Stanford d.school bootcamp bootleg (design thinking) ฉบับแปลภาษาไทย

bootcamp bootleg (Thai translation ฉบับภาษาเทย)

d.

Check this out — It’s the d.school bootcamp bootleg. คู่มือเล่ มนีเ้ ขียนและรวมรวมขึน้ เพื่อเป็ นคู่มือในการช่ วยนากระบวนการ Design Thinking ไปใช้ งานจริ ง คูมื านร ฽ต฼หมาะ ไ อนีๅ฼ปใ นคูมื ไ อทีเไ มเด ไ ฿ช ๅ ๅสาหรับ฽คการอ ไ ไ ไ

สาหรับการนาเป฿ชๅ฽ละทดลองจริงดวยตั วทาน฼องร ฼ราคัดสรรขัน ๅ ตอน฽ละวิธก ี าร ๅ ไ ออก฽บบทีส ไ าคัญจากกระบวนการร Design Thinking มารวมรวม฿นคูมื ไ อฉบับนีๅร ซึไง กระบวนการ฽ละวิธก ี าร฼หลานี ไ งมือทีช ไ ไ วย฼สริมสรางร 7 ทัศนคติร (กลาวถึ ง ไ ๅ฼ปใ น฼ครือ ๅ ไ ฿นหนๅาถัดเป) ทีส ไ าคัญตอมุ ไ การ฼ปลีย ไ น฽ปลง ไ มมองของนักออก฽บบ฼พือ

คู่มือฉบับนีย้ ังอยู่ในขัน้ ตอนการพัฒนา ฾ดย฼ราเดถอดความรู จากการสอนวิ ชาร ๅ ๅ

“Design Thinking Bootcamp” ซึไง฼ปใ นวิชาขัน ๅ พืน ๅ ฐานของ฼ราร มาพัฒนาจากคูมื ไ อ ฉบับ฽รกทีเไ ด฼ขี ๅ ฼มือ ไ ปี ร 2009 ฾ดยเดน บ ๅ ยนขึน ๅ าสิไ งที฼ไ ราเด฼รี ๅ ยนรูจากการสอนมาปรั ๅ ฼นืๅอหาบางสไวน฽ละ฼พิม ไ ฼ครือ ไ งมือ฽ละวิธก ี าร฿หมโ฼ข นอกจากนีๅ฼นืๅอหาการ฼รียนรูๅ ไ ามาร ๅ ฿นคูมื คคล฽ละองคกรที ฽ ไ ตกตาง ไ อนีๅยงั ฼กิดจากการรวบรวม฽ละถอดความรูจากบุ ๅ ไ ่ หลากหลายทังๅ ผูๅทีท ไ างาน฼กีย ไ วของกั บทางสถาบันร d.school ฾ดยตรง฽ละผูๅทีท ไ างาน ๅ ออก฽บบอยู฿นที ท ไ ห ีไ ไางเกลออกเป ทางคณะทางานสถาบันร d.school จึงขอขอบคุณ ไ ทุกทานที ม ไ ส ี วนร วม฿นการท า฿หๅคูมื ๅ เดๅ ไ ไ ไ ไ อ฼ลมนี ไ ๅ฼กิดขึน

ทุกคนสามารถเข้ าถึงและแบ่ งปั นคู่มือฉบับนีก้ ับผู้อ่ ืนโดยไม่ มีค่าใช้ จ่าย ฽ละ฼ราหวัง

วาทุ ประ฾ยชน ฿นการน าความรูๅทีเไ ดเป฿ช ไ กทานจะเด ไ ๅ ๅ ๅงานจริงร ฼ราขอ฼พียง฿หๅทุก ่ ทานท าตามขอบั ไ ญ ั ญัตเิ ว฿นร Creative Commons license (Attributionไ ๅ งคับทีบ ๅ NonCommercial-ShareAlike 3.0 Unported License) ทีรไ ะบุการ฿ชๅงาน฼พือ ไ ฼ปใ น การศึ กษา฽ละ฿หๅกับสาธารณะร ผูอ กษาขอบั ไ เดที ๅ านสามารถศึ ไ ๅ ญญัต฼ิ พิม ๅ รไ http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/

ทาง฼รายินดีทจ ีไ ะรับฟังคา฽นะนา฽ละความคิด฼หใ นตอคู ไ มื ไ อฉบับนีๅร กรุณา฽บงปั ไ น ฼รือ ไ งราวจากการ฿ชๅคูมื ั งิ านจริงร เมว นสไวนที฼ไ ปใ นประ฾ยชนร่ ไ อ฿นการปฏิบต ไ าจะ฼ปใ ไ ควรปรับปรุงร หรือ฽มกระทั งไ วิธก ี าร฿หมที ไ านเด ค วยตั ว฼องร ฼ขียนหา฼ราเดที ๅ ไ ท ไ ๅ นพบด ๅ ๅ ๅ :ไ bootleg@dschool.stanford.edu ขอบคุณ, The d.school

A note to the Stanford d.school team and readers— ข้ อความถึงทีมงาน Stanford d.school และผู้อ่าน Thank you the Stanford d.school team for letting us translate the d.school bootleg bootcamp in Thai. This translation of the d.school bootcamp bootleg is a collective effort from a group of Stanford Alumni who have taken classes at the Stanford d.school as well as design thinking practitioners in Thailand who have all benefited from applying the Design Thinking process to tackle both social impact and business challenges. This effort is an attempt to make this tool more accessible to the Thai audience.

We hope that the Thai translation of the d.school bootcamp bootleg will be valuable to our Thai audience and if there is anything that could be better improved please e-mail to share your feedback at bootlegthai@gmail.com.

Thank you!

Viria Vichit-Vadakan + Translators & Editors team ขอขอบคุณร ทีมงานจากร d.school มหาวิทยาลัย Stanford ทีเไ ด฿ห ๅ ๅความเววาง฿จ ๅ ฿นการ฽ปลคูมื อ ร Design Thinking คู มื อ ฉบั บ นี ๅ ฼ ปใ นความร วมมื อ จากศิ ษ ย ฼ก าจาก ไ ไ ไ ่ ไ มหาวิทยาลัยร Stanford ฽ละกระบวนกรทีเไ ดรั บ ประ฾ยชน จากการน ากระบวนการร ๅ ่ Design Thinking เปปรับ฿ชๅ฿นสไวนการทางาน฿นการ฽กปั งคม ๅ ญหาทังๅ ฾จทยทางสั ่ ฽ละทางธุรกิจ ฼ราหวัง฼ปใ นอยางยิ งไ วาคู ไ ไ มื ไ อการ฽ปลฉบับนีๅจะ฼ปใ นประ฾ยชนส ไ ๅอาน ไ ฽ละหาก ่ าหรับทานผู ทานผู คา฽นะนาอยางเรสามารถติ ดตอ฼พื อ ไ ฽สดงความคิด฼หใ นเดที ไ ๅอานมี ไ ไ ไ ๅ รไ bootlegthai@gmail.com ขอบคุณ, วิรย ิ าร วิจต ิ รวาทการร + ทีมงานผู฽ปล฽ละผู ฼รี ๅ ๅ ยบ฼รียง

A thank you note to translators and editors—

ข้ อความขอบคุณผู้แปลและผู้เรี ยบเรี ยง

Thank you to all our translators and editors. This translation would not have been successful without the help of our committed translators and editors. ขอขอบคุณผู฽ปล฽ละผู ฼รี คูมื ดขึน ๅ เดหากเม เด ๅ ๅ ยบ฼รียงทุกทานร ไ ไ อการ฽ปลชุดนีๅจะเมสามารถ฼กิ ไ ๅ ไ ๅ รับความชไวย฼หลือ฽ละความตังๅ ฿จจากผูๅ฽ปล฽ละผูๅ฼รียบ฼รียงทุกทาน ไ

ผู้แปล

Translators

วิรย ิ าร วิจต ิ รวาทการ ฼มษร่ ศรีพฒ ั นาสกุล กวีวุฒริ ฼ตใมภูวภัทร ชูวญ ิ ญาณ ่ จิตติกุลดิลก ปณิธต ิ าร วิทยศรี฼จริญ ปิ ธนร วิทยศรี฼จริญ

Viria Vichit-Vadakan May Sripatanaskul Kaweewut Temphuwapat Chuwinya Chittikuladilok Panithita Vithayasricharoen Pete Vithayasricharoen

ผู้เรียบเรียง

Editors

วีระพงศ่ร ฾ก พราวพรรณรายร มัลลิกะมาลยร่ ฽พรวาร สาธุธรรมร กิตติศักดิร่ ปัญญาจิรกุลร ชัญญา ปัญญากาพล พีรณัฐร ศรีตม ั ภวา

Werapong Goo Prowpannarai Mallikamarl Praewa Satutum Kittisuk Panyajirakul Chanya Punyakumpol Piranut Sritumpawa

ขอขอบคุณหนไวยงาน G-Lab, ALA, ฽ละร TSEO ทีท ไ างานรวมกั น฿นการขยายคูมื ไ ไ อการ฽ปล ฉบับนีๅ฿หๅ฼กิดผลประ฾ยชน฿นวงกว าง ่ ๅ Thank you our partners G-Lab, ALA, and TSEO for helping to spread awareness of d.school bootleg bootcamp Thai translation Partners ศูนยนวั ่ ตกรรมสั งคมร G-Lab วิทยาลัย฾ลกคดีศึกษาร มหาวิทยาลัยธรรมศาสศตรร่ (G-Lab, School of Global Studies, Thammasat University) www.sgs.tu.ac.th, Asian Leadership Academy (ALA) www.asianleadershipacademy.com, ฽ละ สานักงานสราง฼สริ มกิจการ฼พือ ไ สั งคมร (Thai Social Enterprise Office) www.tseo.or.th ๅ

สืไ อ฿หๅ฼หใน฾ดยเมต ไ ๅองบอก สืไ อสารความคิดเดอย างมี พ ลั ง ฽ละมี ความหมายดวยการ ๅ ไ ๅ สรางประสบการณ ผ านสื ไ อ รู ป ภาพ฽ละการ฼ล า฼รื ไ งทีส ไ นุ ก ๅ ่ ไ ไ อ ฽ละ฼ปใ นประ฾ยชนร่

฿หๅความสาคัญกับการ฼ขา฿จกลุ ม฼ป ๅ ไ ๅ าหมาย การ฼ขา฿จคนหรื อ กลุ ม฼ป าหมายอย างลึ กซึงๅ ฾ดย ๅ ไ ๅ ไ การ฼อา฿จ฼ขามา฿สไ฿จ฼รา฽ละการฟังความคิด฼หใน จากกลุม฼ป ไ ๅ าหมายตลอดทังๅ กระบวนการออก฽บบ ฼ปใ นพืน ๅ ฐานทีส ไ าคัญ฿นการออก฽บบทีด ไ ี

ตังๅ กรอบปัญหา฿หๅชัด สรางกรอบวิ สัยทัศนร่ วมที ช ไ ด ั ฼จน฼พือ ไ ๅ ไ กระตุนการออกความคิ ด ฼หใ น ที ส ไ ร างสรรค ๅ ๅ ่ ตอ฾จทย ที ไ ๅาทาย ไ ่ ท

฿หๅความสาคัญกับการทดลอง การสรางตั วตน฽บบร prototype เมเด ๅ ๅ ไ ท ๅ า฼พียง ฼พือ ไ พิสูจนเอ฼ดี ย ของคุ ณ ฼ท านั ๅ น ร ฽ต ฼ราสร าง ่ ไ ไ ๅ ฽บบจาลอง฼พือ ไ การคิดตอยอด฽ละ฼รี ยนรูๅ฼กีย ไ วกับ ไ เอ฼ดียของ฼รามากขึน ๅ ระหวางกระบวนการ ไ การสรางร Prototype ฼ปใ นขัน ๅ ตอนสาคัญทีค ไ วร ๅ นามาบูรณาการ฿ชๅตลอดทังๅ กระบวนการ สรๅางสรรคนวั ่ ตกรรม

คานึงถึงทังๅ กระบวนการ รูๅวา฼ราอยู ตรงเหน฿นกระบวนการออก฽บบร ไ ไ ฼รากาลัง฿ชๅวิธก ี ารอะเร฿นขัน ๅ ตอนนัๅนร ฽ละ ฼ปๅาหมายที฼ไ ราตองการคื ออะเร ๅ

฼นๅนการลงมือทา กระบวนการร Design Thinking ฼ปใ น กระบวนการที฼ไ นๅนการ฼รียนรูจากการลงมื อทา ๅ มากกวาการคิ ด฼พียงอยาง฼ดี ยวร ไ ไ

การรวมมื อรวม฿จ ไ ไ รวมตัวนวัตกรทีม ไ ป ี ระสบการณร่ พืน ๅ ฼พ฽ละ ทัศนคติท฽ ีไ ตกตางหลากหลายร ฼พือ ไ ไ สรๅางสรรคมุ ไ อ ่ มมอง฽ละนวัตกรรม฿หมโร ไ ทีก ไ ตัวจากความหลากหลายของทีม

d.mindsets

MODE MODE

฼ขา฿จกลุ ม฼ป ๅ ไ ๅ าหมาย

การเข้ าใจกลุ่มเป้าหมาย คืออะไร

การ฼อา฿จ฼ขามา฿สไ฿จ฼ราร หรือร การ฼ขา฿จกลุ ม฼ป ๅ ฐานทีส ไ าคัญ฿นกระบวนการร ๅ ไ ๅ าหมาย empathy ฼ปใ นพืน Design Thinking ฼ราสามารถทาเด฾ดย ๅ - การสังเกตการณ์ คือการสั ง฼กตพฤติกรรม฽ละชีวต ิ ความ฼ปใ นอยูของกลุ ม฼ป ง ไ ไ ๅ าหมาย฿นสภาพ฽วดลอมจริ ๅ

ไ ฼รียนรูๅจากกลุม฼ป - การมีส่วนร่ วมและการพูดคุย คือการพูดคุยสรๅางปฏิสัมพันธ฼พื ไ ๅ าหมายร ฾ดยอาจ฼ปใ นการนัด ่ อ

สั มภาษณหรื ไ มอยางสั ไ ๅ นโ฾ดยเมเด ไ ๅบอกลวงหน ไ ๅ ากใเดๅ ่ อการ฽วะ฼ยีย - ร่ วมประสบการณ์ จริ ง คือการ฼ขาเปสั ม ผั ส ประสบการณ ฼ดี ไ ลุม฼ป ๅ ไ ๅ าหมายสั มผัส฿นบริบทจริง ่ ยวกับทีก

ทาเมตอง฼ข า฿จกลุ ม฼ป ๅ ๅ ไ ๅ าหมาย?

หนๅาทีส ไ าคัญของ฼ราคือการ฼ขๅา฿จกลุม฼ป ไ ๅ าหมายที฼ไ ราออก฽บบ฿หๅ ฼นืไองจากปัญหาที฼ไ ราพยายาม฽กเขส ๅ ไ วน฿หญไ เม฿ช ไ ร ดังนัๅนการทีจ ไ ะออก฽บบหรือพัฒนาชีวต ิ ความ฼ปใ นอยูของ ไ ไ ปัญหาของตัว฼รา฼อง฽ต฼ปใ ไ นปัญหาของผูๅอืน ไ กลุม฼ป ความ฼ขๅา฿จอยางลึ กซึงๅ วากลุ ม฼ป ไ วก฼ขาตองการหรื อ฿หๅ ไ ๅ าหมายร ฼ราจึงตองมี ๅ ไ ไ ไ ๅ าหมายของ฼ราคือ฿คร฽ละสิไ งทีพ ๅ ความสาคัญคืออะเร

การสั ง฼กตพฤติกรรมของกลุม฼ป งชไวย฿หๅ฼รา฼ขๅา฿จความรูๅสึ กร ความคิดร ความ ไ ๅ าหมายหรือผูๅ฿ชๅ฿นสภาพ฽วดลอมจริ ๅ ตองการ฽ละการตั ดสิ น฿จของพวก฼ขาเดดี ึๅ ร การสั ง฼กตทา฿หๅ฼รามอง฼หในประสบการณของกลุ ม฼ป ๅ ๅ ขน ไ ๅ าหมายเดดี ๅ ่ ยิงไ ขึน ๅ จากการกระทา฽ละคาพูดร ซึงไ จะทา฿หๅคุณสามารถ฽ปลความหมายทีจ ไ บ ั ตองเม เด ฼หล ๅ ไ จากประสบการณ ๅ ไ ๅน ่ านั เปสูไความ฼ขๅา฿จทีถ ไ อง฽ท ๅ ร ความ฼ขๅา฿จทีล ไ ก ึ ซึงๅ ถึงพฤติกรรมของผูๅ฿ชๅ฼หลานี ไ ๅยิงไ ขึน ไ ๅนาเปสูไการสรๅางสรรคนวั ่ ตกรรมทีไ สามารถ฽กๅปัญหาของกลุม฼ป ประสิ ทธิภาพร อยางเรกใ ดค ี วาม฼ขๅา฿จอยางลึ กซึงๅ ฼ปใ นสิไ งที฼ไ กิดขึน ๅ เดๅ ไ ๅ าหมายเดอย ๅ างมี ไ ไ ไ ยากกวาที ไ ุณคิดร ฼พราะจิตของ฼รามักจะกรองขๅอมูลทีส ไ าคัญบางอยไางทิงๅ เป฾ดยที฼ไ ราเมเด ไ ค ไ ตั ๅ งๅ ฿จร ดังนัๅน฼ราควรทีไ จะ฼รียนรูที ไ ะมอง฾ลกดวยมุ มมองทีส ไ ด฿หม฽ละ฿จที ฼ไ ปิ ดกวๅางร -- ฼ราสามารถพัฒนาความสามารถนีๅผาน฼ครื อ ไ งมือ ๅ จ ๅ ไ ไ ฽ละกระบวนทรรศนของร human-centered design ่ นอกจากนีๅร การ฼ขๅาเปคลุกคลีกบ ั กลุม฼ป ไ ามารถทา฿หๅ฼ราเดรูๅ ๅถึงคานิ ไ ๅ าหมายกใ฼ปใ นอีกสิไ งหนึไงทีส ไ ยม฽ละความคิดของ พวก฼ขาเดดี ึๅ ร ฿นบางครังๅ ตัวกลุม฼ป ๅ ขน ไ ๅ าหมาย฼องอาจเมรูไ ๅชัดถึงคานิ ไ ยม฽ละความคิดของตน฼องร การ฼ขๅาเปคลุกคลี กับผูๅ฿ชๅอยาง฿กล ชิ ด฽ละความรูๅสึ กทีซ ไ ไ อนอยูเด ไ งราวทีไ ไ ๅ ดสามารถทา฿หๅ฼ราคนพบความคิ ๅ ไ อย ๅ างน ไ ไ าประหลาด฿จร ฼รือ พวก฼ขา฼ลา฼ปใ งความ฼ชือ ไ ของพวก฼ขาเด฼ปใ ร (ถึง฽มว บสิไ งที฼ไ ขาทาจริงโ) การ ไ นตัวบงบอกถึ ไ ๅ นอยางดี ไ ๅ ามั ไ นจะ฽ตกตางกั ไ ออก฽บบทีด ไ ฼ี กิดขึน ๅ จากการ฼ขๅา฿จอยางถ อง฽ท ไ ของผูๅ฿ชๅนีไ฼อง ไ ไ ๅถึงคานิ ไ ยม฽ละความ฼ชือ ฼รา฼ขาเปคลุ กคลี฼พือ ไ ร (ํ) คนหาความต องการที พ ไ วก฼ขาอาจจะรูหรื ๅ าวิถก ี ารพัฒนานวัตกรรมร ๅ ๅ ๅ ๅ อเมรูไ ตั ๅ วร ๎ ชีน ๏ ฼ขๅา฿จวากลุ ม฼ป ที ไ ไ ๅ าหมายที฿ไ ชไคือ฿ครร ๐ คนพบอารมณ ๅ ไ ๅ าหมาย ่ ฼ไ ปใ นรากฐานของพฤติกรรมของกลุม฼ป นอกจากการคุย฽ละสั ง฼กตผูๅ฿ชๅ฽ลวร อ ไ งที฼ไ รากาลังพยายาม ๅ ฼ราควรจะ฼ขๅาเปลองสั มผัสประสบการณ฾ดยตรง฿น฼รื ่ ฽กเขร ฼พือ ไ ทีจ ไ ะชไวย฿หๅ฼รา฼ขา฿จสถานการณ ฽ละสภาพ฽วดล อมที ผ ไ ฿ช กซึงๅ ยิงไ ขึน ๅ ๅ ๅ ๅ ๅู ๅของ฼ราพบ฼จออยูอย ไ างลึ ไ ่ :: 1 ::

MODE

ตังๅ กรอบปัญหา

การตัง้ กรอบปั ญหา คืออะไร

การตังๅ กรอบปัญหา (define) ฼กิดขึน ๅ ฼มือ ไ ฼ราสั ง฼คราะหสิ่ ไ งทีเไ ดๅคนพบจากขั น ๅ ตอนการ฼ขๅา฿จกลุม฼ป ๅ ไ ๅ าหมายร empathize เปสูไความ฼ขๅา฿จทีล ไ ก ึ ซึงๅ ฽ละความตองการที ฽ ไ ทๅจริงของพวก฼ขา ฼ปๅาหมายสาคัญของการตังๅ กรอบปัญหา ๅ คือการทาความ฼ขา฿จกลุ ม฼ป ยดมากยิงไ ขึน ๅ ร ฽ละนาความ฼ขา฿จที ล ไ ก ึ ซึงๅ นีๅมาตังๅ ๅ ไ ๅ าหมาย฽ละบริบทของปัญหา฿หๅเดละ฼อี ๅ ๅ ฾จทยปั ไ าเปสูไการลงมือปฏิบต ั ริ (actionable problem statement) ซึงไ กรอบปัญหานีๅควรจะ฼นๅนเปทีไ ่ ญหาทีน กลุม฼ป าเปคลุ กคลีทาความ฼ขา฿จกั บกลุม฼ป ไ ๅ าหมายที฼ไ ฉพาะ฼จาะจง฽ละสิไ งทีเไ ด฼รี ๅ ยนรูจากการ฼ข ๅ ๅ ๅ ไ ๅ าหมาย฼หลานี ไ ๅ ดังนัๅนร ฽ทนทีส ไ ั ก฽ตวไ าตั ๅ มา฼พือ ไ จะทาอะเรบางอยางร ฼ราควรตังๅ กรอบปัญหาบนพืน ๅ ฐานของความรูๅ ไ งๅ ฾จทยปั ไ ่ ญหาขึน ความ฼ขๅา฿จจากการเดเป฿ช บกลุม฼ป ไ งๅั ขึน ๅ อยางมี ความหมาย฽ละความ ๅ ๅประสบการณร่ วมกั ไ ไ ๅ าหมาย ฾จทยปั ไ ่ ญหาทีต ฼ขา฿จกลุ ม฼ป กซึงๅ นีๅ฼ปใ นรากฐานสาคัญทีจ ไ ะชไวย฿หๅ฼ราประสบความสา฼รใจ฿นกระบวนการการออก฽บบ ๅ ไ ๅ าหมายอยางลึ ไ วิธก ี าร฽กปั ญ หา ๅ

ทาไมต้ องตัง้ กรอบปั ญหา การตังๅ กรอบปัญหา฼ปใ นหัว฿จหลัก฿นกระบวนการออก฽บบ฼พราะมันชไวย฿หๅ฼รามอง฼หใน฾จทยปั ่ ญหาสาคัญที฼ไ ราจะ มุง฼น น฿นการ฽ก เขเด อย างชั ด ฼จนร ฿นหลายกรณี ฼ ราอาจจะต องปรั บ ฾จทย ปั ญ หา฿หม หลั ง จากเด ฼พิ ไ พูนความ ไ ๅ ๅ ๅ ไ ๅ ไ ๅ ม ่ ฼ขา฿จ฿หม ร โร ที ล ไ ก ึ ซึ ง ๅ มากขึ น ๅ ระหว างกระบวนการออก฽บบของ฼ราร กรอบปั ญ หาที ต ไ ง ๅ ั อย าง฼ฉพาะ฼จาะจง฽ละมี ๅ ไ ไ ไ ความหมายจะ฼ปใ นสิไ งทีช ไ ไ วยกระตุนการคิ ดคนเอ฼ดี ยสรางสรรค ฿นการหาทางออก฿ห ๅ ๅ ๅ ๅปัญหาตอเป ไ ่ กรอบปัญหาทีด ไ ค ี อ ื ฾จทยปั ่ ญหาทีรไ • • • • • • • •

฾ฟกัสขอบ฼ขตของปัญหา฿หๅพุงเปที ป ไ ระ฼ดในทีส ไ าคัญ ไ สามารถจุดประกายเอ฼ดียจากคน฿นทีม ฼ปใ นจุดอางอิ งสาหรับการประ฼มินเอ฼ดียตางโเด ๅ ไ ๅ สามารถทา฿หๅสมาชิก฿นทีมคิด฽ละตัดสิ น฿จดวยตน฼องเด เปคู ขนานกั นเดๅ ๅ ๅ ไ ฼ปิ ดกวางต อการระดมความคิ ด ฾ดยค าถามที ข ไ น ึ ๅ ต นด วยร ฼ราจะ. . .เด อย how might we…? ๅ ไ ๅ ๅ ๅ างเร ไ สามารถจับ฿จคนที฼ไ ราพบ฼จอ ชไวยวางขอบ฼ขตการทางานที฼ไ ปใ นเปเด฿น฼วลาที ม ไ อ ี ยูอย ากัดร เมกว นเป ๅ ไ างจ ไ ไ างจน฼กิ ๅ ชไวยชีน ๅ า฽นวทางการสรางนวั ต กรรมร ๅ

:: 2 ::

MODE

ระดมความคิด

การระดมความคิดร คืออะเร การระดมความคิด (ideate) คือขัน ๅ ตอน฿นกระบวนการออก฽บบซึงไ ฼นๅนเปทีก ไ ารสรางสรรค เอ฼ดี ยทีจ ไ ะตอบ฾จทย ่ ๅ ่ ปัญหาที฽ ไ ตกตางหลากหลายรวมเปถึ ง ความคิ ด ฽ปลก฿หม จาก฽นวคิ ด ฼ดิ ม โร กระบวนการนี ฼ ๅ ปใ นขั น ๅ ตอนที ฼ไ รา฼นๅน ไ ไ การร ฼ปิ ดกวาง ส าหรั บ ความ฼ปใ นเปเด ฿หม โร ฼ราเม ควรจ ากั ด ขอบ฼ขตความคิ ด ของตั ว ฼องด วยความกั ง วล฿น ๅ ๅ ไ ไ ๅ ตัว฽นวคิด฽ละผลลัพธสุ ด ท าย฿นขั น ๅ ตอนนี ร ๅ ฼ป าหมายของการระดมความคิ ด คื อ การเด ทั ง ๅ ร ปริ ม าณ ฽ละร ๅ ๅ ๅ ่ ความหลากหลาย ของความคิดวิธก ี าร฽กปั โ฿หๅมากทีส ไ ุด ๅ ญหาตางร ไ เอ฼ดียทีเไ ดจากการระดมความคิ ด฿นขัน ๅ ตอนนีๅร สามารถนาเปสรางตั วตน฽บบร prototype) ฼พือ ไ ฿หๅ ๅ ๅ ๅ กลุม฼ป าหมายเด ทดลองจริ ง ฿นขั น ๅ ตอนถั ด เป ไ ๅ ๅ

ทาเมถึงตองระดมความคิ ด ๅ การระดมความคิด฼ปใ นสะพาน฼ชือ ไ มระหวางการตี กรอบปัญหาเปสูไการสรางสรรค หาหนทาง฽ก เขปั ญหาร ไ ๅ ๅ ่ solutions สาหรับกลุม฼ป าหมายร ฼รา฿ช การระดมความคิ ด ฿นรู ป ฽บบที ห ไ ลากหลาย฼พื อ ไ ไ ๅ ๅ • • • •

กาวข ามทางออก฼ดิ มโหรือ solution ทีช ไ ด ั ฼จนอยู฽ล ตกรรม฿หมโไ ๅ ๅ ไ วเปสู ๅ ไ การสรางนวั ๅ ฿ชๅมุมมองความคิด฽ละจุด฽ขใงที฽ ไ ตกตางต างหลากหลายของคน฿นที ม ฿หๅ฼ปใ นประ฾ยชน่ ไ ไ คนพบความ฼ปใ นเปเด ฿หม โร ที เ ไ ม คาดคิ ด มาก อน ๅ ๅ ไ ไ ไ สรางสรรค ความคิ ด฿หมโร ไ าก฽ละมีความหลากหลายสูง ๅ ไ ที฼ไ นๅนทังๅ การเดปริ ๅ มาณความคิดทีม ่

เมวไ า฼ราจะ฿ช ี าร฿ดกใตาม฿นการระดมความคิดร สิไ งทีส ไ าคัญทีส ไ ุดคือ฿หๅมีความ฼ขๅา฿จชัด฼จนวาร ๅ ตอนเหน ไ ๅวิธก ไ ขัน ทีท ไ ม ี งานกาลัง฼นๅนการระดมความคิด฿น฼ชิงปริมาณร ฽ละขัน ๅ ตอนเหนทีท ไ างทีมกาลังประ฼มินคุณภาพของเอ฼ดีย ทังๅ หลายร ฼ราควรจัด฽จงขัน ๅ ตอน฿หๅ฽ยกกันอยางชั ด฼จนร ไ

:: 3 ::

