10 Jaar Reuring

REURING!CAFÉ 2006 – 2015

10 JAAR

REURING

REURING!CAFÉ REURING!CAFÉ 2006 –2006 2015– 2015

10 JAAR

REURING ‘EEN RIMPELING IN DE VIJVER VEROORZAKEN’

REURING!CAFÉ

COLOFON

Tien jaar Reuring is een uitgave van

Alle rechten voorbehouden. Alle auteursrechten en

PM Public Mission/Sdu Uitgevers/VOM

databankrechten ten aanzien van deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten bij Sdu Uitgevers bv.

Projectleider

Chris van de Wetering

Uitgever

Asha Narain

Redactie

Cindy Castricum

verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm

Rianne Waterval

of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door

Mark Frequin

van

Heleen Hupkens Frank Fabian van Keeren Jolein Klaver

fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16 h Auteurswet, dient men de daarvoor wettelijk

Rein Jonkman

verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting

Wiebe Kiestra

Reprorecht (postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp, www.

Pepijn Lutgerink

reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere com-

Adrian Woods

pilatiewerken (artikel 16 Auteurswet) dient men zich te

Frans Lemmens/HH

wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en

(foto titelpagina) Vormgeving

uitzonderingen, mag niets uit deze uitgave worden

Maurits van den Toorn Met medewerking

Fotografie

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde

Reproductierechten Organisatie, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.stichting-pro.nl). Voor het over-

Jan Heijnen

nemen van een gedeelte van deze uitgave ten behoeve

www.janheijnen.com

van commerciële doeleinden dient men zich te wenden

Drukkerij

Aktief, Pijnacker

ISBN

978-90-12-39471-0

tot de uitgever.

Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is besteed, kan voor de afwezigheid van eventuele (druk)fouten en onvolledigheden niet worden ingestaan en aanvaarden de auteur(s), redacteur(en)

© 2015, Sdu Uitgevers bv, Den Haag

en uitgever deswege geen aansprakelijkheid voor de gevolgen van eventueel voorkomende fouten en onvol-

Sdu Uitgevers Postbus 20025, 2500 EA Den Haag (070) 378 99 11

ledigheden. Vanwege de aard van de uitgave, gaat Sdu uit van een zakelijke overeenkomst; deze overeenkomst valt onder het algemene verbintenissenrecht.

All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted

Informatie over de uitgaven van Sdu Uitgevers vindt

in any form or by any means, electronic, mechanical,

u op www.sdu.nl

photocopying, recording or otherwise, without the pu-

Dit boek is ook digitaal verkrijbaar

While every effort has been made to ensure the reliabi-

via iTunes en Issuu

lity of the information presented in this publication, Sdu

(issuu.com/verenigingvooroverheidsmanagement)

blisher’s prior consent.

Uitgevers neither guarantees the accuracy of the data contained herein nor accepts responsibility for errors or omissions or their consequences.

INHOUD

8

REURING!CAFÉ

66

12

INHOUD 8

DE MAGIE VAN HET REURING!CAFE MARK FREQUIN

11

PRIJZIGE VACHT FRANK FABIAN VAN KEEREN

12

HOE HET OOIT BEGON CHRIS VAN DE WETERING

16

16

GASTEN, HOSTS EN THEMA’S TIEN JAAR REURING IN BEELD

26

NIET TE COMPLEX FRANK FABIAN VAN KEEREN

66

EVALUATIE FRANK FABIAN VAN KEEREN

REURING!CAFÉ

INHOUD

44 TIEN JAAR REURING!CAFÉ 18

2006 VERTROUWEN | STUREN EN BESTUREN

22

2007 FLEXIBILITEIT | BESTUURLIJKE DRUKTE

34

28

2008 RANDSTAD!CAFÉS | DE UITVOERING

32

2009 HOOGLERARENDEBAT | BETERE OVERHEID

36

2010 RUIMTE VOOR GROEI | SAMENSPEL

42

2011 HET NIEUWE WERKEN | LERENDE OVERHEID

46

48

2012 GOED WERKGEVERSCHAP | OP DE TANDEM

52

2013 PUBLIEKE PIONIERS | VAKMANSCHAP

56

36

2014 DE REURING-ERVARING | DIPLOMATIE

62

2015 WAT STAAT ER DIT JAAR OP STAPEL?

INHOUD

27

40

41 PITCHES

D

EID

REURING!CAFÉ

WELK ONDERWERP MAG DE KOMENDE TIEN JAAR NIET ONTBREKEN?

50

51

EM

60

61

27

PAUL ’T HART | POLITIEK SENSITIEF

40

STEF BLOK | VERNIEUWING

41

SASKIA STUIVELING | OPEN DATA

50

LOES MULDER | ZORGVULDIG INFORMEREN

51

PHILIPPE RAETS | MEER INTERACTIE

60

JANTINE KRIENS | GEMEENTE 2020

61

JORRIT DE JONG | WAARDENBOTSINGEN

REURING!CAFÉ

DOOR MARK FREQUIN

8

TIEN JAAR REURING IN

OVERHEIDSLAND Het is 26 januari 2006. In de Noenzaal van

Dit w

de Eerste Kamer staan een pluchen bank en

in de

een pluchen stoel op een podium. In de hoek staat de band

Kame

Wizards of AZ. Op de bank nemen achtereenvolgens plaats

hartv

minister Alexander Pechtold voor Bestuurlijke Vernieuwing,

gega

de net ‘gevallen’ wethouder uit Rotterdam Marco Pastors en

in de

Paul Schnabel, directeur van het Sociaal en Cultureel Plan-

gelui

bureau. Zelf ga ik als gastheer/gespreksleider op de pluchen

cafég

stoel zitten. De zaal zit bomvol met ambtenaren. Lampen, de bandmuziek en grote drukte zorgen voor een oplopende hit-

Wat h

te. Waardoor ik na enige tijd zelfs mijn colbertje uitdoe.

Wizar

die zo Op mijn vraag hoe het voelt op zo’n pluchen bank, zegt

een d

Schnabel: ‘In de Eerste Kamer staat een hoerenbankje en

reurin

ik was als derde aan de beurt!’ Pechtold antwoordt op mijn vraag of het leuk is om minister te zijn: ‘Ik dacht dat Den Haag niets voor mij zou zijn, maar ik denk toch dat mijn toekomst

‘

hier in Den Haag ligt,’ ook al was hij ongelukkig met rumoer

M

over een interview die week. Waarop Marco Pastors hem het

D

commentaar gaf: ‘Je had gewoon moeten zeggen dat je even

I

jezelf was tijdens het interview!’ Een luchtig gesprek over

M

serieuze zaken kreeg vorm. Het Reuring!Café!

T

P

REURING!CAFÉ

9

D van

Dit was het eerste Reuring!Café. Er zouden er nog vele volgen

Op initiatief van Leon Klinkers, Louis Meuleman en Guido Rijnja had

k en

in deze tien jaar. Maar het was wel gelijk het laatste in de Eerste

de Vereniging voor OverheidsManagement (VOM) het plan opgevat

band

Kamer. Band én drukte én debat hadden de Eerste Kamer een kleine

een ontmoetingsplek te maken voor vernieuwende mensen binnen

laats

hartverzakking bezorgd. Vandaar zijn we naar het Paard van Troje

de overheid. Een plek waar wij met ondernemende overheidsmen-

wing,

gegaan, vervolgens naar het Nutshuis en inmiddels zijn we beland

sen leven in de Haagse brouwerij wilden maken. Vandaar de for-

rs en

in de Glazen Zaal. Telkens nog wat meer ruimte, want het stevige

mule van een café. Met een steels oog naar het programma RUR

Plan-

geluid van de Wizards en de grote opkomst van toehoorders en

van Jan Lenferink en de televisieshow van David Letterman. Tja, wij

chen

cafégasten maakten dat we meer ruimte en zuurstof nodig hadden.

dachten in het groot.

Wat hetzelfde bleef waren de pluchen bank en de pluchen stoel, de

Doel en vorm hebben standgehouden in deze tien jaar. Van een wat

Wizards of AZ-band, meestal vier gasten op het podium, een host

vreemd nieuw verschijnsel in het Haagse – want prikkelende de-

die zorgde voor het debatthema, ikzelf als gastheer/debatleider en

batten over overheidszaken waren niet gewoon – is het inmiddels

zegt

een discussie met de zaal. Wat ook bleef was de bedoeling: meer

een bekend begrip geworden in overheidsland. In het begin moest

e en

reuring in overheidsland!

ik aan mijn ministers uitleggen waarom een directeur-generaal dit

n, de

e hit-

mijn

soort debatten organiseerde, inmiddels is het vanzelfsprekend dat

Haag

ministers, staatssecretarissen en topambtenaren op de pluchen

omst

‘IN HET BEGIN MOEST IK AAN MIJN

moer

MINISTERS UITLEGGEN WAAROM EEN DG

m het

DIT SOORT DEBATTEN ORGANISEERDE,

Het debat hebben wij in de loop van deze tien seizoenen verbreed.

even

INMIDDELS IS HET VANZELFSPREKEND DAT

Ook hoogleraren, bazen van grote bedrijven, ondeugende jonge-

over

MINISTERS, STAATSSECRETARISSEN EN

ren en dwarskijkers namen plaats op de bank. En die bank hebben

TOPAMBTENAREN OP DE PLUCHEN BANK

wij ook al meegenomen door Nederland. Zo stond de bank in

PLAATSNEMEN’

Rotterdam, Haarlem, Zwolle en Den Bosch. En binnenkort in nog

bank plaatsnemen.

meer plaatsen in Nederland. Want overheidsmensen werken ook buiten Den Haag.

REURING!CAFÉ

10

Wat ik prachtig vind, is dat veel mensen van harte meedoen aan het creëren van meer reuring in overheidsland. Met het Reuring!Café kan ik een podium bieden aan bijzondere mensen die durven spreken over wat hen bezig houdt. Elke keer ben ik weer aangenaam verrast over de mooie gasten die met mij in debat willen gaan.

Vernieuwing krijg je niet zonder enige reuring. Er moeten af en toe stenen in de overheidsvijver worden gegooid om wat meer rimpeling te krijgen in die vijver. En het Reuring!Café is een prachtige vorm om dat te doen. Zo kunnen we indringend spreken over wat nodig is om beweging te krijgen in overheidsland. En de luchtige vorm van het café maakt dat we stevig kunnen spreken over complexe overheidszaken als veiligheid, hoger onderwijs, flexibiliteit en mobiliteit, moderne diplomatie en kerntaken.

Vraag is natuurlijk of we er met het Reuring!Café in slagen om reuring in overheidsland te krijgen. Het is te pretentieus om te stellen dat dankzij dit café de overheid vernieuwt. Maar het is wel een steen die de vijver doet rimpelen. En we zijn er nog niet klaar mee. Voor mijzelf is het een prachtig vernieuwingsvuurtje dat ik mag aansteken. Elke keer moet ik wel weer op zoek naar meer hout, om zo het vuur verder op te stoken. Nieuwe thema’s, nieuwe gasten en nieuwe hosts, het kost energie. Maar de energie die ik ervoor terugkrijg is vele malen groter. En de steun die ik krijg van mijn VOM-team, van mijn bandvrienden, van Liesbeth en van veel Reuring-gelovigen, is geweldig. Die maken elk Reuring!Café tot een mooi debatfeest.

Reuring in overheidsland is mooi én goed!

FRANK FABIAN VAN KEEREN

REURING!CAFÉ

Sinds 2013 de vaste Reuringdichter, die de limericks over de gasten voor rekening neemt.

Hij is eigenaar van Firma Tekst en Uitleg | www.firmatekstenuitleg.nl

n het

!Café

spre-

naam

n toe rim-

htige

r wat

htige

com-

eit en

KOSTBARE INRICHTING NEEM NU DIE ZITMEUBELS

n om

m te

s wel

klaar

dat ik

meer

euwe

die ik

g van veel

t een

MOOI GESTOFFEERD MET EEN PRIJZIGE VACHT

VOOR DE BEKLEDING ZIJN BIODIERVRIENDELIJK ZEVENTIEN SCHATTIGE MUPPETS GESLACHT

11

REURING!CAFÉ

DOOR CHRIS VAN DE WETERING

12

Haagse dorpspomp, vernieuwingslab of talkshow over soms toch wat zware kost? Moeilijk te zeggen wat het Reuring!Café nu eigenlijk is. Feit is wel dat het al tien jaar een podium biedt aan vernieuwende geluiden binnen de overheid. ‘Altijd een goed debat, altijd goede gasten.’

Met Louis Meuleman, Leon Klinkers en Mark Frequin als ‘grote roerganger’ stond Guido Rijnja aan het begin van het Reuring!Café.

Klinkers kwam met het idee. Hij wilde de netwerken binnen de overheid mobiliseren door een ontmoetingsplek te faciliteren. Hij vond

Guido Rijnja ‘OF ALLE BEWINDSPERSONEN ER ALTIJD EVEN BLIJ MEE WAREN, WAAG IK TE BETWIJFELEN’

al snel een bondgenoot in Mark Frequin, toen nog directeur-generaal op Economische Zaken. ‘Er was in die periode, net als nu, een sterke behoefte iets te doen met ambtelijke trots en vakmanschap,’ vertelt Rijnja. Het Reuring!Café zorgde volgens hem voor een coming out van de ambtenaar. ‘Dat volgde op de kritiek die er was op het new public management en de Algemene Bestuursdienst die, zoals beweerd werd, vooral lege procesmanagers voortbrachten. Het werd een soort dorpspomp, maar het gaf de ambtenaar tegelijkertijd ook een swingend platform, waar de DG zelf soms de randjes opzocht. Of alle bewindspersonen daar altijd even blij mee waren, waag ik te betwijfelen, maar voor de vernieuwers binnen de overheid was het belangrijk dat Frequin dit deed.’

Toen al was er het besef dat het huidige systeem en de manier waarop onze verzorgingsstaat was ingericht niet houdbaar was, vertelt Jorrit de Jong. Hij was tot zijn vertrek in 2008 naar Amerika de huiscolumnist. ‘Er verschenen veel rapporten over de stand van het land in deze post-Fortuynperiode waarin Verdonk, Hirsi Ali en Wilders

HOE HET OOIT BEGON LIVE TALKSHOW

GEEFT VERNIEUWING EEN PODIUM

opkw

de ov over

same

die h

dekke

overh

socia

GLA

Onda

gade

flinke

mode

werd

een i

krijge

die h

tuurli

door

G

REURING!CAFÉ

13

opkwamen. Wat betekenden de ontwikkelingen voor de rol van de overheid, was de vraag.’ De thema’s van de eerste cafés gingen

Jenny Thunnissen

over vertrouwen in de overheid, flexibel besturen, publiek-private

‘MARK HEEFT DE MYTHE VAN

samenwerking en leiderschap. Volgens De Jong is in de thematiek

DE ONZICHTBARE AMBTENAAR

die het Reuring!Café door de jaren heen oppakte een lijn te ont-

DOORBROKEN’

dekken die langzaam uitkwam op de nieuwe perspectieven voor de overheid. ‘Kijk maar naar de recente cafés waar het veel gaat over sociale innovatie, netwerksturing en de participatiesamenleving.’

nog steeds tot wanhoop brengt. Vanaf het begin had het Reuring!Café ook een eigen geluid, geproduceerd door de collega’s van

GLAS MELK

Algemene Zaken. De Wizards of AZ zijn alweer tien jaar de huisband.

Ondanks de gedegen inhoud, die in schier eindeloze redactievergaderingen werd voorbereid, had het Reuring!Café ook altijd een

De rock van de Wizards was wel wat veel voor de Noenzaal van

flinke knipoog. De late-nightshow RUR van Jan Lenferink stond

de Eerste Kamer, waar het eerste Reuring!Café op 26 januari 2006

model voor de formule van de live talkshow die het Reuring!Café

plaatsvond. Het verhaal gaat dat de kalk van het plafond kwam.

werd en daarnaast vormde ook de uitzending van David Letterman

Reuring week daarom uit naar het Paard van Troje en later het Nuts-

een inspiratiebron. Het lukte niet Frequin achter een glas melk te

huis. Inmiddels is de Glazen Zaal op de Prinsessegracht alweer een

krijgen, maar de limericks van RUR, voorgelezen door de gastheer

hele tijd de vaste locatie.

die het café sponsorde, worden nog steeds gebruikt. En er was natuurlijk het pluche van de afgrijselijk lelijke rode bank, aangedragen

Het vernieuwende van Reuring is dat het een talkshow ‘voor en

door de huisdramaturge Kamilla Hensema, die menige stomerij

door ambtenaren’ is, vindt De Jong. ‘Die was er nog niet en voor kennisontwikkeling en reflectie is het gesprek dat door de binnenste cirkels gedragen wordt juist heel belangrijk,’ zegt hij. Vernieu-

Jorrit de Jong

wend is ook het format. De Jong: ‘Luchtig, leuk, maar ook volstrekt

‘JE KUNT HOOGSTENS ZEGGEN DAT

duidelijk dat het om de inhoud gaat. Nooit puur amusement, altijd

HET MISSCHIEN TE LEUK IS’

een goed debat met goede inhoud en goede gasten. Je kunt hoogstens zeggen dat het misschien te leuk is.’

REURING!CAFÉ

14

Frequin het Reuring!Café presenteerde, heeft hij niet één keer ver-

werp

Wim Kuijken

stek doen gaan. Dat alleen al maakt van het café ‘een fenomeen’,

heeft

‘HET IS SOMS WEL IETS TE VEEL

vindt Kuijken. Hij is vol lof over de ‘altijd relevante onderwerpen’ op

hem

INCROWD, HET MOET GEEN

het vlak van het politiek-ambtelijke samenspel, de vernieuwing van

scho

ROTARYCLUB VOOR AMBTENAREN

de rijksdienst, digitalisering, ICT-ontwikkelingen, de decentralisa-

same

WORDEN’

ties en overheidsparticipatie, om er enkele te noemen, en over de kwaliteit van de gasten. De meeste topambtenaren hebben wel een

Agen

keer op de bank gezeten en verder waren er ook regelmatig (oud-)

wel á

GOUDEN ATTITUDE

ministers en topmannen uit het bedrijfsleven. ‘Het is soms wel iets

Steen

Het charmante van het Reuring!Café, aldus Jenny Thunnissen,

te veel incrowd, het moet geen Rotaryclub voor ambtenaren wor-

Reuri

die een paar maal te gast was, is dat bestuurders en ambtenaren

den,’ zegt Kuijken. Zijn tip om het café een groter bereik te bezor-

word

zich tijdens het Reuring!Café kunnen uitspreken, maar dat het toch

gen: maak rond de komende kabinetsformatie een Reuring!Café.

ten o

nooit tot Kamervragen komt. De verdienste van het Reuring!Café

Ook bestuurskundige en voormalig bestuurder Roel in ’t Veld zou

dat w

zit volgens haar vooral in de functie van ‘ontmoetingsplek’ van

graag meer scherpte zien. De verslagen van de cafés gebruikt hij

sen d

ambtenaren. ‘Mark heeft de mythe van de onzichtbare ambtenaar

vaak voor zijn colleges op de NSOB. ‘Het is bijzonder dat bestuur-

toen

doorbroken. Want wij ambtenaren zijn per definitie de evenzovele

ders zich hier zo laten bevragen, al zullen ze nooit echt op het hak-

niet b

schaduwen van bewindslieden. Eigenlijk bestaan wij niet,’ zegt ze.

blok komen te liggen. Dat past niet binnen de opzet,’ zegt hij. Hij

opge

De ‘gouden attitude’ van Frequin is daarin cruciaal. ‘Licht ironisch,

zou graag zien dat het sponsormodel wat losser werd, zodat het

same

maar ook streng, zo staat hij daar. Maar ook – naar ik vermoed – on-

kritische geluid wat meer de ruimte krijgt. Suggesties voor onder-

dach

beholpen en bedremmeld, waardoor iedere gast denkt dat hij hem

lies z

wel zal helpen om er een succes van te maken,’ zegt Thunnissen.

snel e Roel in ’t Veld

Deltacommissaris Wim Kuijken, die enkele malen te gast was, ziet

‘HET IS BIJZONDER DAT

Desti

Frequin liever als ‘dompteur’ zoals hij de hooggeplaatste gasten

BESTUURDERS ZICH HIER ZO LATEN

Steen

op de bank en de reacties uit te zaal weet te mennen. Hij doet dat

BEVRAGEN’

ontko

volgens hem ‘snel en behendig, streng en los’. In de tien jaar dat

IEMAND EEN VRAAG?

