootste
Meer informatie:
‘Tijdens het hele traject hebben we
mosselkwekers van het land heeft in-
Wouter Lengkeek, 06 – 446 68 019
experts en wetenschappers betrokken
teresse in het project. Na 18 november
bij onze plannen, sommigen vanuit ons
gaan we er keihard tegenaan om het
eigen netwerk en anderen uit de kring
plan van de grond te krijgen. Behalve
van ‘TransForum’, het Bsik-programma
de mosselindustrie is ook de overheid
waaraan we werden gekoppeld. Zelf heb-
enthousiast. Medewerkers van het
ben we op internet mosselvissers gezocht
ministerie van Landbouw, Natuur en
die interesse hebben in innovaties.’
Voedselkwaliteit zouden graag zien
team Submaricultuur, midden-achter: Wouter Lengkeek
boekje DWA Monique.indd 29
10-11-2009 10:39:12
Nawoord
‘Trots op jonge talenten!’ Deze eerste Delta Water Award was een ontdekkingstocht voor de teams, maar ook voor ons als organisatie. In het begin was het vooral spannend of wij voldoende teams van young professionals konden uitdagen om met plannen te komen die de Zeeuwse delta versterken. Tot mijn vreugde dongen maar liefst twintig multidisciplinaire teams mee naar een plek op de nominatie-lijst begin februari. De zes teams die de nominatie verdienden, waren stuk voor stuk veelbelovend. Maar ook bij de andere plannen die het net niet gehaald hebben, zaten prikkelende en uitdagende ideeën.Toch begint een belangrijk onderdeel van de uitdaging nu pas: projectideeën daadwerkelijk uitgevoerd krijgen in onze delta of in delta’s elders ter wereld. Maar ondanks dat voorbehoud, durf ik de eerste Delta Water Award nu al een succes te noemen. De teams zijn voortvarend van start gegaan. Eén van onze doelen als organisatie was om de teams zo professioneel mogelijk te begeleiden en hen de kans te bieden om zich te profileren. Deze aanpak heeft de teams mogelijk een extra stimulans gegeven om hoge kwaliteitsplannen te ontwikkelen. Bestudeer de definitieve projectplannen en oordeel zelf
‘Veel dank voor alle partners en professionals die zich voor deze prijsvraag hebben ingezet.’
of de teams die belofte volgens u ook hebben waargemaakt. Als projectleider ben ik in ieder geval trots op het resultaat en dank ik de teams voor hun inzet en voor de positieve energie waarmee ze het afgelopen jaar aan hun inzending gewerkt hebben. Van harte feliciteer ik de winnaars, het team van BAM Infraconsult, AM en Deltares, met hun uitstekende prestatie.
boekje DWA Monique.indd 30
10-11-2009 10:39:16
Het succes van deze eerste Delta Water Award is ook te danken aan de vele partners en professionals die zich voor de prijsvraag hebben ingezet. De betrokkenen uit de stuurgroep die steeds vanuit de praktijk van de eigen organisatie hebben meegedacht, de mensen uit de wetenschappelijke Bsikprogramma’s die de teams inhoudelijk steunden, en niet in de laatste plaats de jury onder voorzitterschap van David Luteijn. Een vakjury die de lat flink hoog legde en de teams uitdaagde om verder te denken en ideeën sterker te onderbouwen. Natuurlijk bedank ik ook graag de werkgroep en het communicatiebureau VIV/TheLabs die zich de afgelopen jaren met veel passie voor dit project hebben ingezet. Een bijzonder woord van dank gaat uit naar de Hogeschool Zeeland die met het idee kwam voor deze Delta Water Award. Dit vanuit de gedachte dat Zeeland zich sterker moet profileren als dé bakermat van onderwijs op deltagebied. Het
Ruben Akkermans
idee strookte goed met de wens van de Provincie Zeeland en het Kennis Netwerk Delta Water om Zeeland op de kaart te zetten als het laboratorium voor deltatechnologie. De eerste editie van de Delta Water Award zit erop. Hoogste tijd om te evalueren en dan koers te zetten naar een nieuwe editie in 2011. Ik vertrouw erop dat ik daarbij weer veel nieuw jong talent mag ontmoeten. Samen blijven we werken aan de uitdaging om deltagebieden op duurzame wijze te versterken!
Ruben Akkermans Projectleider Delta Water Award
boekje DWA Monique.indd 31
Meer informatie, foto’s, videofragmenten, teamblogs en de complete plannen op: www.deltawateraward.com
10-11-2009 10:39:25
De Delta Water Award is een prestigieuze prijs voor jong talent met het sterkste innovatieve idee voor de toekomst van deltagebieden. De Delta Water Award is ingesteld om de aandacht te vestigen op de mogelijkheden die de Zuidwestelijke Delta biedt als laboratorium voor Delta Studies. De prijs wordt mogelijk gemaakt door de Provincie Zeeland, Hogeschool Zeeland, Roosevelt Academy, Delta NV, Rijkswaterstaat, Unie van Waterschappen, Stichting, Leven met Water, Waterschap Zeeuwse Eilanden en Zeeland Seaports. Dat gebeurt onder auspiciĂŤn van het Kennis Netwerk Delta Water (KNDW), waarin overheden, kennisinstellingen en bedrijfsleven hun krachten bundelen.
Rijkswaterstaat Ministerie van Verkeer en Waterstaat
Tekstredactie, interviews, concept en vormgeving: VIV/TheLabs, fotografie: VIV/TheLabs, Jan van der Ploeg, teams DWA 2009, illustraties: teams DWA 2009
boekje DWA Monique.indd 32
10-11-2009 10:39:30