MODE

ตน฽บบ ๅ

ต้ นแบบ คืออะไร

การสรางต น฽บบร (prototype) คือการ฽ปลงความคิดออกมา฽สดง฿หๅ฼ปใ นรูปธรรมร ซึงไ อาจอยู฿นรู ป฽บบทาง ๅ ๅ ไ กายภาพ฿ดกใเดที ส ไ ามารถมอง฼หใ น หรื อ สั ม ผั ส เด ร ฼ช นร การสื ไ อ สารผ านกระดาษ฾น ตร Post-It การ฽สดงละครร ๅ ๅ ไ ไ ๅ พืน ๅ ทีรไ วัตถุสไิ งของร อิน฼ตอร฼ฟส หรือ฽ม฽ต ยนสตอรีบ ไ อรดร ส ไ รๅางขึน ๅ ควร ๅ การ฼ขี ไ ๅ ่ ่ ฾ดยความละ฼อียดของตน฽บบที ลอเปกั บความกๅาวหนๅาของ฾ครงการหรือกระบวนการออก฽บบเดอย ร ฾ดย฿นชไวง฽รกนัๅนร ควร ๅ ๅ าง฼หมาะสมร ไ สรๅางตน฽บบอย างหยาบที ส ไ รๅางขึน ๅ เดอย วขึน ๅ มากอนร ฼พือ ไ ทีจ ไ ะเดสามารถ฼รี ยนรูๅเดตั ๅ ไ ๅ างรวด฼รใ ไ ไ ๅ ๅ งๅ ฽ต฼นิ ไ ไนโ฽ละ พิจารณาความ฼ปใ นเปเดอื ไ โทีห ไ ลากหลาย ๅ น ตน฽บบจะประสบความส า฼รใจทีส ไ ุดกใตอ฼มื ไ ร ผูๅคนร ทีมออก฽บบร ผูๅ฿ชๅร ฽ละคนอืน ไ โ สามารถสั มผัส ๅ ไ อ ประสบการณ฽ละมี ปฏิสัมพันธกั รๅ ร สิไ งทีเไ ด฼รี อ฿ห ๅ ๅ ยนรูๅจากประสบการณดั ไ ไ ๅ฼กิดความ ่ ่ บตัวตน฽บบเด ่ งกลาวจะก ฼ขๅา฿จทีล ไ ก ึ ซึงๅ ยิงไ ขึน ๅ ร ฽ละสามารถนาเปสูไหนทาง฽กๅปัญหาทีม ไ ป ี ระสิ ทธิภาพ

ทาไมเราถึงสร้ างต้ นแบบ

฾ดยทัว ไ เป฽ลวร ของการทดสอบ฼ชิ งฟังกชั ตามร ๅ ฼รามักนึกถึงการสรๅางตน฽บบ฿น฽ง ๅ ไ ไ ่ ไนหรือการ฿ชๅงานร อยางเรกใ ฼ราสามารถสรางต น฽บบ฼พื อ ไ ฼หตุผลอืน ไ โเดดั ๅร ๅ ๅ ๅ งตอเปนี ไ • การสร้ างความเข้ าใจกลุ่มเป้าหมาย empathy gaining): การสรางต น฽บบ฼ปใ น฼ครือ ไ งมือสาหรับการสราง ๅ ๅ ๅ ความ฼ขา฿จปั ญ หา฽ละกล ม฼ป าหมาย฿ห ลึ ก ซึ ง ๅ ยิ ง ไ ขึ น ๅ ร ฽ม กระทั ง ไ ตั ง ๅ ฽ต ขั น ๅ ตอนก อนที จ ไ ะสร างหนทาง฿นการ ๅ ไ ๅ ๅ ๅ ไ ไ ๅ ฽กปั ๅ ญหาร (Pre-solution phase) • การสารวจ (exploration): สรางต น฽บบ฼พื อ ไ การคิด ผานการสร าง฽บบจ าลองความคิดหลายโ฽บบ฼พือ ไ ทา ๅ ๅ ไ ๅ การ฼ปรียบ฼ทียบการตอบ฾จทยความต องการของกลุ ม฼ป ๅ ไ ๅ าหมายร ่ • การทดสอบ (testing):ร สรางต น฽บบร ฽ละบริบท฽วดลอมของต น฽บบ ฼พือ ไ ทดสอบ฽ละขัด฼กลาหนทาง ๅ ๅ ๅ ๅ ฽กปั บผูๅ฿ชๅร ๅ ญหารวมกั ไ • การสร้ างแรงบันดาลใจ (inspiration): ฼ราสามารถสราง฽รงบั นดาล฿จ฿หๅกับผูอื ไ ฼ชไนสมาชิก฿นทีมร ๅ ๅ น ลูกคาร ส ไ ืไ อถึงวิสัยทัศนของ฼รา ๅ ผูๅ฿ชๅร นักลงทุน ฾ดยการสรๅางตน฽บบที ๅ ่

฼ราสรๅางตน฽บบ฼พื อ ไ : ๅ • การเรี ยนรู้ : การสืไ อความหมายทางภาพสามารถสืไ อความหมายเดมี ๅ ประสิ ทธิภาพกวาตั ไ วหนังสื อ฽ละคาอธิบายร หากภาพหนึไงภาพสามารถสืไ อความหมายเด฼ท ไงชิน ๅ กใสามารถสืไ อความหมายเดๅ ๅ ากั ไ บหนึไงพันคาร ตน฽บบหนึ ๅ ฼ทากั ไ บรูปภาพหนึไงพันรูป • การแก้ ไขข้ อขัดแย้ ง: ตน฽บบ฼ปใ น฼ครือ ไ งมือทีท ไ รงพลังทีช ไ ไ วย฿นการระดมความคิดร ฽ละการขจัดความ ๅ คลุม฼ครือ฽ละสรๅางความชัด฼จน฿นการสืไ อสารร • การเริ่ มบทสนทนา: ตน฽บบช ไ ลากหลายรวมกั บกลุม฼ป ๅ ไ วย฿นการจุดประกาย฿หๅ฼กิดบทสนทนาทีห ไ ไ ๅ าหมายร น฽บบอย างหยาบขึ น ๅ มาก อนร ช วย฿ห สามารถทดสอบเอ฼ดี ย • การล้ มเหลวที่รวดเร็ วโดยไม่ เจ็บตัว: การสรางต ๅ ๅ ไ ไ ไ ๅ จานวนมากเด฾ดยเม ฼สี ไ ตน ๅ ไ ย฼วลา฽ละ฼งินมากนัก฿นชไวง฼ริม ๅ • กระบวนการพัฒนาหนทางแก้ ไขปั ญหา: การสรางต น฽บบช ญหา฿หญ฿ห ๅ ๅ ไ วย฿หๅคุณสามารถยอยปั ไ ไ ๅมีขนาด฼ลใก ลงร ฽ละจัดการเดงๅ ายขึ น ๅ ไ :: 4 ::

MODE

ทดสอบ

การทดสอบคืออะไร

การทดสอบคือ฾อกาส฿นการปรับปรุง฽ละพัฒนาเอ฼ดียของ฼รา฿หๅดียงไิ ขึน ๅ ร ขัน ๅ ตอนนีๅ฼ปใ นกระบวนการที฼ไ กีย ไ วขๅองกับ การพัฒนา฽ละปรับ฽กอย หยุ ม ไ ค ี วามละ฼อียดตาไ มาทดลองกับ ๅ างเม ไ ไ ดนิไงร Iterative ฾ดยการนาตน฽บบที ๅ กลุม฼ป ไ ทดสอบวไาความ฼ขๅา฿จของ฼รา฼กีย ไ วกับกลุม฼ป อเมรไ ไ ๅ าหมาย฿นบริบทจริงหรือ฼สมือนจริง฼พือ ไ ๅ าหมายถูกตองหรื ๅ ทังๅ นีๅ฼ราควรสรางต น฽บบราวกั บวา฼รารู ว าถูกร ฽ตทดสอบ฿ห จุดผิดพลาด ๅ ๅ ไ ๅ า฼ราท ไ ไ ๅ฼หมือนกับวา฼รารู ไ ๅวา฼ราจะมี ไ

ทาเมตองทดสอบ ๅ • ฼พือ ไ พัฒนาปรับปรุงตน฽บบ฽ละหนทาง฽ก ึๅ ร ฾ดยการทดสอบจะชไวยชีน ๅ าการกลับเป ๅ ๅปัญหา Solution ฿หๅดีขน พัฒนา฽ละปรับปรุง฽บบจาลอง฿นรอบ฿หมรไ Iterate • เพื่อเรี ยนรู้ เกี่ยวกับกลุ่มเป้าหมายให้ มากขึน ้ การทดสอบ฼ปใ น฾อกาส฿หๅ฼รา฼ขๅา฿จกลุม฼ป ไ ๅ าหมายเดด ๅ วยการ ๅ •

สั ง฼กต฽ละการพูดคุยหรือมีสไวนรวมร ซึงไ บอยครั งๅ ฼รามักจะเดมุ ดมากอนร ไ ไ ๅ มมองทีเไ ม฼คยคาดคิ ไ ไ

เพื่อทดสอบและปรับปรุ งกรอบปั ญหา ฿นบางครังๅ การทดสอบเมเด ไ ฼ปใ ๅ นการวัด฽ต฼พี ไ ยงวาสิ ไ ไ งที฼ไ ราคิดคนนั ๅ ๅนจะ ตอบ฾จทยความต องการของกลุ ม฼ป ปั ไ งๅั นัๅนถูกหรือผิดร ๅ ไ ๅ าหมายนัๅนเดหรื ๅ อเม฽ต ไ ฼ปใ ไ นการทดสอบวา฾จทย ไ ่ ่ ญหาทีต

:: 5 ::

METHOD

คิด฽บบผูๅ฼ริม ไ ตน ๅ

ทาเมตองคิ ด฽บบผู฼ริ ไ ตนร Beginner’s mindset ๅ ๅ ม ๅ ฼ราทุกคนลวนมี ประสบการณ ่ ความ฼ขๅา฿จร ฽ละความ฼ชีย ไ วชาญของตัว฼องทีส ไ ไ ั งสมมาร ซึงไ คุณลักษณะ฼ฉพาะ ๅ ฼หลานี ฼ ๅ ปใ นสิ ไ ง ที ม ไ ค ี ามาก฿นกระบวนการการออก฽บบร อย างเรกใ ต าม฼ราควร฼จตนา฼ลื อก฿ชๅสมบัตล ิ าๅ คา฼หล านี ไ ไ ไ ไ ไ ๅ ฼ฉพาะ฿นชไวง฼วลาที฼ไ หมาะสมร ร ฿นบางครังๅ สมมุตฐิ านหรือมุมมองทีค ไ ุณยึดถืออาจ฼ปใ น฼พียงมายาคติหรือ฼ปใ นการ ดวนตั ดสิ นร จนทา฼ปใ นขอจ างความ฼ข ไ ก ึ ซึงๅ ร การคิด฽บบผู฼ริ ไ ตนจึ ไ ๅ ากัดตอการสร ไ ๅ ๅา฿จกลุม฼ป ไ ๅ าหมายทีล ๅ ม ๅ ง฼ปใ นการ ปๅองกันเม฿ห ฼กิ ด การด วนตั ด สิ น ร ฽ละช วย฿ห สามารถ฼กิ ด การออก฽บบเด อย างสด฿หม มี ช ว ี ต ิ ชี ว า ไ ๅ ไ ไ ๅ ๅ ไ ไ

คิด฽บบมือ฿หมท ไ าอยางเร ไ าร อย่ าด่ วนตัดสิน (Don’t judge) เฝ้าคอยสั ง฼กต฽ละคลุกคลีกบั กลุม฼ป ไ ๅ าหมาย฾ดยปราศจากอคติตอการกระท ไ สถานการณร่ การตัดสิ น฿จร ฽ละปัญหาของพวก฼ขา

ตัง้ คาถามเกี่ยวกับทุกสิ่ง (Question everything) ถาม฽มกระทั งไ สิไ งทีค ไ ุณคิดวารู ๅ ไ ๅคาตอบอยู฽ล ไ วร ๅ

การตังๅ คาถาม

ชไวย฿หๅ฼ราเด฼รี ี ารมอง฾ลกของกลุม฼ป ไ อยถามวาร ทาเม ๅ ยนรูถึ ๅ งวิธก ไ ๅ าหมายร ลองคิดถึง฼ดใกร 4 ขวบทีค ไ ฼กีย ไ วกับทุกสิไ งทุกอยางที ผ ไ าน฼ข ามาร ฽ละร ฿ห ถามว าร ท าเม ต อเปอี ก หลั ง จากเด รั บ ค าตอบจากค าถามร ไ ไ ๅ ๅ ไ ไ ๅ ทาเม กอนหน า฽ล ว ไ ๅ ๅ ช่ างสงสัยในทุกสิ่ง (Be truly curious) กระตือรือรๅนทีจไ ะ฽สดงความสงสั ย฿ครรูไ ๅออกมาร ทังๅ ฿นสถานการณที่ ไ

คุน฼คยหรื อเมคุ ๅ ไ นชิ ๅ น มองหาแบบแผน (Find patterns) หาความ฼ชือไ ม฾ยง฽ละธีมหรือหัวขๅอทีนไ ไ าสน฿จที฼ไ กิดขึนๅ ระหวไางการมี

ปฏิสัมพันธกั ไ ๅ าหมาย ่ บกลุม฼ป รับฟั งอย่ างตัง้ ใจ (Listen. Really) อยายึ ไ ุณวางเวๅมาก฼กินเปร ปลอย฿ห ไ ดติดกับ฽ผนทีค ไ ๅตัวคุณเดซึ ๅ มซับกับ ฼หตุการณตรงหน มทีรไ เมวไ าจะ฼ปใ นสิไ งทีก ไ ลุม฼ป ี พ ีไ วก฼ขาพูดร ฾ดยเมพะวง ๅ าอยาง฼ตใ ไ ไ ไ ๅ าหมายพูด฿หๅคุณฟังร ฽ละวิธท ไ ่ ถึง฽ตสิไ ไ งทีค ไ ุณกาลังจะพูดตอเป ไ :: 6 ::

METHOD

อะเร? | อยางเร? | ทาเม? ไ

ทาไมต้ องถามว่ า อะไร? | อย่ างไร? | ทาไม?

฿นระหวางขั น ๅ ตอนการ฼ฝๅาสั ง฼กตกลุม฼ป | ทาเม?ร ฼ปใ น฼ครือ ไ งมือทีช ไ ไ วย ไ ไ ๅ าหมายร การถามวไาร อะเร? | อยางเร? ไ ฿หๅคุณทาการสั ง฼กตเดลึ ก ซึ ง ๅ มากยิ ง ไ ขึ น ๅ ร ค าถามง ายโ฼หล านี ๅ ช วย฿ห ฼รา฼ปลี ย ไ นจากการสั ง ฼กต฼พี ย ง฽ต สิ ไ ง ที ฼ ไ ปใ น ๅ ไ ไ ไ ๅ ไ รูปธรรมเปสูไการสั ง฼กตทีล ไ ก ึ ซึงๅ ลงเป฿หๅ฼หในสิไ งที฼ไ ปใ นนามธรรมอยางอารมณ หรื อ ฽รงขั บ ดั น ที ฼ ไ กิ ด ขึ น ๅ ฿น฼หตุ ก ารณ ที ไ ่ ่ ไ คุณกาลัง฼ฝๅาสั ง฼กตร การถาม฼ชไนนีๅสามารถนามา฿ชๅ฿นการวิ฼คราะหรู่ ปถายจากการลงพื น ๅ ที เ ไ ด อย างดี ร ฾ดยจะ ไ ๅ ไ ชไวยทังๅ ฿นการสั ง฼คราะห฽ละการชี น ๅ า฽นวทาง฿นการคนหาความต องการของกลุ ม฼ป ๅ ๅ ไ ๅ าหมายตอเป ไ ่

วิธีการถาม อะไร? |อย่ างไร? | ทาไม? การเตรียมการ: นากระดาษมาร

1 ฽ผนร นร ไ ฽บงออก฼ปใ ไ

สไวนร ฽ลว฼ขี ฽ละ ทาเม? ๅ ยน: อะเร?,อยางเร?, ไ

เริ่มจากการสังเกตสิ่งที่เป็ นรูปธรรม (อะไร):

บุคคลที฼ไ ราสั ง฼กตอยูรไ กาลังทาอะเร฿น฼หตุการณนี าคุณศั พท฽ละค าอธิบาย ๅ ่ ๅหรือ฿นรูปภาพนีๅร ฼ขียนอธิบายดวยค ่ ฼ชิง฼ปรียบ฼ทียบ

เคลื่อนไปสู่การทาความเข้ าใจ (อย่ างไร):

บุคคลที฼ไ ราสั ง฼กตทาสิไ งที฼ไ ขากาลังทาอยูด ยาทาทางอย างเร ตอง฿ช ไ วยกริ ๅ ไ ไ ๅ ๅความพยายามมากหรือเมรไ ดู฼รงรี ไ บหรือ ฼ปลาร มี ส ี ห น า฼จใ บ ปวดหรื อ เม ร ฼หตุ ก ารณ ที ฼ ไ กิ ด ขึ น ๅ มี ผ ลกระทบ฿นทางบวกหรื อ ลบต อบุ ค คลนั ๅ น ร ฿ช หลายโวลี ฽ละ ไ ๅ ไ ไ ๅ ่ ประ฾ยคทีอ ไ ธิบายเดอย างชั ด ฼จน ๅ ไ

ก้ าวสู่การวิเคราะห์ และตีความ (ทาไม):

ทาเมบุคคลที฼ไ ราสั ง฼กตจึงทาสิไ งที฼ไ ขากาลังทาอยูรไ ฽ละทาเมจึงมีอากัปกริยา฼ชไนนัๅนร ฾ดยปกติ฿นขัน ๅ ตอนนีๅจะตอง ๅ ฿ชๅการตีความ฽ละการคาด฼ดา ทีส ไ ม฼หตุสมผล ถึง฽รงจูง฿จ฽ละอารมณ฿นสถานการณ นั ๅ น โร ฼ครื อ ไ งมื อนีๅจะชไวย฼ผย ่ ่ สมมุตฐิ านทีจ ไ ะคุณควรจะนามาทดสอบกับกลุม฼ป งๅ ยังชไวยทา฿หๅคนพบสิ ไ งทีเไ มคาดคิ ด฿น ไ ๅ าหมายร ฽ละบอยครั ไ ๅ ไ ฼หตุการณนั ๅ น โอี ก ด วย ๅ ่

:: 7 ::

METHOD

การ฿ชๅกลอง฼พื อ ไ ฼ปใ น฼ครือ ไ งมือการ฼รียนรูๅ ๅ

ทาไมจึงใช้ กล้ องเพื่อช่ วยศึกษา ฿นการทาความ฼ขา฿จกลุ ม฼ป ิ ฽ละพฤติกรรมของพวก฼ขา฿นบริบทจริง฿นชีวต ิ ๅ ไ ๅ าหมายร ฼ราอยาก฼ขา฿จการ฿ช ๅ ๅชีวต ของกลุม฼ป าหมายร การ฿ช กล อง฼ปใ นตั ว ช วย฿นการศึ ก ษาชี ว ต ิ ท า฿ห ฼รา฼ข า฿จประสบการณ ของพวก฼ขาผ าน ไ ๅ ๅ ๅ ไ ๅ ๅ ไ ่ สายตาของกลุม฼ป อมของพวก฼ขาที ฾ไ ดยปกติ฽ลวคุ ไ ๅ าหมาย฼องร ฽ละอาจชไวย฿หๅ฼ขา฿จสภาพ฽วดล ๅ ๅ ๅ ณอาจเมไ สามารถ฼ขาถึ ๅ งเดๅ

เราจะใช้ กล้ องเพื่อช่ วยศึกษาได้ อย่ างไร 1. คัด฼ลือกกลุม฼ป มมองของพวก฼ขา ไ ๅ าหมายที฼ไ ราสน฿จจะ฼รียนรูจากมุ ๅ

2. อธิบายจุดประสงคของ฿นการศึ กษา฾ดยสั ง฼ขปร ฽ละขอความรวมมื อจากกลุม฼ป ายภาพ ไ ไ ๅ าหมายวาสามารถถ ไ ไ ่ ประสบการณต างโ฿นชี ว ต ิ ของพวก฼ขาเด หรื อ เม ร ฽ละขออนุ ญ าต฿ช ภาพที ฼ ไ ขาถ ายเว ๅ ไ ๅ ไ ๅ ่ ไ

3. ฿หๅกลอง฽ก กลุ งๅ บอกหัวขอ฽ละความต องการของ฼ราร ตัวอยาง฼ช าไ ๅ ไ ม฼ป ไ ๅ าหมายร พรอมทั ๅ ๅ ๅ ไ ไ นร ฼ราอยาก฼ขา฿จว ๅ ชีวต ิ ฿น 1 วันของคุณ฼ปใ นอยางเรร ฾ดยช วยถื อ กล องตั ว นี เ ๅ ปติ ด กั บ คุ ณ ตลอด฼วลาร ฽ละถ ายรู ป ประสบการณ ต างโ ไ ไ ๅ ไ ่ ไ ทีค ไ ุณคิดวาส องตั วนีๅเดเหม หรือร ไ าคัญ” หรือ ชไวยถายทอดประสบการณ ไ ไ ๅ ๅ ่ ประจาวันตอน฼ชๅา ของคุณผานกล ชไวยถายรู ปสิไ งทีอ ไ ยู฿นครั วทีม ไ ค ี วามหมายตอคุ ไ าคัญคือ฼ราควรตังๅ กรอบของคาถาม฿หๅกวๅางกวาสิ ไ ุณ ไ ไ ไ ณ สิไ งทีส ไ ไ งทีค คิดวา฼ปใ นขอบ฼ขตปั ญ หาร ฼พื อ ไ ขยายการ฼รี ย นรู ถึ ง บริ บ ท฽วดล อมที ฼ ไ กี ย ไ วข องร ซึ ง ไ อาจค นพบสิ ไ ง ฿หม โที น ไ าสน฿จที ไ ๅ ๅ ๅ ๅ ไ ไ อาจมีความ฼ชือ ไ ม฾ยงกับกรอบปัญหาที฼ไ ราสน฿จ 4.หลังจากนัๅนร ขอ฿หๅกลุม฼ป ไ งราวจากรูปภาพ฼หลานั พ ไ วก ไ ๅ าหมาย฼ลา฼รื ไ อ ไ ๅน฽ละอธิบายความสาคัญของสิไ งตางโที ไ ฼ขาบันทึกภาพเวรๅ ผูสั ม ภาษณ ควรตั ง ๅ ค าถามที ท ไ า฿ห ฼ข า฿จถึ ง ความรู สึ ก ฽ละประสบการณ ที พ ไ วก฼ขาบอก฼ล าผ ๅ ๅ ๅ ๅ ไ าน ไ ่ ่ ภาพถายเด ลึ ก ซึ ง ๅ ยิ ง ไ ขึ น ๅ ไ ๅ

:: 8 ::

METHOD

การ฼ตรียมตัว฼พือ ไ สั มภาษณ ่

ทาไมต้ องเตรี ยมการสัมภาษณ์

฼วลาที฿ไ ชๅกับกลุม฼ป ี ามากร ฼ราควร฿ชๅ฼วลาทีม ไ ฿ี หๅ฼กิดประ฾ยชนมากที ส ไ ุดร ฽มว ด ไ ๅ าหมายทุกนาทีมค ไ ๅ า฼ราควรจะ฼ปิ ไ ่ พืน ๅ ที฿ไ หๅกับการพูดคุยอยาง฼ปใ นธรรมชาติ ฽ ละลื น ไ เหลเปตามที ห ไ ว ั ข อที ก ไ ลุ ม฼ป าหมายพา฼ราเปร ฽ต ฼รากใ เ ม ควร ไ ๅ ไ ๅ ไ ไ ปฏิ฼สธความรับผิดชอบทีจ ไ ะ฼ตรียมการสั มภาษณล ไ าดเมเด ไ ๅ าร การ฼ตรียมการสั มภาษณ฼ปใ ไ ฼ลย ๅ ่ วงหน ่ นสิไ งทีข ฾ดย฼ฉพาะการสั มภาษณ฼พื ไ ติดตามผลตอบรับจากกลุม฼ป าลอง฽ลว ไ ๅ าหมายร ฼ชไนร หลังจากทีเไ ดทดสอบ฽บบจ ๅ ๅ ่ อ คุณอาจเมเด กคาถามที฼ไ ตรียมมาร ฽ตอย ไ เวๅกอน ไ ถามทุ ๅ ไ างน ไ ๅ อยกใควรมี฽ผนการ฼ผือ ไ

จะเตรี ยมการสัมภาษณ์ อย่ างไร ระดมความคิดสาหรับการตัง้ คาถาม

฼ขียนคาถามที฼ไ ปใ นเปเดทุ ไ ม ี คิดออกร พยายามตอยอดจากความคิ ดของคน฿นทีมร ฼พือ ไ ฿หๅเดมาซึ งไ ๅ กคาถามทีท ไ ๅ หัวขๅอคาถามทีส ไ าคัญ฽ละมีความหมาย

มองหาธีมและจัดลาดับความสาคัญ ขัน ๅ ตอนนีๅคลายกั บการจัดกลุม฿นขั น ๅ ตอนการสั ง฼คราะหข วขๅอสาคัญทีไ ๅ ไ ๅ ่ ๅอมูลร ฼รามองหาธีมเด฾ดยการหาหั ฼ชือ ไ ม฾ยงกลุมค ไ ว฼นืไองกัน฼ขๅาดๅวยกันร หลังจากนัๅน฿หๅพิจารณาลาดับคาถามทีจ ไ ะทา฿หๅการสนทนาลืน ไ ไ าถามที฼ไ กีย เหลเดอย นธรรมชาติทส ีไ ุดร การทา฽บบนีๅสามารถชไวย฿หๅคุณสั มภาษณเด ิ ทางร ฽ละ ๅ าง฼ปใ ไ ๅ ไาง฼ปใ นระบบ฽ละมีทศ ่ อย ลดความ฼สีไ ยงทีจ ไ ะ฼กิดบทสนทนาทีส ไ ะ฼ปะสะปะกับกลุม฼ป ไ ๅ าหมายของ฼รา

ขัดเกลาคาถาม

หลังจากทีค ไ ุณจัดกลุมค ไ าๅ ซๅอนหรือดู ไ าถามตามธีม฽ละจัดลาดับความสาคัญ฽ลๅวร ฼ราอาจพบวามี ไ บางคาถามทีซ ฽ปลกเม฼ข ไ โสั ก฼ทาเหร รไ ฿หๅลอง฿ชๅ฼วลาสั กครู฿นการทบทวนค าถาม฽ละ฼ปิ ดทางพืน ๅ ทีม ไ ากขึน ๅ ไ ๅาพวกกับคาถามอืน ไ ไ ฿หๅ฽กค ไ น ึๅ ตนด ไ งราว฼ชไนร ชไวย฼ลา฿ห ไ วกับ฼หตุการณครั ง ๅ ไ าถามทีข ๅ ๅวยร ทาเม... หรือคาถามที฼ไ นๅน฼รือ ไ ๅฟัง฼กีย ่ สุดทๅายทีค ไ ุณ.... ฽ละคาถามที฼ไ นๅนการ฼ขๅาถึงความรูๅสึ กของกลุม฼ป ไ ๅ าหมาย :: 9 ::

METHOD

การสั มภาษณ฼พื ไ ฼ขา฿จ ่ อ ๅ

สารวจ ความรูสึๅ ก

กระตุน ๅ ฼รือ ไ งราว

฽นะนา ตัว฼อง

นา฼สนอ ฾ปร฼จกต ่

สอบถาม ฼พิม ไ ติม ขอบคุณ ฽ละสรุป

สราง ๅ ความสั มพัน ธ่

฼วลา

ทาไมถึงต้ องสัมภาษณ์

฼ราตองการ฼ข า฿จถึ งความคิดร ความรูสึๅ ก฽ละ฽รงจูง฿จของผู฿ห ไ ทีจ ไ ะ฼รียนรูว างสรรค ทางออก ๅ ๅ ๅ ๅสั มภาษณร่ ฼พือ ๅ าจะสร ไ ๅ ่ ฼พือ ไ ตอบ฾จทย฼ขาหรื อ ฼ธอเด อย างเรร ฼มื อ ไ ฼รา฼ข า฿จการตั ด สิ น ฿จ฽ละพฤติ ก รรมของบุ ค คลนั ๅ น ร ฼รากใ จ ะสามารถ ๅ ไ ๅ ่ คนพบความต องการของกลุ ม฼ป ไ ทจริ ไ สนองความตองการ฼หล านั ๅ ๅ ไ ๅ าหมายที฽ ๅ ง฽ละสามารถออก฽บบ฼พือ ๅ ไ ๅนเดๅ

สัถามว่มาภาษณ์ อย่ างไร ทาไม

฽ม฿นสิ ไ งทีค ไ ุณคิดวารู ไ ะถามวาท ๅ ไ ๅคาตอบอยู฽ล ไ ว ๅ คุณกใควรทีจ ไ าเมพวก฼ขาจึงทาหรือพูด฽บบนัๅนร ฼พราะบางครังๅ คาตอบทีไ เดรั บ กใ อ าจท า฿ห คุ ณ ประหลาด฿จ บทสนทนาที ฼ ไ กิ ด ขึ น ๅ จากค าถามหนึ ไ ง ค าถามควรด า฼นินตอ฼นื ไ ยโ ฼ทาที ๅ ๅ ไ ไองเป฼รือ ไ ฼ไ หในสมควร

ไม่ พดู ว่ า โดยปกติแล้ ว ในการถามคาถาม ฽ตควรถามถึ ง฼รือ ไ งราวหรือ฼หตุการณที ไ ่ ฼ไ ฉพาะ฼จาะจงร คะ)ร ถึงครังๅ สุดทๅายทีค ไ ุณ... “ ไ

฼ชไนร

ชไวย฼ลา฿ห ไ ๅฟังหนไอยสิ (ครับ/

กระตุ้นให้ เล่ าเรื่องร

การ฼ลา฼รื ไ ง฼ปิ ด฼ผยวิธก ี ารคิด฽ละการมอง฾ลกของผูๅคนร เมวไ า฼รื ไ ง฼ลานั ไ อ ไ อ ไ ๅนจะจริงหรือเมกใ ไ ตามร ร ดังนัๅนจึงควร ถามคาถามทีก ไ ระตุน฿ห ฼กิ ด การ฼ล า฼รื อ ไ ง ๅ ๅ ไ