Secretaris-directeur Aik van Eemeren en projectmanager Maarten van Zaane (foto rechts) – beiden van de VOM – lopen elk Reuring!Café rond in de zaal om iedereen met een brandende vraag de kans te geven hem te stellen

werk

REURING!CAFÉ

15

r ver-

werpen die de komende tijd aan de orde zouden moeten komen,

meen’,

heeft hij genoeg. Hij noemt de ‘decentralisatiekater’ die volgens

n’ op

hem onherroepelijk zal komen, de naweeën van te ver doorge-

Koos van der Steenhoven

g van

schoten krimp en het verlies aan kennis en de relatie met markt en

‘AGENDASETTEND IS HET MISSCHIEN

alisa-

samenleving in het postsubsidietijdperk.

NIET, MAAR ER KOMEN WEL ÁLTIJD

er de

VERNIEUWENDE ONDERWERPEN AAN BOD’

l een

Agendasettend is het Reuring!Café misschien niet, maar er komen

oud-)

wel áltijd vernieuwende onderwerpen aan bod, zegt Koos van der

el iets

Steenhoven. Als SG bij OCW hostte hij in 2006 een van de eerste

nog verder kunt gaan, hoe we ook anders kunnen werken. De rek wordt nu ook gezocht in mensen.’

wor-

Reuring!Cafés. Het ging over de kerndepartementen. Moesten deze

ezor-

worden afgeschaft of afgeslankt en zou de overheid moeten inzet-

afé.

ten op een structuurverandering of eerder op cultuurverandering,

Het Reuring!Café zorgde al die tijd voor een relevant platform, vindt

d zou

dat waren de vragen. ‘Het idee om meer bundeling te krijgen tus-

Van der Steenhoven. ‘Het is heel belangrijk dat het open gesprek

kt hij

sen de ministeries en departementen bij elkaar te huisvesten, was

over de publieke dienst gevoerd wordt. De voorhoede vindt er ook

tuur-

toen een nieuwe gedachte, vertelt Van der Steenhoven. We konden

een uitlaatklep.’ Wel hangt het succes van de formule volgens hem

hak-

niet bevroeden dat Landbouw als ministerie zo snel zou worden

erg aan Frequin die het debat ‘met een combinatie van gezag en

ij. Hij

opgeheven. Als ABD-TOP Consultant was hij later betrokken bij de

lichtvoetigheid weet te leiden’. ‘Dat is tegelijkertijd ook de zwakte;

t het

samenvoeging van EZ en LNV. ‘Een proces waarvan wij toen nog

een tweede Mark is niet zomaar gevonden.’

nder-

dachten dat het eindeloos zou duren en veel uitval en energieverlies zou geven. Dat is gelogenstraft. De samenvoeging ging heel snel en de ambtelijke productie ging in een geweldig tempo voort.’

Destijds ging het nog erg over structuren in Reuring, vertelt Van der Steenhoven. ‘De SG’s waren eerder gekomen met het rapport De ontkokering voorbij. We spraken in die tijd over bundeling, samenwerking, flexibilisering van het apparaat. De vraag zou nu zijn hoe je

DE HOSTS

DE GASTEN

C

Manon Leijten

A

B

Erry Stoové

I

Charles Groenhuijsen

Marianne Witlox

Adjiedj Bakas

Bas Eenhoorn

F

I

D

Marjanne Sint

Adri Duivesteijn

Bas van de Veldt

Fatma Koser Kaya

J

Dick Schoof

Merel Heimens Visser

Ahmed Aboutaleb

Ben Droste

Frank Heemskerk

J

G

P

Albert-Jan Kruiter

Ben Woldring

Frank Kalkshoven

J

Gerard Beukema

Peter Heij

Albert van Wijk

Bernard Wientjes

Frans Mencke

J

Gert-Jan Buitendijk

Peter Welling

Alex Brenninkmeijer

Bram Steijn

Frans Nauta

J

H

Pieter Cloo

Alexander Pechtold

Bruno Bruins

Frans van Vught

J

Hans Alders

Philippe Raets

Alexander Rinnooy

C

Frits Huffnagel

J

Hans van der Vlist

R

Cees Veerman

G

J

Harry van Dorenmalen

Renée Jones-Bos

Alexander Sakkers

Chiel Huffmeijer

Geert Teisman

J

Henk Wesseling

Richard van Zwol

André Rouvoet

D

Gerard Schouw

J

I

Roos van Erp-Bruinsma Ank Bijleveld

David Jongen

Geri Bonhof

J

Ivo Opstelten

S

Anneke van Zanen

Dennis Wiersman

H

J

J

Sadik Harchaoui

Annet Bertram

Dick Sluimers

Han Polman

J

Jan van den Bos

Saskia Stuiveling

Arjan van Gils

Dorine Burmanje

Hans de Boer

J

Jan-Hendrik Schretlen

Siebe Riedstra

Arthur Docters van

E

Hans Dijkstal

J

Jan Willem Weck

Simône Huijs

Leeuwen

Ed van Thijn

Hans Schutte

J

K

T

Axel Arnbak

Edwin Bakker

Hans van der Vlist

J

Koos van der

Tof Thissen

Eelco Blok

Harry Borghouts

J

Kan

Steenhoven

Eimert van Middelkoop

Harry Timmerman

J

L

El Rahmani

Harry van

J

Leo Smits

Elies Lemkes-Staver

Dorenmalen

J

Leon van Halder

Elisabetta Manunza

Henk Jan Bolding

J

Lex van den Ham

Elly van Kooten

Henk Ovink

K

M

Erik Akerboom

Herna Verhagen

K

Maarten Camps

Erik Gerritsen

Huib de Jong

K

39 HOSTS

I

Ko Colijn

Mark van Twist

Renée Bergkamp

Tex Gunning

Ina Sjerps

Koos v/d Steenhoven

Marloes Pomp

Renzo Deurloo

Thom de Graaf

J

L

Martin Pikaart

Richard van Zwol

Timo Kos

Jaap Uijlenbroek

Laurens-Jan Brinkhorst Max van den Berg

Rien Meijerink

Tjark Tjin-A-Tsoi

Jacqueline Prins

Leatitia Griffith

Melek Usta

Rinske van Noortwijk

Tom Rodriques

Jacques Wallage

Leo Smits

Menno Lanting

Rob Hagens

Ton Annink

Jan Jaap de Graeff

Leon van Halder

Monika Milz

Rob Oudkerk

Tonny van de

Jan Kees de Jager

Liesbeth Spies

Mirko Noordegraaf

Roel Bekker

Jan van Betten

Lucas Meijs

O

Roel Coutinho

U

Jan van Zijl

M

Olav Welling

Roel in ’t Veld

Uri Rosenthal

Jan Waaijer

Maarten Hajer

P

Roel Pieper

V

Jantine Kriens

Maarten Hillenaar

Paul Frissen

Roelof Prins

Valerie Frissen

Jenny Thunnissen

Maarten Schurink

Paul Schnabel

Ronald Plasterk

Victor Bekkers

Jeroen Fukken

Marc Calon

Paul ‘t Hart

Rudy Stroink

W

Jetta Klijnsma

Marcel Meijs

Pauline Bieringa

Ruurd Baane

Wassila Hachchi

Joan Meyer

Marco Florijn

Pauline Meurs

S

Willem Vermeend

Joep Thönissen

Margot Wijnen

Peter Joziasse

Sadik Harchaoui

Wim Kuijken

Johan de Leeuw

Marianne van

Petra Stienen

Sander van Reedt

Wim van de Donk

den Anker

Pierre Heijnen

Dortland

Wim van de Meeren

Joop Kanen

Vondenvoort

Joop Linthorst

Mariënne Verhoef

Pieter Cobelens

Siebe Riedstra

Winnie Sorgdrager

José Hilgersom

Mariëtte Hamer

Pieter Kalbfleisch

Sjaak van der Tak

Y

Jouke de Vries

Mariëtte van Wieringen

Pim de Bruijne

Stavros Zouridis

Yvette van Eechoud

Jowi Bijsterbosch

Marion Gout-van

R

Stef Blok

Ralph Pans

Steven van Eijck

Judith Meulenbrug

Sinderen

K

Mark Esseboom

Rein Willems

Sylvia Roelofs

Katherine Diaz

Mark Hillen

Reina Buijs

T

Kitty Roozemond

Mark van der Horst

Remko van Ooijen

Talja Blokland

208 GASTEN

O6 REURING!CAFÉ

2006

IN THE SPOTLIGHTS

18

HET ALLEREERSTE

REURING!CAFÉ

L

bij he

praat

advis

‘Inter

om d

politi

Rauw

maar

neutr

A

Bord

Op 26 januari 2006 vond

Ronald Mauer, gemeentese-

Guido Rijnja van de Academie

VenW

het eerste Reuring!Café

cretaris in Oegstgeest, al staan

voor Overheidscommunicatie

direc

plaats in de Noenzaal van

en zij spraken af om even met

(m) zaten in de organisatie van

en St

de Eerste Kamer. De titel

elkaar bij te kletsen.

dit café. Directeur Voorlichting

van E

en Communicatie Jeroen

ben g

Sprenger (r) van Financiën, is

Ditm

luidde: Wat moeten burgers doen om het vertrouwen

Organisatieadviseur Ada

van de overheid te krijgen?

Odijk (r) won een begonia

de volgende keer aan de beurt.

goed

Magazine PM was destijds

door tijdens de quiz vooraf-

Hij vindt dat ‘de discussie wel

deze

aanwezig voor de ‘roddel-

gaand aan het debat een versje

wat meer to the point mag

Walré

rubriek’ Beau Monde. We

van Annie M.G. Schmidt op te

doken foto’s en teksten op

zeggen. Bij de inschrijving voor

uit het archief.

het café zag zij de naam van

zijn’. Rijnja is het daar niet mee Robert Wester, directeur Communicatie bij VenW (l) en

eens: ‘Het gaat toch juist om de reuring.’

Een klein onderonsje

Spreekstalmeester Paul

In de editie van 2 februari

op de gang met Liesbeth

van Hal (l) borrelt nog even

2006 deed PM verslag van

Frequin (l), haar man gastheer

na met Yvonne Phillipa en

het allereerste Reuring!Café

Mark Frequin en Jannie

Jornt van Zuylen van InAxis.

Houweling. ‘Voor een eerste

Van Zuylen gaat zo wat eten

keer was het heel geslaagd,’

en herinneringen ophalen

advertorial �������� ����

Luc Bool, beleidsadviseur

zegt Liesbeth over de pre-

met Roeland Kreeft van

bij het ministerie van Financiën,

sentatietechnieken van haar

Gerrichhauzen & Partners (r).

praat na met Marjolein Rauws,

man. ‘Maar ik ben wel Marks

‘Wij kennen elkaar nog uit de

adviseur bij de Inspectie VenW.

grootste criticus, dus hij krijgt

kelder van het PvdA-partijbu-

‘Internet is een goed middel

vanavond ook te horen wat er

reau,’ vertelt hij. ‘Daar zijn we

om de kloof tussen burger en

niet goed ging.’

na een jaar gillend weggerend.’

politiek te dichten,’ denkt Bool.

‘En nu zitten wij met hem op-

Rauws is het met hem eens,

gescheept,’ merkt Van Hal op.

moeten burgers doen ����� Wat�������� weer vertrouwen van �������������� om de overheid te krijgen? ����

Reuring in de Noenzaal Een Rembrandt aan de muur, ruim honderd ambtenaren in de zaal, glaasje wijn in de hand, een swingende band naast het podium en drie heren op een ‘hoerenbankje’. Dat zijn de ingredienten van het eerste Reuring Café, georganiseerd door de Vereniging voor Overheidsmanagement, InAxis en PM, op donderdag 26 januari in Den Haag.

Het is de dag dat het maandblad Opzij in de kiosken ligt en alle ogen gericht zijn op minister van Bestuurlijke Vernieuwing Alexander Pechtold. De uitspraak dat in Den Haag ‘vieze en vunzige spelletjes worden gespeeld’ leveren hem een +5 op de feministische meetlat op. Tijdens het Reuring Café neemt hij er geen woord van terug. ‘Ik ben ervan overtuigd dat mijn analyse klopt,’ zegt Pechtold, ‘maar misschien had ik het met iets minder reuring en iets meer inhoud moeten brengen.’

Een prettige chaos, zo omschrijft gastheer Mark Frequin, in het dagelijks leven DG Telecommunicatie en Post op Economische Zaken, de informele bijeenkomst aan het eind van de dag in de Noenzaal van de Eerste Kamer. Ruim honderd ambtenaren zijn uit hun departementen afgedaald naar het Binnenhof om te horen wat minister Pechtold, lijstrekker Marco Pastors van Leefbaar Rotterdam en directeur Paul Schnabel van het Sociaal en Cultureel Planbureau te vertellen hebben over wat burgers moeten doen om weer vertrouwen van de overheid te krijgen.

Maar daarover blijkt het nauwelijks te gaan. Het vertrouwen

FOTO’S WIEBE KIESTRA

< beau monde

Eindelijk! Reuring in Den Haag

De Vereniging voor Overheidsmanagament organiseert samen met InAxis en PM een zestal live talkshows voor ambtenaren. In het eerste Reuring Café: minister Alexander Pechtold, lijsttrekker Marco Pastors van Leefbaar Rotterdam en directeur Paul Schnabel van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Onderwerp? Het vertrouwen van de overheid. De discussie werd geleid door directeur-generaal Mark Frequin (EZ) en begeleid door de Wizards of AZ-Band, de huisband van het ministerie van Algemene Zaken.

Gebeurtenis Reuring Café, een live talkshow voor en door ambtenaren Plaats De Noenzaal van de Eerste Kamer in Den Haag

Donderdag 26 januari, 17.00 - 18.30 uur dat de burger in de overheid heeft, is Tijdstip wél een geliefd onderwerp.

Volgens Schnabel, die naar eigen zeggen ‘best lekker zit naast twee politici op het rode pluche van het hoerenbankje’, is dat al heel lang historisch laag. ‘Vooral het feit dat het zo lang duurt en het vertrouwen niet herstelt, is bijzonder.’ Pechtold meent dat participatie voor vertrouwen komt. En dus, constateert hij verheugd, gaat het voorzichtig de goede kant op. De opkomst bij verkiezingen neemt toe, tijdens het referendum over de Europese grondwet heeft een groot deel van de burgers gestemd en de jongerenorganisaties van de politieke partijen zijn groeiende, Organisatieadviseur Ada Odijk (r) won Een klein onderonsje op de gang met somtde dequiz minister op.

‘Meedoen eerste stap, daarna volgt een begonia door tijdens Liesbeth Frequinis(l),de haar man gastheer voorafgaand aan hetvertrouwen.’ debat een versje Frequintijdens en Jannie MarcoMark Pastors, deHouweling. komende gemeenteraadsvan Annie M.G. Schmidt op te zeggen.

‘Voor een eerste keer was het heel lijstrekker vanzegt Leefbaar is het volstrekt Ze raakte in gesprekverkiezingen met Ronald geslaagd,’ LiesbethRotterdam, over de Mauer, gemeentesecretaris in presentatietechnieken vanniet haarhet man.gevoel dat de met Pechtold oneens.

‘Ik heb helemaal Oegstgeest (l).

‘Maar ik ben wel Marks grootste criticus, mensen in het land meer participeren.’ dus hij krijgt vanavond ook te horen wat Ook het aantal ambtenaren dat in Den Haag rondloopt wordt er niet goed ging.’ nog even aangestipt. Een precair onderwerp in dit gezelschap.

‘De ministeries vegen weinig,’ meent Pastors. ‘Dus daar kunnen er nog heel veel uit.’ Waarop Pechtold het opneemt voor het ambtenarenkorps: ‘Het is altijd lekker om te zeggen dat we met veel minder ambtenaren kunnen, maar dat werkt wel Robert Wester, directeur Communicatie bij VenW (l) en Guido Rijnja van de demotiverend.’

Academie voor Overheidscommunicatie (m) zaten in de organisatie van dit café. Directeur Voorlichting en Communicatie Jeroen Sprenger (r) van

Het volgende Reuring Café vindt plaats op donderdagFinanciën, 23 is de volgende keer aan de beurt. februari in het Paard van Troje, Prinsegracht 12, Den Haag.

Alvorens de gasten plaatsnemen op het podium, vermaakt Luc Bool, beleidsadviseur bij het 16.30 uur, Arineaanvang: van Walré 17.00 de Bordes, Zaal open: uur.van de theatermaker Jelle Kuiper het publiek. De ambtenaarministerie die de van Financiën, praat met Inspectie VenW, en Walter van Aanmelden: Rauws, adviseur bij de www.vom-online.nl Ditmars, directeur Europese microfoon in handen heeft als de muziek stopt, moet Marjolein een vraag beantwoorden. Hilariteit alom!

Inspectie VenW, over internet. ‘Een goed middel om de kloof tussen burger en politiek te dichten.’

integratie en strategie bij het ministerie van Economische Zaken, hebben genoten. ‘De setting was heel goed,’ zegt Van Ditmars. ‘En de keuze voor deze sprekers was leuk,’ vult Van Walré de Bordes aan.

Leon Klinkers van het ministerie van Verkeer en Waterstaat heeft de sprekers geregeld. ‘Ik zat van te voren wel een beetje in de stress over de gasten,’ vertelt hij. ‘Dan zouden ze wel komen, dan weer niet,’ vertelt hij aan Eveline van der Ginge van Binnen landse Zaken.

Spreekstalmeester Paul van Hal (l) borrelt nog even na met Yvonne Phillipa en Jornt van Zuylen van InAxis. Rechts Roeland Kreeft van Gerrichhauzen & Partners. ‘Wij kennen elkaar nog uit de kelder van het PvdA-partijbureau,’ vertelt Jornt.

Pieter Kuiper, ontwerper van het Reuring-logo, is even met Inga Niestroy van het Brusselse milieuadviesorgaan EEAC mee naar buiten gelopen, omdat zij een sigaretje wilde roken.

De Wizards of AZ-Band in actie. De zeskoppige band, bestaande uit ambtenaren van het ministerie van Jan Peter Balkenende, kreeg de sfeer er goed in.

PM 2 / 2

39

maar het lijkt haar moeilijk een neutrale website te maken.

