column De groene was van de COP

Begin november vond de klimaatconferentie van de VN, de COP26, plaats in Glasgow. Ik ging erheen met een delegatie van 11.11.11 en Globelink om te zien wat het niet was en wat wel.

De COP is opgedeeld in twee zones. De spannende zaken, zoals een namiddag leuteren over de plaats van een komma, gebeuren in de Blue Zone. Het is erg moeilijk om daar binnen te raken, tenzij je behoort tot de delegatie van een deelnemend land of een olielobby. Naast vergaderende mensen in pak vind je er infostanden van landen die hun falend klimaatbeleid willen maskeren door popcorn uit te delen.

De leuke dingen gebeuren in de Green Zone, in het activistisch jargon beter bekend als de Greenwash Zone. Greenwashing is een term die gebruikt wordt wanneer een organisatie zich groener voordoet dan ze daadwerkelijk is. Zo stelt Total zich voor als een groen bedrijf door zijn naam te veranderen naar Total Energies, terwijl het aan zijn beleid niets verandert. We vonden er ontwapenende verhalen van de oorspronkelijke bevolking van het Amazonewoud, van wie leefgebied werd verwoest door een waterkrachtcentrale. Daarnaast waren er ook positieve zaken te vinden in de Green Zone, die ons van het probleem afleidden. Weet je wat bijvoorbeeld de techniek bij uitstek is om de wereld te redden? Walrussen tellen vanuit de ruimte. Zulke conferenties kosten natuurlijk handenvol geld. Gelukkig zijn er filantropische sponsors als Ikea, Unilever en Land Rover, die ze welwillend bekostigen.

De twee zaken die centraal stonden in de onderhandelingen waren het Loss and Damagefonds en het uitfaseren van kolen tegen 2030. Loss and damage is de schade die veroorzaakt wordt door de klimaatverandering. Er is een fonds nodig om de herstellingen van die schade te bekostigen. Het geld dat voor het fonds voorbehouden was, werd waarschijnlijk gespendeerd aan de waanzinnige hoeveelheden reclame in Glasgow. Want het fonds bleef leeg. Het uitfaseren van kolen werd op het laatste moment veranderd naar het ‘afbouwen van het gebruik van kolen’, waarvan niemand weet wat er eigenlijk mee bedoeld wordt. Fun fact: voor het eerst in de geschiedenis van de COP werden de woorden ‘fossiele brandstoffen’ in de tekst opgenomen.

Op voorhand werd deze COP aangekondigd als ‘de COP van de laatste kans’. Laat ons hopen dat dat niet het geval is. Met het eindakkoord beperken we de opwarming van de aarde volgens optimistische schattingen tot 1.8°C, wat ‘slechts’ een enorme toename van droogtes, overstromingen en hittegolven zou betekenen. Maar dan moeten alle landen zich aan de afspraken houden, en dat is weinig waarschijnlijk aangezien die niet wettelijk bindend zijn. Bij de voorstelling van het slotakkoord moest drie keer herhaald worden dat het een historisch akkoord was en toch was niemand ervan overtuigd. Dit zijn de meest ambitieuze doelstellingen van de COP tot nu toe. Maar ze zijn niet ambitieus genoeg. Politici komen al jaren met allerlei uitvluchten, zoals ‘er is onvoldoende draagvlak’. Maar wat verwachten ze als ze het probleem voortdurend minimaliseren? Als ze voortdurend zeggen dat de klimaattransitie pijn gaat doen? Dat is niet hoe je mensen overtuigt. Door deze retoriek denken mensen dat de verantwoordelijkheid van het klimaatprobleem bij hen ligt. Dat zij het moeten oplossen. ‘Koop maar een nieuwe auto, want die oude is te vervuilend.’

De verantwoordelijkheid ligt bij de bedrijven en de overheden. Zij moeten de kentering in gang zetten. Dat vereist verandering over de hele lijn, niet alleen waar het politiek opportuun is. De

Vlaamse regering bijvoorbeeld doet zich heel groen voor door de bouw van gascentrales te stoppen, maar staat tegelijkertijd de nieuwe plastiekfabriek van Ineos toe. De fabriek zelf is niet zo vervuilend, het schaliegas dat ervoor gebruikt wordt is dat wel.

De klimaatactivisten daarentegen zijn er niet op gericht u te veroordelen omdat u het vliegtuig neemt. Ze willen wél de vervuilende vliegtuigmaatschappijen aanpakken die overmatig gesubsidieerd worden. De droom van de klimaatbeweging is een wereld waarin we niet meer sterven van de luchtvervuiling. Een wereld waarin we meer van de natuur zien dan een boompje en met veel geluk een pluk gras. Een wereld waarin er verschillende soorten dieren blijven bestaan. Een wereld waarin we de natuur niet langer vernietigen.

Deze transitie zal sociaal moeten zijn, anders zal ze niet slagen. De kosten moeten liggen bij de mensen die winst halen uit het vervuilen, niet de mensen die het nu al moeilijk hebben om hun facturen te betalen. Maatregelen moeten er niet enkel op gericht zijn de huidige situatie te behouden, maar ze te verbeteren. Dat is de enige manier waarop we de naderende catastrofe kunnen afwenden.

© Katoo Peeters

© Esther Sla