มองหาสิ่งที่ขัดแย้ งกัน บางครังๅ สิไ งทีกไ ลุม฼ป ไ วก฼ขากระทาอาจ฽ตกตางกั น ความขัด฽ยๅง฽บบนีๅมก ั จะซไอนขๅอมูลลึกโทีไ ไ ๅ าหมายพูด฽ละสิไ งทีพ ไ นไาสน฿จบางอยางเว ไ ๅ

ให้ ความสนใจกับอวัจนภาษา ฿หๅสั ง฼กตภาษากาย฽ละอารมณของผู ่ ๅพูด฿หๅดี อย่ ากลัวความเงียบร

ผุๅสั มภาษณมั ไ ฼กิดความ฼งียบระหวางการสนทนา ฽ตหากคุ ณลองปลอย฿ห ่ กรูๅสึ กวาจะต ไ ๅองถามคาถามถัดเป฼มือ ไ ไ ไ ๅอีก ฝไายหยุดคิด฼งียบโระหวางการสนทนาร ผู ถู ก สั ม ภาษณ กใ จ ะมี ฼ วลาเตร ตรองถึ ง สิ ไ ง ที ฼ ไ ขา฼พิ ง ไ พู ด เป฽ละอาจ฼ผยถึ ง ข อมู ล ที ล ไ ก ึ ซึ ง ๅ กว า฼ดิ ม ไ ๅ ่ ไ ๅ ไ ไม่ ชนี ้ าคาตอบ ฽มๅวาผู ดคิดกอนตอบค าถามร คุณกใเมควรช ไ ๅถูกสั มภาษณจะหยุ ่ ไ ไ ไ วย฼หลือพวก฼ขา฾ดยการ฽นะคาตอบร ฼พราะอาจทา฿หๅผูๅ ถูกถามตอบคาถาม฿นสิไ งทีต ไ รงกับความคาดหวังของคุณ฼อง฾ดยเมเด ไ ตั ๅ งๅ ฿จ

ถามคาถามอย่ างเป็ นกลาง

คุณคิดอยางเรกั บการซือ ๅ ของขวัญ฿หๅคูครอง? ฼ปใ นคาถามทีด ไ ก ี วาร ไ ไ ไ

ยอด฼ยีย ไ ม ฼พราะคาถาม฽รกเมเด ๅ าวามี ไ ก ู ตๅองอยู฽ล ไ ชี ๅ น ไ คาตอบทีถ ไ ว ๅ

คุณเมคิ อปปิๅ ง฼ปใ นสิไ งทีไ ไ ดหรือวาการชใ ไ

ไม่ ถามคาถามที่มีแค่ สองตัวเลือก ผูๅถูกสั มภาษณสามารถตอบค าถาม฽บบนีๅเดด า฼พียงหนึไงคา คุณตองการบทสนทนาที ฼ไ ตใมเปดวย ่ ๅ วยค ๅ ๅ ๅ ฼รือ ไ งราว

ใช้ เพียง 10 คาในหนึ่งคาถาม ถามคาถามทีกไ ระชับ ประกอบดวยค าเม฼กิ นงงกับคาถามทีย ไ ด ื ยาว ๅ ไ นสิ บคา ฼พราะผูๅถูกสั มภาษณอาจงุ ่ จน฼กินเป

ถามทีละคาถาม และถามทีละคน ยับยังๅ ความอยากทีจไ ะระดมคาถาม฿สไผูๅถูกสั มภาษณ฽บบพรั งไ พรู ่ เตรี ยมพร้ อมที่จะเก็บข้ อมูล พยายามเปสั มภาษณ฼ปใ นเปเดกใ ไ งอัด฼สี ยงร ่ นคูทุ ไ กครังๅ ร ถๅาเมสามารถ฼ปใ ไ ๅ ควรจะ฿ชๅ฼ครือ มัน฼ปใ นเปเดยากที จ ไ ะสั มภาษณ฽ละปฏิ สัมพันธกั ไ ดรายละ฼อียดเป฿น฼วลา฼ดียวกัน ๅ ่ ่ บผูๅถูกสั มถาษณร่ ฾ดยทีจ :: 10 ::

voice recorder)ร

METHOD

กลุม฼ป ไ ุด฾ตงไ ไ ๅ าหมายทีส

ทาไมถึงต้ องเข้ าหา ‘กลุ่มเป้าหมายที่สุดโต่ ง’?

฼ราสั มภาษณ฽ละพู ดคุยกับกลุม฼ป ไ ทาความ฼ขๅา฿จความตองการ฽ละค นหาสิ ไ งทีส ไ าคัญ฿นชีวต ิ ของพวก ไ ๅ าหมาย฼พือ ๅ ๅ ่ ฼ขาร นอกจากนีๅ฼รายังสามารถหา฽รงบันดาล฿จจากการ฼รียนรูๅวิธ฽ ี กๅปัญหาทีพ ไ วก฼ขา฿ชๅ฽ละ฼รียนรูๅกรอบความคิด ของพวก฼ขาร บอยครั งๅ ฼มือ ไ ฼ราสั ง฼กตหรือสนทนากับกลุม฼ป ไ ุด฾ตงร นถึงความ ไ ไ ๅ าหมายทีส ไ ฼ราจะพบวา฼ราสามารถ฼หใ ไ ตองการ฽ละวิ ธก ี าร฽กๅปัญหาของพวก฼ขาเดชั องการที ส ไ าคัญ฽ละ ๅ ๅ ด฼จนกวไาคนทัไวเปร ซึงไ ชไวย฿หๅ฼ราคนพบความต ๅ ๅ มีความหมายที฼ไ ราอาจเมสามารถ฼หใ นเด฼มื ไ ฼รา฼ขๅาหากลุม฼ป ไ ไ าสน฿จกใคอ ื ความตองการที ไ ไ ๅ อ ไ ๅ าหมายทัไวเปร ร สิไ งทีน ๅ ฼ราเดรั ด฾ตงร ๅ บรูๅจากกลุมคนสุ ไ ไ มัก฼ปใ นความตองการของผู ๅ ๅคนสไวน฿หญด ไ วย฼ช ๅ ไ นกัน

เราควรมีส่วนร่ วมกับ ‘กลุ่มเป้าหมายแบบสุดโต่ ง’ อย่ างไร?

• กาหนดวา฿ครคื อกลุม฼ป ไ ไ ๅ าหมายสุด฾ตงไ สิไ ง฽รกทีต ไ องค านึ ง ถึ ง ฿นการ฼ริ ม ไ ตนค ม฼ป ๅ ๅ นหากลุ ๅ ไ ๅ าหมาย฽บบสุด฾ตงคื ไ อการ฼ลือก฽งมุ ไ มของ฾จทยที ่ ฼ไ ราสน฿จร ทา ลิสตของ฽ง มุ ม ต างโที ฼ ไ ราต องการ฼ข า฿จ฼กี ย ไ วกั บ ฾จทย ปั ญ หาของ฼ราร จากนั ๅ น ฼ราจะสามารถวิ ฼ คราะห เด ไ ไ ๅ ๅ ๅ า฿คร ไ ่ ่ ่ ว บางที ฼ ไ ข าข าย฼ปใ นกลุ ม฼ป าหมาย฽บบสุ ด ฾ต ง฿น฽ง มุ ม ดั ง กล าวร ร ตั ว อย าง฼ช นร ถ าคุ ณ ก าลั ง ออก฽บบ ๅ ๅ ไ ไ ๅ ไ ไ ไ ไ ไ ๅ ประสบการณ฿หม ฿นการจ ายตลาดร คุณอาจลองพิจารณาปัจจัยดานต างโร ดังนีๅ: สิ นคาถู ไ ไ ๅ ไ ๅ กจัดวางอยางเรร ไ ่ วิธก ี ารจาย฼งิ น ฼ปใ นอย างเรร คนตั ด สิ น ฿จซื อ ๅ ของอย างเรร ฽ละน าของกลั บ บ านอย างเรร ฯลฯร จากนัๅน฼มือ ไ ฼รา฼ริม ไ ไ ไ ไ ๅ ไ พิจารณาปัจจัยตางโร ที ล ะข อร ฼ริ ม ไ ต นจากการจั ด วางสิ น ค าภาย฿นร านร ฼ราสามารถสอบถามข อมู ล จาก ไ ๅ ๅ ๅ ๅ ๅ กลุม฼ป ไ อ ืๅ ของ฼ปใ นประจา, คนที฿ไ ชๅรถ฼ขในของ฿นหๅางสรรพสิ นคา฼พื ไ ฼กใบ ไ ๅ าหมายหลายโร ประ฼ภทร ฼ชไนร คนทีซ ๅ อ สิไ งของทีรไ เี ซ฼คิลเด,ๅ คนทีท ไ าหนๅาที฼ไ ลือกสิ นคา฿ห กั บ ร านค าออนเลน , คนที พ ไ า฼ดใ ก โร เปซื อ ๅ ของด วยร หรื อ คนทีไ ๅ ๅ ๅ ๅ ๅ ่ เมเปจ ายตลาด฼ลย ไ ไ • การปฏิสัมพันธกั ไ ด฾ตงไ ่ บกลุมสุ สั ง฼กต฽ละสั มภาษณกลุ มสุ ไ โร มองหาวิธ฽ ี กปั ไ ไ น฼ดียวกับกลุม฼ป ไ ๅ าหมายอืน ๅ ญหาของพวก฼ขาร หรือ ่ ไ ด฾ตง฼ช พฤติกรรมสุด฾ตงอื น ไ โ ที อ ไ าจ฼ปใ น฽รงบั น ดาล฿จหรื อ ฼ผยถึ ง ข อมู ล ที ส ไ าคั ญ บางอย างที ฼ไ ราเม฼คยคาดคิ ดมากอน ไ ๅ ไ ไ ไ

• มองหาความสุด฾ตง฿น฼ราทุ กคน ไ ฼มือ ไ ฼ราเดข อมู ล จากกลุ ม฼ป าหมาย฽บบสุ ด฾ตง฽ล วร าความ฼ขา฿จกั บขอมู ไ ดูวาไ ๅ ๅ ไ ๅ ไ ๅ ฼ราจะตองท ๅ ๅ ๅ ลที฼ไ ราเดรั ๅ บมาร ฼พือ ขอมู ล ฼หล านั ๅ น สามารถสะท อนหรื อ น ามา฿ช ฿นการออก฽บบ฿ห กั บ กลุ ม฼ป าหมายหลั ก เด อย างเรร ร ฾ดย฼รา ๅ ไ ๅ ๅ ๅ ไ ๅ ๅ ไ สามารถ฿ชๅสิไ ง฼หลานี ดนอกกรอบของ฼ราออกเปร ไ ๅ฼ปใ น฽รงบันดาล฿จ฽ละตอยอดความคิ ไ :: 11 :: photo: flickr/bitchcakesn

METHOD

ความ฼ขา฿จด วย฼หตุ การณที ไ ลายกั น ๅ ๅ ่ ค ๅ

ทาไมจึงต้ องใช้ การทาความเข้ าใจสถานการณ์ เสมือน? ระหวางขั น ๅ ตอนการทาความ฼ขๅา฿จปัญหาร การ฼ลือก฿ชๅสถานการณ฼สมื ไ งมือทีท ไ รงพลัง฿น ไ ่ อนสามารถ฼ปใ น฼ครือ การ฼ขๅาถึงขๅอมูลสาคัญทีเไ มอาจ฼หใ นเดอย ด฼จนจากวิธก ี าร฽บบตรงเปตรงมาร ฼ครือ ไ งมือนีๅสามารถนามาซึงไ ไ ๅ างชั ไ ฽รงบันดาล฿จร หนทางทีจ ไ ะหลุดเปจากกรอบ฼ดิมโร มุมมองสด฿หมส ี าร฽กๅปัญหาทีไ ไ าหรับการออก฽บบร ฽ละวิธก นไาสน฿จร ฼มือ ไ การสั ง฼กต฽บบตรงเปตรงมาเมสามารถท าเด฾ดยง าย ไ ๅ ไ

เราจะทาความเข้ าใจด้ วยสถานการณ์ เสมือนได้ อย่ างไร?

• ระบุประ฼ดในทีส ไ น฿จ พูดคุยกับสมาชิก฿นทีม฼กีย ไ วกับคุณลักษณะของปัญหาของกลุม฼ป ไ ไ าสน฿จ฼ปใ นพิ฼ศษร ตัวอยาง฼ช ไ ๅ าหมายทีน ไ ไ นร ถาๅ ฼รากาลังศึ กษา฼กีย ไ วกับ฾รงพยาบาลร ฼ราอาจจะมุงท าความ฼ข า฿จ฼กี ย ไ วกั บ ปั ญ หาระยะ฼วลาการรอรั บ บริ ก ารที ก ไ น ิ ไ ๅ ฼วลานาน฼กินเปร ฼ราควรพยายามมองหาประ฼ดในทีอ ไ าจมีความคลายคลึ ง กั บ ปั ญ หาการรอคิ ว นาน฿น฾รงพยาบาลร ๅ ฾ดยสถานการณ฼สมื งมากพอทีจ ไ ะทา฿หๅ฼ราสามารถทาความ฼ขๅา฿จถึงทีม ไ าของปัญหา ๅ ่ อนควรจะมีความคลายคลึ หรือความตองการ฽ละสามารถน ามาประยุ ก ต ฼ข ากั บ ปั ญ หาของตน฼องเด ๅ ๅ ่ ๅ • ระดมความคิดคนหาสถานการณ ฼สมื ๅ ่ อน หลังจากถก฼ถียง฼กีย ไ วกับปัญหาการรอคิวนาน฿น฾รงพยาบาลร หาก฼รามองวาปั ไ ญหาการบริการลูกคา฿น ๅ ฾รงพยาบาล฼ปใ นประ฼ดในสาคัญ฿น฾จทยการออก฽บบร ฼ราควรมองหาตั ว อย างสถานที ท ไ ม ีไ ก ี ารบริการลูกคาที ไ ฼ี ลิศ ไ ๅ ด ่ หรือสถานทีท ไ ก ีไ ารบริการลูกคาควรเด รั บ การปรั บ ปรุ ง ร ฾ดย฼ราควร฼ข าเปส ารวจดู ส ถานที ต ไ ว ั อย างนั ๅ น หรื อ ท าการ ๅ ๅ ๅ ไ สั มภาษณบุ ไ วขๅองกับสถานทีด ไ งั กลาว ไ ่ คคลที฼ไ กีย • สรางพื น ๅ ที฼ไ กใบ฽รงบันดาล฿จ ๅ รวบรวมรูปภาพของสถานทีต ไ วั อยางรวมเปถึ งคาพูดทีน ไ ไ าสน฿จซึงไ เดมาจากการสั มภาษณบุ ไ วของกั บ ไ ๅ ๅ ่ คคลที฼ไ กีย สถานทีน ไ ๅน ั โร ฽ลวน าเป฽ปะเว บนบอร ดตั ว อย างร ฾ดยรู ป ภาพ฽ละค าพู ด ฼หล านี ส ๅ ามารถน ามา฿ช ฼ปใ น฽รงบั น ดาล ๅ ๅ ไ ไ ๅ ่ ฿จหรือทีม ไ าของความตองการ฼พื อ ไ ฿ชๅ฿นกระบวนการขัน ๅ ตอโร เป฿นการออก฽บบ฽นวทาง฽กเขปั ญหา ๅ ไ ๅ

:: 12 :: photos: flickr/xcode, flickr/watt_dabney

METHOD

การ฼ลา฼รื ไ ง฽ละจับ฿จความ ไ อ

ทาไมจึงต้ องใช้ การเล่ าเรื่ องและจับใจความ? จุดมุงหมายของการ฼ล า฼รื ไ งหรือ฽บงปั ไ งราวภาย฿นกลุม฽บ งออก฼ปใ นร 3 ขอร ไ นึไงร ฼พือ ไ ฿หๅสมาชิก฿น ไ ไ อ ไ น฼รือ ไ ไ ๅ ขอที ๅ ห กลุมเด ฽บ งปั น ฼รื อ ไ งราวที ฽ ไ ต ละคนเด พบ฼หใ น หรื อ เด ฟั ง มาจากพื น ๅ ที ส ไ ารวจร ถึ ง ฽ม ว าทุ ก คน฿นกลุ มจะลงส ารวจ฿น ไ ๅ ไ ไ ๅ ๅ ๅ ไ ไ พืน ๅ ที฼ไ ดียวกันร ฽ตประสบการณ ของ฽ต ละคนที เ ไ ด รั บ อาจ฽ตกต างกั น เด ร ฼พราะฉะนั ๅ น การ฽บ งปั น ประสบการณ ไ ไ ๅ ไ ๅ ไ ่ ่ ฼หลานี ไ ค ี า฿นการท างาน ขอที ไ องร ร ฼พือ ไ วิ฼คราะหหรื นทีซ ไ ไ อน฼รนที ๅ กใตอ฼มื ไ ฼รา ไ ๅ฼ปใ นสิไ งทีม ไ ๅ ส ๅ ๅ ฼ไ กิดขึน ไ อ ่ อคนพบประ฼ดใ เดรั ไ งราวทีส ไ มาชิกคนอืน ไ ฿นกลุม฽บ งปั ไ ามร ฼พือ ไ รวบรวมขอมู ไ ไ าสน฿จจาก ๅ บฟัง฼รือ ไ ไ นร ขอที ๅ ส ๅ ล฽ละรายละ฼อียดทีน การลงพืน ๅ ทีรไ ซึงไ ฼ปใ นจุด฼ริม ไ ตนของกระบวนการ฼ติ ม ฼ตใ ม พื น ๅ ที ฽ ไ ห งข อมู ล ร (space saturation) ๅ ไ ๅ

เราจะทาการเล่ าเรื่ องและจับใจความได้ อย่ างไร? ฼ราควร฼ลา฼รื ไ งราวที฾ไ ดด฼ดน฽ละอธิ บายสิไ งตางร โร ที฼ไ ราสั ง฼กต฼หใน฽ละเดยิ ๅ ที฼ไ พือ ไ ฼ขๅา฿จ ไ อ ไ ไ ๅ นจากการลงพืน กลุม฼ป ๅ ที฽ ไ หไงขๅอมูลร ไ ๅ าหมายร ฿นกระบวนการนีๅร ฼ราจะ฿ชๅกระดาษร post-it ฼ปใ นอุปกรณหลั ่ ก฿นการ฼ติม฼ตใมพืน (space saturation)ร ฾ดย฼ริม ไ จากสมาชิก฿นกลุมผลั ดกันร ‘฼ลา฼รื ไ ง’ ทีต ไ น฼องเดพบระหว างการลงพื น ๅ ทีห ไ รือการ ไ ไ อ ๅ ไ สั มภาษณกลุ ส ไ มาชิกคนหนึไงกาลัง฼ลา฼รื ไ งอยูนั ไ ๅ าหมายร ระหวางที ไ ไ อ ไ ๅนร สมาชิกคนที฼ไ หลือกใจะทาการร ‘จับ ่ ม฼ป ฿จความ’ ดวยการจดบั นทึกขๅอความทีน ไ ไ าสน฿จจากการสั มภาษณหรื ไ า฿หๅรูๅสึ กประหลาด฿จร ฾ดย฿น ๅ ่ อบันทึกสิไ งทีท ระหวางการจั บ฿จความร ฼ราจะ฿ชๅกระดาษร post-it หนึไง฽ผน฼พื อ ไ บันทึกหนึไงขๅอความหรือหนึไง฼หตุการณร่ ฼มือ ไ ไ ไ สมาชิกทุกคนเด฼ล ไ งของตน฼อง฽ลวร อร การจัดกลุมกระดาษร post-it ฼หลานั ไ สะทๅอนถึง ๅ า฼รื ไ อ ๅ ลาดับตอเปคื ไ ไ ไ ๅน฼พือ รูป฽บบหรือหัวขๅอ฾ดยรวมร (อานวิ ธก ี าร฼พิม ไ ฼ติมทีก ไ ระบวนการร ‘฼ติม฼ตใม฽ละจัดหมวดหมูรไ – Saturation and ไ Group’)ร จุดมุงหมายสุ ดทๅายของ฼รากใคอ ื การ฼ขๅา฿จกลุม฼ป ไ ไ ๅ าหมายวไา฼ขาคือ฿คร฽ละตองการอะเร ๅ

:: 13 ::

METHOD

การ฼ติม฼ตใม฽ละจัด หมวดหมูไ

ทาไมจึงต้ องใช้ การเติมเต็มและจัดหมวดหมู่? การร ‘฼ติม฼ตใม’ พืน ๅ ที฽ ไ หไงขๅอมูลคือการ฼ขียน฼ลาข มภาษณหรื ไ ๅอคิด฽ละประสบการณที ๅ ่ เไ ดจากการสั ่ อการลงสารวจ พืน ๅ ที฿ไ หๅเดมากที ส ไ ุ ด ร ซึ ง ไ ฼ปใ นการ฽ปรความคิ ด ออกมา฼ปใ นสิ ไ ง ที ฼ ไ รามอง฼หใ น ฽ละจั บ ต องเด ร จากนั ๅน฼มือ ไ ฼ราทาการร ๅ ๅ ๅ ‘จัดหมวดหมู’ไ ขๅอมูลที฼ไ ราเดรั น ๅ ร ฽ละทา฿หๅ ๅ บมาร ฼ราจะสามารถมอง฼หในรูป฽บบหรือ฾ครงสรๅางของขๅอมูลเดๅงายขึ ไ ฼ราสามารถระบุความตองการของกลุ ม฼ป ไ าของความตองการร ซึงไ สุดทายน าเปสูไการออก฽บบ ๅ ไ ๅ าหมาย฽ละทีม ๅ ๅ วิธ฽ ี กเขปั ญหาเดรๅ ๅ

เราจะทาการเติมเต็มและจัดหมวดหมู่ได้ อย่ างไร? ฼ปๅาหมายของกระบวนการนีๅร คือร การวิ฼คราะหข ไ น฿หๅ฼ปใ นขๅอมูล฼ชิงลึกซึงไ มีประ฾ยชนต ๅ บมา฽ละ฼ปลีย ไ ่ ๅอมูลทีเไ ดรั ่ อ การออก฽บบ฽นวทาง฽กเขปั ญหาตอเปร ฿นการร ‘฼ติม฼ตใม฽ละจัดหมวดหมู’ไ ฼รา฿ชๅกระดาษร post-it ฿นการ ๅ ไ ฽สดงขๅอมูลทีน ไ ไ าสน฿จตางโร (อานวิ ธก ี าร฼พิม ไ ฼ติมทีก ไ ระบวนการร ‘การ฼ลา฼รื ไ ง฽ละจับ฿จความ’)ร นอกจากนีๅร ไ ไ ไ อ บนพืน ๅ ที฽ ไ หไงขๅอมูลควรมีรูปภาพของพืน ๅ ทีท ไ เีไ ดเปส ารวจ,ร บุคคลที฼ไ ราเดพบ฽ละพู ดคุยดๅวยร รวมเปถึงผลิตภัณฑ ่ ๅ ๅ หรือสถานการณที ไ วขๅองร จากนัๅน฿นขัน ๅ ตอนการจัดหมวดหมูรไ ฼ราควร฼ริม ไ จากการจัดหมวดหมูของข ไ ๅอมูล฽ละ ่ ฼ไ กีย รูปภาพตางโร ทีเไ ดรั ๅ ทีส ไ ารวจร ฾ดยที฼ไ ราอาจสั ง฼กตเดว เไ ดมาระหว างการ ไ ๅ บมาจากพืน ๅ าข ไ ๅอมูลหลายโร อยางที ไ ๅ ไ สั มภาษณหรื ๅ ทีอ ไ าจมีความ฼หมือนหรือความคลๅายคลึงกันร ยิงไ เปกวานั ไ ๅนร ฼ราอาจมอง฼หในความ ่ อการลงพืน ฼ชือ ไ ม฾ยงระหวางหมวดหมู รไ ดังนัๅน฿นขัน ๅ ตอนการจัดหมวดหมูนี ไ ไ ๅร ฼ราสามารถทดลองจัดขๅอมูล฿นหลายโร รูป฽บบ ฼พือ ไ ทีจ ไ ะคนหาที ม ไ าของความตองการซึ งไ อาจพบเดหลากหลาย฿น฽ต ละกรณี ร ๅ ๅ ๅ ไ ตัวอยางของการจั ดกลุมข เไ ดระหว างการสั มภาษณหรื ไ ไ ๅอมูลร ฼ชไนร ฼ราอาจสั ง฼กตวาข ไ ๅอมูลหลายโร อยางที ไ ๅ ไ ่ อการลง พืน ๅ ทีส ไ ารวจจะมีความ฼กีย ไ วขๅองกับความรูๅสึ กปลอดภัยร ดังนัๅนร สิไ งที฼ไ ราควรคานึงถึง฿นขัน ๅ ตอนตอเปร คือร การ ไ พยายามคิดนอกกรอบ฽ละหาจุด฼ชือ ไ ม฾ยงเปสูไทีม ไ าของความตองการ฼ช ๅ อยูไกับวา฼รา ๅ ไ นร “ความรูๅสึ กปลอดภัยมักขึน ไ กาลังอยูกั าลังอยูสถานที เไ หน” ไ บ฿ครร มากกวา฼ราก ไ ไ

:: 14 ::

METHOD

฽ผนภูม฽ ิ หงความ฼ข า฿จ ไ ๅ

ทาไมจึงต้ องใช้ แผนภูมิแห่ งความเข้ าใจ?

การออก฽บบทีด ไ ฼ี กิดจากความ฼ขๅา฿จอยางลึ กซึงๅ ตอบุ ไ งมือที฼ไ ราสามารถ ไ ไ คคลที฼ไ รากาลังทาการออก฽บบ฿หๅร ฼ครือ ฿ชๅ฿นการทาความ฼ขา฿จกลุ ม฼ป าหมายนั ๅ น มี ม ากมาย ฽ผนภู ม ฽ ิ ห งความ฼ข า฿จกใ ฼ ปใ น฼ครื อ ไ งมื อ หนึ ไงที฼ไ ราสามารถ฿ชๅ ๅ ไ ๅ ไ ๅ ฼พือ ไ ทาความ฼ขๅา฿จ, วิ฼คราะหสิ่ ไ งที฼ไ ราคนพบจากกลุ ม฼ป ม ไ าของความตองการซึ งไ ฼ราหรือ ๅ ไ ๅ าหมาย฽ละคนหาที ๅ ๅ กลุม฼ป ไ ๅ าหมายอาจเมเด ไ ๅคาดคิดมากอน ไ

เราใช้ แผนภูมิแห่ งความเข้ าใจอย่ างไร?

ถอดเรื่องราว: ฼ริมไ ตนจากการสร าง฽ผนภู มริ 4 ชไองบนกระดาษหรือกระดานดาร ฾ดย฽ตละช ๅ ๅ ไ ไ องจะ฽สดงถึงประ฼ภท ของขอมู ล ที ฽ ไ ตกต างกั น ร จากนั ๅ น ฽บ งประ฼ภทของข อมู ล ที เ ไ ด จากการสั ม ภาษณ หรื อ จากการส ารวจพื น ๅ ทีล ไ ง฿นชไอง ๅ ไ ไ ๅ ๅ ่ ขอมู ล ตามประ฼ภทที ฼ ไ หมาะสมร ฾ดย฼กณฑ ฿นการพิ จ ารณาว าข อมู ล ที ฼ ไ รามี ค วรจั ด อยู ฿นหมวดหมู ประ฼ภท฿ดร คือ ๅ ไ ๅ ไ ไ ่ พูด ทา คิด รูๅสึ ก

– ตัวอยางประ฾ยคหรื อคาพูดทีก ไ ลุม฼ป ไ ไ ๅ าหมายสืไ อสารออกมา – การกระทาหรือพฤติกรรมทีส ไ ั ง฼กต฼หในระหวางการสั มภาษณ ่ ไ – กลุม฼ป ไ มเปสูไความ฼ชือ ไ ของพวก฼ขาเดอย ไ ๅ าหมายมีความคิดอยไางเร? ความคิด฼หลานี ไ ๅสามารถ฼ชือ ๅ างเร? ไ – กลุม฼ป สึ ก อย างเร? ไ ๅ าหมายมีอารมณความรู ๅ ไ ่

สิไ งหนึไงที฼ไ ราควรระลึก฼สมอร คือร ความคิดร ความ฼ชือ ไ ฽ละอารมณความรู สึๅ ก฼ปใ นสิไ งทีเไ มเด างชั ด฼จนร ไ ฽สดงออกมาอย ๅ ไ ่ ขอมู ล ฼หล านี ม ๅ ก ั มาจากการสั ง ฼กต฽ละพิ จ ารณาข อมู ล ต างโร อย างถี ถ ไ วนร ฾ดยข อมู ล ดั ง กล าวอาจมา฿นรู ป ฽บบของ ๅ ไ ๅ ไ ไ ๅ ๅ ไ ทาทางการ฽สดงออกของกลุ ม฼ป ไ าการสั มภาษณร่ หรือลักษณะนๅา฼สี ยง฽ละคาพูดที฿ไ ชๅ ไ ไ ๅ าหมายขณะทีท ระบุความต้ องการ: ความตองการร (Needs) คือร สิไ งทีต ไ อบสนองตอความจ า฼ปใ นมนุ ษย฿นด านอารมณ ฽ละกายภาพร ๅ ไ ๅ ่ ่ ความตองการ฼หล านี ๅ ไ ๅจะ฼ปใ นตัวกาหนดขอบ฼ขตของการออก฽บบร สิไ งหนึไงที฼ไ ราควรคานึงเวๅ฼สมอร คือร ความ ตองการ฿นที น ไ ีๅร เม฿ช ี าร฽กเขปั ญหาร ฽ตความต องการ฿นที น ไ ีๅ฼ปใ นร กริ ยำร ซึงไ หมายถึงกิจกรรม ๅ ไ ไ คำนำมร หรือวิธก ๅ ไ ๅ

หรือสิไ งทีก ไ ลุม฼ป ม฼ป ไ ๅ าหมายตองการความช ๅ ไ วย฼หลือร ฼ราสามารถระบุความตองการของกลุ ๅ ไ ๅ าหมายเดจากข ๅ ๅอมูลทีเไ ดๅ รับมา฾ดยตรงจากการสั มภาษณหรื อ จากการสั ง ฼กตข อมู ล ที ม ไ ค ี วามขั ด ฽ย งภาย฿นตั ว ฼องร ฼ช นร ความขั ด ฽ย ๅ ๅ ไ ๅงระหวาง ไ ่ สิไ งทีก ไ ลุม฼ป ไ ลุม฼ป ฼ไ ราเดมาลงบนด ไ ๅ าหมายพูดกับสิไ งทีก ไ ๅ าหมายกระทาร จากนัๅนร ฼ขียนความตองการที ๅ ๅ ๅานขๅางของ ฽ผนภูม฽ ิ หไงความ฼ขๅา฿จร างถ อง฽ท รๅ (Insight) คือร ขอ฼ทใ จจริงหรือความ฼ขา฿จซึ งไ สั ง฼คราะหเด เข้ าใจที่มาอย่ างแจ่ มแจ้ ง: ความ฼ขา฿จอย ๅ ไ ไ ๅ ๅ ๅ ่ จาก

ขอมู ทีเไ ดจากการสั มภาษณหรื ๅ ทีส ไ ารวจร ฾ดยทีม ไ าของความตองการ฼หล านี ไ ี ๅ ลตางโร ไ ๅ ๅ ไ ๅอาจ฼กิดจากขอมู ๅ ลทีม ่ อการลงพืน ลักษณะตรงขามกั น หรื อ มี ค วามขั ด ฽ย งกั น ร หรื อ อาจ฼กิ ด จากที ฼ ไ ราตั ง ๅ ค าถามว าร “ท าเม”ร ต อกลุ ม฼ป าหมาย฼มื อ ไ ฼รา ๅ ๅ ไ ไ ไ ๅ สั ง฼กต฼หในพฤติกรรมทีผ ไ ด ิ ปกติร ฿นการสราง฽ผนภู ม฽ ิ หงความ฼ข ไ าของความตองการที ค ไ นพบตรง ๅ ไ ๅา฿จร ฼รา฼ขียนทีม ๅ ๅ ดานข างของ฽ผนภู ม ร ิ ฽ละน ามา฿ช ประกอบการค นหาค าตอบต อ฾จทย ปั ญ หาที เ ไ ด รั บ ต อเป ๅ ๅ ๅ ๅ ไ ๅ ไ ่ :: 15 ::

METHOD

฽ผนภูมก ิ าร฼ดินทาง

ทาไมจึงต้ องใช้ แผนภูมิการเดินทาง?