Leon Klinkers van het ministerie van Verkeer en Waterstaat heeft de sprekers

Pieter Kuiper, ontwerper

Vlak voordat Mark Frequin

geregeld. ‘Ik zat van te voren

van het Reuring-logo, is even

het debat afsluit, neemt deze

Arine van Walré de

wel een beetje in de stress over

met Inga Niestroy van EEAC

toevallige voorbijganger het

Bordes, van de Inspectie

de gasten,’ vertelt hij. ‘Dan zou-

mee naar buiten gelopen

woord. ‘Waar is de burger in

emie

VenW, en Walter van Ditmars,

den ze wel komen, dan weer

omdat zij een sigaretje wilde

dit verhaal?’ vraagt hij zich af.

catie

directeur Europese Integratie

niet.’ Eveline van der Ginge

roken. ‘Pastors viel wel een

‘Bij dezen meld ik me aan als

e van

en Strategie bij het ministerie

van Binnenlandse Zaken had

beetje door de mand,’ vindt

burgerbuddy van Alexander

hting

van Economische Zaken, heb-

gelukkig geen last van deze

Kuiper. ‘Hij had niet zo veel te

Pechtold.’

ben genoten van de avond. Van

stress en kwam alleen maar

vertellen en kon zijn argumen-

n, is

Ditmars: ‘De setting was heel

‘om te luisteren en te genieten’.

ten niet goed onderbouwen.’

beurt.

goed.’ ‘En vooral de keuze voor

wel

deze sprekers was leuk,’ vult Van

g

Walré de Bordes aan.

De Wizards of AZ in actie.

De zeskoppige band, bestaande

mee

uit ambtenaren van het minis-

om

terie van Jan Peter Balkenende, kreeg de sfeer er goed in.

REURING!CAFÉ

VERDER IN 2006

20

STUREN EN BESTUREN

vraaggerichte maatschappij’. Blokland stelde dat er op een andere

Op é

wijze moet worden nagedacht over stedelijke vernieuwing. ‘Je kunt

Frequ

niet zomaar praten over dé buurt.’ Ze wees erop dat er een verbetering

Reur

moet komen van de fysieke én de sociale infrastructuur van de wijk.

Frequ

Volgens Hagens zou de rijksoverheid de activiteiten beter op elkaar

gewe

moeten afstemmen. ‘Er is altijd één ministerie in de keten dat ergens

naar

een stekkertje uittrekt.’ Hij vertelde over zijn succesvolle initiatief om

haar

werkloze jongeren in te zetten binnen hun eigen wijk. Meijboom er-

huis.

kende dat de problemen met jongeren veel aandacht vragen en was

ze d

het met Hagens eens dat samenwerking en afstemming tussen de

niet

verschillende overheidsinstanties hierbij essentieel is. Op dit terrein

– vo

zou volgens hem nog veel werk verzet moeten worden.

het e

Reacties: 08

Drie van de zes cafés die in het eerste jaar plaatsvonden,

maar

hadden ‘vertrouwen’ als thema. De tweede rode draad van de bijeenkomsten was ‘sturen en besturen’.

Het Reuring!Café van een maand later gaat over het aloude idee van

verte

kerndepartementen en het ministerie van Verkeer en Waterstaat, dat

Ze ka

Zo stelde het ministerie van Vrom de sturingsrelatie met de steden

café nummer vijf host, stelt het thema flexibel besturen aan de orde.

koms

centraal, in het bijzonder de spanning tussen fysieke (ruimtelijke)

Mede-initiatiefnemers Leon Klinkers en Louis Meuleman blikken in

‘Er w

en sociale vraagstukken in wijken. Te gast waren onder meer Steven

het VOM-jaarboek van 2006 terug op de zes bijeenkomsten. Wat

ik ko

van Eijck, die destijds commissaris Jeugd en Jongerenbeleid was,

hun opviel aan de eerste serie Reuring!Cafés? ‘Misschien wel dat

wors

buitengewoon hoogleraar Talja Blokland, directeur Rob Hagens van

hedendaagse (rijks)ambtenaren niet zozeer op zoek zijn naar het

ze la

woningcorporatie Woondrecht en de korpschef van de Rotterdam-

ultieme model, naar de enige goede oplossing, maar vooral bezig

zelf t

se politie Aad Meijboom. Van Eijck gaf aan dat er ‘bruggen geslagen

zijn met het optimaal leren omgaan met situaties waarin nooit één

tijd w

moeten worden tussen de aanbodgeoriënteerde overheid en de

antwoord het enige juiste is.’

‘

E

T

W

I

J

const stuk

Mark

facto

graag

overh is er

2006

REURING!CAFÉ

21

ndere

Op één keer na is Liesbeth

kunt

Frequin, de echtgenote van

ering

Reuring-presentator

wijk.

Frequin,

altijd

Mark

aanwezig

elkaar

geweest. Ze komt met de bus

rgens

naar Den Haag en rijdt met

ef om

haar man mee terug naar

m er-

huis. In de auto evalueren

n was

ze de bijeenkomst. Lang

en de

niet altijd is Mark tevreden

errein

– vooral als de bankgasten het eens zijn met elkaar – maar chagrijnig is hij nooit,

e van

vertelt Liesbeth.

t, dat

Ze kan zich de eerste bijeen-

orde.

komsten nog goed herinneren.

en in

‘Er was nauwelijks geld, dus

. Wat

ik kocht destijds voor 20 euro

el dat

worst en kaas bij de Aldi,’ zegt

r het

ze lachend. ‘Die stond ik dan

bezig

zelf te snijden.’ Er is in tien jaar

t één

tijd wel een en ander veranderd, ‘VROEGER WERD

LIESBETH FREQUIN, VASTE GAST

‘CHAGRIJNIG IS HIJ NOOIT’

ER VAAK GEDANST, TEGENWOORDIG WAT MINDER. DAT

vindt dat het hem altijd goed

Thuis heeft Mark het nauwe-

had, Aik [van Eemeren, red.]

IS EIGENLIJK WEL

lukt samen te vatten wat er is

lijks over de bijeenkomsten,

wellicht, maar er was een

JAMMER’

gezegd en de belangrijke zaken

vertelt ze. ‘Alleen als er weinig

prachtige taart met een foto

naar de oppervlakte te brengen.

aanmeldingen zijn, dan maakt

van ons erop. Die hebben we

constateert Liesbeth. ‘Het is een

Daar is Liesbeth best een beetje

hij zich zorgen en hebben we

toen met alle aanwezigen op-

stuk professioneler geworden.’

trots op.

het er weleens over.’

gegeten,’ memoreert Liesbeth,

Mark is echter de constante

De voormalige fysiotherapeute

Een goede herinnering heeft

die ook altijd geniet van de

factor, vindt ze. ‘Hij wilde heel

vindt de onderwerpen die tij-

ze aan die ene keer, het was

huisband, The Wizards of AZ.

graag het debat binnen de

dens het Reuring!Café worden

in 2008, dat het Reuring!Café

‘Vroeger werd er vaak gedanst,

overheid op gang brengen, en

aangesneden interessant, ‘ook

plaatsvond op hun trouwdag.

tegenwoordig wat minder. Dat

is er gewoon voor gegaan.’ Ze

voor een buitenstaander als ik’.

‘Ik weet niet wie het geregeld

is eigenlijk wel jammer.’

REURING!CAFÉ

2007 IN THE SPOTLIGHTS

22

GOU

DE V

Onde

prijsv

tip aa

is am

hun w

overh

Het r

aan R

progr

net w

KRACHT DOOR

FLEXIBILITEIT

verni

Bekke

destij

er int

zaten

aldus

ambt

wach

maar

en ku

zelf n

allerl

Op 25 april 2007 hostte het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in de persoon

door

van toenmalig secretaris-generaal Koos van der Steenhoven een Reuring!Café over de

gesto

flexibele overheidsorganisatie.

telijke

De SG probeerde zijn eigen departement te ‘kantelen’ en zo in te richten dat eenvoudiger op maatschappelijke vraagstukken ingespeeld kon worden. De samenleving trekt zich immers niets aan van ministeriële verantwoordelijkheden en de bestaande indeling van de ministeries of bestuurslagen. De gangbare structuren binnen de rijksdienst – je zou het verkokerd kunnen noemen – belemmeren de samenwerking en de gerichtheid op de omgeving, zo luidde de stelling van deze avond. Bankgasten Roel Bekker (programma-SG Vernieuwing Rijksdienst), Erik Gerritsen (gemeentesecretaris Amsterdam) en Paul Frissen (hoogleraar bestuurskunde Universiteit van Tilburg) gaven hun visie op de kunst van flexibel organiseren.

on

ng

n

urg)

GOUDEN TIP AAN DE VEERTIENDE SG

Onder het mom van een prijsvraag voor de gouden tip aan de veertiende SG is ambtenaren gevraagd hun wens voor een betere overheid op te schrijven.

Het resultaat is overhandigd aan Roel Bekker, die als programma-SG nog maar net was begonnen aan de vernieuwing van de rijksdienst.

Bekker weet nog goed wat hij destijds antwoordde. ‘Hoewel er interessante ideeën tussen zaten, miste ik één advies,’ aldus Bekker. ‘Namelijk dat ambtenaren niet moeten wachten op hervormingen, maar zelf het initiatief moeten en kunnen nemen. Als ze dat zelf niet doen, dan worden allerlei hervormingsplannen door anderen over hen heen gestort en daar wordt de ambtelijke dienst niet beter van.’

REURING!CAFÉ

VERDER IN 2007

LOCATIES

24

DANSEN

DEN HAAG GLAZENZAAL NOENZAAL EERSTE KAMER PAARD VAN TROJE NUTSHUIS MUSEUM VOOR COMMUNICATIE SANTPOORT-NOORD LANDGOED DUIN EN KRUIDBERG

TUSSEN DE SCHALEN

In het tweede seizoen was er onder meer aandacht voor

Spies, later minister van BZK en onlangs benoemd tot burgemees-

personality’s in het openbaar bestuur (31 januari), een slimmere

ter van Alphen aan den Rijn, moet even diep in haar geheugen

overheid met ICT?! (21 februari) en de overheid door de bril van

graven, maar weet zich uiteindelijk te herinneren dat het een ‘vrij

bedrijven (14 maart).

rommelige aflevering’ van het Reuring!Café was. ‘Het viel voor de

21 F

EE OV

I

presentator niet mee de boel een beetje bij elkaar te houden.’

Het laatste café vlak voor de zomer van 2007 werd gehost door Gerard Beukema, directeur van het Interprovinciaal Overleg (IPO). Het

De discussie spitste zich toe op de vraag of we vier of vijf bestuurslagen

vierde kabinet-Balkenende was een aantal maanden op streek en de

hebben: Europa, nationaal, provinciaal, regionaal en lokaal. Spies: ‘De

commissie-Kok had net haar rapport gepresenteerd waarin ze pleitte

eerlijkheid gebiedt te zeggen dat we een vergelijkbaar debat nog

voor één bestuur in de Randstad. Voor IPO-directeur Beukema was

steeds kunnen voeren.’ In die tijd speelde in de Tweede Kamer de dis-

dat reden het onderwerp bestuurlijke drukte via een Reuring!Café

cussie over het afschaffen van de stadsregio’s, waar coalitiepartij PvdA

op de agenda te zetten. Dat gebeurde op 13 juni met de gasten Har-

mordicus tegen was. ‘Inmiddels zijn we een stapje verder en worden

ry Borghouts (Commissaris van de Koningin Noord-Holland), Joep

de WGR+-regio’s afgeschaft,’ zegt Spies. ‘Daaraan kun je zien dat het

Thönissen (vml. directeur Ruimtelijke Ontwikkeling en Handhaving

echt wel even tijd nodig heeft alvorens je de bestuurlijke drukte iets

‘Er o

bij de provincie Noord-Brabant), Frans Nauta (Innovatieplatform) en

opgeruimd hebt.’ Spies benadrukt dat bestuurlijke grenzen steeds

gisse

Liesbeth Spies (Tweede Kamerlid CDA).

minder relevant worden. ‘Provincies en gemeenten zijn op zoek naar

‘Als j

het juiste schaalniveau om taken uit te voeren. Zij gaan strategische

in 19

De meest levendige herin-

allianties aan, die per probleem het meest oplossend vermogen zou-

hadd

nering van Liesbeth Spies

den kunnen hebben. De bestuurlijke grenzen worden daardoor meer

(voormalig CDA-Kamerlid

fluïde, het is steeds meer dansen tussen de schalen.’

Wille

AFM-

de on

en minister van BZK) aan het Reuring!Café is ‘die hele

Dat het Reuring!Café nu zijn tiende seizoen ingaat, bewijst volgens

ontw

heftige bank met rode haren’.

Spies – die vaker te gast is geweest – dat er een goede formule is ge-

veel

Spies, lachend: ‘Na dagen

vonden. ‘De ontmoeting is van belang, daar is veel ruimte voor. Er zijn

zaak

waren die haren nog niet van

gasten van niveau, het is laagdrempelig en er komen ambtenaren van

allerl

je kleren af!’

verschillende departementen. Die kruisbestuiving is heel belangrijk.’

denk

vooruit... tert terug en kijkt Reuring!Sixpack luis n seizoen: en uit het afgelope n naar aflevering de Jong en gluisteren en kijke mns van Jorrit Je kunt 6 x teru n seizoen mét colu lope debatten van afge r Adrian Woods. luisteren naar 3 en, gemaakt doo ellen welke ’s van 3 aflevering tenaren die vert kijken naar foto prominente amb id en ruitkijken met 6 binnen de overhe Je kunt 6 x voo belang worden van s swingen met komende jaren 8. En nu dagelijk onderwerpen de ring!Café 2007/0 6 van hun beste men in het Reu e CD in de studio mogelijk terugko speciaal voor dez ardz of AZ, die onze huisband Wiz opgenomen. nummers hebben tanden op als digitale bes

t zich op h . REURING rich kte en levendigheid stimuler r beweging, dru ait daarbij om het Reuring staat voo tenaren. Het dra rengen van amb van een ‘live’ talk informeel samenb café heeft de vorm Het . ken heen gaan naar binnen’ den erpen. Waar we ‘van het buiten r serieuze onderw je zoekt, k tig platform voo en oog voor wat en biedt een luch Want heb je alle ken staat open. waar we naar zoe je niets vindt. het gebeuren dat Verbinding l n doel hebben. open staan, gee wat t het om: vrij zijn, ekenis geven aan Bij Reuring gaa . Zingeving en bet zinvolle ma enwerking zoeken hoe we op een met elkaar en sam de vraag stellen id willen. Onszelf met deze overhe jkheid. In e die richting. n verantwoordeli vorm geven aan r vanuit zijn eige met elkaar. Iede En dat doen we zaal en muziek. eng van ‘bank’, talkshow met inbr

REURING!CAFÉ

25

ing!Sixp Wat is Reur

ack?

uring heen?

Waar wil Re

21 FEBRUARI 2007:

lopen seizoen... te

bekijken:

het 3x het afge Personalities in meesbezoekers van Portretten van overheid met ICT? van Een slimme

r Openbaar Bestuu eit

ibilit Foto’s Kracht door Flex ugen bezoekers van Portretten van

n 6x‘vrij aan de orde...? het komende seizoen

• • Philippe Raets stra • Peter Heij en • Tjibbe Jou met: Chris Kald Video-interviews n ove enh Ste • Koos van der Robert Wester

or de

agen

cover side bottom of page 2

s: ‘De nog

e dis-

PvdA

orden

at het

Willem Vermeend

Arthur Docters van Leeuwen

e iets

‘Er ontbreekt bij de overheid een centrale re-

teeds

gisseur,’ aldus PvdA-coryfee Willem Vermeend.

naar

‘Als je ons [het ministerie van Financiën, red.]

ische

in 1994 de regie over ICT had gegeven, dan

zou-

hadden we in Europa nu bovenaan gestaan.’

* voice-over: Peike Voer

ICT?!

Brinkhorst, Mariënne en... te beluisteren*: r, met Laurens-Jan x het afgelopen seizo Openbaar Bestuu sonalities in het 1 januari 2007: Per !

Jong de t Jorri Docters van Leeuwen, tra + column m Vermeend, Arthur erhoef en Tjibbe Jous met ICT?!, met Wille slimme overheid !

Jong 1 februari 2007: Een de t Jorri mn colu er!, met Bernard Wien ëtte van Wieringen + n: Het moet bet om Rodrigues en Mari bril van bedrijve overheid door de De : 2007 t ! maar 14 mn Jorrit de Jong en Rein Willems + colu tjes, Pieter Kalbfleisch

mans

Wizardz of AZ ton • use me - Eric Clap Before you acc y when Morrison • 3) Bab Moondance - Van ky Tonk Woman Adams • 4) Hon des u're gone - Bryan - Four Non Blon • 5) What's up Rolling Stones er - Bryan Ferry eth tog k stic 's 6) Let

orb , swing and abs ack Hear, see

Reuring!Sixp

ack?

EEN SLIMMERE OVERHEID MET

Sixp op Reuring!

Wat staat er

..

uit.

r voo ijkt

K C A P X I 3

.) ' ND©ABSORB nk ug e

Het

ter ert uist l é Caf ing!

r

Reu

%2 52(EAR ©SEE ©SWING©A 6x F

ilm •

3x f

+ oto’s

3x d

ebat

en

n colum

s•

6x m

uz

an W iek v

izar d

z of

AZ!

SIXPACK cover side bottom of page 3

HEAR, SEE, SWING AND ABSORB

In 2007 bracht de Vereniging voor OverheidsManagement een dvd uit met een

meer AFM-baas Arthur Docters van Leeuwen: ‘Nu

terugblik op het afgelopen seizoen en een doorkijkje naar de cafés die nog

de ontwikkeling is ingezet naar één overheid,

zouden komen. Op de dvd staan luisterfragmenten en foto’s van onder meer de

lgens

ontwijken we het fundamentele probleem. Te

Reuring!Cafés over personality’s in het openbaar bestuur, een slimme overheid

s ge-

veel verantwoordelijkheden over dezelfde

met ICT, de overheid door de bril van bedrijven en kracht door flexibiliteit.

Er zijn

zaak worden op één plek belegd. Dat leidt tot

Verder videointerviews met topambtenaren over wat er het komende seizoen

n van

allerlei rare kluwens, waarvan we vervolgens

aan de orde moet komen én zes songs van huisband Wizards of AZ. Van Before

rijk.’

denken dat de digitale snelweg het wel oplost.’

you acuse me van Eric Clapton tot Let’s stick together van Bryan Ferry.

REURING!CAFÉ

FRANK FABIAN VAN KEEREN

26

PITC

BANKGASTEN OPGELET!

PAU

HOO

BEST

HOU HET BEGRIJPELIJK

AAN

UTR

WEINIG JARGON GRAAG EN NIET TE COMPLEX

HUMOR! BIJVOORBEELD EEN DUBBELEBODEMGRAP MET EEN SUBTIELE VERWIJZING NAAR SEKS

WELK MAG ONDERWERP MAG DE KOMENDE TIEN JAAR NIET ONTBREKEN? WELK ONDERWERP DE KOMENDE TIEN JAAR NIET ONTBREKEN?

REURING!CAFÉ

HART | STEF BLOK | SASKIA| LOES STUIVELING | LOES MULDER PAUL ’T HARTPAUL | STEF’TBLOK | SASKIA STUIVELING MULDER | PHILIPPE RAETS | JANTINE KRIENS | JORRIT DE JONG | PHILIPPE RAETS | JANTINE KRIENS | JORRIT DE JONG

27

EEN SCHERPERE POLITIEKE

CH DOOR PITCH DOOR

ANTENNE

Ambtenaren zullen over steeds meer politieke sensitiviteit moeten beschikken, vermoedt

UL ’T HARTPAUL ’T HART

bestuurskundige Paul ’t Hart. Wat hem betreft kan de organisatie van het Reuring!Café het thema

OGLERAAR HOOGLERAAR

politiek-ambtelijke verhoudingen de komende jaren dan ook niet uit de weg gaan.