การสรๅาง฽ผนภูมก ิ าร฼ดินทาง฼ปใ นวิธก ี ารวิ฼คราะหขั ๅ ตอนของกระบวนการอยาง฼ปใ นระบบร ฾ดย฼ปใ นการทาความ ไ ่ น ฼ขๅา฿จตอตั ผานประสบการณ หรื ไ วบุคคลหรือกระบวนการตางโร ไ ไ ไ ไ วง฼วลาร ซึงไ รายละ฼อียด ่ อการ฼ดินทาง฿น฽ตละช ที฼ไ กิดขึน ๅ ฿นชไวง฼วลาตางโร จะสามารถสะทๅอน฿หๅ฼หในถึงทีม ไ าของความตองการเด ิ าร฼ดินทางนีๅสามารถ ไ ๅ ๅ ฽ผนภูมก นาเป฿ชๅกับกระบวนการทาความ฼ขๅา฿จ฿นงานของ฼รา฼องหรือสามารถนาเป฿ชๅ฼ปใ น฼ครือ ไ งมือ฿นการสืไ อสารสิไ งทีไ ฼ราคนพบ฿ห ไ เด฼ช ๅ ๅกับผูๅอืน ๅ ไ น฼ดียวกัน

เราจะใช้ แผนภูมิการเดินทางได้ อย่ างไร?

฼ราสราง฽ผนภู มข ิ น ึๅ ฼พือ ไ บันทึกขอสั ฼ชไนร การสราง฽ผนภู มท ิ ฽ ีไ สดงถึงการ฿ชๅชีวต ิ ประจาวัน ๅ ๅ ง฼กตหลายโร อยางร ไ ๅ ของกลุม฼ป าหมาย,ร ฽ผนภู ม ท ิ ฽ ไ ี สดงถึ ง ประสบการณ ของกลุ ม฼ป าหมายร หรื อ ฽ผนภู ม ฽ ิ สดงการ฼ดิ น ทางของ ไ ๅ ไ ๅ ่ ผลิตภัณฑตั ไ ตนกระบวนการผลิ ตจนเปถึงมือของผู฿ช ไ ม ๅ ๅ ๅร ่ งๅ ฽ต฼ริ ฼ราควรพยายาม฼ลือกสราง฽ผนภู มข ิ องกระบวนการทีม ไ ค ี วาม฼กีย ไ วของกั บปัญหาที฼ไ ราตองการออก฽บบ฽นว ๅ ๅ ๅ ทางการ฽กเขร ตั ว อย าง฼ช นร ฼มื อ ไ ฼ราต องการศึ ก ษากิ จ วั ต รการรั บ ประทานอาหาร฼ช ๅ ไ ไ ๅ ๅาของกลุม฼ป ไ ๅ าหมายร ฼รา สามารถ฼กใบขอมู ล ฼กี ย ไ วกั บ ทุ ก โร ฼หตุ ก ารณ ที ฼ ไ กี ย ไ วข องกั บ การออกก าลั ง กาย฿นตอน฼ช าของกลุ ม฼ป ๅ ๅ ๅ ไ ๅ าหมายภาย฿น ่ หนึไง฼ดือน,ร ฿ครทีก ไ ลุม฼ป าหมายเปออกก าลั ง ด วย, กลุ ม฼ป าหมายมาจากเหน฽ละเปออกก าลั ง กายที ฿ไ ดร หรือ฿น ไ ๅ ๅ ไ ๅ กรณีทน ีไ ก ั ออก฽บบตองการพั ฒ นา฼วใ บ เซต จั ด หาคู ร ฼ราสามารถบั น ทึ ก บทสนทนาที ฼ ไ กิ ด ขึ น ๅ ทุ ก ฼วลาระหว างบุ คคล ๅ ไ ไ ่ สองคนกอนที ท ไ ง ๅ ั คู จะเด พบกั น ฼ปใ นครั ง ๅ ฽รกร ไ ไ ๅ

สิไ งสาคัญ฿นการสราง฽ผนภู มก ิ าร฼ดินทางร คือร การทาความ฼ขๅา฿จ฿นตัว฽ปรตางโร ที฼ไ ราตองการบั นทึก฾ดยเมไ ๅ ไ ๅ ละ฼ลยตอกิ จ กรรม฼ลใ ก โร น อยโร ที ฼ ไ กิ ด ขึ น ๅ ร ฼ช นร การ฼ปิ ด ม านกั น ฽ดดก อนรั บ ประทานอาหาร฼ช าร ฼นื ไองจากสิไ งทีไ ไ ๅ ไ ไ ไ ๅ อาจดู฼ปใ น฼รือ ไ งเมส าคั ญ หรื อ เม มี ค วามหมายนี ร ๅ อาจ฼ปใ นข อมู ล ที ส ไ ามารถน าเปพั ฒ นาต อ฼ปใ นข อมู ล ฼ชิ ง ลึ กทีไ ไ ไ ๅ ไ ๅ นไาสน฿จเดรๅ ฼ราสามารถสราง฽ผนภู ม ก ิ าร฼ดิ น ทางจากการสั ม ภาษณ กลุ ม฼ป าหมาย฾ดยตรงร หรื อ อาจ฿ห ๅ ๅ ่ ไ ๅ กลุม฼ป ิ น ึๅ มา฼อง฽ลวอธิ บาย฿หๅฟังร ฽ผนภูมก ิ าร฼ดินทางอาจอยู฿นรู ป฽บบของ฼หตุการณที ไ ๅ าหมายสรๅาง฽ผนภูมข ๅ ไ ่ ไ ฼กิดขึน ๅ ตาม฼วลา,ร รูปภาพทีบ ไ อก฼ลา฼รื อ ไ งราว, หรื อ ฽ผนภู ม ข ิ นาน฽สดง฼หตุ ก ารณ ที ฼ ไ กิ ด ขึ น ๅ พร อมโร กั น ร จากนั ๅน ไ ๅ ่ ฼ราควรมองหารูป฽บบทีค ไ ลายกั น หรื อ ความผิ ด ปกติ ข อง฼หตุ ก ารณ ฽ล วตอบค าถามว าท าเม฼หตุ ก ารณ ฼หล านั ๅ น จึ ง ๅ ไ ไ ่ ๅ ่ ฼กิดขึน ๅ ร นอกจากนัๅน฼ราควรพยายามทาความ฼ขา฿จ฽ละมองหาจุ ด฼ชือ ไ มตอของ฽ต ละ฼หตุ การณร่ ฼พราะบอยครั งๅ ๅ ไ ไ ไ ทีก ไ ารสั ง฼กต฽ละการทาความ฼ขๅา฿จตอ฼หตุ ก ารณ ผนวกกั บ ความรู ของนั ก ออก฽บบสามารถช วย฼ชื อ ไ มเปถึ ง ที ม ไ า ไ ๅ ไ ่ ของความตองการเด ๅ ๅ :: 16 ::

METHOD

฼ขาคือ฿คร? ฽ฟรงคิน • • • • • • •

อายุร 38ร ปี สถานะร หยาไ ลูกร 2 คน มี฾รค฼บาหวาน ทาอาชีพผูดู ๅ ฽ลผูป ๅ ไ วย฿นคลินิก ชอบกิน฽ละทาอาหาร มี฼ปๅาหมาย฿นการดู฽ลสุขภาพตัว฼อง ฽ละผูอื ไ ๅ น

ทาไมจึงต้ องใช้ กระบวนการ ‘เขาคือใคร’? ฿นหลายโ ครังๅ ร ฼มือ ไ ฼ราออกเปสั มภาษณ ่ ฼ราจะเดข ไ วของกั บลักษณะบุคคลของ ๅ อมู ๅ ลจานวนมากซึงไ ฼กีย ๅ กลุม฼ป าหมายร ฽ต บางส วนของข อมู ล ดั ง กล าวอาจ฼ปใ นข อมู ล ที เ ไ ม มี ค วามส าคั ญ หรื อ เมน ไ ๅ ไ ไ ๅ ไ ๅ ไ ไ ไ าสน฿จร กระบวนการร ‘฼ขาคือ฿คร?’ จึงเดรั บ การน ามา฿ช ฼พื อ ไ รวบรวมข อมู ล ฽ละข อสั ง ฼กตที ฼ ไ ปใ นที น ไ าสน฿จ฼กี ย ไ วกับกลุม฼ป ๅ ๅ ๅ ๅ ไ ไ ๅ าหมาย฾ดย การสรางตั ว ละคร฿หม ขึ น ๅ มาหนึ ไ ง คนร ฼พื อ ไ ฼ปใ นตั ว ฽ทนของกลุ ม฼ป าหมายทั ง ๅ หมดร บุ ค คลที ฼ ไ ราสร างขึ น ๅ มา฿หมนี ๅ ไ ไ ๅ ๅ ไ ๅจะ ชไวย฿หๅสมาชิก฿นกลุมสามารถ฿ห ความส าคั ญ ต อลั ก ษณะบุ ค คลที ฼ ไ กี ย ไ วข องต อการออก฽บบ฼ท านั ๅ น ร ฽ละจะท า฿ห ไ ๅ ไ ๅ ไ ไ ๅ งานสามารถดา฼นินตอเปเด ไ ๅ

เราจะใช้ กระบวนการ ‘เขาคือใคร’ ได้ อย่ างไร? ฼ราสรางบุ คคลสมมติขน ึๅ มา฾ดยอางอิ งจากขอมู มภาษณกลุ ๅ ทีส ไ ารวจร ๅ ๅ ๅ ลทีเไ ดจากการสั ๅ ไ ๅ าหมายหรือการลงพืน ่ ม฼ป ฾ดยบุคคลสมมติทส ีไ รๅางขึน ๅ จะมีคุณลักษณะทัไวเป, ฽นว฾นๅม฿นการดารงชีวต ิ ร ฽ละลักษณะ฼ฉพาะอืน ไ โร ทีน ไ ก ั ออก฽บบคนพบร ฿นการสร างบุ ค คลสมมติ น ี ร ๅ ฼ราจ า฼ปใ นต องถอด฼รื อ ไ งราวที เ ไ ด รั บ มาจากการสั ม ภาษณ ๅ ๅ ๅ ๅ ่ กลุม฼ป อนของขๅอมูล฿น฽งมุ ฼ชไนร ฼พศ, อายุ, สถานภาพสมรส, อาชีพ, ไ ๅ าหมาย฽ละคนหาความ฼หมื ๅ ไ มตางโร ไ ลักษณะนิสัยหรือ฽รงบันดาล฿จร ฼ปใ นตนร ไ นประสบการณที ๅ นอกจากนีๅสมาชิก฿นทีมควร฽ลก฼ปลีย ๅ ่ เไ ดจากการ สั ง฼กตกลุม฼ป าหมาย฼พื อ ไ ฼พิ ม ไ ฼ติ ม ข อมู ล อื น ไ โร ที ค ไ ด ิ ว ามี ค วามน าสน฿จร ร ถึ ง ฽ม ว าข อมู ล นั ๅ น โร อาจเม เด ไ ๅ ๅ ไ ไ ๅ ไ ๅ ไ มาจาก ๅ การสั ง฼กต฾ดยตรง฼รากใควร฿สไขอมู ล นั ๅ น ฼ข าเป฿นตั ว บุ ค คลสมมติ น ี ร ๅ ท ายสุ ด ฽ล ว฼ราควรตั ง ๅ ชื อ ไ ฿ห กั บ บุ คคลสมมติ ๅ ๅ ๅ ๅ ๅ คนดังกลาว฽ละสอบถามความคิ ด฼หในกับทุกคน฿นกลุมว บคุณลักษณะของบุคคลสมมติทส ีไ รางขึ น ๅ มา ไ ไ า฼หใ ไ นดวยกั ๅ ๅ หรือเมไ

:: 17 ::

METHOD

ขึน ๅ สิ บ฼ทาร ไ ลงสิ บ฼ทาไ

ทาไมจึงต้ องใช้ กระบวนการ ‘ขึน้ สิบเท่ า ลงสิบเท่ า’?

฼ทคนิคนีๅ฼ปใ นอีกหนึไงวิธ฿ี นการมองประ฼ดในปัญหาร ซึงไ ฼ราสามารถ฿ชๅวิธน ี ีๅเดทั ๅ ตอนการวิ฼คราะหข ๅ งๅ ฿นขัน ่ ๅอมูลหรือ ขัน ๅ ตอนการคนหา฽นวคิ ดร ฾ดย฼ทคนิคนีๅจะชไวย฿หๅ฼ราสามารถพิจารณาปัญหาเด฿นหลายโร ระดับความรุน฽รง ๅ ๅ

เราใช้ กระบวนการ ‘ขึน้ สิบเท่ า ลงสิบเท่ า’ ได้ อย่ างไร? ฽นวคิดของกระบวนการนีๅคอ ื ร การวิ฼คราะหผลกระทบต อประ฼ดใ น฿ดประ฼ดในหนึไงที฼ไ กิดจากการ฼พิม ไ หรือลดระดับ ไ ่ ของปัญหาร สองตัวอยางที ช ไ ไ วย฿หๅ฼หในภาพของการนา฼ทคนิคนีๅเป฿ชๅร เด฽ก ไ ๅ ไ • การ฿ชๅกระบวนการร ขึน ๅ สิ บ฼ทาร Powers of Ten) ฿นการคนหาที ม ไ าของความตองการ ไ ลงสิ บ฼ทาไ ๅ ๅ สมมติวา฼ราก าลังออก฽บบประสบการณ฿นการซื อ ๅ สิ นคาร ไ ๅ นัไนคือร ฼รากาลังทาความ฼ขๅา฿จกระบวนการ ่ คิด฽ละพฤติกรรมที฼ไ กีย ไ วขๅอง฿นการ฼ลือกซือ ๅ สิ นคาของกลุ ม฼ป ม฼ป ๅ ไ ๅ าหมายร ฼ราอาจสั ง฼กตวากลุ ไ ไ ๅ าหมายจะศึ กษาคา วิจารณสิ่ นคาจากลู กคๅาคนอืน ไ โร กอนที จ ไ ะตัดสิ น฿จ฼ลือกซือ ๅ สิ นคาร ด฼หในจากลูกคๅาราย ๅ ไ ๅ ฽ละ฼ราอาจพบวาความคิ ไ อืน ไ โร มีอท ิ ธิพลตอการ฼ลื อกสิ นคาของกลุ ม฼ป ๅ ไ ๅ ไ ๅ าหมาย฼ปใ นอันมากร ดังนัๅนร ฼ราจึงศึ กษาพฤติกรรม฿นการ฼ลือกซือ สิ นคาของกลุ ม฼ป ไ ตังๅ ฽ตการ฼ลื อกสิ นคาราคาถู กร ฼ชไนร ขนม, หมากฝรังไ ร จนเปถึงการ฼ลือกสิ นคาๅ ๅ ไ ๅ าหมาย฾ดย฼ริม ไ ๅ ทีม ไ รี าคาสูงขึน ๅ ร ฼ชไนร รอง฼ทๅา, ฼กาอี ๅ ไงั ฼ลน, ฼ปใ นตนร ๅ น ไ รถยนตร่ ฽ละบานร ๅ ๅ นักออก฽บบควรสั ง฼กตความ ฼ปลีย ไ น฽ปลง฿นขๅอมูล฼หลานี ไ ๅ฾ดยอาจ฿ชๅ฽ผนภูมริ x2 (2x2 matrix) ฼ปใ นตัวชไวย • การ฿ชๅกระบวนการร ขึน ๅ สิ บ฼ทาร Powers of Ten) ฿นการคนหา฽นวคิ ด ไ ลงสิ บ฼ทาไ ๅ บอยครั งๅ ที฼ไ รามักจะติดอยูกั ๅ ตอนการระดมความคิดร ฼นืไองจากมี฽นวคิด฿หมโร ไ ไ บขัน ไ เม฼พี ไ ยงพอหรือเมไ สามารถคิด฽นวทาง฿หมโร ๅ ตอนระดมความคิดดๅวยการ฼พิม ไ ฼ติม ไ เดรๅ ดังนัๅนกระบวนการร นีๅสามารถ฿ชๅกระตุนขั ๅ น ฼งือ ไ นเข฼ขๅาสูไหัวขๅอหรือคาถามที฼ไ รากาลัง฿ชๅระดมความคิดอยูรไ ตัวอยาง฼ช ไ ไ นร – ฼ราจะทาอยางเรถ า฼ราต อง฿ช ไ ๅ ๅ ๅ฼งินนๅอยกวไาหนึไงลๅานบาท฿นการผลิตสิ นคๅา?

– จะ฼กิดอะเรขึน ๅ บางถ าพื ๅ ที฿ไ ชๅงานจริง฿หญกว ๅ ๅ น ไ ไาหๅองที฼ไ รากาลังยืนอยู?ไ – จะ฼กิดอะเรขึน ๅ บางถ าต ไ หไงนีๅ? ๅ ๅ อง฿ช ๅ ๅ฼วลามากกวไาสีไ ชไวั ฾มง฿นสถานที฽ – ฼ราจะทาอยางเร฿ห ๅ นีๅมข ี นาด฼ลใกกวาส ไ ๅอุปกรณชิ ไ ารับเพ?ไ ่ น ฾ดย฼งือ ไ นเขที฼ไ ราเด฼พิ ไ ฼ติมลงเปร จะชไวยกระตุน฿ห ไ ลากหลายหรือ฼ปใ นความคิดนอกกรอบมาก ๅ ม ๅ ๅ฼รามีความคิดทีห ยิงไ ขึน ๅ

:: 18 :: image: Charles and Ray Eames, www.powersof10.com

METHOD

฽ผนภูมริ 2x2

ทาไมจึงต้ องใช้ แผนภูมิ 2x2? ฽ผนภูมริ 2x2 ฼ปใ น฼ครือ ไ งมือที฿ไ ชๅ฿นการสรางความสั มพันธระหว างกลุ ม฼ป ๅ ไ ไ ๅ าหมาย฽ละปัญหาร ฾ดยวัตถุประสงค ่ ่ ของ฽ผนภูมน ิ ีๅร คือร การคนหาที ม ไ าของความต องการหรื อ ปั จ จั ย อื น ไ โร ทีค ไ วรทาการศึ กษา฿นขัน ๅ ตอเปร ๅ ๅ ไ นอกจากนีๅ฽ผนภูมริ 2x2 ยัง฼ปใ น฼ครือ ไ งมือทีม ไ ป ี ระสิ ทธิภาพ฿นการสืไ อสารความสั มพันธระหว างกลุ ม฼ป ไ ไ ๅ าหมายกับ ่ ปัจจัยตางโร ฼พือ ไ ฿หๅ฼หในภาพทีช ไ ด ั ฼จนขึน ๅ ไ

เราจะใช้ แผนภูมิ 2x2 ได้ อย่ างไร?

฼ริม ไ จากการ฼ลือกปัจจัยที฼ไ กีย ไ วของมาสองอย าง฽ล ว฼ขี ม ิ 2x2 จากนัๅนจึงนาขอมู ๅ ไ ๅ ยนลงบน฽ตละ฽กนของ฽ผนภู ไ ๅ ล หรือขอสั ง ฼กต฼กี ย ไ วกั บ ความสั ม พั น ธ ของปั จ จั ย ทั ง ๅ สองนั ๅ น ฿ส ลง฿น฽ผนภู ม ร ิ ฾ดยข อมู ล หรื อ ข อสั ง ฼กตที เ ไ ด อาจ฼ปใ น ๅ ไ ๅ ๅ ๅ ่ สิ นคา,ร ผลิ ต ภั ณ ฑ , ฽รงจู ง ฿จ, คนร หรื อ สิ ไ ง ฿ดโร กใ ต ามที น ไ าจะ฼ปใ นประ฾ยชน ต อการวิ ฼ คราะห ร ๅ ไ ่ ่ ไ ่ ฾ดยทัว ไ เป฽ลวปลายของ฽กนหนึ ไง฽กน฿น฽ผนภูมริ 2x2 ควร฼ปใ นปัจจัยทีค ไ อนข นร ตัวอยาง฼ช ๅ ไ ๅาง฽ตกตางกั ไ ไ ไ นร ฽กนหนึไงของ฽ผนภูมริ 2x2 อาจ฼ปใ น฽รงจูง฿จ฿นการทางานร จากตาไ เปสูง ฽ละอีก฽กนหนึไงคือการ฼ริม ไ ตน฿ช ๅ ๅ งาน฼ทค฾น฾ลยีตางโร จาก฼รใวเปชๅา ขอมู ิ าจ฼ปใ นบุคคล฿นอาชีพตางโร ไ ๅ ลที฼ไ ราสามารถนามา฿สไลง฿น฽ผนภูมอ ไ ฾ดย฼ราสามารถมองหาวาตรงจุ ดเหนที฼ไ ริม ไ มีกลุม฼ป ฼วณ฿ดทีข ไ อมู ไ ไ ๅ าหมายรวมตัวอยูรไ ฽ละสามารถมองเปถึงวาบริ ไ ๅ ล มีความหนา฽นไนหรือเมมี ข อมู ล ฼ลยร หรื อ ตรงต า฽หน ง฿ดที ส ไ มมติ ฐ านที ต ไ ง ๅ ั เว เม ฼ปใ นจริ ง อี ก ต อเปร ไ ๅ ไ ๅ ไ ไ การ฽สดงความคิด฼หใ นหรือการวิ฼คราะหข าง฽ผนภู มริ 2x2ร มัก฼ปใ นชไวงทีม ไ ค ี ุณคามากกว าไ ๅ ล฿นระหวางการสร ไ ๅ ไ ่ อมู ตัว฽ผนภูมริ 2x2 ฼องร ฼ราตองทดลองจั ด ฽ผนภู ม ร ิ ะหว างปั จ จั ย หลายโร ประ฼ภท฼พื อ ไ ค นหา฽ผนภู ม ท ิ ม ไ ี ป ี ระ฾ยชน ๅ ไ ๅ ่ ฽ละสามารถสืไ อสารขอมู ส ไ ุดร นอกจากนีๅ฼ราควรลอง฿ชๅปัจจัยบางปัจจัยทังๅ ร โร ทีอ ไ าจจะเมมั ไ ฿จ ๅ ลออกมาเดมากที ๅ ไ น วา฼ปใ ไ นปัจจัยที฼ไ หมาะสมหรือเมรไ การ฼ลือกปัจจัยมา฿ชๅนัๅน฼ราควรตังๅ ฿หๅอยางน ไ ๅ อยหนึไง฿นสอง฽กน฼ปใ นสิไ งทีเไ มไ สามารถจับตองเด หรื อ ฼กี ย ไ วข องกั บ ความรู สึ ก ฼พราะว า฼ราพยายามท าความ฼ข ไ วกับความคิดของคนร การ ๅ ๅ ๅ ๅ ไ ๅา฿จ฼กีย ตังๅ คาอย างนี จ ๅ ะ฼ปใ นประ฾ยชน ฿นการค นพบสิ ไ ง ที ฼ ไ ราเม คาดคิ ด จากกลุ ม฼ป าหมายร ไ ไ ๅ ไ ไ ๅ ่ ฽ผนภูมริ 2x2 ทีเไ ดรั ๅ บความนิยมประ฼ภทหนึไงร คือร ฽ผนภูม฼ิ ปรียบ฼ทียบสภาพการ฽ขงขั ไ นร ซึงไ ฿นกรณีนีๅร ตรง พืน ๅ ทีท ไ ฼ีไ ปใ นบริ฼วณทีวไ างอาจหมายถึ ง ฾อกาสทางการตลาดร หรื อ ฽นวคิ ด ที ฽ ไ ย มากโร กใ ฼ ปใ นเดรๅ ไ ไ :: 19 ::

METHOD

บันเดคาถามร ‘ทาเม’ - ‘อยางเร’ ไ

ทาไมจึงต้ องใช้ บันไดคาถาม ‘ทาไม-อย่ างไร’?

฿นการตังๅ คาถามตอกลุ ม฼ป อขๅอมูล฿นมุมกวๅางร ฿นขณะทีก ไ าร ไ ไ ๅ าหมายร การถามวไาร “ทาเม” ทา฿หๅ฼ราเดภาพหรื ๅ ถามคาถามวาร จะทา฿หๅ฼ราเดภาพหรื อขๅอมูล฼ฉพาะ฼จาะจงมากยิงไ ขึน ๅ ร ฾ดยปกติ฽ลวข ไ “อยางเร” ไ ๅ ๅ ๅอมูล฿น฼ชิง กวางมั กจะมีผลตอการหา฽นวทาง฽ก เขปั ญหามากกวา฽ต มั วธ ิ ฽ ี กเขปั ญหาที฼ไ ปใ นรูปธรรมนักร ฿นขณะ ๅ ไ ๅ ไ ไ กเมค ไ อยมี ไ ๅ ทีข ไ อมู ล ที ฼ ไ ฉพาะ฼จาะจงจะเด ความหมายน อยกว า฽ต สามารถค นหาวิ ธ ฽ ี ก เขปั ญ หาที ช ไ ด ั ฼จนเดงๅ ายกว าร ๅ ๅ ๅ ไ ไ ๅ ๅ ไ ไ ดังนัๅน การถามวาร มภาษณร่ ทา฿หๅ฼ราเดรั ไ ทๅจริงจากผูๅถูกสั มภาษณร่ มากกวาไ ไ “ทาเม” ฿นระหวางการสั ไ ๅ บรูๅความรูๅสึ กที฽ คาตอบทีบ ไ อกวาชอบหรื อเมชอบร หรือคาตอบอืน ไ โร ฽บบทัว ไ เปร ฽ตหลั ไ ไ ไ งจากที฼ไ ราสั มภาษณ฼สรใ ๅ ฼ราควร ่ จ฽ลวร วิ฼คราะหถึ ฽ ไ ทๅจริงของผูๅถูกสั มภาษณร่ ฾ดย฼ราสามารถ฿ชๅบันเดคาถามร “ทาเม-อยางเร” ฼พือ ไ ๅ ไ ่ งความตองการที หาความตองการที ฽ ไ ทๅจริงของผูๅถูกสั มภาษณร่ ซึงไ สามารถนาเป฿ชๅ฿นขัน ๅ ตอนตอเปของการออก฽บบเด ๅ ไ ๅ

เราจะใช้ บันไดคาถาม ‘ทาไม-อย่ างไร’ ได้ อย่ างไร?

฼มือ ไ ฼ราพิจารณาถึงความตองการของผู ไ จากความตองการที ส ไ าคัญ฾ดยการ฼ขียนความ ๅ ๅถูกสั มภาษณร่ ฼ราควร฼ริม ๅ ตองการนั ๅนโร บนบอรดร ไ เล฼รี ๅ มาดวยค าถามวาร ๅ ไ ยงขึน ๅ ไ “ทาเม” ร ฽ละทาเมผูถู ๅ กสั มภาษณถึ ๅ ่ จากนัๅนจึง฼ริม ่ งตองมี ความตองการนั ๅ น โร ฼ช นร “ท าเม” ฼ธอถึ ง ต องการ฼หใ น ขั น ๅ ตอนการสร างผลิ ต ภั ณ ฑ ร ร ซึ ง ไ ฼ราสามารถอธิ บ ายจาก ๅ ไ ๅ ๅ ่ คาตอบของ฼ธอเดว อ ไ มัน ไ วไาผลิตภัณฑจะเม ฼ปใ ๅ าร ไ ฼พราะ฼ธอตองการความ฼ชื ๅ ไ นอันตรายตอสุ ไ ขภาพ฾ดยทาความ ่ ฼ขๅา฿จวาผลิ ตภัณฑมาจากเหนร ฼ราควรพยายามทีจ ไ ะ฿ชๅขๅอมูลจากการสั ง฼กต฽ละบทสั มภาษณซึ ไ ่ ่ งไ ทา฿หๅ฼รา สามารถหาความตองการของผู ๅน฼พือ ไ ร ถามร “ทาเม” อีกครังๅ ร ฼พือ ไ หา ๅ ๅถูกสั มภาษณเด ๅ ่ รๅ ร จากความตองการนั ความตองการต อเปร ฼ขียนบนบอรดถั าร ไ ถึงจุดร โร หนึไงร ฼ราจะเดความ ๅ ไ ๅ ไ ร ฼มือ ๅ ่ ดเปขๅางบนของความตองการ฼ก ตองการที ฼ไ ปใ นจริงสาหรับทุกคนร ฼ชไนร ความตองการที จ ไ ะมีรางกายที ฽ ไ ขใง฽รงร ซึงไ ถือ฼ปใ นจุดสูงสุดของความ ๅ ๅ ไ ตองการ ๅ หลังจากนัๅน฼ราจะสามารถถามร “อยางเร” ฼พือ ไ หาความตองการที ฼ไ ฉพาะ฼จาะจงร ซึงไ ฿หๅ฼ขียนถัดลงเปจากความ ไ ๅ ตองการสุ ด ท ายจากค าถาม “ท าเม” ฼ช นร จากตั ว อย าง฼ก าร ฼รามาถึ งร “ความตองการที จ ไ ะรูว ตภัณฑมาจาก ๅ ๅ ไ ไ ไ ๅ ๅ าผลิ ไ ่ เหน” ฽ละถามร “อยางเร” ฼พื อ ไ รู ถึ ง ร “ความต องการที จ ไ ะมี ส วนร วม฿นการสร างผลิ ต ภั ณ ฑ ” ฾ดยทั ว ไ เป฽ลว฼รา ไ ๅ ๅ ไ ไ ๅ ๅ ่ มักจะมีหลายคาตอบสาหรับคาถามร “ทาเม” ฽ละร “อยางเร” หนึไงคาถามร ฼ราควรหาคาตอบ฿หๅเดมากที ส ไ ุด฽ละ ไ ๅ ฼ขียนลงบนบอรดร ไ ลวจะท า฿หๅ฼ราสามารถลาดับความ ไ ๅวนถี฽ ๅ ่ บันเดคาถามทีเไ ดๅถูกตรวจสอบ฽ละขัด฼กลาอยางถ ตองการที ภ ไ าพรวมของกลุม฼ป ไ งมือนีๅ฿นการคนหาความ ๅ ไ ๅ าหมายเดอย ๅ ไางมีประสิ ทธิภาพร ฿นบางครังๅ ฼ราอาจ฿ชๅ฼ครือ ๅ ตองการที ฾ไ ดด฼ดนออกมาของกลุ ม฼ป ๅ ไ ไ ๅ าหมายเด฼ช ๅ ไ นกัน :: 20 ::

METHOD

฾ครงรางประ฾ยคปั ญหา ไ

ทาไมจึงต้ องมีโครงร่ างประโยคปั ญหา?

มุมมองปัญหาร (point-of-view) ฼ปใ นการปรับกรอบปัญหาที฼ไ ราตองการ฽ก เขจาก฼ดิ มที฼ไ ปใ นนามธรรม฿หๅ฼ปใ น ๅ ๅ รูปธรรมมากยิงไ ขึน ๅ ซึงไ ทา฿หๅ฼รา฼ริม ไ การหาคน฽นวคิ ด หรื อ เอ฼ดี ย ฿นการ฽ก เขปั ญ หา฿หม รไ โร เดรๅ การสราง฾ครง ๅ ๅ ๅ รางประ฾ยคปั ญหาร point-of-view Madlib) ฼ปใ นการวาง฾ครงรไาง฿นการสรๅางมุมมองของปัญหาร ฾ดยมุมมอง ไ ของปัญหาทีด ไ จ ี ะทา฿หๅ฼ราสามารถสรๅางสรรค฽นวคิ ดเดอย กทางดๅวยการถามคาถาม “฼ราจะ…เดอย ๅ างถู ไ ๅ างเร?” ไ ่ How-Might-We) ซึงไ มีพน ืๅ ฐานมาจากมุมมองของปัญหาที฼ไ ราสรๅางขึน ๅ ร มุมมองของปัญหาทีด ไ ค ี วรจะสืไ อถึงมุมมอง ฿นการออก฽บบร เด฽ก ไ ละ฾อกาสร ซึงไ ฿นฐานะของผูค อ ไ ฽กเขปั ญหาร มันคือร การ ๅ รไ หนๅาที฽ ๅ นหา฽นวทาง฼พื ๅ ๅ คนพบ฽ละอธิ บายปัญหาเดอย ความหมาย ๅ ๅ างมี ไ

เราจะใช้ โครงร่ างประโยคปั ญหาได้ อย่ างไร?

นักออก฽บบสามารถออก฽บบ฾ครงรางประ฾ยคปั ญหาร ฼พือ ไ ทีจ ไ ะสืไ อถึงสไวนประกอบร 3 อยางเด ฽ก ไ ไ ๅ รไ ผู฿ช ๅ ๅ, ความ ตองการ, ที ม ไ าของความต องการ ๅ ๅ [ผู้ใช้ ]

ต้ องการที่จะ [ความต้ องการ] เพราะว่ า [ที่มาของความต้ องการ]

฾ดยนักออก฽บบสามารถ฿ชๅกระดานหรือร Post-it ฿นการทดลอง฼ขียนรูป฽บบตางโร ขององคประกอบทั งๅ สามร ไ ่ ฾ดยทีค ไ วามตองการ฽ละที ม ไ าของความต องการจะถู ก สั ง ฼คราะห ออกมาจากงานถอด฼รื อ ไ งราวจากผู ถู ก สั ม ภาษณ ร่ ๅ ๅ ๅ ่ ขอควรจ า฿นขั น ๅ ตอนนี ร ๅ คื อ ร ความต องการต อง฼ปใ นค ากริ ย า฽ละที ม ไ าของปั ญ หาเม ควร฼ปใ น฽ค ค าอธิ บ ายง ายร โร ๅ ๅ ๅ ไ ไ ไ ถึงสา฼หตุของความตองการร ฽ต ควรจะ฼ปใ นประ฾ยคที ส ไ ามารถ฼ชื อ ไ ม฾ยงเปถึ ง วั ต ถุ ป ระสงค ของการออก฽บบ ๅ ไ ่ ผลิตภัณฑหรื ๅ ญหาเดรๅ ่ อ฽นวทางการ฽กปั ฼ราควรทา฿หๅ฾ครงรางประ฾ยคปั ญหามีความนไาสน฿จ฽ละคงเวซึ มมองของปัญหาร ไ ๅ งไ จุดประสงคของมุ ่ ตัวอยาง฼ช นร ฽ทนที จ ไ ะ฼ขี ย นว า “หญิ ง สาววั ย รุ นจ า฼ปใ นต องทานอาหารที ม ไ ป ี ระ฾ยชน ฼พราะวิ ตามินมีสไวนสาคัญตอ ไ ไ ไ ไ ๅ ไ ่ สุขภาพ”ร ฽ตควร฼ขี ย น฼ปใ น “หญิ ง สาววั ย รุ นที ด ไ ฼ ู กใ บ กด฽ละทาน฽ต อาหาร฼พื อ ไ สุ ข ภาพต องการเด รั ไ ไ ไ ๅ ๅ บการยอมรับ จากสั งคมมากกวาที ไ าคัญกวาปั ไ ฼ไ ปใ นอยูรไ ฼พราะการเดรั ๅ บการยอมรับจากสั งคม฼ปใ นสิไ งทีส ไ ญหาสุขภาพ฿นความคิด ของ฼ธอ”ร สั ง฼กตวา฾ครงร างที ส ไ อง฼ปใ นประ฾ยคที ม ไ ฽ ี นว฾น มที ส ไ ามารถหา฽นวทาง฿นการ฽ก ปั ไ ไ ๅ ๅ ญหาเดรๅ ฿นขณะทีไ ฾ครงราง฽รก฼ปใ น฼พี ย งการบอกข อ฼ทใ จ จริ ง ซึ ง ไ เม มี ท ศ ิ ทาง฿นการ฽ก ปั ญ หา฿ห ผู ถู ก สั ม ภาษณ ไ ๅ ไ ๅ ๅ ๅ ่ :: 21 ::

METHOD

มุมมองปัญหา฼ชิง ฼ปรียบ฼ทียบ

ทาไมจึงต้ องคิดถึงมุมมองปั ญหาเชิงเปรี ยบเทียบ?

มุมมองปัญหาร (point-of-view) ฼ปใ นการปรับกรอบของปัญหาที฼ไ ราตองการ฽ก เขจาก฼ดิ มที฼ไ ปใ นนามธรรม฿หๅ฼ปใ น ๅ ๅ รูปธรรมมากยิงไ ขึน ๅ ฼พือ ไ ทา฿หๅ฼รา฼ริม ไ การหาคน฽นวคิ ด หรื อ เอ฼ดี ย ฿นการ฽ก เขปั ญ หา฿หม โร มมอง ๅ ๅ ไ เดรๅ การสรางมุ ๅ ปัญหา฼ชิง฼ปรียบ฼ทียบ฼ปใ นวิธท ี งีไ ายต อการท าความ฼ข า฿จ฽ละสื ไ อ ถึ ง วิ ธ ท ี ฼ ไ ี ราจะ฿ช มองปั ญ หา฼ดิ ม ซึ ง ไ อยู ฿นรู ป ของ ไ ไ ๅ ๅ ไ นามธรรมร วิธก ี าร฼ปรียบ฼ทียบทีด ไ จ ี ะสรางทิ ศทางทีด ไ ส ี าหรับการออก฽บบ฽นวทางการ฽กเขปั ญหาสุดทๅาย ๅ ๅ

เราจะใช้ ประโยคปั ญหาเชิงเปรี ยบเทียบได้ อย่ างไร?

฼ราสามารถ฿ชๅการ฼ปรียบ฼ทียบกับสิไ งอืน ไ ร โร ฿นการกลัน ไ กรองความคิดร ฿นบางครังๅ การอุปมาอุปเมยสามารถสืไ อ ถึงความหมาย฽ละทา฿หๅ฼หในภาพเดอย างดี ร ฼ราควรมองหาสั ญลักษณร่ ตัวบงชี ๅ รือสิไ งทีน ไ ามา฼ปรียบ฼ทียบจาก ๅ ไ ไ ห การสั ง฼คราะหข อมู ล ฽ละ฼ปรี ย บ฼ที ย บสิ ไ ง ฼หล านั ๅ น ฼ข ากั บ ประสบการณ ของผู ฿ช กั บ ตั ว อย างอื น ไ โร ฼ชไนร การมีร ไ ๅ ๅ ๅ ไ ่ ๅ ่ “฼ครือ ไ ง฼ลน฼พลงส วนตั ว ที ฼ ไ ปใ น฼หมื อ น฼ครื อ ไ งประดั บ ”ร ซึ ง ไ ประ฾ยคนี เ ๅ ด กลาย฼ปใ น฽นวทาง฿นการสร างนวั ตกรรมร ไ ไ ๅ ๅ iPod ของร Apple ร ร ฾ดย฼ปใ นวิธก ี ารมอง฼ครือ ไ ง฼ลน฼พลงส วนตั ว ฿ห ฼ปใ น฼หมื อ น฼ครื อ ไ งประดั บ ร มากกว าที ไ ะ฼ปใ น ไ ไ ๅ ไ จ ฽คล า฾พงร ซึ ง ไ ท า฿ห ผู ออก฽บบสามารถสร างผลิ ต ภั ณ ฑ ที ผ ไ ฿ช ู สามารถ฽สดงความ฼ปใ นตั ว ตนของตั ว ฼องเด ไ ๅ ๅ ๅ ๅ ่ ๅ ๅ มากกวา฼ปใ ไ ง฿ชๅชิน ๅ หนึไงร ฼ราสามารถจินตนาการเดว ื ทีม ไ าของความตองการที เไ ดมาจาก ไ น฼พียงอุปกรณ฼ครื ๅ านี ไ ไคอ ๅ ๅ ่ อ มุมมองทีผ ไ ฿ช ผ ไ ฿ช รๅ ฾ดยร ความ฼ปใ นตัวตนของผูๅฟัง฼กีย ไ วของ฾ดยตรงกั บวงดนตรีทผ ีไ ๅูฟัง ๅู ๅมีตอ฼พลงที ไ ๅู ๅเดสะสมเว ๅ ๅ ชอบ฽ละความสั มพันธกั ไ กใเดผลกระทบจากรสนิ ยมการฟัง฼พลงทีค ไ ลายคลึ งกัน ๅ น ๅ ๅ ่ บผูอื การ฼ปรียบ฼ทียบยังสามารถนาเปสูไมุมมองของปัญหาทีค ไ รอบคลุม฼นืๅอหาอืน ไ โร อยาง฼ช กงานหนุไ มสาว ไ ไ นร กลุมพนั ไ ที฿ไ ชๅชีวต ิ อยางสุ ด ฼หวี ย ไ งทั ง ๅ การท างาน฽ละการ฼ที ย ไ วควรมี ฼ นื อ ๅ งานที ม ไ ค ี วามตื น ไ ฼ต น฿กล ฼คี ย งกั บ กั บ ฼กมยิ งปื น฽ทนทีไ ไ ๅ ๅ จะ฼ปใ น฼กมร Tetris

:: 22 ::

METHOD

มองปั ญหาด้ วยการประกาศโฆษณา

ทาไมถึงต้ องมองหาปั ญหาด้ วยการประกาศโฆษณา

มุมมองปัญหาร (point-of-view) ฼ปใ นการปรับกรอบของปัญหาที฼ไ ราตองการ฽ก เขจาก฼ดิ มที฼ไ ปใ นนามธรรม฿หๅ฼ปใ น ๅ ๅ รูปธรรมมากยิงไ ขึน ๅ ฼พือ ไ ทา฿หๅ฼รา฼ริม ไ การหาคน฽นวคิ ด หรื อ เอ฼ดี ย ฿นการ฽ก เขปั ญ หา฿หม โร ๅ ๅ ไ เดรๅ การมองปัญหา ดวยการประกาศ฾ฆษณา฼ปใ นวิ ธ ท ี ด ไ ี ท ี จ ไ ี ะ฽สดง฿ห ฼หใ น ถึ ง สิ ไ ง ที ฼ ไ ราค นพบระหว าง฽ก ปั ญ หาร การปรับมุมมองของ ๅ ๅ ๅ ไ ๅ ฾จทยปั ญ หา฾ดย฿ช การประกาศ฾ฆษณาช วย฼รามุ ง฼น นเปที ต ว ั กลุ ม฼ป าหมาย฽ละคุ ณ ลั ก ษณะของกลุ ม฼ป ๅ ไ ไ ๅ ไ ๅ ไ ๅ าหมาย ่

เราจะมองปั ญหาด้ วยการประกาศโฆษณาได้ อย่ างไร

฿สไตัวกลุม฼ป ม฼ป ไ โทีค ไ นพบลง฿นรู ป฽บบการประกาศ ไ ๅ าหมายร ความตองการของกลุ ๅ ไ ๅ าหมายร ฽ละรายละ฼อียดอืน ๅ ฾ฆษณาร การตังๅ มุมมองปัญหานัๅนควรมีรายละ฼อียดมากกวาร “ตั ว กลุ ม฼ป าหมาย+ร ความต องการของตั ว ไ ไ ๅ ๅ กลุม฼ป าหมาย+รายละ฼อี ย ดอื น ไ โที ค ไ นพบ”ร ซึ ง ไ อาจรวมถึ ง มุ ม มองปั ญ หาที ต ไ ง ๅ ั ขึ น ๅ มาด วย ไ ๅ ๅ ๅ

฽นะนา฿หๅลองรูป฽บบดังตอเปนี ๅ: ไ รายละ฼อียดร คุณลักษณะของกลุม฼ป ไ ๅ าหมายร ตามดวยร “ก าลั ง มองหา” วิ ธ ก ี ารที จ ไ ะนามาซึงไ ความตองการของกลุ ม฼ป ๅ ๅ ไ ๅ าหมาย ฽ละรายละ฼อียด฼พิม ไ ฼ติม ตัวอยาง: “ตองการหา: วัยรุนพลั ง฼ยอะทีก ไ าลังมองหา฼ครือขาย฼พื อ ไ นโร ซึงไ มีความสน฿จ฿นปัจจัยตางโร ทีม ไ ี ไ ๅ ไ ไ ไ ผลกระทบตอสั ง คมร ฼พื อ ไ นที ห ไ าจ า฼ปใ นต อง฼ล น LINE เด อย างคล อง฽คล ว” ไ ๅ ไ ๅ ไ ไ ไ

:: 23 ::

METHOD

รายการตรวจ฿จความสาคัญ

รายการตรวจใจความสาคัญ 1) 2) 3) 4)

อะไรคือประเด็นสาคัญ ? ใครเป็ นคนสื่อประเด็น ? อะไรคือประเด็นใหม่ ? ใครใส่ ใจเรื่ องนี ้ ?

ทาเมถึงมีรายการตรวจ฿จความสาคัญ รายการตรวจ฿จความสาคัญ฼ปใ น฼ครือ ไ งมือที฿ไ ชๅ฿นการทดสอบวามุ ไ ม ี งานคิดขึน ๅ มานัๅน฼ปใ นประ฾ยชน่ ไ มมองปัญหาทีท ฽ละ฼หมาะสมหรือเมรไ ตน฽บบของรายการตรวจ฿จความส าคั ญ นั ๅ น พั ฒ นามาจากร ฼ดวิ ด ร ลาราบี ร จากร สถาบัน ๅ ฼พือ ไ การศึ กษามหาวิทยาลัยส฽ตนฟอรดร Stanford School of Education ฽ละเด น ามาปรั บ ฿ช กั ๅ ๅ บการออก฽บบ ่ ฽ละตรวจสอบมุมมองปัญหา ฽นะนา฿หๅ฿ชๅวิธน ี ีๅ฼พือ ไ ตรวจสอบวามุ นเปร นไาสน฿จร เม฼หมื อน฿คร฽ละ ไ มมองปัญหานัๅน฼หมาะสมร เมกว ไ าง฼กิ ๅ ไ สามารถลงมือทดสอบเดรๅ ฼ครือ ไ งมือนีๅอาจเม฼พี ย งพอที จ ไ ะ฽ก เขจุ ด ด อยทั ง ๅ หมดของมุ ม มองปั ญ หาที ฼ไ ราคิดขึน ๅ ร ฽ตไ ไ ๅ ๅ มันกใยงั ถือวา฼ปใ น฼ครื อ ไ งมื อ ที ด ไ ฿ ี นการ฿ช ตรวจสอบประ฾ยชน ของมุ ม มองปั ญ หาที ค ไ ด ิ ขึ น ๅ เว ร ไ ๅ ๅ ่

฼ราจะ฿ชๅรายการตรวจ฿จความสาคัญอยางเร ไ

฼ริม ไ ดวยการถามค าถามตอเปนี ๅร ๅ ไ 1. อะไรคือประเด็นสาคัญ ? – อะไรคือมุมมองของทีม?

• อะเรคือ฾ครงรางที ม ไ าของมุมมองปัญหาร ไ •ร มาจากผู฿ช ร ความต องการของกลุ ม฼ป ไ นพบอื น ไ โ? ๅ ๅ ๅ ไ ๅ าหมายร หรือสิไ งทีค ๅ 2. ใครเป็ นคนสื่อประเด็น ? – มุมมองปัญหาของทีมถูกตองหรื อ เม ? ๅ ไ

• มุมมองปัญหาตรงกับขอมู ม฼ป ไ กรองจากขอมู ๅ ลทีเไ ดจากกลุ ๅ ไ ๅ าหมายหรือเม?ร ไ มัน฼กิดจากการกลัน ๅ ลหรือเม? ไ • ฼ปใ นปัญหาทีพ ไ บ฼จอเดกั บ คนอื น ไ โร ๅ 3. อะไรคือประเด็นใหม่ ? – อะไรคือมุมมองที่เป็ นประโยชน์ ?

• ฼ราลองมุมมองปัญหา฿นมุม฿หมหรื ไ อยังร • มุมมองปัญหา฿นมุม฿หมนั ๅ น ร พิ จ ารณาบริบทของกลุม฼ป อยัง ไ ไ ๅ าหมาย฽ลวหรื ๅ • ถามุ ม มองที เ ไ ด ร เม เด ดู ฽ ปลก฿หม ร ลองพยายาม฼จาะลึ ก ฿ห ชั ด ฼จนขึ น ๅ ๅ ๅ ไ ๅ ไ ๅ 4. ใครใส่ ใจเรื่ องนี? ้ – มุมมองปัญหานไาสน฿จ฽คเหน? ไ

• ทีมงานของคุณตองตื น ไ ฼ตนร ๅ ๅ • งานนีๅคมค ุๅ าที ไ ะทาหรือเมไ ไ จ • ปรับมุมมองปัญหาจน฿ชไ

:: 24 ::

METHOD

หลักการการออก฽บบ

ง

เชิญกลุ่มเป้าหมายที่หลากหลาย ขยายคุณลักษณะกลุ่มทดลอง หาโอกาสในการเรี ยนรู้ท่หี ลากหลาย ดึงดูดนักเรี ยนที่มีความแตกต่ างกัน ออกนอกกรอบจากัด

จัดระเบียบวัสดุส่ ิงของของตนเอง แสดงผลงานของตนเอง

หาทางเข้ าถึงคนและทรั พยากรที่เจ๋ งๆ ดูแลและส่ งเสริ มชุมชนนักออกแบบ

ทาไมถึงต้ องใช้ หลักการการออกแบบ หลักการ฿นการออก฽บบ฼ปใ นยุทธวิธ฿ี นการ฽ก฾จทย ฾ดยเม นึ ไ อก฽บบนัๅน ๅ ไ กถึงทางออกที฼ไ จาะจงร คุณซึงไ มีหนๅาทีอ ่ ตองวาง฽บบ฽ผนร ฽ปลความหมายของสิ ไ ง ที พ ไ บร ฼ช นความต องการของผู ฿ช ฽ละสิ ไ ง ที ค ไ นพบอื น ไ โร ฿ช ๅ ไ ๅ ๅ ๅ ๅ ๅ฼กิด฼ปใ น ทิศทาง฿นการออก฽บบร หลักการนีๅชไวย฿หๅคุณสามารถจับประ฼ดในสาคัญ฽ละออก฽บบทีท ไ ดลองลงมือทาเดรๅ ฽ละ หาทาง฽นวทางของทางออกร ฽ละสืไ อจุดประสงค฿นการออก฽บบ฿ห ไ ฼ขๅา฿จ ๅคนอืน ่

เราจะใช้ หลักการการออกแบบอย่ างไร

฼รา฼ริม ไ ดวยการ฼ขี ยนคูมื ไ ไ วย฿นการวาง฾ครงรางขั น ๅ ตอนการดา฼นินงานทีส ไ าคัญทีท ไ า฿หๅ฼กิดการ฽กเขปั ญหา ๅ ไ อทีช ไ ๅ ออก฽บบทีป ไ ระสบความสา฼รใจร คูมื อ นี ค ๅ วร฼กิ ด จากการวิ ฼ คราะห ความ฼ข า฿จกลุ ม฼ป าหมาย฽ละหลั ก การออก฽บบ ไ ๅ ไ ๅ ่ ของคุณ฼ปใ นหลักร นัๅนคือ฼ราควร฼ปใ นคนตังๅ กฎ฼กณฑว่ าอะเร฼ปใ นปัญหาทีส ไ าคัญที฼ไ ราควรคานึงถึง฾ดย฿ชๅขอมู ไ ๅ ล จากการทาความ฼ขๅา฿จกลุม฼ป าหมายที ท ไ ามา฼บื อ ๅ งต นร หลั ง จากนั ๅ น ฼ราจึ ง ฼ริ ม ไ ร างหลั ก การการออก฽บบที ส ไ าคั ญ฿น ไ ๅ ๅ ไ การทา฿หๅ฼ราประสบความสา฼รใจร คุณสามารถพัฒนาหลักการออก฽บบเดหลายวิ ธ฾ี ดยอางอิ งขอมู ไ ามาเดรๅ คุณสามารถปรับมุมมองปัญหาร ๅ ๅ ๅ ลทีห ความตองการของกลุ ม฼ป าหมาย฽ละสิ ไ ง ที ค ไ นพบ฿ห ฼ปใ นหลั ก การการออก฽บบ฾ดย฼อาตั วกลุม฼ป ๅ ไ ๅ ๅ ๅ ไ ๅ าหมาย฽ละความ ตองการของกลุ ม฼ป าหมาย฼ปใ นหลั ก ร ฿นการ฼ขี ย นหลั ก การออก฽บบนั ๅ น ควร฼ขี ย น฿ห อยู ฿นรู ป฽บบของวิธก ี าร ๅ ไ ๅ ๅ ไ ฽กเขปั ญ หาร ตั ว อย าง฼ช นร ความต องการของกลุ ม฼ป าหมายคื อ การรู สึ ก อยากลงเม ลงมื อ ฿นการท าของขวั ญร ๅ ไ ไ ๅ ไ ๅ ๅ ๅ สิไ งนีๅบงบอก฿ห ฼รารู ว า฼ราต องดึ ง กลุ ม฼ป าหมายมามี ส วนร วม฿นการคิ ด หาค าตอบร คุ ณ สามารถหาหลั ก การ ไ ๅ ๅ ไ ๅ ไ ๅ ไ ไ ออก฽บบ฾ดยการคิดยอนกลั บจากคาตอบทีด ไ น ู ไ าสน฿จร ลองถามกันดูวาค างที ไ ๅ ไ าตอบที฼ไ ปใ นเปเดมี ๅ มุมดานเหนบ ๅ ๅ สามารถปรับ฼ปใ นหลักการออก฽บบเดๅ

การตังๅ หลักการออก฽บบควรตังๅ ประ฼ดใน฿หๅกวๅาง฽ละทดลองหาคาตอบ฿นหลายรูป฽บบ฾ดยเมจ านึงถึง ไ า฼ปใ นตองค ๅ หรืออางอิ ง วิ ธ ก ี าร฽ก เขปั ญ หาวิ ธ ก ี าร฿ดวิ ธ ก ี ารหนึ ไ ง ร อย างเรกใ ต ามอย างน อย฼ราควรหาบริ บ ทการ฽ก เขปั ญหา ๅ ๅ ไ ไ ๅ ๅ อยางกว างร โร ที ช ไ วย฿นการพั ฒ นาหลั ก การการออก฽บบร ตั ว อย าง฼ช นร ฼รารู ว า฼ราก าลั ง ออก฽บบสถานที รไ โร ไ ๅ ไ ไ ไ ๅ ไ หนึไง฼พือ ไ ที฼ไ ราจะเดทราบว า฼ราควร฼ขี ย นหลั ก การออก฽บบมา฿นรู ป ฽บบ฿ดร อี ก ตั ว อย างหนึ ไ ง คื อ ร ฼รารู ว า฼ราก าลัง ๅ ไ ไ ๅ ไ ออก฽บบของขวัญ฽ตเม รู ว าร มั น จะ฼ปใ นสิ ไ ง ที จ ไ บ ั ต องเด ร ฼ปใ นดิ จ ต ิ อลร หรื อ ว า฼ปใ นรู ป ฽บบกิ จ กรรมท าร วมร ฼พี ย ง ไ ไ ๅ ไ ๅ ๅ ไ ไ ฽ครูไ บริ บ ทที ว ไ า฼ราก าลั ง ออก฽บบของขวั ญ กใ จ ะท า฿ห ฼ราสามารถร างหลั ก การออก฽บบเด ฼หมาะสม฽ละดี ข น ึ ๅ ๅ ไ ๅ ไ ๅ :: 25 ::

METHOD

คาถามร “เราจะ. . .ได้ อย่ างไร”

เราจะ. . .ได้ อย่ างไร? ทาไมถึงต้ องใช้ คาถาม “เราจะ. . .ได้ อย่ างไร”

คาถามร “฼ราจะ…เดอย คือคาถามสัๅ นโร ทีช ไ ไ วย฿หๅ฼กิดการระดมความคิดร คาถามประ฼ภทนีๅ฼ปใ น฼มลใดพันธุ ่ ๅ างเร” ไ ที฿ไ หๅกา฼นิดความคิดทีจ ไ ะ฽ตกตางจากมุ มมอง฼ดิมโร หลักการออก฽บบ฼ดิมโร หรือความรูๅความ฼ขๅา฿จ฽บบ฼ดิมโร ไ การตังๅ คาถามนัๅนควร฼ริม ไ ตนจากค าถามทีก ไ วๅางพอทีจ ไ ะกอ฿ห ี ด ิ ฽กๅปัญหา฿หมโร ๅ ไ ๅ฼กิดวิธค ไ มากพอ฽ตกใ ไ ฽คบพอทีไ กอ฿ห ไ ๅ฼กิดความคิดที฼ไ ฉพาะ฼จาะจง฽ละ฽ตกตางร ไ ตัวอยางค าถามที฽ ไ คบจน฼กินเป “฼ราจะผลิต฾คนเอศกรีม฿หๅกิน฽ลๅวเมหยดเด อย ไ ไ ๅ ไางเร?” ตัวอยางค าถามทีก ไ วๅางจน฼กินเป “฼ราจะ฼ปลีย ไ น฽ปลงขนมหวาน฿หๅ฽ปลก฿หมเด ไ ไ อย ๅ างเร?” ไ ตัวอยางค าถามที฼ไ หมาะสมร “฼ราจะ฼ปลีย ไ น฽ปลงเอศกรีม฿หๅถือ฼ดินกินเด฾ดยเม หยดเด อย ไ ๅ ไ ๅ างเร?” ไ ทังๅ นีๅวธ ิ ต ี งๅั คาถามร “฼ราจะ…เดอย นัๅนขึน ๅ อยูกั ไ าร ๅ างเร”ร ไ ไ บลักษณะของ฾ครงงานทีท