BESTUURSKUNDE TUURSKUNDE

AAN DE UNIVERSITEIT N DE UNIVERSITEIT

De reden hiervoor is dat het gezag van politici vervaagt en vluchtiger wordt waardoor het politie-

UTRECHT

ke landschap steeds meer versnipperd raakt. ‘Minderheidscoalities, zowel op nationaal als op lokaal

RECHT

niveau, zullen steeds gangbaarder worden,’ legt ’t Hart uit. ‘En we krijgen coalities waar heel veel verschillende partijen aan deelnemen, doordat er steeds meer ruimte komt voor protestpartijen.’ Politici zullen dan voor elk issue opnieuw een meerderheid proberen te vinden, vervolgt de bestuurskundige.

‘Ambtenaren zullen daardoor steeds nauwer betrokken gaan worden bij het politieke handwerk. Ze moeten aftasten waar draagvlak voor is en daar heb je een scherpe politieke antenne voor nodig.’ ’t Hart schetst het ethische dilemma waar ambtenaren dan mee te maken kunnen krijgen. ‘Hoever gaan ze mee in iets wat altijd het politieke handwerk was, waar ambtenaren geacht werden zich niet mee te bemoeien? Voor je het weet zijn ze niet alleen bezig om ‘AMBTENAREN‘AMBTENAREN WORDEN STEEDS WORDEN STEEDS

politieke randvoorwaarden te scheppen voor beleid, maar moeten

NAUWER BETROKKEN HET POLITIEKE NAUWERBIJ BETROKKEN BIJ HET POLITIEKE

ze zittende bestuurders in het zadel weten te houden.’ Volgens ’t

HANDWERK’

Hart is dit onderwerp onder Haagse topambtenaren momenteel

HANDWERK’

hét gesprek van de dag. Niet zo vreemd, gezien het feit dat onder de huidige politieke constellatie, waarbij de coalitie van VVD en PvdA geen meerderheid heeft in de Eerste Kamer, met steeds wisselende partijen akkoorden worden gesloten. Dit is volgens ’t Hart dan ook geen eenmalige situatie, maar zal zich in de toekomst veelvuldig voordoen. ‘De oude, overzichtelijke politieke verhoudingen komen niet meer terug.’

REURING!CAFÉ

2008 IN THE SPOTLIGHTS

28

BEWEGING IN

DE RANDSTAD

Jeltje

Lagla

Maar

Huisb In het kader van het

Presentator van de Randstad!Cafés was Bruno

Twee maanden later kruisten in het NS-hoofd-

programma Randstad

Bruins, die destijds als Randstad Gezant de coör-

kantoor in Utrecht Aad Veenman (topman

Urgent – waarbij bestuur-

dinator en gangmaker van het programma was.

NS), Anne Marieke Groot (initiatiefnemer van

lijke duo’s een aantal

Te gast in februari in Felix Meritis te Amsterdam

handelsgenootschap Metropool), Kido Koening

infrastructurele projecten

waren Maarten van Poelgeest (wethouder ruim-

(voorzitter van de Jeugdraad) en Jan Dekkers (ge-

vlot moesten trekken –

telijke ordening in Amsterdam), Karin Laglas

deputeerde provincie Utrecht) de degens. Onder-

werd er in 2008 twee keer

(projectontwikkelaar OVG) en Jeltje van Nieu-

werp van gesprek: werken aan de Randstad. Meer

een speciaal Randstad!Café

wenhoven (OV-ambassadeur). Zij spraken over

asfalt en OV? Of moeten we anders gaan denken

gehouden.

de beweging in de Randstad: hoe zien zij de toe-

over mobiliteit? Werken we samen aan dezelfde

komst van de regio?

Randstad of werkt ieder aan zijn eigen Randstad?

Bart

REURING!CAFÉ

29

RANDSTAD VERSUS Jeltje van Nieuwenhoven (l) en Karin

Voormalig wethouder Duco Stadig mengt

Laglas

zich vanuit het publiek in de discussie

REURING 1

Bij het Randstad!Café was geen podium, maar een debatkring

2

De rode bank bleef in Den Haag: gasten zaten op een groene stoel

3

Er was een speciale stoel voor een onverwachte

Maarten van Poelgeest (l) en Bruno Bruins

expert in het publiek

Plaats van handeling: Felix Meritis te Amsterdam

4

De RandstadCafés hadden hun eigen huisband, de Blue Horn Company

5

Bandleden konden door middel van hun muziek inbreken in het debat

6

Er waren so whatbordjes in het publiek waarmee de aanwezigen konden deelnemen aan

Huisband Blue Horn Company

Karin Laglas en Bart Vink

het debat 7

oofd-

Er waren ook burgers in de zaal!

pman

8

Gasten kregen een stic-

van

ker met daarop tot welke

ening

doelgroep ze behoorden

s (ge-

nder-

Meer

nken

elfde

tad?

Bart Vink en Jeltje van Nieuwenhoven

De saxofonist

REURING!CAFÉ

VERDER IN 2008

F

30

HART

VOOR PUBLIEK WERK

KAN HET REURING!CAFÉ DE KLOOF TUSSEN OVERHEID EN BEDRIJFSLEVEN OVERBRUGGEN?

We vragen het Bernard Wientjes, oud-voorzitter van VNO-NCW. ’Het Reuring!Café biedt een mooi podium om wat kritische noten te kraken,’ memoreert Bernard Wientjes. Als VNO-NCW-voorzitter was hij meerdere malen te gast in ‘het hol van de leeuw’ en ging hij met plezier het debat met ambtenaren aan. ‘Vanuit mijn positie kon ik met eni-

Het Innovatieplatform verzorgde de aftrap van het derde

ge afstand kijken naar de ambtelijke wereld. Bovendien

Reuringseizoen. Daarnaast was er onder meer aandacht voor

was het voor mij ook weleens leuk om voor een publiek

kleurrijk beleid (oftewel diversiteit op de werkvloer), de

te staan dat niet voornamelijk uit ondernemers bestaat.’

uitvoering als inspiratiebron en een heuse BBB-training ‘voor

Overheid en bedrijfsleven hebben elkaar nodig, bena-

een fitte overheid’, maar wel met aansluitend een BBQ.

drukt Wientjes. ‘De overheid mag ons een beetje helpen en optreden als countervailing power, maar moet ons

Hart voor publiek werk!, zo luidt de titel van het Reuring!Café waar

niet in de weg zitten. Zo luidde mijn centrale boodschap.’

Dorine Burmanje, voorzitter raad van bestuur van het Kadaster,

En die mag tijdens Reuring best gechargeerd worden

op 9 april 2008 te gast was. Samen met Cees Veerman (voorzitter

neergezet. ‘Op bijeenkomsten als deze wil je geen stan-

Deltacommissie en oud-minister van LNV) en Eelco Blok (raad van

daardverhalen. Als iedereen genuanceerd is, wordt het al

bestuur KPN) ging zij het debat aan

gauw saai. Mark Frequin houdt wel van een beetje prikke-

‘OP DAT MOMENT

over de menselijke factor binnen

len, en dat zie je terug in de opzet,’ stelt hij. Wientjes be-

REALISEERDE IK

organisaties. Hoe blikt zij terug op

twijfelt overigens of een dergelijke setting ook in andere

deze bijeenkomst?

landen mogelijk zou zijn. ‘In Den Haag is er sprake van

ME OPNIEUW DAT

een intensief contact tussen de overheid en de koepels

DE COMMUNICATIE MET DEN HAAG

‘Ik vond de setting vooral erg leuk;

van het bedrijfsleven. In andere landen is de kloof tussen

VANUIT DE

heel informeel. We zaten met z’n

burgers, bedrijven en ambtenaren een stuk groter.’

UITVOERING EEN

allen op een harige bank en die

VAK APART IS’

haren vond ik nog dagen later op mijn kleren. Ik herinner me dat het

plenaire deel kort een aantal onderwerpen raakte en dat het vooral

over het spanningsveld tussen het politieke primaat en de praktijk

aanleiding was om naderhand in gesprek te gaan met mensen in de

van de uitvoering. Op dat moment realiseerde ik me opnieuw dat de

zaal. Dat waren leuke gesprekken. Het viel me op dat er veel relatief

communicatie met Den Haag vanuit de uitvoering een vak apart is.

jonge mensen waren. De gemiddelde leeftijd van de aanwezigen lag

We kijken vaak vanuit een andere beleving naar hetzelfde vraagstuk.

in ieder geval lager dan die van de medewerkers van het Kadaster.

Ik ben ervan overtuigd dat we meer bereiken als we elkaars taal leren

Ook kwamen de meesten uit “het Haagse”. We spraken onder andere

spreken.’

FUNCTIES GASTEN DIRECTEUR / VOORZITTER

62

NATIONALE OMBUDSMAN

3

DIRECTEUR-GENERAAL

6

BURGEMEESTER

7

GEMEENTESECRETARIS

7

STAATSSECRETARIS

7

KAMERLID

7

WETHOUDER

8

n

SECRETARIS-

13

-

GENERAAL

-

s

n

t

-

n

k

-

n

s

.’

l

-

-

MINISTER

15

s

HOOGLERAAR /

24

n

PROFESSOR

e

n

aktijk

at de

art is.

gstuk.

leren

OVERIG

SENATOR, COMMISSARIS VAN DE KONING(IN), OVERHEIDSMANAGER VAN HET JAAR, TRENDWATCHER, FUTUROLOOG, JOURNALIST, PUBLICIST, AMBASSADEUR, CRISISMANAGER, STRATEEG, INNOVATOR, JONGE AMBTENAAR VAN HET JAAR, KROONLID SER, ET CETERA

65

O9 REURING!CAFÉ

2009

IN THE SPOTLIGHTS

32

EEN BETERE

OVERHEID

Frissen die avond optekenen dat een ‘luiere over-

‘

heid’ geen gek idee is. ‘Er bestaat een enorme

N

drang naar controle. De overheid wil zowel trai-

I

ner, spits als verdediger zijn. Zo krijg je kluitjes-

B

voetbal. Burgers zijn tientallen jaren gepamperd

G

door de verzorgingsstaat, maar intussen – mede

R

door ICT – een stuk verder geëvolueerd. Als je als

d

overheid lui durft te zijn, is dat een teken van ver-

e

trouwen in de kracht van de samenleving.’

b

Wil de overheid vernieuwen, dan is het zaak om

de institutionele kaders te herzien, stelt ze. De

En ge

Maar liefst zes hoogleraren

Het was even passen en meten. Welgeteld zes pro-

hoogleraar pleit daarom voor een bèta-overheid

veel

waren te gast bij het eerste

fessoren namen 11 maart 2009 plaats op het rode

waaraan continu gewerkt wordt door ‘belang-

over

Reuring!Café van 2009.

en – voor de gelegenheid – ook groene pluche

hebbenden’. Frissen: ‘Denk aan softwareapplica-

jaar n

Centrale vraag: hoe komen

op het podium in het Nutshuis. Hoe brengen we op

ties op internet waar verschillende gebruikers aan

leving

we tot een betere overheid?

de verkokering terug, kunnen we meer doen met de

meebouwen. Als burgers zich willen bemoeien

gelan

Een debat over de vernieu-

minder mensen en maken we slim gebruik van minder

met de overheid, geef ze dan ook de verantwoor-

zelfo

wing van de rijksdienst, het

ICT? In rap tempo passeren de hot issues de revue.

ICT?

delijkheid en deel de risico’s met hen.’

kruisen van ambtelijke en

De h

bestuurlijke ambities en de

‘Het was een geanimeerde bijeenkomst,’ blikt ‘Het

‘VERANDERKUNDIG GAAT HET

jaren

lessen uit de praktijk.

VValerie alerie Frissen, hoogleraar ICT en sociale veran-

GOED. MAAR VERANDEREN WE

de im

dering, terug. ‘Een goede talkshow staat of valt

DE GOEDE ZAKEN?’

met een sterk concept een scherpe presentatie,

Volgens Stavros Zouridis houdt de

‘

en daar was zeker sprake van.’ Als antwoord op de

overheid te weinig rekening met de vraag

C

vraag hoe de overheid beter kan presteren, laat

vanuit de samenleving

B

B

Z

De zes hoogleraren (v.l.n.r.):

M

Mark van Twist (NSOB),

b

Stavros Zouridis (Universiteit

g

van Tilburg), Mirko Noorde-

d

graaf (Universiteit Utrecht),

m

Roel Bekker (Universiteit Leiden), Valerie Frissen (Eras-

belan

mus Universiteit Rotterdam)

voorb

en Roel in ’t Veld (Open

Daarb

Universiteit Nederland)

als ve

2009

REURING!CAFÉ

33

over-

‘IK DURF TE WEDDEN DAT ER

orme

NIET MEER DAN VIJF MENSEN

Roel Bekker, van 2007 tot 2010 SG Vernieuwing Rijks-

trai-

IN NEDERLAND ZIJN DIE HET

dienst, nam meerdere malen plaats op het pluche van

itjes-

BEKOSTIGINGSSYSTEEM VAN DE

het Reuring!Cafe. ‘Gasten worden kritisch bevraagd.

GEZONDHEIDSZORG BEGRIJPEN’

Dat is fijn, je hoeft geen speeches voor te bereiden en wordt uitge-

mede

Roel in ’t Veld verwondert zich erover

daagd om direct een goed antwoord te formuleren.’ In zijn hoeda-

je als

dat honderdvijftig parlementsleden en

nigheid van hoogleraar Arbeidsverhoudingen bij de overheid nam

n ver-

een heel departement zich tegelijkertijd

Bekker deel aan het hooglerarendebat over een betere overheid.

bezighouden met de controle hiervan

‘We waren het in grote lijnen wel met elkaar eens, maar dat zie je wel

mperd

vaker onder wetenschappers,’ memoreert hij. ‘Wel viel het me op dat

k om

e. De

En gebeurt dit inmiddels? ‘De overheid is niet zo-

sommige bestuurskundigen zich meer focussen op de vraag hoe de

rheid

veel “luier” geworden, ze zou nog steeds meer

burger te beschermen tegen de grote boze overheid in plaats van op

ang-

over kunnen laten aan de burger,’ laat Frissen vijf

de vraag hoe de overheid de burger in het gareel kan houden.’

plica-

jaar na dato weten. ‘Het begrip participatiesamen-

s aan

leving is vooral uit noodzaak van de bezuinigingen

OPDRACHT ROEL BEKKER VOOR REURING

oeien

gelanceerd, en niet zozeer vanuit de visie van het

‘Moderniseer, maar blijf bij die lichtvoetige entertainende kern waarbij de

woor-

zelforganiserend vermogen van de maatschappij.’

ontmoeting van mensen centraal staat. Maak het niet te professioneel, pas

aag

op dat je geen DWDD in kleine kring wordt. Ook zou ik de organisatoren De hoogleraar merkt op dat ze de afgelopen

willen meegeven nog meer gasten van buiten de Haagse vierkante kilo-

jaren vaak is uitgenodigd om te spreken over

meter uit te nodigen. Denk aan de uitvoering, de Belastingdienst, politie,

de impact van sociale media. Nu zijn er echter

advocaten. Het navelstaarderige van de overheid is toch wel een punt van zorg, dat moet je met deze bijeenkomsten niet bevestigen. Ook moet

‘ER BESTAAT EEN CIRCULAIRE

je ervoor waken dat het publiek alleen bestaat uit zeer geïnteresseerde

CASCADE VAN HAAT EN NIJD

35-jarige D66’ers werkzaam op het beleidsdepartement. De blik mag nog

BINNEN HET OPENBAAR

wel wat meer naar buiten.’

BESTUUR. DIE MOETEN WE ZIEN TE DOORBREKEN’

Mirko Noordegraaf constateert dat bestuur en beleid ‘uit zijn’ bij het grote publiek; hij roept ambtenaren

urgent.’ Ook de problematiek rondom ICT-dos-

dan ook op geen ‘ketenachtige taal’

siers verdient de komende jaren meer aandacht.

meer te spreken

‘De digitale infrastructuur is nu zo in beton gegoten, de crisis in het ICT-domein laat zien dat het

belangrijkere issues, benadrukt ze. ‘Neem bij-

oude systeem met blauwdrukken niet werkt,’ al-

voorbeeld de ontwikkelingen omtrent big data.

dus Frissen. ‘We moeten toe naar een agile over-

Daarbij gaat het om fundamentele vraagstukken

heid die uitgaat van een kleinschalige, flexibele

als vertrouwen en privacy, die kwesties zijn heel

en open benadering.’

REURING!CAFÉ

VERDER IN 2009

34

AMBTENAAR

allerl

voetl

VAN DE

TOEKOMST

we m

ambt Annet Bertram

Marloes Pomp

‘Bestuurders hebben veel baat

‘Ambtenaren moeten ervoor

bij advies van ambtenaren die

waken te blijven steken in

De ve

bij verschillende bestuurs-

hun beleidsbubbel’

zeker

lagen hebben gewerkt’

koep

bij ve

ele n

vinde Van het ontkokeren, de interbestuurlijke samenwerking, het

Daarnaast speelt regionalisering een steeds belangrijkere rol. ‘Waar

ze. ‘W

samenspel tussen publiek en privaat tot de gevolgen van de

op lokaal niveau de focus voor de toekomst op het sociaal do-

hebb

bevolkingskrimp en de zoektocht naar de ambtenaar van de

mein ligt, zouden we ons wat betreft het ruimtelijke-economische

daarb

toekomst. Met het programma Vernieuwing Rijksdienst als

domein moeten richten op het regionale niveau. We laten nu nog

drag.

leidraad kwamen tijdens het vierde Reuringseizoen tal van

veel kansen onbenut. Neem bijvoorbeeld de metropoolregio, daar

wel o

onderwerpen aan bod.

liggen zoveel mogelijkheden. Het is zaak dat ambtenaren beseffen

ervoo

dat we alleen zo de competitie aan kunnen gaan met de rest van de

ze. ‘I

wereld.’

over

Welke eigenschappen moet de ambtenaar van de toekomst in huis hebben? Dit vraagstuk stond centraal op 13 mei 2009. We leggen de vraag nog eens voor aan twee gasten van dit Reuring!Café.

speel Tot slot benadrukt Bertram het belang van een open blik en een

aanw

divers personeelsbestand. ‘Ik leer zoveel bij van ondernemers in

book

ANNET BERTRAM

deze stad. Nog te vaak kijken we alleen naar de wereld die we zelf

GEMEENTESECRETARIS DEN HAAG

kennen. Door het ambtelijk apparaat een betere afspiegeling van

‘Een ondernemende ambtenaar creëert ruimte voor zichzelf. Als je

de maatschappij te maken, kunnen we meer begrip creëren voor

een goed voorstel hebt, verkoopt dit zichzelf,’ liet Annet Bertram

de ontwikkelingen in de samenleving.’

destijds optekenen. Hoewel dit nog steeds van groot belang is, zijn er volgens de Haagse gemeentesecretaris nu andere compe-

MARLOES POMP

tenties die de boventoon voeren. Interbestuurlijke ervaring is nog

DESTIJDS PROJECTLEIDER AMBTENAAR VOOR

belangrijker geworden, stelt ze. ‘De overheidsorganisatie is volop

DE TOEKOMST

in beweging, er verschuift enorm veel op lokaal, provinciaal en

‘In 2009 kwam de discussie over vernieuwing bij de overheid echt

centraal niveau. Daarom hebben bestuurders ontzettend veel baat

goed op gang. Op allerlei fronten waren ambtenaren bezig met

bij advies van ambtenaren die bij verschillende bestuurslagen heb-

de toekomst en aan het nadenken over hoe het beter kan,’ vertelt

ben gewerkt,’ aldus de voormalig DG Wonen bij het ministerie van

Pomp. ‘We hadden met ons project echt een missie – het voelde

Vrom. Ook is het van belang dat ambtenaren kunnen omgaan ‘met

zelfs weleens als zendelingenwerk – om dit thema op de agenda

de vluchtige en dynamische informatiestromen die zich ontwikke-

te zetten.’ Het Reuring!Café leende zich hier goed voor. Pomp: ‘Dit

len binnen de netwerksamenleving’.

gaf mij de kans om de discussie aan te gaan met ambtenaren van

DRIE BESTUURSLAGEN: ÉÉN OVERHEID?