ตัง้ คาถาม “เราจะ. . .ได้ อย่ างไร”อย่ างไร

฼ริม ไ ตนจากมุ มมองปัญหาร ทีม ไ าของความตองการร ฽ละกรอบปัญหาทีต ไ งๅั เวรๅ ฽ลวตั ไ งมือทดลองหา ๅ ๅ ๅ งๅ คาถามทีล คาตอบเด฾ดยตั ง ๅ รู ป ฽บบค าถามว า “฼ราจะ…เด อย างเร” ก อนที จ ไ ะ฼ริ ม ไ คิ ด หาทางออกของปั ญ หาร ตัวอยาง฼ช ๅ ไ ๅ ไ ไ ไ ไ นร ปัญหา: ออก฽บบประสบการณที ส ไ นามบิ น นานาชาติ ่ มุมมองปัญหา: ฽มลู ๅ ฼ครือ ไ ง฽ตพบว าต น ๅ ฼ครือ ไ งหลายชัไว฾มงหนๅาประตูทางออกร ฽ถมยัง ไ กสามที฼ไ รงรี ไ บเปขึน ไ ไ องรอขึ ๅ ตองดู ฽ ลลู ก โร จอมซนของ฼ธอเม ฿ห เปกวนผู ฾ดยสารที ห ไ งุ ด หงิ ด กั บ การรอ฼ครื อ ไ งบินอยูไ฽ลว ๅ ไ ๅ ๅ ๅ

ขยายส่ วนดี: ฼ราจะ฿ชๅพลังของ฼ดใกโร มาสรๅางความบัน฼ทิง฿หๅผูๅ฾ดยสารคนอืนไ โร เดอย ๅ างเร? ไ ลดส่ วนเสีย: ฼ราจะ฽ยก฼ดใกโร จากผู฾ดยสารคนอื น ไ โร เดอย ๅ ๅ างเร? ไ มองมุมกลับ: ฼ราจะทา฿หๅการรอนไาตืนไ ฼ตนเด อย างเร? ๅ ๅ ไ ท้ าทายสมมุตฐิ าน: ฼ราจะทา฿หๅเมตไ องรอเด อย ๅ ๅ างเร? ไ เปลี่ยนคาขยายความ: ฼ราจะทา฿หๅการ฼รงรี ไ บนไาสน฿จมากกวไานไาปวดหัวเดอย ๅ างเร? ไ มองหาทรัพยากร: ฼ราจะ฿ชๅ฼วลาวางของผู ไ ๅ฾ดยสารทีรไ อ฿หๅ฼กิดประ฾ยชนเด ๅ างเร? ไ ่ อย ลองหาที่เปรียบเทียบตามบริบท: ฼ราจะทา฿หๅสนามบิน฼หมือนสปา / สนาม฼ดใก฼ลนเด อย ไ ๅ างเร? ไ ตัง้ โจทย์ ท้าทาย: ฼ราจะทา฿หๅสนามบิน฼ปใ นทีโไ ร ฼ดใกอยากเปเดอย ๅ างเร? ไ เปลี่ยนสิ่งที่เป็ นอยู่: ฼ราจะทา฿หๅ฼ดใกโร ทีนไ ไ าราคาญนัๅนนไาราคาญนๅอยลงเดอย ๅ างเร? ไ ปรับมุมมองเป็ นส่ วนย่ อยๆ: ฼ราจะสรางความบั น ฼ทิ ง ฿ห ฼ดใ ก โร เด อย างเร?ร ฼ราจะท า฿หๅ฽ม฼ดใ ๅ เดๅ ๅ ๅ ๅ ไ ไ ก฿จ฼ยในขึน อยางเร? ฼ราจะทา฿หๅผู฾ดยสารมาที ป ไ ระตู฼ครือ ไ งชๅานๅอยลงเดอย ไ ๅ ๅ างเร? ไ :: 26 ::

METHOD

กิจกรรมละลายพฤติกรรม

ทาไมถึงต้ องใช้ กิจกรรมละลายพฤติกรรม

กิจกรรมละลายพฤติกรรมชไวย฿หๅทีมงานตืน ไ ตัว฽ละพรๅอมทีจ ไ ะทางานทังๅ กาย฽ละ฿จร กิจกรรมละลายพฤติกรรม฿ชๅ ฼มือ ไ ทีมมีพลังงานตาไ ร ฿นชไวง฼ชๅาโร กอน฼ริ ม ไ ประชุมหรือ฼ริม ไ ออกความคิด ไ

เราจะละลายพฤติกรรมนัน้ อย่ างไร

ทากิจกรรมทีท ไ า฿หๅทีมงานสรๅางสรรค฽ละ฼พิ ม ไ ความผูกพันของคน฿นทีมร กิจกรรมละลายพฤติกรรมทีด ไ น ี ๅน ั เมไ ่ ฼พียง฽คท า฿ห พลั ง ฿นที ม ฼ยอะขึ น ๅ ฽ต ต องท า฿ห ทุ ก คนรู สึ ก อยากมี ส วนร วมที จ ไ ะฟั ง ร คิ ด ร ฽ละลงมื อ ปฏิ บ ต ั ร ิ ไ ๅ ไ ๅ ๅ ๅ ไ ไ ตัวอยาง฼ช งการ฼ดาของคนอืน ไ ร พรอมคิ ดคาตอบตามเปดวยร กิจกรรม ไ ไ นร ฼วลา฼ลนกิ ไ จกรรม฼ดาภาพวาดร ตองฟั ๅ ๅ ๅ ฼หลานี อ ไ นเหว฼ยอะทีมงานจะเดมี ไ ฼ริม ไ ทางานร ไ ๅนไาจะ฿ชๅ฼วลาประมาณ 5-10ร นาทีร ฽ละตอง฼คลื ๅ ๅ พลังตอ฼นื ไ ไอง฼มือ การ฼ลนละครสมมุ ต฼ิ ปใ นอีกหนึไงกิจกรรมทีน ไ ไ าลองทาร กิจกรรมทีน ไ ไ าลองมีดงั นีๅ： ไ

จัดหมู่ จัดหมู่ “ม่ องเท่ ง” ฼รียงคน฼ปใ น฽ถวยาวร

฼ลือกหมวดหมูที ไ ไ าสน฿จร (อาหาร฼ชๅาร ผักร สั ตวร่ ยีห ไ ๅอรถ) ไ น ชีค ๅ น฿น฽ถว฼รใวโร เม฼รี ๅ ะตองบอกชื อ ไ ทีม ไ าจากหมวดหมูนั ทุก ไ ยงตามลาดับร ฾ดยคนที฾ไ ดนชีจ ๅ ไ ๅนโร ถานึ ๅ กเมออกร ไ คนตะ฾กนคาวาร “ม อง฼ท ง”ร ฽ล วคนโร นั ๅ น กใ ต องออกจากกลุ มร ไ ไ ไ ๅ ๅ ไ

ลูกบอลเสียงร

ยืนหนๅา฼ขาหากั น฼ปใ นวงกลมร ฽ละ฾ยนลูกบอลลองหน฿ห ไ ะ฾ยนนัๅน฿หๅมองคนทีจ ไ ะ ๅ ไ ๅกันร ฾ดย฼วลาทีจ

฾ยน฿หๅ฽ละทา฼สี ยงประหลาดโร ฼วลา฾ยนร คนทีเไ ดลู า฼สี ยง฼ลียน฽บบคนที฾ไ ยนขณะทีรไ บ ั ร ฽ลวกใ ิ ๅ กบอลตองท ๅ ๅ คด ฼สี ยง฿หมตอนถึ ง ฼วลาตั ว ฼องต อง฾ยนร พยายาม฾ยนเปมา฿ห ฼รใ ว ขึ น ๅ ร อาจจะ฼พิ ม ไ ลู ก บอลอี ก ลู ก ไ ๅ ๅ

น ๅ ร “มาสมมุตวิ า฼ราอยู ฿นงานปาร ตี ๅ น ั ฼ถอะ” “มา ได้ ! เอาเลย ทุกคน฼ดินรอบโร หๅองร หนึไงคน฿นกลุม฼สนอขึ ไ ไ ไ ่ ก สมมุตวิ า฼รา฼ปใ น฼ดใ ก ทารกกั น ฼ถอะ” หรื อ ร “มาสมมุ ต ว ิ า฼ราเม รู ว า฾ลกนี ๅ ม ฽ ี รง฾น มถ วงกั น ฼ถอะ”ร ร ฿หๅทุกคน฿น ไ ไ ไ ๅ ไ ๅ ไ กลุมพู ด ว าร “เด ! ฼อา฼ลย” ฽ล วกใ ท าตามค า฼สนอร คน฿นกลุ ม฼สนอ฿หม เด ฼สมอร ฽ล วทุ ก คนกใ จ ะตอบรั บวาร ไ ไ ๅ ๅ ไ ไ ๅ ๅ ไ “เด!ๅ ฼อา฼ลย”ร ฼สมอ

:: 27 :: photo: flickr/James Willamor

METHOD

การระดมสมอง



สนทนาทีละ฼รือ ไ ง



สนับสนุ นความคิด฽ปลก฿หมไ



฼นๅนปริมาณ



พยายามทา฿หๅ฼หในภาพ



฼นๅนหัว฼รือ ไ ง



เมออกนอก฼รื อ ไ ง ไ



คิดตอยอดจากคนอื น ไ ไ



เมตั ไ ดสิ นร เมต ไ อต ไ าน ๅ

ทาไมถึงต้ องระดมสมอง

การระดมสมอง฼ปใ นวิธท ี ท ีไ า฿หๅ฼กิดความคิดหลากหลายมากกวาการนั ไง฼ขียนเอ฼ดียดวยปากกา฽ละกระดาษร ไ ๅ จุดประสงคของการระดมสมองร การยกระดั บ ความ฼หใ น ฾ดยรวมของที มร ดวยการสนทนา฽ละการฟั งความคิด฼หใน ๅ ่ ของสมาชิก฿นทีม฽ลวคิ ด ต อยอดจากความคิ ด นั ๅ น โร การระดมสมองช วย฿ห ฼รา฽บ ง฽ยกเด ชั ด ฼จนร วานี ื ๅ ไ ไ ๅ ไ ๅ ไ ไคอ ชไวง฼วลาที฼ไ ราตังๅ ฿จ฿ชๅสมองผลิตเอ฼ดียร เม฿ช ฼วลา฿นการตั ด สิ น เอ฼ดี ย ร การระดมสมอง฼ปใ นการ฼ปิ ด ฿จเม ตั ไ ไ ไ ดสิ น วาความคิ ด นั ๅ น ดี ห รื อ เม ดี ร การระดมสมองนั ๅ น สามารถ฿ช เด ตลอด฼วลา฿นกระบวนการออก฽บบร ซึ ง ไ เม ฼พี ย ง฼พือ ไ ไ ไ ๅ ๅ ไ หา฽นวทางการออก฽บบทีต ไ อบ฾จทย฼ท านั ๅ น ร ฽ต ฿ช เด ทุ ก ฼มี อ ไ ที ต ไ องการความคิ ด ฿หม โร ฼ช น฼วลาวาง฽ผนหา ไ ๅ ๅ ๅ ไ ไ ่ ไ ขอมู อบริการที฼ไ กีย ไ วของกั บงานของ฼รา ๅ ลร หรือ฼วลาคิดหาสิ นคาหรื ๅ ๅ

เราจะระดมสมองอย่ างไร

฽บง฼วลา฿ห ื ฼วลา฽หไงการระดมสมองของทีม฽ละทุกคนจะตองอยู ฿นสภาพร “พรๅอมระดม ไ ๅชัด฼จนวาร ไ ชไวง฼วลานีๅคอ ๅ ไ สมอง” ฼ปๅาหมายหนึไง฼ดียวคือการ฼กิดความคิด฿หมโร ไ ุด฼ทาที ไ ะมากเด฾ดยเม อนุ ไ มากทีส ไ จ ๅ ไ ญาต฿หๅมีการประ฼มิน ความคิด฾ดย฼ดใดขาดร ฿ชๅ฼วลาสัๅ นโร ฼พียง฽ครไ 15-30 นาทีร ฽ตทุ สไวนรวมอย ไ กคนตองมี ๅ ไ ไางจริงจังร ฾ดย฿หๅทุก คนมายืนรวมกันทีห ไ นๅากระดานดาหรือลอมรอบ฾ต าทางที ก ไ ระฉับกระ฼ฉงเมว ๅ ๆ ะร ดวยท ๅ ไ ไ ไาจะยืนหรือนัไงตัวตรง฽ละ ฼ปใ นกลุมก ชิ ไ อน฿กล ๅ ๅ ดกัน ฼ขียน฿หๅชัด฼จนวาการระดมสมองครั งๅ นีๅทา฼พือ ไ อะเรร การตังๅ คาถามร “฼ราจะ…เดอย ฼ปใ นวิธ฼ี ริม ไ ตนที ไ ฿ี น ไ ๅ างเร” ไ ๅ ด การร กาหนดทิศทางการระดมสมอง (฼ชไนร ฼ราจะสรๅางประสบการณการจ าย฼งิ นอยไาง฼ปใ นสไวนตัว฼วลาเปซือ ๅ ของ ไ ่ เดอย (ดูรายละ฼อียด฼พิม ไ ฼ติมทีรไ การตังๅ คาถามร “฼ราจะ…เดอย ๅ างเร) ไ ๅ างเร”) ไ ตัวอยางวิ ี ารบันทึกเอ฼ดีย฿นการระดมสมอง ไ ธก จดบนบอรด: ไ ุกคนคิด฽ละพูดออกมา฿หๅชัด฼จนบนกระดานร จดทุกโร เอ฼ดีย฾ดยเม฼อาความคิ ด ไ ่ ฼ขียนความคิดทีท ความรูๅสึ กของตน฼องมา฼กีย ไ วขๅอง ทกคนชไวยกัน: ฽ตละคน฼ขี ยนเอ฼ดียของตัว฼องบนกระดาษ Post-it ฽ลว฽ปะบนกระดานด าร พรๅอมทังๅ บอกคนอืน ไ ไ ๅ ดวยร ขๅอดีของการ฿ชๅร Post-it คือ฼ราสามารถ฼ขียน฽ละ฽ปะเอ฼ดียของ฼ราเวๅบนกระดานเดๅ ๅ ลองทาตามกฎการระดมสมองดูร มันชไวย฿หๅ฼รามีเอ฼ดียทีส ไ รๅางสรรค฼พิ ไ ขึน ๅ ่ ม :: 28 ::

METHOD

การจัดการระดมสมอง฿นทีม

ทาไมถึงต้ องจัดการการระดมสมอง

การจัดกิจกรรม฼พือ ไ สไง฼สริมการระดมสมองคือกุญ฽จสาคัญ฿นการระดมสมองทีเไ ดผลดี ร การทีจ ไ ะ฼กิดความคิด ๅ มากมาย฽ละ฽ปลก฽หวก฽นวเดนั ยมสิไ งตางโร ฿หๅพรๅอมสาหรับทีม ๅ ๅนร ผูๅนาการระดมสมองตอง฼ตรี ๅ ไ

เราจะจัดการการระดมสมองอย่ างไร

พลัง – หนๅาทีขไ องคนนาการระดมสมองคือการทา฿หๅเอ฼ดียของคน฿นทีมเหลลืนไ อยูตลอดร ไ

฿นบางครังๅ การระดม

สมองทีจ ไ ะเดผลดี นๅน ั จา฼ปใ นตองมี คาถามตังๅ ตนที ไ ฼ติมทีรไ คาถาม“฼ราจะ...เดอย ๅ ๅ ๅ ฼ไ หมาะสมร (ดูรายละ฼อียด฼พิม ๅ างเร”)ร ไ ฼วลานากิจกรรมระดมสมองสิไ งทีส ไ าคัญทีส ไ ุดคือพลังของทีมร ฼มือ ไ ทีม฼ริม ไ คิดเดช าลงหรื อ คิ ด อะเรเม ออกร คนนา ๅ ๅ ไ จะตองหาค าถาม“฼ราจะ...เดอย ฿หมมา฿ช ไ ชไวย฿หๅทีมคิดเป฿นทิศทางอืน ไ โร เดหรื ๅ ๅ างเร”ร ไ ไ ๅ฼พือ ๅ ออาจมีเอ฼ดียสารอง ทีค ไ ด ิ ฼กใบเว฼พื อ ไ ช วย฿ห ที ม มี ช ว ี ต ิ ชี ว ามากขึ น ๅ ๅ ไ ๅ

ข้ อจากัด –การ฼พิมไ ขอจ ๅ ากัดอาจชไวยนาเปสูไเอ฼ดีย฿หมโร ไ

เดรๅ ฼ชไนร “ถาจ นรูปกลมมันจะ฼ปใ น ๅ า฼ปใ นตอง฼ปใ ๅ อยางเร”, “ซุป฼ปอร฽มนจะ฽ก ปั ไ ๅ ญหานีๅยงั เง” “สามีหรือภรรยาของคุณจะ฽กปั ๅ ญหานีๅยงั เง” “฼ราจะออก฽บบ฾ดย฿ชๅ ่ วิวฒ ั นาการ฼มือ ไ ร 100 ปี ท฽ ีไ ลวอย างเร”ร นอกจากนี ฼ ๅ รายั ง สามารถสร างข อจ ๅ ไ ๅ ๅ ากัด฿นกระบวนการคิดระดมสมองกใ เดรๅ ฼ชไนร การจากัด฼วลา:ร ระดมความคิด฿หๅเดรๅ 50 ความคิด฿นร 20นาที พืน ๅ ที-ไ คานึงถึงพืน ๅ ทีท ไ จ ีไ ะ฿ชๅทากิจกรรมระดมสมอง฾ดย฿หๅมีพน ืๅ ที฽ ไ นวตังๅ ทีม ไ ากพอสาหรับการ฼ขียนร ฽ละรองรับ เอ฼ดียจานวนมากโร ทีท ไ ม ี จะผลิตออกมาเดรๅ มีขนาด฿หญส าหรั บ ทุ ก คนร ฽ตกใ นเปจนทา฿หๅทีมรูสึๅ ก ไ ไ เมกว ไ างจน฼กิ ๅ วาเม เด รั บ ความสน฿จร ไ ไ ๅ

ขอ฽นะน าคือทุกคนทีรไ ะดมสมองควรอยูห ฽ละควรมีกระดาษ Post-it ฽ละปากกาทีจ ไ ะ ๅ ไ ไางกระดานเม฼กิ ไ นสองกาวร ๅ ฿หๅจดความคิด฼พือ ไ ฽ปะบนกระดาน฿นกรณีทค ีไ นจดจดเมทั น ไ (ดูรายละ฼อียด฼พิม ไ ฼ติมทีไ “การระดมความคิด”)

:: 29 28 ::

METHOD

การคัด฼ลือกความคิด

ทาไมการคัดเลือกความคิดถึงสาคัญ

การระดมสมองนัๅนควรจะกอ฿ห มากมายร หลังจากนัๅน฼ราควรคัด฼ลือกความคิดดีร โร ไ ๅ฼กิดความคิดตางโร ไ ออกมา฼พือ ไ ทีม ไ น ั จะเมเด ฼ปใ น฼พี ย งกระดาษบนกระดานร การ฼ลือกความคิดอาจจะทาเดงๅ ายโร ฽คหยิ ไ ๅ ไ ไ บออกมา สองสามเอ฼ดีย ฽ต฼มื อ ไ จะน าเป฿ช ออก฽บบการ฽ก เขปั ญ หานั ๅ น ร ฼ราควรจะ฿ห ความส าคั ญ ถึ ง วิ ธ ก ี าร฼ลือก ไ ๅ ๅ ๅ ความคิด฼สี ยหนไอยร ฼ราควร฼ลือกเอ฼ดีย฿หๅมีความหลากหลาย฽ละ฽ตกตางกั น ร ฼พื อ ไ ฿ห ฼กิ ด ฽นวทางการ฽ก เข ไ ๅ ๅ ทีม ไ ค ี วาม฼ปใ นเปเดหลายทางร ฾ดยเม ฼ลื อ ก฽ต อั น ที ง ไ ายโร หรื อ ฼สี ไ ย งน อยโ ๅ ไ ไ ไ ๅ

เราจะคัดเลือกความคิดอย่ างไร

฿นการ฼ลือกสรรความคิดนัๅนร อยาสรุ ป฽ละ฼ลือก฼รใว฼กินเปร อยากั ยร พยายาม ไ ไ งวลถึงความ฼ปใ นเปเดของเอ฼ดี ๅ ฼ลือกความคิดทีท ไ ุกคน฿นทีมตืน ไ ฼ตนร ชอบร หรื อ สงสั ย อยากรู ร ความคิ ด บางความคิ ด ฽ม ยากที จ ไ ะ฼ปใ นเปเดอาจจะ ๅ ๅ ๅ ๅ ฿หๅมุมมองที฼ไ ปใ นประ฾ยชนกั บ ที ม งาน ่ วิธก ี าร฼ลือกความคิดมีหลายวิธรี วมถึงสามวิธต ี อเปนี ๅ: ไ ออก฼สี ยง฾ดย฿ชๅร Post-it – ทีมงานทุกคนมีสิทธิ฿่ นการออก฼สี ยงร ฽ละ฼ลือกเดคนละสามเอ฼ดี ยทีต ไ นชอบ การ฿หๅ ๅ ฽ตละคน฾หวตเด อย างอิ ส ระ฼ปใ นการ฽สดงว าทุ ก คนมี ส ิ ท ธิ ม ่ ฼ ี สี ย ง฼ท า฼ที ย ม ไ ๅ ไ ไ ไ ฽บง฼ปใ ี ีๅ฼ปใ นวิธท ี จ ีไ ะทา฿หๅ฼รายัง฼กใบความคิด฼จงโ฼อาเว เด ฾ดย฼ลือก ไ น 4 กลุม ไ – วิธน ็ ๅ รๅ ฾ดยเมถู ไ กคัดออก฼สี ยกอน ไ ความคิดหนึไงหรือสองอัน฿นร 4 กลุมต อเปนี : ๅ ความคิ ด ที ฼ ไ ปใ น฼หตุ ฼ ปใ นผลร ความคิ ด ที น ไ าสนุ ก ร ความคิ ด ตนที ช ไ อบร ไ ไ ไ ฽ละความคิดที฼ไ ปใ นเปเดยาก ๅ วิธก ี าร฼ลือก฽บบบิง฾กร ฼ชไน฼ดียวกับวิธ฽ ี บง฼ปใ ี าร฼ลือก฽บบบิง฾กชไวย฿หๅทีมยัง฼กใบเอ฼ดียทีม ไ ี ไ นร กลุมร ไ วิธก ฽นว฾นๅมจะพัฒนาตอ฼ปใ นนวั ต กรรมเด ร ฾ดย฼ลื อ กเอ฼ดี ย ที จ ไ ะน าเปสู การสร าง฽บบจ าลองที ฽ ไ ตกต างกั น : ร ไ ๅ ไ ๅ ไ ฽บบจาลองทีจ ไ บ ั ตองเด รๅ ฽บบจาลอง฽บบดิจต ิ อลร ฽บบจาลอง฽บบประสบการณ ่ ๅ ฼ลือกเอ฼ดียหลายอัน฼พือ ไ นาเปพัฒนา฼ปใ น฽บบจาลองร ถาท อะเรร ๅ า฽ลวรู ๅ สึๅ กวาน ไ าเปทดสอบกใคงเมเด ไ ประ฾ยชน ๅ ่ ลองถามตัว฼องวา฽ล วเอ฼ดี ย นี ๅ ม อ ี ะเรที น ไ าสน฿จร ฽ล วหาทางทดสอบ฽ง มุ ม นั ๅ น ฽ทนหรื อ น าเปกั บ เอ฼ดี ย อื น ไ ฼พื อ ไ ฿หๅ ไ ๅ ไ ๅ ไ กลาย฼ปใ น฽นวทาง฿หมไ

:: 30 ::

METHOD

การสวมบทบาท

ทาไมต้ องสวมบทบาท

การสวมบทบาท฼ปใ นวิธค ี รอบคลุมการ฼ขๅา฿จกลุม฼ป ด฽ละการสรางตั วตน฽บบ ไ ๅ าหมายร กระบวนการสรางความคิ ๅ ๅ ๅ การสวมบทบาท฼ปใ น฼ทคนิค฿นการ฿ชๅรางกายสวมบทบาท฿นสถานการณ สมมติ ฼ พื อ ไ ที จ ไ ะสร างสรรค ความคิ ด฿หมรไ ไ ๅ ่ ่ โร ฿นวิธก ี ารนีๅร ฼ราตอง฼ริ ม ไ ด วยการจ าลองสถานการณ ด วยคน฽ละสิ ไ ง ของที ค ไ วรจะอยู ฿นที น ไ ๅ น ั ร ฽ละ฼ราจึ ง สวม ๅ ๅ ไ ่ ๅ บทบาทอยู฿นสถานการณ นั ๅ น จริ ง โร การสวมบทบาทสามารถรวมถึ ง การ฼คลื อ ไ นย ายสิ ไ ง ของร ฉากร ฽ละพื น ๅ ทีไ ไ ๅ ่ รอบตัว฿นระหวางนั ๅ น เด ร ฼พราะสิ ไ ง ที ฼ ไ ราสน฿จ฿นการสวมบทบาท฿นสถานการณ จ าลองร คื อ ปฏิ ส ั ม พั น ธ ของ฼ราที ไ ไ ๅ ่ ่ มีตอสิ ไ ง รอบตั ว ฽ละการกระท าที ฼ ไ ราท า฿นสถานการณ นั ๅ น ไ ่ ฼รา฿ชๅวิธก ี ารสวมบทบาท฼พือ ไ ทีจ ไ ะหาเอ฼ดียทีบ ไ างครังๅ ฼ราอาจจะคิดเมออกจาก฽ค การพู ดคุยหรือราง฽บบร ฼ราสวม ไ ไ ไ บทบาท฼พือ ไ สรางความ฼ข า฿จกลุ ม฼ป าหมาย฿นบริ บ ทที จ ไ ะน าเปสู ฽นวทางที จ ไ ะกลาย฼ปใ นต น฽บบต อเปเด ถ าหาก฼รา ๅ ๅ ไ ๅ ไ ๅ ไ ๅ ๅ ติดขัด฿นขัน ๅ ตอนระดมสมอง฼รากใสามารถสวมบทบาท฿นบริบททีว ไ างเวอย าวร โร ฼พือ ไ หาทางสรางสรรค ๅ างคร ไ ไ ๅ ่ ความคิด฿หมรไ โร ตัวอยาง฼ช งๅ รานจ าลอง฽ลวสั ไ ไ นอยากจะออก฽บบบารขายกา฽ฟ？ลองตั ๅ ๅ ไ งกา฽ฟดูจริงโ!ร การ ่ สวมบทบาทยัง฼ปใ นประ฾ยชนต นตน฽บบร หาก฼รามีความคิดหลายโร ความคิดทีอ ไ ยากทดสอบร ฼รากใ ไ ๅ ่ อการประ฼มิ ควรจะทดสอบมัน฼พือ ไ พิจารณาวาความคิ ด เหนดี ส ุ ด ร ฿นการพั ฒ นาต น฽บบของสิ ไ ง ฽วดล อมกายภาพหรื อสิไ งทีจ ไ บ ั ไ ๅ ๅ ตองเด อย างน อยกใ ต องลองสวมบทบาทดู ส ั ก สองสามครั ง ๅ ๅ ๅ ไ ๅ ๅ

เราจะลองสวมบทบาทได้ อย่ างไร

วิธก ี ารนีๅ฼ปใ นขัน ๅ ตอนทีต ไ รงเปตรงมาร ฽ตวไ ามั ไ ฼ราลงมือทาจริงร โร ตองลงมื อทาจริงโร ไ นจะมีประ฾ยชนกใ ไ อ ๅ ่ ตอ฼มื ฼ทานั ปั ลองจาลองสถานการณจริ ไ ทีจ ไ ะหา ไ ๅน! หาก฼รากาลังตองการ฽ก ๅ ๅ ญหา฿หๅคนเข฿น฾รงพยาบาลร ๅ ่ งโร ฼พือ คาตอบนัๅนโร หาก฼รากาลังตองการ฽ก ตวั ฼อง฼ปใ นคน฽กรไ อาจทาเดด ๅ ๅปัญหา฿หๅคนสูงอายุร กใตองสมมติ ๅ ๅ วยการ ๅ ทา฾ลชัไนบน฽วนตา฿ห ไ นตัวเปมา฽ลวมองสิ ไ ง฽วดลอมรอบร โร ไ ๅ฼หมือนมอง฾ลกผไานสายตาผูๅสูงอายุร ฼รา฼คลือ ๅ ๅ ตระหนักถึงสิไ งทีอ ไ ยูตรงหน ไ วขๅองกับ฽นวทางการ฽กๅปัญหาของ฼ราร ฿สไ฿จกับการ ไ ๅ า฽ละประสบการณที ๅ ฼ไ กีย ่ เไ ดที ตัดสิ น฿จที฼ไ กิดขึน ๅ ฼มือ ไ ฼ราอยู฿นสถานการณ นั พยายามถามตัว฼อง ไ ๅสึ กของ฼รา฼ปใ นอยางเรร ไ ่ ๅนโร หรืออารมณความรู ่ วาร น ๅ ร ฼พือ ไ ฿หๅ฼ราเดข ไ มากขึน ๅ ไ ”ทาเม”ร จึง฼กิดสิไ งตางโขึ ไ ๅ อมู ๅ ล฼พิม

:: 31 :: photo: Deb Meisel and Francisco Franco

METHOD

การตังๅ ขอจ ๅ ากัด

ทาไมต้ องตัง้ ข้ อจากัด

อาจจะฟังดู฽ปลกร ฽ตการตั งๅ ขอจ น ๅ ไ ๅ ากัดนัๅนสามารถทา฿หๅ฼รา฼กิดความคิดสรๅางสรรคมากขึ ่ ลองดู: นึกถึงของทีม ไ ส ี ี ขาว฿หๅเดมากที ส ไ ุ ด ภาย฿นร 10 วิ น าที ร ฽ล วลอง฿ส ข อจ ากั ด ว านึ ก ถึ งของทีม ไ ส ี ี ขาว฿น ๅ ๅ ไ ๅ ไ หๅองครัว฿หๅมากทีส ไ ุดร ฼มือ ไ ฿สไขอจ ากั ด ฼พิ ม ไ ขึ น ๅ ฽ล วร คุ ณ มี เ อ฼ดี ย มากขึ น ๅ หรื อ เม ๅ ๅ ไ

เราจะตัง้ ข้ อจากัดอย่ างไร

หลายโร ครังๅ ฿นกระบวนการออก฽บบร การตังๅ ขอจ ขน ีๅ ร อยางเรกใ ดม ี น ั ฼ปใ นสิไ งทีไ ๅ ากัดจะทา฿หๅการออก฽บบเดผลดี ๅ ไ สาคัญมากสาหรับ฼ราทีจ ไ ะตระหนักวาอะเร฼ปใ นข อจ ากั ด ที ฼ ไ รา฿ช ฿นกระบวนการการออก฽บบ฽ละ฼รา฿ช มั ไ เรร ไ ๅ ๅ ๅ น฼มือ การตังๅ ขอจ ากั ด ที ฼ ไ หมาะสม฼ปใ นสิ ไ ง ที ต ไ อง฼รี ย นรู ร การตั ง ๅ ข อจ ากั ด บางข อที ฼ ไ ฉพาะ฼จาะจงลงเปจะต างจากการ ๅ ๅ ๅ ๅ ๅ ไ ตอต ย฼พราะรู฿นข อจ มุ ไ านเอ฼ดี ๅ ๅ ๅ ากัด฼ดิมของสิไ งนัๅนร การตังๅ ขอจ ๅ ากัดจะมีประ฾ยชน฿นสาม฽ง ไ มร คือร ฿น ่ กระบวนการสรางความคิ ดร การสรางต น฽บบร ฽ละการ฿ชๅ฼วลา ๅ ๅ ๅ

ในกระบวนการสร้ างความคิด: ระหวางการระดมสมอง฼ราสามารถ฿ส ไ ไ ขๅอจากัดเดๅบางร ๅ

ขอจ ๅ ากัดนัๅนอาจจะ฼ปใ น "ถาท า฿น฼วลา฼ช าจะ฼ปใ นอย างเร?” “ถ า฾รนั ล ร ฽มค฾ดนั ล ด ร มาท างานนี จ ๅ ะท าอย างเร”ร ฿สไขอจ ไ ยโร ๅ ๅ ไ ๅ ไ ๅ ากัดเปเด฼รื ๅ อ ่ ตราบ฿ดทีม ไ น ั ยัง฼ปใ นประ฾ยชนต อกระบวนการสร างความคิ ด ร (ดู ร ายละ฼อี ย ด฼พิ ม ไ ฼ติ ม ที ร ไ “การ฼ตรี ย มที ม ฿นการ ๅ ่ ไ ระดมสมอง”)

การสร้ างต้ นแบบ: การสรๅางตัวตน฽บบ฿นขั น ๅ ตๅนนัๅน฼ปใ นการสรๅาง฼พือ ไ ชไวย฼ราคิด฼รายๅอนกระบวนการการคิด฽บบ ๅ

ทัว ไ เปทีจ ไ ะคิด฿หๅเดก วค ฼ราสามารถสรๅางตน฽บบเด ๅ ฾ดยการตังๅ ขๅอจากัดร จากัด ๅ อน฽ล ไ ๅ อยสร ไ ๅางตัวตน฽บบร ๅ ๅ ๅมากขีน อุปกรณ฿นการสร อ ไ ทีจ ไ ะสรๅางตน฽บบ฿ห ไ ที฼ไ ราจะเดมี น ๅ ร ๅางตน฽บบ฼พื ๅ ๅ ๅ฼รใว฽ละหยาบร ฼พือ ๅ ความคิดสรๅางสรรคมากขึ ่ ่ ฼มือ ไ คิดอยากจะสรๅางอะเรร ฼ราสามารถสรๅางตน฽บบง ายโร ดวยกล องกระดาษร หรือร ปากกา฼มจิกร นอกจากนีๅ ๅ ไ ๅ ไ การตังๅ ขๅอจากัดยัง฼ปใ นประ฾ยชนต ดผลงานทีห ไ ลากหลายมากขึน ๅ ร ฼ชไนร ฼ราจะออก฽บบผลิตภัณฑนี ไ ่ อการคิ ่ ๅ฿หๅคน ตาบอดอยางเรร ฼ราจะออก฽บบผลิตภัณฑนี ๅ ทีจ ไ ากัด฿นลิฟทอย ไ ่ ๅ฿นพืน ่ ไางเร?

เวลา: จากัด฼วลา฿นการทางาน฼พือไ ฿หๅ฼กิดการลงมือทาร

฼ชไนร ทา฽บบจาลองสอง฽บบ฿นหนึไงชัไว฾มงร ระดม สมอง฿น 20ร นาทีร คุยกับกลุม฼ป ไ ๅ าหมาย 3 ชัไว฾มงร สรุปขๅอมูลภาย฿นชัไว฾มงทางาน :: 32 :: photo: flickr/vvvracer

METHOD

การสรๅางตน฽บบ฼พื อ ไ ความ฼ขา฿จ ๅ ๅ

ทาไมต้ องสร้ างต้ นแบบเพื่อความเข้ าใจ

฼ปใ น฼รือ ไ งปกติท฼ีไ ราสรางต น฽บบ฼พื อ ไ รับความคิด฼หใ น฽ละการประ฼มินผลจากกลุม฼ป สามารถ฼ขา฿จ ๅ ๅ ไ ๅ าหมายร ฽ต฼รากใ ไ ๅ กลุม฼ป าหมายมากขึ น ๅ ผ านการสร างต น฽บบเด ร ซึ ง ไ ข อมู ล ที เ ไ ด จะต างเปจากการหาข อมู ล ผ านการสั มภาษณทั ไ ๅ ไ ๅ ๅ ๅ ๅ ๅ ไ ๅ ไ ่ ไวเป หรือการสั ง฼กตร ฿หๅ฽นไ฿จทุกครังๅ ทีท ไ าการทดสอบกับกลุม฼ป ไ ะเด฼รี ไ วกับ ไ ๅ าหมายวาร ไ ฼ราคานึงถึงสิไ งทีจ ๅ ยนรู฼กี ๅ ย ตน฽บบที ฼ ไ ราท าขึ น ๅ รวมถึ ง จะเด ฼รี ย นรู ฼กี ย ไ วกั บ ผู ฿ช สอยนั ๅ น โร ด วยร ฼ราสามารถสร างความ฼ข าอก฼ข า฿จ ๅ ๅ ๅ ๅ ๅ ๅ ๅ ๅ ๅ กลุม฼ป ไ ไ ๅ าหมายของ฼ราเดทุ ๅ ก฼มือ นอกจากนีๅ฼รายังสามารถสรๅางตน฽บบหรื อ฽นวทางการ฽กปั ๅ มา฼พือ ไ ฿ชๅทาความ฼ขๅา฿จกลุม฼ป ๅ ๅ ญหาขึน ไ ๅ าหมาย฼ลยกใ เดรๅ ฾ดยเมจ า฼ปใ นต องทดสอบ฼พื อ ไ ประ฼มิ น ผลต น฽บบร เม ต องท า฼พื อ ไ หา฽นวทาง฽ก ปั ญ หาด วยซ าๅ วิธน ี ีๅ฼รียกวาร ไ ๅ ๅ ไ ๅ ๅ ๅ ไ “การทาความ฼ขๅา฿จ฼ชิงรุก” active empathy)ร ฼พราะ฼ราเม฿ช ฼ราสรๅาง ไ ไ คนสั ง฼กตการณจากวงนอกร ่ สถานการณบางอย างขึ น ๅ มา฼พือ ไ หาขอมู น฽บบ฼พื อ ไ สืไ อสาร฽นวคิดของ฼รา฿หๅคนอืน ไ ไ ๅ ล฿หมโร ไ บางครังๅ ที฼ไ ราสรางต ๅ ๅ ่ ฼ขๅา฿จร กใ฼ชไน฼ดียวกันกับการสรๅางตน฽บบ฼พื อ ไ ฼ขๅา฿จผูๅอืน ไ ฿นหัวขๅอบางอยางหรื อ฼รือ ไ งบาง฼รือ ไ ง ๅ ไ

เราจะสร้ างต้ นแบบเพื่อทาความเข้ าใจได้ อย่ างไร

การสรๅางตัวตน฽บบ฼พื อ ไ ฿หๅ฼ขๅา฿จกลุม฼ป ๅ จะ฼ปใ นประ฾ยชน฼มื ไ ฼ราเดท ไ ทาความ฼ขๅา฿จ ๅ ไ ๅ าหมายมากขีน ๅ างาน฼พือ ่ อ ประ฼ดในปัญหาที฼ไ ราจะตองออก฽บบ฽ละร ตองการที จ ไ ะ฼ขๅา฿จกลุม฼ป ๅ ร ทังๅ นีๅ฼ราตองมองหามุ ม ๅ ๅ ไ ๅ าหมาย฿หๅลึกมากขีน ๅ ปัญหาทีท ไ ๅาทายที฼ไ ราตองการ฼รี ยนรูๅ฼พิม ไ ฼ติม฽ละระดมความคิดหาวิธก ี าร฼จาะลึกที฼ไ หมาะสมร ฼ราสามารถสรๅาง ๅ ตน฽บบ฼พื อ ไ นาเปทดสอบเดกั ๅ ๅ บกลุม฼ป ไ ๅ าหมายหรือทดลองกัน฼อง฿นทีมกใเดๅ

ตัวอยาง: ไ •

• •

฿ชๅวิธก ี ารวาดรูป฽ลวอธิ บายร (฼ชไนร จงวาดรูปสิไ งทีน ไ ึกถึง฼มือ ไ พูดถึงคาวาร ๅ ของร ร จงวาดรูปอธิบาย ๅ ไ เปซือ การ฼ดินทางเปทางาน) สราง฼กมส ไ า฿หๅ฼รา฼ขา฿จปั ญหาที฼ไ ราตองการจะ฽ก มากขึ น ๅ ร (฼ชไนทา฼กมส่เพ฿ห ๅ ๅ ๅ ๅ ไ ๅกลุม฼ป ไ ๅ าหมาย฼ลือก ่ ทีท รูป฽บบงานทีช ไ อบ฼พือ ไ ตอบ฾จทย)่ จาลองสถานการณร่ (฼ชไนถากลุ ม฼ป กตนเม เปด วยอุ อาจจาลองสถานการณ ่ ๅ ไ ๅ าหมายตองปลู ๅ ๅ ๅ ๅ ๅม฼ดใกเปดวยร ๅ ดวยการอุ มทุ นน า หนั ก ร 10 กิ ฾ ลกรั ม ระหว างที ป ไ ลู ก ต นเม ) ๅ ๅ ๅ ไ ไ ๅ ๅ

:: 33 ::

METHOD

สรๅางตน฽บบ฼พื อ ไ ทดสอบ ๅ

ทาไมต้ องสร้ างต้ นแบบเพื่อทดสอบ

การสรๅางตน฽บบ฼พื อ ไ ทดสอบคือการสรๅางชิน ๅ งานหยาบโร หลายโร ครังๅ ฼พือ ไ ฼ขๅา฿จ฽ละ฼รียนรูๅ฽งมุ ไ วกับ ๅ ไ มที฼ไ กีย ประ฼ดในปัญหาของ฼ราหรือ฽นวทางที฼ไ ราออก฽บบมาร ซึงไ วิธพ ี น ืๅ ฐานที฿ไ ชๅ฿นการทดสอบคือการ฿หๅผูๅ฿ชๅงานเดๅ ปฏิสัมพันธกั ๅ฾ดยตรง การทดสอบตน฽บบช ี าร฽กๅปัญหาเดอย ๅ ๅ ไ วยปรับปรุงวิธก ๅ ไางมีประสิ ทธิภาพอีกทังๅ เดๅ ่ บตน฽บบนี ฼หในมุมมองความรูๅสึ ก฽ละความตองการของผู ๅ ๅ฿ชๅงานอยไาง฽ทๅจริงร

เราจะสร้ างต้ นแบบเพื่อทดสอบอย่ างไร

฼ริม ไ ฾ดยคิดกอนว า฼ราต องการจะ฼รี ยนรูอะเร฼พิ ม ไ ฼ติม฼กีย ไ วกับตน฽บบของ฼ราร ฽ลวสร างต น฽บบคร าวโร ฼พือ ไ ตอบ ไ ไ ๅ ๅ ๅ ๅ ๅ ๅ ไ คาถามนัๅนโร การสรางต น฽บบคร าวโร ช วย฿ห ฼ราเด ค นหาความคิ ด หลากหลาย฽นวทางตั ง ๅ ฽ต ฼ริ ม ไ ต น฾ดยที ย ไ งั เมไ ๅ ๅ ไ ไ ๅ ๅ ๅ ไ ๅ กาหนดวาจะต องเป฿นทาง฿ดทางหนึ ไ ง ร จุ ด ประสงค เม ฿ช ฼พื อ ไ การท า฽บบจ าลอง฼หมื อ นจริ ง ฽ต ฼พื อ ไ สร าง ไ ๅ ไ ๅ ่ ไ ไ ประสบการณที ไ ฿ช ๅู ๅสามารถปฏิสัมพันธกั ไ ม฼ราตองการจะทดสอบ ๅ ่ ผ ่ บสิไ งที฼ไ ราออก฽บบร ฿หๅความสาคัญกับ฽งมุ มากกวา฿ห ไ โร ฽ละ฼ราจะตองคิ ดถึงสภาพ฽วดลอมหรื อสถานการณที อ ไ จะ ไ ๅ฼วลากับสไวนอืน ๅ ๅ ๅ ่ ฼ไ ราตองการจะทดสอบ฼พื เดรั บ ความ฼หใ น จากผู ฿ช งานอย าง฽ท จริ ง ร การที ฼ ไ รายื น ไ ต น฽บบของ฼รา฿ห กั บ คนทั ว ไ โร อาจจะเม ท า฿ห ฼ราเด ๅ ๅ ๅ ไ ๅ ๅ ๅ ไ ๅ ๅ ความ฼หในทีม ไ ค ี ุณคา฼สมอเปร ควรทดสอบ฿นสภาพ฽วดลอมที ต ไ น฽บบของ฼ราจะถู ก฿ชๅงานจริงโร ฼ชไนร ถา฼รา ไ ๅ ๅ ๅ สรางระบบการจั ด฼กใบอาหารร ฼ราควรจะทดสอบสิไ งนีๅ฿นครัวทีบ ไ านของผู ฿ช ไ ี ๅ ๅ ๅ ๅงานร ฽งมุ ไ ม฼ลใกโร นๅอยโร ทีม ความสาคัญจะพบเดหากทดสอบ฿นสภาพ฽วดล อมที ถ ไ ก ู ต อง ๅ ๅ ๅ คา฽นะนาสาหรับการสรางต น฽บบ฼พื อ ไ ทดสอบ ๅ ๅ

เริ่มสร้ างทันที: ถึง฽มวๅ า฼ราจะยั งเม฽น ไ ไ ไ ฿จวาท ไ าอะเรอยูรไ อะเรซักอยางจะท า฿หๅ฼ราคิดออก฼อง ไ

การลงมือหยิบวัสดุร อาทิร กระดาษร ฼ทปร มา฼พือ ไ สราง ๅ

อย่ าใช้ เวลามากกับการสร้ างต้ นแบบ: สรๅาง฿หๅ฼รใวร อยา฿ห น฽บบหนึ ไง ไ ๅตัว฼องมีรๅสึู กผูกพันกับตน฽บบ฿ดต ๅ ๅ สร้ างโดยคิดถึงผู้ใช้ งาน:ร ฼ราอยากจะทดสอบอะเรกับผูๅ฿ชๅงานร พฤติกรรม฽บบเหนที฼ไ ราคาดหวังวไาจะเด฼หใ ๅ นร

การตอบคาถาม฼หลานี ตรงจุ ดทีจ ไ ะทดสอบ฽ละเดความ฼หใ นทีม ไ ป ี ระ฾ยชนเด ไ ๅจะทา฿หๅ฼ราสรๅางตน฽บบเด ๅ ๅ ๅ ๅ ่ จาก ผูๅ฿ชๅงาน บ่ งชีต้ วั แปรที่จะทดสอบ: บงชี น฽บบ฽ต ละอย างร ตน฽บบจะต องตอบค าถามนัๅนโร ฿น ไ วๅ า฼ราทดสอบอะเร฿นต ไ ๅ ไ ไ ๅ ๅ

การทดสอบ :: 34 ::

METHOD

การทดสอบกับผูๅ฿ชๅงาน

ทาไมต้ องทดสอบกับผู้ใช้ งาน

การทดสอบกับผู฿ช ๅ ฐานทีส ไ าคัญของการออก฽บบ฾ดยมีมนุ ษย฼ปใ ฼ราทดสอบกับ ๅ ๅงาน฼ปใ นพืน ่ นจุดศูนยกลางร ่ ผู฿ช งานที จ ไ ะพั ฒ นาวิ ธ ฽ ี ก ปั ญ หา฽ละ฼พิ ม ไ ฼ติ ม ความ฼ข า฿จ฿นผู ที ฼ ไ ราออก฽บบ฿ห ร ฼มื อ ไ ฼ราทดสอบต น฽บบ฼ราต อง ๅ ๅ ๅ ๅ ๅ ๅ ๅ ๅ พิจารณาขอคิ ด ฼หใ น ของผู ฿ช งาน฽ละถื อ ฾อกาส฿นการท าความ฼ข า฿จผู ฿ช งาน฿ห มากขึ น ๅ ร ฼รากลั บ มา฼รี ย นรู จาก ๅ ๅ ๅ ๅ ๅ ๅ ๅ ๅ ผูๅ฿ชๅงานอีกครังๅ ฼มือ ไ ทดสอบตๅน฽บบกับผูๅ฿ชๅงานร

เราจะทดสอบกับผู้ใช้ งานอย่ างไร มีหลาย฽งมุ อตัวตน฽บบร สองคือบริบท฽ละ ไ มที฼ไ ราตอง฿ห ๅ ๅความสาคัญ฿นการทดสอบกับผูๅ฿ชๅงานร อยาง฽รกคื ไ ๅ สถานการณที าง฼รากั บผูๅ฿ชๅงาน สีไ คอ ื การสั ง฼กต฽ละ฼กใบขๅอคิด฼หใน ไ ่ ฼ไ ราจะทาการทดสอบร สามคือปฏิสัมพันธระหว ่ ฿น฽งมุ ไ นึไง฽ละสองร ฼ราจะตองทดสอบ฿นสภาพ฽วดล อมที ฼ไ ปิ ด฾อกาส฿หๅ฼ราเดข ไ มทีห ๅ ๅ ๅ ๅอคิด฼หในที฼ไ ปใ นประ฾ยชนมาก ่ ทีส ไ ุดร คิดวาต จะปฏิ สัมพันธกั ถาต อสถานการณ฼ราจะต องคิ ดหาบุคคลทีไ ไ น฽บบ฽ละสถานการณ ๅ ไ ๅ น฽บบคื ๅ ๅ ่ ่ นอยางเรร ่ ฼หมาะสม฽ละทา฿หๅ฼ขามีกรอบความ฼ชือ ไ ทีถ ไ ูกตอง฼พื อ ไ ที฼ไ ราจะเดข ไ ทๅจริง ๅ ๅ ๅอคิด฼หในที฽

บทบาท ฼ราควร฿ชๅวิธกี ารจาลองบทบาท฿นการทดสอบร

คลายคลึ งกับที฼ไ ราทา฿นขัน ๅ ตอนการ฼ขๅา฿จ ๅ

กลุม฼ป ไ ๅ าหมาย ผู้ดาเนินการ: ชไวยพาผู฿ช ส ไ รางเว รๅ อธิบาย฿หๅผู฿ช ง ๅ ๅงานออกจาก฾ลกของความจริงมาสูไตน฽บบที ๅ ๅ ๅ ๅงานเด฼ข ๅ า฿จถึ ๅ บริบท฽ละสถานการณร่ (อยาอธิ บายมาก฼กินเปร ฿หๅผูทดสอบเด ประสบกั บสถานการณ฼อง)ร ฽ละผูด ไ ๅ ๅ ๅ า฼นินการ ่ มักจะ฼ปใ นคนสั มภาษณหลั ก ฿นช วงหลั ง ไ ่ ผู้เล่ น: ฽สดงบทบาท฿นสถานการณนั่ ๅนโร ฼พือไ สรางประสบการณ ฿ห ๅ ๅ ่ ๅกับผูทดสอบ

ผู้สังเกตการณ์ : ผูสัๅ ง฼กตการณมี่ ความสาคัญมาก฿นการสั ง฼กตการปฏิสัมพันธระหว างผู ทดสอบกั บตน฽บบร ไ ๅ ๅ ่

หาก

เมมี ี งาน฼พียงพอร จะตองท าการอัดวีด฾ี อเวดู ไ ทม ๅ ๅ ฿นภายหลัง

ขัน้ ตอนการดาเนินงาน

. ฿หๅ฼วลากับผูๅ฿ชๅงานเดๅปฏิสัมพันธกั การกระทาสาคัญกวาค อของผูๅ฿ชๅงานร ๅ ไ าพูดร วางตน฽บบลงบนมื ๅ ่ บตน฽บบร อธิบายสภาพ฽วดลอม฼ท าที ไ า฼ปใ นร อยาอธิ บายความคิด฽ละ฼หตุผลของตน฽บบ ๅ ไ จ ไ ๅ . ฿หๅผู฿ช างการทดสอบร อาทิร ถามวา”คุ ไ ทาสิไ งนีๅ” ฼มือ ไ ฼วลา ๅ ๅงานบรรยายความรูสึๅ กเปดวยระหว ๅ ไ ไ ณคิดอะเรอยู฼มื ไ อ ฼หมาะสม .สั ง฼กตการณอย งๅ ฿จร ดูวาผู อ฿หๅคา฽นะนา฼มือ ไ ผูๅ฿ชๅงานทา ไ ไ ๅ฿ชๅงาน฿ชๅตน฽บบอย ๅ ไางเรร อยา฼พิ ไ งไ รีบ฽กเขหรื ๅ ่ างตั ฿นสิไ งทีเไ มคาดคิ ด ไ . ติดตามดวยค าถามร สไวนนีๅสาคัญ฽ละมีประ฾ยชนมากส าหรับการทดลองร อาทิร “ทาเมตน฽บบนี ๅถงึ ฿ชๅงานเดๅ ๅ ๅ ่ เมดี ส าหรั บ คุ ณ ” “คุ ณ รู สึ ก อย างเรร ฼พราะอะเร” ตอบค าถามด วยการถามกลั บ ร “คุ ณ คิ ด ว าปุ มนั ๅ น มี เ ว฼พื ไ อะเร” ไ ๅ ไ ๅ ไ ไ ๅ อ

:: 35 ::

METHOD

การสรางต น฽บบ฼พื อ ไ ตัดสิ น฿จ ๅ ๅ

ทาไมต้ องสร้ างต้ นแบบเพื่อตัดสินใจ

บอยครั งๅ ฿นกระบวนการออก฽บบร ฼รามักเม฽น า฼นินการตออย างเร฾ดย฼ฉพาะอย างยิ งไ ฼มือ ไ สมาชิก฿น ไ ไ ไ ฿จวาจะด ไ ไ ไ ไ ทีมมีความ฼หใน฽ตกตางกั น ร การสร างต น฽บบสามารถช วย฿ห ที ม สามารถตั ด สิ น ทิ ศ ทางของการท างานเด ฾ดยเม ไ ๅ ๅ ไ ๅ ๅ ไ ตอง ๅ อะลุมอล วยซึ งไ กัน฽ละกันร วิธท ี ด ีไ ท ี ส ีไ ุด฿นการกาหนดทิศทางคือสรางต น฽บบ฽ล วท ๅ ไ ๅ ๅ ๅ าการทดสอบกับผู฿ช ๅ ๅงานร ผล จากการทดสอบจะบอกวา฼ราควรตั ด สิ น ฿จอย างเรร ถ าความคิ ด ถู ก น ามาสร าง฼ปใ นต น฽บบ฽ล วผ านการ฼หใ นชอบ ไ ไ ๅ ๅ ๅ ๅ ไ จากกลุมร นั ไ น กใ ฼ ปใ นสั ญ ญาณที ด ไ ว ี าความคิ ด นั ๅ น โร ควรเด รั บ การท าต อเปร ไ ไ ๅ ไ

เราจะสร้ างต้ นแบบเพื่อตัดสินใจได้ อย่ างไร

สรๅางตน฽บบ฿ห ไ ุด฼ทไาทีจ ไ ะสามารถทาเดรๅ พัฒนาตน฽บบหลายโร อันทีม ไ ฽ ี นว฾นๅมจะกลาย฼ปใ น฽นวทางทีไ ๅ ๅหยาบทีส ๅ ฼หมาะสมเดรๅ ฽ยก฽ยะปัญหาของการออก฽บบ฿หๅถึงทีส ไ ุดร ฾ดยรูๅชัดวาตั ไ ว฽ปร฿ดที฼ไ ราตองการจะทดสอบร ๅ หลังจากนัๅนจึงทดสอบกับคน฿นทีมร ฼พือ ไ นโ฽ละดีทส ีไ ุดคือผู฿ช ๅ ๅงานจริงร ฾ดยอยาลื ไ ม฼กใบขอคิ ๅ ด฼หในมาดวยร ๅ

:: 36 ::

METHOD

การระบุตวั ฽ปร

ทาไมจึงต้ องระบุตัวแปร

การระบุตวั ฽ปรที฼ไ ราตองการทดสอบจะช างต น฽บบลั กษณะ฿ดร ตน฽บบที ด ไ เี มควร ๅ ไ วย฿หๅ฼รา฼ขๅา฿จวา฼ราควรจะสร ไ ๅ ๅ ๅ ไ จะรูปราง฼หมื อ นวิ ธ ฽ ี ก ปั ญ หาที ฼ ไ รามี ฿ น฿จ฽ต ควรจะช วย฼ราทดสอบ฽ง มุ ม หรื อ ทั ศ นคติ บ างอย างของผู ฿ช งานร การ ไ ๅ ไ ไ ไ ไ ๅ ๅ ระบุตวั ฽ปรชไวย฿หๅ฼ราประหยัดพลังงานจากการสรางต น฽บบที ค ไ รอบคลุ ม ทุ ก ฽ง มุ ม ของปั ญ หาที ซ ไ บ ั ซ อน฼กิ น เปร ๅ ๅ ไ ๅ ซึงไ ทา฿หๅผลของการทดสอบมีความชัด฼จนมากยิงไ ขึน ๅ ร การ฿สไตัว฽ปรทีม ไ าก฼กินเป฿นหนึไงตน฽บบจะท า฿หๅขอคิ ไ ฿ช ๅ ๅ ด฼หในจากผู฿ช ๅ ๅงานเมชั ไ ด฼จนวาสิ ไ ไ ง฿ดทีผ ๅู ๅงานตอบสนอง ถึงกัน฽นไร การระบุตวั ฽ปรจะทา฿หๅ฼รา฼หใน฾อกาส฿นการสรางต น฽บบหลายโร อั น ซึ ง ไ ฽ต ละอั น ฿ช ๅ ๅ ไ ๅ฿นการทดสอบ ฽ตละ฽ง มุ ม ของการ฽ก ปั ญ หาร การ฿ห ฾อกาสผู ฿ช งานเด ทดสอบ฽ละ฼ปรี ย บ฼ที ย บต น฽บบหลายโร อันจะ฿หๅ ไ ไ ๅ ๅ ๅ ๅ ๅ ๅ ขอคิ ด ฼หใ น เด ดี ก ว า฼พราะผู ฿ช งานผู นั ๅ น ถู ก บั ง คั บ ฿ห ฼ลื อ กว าชอบอั น เหนมากกว ากั น ร ฼พราะอะเรร ฼ราจะเดๅ ๅ ๅ ไ ๅ ๅ ๅ ๅ ไ ไ ฼รียนรูจากผู ฿ช งานมากกว าค าว าร “ฉั น ชอบ” ๅ ๅ ๅ ไ ไ