Daarover

discussiëren

Ank

Bijleveld-Schouten

(staatssecretaris van BZK), Frits Huffnagel (wethouder Den Haag), Wim van de Donk (WRR-voorzitter), Alex Brenninkmeijer (Nationale ombudsman) en Erik allerlei verschillende departementen en onze boodschap voor het

van Heijningen (gedeputeerde provincie Zuid-Hol-

voetlicht te brengen. Doen we ons werk nog wel goed? Moeten

land) op 15 april 2009. Bijleveld, tegenwoordig

we meer netwerken? Toen ik in die tijd bij BZK werkte, zat menig

Commissaris van de Koning in Overijssel, blikt terug

ambtenaar nog van 9 tot 5 op zijn gang, met heel soms een over-

op dit Reuring!Café. Hoe kijkt ze aan tegen de huidige

koepelend overleg op een ander ministerie.’

interbestuurlijke samenwerking?

oor

n

De vernieuwing komt voort uit de ambtenaren zelf, je kunt deze

‘Dat de decentralisaties zo grootschalig

zeker niet top-down opleggen, stelde Pomp tijdens het café, daar-

zouden worden doorgevoerd wisten we

bij verwijzend naar de hubs – knooppunten van fysieke en virtu-

toen nog niet. Het samenwerken tussen

ele netwerken – waarin ambtenaren elkaar steeds beter weten te

bestuurslagen is in deze tijd nog belangrijker geworden.

vinden. Er is de afgelopen vijf jaar wel wat veranderd, constateert

De samenleving is de afgelopen vijf jaar enorm veran-

Waar

ze. ‘We werken niet meer in de ouderwetse kantoren. Wifi en iPads

derd, de overheid en haar ambtenaren moeten hierop in-

l do-

hebben hun intrede gedaan, overal zijn ontmoetingsplekken. Maar

spelen. We moeten continu kijken welke bestuurslaag de

ische

daarbij ligt de focus vooral op huisvesting en ICT, en minder op ge-

taken het beste kan uitvoeren, dat is het samenwerken

nog

drag. Daar liggen nog kansen.’ Nu het belang van netwerken – zo-

van de toekomst. De maatschappelijke opgaven en ont-

daar

wel online als offline – nog steeds toeneemt, moeten ambtenaren

wikkelingen zijn daarbij leidend. Daarbij kan onze rol per

effen

ervoor waken te blijven steken in hun ‘beleidsbubbel’, waarschuwt

regio en opgave verschillen. Zijn we regisseur, investeer-

an de

ze. ‘Ik kom nog maar weinig ambtenaren tegen op congressen

der of belangenassembleur? Daar moet je je van bewust

over nieuwe technologische ontwikkelingen. Om te weten wat er

zijn. Dit betekent ook dat we soms grensontkennend

speelt – en wat eraan zit te komen – moet de overheid ook daar

moeten werken. Voor ons als provincie betekent het

n een

aanwezig zijn, anders wordt de kloof met de Googles en Face-

dat we niet alleen over de grenzen van de bestuurslaag,

ers in

books in deze wereld te groot.’

maar ook over die van het land moeten kijken.’

e zelf

g van voor #REURINGCAFE

In 2009 verschenen de eerste tweets over het Reuring!Café. Sindsdien wordt er volop getwitterd tijdens

R

echt met

ertelt

oelde

enda

p: ‘Dit

n van

de bijeenkomsten.

REURING!CAFÉ

2010 IN THE SPOTLIGHTS

36

Het eerste Reuring!Café van het vijfde seizoen vond plaats op 7 september 2010 en had als titel Krimpkramp of ruimte voor groei? De bijeenkomst werd gehost door Elzeline van Vulpen van de Algemene Bestuursdienst; op de bank namen plaats: Johan de Leeuw (destijds SG op het ministerie van SZW), Pierre Heijnen (toenmalig Tweede Kamerlid voor de PvdA), Judith Meulenbrug (ook ABD) en Mark Esseboom

KRIMPKRAMP

(directeur Overheid bij IBM).

OF RUIMTE VOOR GROEI?

EEN NOVITEIT

Voor het eerst werd de zogeheten Twitterwall in gebruik genomen, waarop tweets met #reuring worden getoond.

VR

PO

VA

M

Op 2

het k

op 9

kwam

gedo

progr

de SG

van g

2010

REURING!CAFÉ

37

van

plaats had

uimte

omst

eline

mene

bank

eeuw

sterie

oenvoor

brug

oom

M).

op

den

VRD TEN EINDE POLITIEKE WISSELING VAN DE

MACHT Op 20 februari 2010 kwam er met de Uruzgan-crisis een einde aan het kabinet van CDA, PvdA en ChristenUnie. Na de verkiezingen op 9 juni, waarbij de VVD met Mark Rutte als winnaar uit de bus kwam, werd een coalitie geformeerd tussen VVD en CDA, met gedoogsteun van de PVV. Hiermee kwam ook een einde aan het programma Vernieuwing Rijksdienst dat Roel Bekker als ‘veertiende SG’ tussen 2007 en 2010 geleid heeft en dat vaak onderwerp van gesprek was bij het Reuring!Café.

REURING!CAFÉ

VERDER IN 2010

D

38

JE GAAT EROVER

OF NIET Terugkerende thema’s in 2010 waren bestuurlijke drukte, het

Host Gert-Jan Buitendijk (l) van het ministerie van BZK in gesprek met Ralph Pans

samenspel tussen de bestuurslagen en een kleinere overheid.

tendijk weet nog dat twee zaken opvielen. ‘Op de bank was grote

Je gaat erover of niet, was een vraag die overal boven hing. Zo

steun voor een decentralisatiebeweging. Het idee leefde toen al dat

ook in het Reuring!Café dat plaatsvond op 22 november met als

we taken moesten gaan overbrengen, zodat ze dichter bij de burger

van t

titel Interessante tijd.

uitgevoerd konden worden,’ aldus de DG. ‘Daarnaast discussieerden

welke

we over de vraag wat dit dan betekent voor de inrichting van ge-

Pans,

meenten. Moeten ze steeds groter worden of meer samenwerken?’

overe

De inkt van het regeerakkoord van het kabinet-Rutte I – bestaande uit VVD en CDA, met gedoogsteun van de PVV – was nog maar net

overh

droog of DG Bestuur en Koninkrijksrelaties Gert-Jan Buitendijk van

Ook Ralph Pans, destijds voorzitter van de directieraad van de Ver-

Volge

het ministerie van BZK was gastheer van een Reuring!Café over de

eniging van Nederlandse Gemeenten, herinnert het zich nog goed.

lever

inrichting van het openbaar bestuur. Op de bank namen Jacques

‘In het regeerakkoord waren voor de overheid weer enorme ver-

was n

Wallage, Arjan van Gils, Henk Jan Bolding en Ralph Pans plaats. Bui-

wachtingen neergelegd, minder ambtenaren en een verschuiving

een a

Ralph Pans, Jacques Wallage, Arjan van Gils en Henk Jan Bolding (v.l.n.r.)

Ralph

Reur

‘Paul

Planb

geze

Ik ha

2010

DEELNEMENDE ORGANISATIES OVERIG

9

BEDRIJFSLEVEN 22 51 POLITIEK

SEMI-OVERHEID 21

ONDERWIJS 29

49 BESTUUR UITVOEREND 42

grote

al dat

urger

van taken. Dan kun je niet anders dan discussiëren over de vraag

‘Daar leent het Reuring!Café zich goed voor,’ aldus Buitendijk. ‘Door

erden

welke taken door welke bestuurslaag worden uitgevoerd,’ aldus

dit soort informele bilateraaltjes raak je geïnspireerd over zaken

n ge-

Pans, die tegenwoordig staatsraad is. ‘Onder de gasten heerste

waar je dagelijks mee bezig bent.’ De combinatie tussen inhoud en

ken?’

overeenstemming over het feit dat we moesten kijken hoe je de

ontspanning is volgens Buitendijk wat het Reuring!Café succesvol

overheid slimmer kunt organiseren.’

maakt. ‘Serieuze onderwerpen worden in een informele setting

e Ver-

Volgens Buitendijk was de bijeenkomst druk bezocht, interactief en

besproken, omlijst met wat muziek. Dat geeft een goede sfeer.’ Pans

goed.

leverde het inspiratie op voor de opgave die in het regeerakkoord

memoreert ook nog aan The Wizards of AZ, de band die elke bijeen-

ver-

was neergelegd. Hij weet nog dat hij na afloop van het debat met

komst opluistert. ‘Dat vind ik toch wel bijzonder, een groep redelijk

iving

een aantal topambtenaren heeft gesproken over het onderwerp.

getalenteerde ambtenaren die behoorlijk wat kabaal maken.’

@AikvanEemeren Pans: volgens SCP heeft burger meer vertrouwen in tv dan in politiek Ralph Pans lacht als deze tweet (verstuurd tijdens het

dat het vertrouwen in allerlei instanties, zoals de politiek, de

Reuring!Café) aan hem wordt voorgelegd. ‘Oh ja,’ zegt hij,

overheid en de rechterlijke macht, de laatste jaren enorm was

‘Paul Schnabel, destijds directeur van het Sociaal en Cultureel

afgenomen. Tot mijn stomme verbazing stonden televisie en

Planbureau, had die dag bij de VNG voor een internationaal

media bovenaan de lijst van instituties waar mensen het meest

gezelschap een presentatie gegeven over trust in government.

vertrouwen in hebben. Die strijd verlies je als overheid dan

Ik had hem gevraagd wat cijfers mee te nemen en hij liet zien

altijd, die kun je nooit meer winnen.’

REURING!CAFÉ

WELK ONDERWERP MAG DE KOMENDE TIEN JAAR NIET ONTBREKEN? PAUL ’T HART | STEF BLOK | SASKIA STUIVELING | LOES MULDER | PHILIPPE RAETS | JANTINE KRIENS | JORRIT DE JONG

40

OPENSTAAN VOOR VERNIEUWING

Minister Stef Blok voor Wonen en Rijksdienst is één keer te gast geweest bij het Reuring!Café.

PITCH DOOR

PITC

Onderwerp van gesprek was toen agile government. Hij kan het zich nog levendig herinneren.

STEF BLOK

SAS

‘Ik poneerde destijds de stelling dat de wereld vooruitgaat door technologische innovaties, maar

MINISTER VOOR

PRE

dat de overheid niet de juiste plek is om die te ontwikkelen,’ aldus de minister. ‘Daar was op z’n

WONEN EN

DE A

zachtst gezegd niet iedereen het mee eens.’

RIJKSDIENST

REK

Blok legt uit dat slechts een op de duizend innovaties succesvol is. ‘Als een ondernemer een geniale uitvinding op de markt brengt en het gaat mis, dan heeft hij het in elk geval geprobeerd. Als dat de overheid gebeurt, staat de mislukking direct met vette koppen in de krant en is de Tweede Kamer in paniek. Gaat het die ene keer wel goed, dan zegt niemand dank je wel.’ Volgens de bewindsman moeten innovaties door het bedrijfsleven worden gedaan en dient de overheid daar vervolgens voor open te staan.

In het verlengde hiervan ligt het thema waarvan de minister vindt dat het de komende jaren bij het Reu-

‘

ring!Café niet mag ontbreken. ‘Omdat de samenleving zo snel verandert, moet de overheid mee ver-

C

anderen en daarvoor open staan. Vol-

E

‘GAAT HET BIJ DE OVERHEID EEN

gens mij kun je een leuke bijeenkomst

KEER GOED, DAN ZEGT NIEMAND

organiseren als je mensen uitnodigt die

DANK JE WEL’

werkzaam zijn in organisaties die snel veranderen. Bijvoorbeeld bij een high-

techbedrijf als Philips of de directeur Nederland van Google, Pim van der Feltz.’ Maar Blok kent ook onderdelen bij de overheid waar mensen werken die snel inspelen op veranderingen. Ambtenaren die zich met cybersecurity bezighouden bijvoorbeeld. ‘Zij hebben dat in de genen.’

De vraag die dan centraal staat, is hoe je ervoor zorgt dat je als overheid een aantrekkelijke werkgever bent voor het type mensen dat in zo’n snel veranderende omgeving werkzaam is, vervolgt Blok. Daarbij zou er ook ingegaan moeten worden op de wijze waarop de overheid als organisatie kan reageren op veranderingen. ‘Dat kan in zo’n hiërarchische en politiek ingekaderde omgeving nogal lastig zijn.’

WELK ONDERWERP MAG DE KOMENDE TIEN JAAR NIET ONTBREKEN?

REURING!CAFÉ

PAUL ’T HART | STEF BLOK | SASKIA STUIVELING | LOES MULDER | PHILIPPE RAETS | JANTINE KRIENS | JORRIT DE JONG

41

OPEN DATA OPEN SPENDING EN REURING

PITCH DOOR

Saskia Stuiveling van de Algemene Rekenkamer was in 2012 nog host van een Reuring!Café over

SASKIA STUIVELING

de strategische personeelsplanning van de overheid en ze is een graag geziene gast in de Glazen

PRESIDENT VAN

Zaal, waar het Reuring!Café tegenwoordig is neergestreken.

DE ALGEMENE REKENKAMER

Gevraagd naar een thema dat de komende jaren niet op de agenda mag ontbreken, zegt Stuiveling: ‘Open data natuurlijk en alles wat daarmee te maken heeft.’ De Algemene Rekenkamer is groot voorstander van open data, benadrukt ze. ‘We zien deze als een collectief goed, net zo belangrijk als elektriciteit, water en goede wegen. Vandaar ook onze trendrapporten over open data.’

Arjan el Fassed, directeur van de Open State Foundation en voormalig GroenLinks-Kamerlid, een interessante gast zijn, denkt Stuiveling. De Open State is een fusie van Hack de Overheid en de stichting Het nieuwe stemmen en zet zich in voor transparantie van data. El Fassed pleit bijvoorbeeld voor meer openheid van zorgdata door overheid, ziekenhuizen, verzekeraars en artsen.

‘OPEN DATA ZIJN EEN

We leven steeds meer in een digitale samenleving, waarin data centraal staan, licht

COLLECTIEF GOED ZOALS WATER

Stuiveling toe. ‘De overheid heeft een schat aan data, maar de meeste van deze

EN GOEDE WEGEN’

gegevens zitten in gesloten systemen waar burgers en bedrijven niet bij kunnen.

Open data gaat over het digitaal toegankelijk maken van deze datasets, zodat iedereen er 24/7 bij kan en ermee mag doen wat hij of zij wil. Gratis! Uiteraard worden privacygevoelige of bedrijfsvertrouwelijke gegevens niet gepubliceerd. Staatsgeheimen zijn eveneens uitgesloten.’

Het digitaal toegankelijk maken van data biedt enorme kansen voor burgers, bedrijven maar ook voor de overheid. ‘Burgers kunnen meer betrokken raken bij wat de overheid doet en deze kritisch volgen als armchair auditors, zoals we dat noemen. Daarmee zou je bijvoorbeeld de decentralisaties bijna real time kunnen volgen. Bedrijven kunnen met data van de overheid innovatieve toepassingen ontwikkelen, die ze in de markt mogen zetten. En dat kan weer zorgen voor werkgelegenheid en economische groei.’ Kortom, een boeiend onderwerp om in een toekomstig café uit te lichten, ook voor overheidsfunctionarissen, aldus Stuiveling. ‘De overheid zelf kan met de eigen data beter zicht krijgen op wat ze doet, of ze de goede dingen doet en of dat op een efficiënte manier gebeurt. De slimme tips van al die burgers die met haar meekijken en -denken zijn daarbij reuzehandig.’

REURING!CAFÉ

2011 IN THE SPOTLIGHTS

42

nen

en ve

(brick

gen k

en te

flexib

gedra

dat H

werk

plaat

ter re ‘Het

werd

lox. U

snelle

die a

Nieuw

verhu richt

plek R

kond

met e Marianne Witlox:

Door in te zetten op Het Nieuwe Werken

richte

‘HET NIEUWE WERKEN WAS TRENDY, MAAR DE TREND

ging de rijksoverheid mee met haar tijd. Een

ICT-m

WERD NIET OVERAL EVEN SNEL OPGEPIKT’

operatie die noodzakelijk was om ook in de

betek

toekomst een aantrekkelijke werkgever te

aanst

zijn, stelt Marianne Witlox, directeur P&O

baarh

bij SZW. Ze was destijds als portefeuille-

Juist

houder binnen ICOP, de Interdepartementale

we W

Commissie Organisatie en Personeelsbeleid,

Ambt

hét gezicht van Het Nieuwe Werken. Op

Volge

14 juni 2011 ontving ze de gasten met een

aan v

limerick bij het Reuring!Café Bricks, bytes…

randv

maar ook behavior.

moet

BRICK, BYTES… MAAR OOK

BEHAVIOR

werke De traditionele kantooromgeving van ‘eigen

teren

kamertjes’ moest plaatsmaken voor kantoortui-

vanui

2011

REURING!CAFÉ

43

nen met wisselwerkplekken, concentratiezones en vergaderplekken voor kleine gezelschappen (bricks). Er moesten veel nieuwe ICT-voorzieningen komen om mensen met elkaar te verbinden en te laten communiceren (bytes). Maar om tot flexibel samen te werken te komen, is ook ander gedrag (behavior) nodig. ‘Veel mensen denken dat Het Nieuwe Werken betekent dat je thuis werkt. Dat is een misverstand. Het is tijd- en plaatsonafhankelijk werken. Met als doel: een beter resultaat.’

WIE LOOPT DAAR

OVER?

‘Het Nieuwe Werken was trendy, maar de trend

Tijdens het Reuring!Café over de politisering van de uitvoering in mei

werd niet overal even snel opgepikt,’ vertelt Wit-

2011 introduceerde de VOM het nieuwe platform Over-loop. Een keur

lox. Uitvoeringsorganisaties en inspecties gingen

aan topambtenaren uit alle lagen van de overheid heeft zich hieraan

sneller dan departementen, daar werkten mensen

verbonden, zoals Gert-Jan Buitendijk (DG BZK ), Tof Thissen (directeur

die al veel op pad waren. Bij SZW zelf werd Het

KING), Ruud Viergever (secretaris-directeur Waterschap de Dommel),

Nieuwe Werken gekoppeld aan de toekomstige

Guus van den Berg (provinciesecretaris Friesland) en Anja Grootoonk

verhuizing. ‘Onze nieuwe behuizing werd inge-

(gemeentesecretaris Almere).

richt volgens de principes van de fysieke werkplek Rijk, die flexibel werken mogelijk maakte. We

Over-loop staat voor het uitwisselen van talenten. ‘Ik doe mee omdat ik

konden ons hierop voorbereiden door te oefenen

het belangrijk vind dat wij elkaar tussen de overheidslagen ontmoeten,’

met een andere wijze van sturen, het anders in-

zegt Viergever. Hij biedt zijn expertise aan op het gebied van innovatie,

rken

richten van werkplekken en experimenteren met

interbestuurlijke samenwerking en modern werkgeverschap. ‘En ik om de

. Een

ICT-middelen. Maar we keken ook naar wat het

mobiliteit tussen de verschillende overheidslagen te bevorderen,’ aldus

n de

betekende voor de samenwerking, de manier van

Buitendijk. ‘Ik wil graag over de schutting heen kijken en hoop andere men-

er te

aansturen en de bereikbaarheid en de beschik-

sen te inspireren dat ook te doen.’ Buitendijk is beschikbaar als dagvoorzitter,

baarheid van mensen.’

strategisch meedenker en als coach.

P&O

uille-

Juist de mensen maken het succes van Het Nieu-

ntale

we Werken, stelde Marloes Pomp, projectleider

leid,

Ambtenaar van de Toekomst, tijdens het debat.

Over-loop is een initiatief van de Vereniging voor OverheidsManagement

Op

Volgens haar ging men daar bij het Rijk nog te veel

(VOM) en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK)

een

aan voorbij, het ging vooral over bedrijfsvoering en

www.vom-online/wat-doen-wij/over-loop

tes…

randvoorwaarden, maar het is de ambtenaar die moet leren op afstand samen te werken en te netwerken. ‘Een project als dit zou niet vanuit de facili-

eigen

terende afdelingen opgezet moeten worden, maar

ortui-

vanuit de medewerkers zelf,’ benadrukte Pomp.

REURING!CAFÉ

VERDER IN 2011

44

EIGEN TIJDS

LERENDE OVERHEID

‘Dat deden we zonder externen,’ vertelt hij met enige trots tijdens het eerste café van 2011 over een eigentijds lerende overheid. ‘Door goed gebruik te maken van onze eigen ervaringen,’ voegt hij eraan toe. De SG beschrijft het traject als een bottom-upproces. ‘In het Circustheater discussieerden we met alle medewerkers over de inhoud en werkwijze van het nieuwe departement, we organiseerden intranetsessies waarbij ik rechtstreeks antwoord gaf op vragen van medewerkers of reageerde op hun opmerkingen.’ Ook formeerde hij een groep van externe deskundigen die hij kon bevragen en andersom, een groep met mensen uit het bedrijfsleven en andere overheidslagen, wetenschappers en ook de Commissaris van de Koningin. In de vorm van gateway reviews evalueerde hij of er voldoende checks and balances in de organisatie aanwezig waren.

De twee andere gasten, Nationale ombudsman Alex Brenninkmeijer en SG Vernieuwing Rijksdienst Roel Bekker, waren niet bepaald enthousiast over zijn aanpak, weet hij nog. ‘Je geeft antwoord op de fouten van gisteren,’ kreeg hij te horen. ‘Ik ben er echter van overtuigd dat het goed is met je eigen mensen zo’n traject te doen. Het is belangrijk een omgeving te creëren die veilig is, waar ook fouten gemaakt

S

‘

G

I

mogen worden. Een fout maken is volgens mij ook geen probleem, Hoe zorgen we ervoor dat wat we binnen de overheid op één

alleen de tweede keer is het stom!’ Nu, vijf jaar later, constateert Ried-

plek leren ook op andere plekken gebruikt kan worden? Een

stra dat zijn strategie gewerkt heeft. ‘Tijdens de verbouwing is de

Op 1

mooie vraag voor SG Siebe Riedstra, die begin 2011 anderhalf

winkel open gebleven en hebben we onze projecten én de opgeleg-

centr

jaar onderweg was met de vorming van het nieuwe ministerie

de bezuinigingen gerealiseerd. We hebben deze organisatie samen

Socia

van Infrastructuur en Milieu (IenM).

gebouwd, het is dus niet alleen van de top, maar van ons allemaal.’

bank

over ‘HET IS GOED OM MET JE EIGEN MENSEN TE

‘JE GEEFT ANTWOORD

neraa

PROBEREN ZO’N TRAJECT TE DOEN’

OP DE FOUTEN

Zwol

SG Siebe Riedstra over de wijze waarop hij het ministerie van

VAN GISTEREN’

omda

IenM heeft gevormd

Criticasters Brenninkmeijer (l) en Bekker

voer

‘Depa

halen

heb i naar

teur v

zit, w

hante

KIJKEN ONDER DE MOTORKAP

Tijdens de bijeenkomst over de uitvoering is het

dens

boek Kijken onder de motorkap gepresenteerd.

Door

SG BZK Roos van Erp-Bruinsma overhandigde het

eraan

eerste exemplaar aan haar collega Richard van Zwol

n het

van Algemene Zaken. Auteurs Willy Francissen en

de in-

Jeanine Mies trekken in het boek lessen uit vier jaar

erden

programma Vernieuwing Rijksdienst.

n van

de hij

BZK!TV maakte een impressie:

ders-

http://vimeo.com/24167940

over-

onin-

ende

meijer

d en-

e fou-

d dat

lang-

maakt

STOOVÉ: ‘DE UITVOERING GAAT VAAK OVER INDIVIDUELE ZAKEN’

eem,

Ried-

is de

Op 17 mei 2011 stond het thema politisering van de uitvoering

eleg-

centraal. Erry Stoové, toenmalig bestuursvoorzitter van de

amen

Sociale Verzekeringsbank, zat meerdere malen op de Reuring-

aal.’

bank, maar hij herinnert zich het debat tijdens de bijeenkomst over de uitvoering nog aardig goed. Ook omdat secretaris-generaal van het ministerie van Algemene Zaken, Richard van Zwol, hem na afloop vroeg of ze eens verder konden praten, omdat hij zich realiseerde dat hij eigenlijk weinig wist van uitvoeringsorganisaties.

Met de discussie over de governance van zbo’s, die destijds met name ‘Departementen hebben de neiging de uitvoering naar binnen te

door de ministeries van BZK en Financiën werd gevoerd, moesten

halen,’ zegt Stoové. ‘Pas op voor het politiseren van de uitvoering,

zbo’s veel meer en ook veel gedetailleerder verantwoording afleg-

heb ik gezegd. Het gaat vaak over individuele zaken.’ Hij verwijst

gen. Als oud-voorzitter van de Handvestgroep, die zich juist hard

naar asielprocedures en hongerstakers, kwesties waar hij als direc-

maakte voor publieke verantwoording, heeft hij zich daar regelmatig

teur van het COA regelmatig mee te maken had. ‘Als je er te dicht op

tegen verzet. ‘Er wordt in Den Haag nog wel eens met dedain over de

zit, word je onderdeel van de afwegingen. Bij het COA en bij de SVB

uitvoering gesproken. Maar eigenlijk doe je er als departement pas

hanteren ze bij lastige cliëntsituaties strakke protocollen.’

echt toe als je een belangrijke poot in de uitvoering hebt.’

REURING!CAFÉ

2012 IN THE SPOTLIGHTS

46

GOED

WERKGEVERSCHAP

De ee

de jo

van d

voor

VO

Samen met het A+O fonds gemeen-

idee van de Reuring!Tour, met bijeenkomsten in Utrecht, Den Bosch en Zwolle.

ten slaat de VOM haar vleugels uit

Vooral in Utrecht ontstond een levendig debat met jongeren die in verband met

en initieert debatcafés buiten Den

vacaturestops niet konden doorstromen binnen de overheid. Verliezen we zo

Haag. In 2012/2013 gaan ze onder de

niet het contact met de nieuwe generatie? In Noord-Brabant was de sfeer heel

U

noemer Reuring!Tour op zoek naar

anders. Daar kwamen de meer taaie onderwerpen aan de orde, die dicht tegen

2012

de randen van goed werkgeverschap.

het primaire proces aan liggen, zoals arbeidsverhoudingen 3.0 en de cao van de

zijn d

Jeroen Pepers, directeur van het A+O

toekomst. Passen de arbeidsvoorwaarden nog wel bij deze tijd?

Utrec

‘Vanuit het A+O fonds gemeenten wilden we een open debat voeren over het thema goed werkgeverschap. De vorm van het Reuring!Café sprak ons aan, maar we wilden het wel in de regio doen, niet alleen in Den Haag. Zo ontstond het

fonds gemeenten, vertelt.

Het w

(PvdA ‘Bij goed werkgeverschap gaat het over duurzame inzetbaarheid. Hoe meer

naar v

beweging we creëren, hoe meer ruimte er komt voor jongeren. Goed werkge-

meer

verschap is dat je als organisatie anticipeert op veranderingen, dat je mede-

draai

werkers meeneemt in die veranderingen, dat ze blijven bewegen. En dat is niet

neme

meteen overstappen naar een nieuwe baan. Ook binnen je baan moet je je blij-

Je m

ven professionaliseren. Met de veranderingen in de maatschappij komen nieu-

aan t

we taken op de overheid af, maar ook de digitalisering vraagt erom bij te blijven.

(Zelfs

rink z ‘Dat was dan ook het thema tijdens het debat in Zwolle. Daar ging het over

startt

de rol van het middenmanagement dat mensen continu moet stimuleren. Ook

ambt

werd er gesproken over het feit dat ambtenaren zelf hun employability ter hand

kenn

nemen. Het is goed dat dit soort debatten breed gevoerd worden. Het gaat ook

elkaa

over bewustwording, zowel bij de werkgever als bij de werknemer. Veel mensen

wel e

zijn vakinhoudelijk bezig, maar er is meer nodig. De maatschappij van vandaag vraagt om ambtenaren die het verschil durven maken. Daar mag wat mij betreft nog wel wat meer reuring over plaatsvinden.’

EEN KRITISCHE

MEI P LI UTRECHT VOS De eerste Reuring!Tour vindt plaats in Utrecht en staat in het teken van

de jonge ambtenaar, maar gaat ook over het jong en scherp houden van de overheid. Creëren overheidsorganisaties wel voldoende kansen voor jongeren?

VOLLE BAK IN

Het was volle bak bij het eerste café van de Reuring!Tour op 30 november 2012 in Utrecht. Met maar liefst tweehonderd deelnemers mag het duidelijk zijn dat het onderwerp leefde. Maarten Schurink, gemeentesecretaris van

Utrecht, trad op als host en introduceerde de gasten, onder wie Mei Li Vos (PvdA) en Christophe van der Maat, die net verkozen was tot Jonge Ambte-

naar van het Jaar. ‘Er was een duidelijke roep om, in tijden van bezuinigingen, meer ruimte te maken voor jongeren,’ herinnert Schurink zich. ‘Het gesprek

TWEEDE KAMERLID PVDA

draaide steeds om de vraag hoe je jongeren in de organisatie op zou kunnen nemen. Ik vraag me dan af waar de verantwoordelijkheid van de jongeren ligt.

Je moet zelf ook de ruimte nemen. Er zijn genoeg mogelijkheden om er iets aan te doen.’ Hij refereert aan Christophe van der Maat met zijn ZPP-project (Zelfstandige Publieke Professional), een jonge ambtenaar die Schurink zelf ooit aannam toen hij in Dordrecht werkte. Bij die gemeente startte destijds de eerste ZPP-proeftuin met het doel ambitieuze ambtenaren aan de gemeente te binden en hen tegelijkertijd extern kennis te laten opdoen. ‘Als je ruimte neemt, krijg je heus iets voor elkaar.’ Schurink is daar als jonge gemeentesecretaris misschien zelf wel een goed voorbeeld van.

‘Veel van het jongere publiek klaagde in mijn ogen terecht over een leuk praatcafé op kosten van de belastingbetaler. Wat heb je eraan als je toch geen perspectieven hebt op een vaste baan bij de rijksoverheid? Er waren veel trainees en ik had met ze te doen.’

REURING!CAFÉ

VERDER IN 2012

48

MINISTERS EN (TOP)AMBTENAREN TANDEM OF

TANGO?

FILMPJE!

De hele uitzending is hier te zien www.youtube.com/watch?v=-Us1yoLElB8

Mark Frequin publiceerde op 20 juni 2012 zijn boek Met

DE

ministers op de tandem, een persoonlijk reisverslag over

Ruim

bewegingen van een topambtenaar in een politiek hectische

over

periode. Wat is de ideale en minder ideale verstandhouding

Reuri

tussen bewindspersoon en topambtenaar? Natuurlijk ook

ring g

een geschikt thema voor het Reuring!Café. Ministers en

van H

ambtenaren kunnen immers niet zonder elkaar. Wederzijds

secto

vertrouwen is cruciaal voor het besturen van het land, zeker

Jaap

in tijden met veel veranderingen als ministers komen en gaan.

Rijk o

afhan Tijdens het Reuring!Café nam minister Liesbeth Spies van BZK het boek van haar eigen topambtenaar in ontvangst. ‘Ik heb niets aan jaknikkers,’ zegt ze. Het mag tussen haar en haar topambtenaren ‘af en toe best knallen’. Oud-minister Eimert van Middelkoop vertelt dat, toen hij op Vrom kwam, zijn voorganger Van der Laan hem influisterde op welke ambtenaren hij kon vertrouwen. Uit eigen ervaring weet Wim Kuijken, tegenwoordig onder meer Deltacommissaris en eerder SG op verschillende departementen, dat het belangrijk is dat snel een verbinding tot stand komt tussen de prioriteiten van de bewindspersoon en het departement. Het valt hem op dat naarmate de politieke dynamiek heftiger wordt, de ambtenaren stiller worden.

‘Logisch,’ vindt Van Middelkoop, ‘er is er maar één verantwoordelijk en dat is de minister.’ Spies herkent dat niet. Ze ziet wel dat met de hectiek van de huidige politiek en de vaak wisselende coalities je minder gestructureerd aan langlopende programma’s kunt werken.

Hoogleraar Paul ‘t Hart sluit het debat af met de uitspraak: ‘Een goede ambtenaar is een dienaar, maar is tegelijkertijd geestelijk vrij.’

2012

REURING!CAFÉ

49

MANON LEIJTEN ‘EEN GOEDE TOPAMBTENAAR MOET NEE KUNNEN ZEGGEN’

Manon Leijten, toenmalig DG bij de Algemene Bestuursdienst, dacht dat ze als host alleen de limerick moest voorlezen, maar werd overvallen door Frequin met de vraag ‘Wanneer is een topambtenaar goed?’ Haar antwoord had ze desondanks snel paraat: ‘Volgens mij is niet iedereen in alle gevallen goed, maar een paar dingen zijn belangrijk. Je moet flexibel en dienstbaar zijn, je moet vriendelijk maar ook heel sterk nee kunnen zeggen, je moet snel kunnen schakelen en je moet ook nog eens een organisatie kunnen besturen.’

Met

DE ICT-DOORN

over

Ruim twee jaar voordat de kranten bijna iedere dag vol stonden

even prettig,’ bracht hij in. Hij verzette zich stevig tegen de aantij-

sche

over de problematische relatie tussen overheid en ICT, gaf het

gingen van directeur Harry van Doremalen van IBM Nederland dat

ding

Reuring!Café al een behoorlijk schot voor de boeg met een afleve-

de Nederlandse overheid zich als grootste inkoper van ICT-diensten

ook

ring gewijd aan de ‘ICT-doorn’. Host was Philippe Raets, toen nog

nogal eens laat leiden door ‘onkunde’. De DG OBR verwees daarbij

s en

van HEC, Het Expertise Centrum voor ICT en Bestuur in de publieke

naar een later dat jaar te publiceren onderzoek van het Sociaal en

zijds

sector, dat tegenwoordig als PBLQ HEC door het leven gaat.

Cultureel Planbureau dat Nederland tot de mondiale top 5 behoort

eker

Jaap Uijlenbroek, directeur-generaal Organisatie Bedrijfsvoering

als het gaat om meetbaar levensgeluk van de inwoners. De in zijn

aan.

Rijk op het ministerie van BZK, was een van de gasten. ‘De ICT-

ogen goed functionerende ICT-infrastructuur is daar mede de

afhankelijkheid van het bedrijfsleven voor de overheid is niet altijd

oorzaak van, aldus Uijlenbroek.

K het

s aan

en ‘af

ertelt

HARRY VAN DORENMALEN

m in-

IBM-DIRECTEUR

erva-

ssaris

‘Het eerste wat ik dacht was: wat een lelijke bank! Maar die bank hoort er

rijk is

nu eenmaal bij, net als de band, Mark met zijn opwaaiende krulletjes en

an de

die oogjes die bij iedere prikkelende vraag beginnen te stralen. Die setting

mate

is bepalend. Ik denk dat het Reuring!Café zijn tijd ver vooruit was met

rden.

die informele sfeer. Ik ben er ook diverse malen als bezoeker geweest en

delijk

natuurlijk was het niet iedere keer even spannend, maar vaak ging het om

et de

onderwerpen die pas twee tot drie jaar later hoog op de agenda kwamen te

es je

staan. Zo ook die keer dat ik in 2012 mocht aanschuiven. Toen ging het over

rken.

het vertrouwen in ICT. Het zijn altijd mensen met kennis van zaken die op

goe-

de bank zitten en voor ons als bedrijf is het een geweldig podium om ons

j.’

point of view onder de aandacht te brengen.’

REURING!CAFÉ

WELK ONDERWERP MAG DE KOMENDE TIEN JAAR NIET ONTBREKEN? PAUL ’T HART | STEF BLOK | SASKIA STUIVELING | LOES MULDER | PHILIPPE RAETS | JANTINE KRIENS | JORRIT DE JONG

50

ZORGVULDIG INFORMATIE VERSTREKKEN

IN HET SOCIALE MEDIATIJDPERK

PITCH DOOR

PITC

LOES MULDER

PHI

Loes Mulder, die in de zomer van 2014 de overstap maakte van het ministerie van Veiligheid en

DIRECTEUR-

GEM

Justitie naar de Algemene Bestuursdienst, moet eerlijk bekennen nog nooit bij een Reuring!Café

GENERAAL ALGEMENE

ROT

aanwezig te zijn geweest. ‘Ik ben wel lid geworden van de VOM,’ zegt ze lachend, ‘en heb me voor-

BESTUURSDIENST

genomen er een keertje naartoe te gaan.’ De formule – een inhoudelijk debat in een informele setting – spreekt haar aan. ‘Dat klinkt heel aantrekkelijk.’

Mulder heeft wel ideeën over een thema dat de komende jaren niet mag ontbreken. ‘De vraag die steeds pregnanter wordt, is hoe we in deze tijden van snelle berichtgeving en sociale media als overheid zorgvuldig informatie kunnen blijven verstrekken,’ aldus de DG. ‘Accuraat én rekening houdend met ministeriële verantwoordelijkheid.’ Mulder geeft een voorbeeld: ‘Als er bij het Rijk een incident plaatsvindt, komt het nieuws daar‘IK HEB ME VOORGENOMEN EEN

over snel naar buiten. Als overheid

KEERTJE NAAR HET REURING!CAFÉ

kun je echter niet altijd direct rea-

TE GAAN’

geren, want je moet eerst de feiten checken. Doe je dat niet, dan is er

een risico dat de minister de Kamer verkeerd informeert. Daar moet je rekening mee houden, terwijl er tegelijkertijd vanuit media en publiek een stevige druk is om wel snel te reageren. Dat is tegenwoordig echt onderdeel van ons vak en daarom belangrijk om aandacht aan te besteden.’

Op de bank zouden bijvoorbeeld wetenschappers kunnen plaatsnemen en communicatiedeskundigen, denkt Mulder. ‘Maar zeker ook collega’s vanuit de rijksdienst, die tegenwoordig bijna dagelijks met dit soort vraagstukken te maken hebben.’