เราจะระบุตัวแปรได้ อย่ างไร

สรๅางตน฽บบอย างมี จุดประสงคร่ คิดวา฼ราอยาก฼รี ยนรูๅอะเรจากตน฽บบนี ๅร ระบุหนึไงตัว฽ปร฼พือ ไ จะทดสอบ฾ดย ๅ ไ ไ ๅ หนึไงตน฽บบ฼ท านั จ ลก ั ษณะคลๅายกับวิธ฽ ี กๅปัญหาจริงโร คุณอาจจะอยากรูๅวาไ ๅ ไ ๅนร จาเวๅวาต ไ น฽บบเม ๅ ไ า฼ปใ นตองมี ๅ นๅาหนักของอุปกรณควรจะ฼ปใ น฼ทาเรดี ร คุณกใสรๅางตน฽บบที ม ไ น ี ๅาหนักหลายโร ฽บบมา฾ดยทีเไ มจ ไ ๅ ไ า฼ปใ นตอง฿ห ๅ ๅ ่ ตน฽บบสามารถท างานเด฼หมื อนอุปกรณจริ าลู ๅ ๅ ไ ไ นถาคุ ๅ ณตองการทราบว ๅ ไ กคๅาอยาก฿หๅสไง ่ งโร กใเดรๅ อีกตัวอยาง฼ช สิ นคา฿ห ไ านหรื อมารับดวยตน฼องร คุณเมจ นคๅา฿สไ฼ขๅาเป฿นกลอง฼ลยกใ เดรๅ ๅ ๅทีบ ๅ ๅ ไ า฼ปใ นตอง฼อาสิ ๅ ไ

:: 37 ::

METHOD

การ฿หๅผูๅ฿ชๅงาน฼ปใ นคนสรางต น฽บบ ๅ ๅ

ทาไมให้ ผ้ ูใช้ งานเป็ นคนสร้ างต้ นแบบ

฼มือ ไ เรกใตามที฼ไ รายืน ไ ตน฽บบของ฼รา฿ห จ ไ ะ฼ขๅา฿จการตอบสนองของผูๅ฿ชๅงานตอวิ ี าร ๅ ๅกับผูๅ฿ชๅงานร ฼ราตองการที ๅ ไ ธก ฽กปั ๅ ญหาของ฼ราร ฾ดยปกติ฼ราจะขอ฿หๅผูๅทดสอบเดมี ๅ ประสบการณกั ๅ ๅอมูล฼ชิงลึก ่ บสิไ งที฼ไ ราสรๅางร ฾ดย฼ราจะเดข ฼พิม ไ ฼ติมจากการสั ง฼กตหรือพูดคุยกับผูๅ฿ชๅงานร จุดประสงคของการ฿ห อการทา ๅผูๅ฿ชๅงาน฼ปใ นคนสรๅางตน฽บบคื ๅ ่ ความ฼ขๅา฿จพวก฼ขาดวยการสั ง฼กตขณะทีพ ไ วก฼ขาลงมือสรๅางอะเรบางอยไางขึน ๅ มาร มากกวาจะทดสอบสิ ไ งที฼ไ รา ๅ ไ สรๅางขึน ๅ คุณคาของการ฿ห อการคนพบสมมติ ฐานหรือความตองการที ฽ ไ ตกตางซึ งไ ถูก฼ผย ไ ๅผูๅ฿ชๅงาน฼ปใ นคนสรๅางตน฽บบคื ๅ ๅ ๅ ไ ออก฼มือ ไ ผูๅ฿ชๅงานถูกขอ฿หๅสรๅาง฽ละคิดพิจารณา฼กีย ไ วกับ฽งมุ ๅนโร ร ฼ปๅาหมายเม฿ช ไ ทีจ ไ ะ ไ มบางอยางของงานนั ไ ไ ไ ฼พือ นาสิไ งทีผ ไ ๅ฿ช ู ๅงานสรๅางเปรวมกับการออก฽บบของ฼รา฽ต฼พื ไ ทีจ ไ ะ฼ขๅา฿จการคิด฽ละความตองการของผู ไ อ ๅ ๅ฿ชๅงานที฼ไ รา อาจจะคาดเมถึ ไ ง

การ฿หๅผูๅ฿ชๅงาน฼ปใ นคนสรๅางตน฽บบมั กจะมีประ฾ยชนมาก฿นช ี าร ๅ ไ วง฽รกโร ของการสรๅางความ฼ขๅา฿จร ฼ปใ นวิธก ่ หนึไงทีช ไ ไ วยสรๅางบทสนทนาทีน ไ ไ าสน฿จร ฽ละจะมีประ฾ยชนยิ ๅ หลังจากที฼ไ รากาหนดบริบทของ฽นวทางการ ่ งไ ขึน ฽กปั ี าร฽กๅปัญหานัๅนโร เดชั ๅ ร ๅ ญหา฽ลๅวร มันจะชไวย฿หๅ฼ราคิดถึงรายละ฼อียดของวิธก ๅ ด฼จนยิงไ ขึน

เราจะให้ ผ้ ูใช้ งานเป็ นคนสร้ างต้ นแบบได้ อย่ างไร

ตองมี รูป฽บบที฼ไ อือ ๅ ฿หๅผูๅ฿ชๅงานสรๅางอะเรบางสิไ งบางอยไางเดรๅ ฼พือ ไ ฿หๅ฼รา฼ขๅา฿จวิธค ี ด ิ ของ฼คาเด ดี ึๅ ร ฼ชไนถา฼รา ๅ ๅ ๅ ขน ๅ จะสรๅาง฼วใบเซต฼พื ไ ฿หๅผูๅ฿ชๅงานออก฽บบ฼สืๅ อยืดของตน฼องเดรๅ วิธก ี ารสรๅางตน฽บบ฾ดยทั ว ไ โร เปคือการทา ๅ ่ อ ฼วใบเซตคร ฾ดยมีปไ ุมสองสามปุไม฿หๅกดตามความ฼หมาะสมร ฽ตการ฿ห ไ ไ ๅผูๅ฿ชๅงาน฼ปใ นคนสรๅางตๅน฽บบนัๅนร ฼รา ่ าวโร ฽ค฿ห ฽ลว฿ห ไ วรจะ฼ปใ นร ฼ราอาจจะวาดสีไ ฼หลีย ไ มเวๅสองสามอัน ไ ๅกระดาษ฼ปลาโร ไ ๅ ๅ฼ขาวาดลักษณะของ฼วใบเซตที ่ ค ฽ลว฿ห ไ วรจะอยู฿น฽ต ละช ม ไ สรๅางอะเรบางอยาง฼พื อ ไ ฿หๅผูๅ฿ชๅงานสรๅางตอ ๅ ๅผูๅ฿ชๅงาน฼ขียน฼นืๅอหาทีค ไ ไ ไ องร ฼ราตอง฼ริ ๅ ไ ไ ยอดจากจุด฼ริม ไ ตนเด ด วของ฼ขา฼องร หาจุดทีส ไ มดุลระหวางการ฼ตรี ยม฿หๅกับการ฿หๅ฼ขาสรๅาง฼องร ฿หๅ฼ขาเดๅ ๅ ๅ วยตั ๅ ไ รูๅสึ กวาตน฼ปใ นคนออก฽บบร ฿นขณะ฼ดียวกันกใตอง฼หลื อพืน ๅ ที฿ไ หๅ฼ราเด฼รี ไ ฼ติมเดด ไ ๅ ๅ ยนรูๅ฼พิม ๅ ๅวย อีกตัวอยาง฼ช ไ ไ นร การขอ฿หๅผู฿ช ๅ ๅงานวาดรูปร (“วาดกระบวนการการหาหมอของคุณ”) ขอ฿หๅผู฿ช ๅ ๅงานสราง ๅ บางอยางจากวั ส ดุ ง ายโ (“จงสร างถุ ง ส าหรั บ ฿ส ผ าอ อม฽ละของ฿ช ฼ดใ ก ทารก”) หรื อ การตั ด ฽ปะประกอบสิ ไ งตางโร ไ ไ ๅ ไ ๅ ๅ ๅ ไ ฼ขาด นร (“ฉี กภาพตางโจากนิ ตยสาร฼ลมนี ดมคติของคุณ฼ปใ นอยางเร”) ๅ วยกั ๅ ไ ไ ๅ฽ลวจั ๅ ด฽จงวาห ไ ๅางสรรพสิ นคา฿นอุ ๅ ไ

:: 38 :: photo: flickr/ivt-ntnu

METHOD

ตน฽บบ฾ดยพ อมด฽ห งออซ ๅ ไ ไ

ทาไมต้ องสร้ างต้ นแบบอย่ างพ่ อมดออซ วิธข ี องพอมด฽ห ๅนร คือการ฽สรๅงทาระบบการ฿ชๅงาน฽ละนาเปทดสอบกับผูๅ฿ชๅงานร ไ ไงอใอซ฿นการสรๅางตน฽บบนั ๅ ฽ทนทีจ ไ ะตองลงทุ นลง฽รงสรๅางตน฽บบที ฿ไ ชๅงานเดจริ ฽ ไ กลๅงราย฼วทมนตร ๅ ๅ ๅ งโร ฼ชไน฼ดียวกับมนุ ษยจิ ไ ไ ่ ว็ หลังมานที ่ ของพอมด฽ห ี ีๅ฿ชๅเดผลอย างมาก฾ดย฼ฉพาะการสร ไ อง฿ช ไ ริง฿ชๅ ไ ไงอใอซร ร วิธน ๅ ไ ๅางตๅน฽บบทีต ๅ ๅคอมพิว฼ตอรร่ ฽ตที ไ จ มนุ ษย฼ปใ ๅน ๅ ่ นผูๅควบคุมการทดสอบตน฽บบนั

เราจะสร้ างต้ นแบบอย่ างพ่ อมดแห่ งออซได้ อย่ างไร

฼ริม ไ ตนจากรู อ ไ ฼รียนรูๅอะเรร บอยครั งๅ ที฼ไ ราอาจจะตองการทดสอบบางอย างที ฼ไ ราจา฼ปใ นตอง ๅ ๅวาต ไ องการจะทดลอง฼พื ๅ ไ ๅ ไ ๅ ลง฽รงอยาง฼ช ไ ะลง฽รงหรือเมรไ ลองคิดดูวาจะจ าลองการ ไ ไ นการ฼ขียน฾ปร฽กรมซึงไ ฼ราอาจจะเม฽น ไ ไ ฿จวาคุ ไ ๅมคาที ไ จ ไ ฿ชๅงานเดอย จ ไ ะ฿หๅผูๅ฿ชๅงานเด฼ข ไ อ ี ยู฽ล ร ทวิต฼ตอรร่ อี฼มลร่ ๅ างเรที ไ ๅ ๅา฿จถึงตน฽บบอย ๅ ไาง฽ทๅจริงร การ฿ชๅสิไ งทีม ไ วอาทิ ๅ ฼พาว฼วอร พอยต ร่ ฼พือ ไ จาลองรูป฽บบหนๅา฼วใบเซตหรื จะมีประ฾ยชนมากร การ฿ชๅ฼ครือ ไ งมือ฼หลานี ไ ไ ๅ ่ ่ ่ อฉากตางโร ่ รวมกั บการทางานของมนุ ษยหลั งยิงไ ขึน ๅ ร ฽นวคิดนีๅสามารถ฿ชๅ฿น ไ ๅ ่ งฉากจะสามารถชไวย฿หๅการสรๅางตน฽บบสมจริ การสรๅางตน฽บบอื น ไ โร นอกจากตน฽บบทางดิ จต ิ อลร อาทิร ฼ราสามารถสรๅางตน฽บบของ฼ครื อ ไ งหยอด฼หรียญ ๅ ๅ ๅ ฾ดยเมต ระบบกลเกวุนวายเด จากการ฿ช ไ สไงสิ นคาที ไ ๅ฿ช ู ๅงานตองการ ไ องมี ๅ ไ ๅ ๅคนหลบอยูหลั ไ งฉาก฼พือ ๅ ผ ๅ ตัวอยางที ด ไ ข ี องวิธก ี ารสรๅางตน฽บบด วยวิ ธข ี องพอมด฽ห ไ ม฾ยง ไ ๅ ๅ ไ ไงอใอซ คือบริษัทร Aardvarkร ฾ดยบริษัทชไวย฼ชือ คนทีถ ไ ก ู ตอง฿นการตอบต าถามตางโร บน฾ลกออนเลนร่ การทีจ ไ ะสรๅางตน฽บบจริ งโร ขึน ๅ มาคงจะ฿ชๅ฼วลานาน ๅ ไ ๅ มาก฿นการ฼ขียน฾ปร฽กรมร ทีมงานจึง฿ชๅระบบการสไงขๅอความทีค ไ นทัว ไ เป฿ชๅกันอยูไ฽ลๅว฽ละทีมงานจะสไงคาถาม ฼หลานั ๅ ฽ละพัฒนาวิธ฽ ี กๅปัญหา ไ ๅนเป฿หๅกับคนที฼ไ หมาะสมร ผลของการทดสอบทา฿หๅทางทีมงานเด฼รี ๅ ยนรูๅ฼รใวขึน ฽ละ฽นวคิดเด฾ดยที เไ มต ย฼วลาเปกับการ฼ขียน฾ปร฽กรม ๅ ไ อง฼สี ๅ

:: 39 :: photo: flickr/kaptainkobold

METHOD

฽ผนภูม฽ ิ สดงขอคิ ๅ ด฼หใ น

ทาไมต้ องใช้ แผนภูมิแสดงข้ อคิดเห็น

฿นการรวบรวมขอคิ ไ มีผออกความ฼หใ นเป฿นหลายทิศทาง฽ละ฼ราคาดวาจะมี การปฏิสัมพันธระหว างผู ๅ ด฼หใน฼มือ ๅู ไ ไ ๅ ่ นา฼สนอผลงานกับผูๅวิจารณร่ สามารถ฿ชๅเดทั ง ๅ การประ฼มิ น ความก าวหน าของการออก฽บบ฽ละการรวบรวม ๅ ๅ ๅ ขอคิ ไ วกับตัวตน฽บบร ฼รา฿ชๅ฽ผนภูมน ิ ีๅ฼พือ ไ ชไวย฿นการรวบรวมขอคิ นระบบ ๅ ด฼หในจากผู฿ช ๅ ๅงาน฼กีย ๅ ๅ ด฼หในเดอย ๅ าง฼ปใ ไ ฿นร 4 หัวขอที ฽ ไ ตกต างกั น ๅ ไ

เราจะใช้ แผนภูมิแสดงข้ อคิดเห็นได้ อย่ างไร 1.฽บงกระดาษหรื อกระดานออก฼ปใ นสีไ สไวนดังรูป ไ 2.วาด฼ครือ ไ งหมายบวก฿นพืน ๅ ทีด ไ านซ ไ ม฿นพืน ๅ ทีด ไ านขวาบนร ฼ครือ ไ งหมายคาถาม฿นพืน ๅ ทีไ ๅ ๅายบนร สาม฼หลีย ๅ ดานซ ายล าง฽ละหลอดเฟ฿นพื น ๅ ที ด ไ านขวาล างดั ง รู ป ๅ ๅ ไ ๅ ไ

3.฿สไความ฼หในที฼ไ กใบมาเดลง฿นช ไ วของร สิไ งทีค ไ นชอบ฿สไเว฿นช ไ งหมายบวกร สิไ งทีค ไ นเมชอบ฿ส ๅ ไ องที฼ไ กีย ๅ ๅ ไ อง฼ครือ ไ ไ เว฿นช อง฼ครื อ ไ งหมายสาม฼หลี ย ไ มร สิ ไ ง ที ค ไ นเม ฼ข า฿จ฿ส เว ฿นช อง฼ครื อ ไ งหมายค าถามร ความคิ ด ฿หม โที ๅ ไ ไ ๅ ไ ๅ ไ ไ ฼ไ กิด ขึน ๅ มา฿สไเว฿นช ไ งหมายหลอดเฟร พยายาม฿สไ฿หๅครบทังๅ สีไ ชไอง฽ละหากคุณ฼ปใ นคนทีต ไ อง฿ห ๅ ไ อง฼ครือ ๅ ๅขอคิ ๅ ด฼หในร ควรพยายาม฿หๅความ฼หใ นของคุณ฿น฽ตละช องด วย฾ดย฼ฉพาะสองช องด านบน ไ ไ ๅ ไ ๅ

:: 40 ::

METHOD

การ฼ลา฼รื ไ ง ไ อ

ทาไมจึงใช้ การเล่ าเรื่ องในการสื่อสาร

การ฼ลา฼รื ไ งอยู฿นจิ ต฿ตส า฼รื ไ งมานาน฽ลวตั ไ อ ไ ๅ านึกของมนุ ษยทุ ไ อมู ๅ ลดวยการ฼ล ๅ ไ อ ๅ งๅ ฽ตมนุ ไ ษยมี ่ กคนร มนุ ษยส ่ ไ งตอข ่ ภาษา฼ปใ นสืไ อกลางร การ฼ลา฼รื อ ไ งราว฼ปใ นสื ไ อ กลาง฿นการ฼ชื อ ไ ม฾ยงความคิ ด ของมนุ ษ ย ร การ฼ล า฼รื อ ไ งที ด ไ จ ี ะ฼นๅน ไ ไ ่ รายละ฼อียดที฼ไ ปิ ด฼ผยถึง฼รือ ไ งราว฽ละความหมายทีน ไ ไ าประหลาด฿จ฽ละอารมณที ไ ไ อนอยูรไ ฽ละมีผลตออารมณ ฽ละ ไ ่ ซ ่ ความคิดเปพรอมกั น ๅ

เราจะเล่ าเรื่ องให้ ดีได้ อย่ างไร ประเด็นคืออะไร:ร

฼ราตองรู ว ไ อสารสิไ ง฿ดออกเปทังๅ ฿น฼รือ ไ งของ฼นืๅอหา฽ละอารมณร่ ฼ราจะตอง ๅ ๅ า฼ราอยากจะสื ไ ๅ สามารถอธิบายความสาคัญของการ฼ปลีย ไ น฽ปลงของตัวละคร฿นหนึไงประ฾ยค฽ละอารมณเด ฿นเม กี ค ไ าร ไ ่ ๅ เป็ นตัวของตัวเอง: ฼รือไ งราวจะทรงพลังมากถๅาเดมีๅ การรวมบางสไวนของตัว฼รา฼ขๅาเปดๅวยร การ฽สดงออกอยาง ไ

จริง฿จจะมีพลัง฽ละเดรั ไ าตามโร กันมา ๅ บการตอบรับมากกวาสิ ไ ไ งทีท ขับเคลื่อนด้ วยตัวละคร:ร ตัวละคร฼ปใ นสไวนสาคัญทีจไ ะ฽สดงออกถึงความตองการที ฽ ไ ทๅจริงของมนุ ษย฽ละสร ๅ ๅาง ่ ความ฼หในอก฼หใน฿จ฽ละความสน฿จ฿หๅกับผูๅฟังร

มีเรื่องราวที่เข้ มข้ น:ร ฼รือไ งราวควรจะประกอบดวยสามส ไ น฽ปลง ๅ ไ วน:ร การกระทา, ความขัด฽ยงร ๅ ฽ละร การ฼ปลีย การกระทา: ตัวละครพยายามจะทาอะเร฽ละพยายามจะบรรลุจุดหมายอะเร ความขัดแย้ ง: อะเรคืออุปสรรคร อะเรคือคาถามทีตไ องตอบ ๅ การเปลี่ยนแปลง: อะเรคือสิไ งที฼ไ รารูๅ? การกระทา฽ละความขัด฽ยๅง฽กเขเด ด ๅ ๅ วยอะเรร ๅ รายละเอียด “฼บือๅ งหลังของทุกพฤติกรรมมีอารมณ฼ปใ ไ า฼สมอ” ฼ลารายละ฼อี ยดทีม ไ าทีเไ ปของอารมณตั ไ ่ นทีม ่ วละครทีไ ซไอนอยู฿ห นั ไ ๅเด฿นสถานการณ ๅ ่ ๅนโ

ใส่ กระบวนการออกแบบในเรื่ องราว:ร

฼ราควร฿ชๅสิไ งที฼ไ รา฼รียนรูจากกระบวนการออก฽บบร ฼ชไนร ฿ชๅความ ๅ ฼ขๅาอก฼ขๅา฿จสรๅางตัวละครขึน ๅ มาร ฿ชๅความตองการที ห ไ ามาเด฼ปใ ไ งร ฿ชๅ฽นวทางการ ๅ ๅ นตัวสรๅางปมขัด฽ยๅง฿น฼รือ ฽กปั ไ ด ิ ขึน ๅ เด฼ปใ ไ ลายการ฼ปลีย ไ น฽ปลงของตัวละคร ๅ ญหาทีค ๅ นตัวคลีค :: 41 :: photo: flickr/gpwarlow

METHOD

ถายวี ด฾ี อ ไ

ทาไมต้ องถ่ ายวีดีโอ

วีด฾ี อ฼ปใ นสืไ อทีท ไ รงพลัง฿นการสืไ อสารความคิดร อารมณ฽ละ฼รื อ ไ งราวร การวาง฽ผนลวงหน ไ าจ ไ ๅ า฽ตกใ ไ ฼ปิ ดรับสิไ งทีอ ่ ฼กิดขึน ๅ จะสรๅาง฾อกาส฿หๅ฼ราเด฼กใ ๅ บภาพของชไวง฼วลาอันมหัศจรรยเด ไ ่ รๅ รูๅถึงสิไ งที฼ไ ราอยากจะทา฽ละถายทอด ออกมาจากกลองวี ด฾ี อร อะเรทีเไ มเด ด฾ี อร สิไ งนัๅนถือวาเม เด ๅ ร ๅ ไ อยู ๅ ฿นวี ไ ไ ไ ฼กิ ๅ ดขึน

เราจะถ่ ายวีดีโอให้ ดีได้ อย่ างไร ฼กรใด฼ลใกโร นๅอยโร ฿นการถายวี ด฾ี อ ไ

ให้ ความใส่ ใจ: 1.

2.

3.

4.

5.

รูๅวา฼ราอยากจะเด อะเรร ฼ราอยากจะนา฼สนออะเรร อยากจะรูๅสึ กอยางเร ไ ๅ ไ ถายภาพ฿ห ไ ๅกระชับ ถาย฿ห ด฼จนระหวไางวัตถุกบ ั สภาพ฽วดลอม ไ ๅมีความ฽ตกตางชั ไ ๅ ระวัง฼รือ ไ งตนก ไ ะ฼กิดขึน ๅ ๅ า฼นิด฽สง฽ละ฼งาทีจ ฼ชือ ไ ฿นกฎสามสไวนร (Rule of Thirds)

เตรียมตัวที่จะไม่ ทาตามแผนที่วางมา: รูชั กใ ๅ ฿นขณะนัๅน ๅ ดวาต ไ องการอะเร฽ต ๅ ไ ฼ปิ ด฾อกาส฿หๅกับสิไ งที฼ไ กิดขึน

ดวย ๅ 1. วาง฽ผนลวงหน อ ไ งราวของความคิด฽ละทบทวน฿หๅดีหลายโครังๅ ไ ๅ า: สราง฽ผน฼รื ๅ 2. ฽สวง฾ชค:ร ติดตามความอยากรูอยาก฼หใ นของ฼ราเป฽ละถายภาพมา ๅ ไ 3. ถาย฿ห มากกว าที ต ไ องการ:ร ถ าย฿ห มากกว าที ไ ด ิ เวรๅ ถาย฿ห ไ ยากเดรๅ มันจะทา฿หๅ฼ราตัดตอ ไ ๅ ไ ๅ ไ ๅ ไ ค ไ ๅยาวกวาที ไ อ ไ ภาพเดงๅ าย ไ

คุณภาพเสียงเป็ นสิ่งสาคัญ

1. วางเม฾คร฾ฟน฿หๅ฿กลกั ๅ บวัตถุ 2. วางเม฾คร฾ฟนหันหนๅาออกจาก฼สี ยงรบกวนร

:: 42 :: photo: flickr/christianhaugen

METHOD

การตัดตอวี ไ ด฾ี อ

ทาไมถึงต้ องตัดต่ อวีดีโอ

วีด฾ี อ฼ปใ นสืไ อทีท ไ รงพลัง฿นการสืไ อสารความคิด฽ละ฼รือ ไ งราวตางโร การตัดตอ฼ปใ ไ ไ นสไวนสาคัญมากของการ฿ชๅวีด฾ี อร ฼รือ ไ งราวจะ฼ดนหรื อ ด อยขึ น ๅ อยู กั บ การจั ด ล าดั บ ของภาพร ความ฼รใ ว ฽ละ฼พลงประกอบร การตัดตออาจจะ฿ช ไ ๅ ไ ไ ๅ ฼วลานาน฼พราะฉะนัๅน฼ราจะตองรู วิ ธ ต ี ด ั ต อที ม ไ ป ี ระสิ ท ธิ ภ าพ ๅ ๅ ไ

เราจะตัดต่ อวีดีโอให้ เร็วและสร้ างวีดีโอที่ดีได้ อย่ างไร

เคล็ดลับ:

ตัดตออย างคร าวโมาดู กอน฽ละจึ งคอยปรั บรายละ฼อียดอยูต ไ ไ ไ ไ ไ ไ อ฼นื ไ ไ อง ทา฿หๅดูงายร อยา฿ส ไ มตอ฿ห ุไ ไ ไ ไ การ฼ชือ ไ ๅดูยงยาก ทา฿หๅสัๅ น฼ขาเว ๅ ๅ ฼สี ยงสาคัญกวาภาพ ไ ตัดตอ฽ต ฼นิ ชอบ฿จร กใตด ั ตอ฿ห ไ ไ ไนโร ถาเม ๅ ไ ไ ๅสัๅ นลงเปอีก ดูอยางมี ฼หตุผลร อยา฿ช ไ ไ ๅอารมณส ไ ด฾ี อดีหรือเมดี ไ ่ ไ วนตัวมาตัดสิ นวาวี ฼ลือกรูป฽บบที฼ไ หมาะสมกับการตัดตออย าง฼รใ วโร อยา฿ช ไ งของ฼ครือ ไ งมือตางโ ไ ไ ไ ๅ฼วลามากับ฼รือ ไ ฼พลงประกอบมีอานุ ภาพมากร ฿ชๅอยางฉลาด฿ห ไ ูก฼วลา ไ ๅถูกทีถ

:: 43 :: photo: flickr/filmingilman

METHOD

ฉันชอบ, ฉันขอ, สมมุต ิ

ทาไมถึงใช้ ฉันชอบ ฉันขอ สมมุตวิ ่ า

นักออก฽บบ฿ชๅประ฾ยชนจากการสื ไ อสาร฽ละขอคิ ฼รา฽สวงหาขอคิ ๅ ด฼หใ นจากผู฿ช ๅ ๅงานระหวางการออก฽บบร ไ ๅ ด฼หใน ่ จากผู฿ช งาน฽ละผู ร วมงานที จ ไ ะท า฿ห วิ ธ ก ี าร฽ก ปั ญ หาของ฼ราดี ย ง ไ ิ ขึ น ๅ ร นอก฾ครงการร นั ก ออก฽บบต องสื ไ อสาร ๅ ๅ ๅ ไ ๅ ๅ ๅ วิธก ี ารทางาน฼ปใ นทีมร ขอคิ ด ฼หใ น ต างโร จะมี ป ระสิ ท ธิ ภ าพดี ฾ ดยร ฼ริ ม ไ ประ฾ยคพู ด ด วยค าว าร “ฉั น ” (Iๅ ไ ๅ ไ Statement) ฼ชไนร “ฉันรูสึๅ กวาบางที ฼ธอเมฟั ไ ะพูดวาร งฉัน฼ลย” ร การ฿ชๅร ฉันชอบร ไ ไ งฉัน฼ลย” ฽ทนทีจ ไ “฼ธอเม฼คยฟั ไ ฉันขอร สมมติวา฼ปใ ไ งมืองายโร ฿นการสไง฼สริมการพูดจา฽บบ฼ปิ ดอก ไ น฼ครือ ไ

เราจะใช้ ฉันชอบ ฉันขอ สมมุตวิ ่ า ได้ อย่ างไร

วิธก ี ารนีๅอาจจะดูงาย฼สี ยจน฽ทบเมต ยน฽ตกใ ี ระ฾ยชนมาก฼กิ นกวไาจะเมพู ี ารนีๅสามารถ฿ชๅเดๅ ไ ไ อง฼ขี ๅ ไ มป ไ ดถึง฼ลยร วิธก ่ ฿นการสนทนา฼ปใ นกลุม฿หญ รไ กลุม฼ลใ ไ ไ กร หรือ฼ปใ นคูโกใ ไ เดรๅ ฾ครงสรๅาง฽บบงายโจะช ไ ไ วย฿หๅการ฿หๅขๅอคิด฼หในมี ประสิ ทธิภาพยิงไ ขึน ๅ ร ฾ดยขึน ๅ ตนประ฾ยคว าร ๅ ไ ฉันชอบร ฉันขอร สมมติวาร ไ อาทิ “ฉันชอบวิธก ี ารทางาน฼ปใ นคูโร ไ ของทีม฼รา” “ฉันขอ฿หๅ฼รา฼จอกันกอนการทดสอบต น฽บบ” ไ ๅ “สมมติวา฼ราหาสมาชิ ก ที ม ฿หม โ฼พื อ ไ ที จ ไ ะทางาน฿หๅ฼สรใจ” ไ ไ ฽ทนทีจ ไ ะ฿ชๅคาวาสมมติ ร ฼ราอาจจะ฿ชๅคาวาร หรือร ฼ราจะ...อยางเรร ร ฼ราควร฿ชๅอะเรที฿ไ ชๅ ไ ไ ผมสงสั ยวาถ ไ า฼รา... ๅ ไ เดผลที ส ไ ุดสาหรับทีมของ฼รา ๅ ฿นทีม฼ดียวกันร ควร฽ลก฼ปลีย ไ นความคิด฼หในกัน฼ยอะร โร ขณะ฼ดียวกันมอบหมาย฿หๅคนหนึไงคน฿นการรวบรวม ขๅอคิด฼หในร ฟังขๅอคิด฼หใน฿หๅดี฾ดยเมจ ตอบเม ว นดๅวยหรือเมรไ ฽ลว฿ช ไ า฼ปใ นตอง฾ต ๅ ๅ ไ าจะ฼หใ ไ ๅ ๅการพิจารณาจาก฿นทีม วาจะน าขอคิ ไ ๅ ด฼หในเปปรับ฿ชๅหรือเมรไ

:: 44 ::