NE

WELK ONDERWERP MAG DE KOMENDE TIEN JAAR NIET ONTBREKEN?

REURING!CAFÉ

PAUL ’T HART | STEF BLOK | SASKIA STUIVELING | LOES MULDER | PHILIPPE RAETS | JANTINE KRIENS | JORRIT DE JONG

51

MEER

PITCH DOOR

INTERACTIE TUSSEN DE BESTUURSLAGEN

PHILIPPE RAETS GEMEENTESECRETARIS

Gemeentesecretaris Philippe Raets van Rotterdam is een oude bekende van het Reuring!Café. Toen

ROTTERDAM

hij op het ministerie van BZK werkte, als plaatsvervangend secretaris-generaal en later nog een poosje als hoogste ambtenaar van het departement, is hij zowel gastheer als bankgast geweest.

Dat hij het initiatief een warm hart toedraagt, blijkt wel uit het feit dat hij in 2014 wederom optrad als host, dit keer van een Reuring!Tour. ‘Samen investeren in maatschappelijk rendement,’ luidde op 5 maart 2014 de titel van het drukbezochte café in de foyer van de Rotterdamse schouwburg.

Raets vindt het Reuring!Café een goede manier om een onderwerp te agenderen en onder een grotere groep ambtenaren onder de aandacht te brengen. ‘Het zijn geen expertsessies waarbij je inhoudelijk tot het diepste moet gaan, maar iedereen krijgt er iets van mee,’ aldus Raets. ‘Het is een soort benen-op-tafelsessie.’

‘HET IS EEN

Dat het Reuring!Café zijn vleugels uitslaat en neerstrijkt buiten Den Haag vindt Raets een goede zaak.

SOORT

Hij hoopt dat dit de komende jaren nog vaak het geval zal zijn en er onderwerpen worden gekozen die

BENEN-OP-

de verschillende bestuurslagen raken. Zowel op de bank als in het publiek zullen dan ambtenaren van

TAFELSESSIE’

Rijk, gemeenten en provincies aanwezig moeten zijn, evenals experts van buiten de overheid, vindt Raets. ‘Als we een tijdje op de rit zijn, zouden we op deze manier de drie decentralisaties eens kunnen bespreken,’ oppert de gemeentesecretaris. ‘We gaan vanaf 1 januari een spannend avontuur aan en moeten met elkaar in gesprek blijven over hoe de afspraken in de praktijk uitwerken en of het systeem dat we hebben gekozen werkt.’

Zo zijn er nog veel meer onderwerpen te bedenken, vervolgt Raets, waar interactie tussen de bestuurslagen een rol speelt. Jacques Wallage, voormalig minister en burgemeester en tegenwoordig voorzitter van de Raad voor het openbaar bestuur, zou een interessante gesprekspartner zijn, denkt hij.

‘Jacques kan excellent vertellen wat over en weer nodig is en wat aan de achterkant het beste is om voor burgers te doen.’

REURING!CAFÉ

2013 IN THE SPOTLIGHTS

52

nieuw

PUBLIEKE

de overheid het niet alleen

PIONIERS

kunt

kan. Burgerinitiatieven

Host van de bijeenkomst was Simône Huijs, werk-

en directeur van stichting De Verre Bergen en Elies

binne

kunnen grote economische

zaam bij de gemeente Venray, initiator van het

Lemkes-Straver, directeur van ZLTO.

tjes e

impact hebben en gemeen-

begrip en auteur van een kort tevoren versche-

ten ontlasten. Pionierende

nen bundel over publieke pioniers. Te gast waren

Huijs vond het een boeiende bijeenkomst: ‘Ik

doe i

ambtenaren kunnen die

minister Plasterk van BZK, Maarten Hajer, hoog-

mocht de deelnemers kiezen, onder wie Roelof

zijn.’ O

potentie benutten, waarbij

leraar bestuur & beleid aan de Universiteit van

Prins, die als ondernemer en publieke pionier

en pr

ze moeten beseffen wat des

Amsterdam en directeur van het Planbureau voor

een waardevolle toevoeging was. We hadden een

veel

overheids is en wat niet.

de Leefomgeving, Roelof Prins, publieke pionier

levendig debat. Het aardige van Reuring is dat je

Maart

In het zevende seizoen van het Reuring!Café stonden in juni 2013 ‘publieke pioniers’ centraal. Daarmee worden ambtenaren bedoeld die, aldus de uitnodiging, ‘nieuwsgierig en dapper’ zijn en die ‘losbreken en aansluiting houden’. Dergelijke pioniers zijn hard nodig omdat

betek

en o

dwon gens

steed

kenne

Minis

bleek

gint d

wat v

2013

2013

komen en veel meer komen vanuit en de veelsamenleving meer vanuittedere-samenleving MinistertePlasterk reMinister neemt uit Plasterk neemt uit deneren. ‘De regelgeving deneren.maakt ‘De regelgeving het ons onmogemaakt het ons onmogehanden van Simône handen Huijsvan Simône Huijs lijk te doen wat delijk overheid te doenzegt watzo degraag overheid te willen. zegt zo graag willen. het te eerste exemplaar het eerste in exemplaar in We moeten veel meer We moeten kijken naar veelwelke meer initiatieven kijken naar welke initiatieven ontvangst

ontvangst

er al in de maatschappij er al in zijn. de maatschappij ’ Roelof Prins zijn. bekeek ’ Roelof Prins bekeek het als directeur van het de als stichting directeurDe vanVerre de stichting Bergen De Verre Bergen van de andere kant vanendepleitte andere ervoor kant en juistpleitte burgers ervoor juist burgers de tijd te geven zich de tijd te organiseren. te geven zichEen te handicap organiseren. Een handicap voor publiek pionieren voor publiek binnen pionieren de overheidsorgabinnen de overheidsorganisatie is dat er bijnisatie de overheid is dat er maar bij de weinig overheid ruimte maar weinig ruimte is om fouten te maken: is om fouten ‘Dat is het te maken: verschil‘Dat metishet het verschil met het bedrijfsleven. Wij kunnen bedrijfsleven. meer experimenteren.

Wij kunnen meer’ experimenteren. ’ Maarten Hajer, directeur Maarten Hajer, directeur van het Planbureau van voor het Planbureau de voor de Huijs heeft nog een Huijs advies heeftvoor nogvolgende een advies bijeenvoor volgende bijeenLeefomgeving Leefomgeving komsten: ‘Het zoukomsten: voor het Reuring!Café ‘Het zou voorheel het Reuring!Café goed heel goed zijn meer naar buiten zijn meer te gaan, naaronbuiten tour isteeen gaan, goed on tour is een goed idee. We weten datidee. de overheid We weteneen datandere de overheid positieeen andere positie

we met uwemensen mensenontmoet, ontmoet, nieuwe het mensen hetgesprek gesprek ontmoet, metelkaar elkaar het gesprek gaat metinnemen, elkaar maar gaatweinnemen, vinden het maar allemaal we vinden lastighet allemaal lastig

wat voor elkaar kunt daarkunt vorm aanom te daar geven, vorm ookaan in provincies te geven, ook en in provincies en ntaangaan aangaanenenbekijken kunt bekijken aangaan watjejeen voor bekijken elkaarwat kunt je voorom elkaar

kenen. heb ekenen.BijBijReuring Reuring betekenen. hebjejetoevallige, Bijtoevallige, Reuringlogische heb logische je toevallige, gemeenten. logischeAls het gemeenten.

Reuring!Café Als het vaker Reuring!Café Den Haag vaker Den Haag

onlogische enenontmoetingen raak onlogischeontmoetingen ontmoetingen en onlogische raakjejeongeonge-en raak uitgaat je ongekan het uitgaat helpen kan bouwen het helpen aan informele bouwen aan informele

ngen iningesprek. vervolongenmet metelkaar elkaar dwongen gesprek. metHet elkaar Hethangt hangt in gesprek. vervol-Het hangt netwerken vervol-en kunnen netwerken de deelnemers en kunnenervaringen de deelnemers ervaringen

ikikheb nog nsvan vanjezelf jezelfafafwat gens watjevan jeermee ermee jezelfdoet; doet; af wat jeheb ermee nog doet;uitwisselen ik heb nogmet ongebruikelijke uitwisselen metpartners, ongebruikelijke unusualpartners, Eliesunusual Lemkes-Straver, Elies Lemkes-Straver,

ds mensen die toen heb edscontact contactmet met steeds mensen contact dieikik met toen mensen hebleren leren die ik toen suspects. heb leren Het zal een suspects. mooieHet kruisbestuiving zal een mooie tussen kruisbestuiving tussen directeur van ZLTO, directeur de van ZLTO, de

en.’ ’ nnen.

kennen.’

de verschillende bestuurslagen de verschillende opleveren. bestuurslagen ’ opleveren. ’ zuidelijke divisiezuidelijke van de landdivisie van de landen tuinbouworganisatie en tuinbouworganisatie

ster Plasterk, ininontvangst nam, nister Plasterk,die Minister diededebundel bundel Plasterk, ontvangst die de bundel nam,in ontvangst nam,

kekpubliek Eigenlijk bepubliekpionieren pionieren bleektoe publiek toetetejuichen. juichen. pionieren Eigenlijk toe te bejuichen. Eigenlijk be-

BZK-minister met vrijheden tdat datvolgens volgensdede gint BZK-minister dat volgensalalde met BZK-minister vrijheden al met vrijheden

en dedeeigen inin‘regelnen Elies eigenorganisatie, organisatie, binnen dewaar eigen waarminder minder organisatie, ‘regelwaar minder in ‘regel-

enenstructuren’ moet structuren’tjes moet enworden structuren’ wordengedacht. gedacht. moet‘Ikworden ‘Ikdoe doe gedacht. ‘Ik doe

precies tvoor voordedepublieke publieke watzaak voor zaaken de enwaar publieke waarikikdat dat zaak precies en waar ik dat precies

zou het devies eis belangrijk, doe is niet zouzo het belangrijk, deviesmoeten moeten zou het devies moeten t: isniet ‘Iknietzozobelangrijk,

Ook naar dedesemipublieke oelof .’ Ookeen eentijdelijke tijdelijke zijn.switch ’ Ook switch een naar tijdelijke semipublieke switch naar de semipublieke

Roelof Prins, directeur Roelof van Prins, directeur van

rivate kunnen.

‘Daar zouden we onier privatesector sectormoet en moet private kunnen. sector ‘Daar moet zouden kunnen. we ‘Daar zouden we

stichting De Verre stichting BergenDe én Verre Bergen én

’ om zei hij. relaxtermee meeom veel ommoeten relaxter moetengaan, mee gaan, ’ zeimoeten hij.Ook Ookgaan,’ zei hij. Ook nlrelaxter een

publieke pionierpublieke pionier

tenjeHajer ambtenaren ininbeweging dat arten Hajerriep riepMaarten ambtenaren Hajeropop riep ambtenaren bewegingteteop in beweging te

REURING!CAFÉ

VERDER IN 2013

54

MENSELIJK KAPITAAL EN

VAKMANSCHAP Op 27 februari 2013 was Reuring!Café ‘on tour’ in Zwolle. Het

herinnert hij zich. ‘Ik vond het goede bijeenkomsten en ik speelde zelf

Mark

thema was Instroom, doorstroom, wisselstroom, uitstroom, wat

in een bandje, dat was een leuke combinatie. De bijeenkomst werd

van h

sloeg op het menselijk kapitaal bij de (lokale) overheid en op

goed bezocht door zo’n zestig tot tachtig mensen – uiteraard veel

manieren om dat binnen te halen en te houden. Te gast waren

ambtenaren van de gemeente Zwolle, maar er waren ook deelnemers

Op 5

Jacques Wallage (voorzitter van de Raad voor het openbaar

uit Kampen en andere plaatsen. Onze gemeenteband trad op, het was

was h

bestuur), Marcel Meijs en Ina Sjerps (de gemeentesecretarissen

een geanimeerde bijeenkomst.’

mana

van Enschede en Apeldoorn), Katherine Diaz (Jonge Ambtenaar

van A

van het Jaar) en Harry Timmermans (provinciesecretaris van

Het ging in Zwolle over ‘menselijk kapitaal’, met als ondertitel

VWS,

Overijssel).

Instroom, doorstroom, wisselstroom, uitstroom. Mooie titel, relevant

het Ja

onderwerp, vindt Dijkstra, maar zijn zorgen zijn er niet door weg-

Maart

Initiatiefnemer en host van de avond was de Zwolse gemeente-

genomen: de gemiddelde leeftijd van de ambtenaar wordt steeds ho-

(secre

secretaris Oenze Dijkstra, tegenwoordig secretaris en directeur van

ger, terwijl er als gevolg van alle bezuinigingen nauwelijks instroom

Van H

het waterschap Vechtstromen. ‘Ik kende Reuring!Café sinds 2011 of

van jongeren is. ‘Het personeelsbestand moet toch een afspiegeling

2012 en heb toen aangeboden het een keer in Zwolle te organiseren,’

van de maatschappij zijn,’ vindt Dijkstra.

De to

criter

om z De bankgasten van

de ve

5 november 2014 (v.l.n.r.):

berei

Bas Eenhoorn,

je po

Pieter Cobelens en Remko

sie, h

van Ooijen

toe? I

minis

als ne

daarb

denb

2013

REURING!CAFÉ

55

STAMGAST FRANK VEUGEN ROEMT DE SFEER VAN REURING

Frank Veugen, onderzoeker bij de Inspectie SZW, is sinds 2007 een soort ‘stamgast’ van het Reuring!Café en ziet het allemaal gebeuren. ‘Toen ik tot 2009 bij de Arbeidsinspectie in Roermond werkte, kwam ik twee tot drie keer per jaar, meestal als ik het kon combine-

e zelf

Mark Frequin met de winnaar van de titel Overheidsmanager

ren met een andere afspraak in Den Haag. Ik kom vaker

werd

van het Jaar 2013, Leon van Halder

sinds ik bij SZW in Den Haag werk.’

mers

Op 5 november 2013, weer op de gebruikelijke locatie in Den Haag,

Redenen om naar het Reuring!Café te komen zijn voor

t was

was het thema Zoektocht naar het vakmanschap van de overheids-

hem de sfeer, de goed gekozen onderwerpen en het con-

manager. Te gast waren Bas Eenhoorn, de toenmalige burgemeester

tact met andere bezoekers. Hij roemt de manier waarop

van Alphen aan den Rijn, Remko van Ooijen, programmadirecteur

Mark Frequin de sessies leidt. Toen de bijeenkomsten nog

ertitel

VWS, en de drie genomineerden voor de titel ‘Overheidsmanager van

in het Nutshuis werden gehouden was de zomerbarbecue

evant

het Jaar’, Erik Gerritsen (Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam),

aan het eind van het seizoen een extra aanleiding om te

weg-

Maarten Schurink (gemeentesecretaris Utrecht) en Leon van Halder

komen. ‘Omdat ik slechthorend ben, volg ik de bijeenkom-

s ho-

(secretaris-generaal van VWS). Eén dag voor de Reuring-avond won

sten met notities van de “buurman”. En als ik niet iemand

room

Van Halder de titel.

heb die notulen kan maken, volg ik de bijeenkomst met

veel

Twitter op het scherm van het Reuring!Café.’

eling De toen kersverse winnaar vertelt: ‘We hebben het gehad over de criteria waarom je overheidsmanager van het jaar wordt. Dat ging

Valt er rond Reuring!Café nog wat te wensen? Veugen ziet

om zaken als inspiratie brengen op de inhoud, het verbinden van

graag meer teksten dan alleen tweets op het scherm langs-

de verschillende opvattingen, het organiseren van een netwerk en

komen, dat helpt hem als slechthorende om het geheel

bereid zijn van buiten naar binnen te denken, en dienstbaar zijn aan

nog beter te volgen. En als thema zou hij graag een keer

je politieke opdrachtgevers. Over die criteria was niet zoveel discus-

het onderwerp sportsubsidiëring – en dan vooral de kwes-

sie, het ging vooral om de vertaling naar de praktijk: waar leidt het

tie waarom sommige gehandicaptensporten wél en andere

toe? Ik kon als voorbeeld de akkoorden in de zorgsector noemen die

niet worden gesubsidieerd – behandeld willen zien.

minister Schippers in de maanden daarvoor had gesloten, begrippen als netwerken en verbinden tussen verschillende partijen speelden daarbij een belangrijke rol. Dat geldt trouwens ook voor het grotestedenbeleid waar ik eerder bij betrokken was toen ik nog bij BZK werkte.’

REURING!CAFÉ

2014 IN THE SPOTLIGHTS

56

‘REURING SCHERPT HET DENKEN '

Het laatste Reuring!Café van 2014 stond in het teken van de vraag of het hoger onderwijs nog wel van deze tijd is. We vroegen een aantal bezoekers naar hun Reuring-ervaring.

Gastheer van de bijeenkomst is Hans

In 2004 richtten ambtenaren van het ministerie van Algemene Zaken de band Wizards of AZ

van der Vlist, SG van het ministerie

op. Bedoeld als eenmalig initiatief voor een AZ-feest in Madurodam. Tien jaar later bestaat de

van OCW. De bankgasten (v.l.n.r.):

band nog steeds, zij het in iets andere samenstelling. In december zullen de bandleden het

Huib de Jong (lid college van

afscheid van RVD-baas Henk Brons opluisteren, maar vandaag spelen ze – zoals altijd – het

bestuur Universiteit van Amsterdam),

dak van de Glazen Zaal. V.l.n.r. Erik den Hoedt (RVD), Jan van Blankenvoort (gepensioneerd,

Timo Kos (directeur Onderwijs- en

voormalig SZW), Marcel van Rheeden (gepensioneerd, voormalig Defensie), bandleider Gerry

Studentenzaken TU Delft), Geri

Bron (RVD), Vincent Semil op de drums (Strukton, locatie Binnenhof), Vincent van Steen

Bonhof (voorzitter college van bestuur

(gepensioneerd, voormalig BZK) en Jan Meijer (VWS). De Wizards eindigen vanavond met de

Hogeschool Utrecht) en Tex Gunning

favoriet van Van Steen: Disco Inferno van The Trammps. ‘Normaal gesproken gaan de voetjes

(ceo TNT Express).

nu wel van de vloer, maar vandaag niet,’ aldus Van Steen, een tikkeltje teleurgesteld.

2014

REURING!CAFÉ

57

Gastheer Hans van der Vlist.

Anne-Karien van den Heuvel (vanuit het ministerie van Veiligheid en Justitie gedetacheerd bij Intermin) en Wim Stegehuis (ministerie van Economische Zaken) hebben elkaar zojuist ontmoet. Van den Heuvel, voor de tweede keer bij Reuring, is benieuwd naar de verhalen van de gasten op de bank. Voor Stegehuis is het de eerste keer dat hij bij Reuring is. ‘Ik werk bij EZ op de directie Agrokennis, dus het onderwerp raakt direct mijn takenpakket,’ zegt hij voorafgaand aan het debat. ‘Volgend jaar gaan we een nieuwe strategie voor het groenonderwijs opstellen, dus deze discussie is een schot in de roos.’ Na afloop is hij tevreden. ‘Mooi om zoveel verschillende visies over de toekomst van het hoger onderwijs naast elkaar te zien. Het scherpt het denken.’ Wat is het eerste dat hij de volgende ochtend zijn collega’s zal vertellen? ‘Dat ze ook een keer naar Reuring moeten!’

De afgelopen twee jaar

Voormalig ambtenaar bij de

is André Hendriksen, al bijna

gemeente Den Haag Ron

29 jaar werkzaam bij de Belas-

Woestenburg vindt de combinatie

tingdienst, veelvuldig aanwe-

van een informeel samenzijn

zig geweest bij Reuring. ‘Het

en inhoudelijke statements de

is leuk om hier ambtenaren

kracht van het Reuring!Café. Hij is

van andere departementen

vandaag met Roline Veldkamp, die

te treffen en te netwerken,’

bij de directie Communicatie op

vertelt hij vlak voordat het

het ministerie van Economische

debat van start gaat. Een col-

Zaken werkt.

lega heeft er een nieuwe baan aan overgehouden, vervolgt

Alexander Blanc en Nicole Gregoire

Hendriksen. ‘Dus het kan ook

werken bij Surfnet, de ICT-samenwerkings-

iets concreets opleveren.’

organisatie van het hoger onderwijs en onder-

Hij vindt dat er altijd ‘lekker

zoek. Ze zijn Reuring-newbies en benieuwd

scherp’ wordt gedebatteerd.

wat er vanavond komen gaat. Blanc vindt de

‘De overheid kijkt kritisch naar

formule interessant. ‘Het is weer eens wat

zichzelf, dat is wel bijzon-

anders, zo’n debat dat door ambtenaren wordt

der in zo’n semipublieke

georganiseerd,’ zegt hij. ‘Het is een bijeenkomst

setting.’ Hendriksen heeft

met een leuke kwinkslag en niet zo’n seminar

Inge Boelens van Corus HR

met allemaal officiële praatjes dat de hele dag

Consultancy meegenomen als

duurt.’

introducee.

REURING!CAFÉ

VERDER IN 2014

58

MODERNE DIPLOMATIE EN SOCIALE

MEDIA In mei 2014 was het onderwerp ‘moderne diplomatie’, waarbij

veel waardering voor ons werk en voor onze ambitieuze moderniseringsagenda. Dat inspireert om verder te gaan’.

Een gecompliceerd onderwerp kortom, dat door het Reuring!Café toepasselijk werd ‘aangevlogen’ met het gebruik van een twitterwall.

Dat leverde diverse tweets op vanuit posten in het buitenland. ‘Sociale media is geen hype, en niemand is te oud. Het is een extra communicatiekanaal, optimaal gebruiken,’ twitterde Yvette van Eechoud, ambassadeur in Qatar. Laetitia van den Assum, ambassadeur in het Verenigd Koninkrijk, bleek het in een tweet eens met een opmerking van werkgeversvoorman Wientjes, die het ‘fundamenteel fout’ had genoemd om ambassades te sluiten omdat ergens ontwikkelingssamenwerking afloopt, zoals in Nicaragua. ‘Eens, maar ja, bezuinigingen stellen ons voor lastige keuzes.’

het onder meer over het gebruik van sociale media ging. Host was secretaris-generaal Renée Jones-Bos van het ministerie

Jones-Bos daarover: ‘We hadden een twitterwall ingezet waar een

van Buitenlandse Zaken. ‘Het was een mooie bijeenkomst,

aantal ambassadeurs live op konden meepraten. Dat had wellicht

waar ik met veel plezier aan terugdenk. De opkomst was goed

nog meer in de discussie betrokken kunnen worden. Juist omdat wij

en er was veel interactie. Zonder meer geslaagd en leuk om

zo verspreid over de wereld onze mensen hebben zitten. Maar over-

aan mee te werken,’ herinnert ze zich. Te gast waren directeur

all vind ik dat het concept van het Reuring!Cafe heel goed werkt.

Ko Colijn van instituut Clingendael, diplomate Reina Buijs (op

Interactief, snel, met humor, met een gevarieerd panel en genoeg

dat moment tijdelijk zaakgelastigde in Nicaragua), voorzitter Bernard Wientjes van VNO-NCW en publicist en voormalig

TWEET VAN HANS DAMEN: ‘IS HET KLASJE DE

diplomaat Petra Stienen.

ONBENOEMDE ZESDE K NAAST KOFFIE, KENNIS, KENNISSEN, KOPPELEN EN KNOKKEN?’

Jones-Bos vond het een mooie gelegenheid om met collega’s van andere departementen te delen hoe BZ zich aan het aanpassen is

ruimte voor vragen en observaties uit de zaal.’ Jones-Bos maakte

‘om in de complexe, snel veranderende wereld van vandaag de

van de gelegenheid gebruik om de diplomatieke staf aan te spreken:

Nederlandse belangen goed te kunnen blijven behartigen. Dat we

‘Ambassadeurs, laat zien wat je doet, zodat ook belastingbetalers en

daarin veel meer de samenwerking zoeken met andere partijen,

politiek de relevantie zien.’ Dat daar zekere risico’s aan zitten is inge-

binnen en buiten de overheid. Maar dat zo’n proces soms ook inge-

calculeerd. ‘Je kunt niet iedere tweet voorleggen.’

wikkeld en taai is. Omdat veranderen nu eenmaal niet vanzelf gaat, en omdat de goede dingen die onze posten in het buitenland doen

De bijeenkomst leverde meer gedenkwaardige tweets en uitspraken

lang niet altijd zichtbaar zijn in eigen land. Het was interessant om

op, onder meer van Petra Stienen: ‘Kopje koffie is het meest onder-

te horen hoe anderen tegen BZ aankeken, dat beeld eventueel te

schatte diplomatieke instrument’. En van generaal Hans Damen: ‘Is

kunnen bijstellen, met elkaar in gesprek te zijn. Er waren kritische

het klasje de onbenoemde zesde K naast koffie, kennis, kennissen,

opmerkingen, dat is alleen maar goed. Tegelijkertijd merkte ik ook

koppelen en knokken?’

DE REURING CREW IN 2014 Achterste rij v.l.n.r. Sylvia van Oevelen, Rik van Hooidonk, Samra Djuheric, Hugo Kiers, Maarten van Zaane, en Damon Verhagen.

Voorste rij v.l.n.r. Jolein Klaver, Remy Reeders en Koen Haer

PM MAAKTE EEN

STORIFY VAN DEZE BIJEENKOMST ZIE BIT.LY/STORIFYBZ

REURING!CAFÉ

WELK ONDERWERP MAG DE KOMENDE TIEN JAAR NIET ONTBREKEN? PAUL ’T HART | STEF BLOK | SASKIA STUIVELING | LOES MULDER

60

| PHILIPPE RAETS | JANTINE KRIENS | JORRIT DE JONG

GEMEENTEN OP WEG NAAR 2020

Jantine Kriens, voorzitter van de directieraad van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten

PITCH DOOR

(VNG) is een keer of drie te gast geweest bij het Reuring!Café. ‘Wat ik er leuk aan vind, is dat vaak de

JANTINE KRIENS

confrontatie wordt gezocht in een ontspannen sfeer. Zo kunnen zaken scherp worden besproken

VOORZITTER

zonder splijtend te zijn.’

DIRECTIERAAD VNG

Hoewel het Reuring!Café vaak onderwerpen belicht die de publieke sector in de volle breedte raken, denkt Kriens dat het format zich goed leent om eens stil te staan bij ontwikkelingen die bij de lokale overheid spelen. Ze hoopt dat Reuring komend jaar input kan leveren voor de visie Gemeenten op weg naar 2020, een traject van de VNG. ‘Onze samenleving verandert en dat heeft nogal wat consequenties voor gemeenten,’ zegt ze. ‘Meer

‘ZAKEN SCHERP BESPREKEN ZONDER

samenwerken en minder zelf doen. Er zal een verschuiving moeten

SPLIJTEND TE ZIJN’

gaan plaatsvinden van piramide – zeg maar hiërarchie – naar horizontale samenwerking.’ Daarbij zullen gemeenten ook op zoek gaan naar nieuwe manieren om maatschappelijk verantwoording af te leggen, vervolgt ze. Een aanverwante kwestie waar de VNG samen met betrokkenen over nadenkt, en wat volgens Kriens heel goed past in de setting van Reuring, is de vraag hoe de lokale democratie versterkt kan worden.

Het Reuring!Café On Tour, waarmee de Vereniging voor OverheidsManagement een aantal keren heeft geëxperimenteerd in onder meer Utrecht, Zwolle en Den Bosch, zou hiervoor een goed concept kunnen zijn, denkt Kriens. ‘Daarmee breng je het debat over gemeenten in 2020 het land in, daar waar het gevoerd moet worden.’

WELK ONDERWERP MAG DE KOMENDE TIEN JAAR NIET ONTBREKEN?

REURING!CAFÉ

PAUL ’T HART | STEF BLOK | SASKIA STUIVELING | LOES MULDER | PHILIPPE RAETS | JANTINE KRIENS | JORRIT DE JONG

61

BOTSINGEN VAN WAARDEN

PITCH DOOR

‘Een van de grootste thema’s voor de komende tien jaar wordt het managen van waardenbotsin-

JORRIT DE JONG

gen,’ aldus Jorrit de Jong, verbonden aan Harvard Kennedy School in Boston.

HARVARD KENNEDY SCHOOL

‘Politiek en openbaar bestuur hebben altijd te maken met – en komen voort uit – ideeënstrijd en belangenstrijd. Maar de botsing tussen fundamentele waarden, en de noodzaak om tot nieuwe afwegingen te komen, is zeldzamer. Politici en ambtenaren opereren doorgaans lange tijd binnen een zekere bandbreedte; er is een evenwicht dat voortkomt uit een breed gedragen waardenafweging. Wetten en regelgeving zijn gestolde afwegingen tussen bepaalde waarden, zoals efficiëntie versus zorgvuldigheid, privacy versus effectiviteit, en openheid versus veiligheid. Die afwegingen staan soms onder druk, maar zelden ter discussie. Ik heb het gevoel dat de komende tien jaar veel botsende waarden fundamenteel opnieuw afgewogen zullen moeten worden. Dat is een taak van de politiek, maar ambtenaren zullen daar een zeer belangrijke rol bij spelen.’ Daarbij gaat het bijvoorbeeld om discussies over privacy, informatieveiligheid, en de gewenste effectiviteit van dienstverlening en handhaving, het recht van meningsuiting en het recht op non-discriminatie en het gelijkheidsbeginsel en het verschil dat ontstaat door decentralisatie van publieke taken.

Reuring is altijd een plek geweest waar verkend werd waar de rol en verantwoordelijkheid van ambtenaren begint en ophoudt, vervolgt De Jong. Dat maakt Reuring volgens hem bij uitstek de plek waar het debat over deze zaken op het scherp van de snede gevoerd moet worden. ‘In het verleden kon met creatief ambtelijk vakmanschap nog regelmatig ‘DE TAAK VAN AMBTENAREN IS OM DE SAMENLEVING

een creatieve oplossing gevonden worden,’ zegt

IN HET ALGEMEEN, EN POLITICI IN HET BIJZONDER,

De Jong. ‘Ik denk dat in de komende tien jaar on-

TE HELPEN DEZE AFWEGINGEN TE MAKEN’

der druk van maatschappelijke, technologische en veiligheidstechnische ontwikkelingen ingrij-

pende verschuivingen in waardenafwegingen aan de orde zullen zijn. De taak van ambtenaren is om de samenleving in het algemeen, en politici in het bijzonder, te helpen deze afwegingen geïnformeerd, en de Grondwet indachtig, te maken. Dat vraagt meer dan ooit een sterk bewustzijn van wat er speelt en wat er op het spel staat. En dat is waar Reuring een bijdrage aan kan leveren.’

REURING!CAFÉ

2015 IN THE SPOTLIGHTS

62

Voor het tiende jaar van het Reuring!Café staan een aantal interessante onderwerpen op de agenda.

In januari trapten Rob Bertholee (AIVD) en Dick Schoof (Nationale Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid) af met een bijeenkomst over veiligheid. Aan de vooravond van het jubileumjaar spraken we Bertholee en direct na afloop van de bijeenkomst schoten we hem nog even aan. ‘Over dit thema is vaak veel tumult.’

HOOFD AIVD ROB BERTHOLEE HOST BIJEENKOMST OVER VEILIGHEID

'WE WE STROOIEN NIET MET

STAATSGEHEIMEN’ Bent u al eens te gast geweest in het Reuring!Café?

‘Ik ben nog nooit gastheer geweest, maar heb wel al eens opgetreden in het Reuring!Café. Het ging toen over digitale veiligheid [november 2012, red.]. Dat vond ik erg leuk om te doen. Het publiek was gevarieerd én geïnteresseerd en de bijeenkomst was goed georganiseerd.’

Was dat een reden zelf eens een onderwerp te agenderen?

‘Jazeker. De AIVD en de NCTV grijpen elke gelegenheid aan om zaken aan

mensen te verduidelijken. Er bestaan veel misverstanden over wat we doen, ook onder ambtenaren. Dus dit is een perfecte gelegenheid om iets over onszelf te vertellen.’

Na uw eerste honderd dagen in dienst van de AIVD zei u in een interview met NRC Handelsblad dat het uw doel is de AIVD transparanter te laten zijn. Daar past deze bijeenkomst goed in.

‘Dat klopt. Er bestaan nogal wat wilde ideeën over wat we doen. We zijn een van de best gecontroleerde overheidsinstanties en waar we open en transpa-

‘KEEP CALM AND

CARRY ON’

rant kunnen zijn, doen we dat. De AIVD is wel geheim, maar niet geheimzinnig.

De belangrijkste boodschap van initiators

Daar past het Reuring!Café heel goed in.’

Schoof en Bertholee tijdens het Reuring!Café over veiligheid dat 19 januari 2015

De (werk)titel van uw bijeenkomst is ‘Graag wat minder reuring (op het

plaatsvond, is dat de overheid rustig moet

gebied van veiligheid)’. Legt u eens uit.

blijven als zich aanslagen voordoen zoals

‘Normaal gesproken wil de Vereniging voor OverheidsManagement reuring cre-

een paar weken eerder in Parijs.

eren. Het oogmerk is, terecht, om ambtenaren aan het denken te zetten. Maar

‘De maatschappij heeft de neiging hypes te

over het thema veiligheid is vaak veel tumult, dat kan best een tandje minder.’

creëren,’ aldus Bertholee aan het begin van het debat. ‘Maar ongeacht welke hype, de

Maar is een openbare bijeenkomst als het Reuring!Café wel het juiste

AIVD blijft stug doorgaan met het verzame-

podium om over de toch vaak geheime zaken te praten waar de AIVD en

len van inlichtingen.’ Oftewel: ‘keep calm and

de NCTV mee te maken hebben?

carry on’, benadrukken Schoof en Bertholee

‘Dat is juist een goede plek, om de redenen die ik net al noemde. Bovendien is

ten overstaan van een werkelijk overvolle

het goed als ambtenaren weten wat er bij andere overheidsorganisaties speelt.

Glazen Zaal. Op de bank zaten Beatrice de

Ik geef zelf diverse lezingen en presentaties op universiteiten en ook mijn

Graaf (hoogleraar geschiedenis van inter-

collega’s trekken met enige regelmaat het land in om te vertellen over zaken

nationale betrekkingen aan de Universiteit

als terrorisme en spionage. We strooien daarbij niet met staatsgeheimen, dat

Utrecht), Tjibbe Joustra (voorzitter Onder-

moge duidelijk zijn. Als ik een vraag krijg die ik om die reden niet kan of mag

zoeksraad voor Veiligheid) en Vincent Böhre

beantwoorden, dan zeg ik dat gewoon. Ik verschuil me daar overigens niet

(Privacy First). Bob de Graaff (hoogleraar in-

achter, want moeilijke vragen zal ik niet uit de weg gaan.’

lichtingen- en veiligheidsstudies aan de Universiteit Utrecht) droeg een column voor. De

Wat verwacht u van de bijeenkomst?

gebeurtenissen in Parijs van een paar weken

‘Als ik afga op mijn ervaringen in andere fora, verwacht ik absoluut discussie.

eerder gaven deze bijeenkomst behoorlijk

Je merkt dat veiligheid op alle fronten leeft. Ieder van ons gebruikt het internet

wat actualiteitswaarde, erkent Bertholee na

en kan te maken krijgen met cybercriminaliteit en -spionage, daarover kun je

afloop van het debat. Hij is tevreden over

al een uur vullen. Dan kunnen we het nog hebben over een actueel thema als

het verloop ervan. ‘Het is goed dat er in zo’n

jihadgang en de veranderde geopolitieke verhoudingen. We hebben voldoen-

setting gediscussieerd wordt over zaken als

de stof om wel drie Reuring!Cafés te vullen.’

veiligheid en privacy.’

REURING!CAFÉ

VERDER IN 2015

64

WIE HOSTEN HET REURING!CAFÉ IN 2015 NOG MEER?

Voor zover nu al bekend treden de volgende organisaties/personen op als gastheer: LEON VAN HALDER

(ministerie van VWS)

OP NAAR DE VOLGENDE

TIEN JAAR Ter ere van het tienjarig bestaan van het Reuring!Café

Minister STEF BLOK voor

(gemeente Amsterdam)

hebben we zeven prominenten gevraagd welk onderwerp

Wonen en Rijksdienst wijst

TON ANNINK

het komende decennium niet mag ontbreken. Verspreid

op de snel veranderende

door deze uitgave komen zij aan het woord.

samenleving wat tot gevolg

ARJAN VAN GILS

(ministerie van SZW) ERIK AKERBOOM

(ministerie van Defensie)

heeft dat de overheid daarin mee moet gaan. Hij zou

MINISTERIE VAN BZK

mensen willen uitnodigen die

IKPOB

werkzaam zijn in organisaties die snel veranderen, zoals

Welk onderwerp wil Van Halder

Philips en Google.

centraal stellen? Van Halder: ‘We moeten daar nog over praten,

Voor president SASKIA

maar als het aan mij ligt: hoe gaan

STUIVELING van de Alge-

we in Den Haag om met de grote

mene Rekenkamer torent één

decentralisaties? Wat is de nieuwe

onderwerp er bovenuit: open

rol van de departementen, wat

data. Het digitaal toegan-

betekenen de veranderingen voor

kelijk maken van data biedt

de relatie met de gemeenten? Het

enorme kansen voor burgers,

gaat op dit moment vooral om de

bedrijven maar ook voor de

gevolgen die de decentralisaties

overheid, meent Stuiveling.

hebben voor de taken en de posi-

‘Burgers kunnen meer betrok-

tie van gemeenten. Dat is terecht,

ken raken bij wat de overheid

maar als het eenmaal zover is,

doet en deze kritisch volgen

betekent het dat wij ons als depar-

als armchair auditors, zoals

tement ook deels opnieuw zullen

we dat noemen. Daarmee zou

moeten uitvinden. Dat vind ik een

je bijvoorbeeld de decentrali-

interessant onderwerp voor een

saties bijna real time kunnen

discussie.’

volgen.’

2015

REURING!CAFÉ

65

PAUL ’T HART wijst

De Rotterdamse gemeentese-

den, terwijl er tegelijkertijd

op het tanende gezag van

cretaris PHILIPPE RAETS

vanuit media en publiek een

politici waardoor het politieke

hoopt dat er de komende tien

stevige druk is om wel snel te

landschap steeds meer ver-

jaar onderwerpen worden

reageren. Dat is tegenwoordig

snipperd raakt. Ambtenaren

gekozen die de verschillende

echt onderdeel van ons vak

krijgen dan met een ethisch

bestuurslagen raken. Zowel

en daarom belangrijk om

dilemma te maken, aldus de

op de bank als in het publiek

aandacht aan te besteden.’

wetenschapper. ‘Hoever gaan

zullen dan ambtenaren van

ze mee in iets wat altijd het

Rijk, gemeenten en provin-

politieke handwerk was, waar

cies aanwezig moeten zijn,

JONG , verbonden aan

ambtenaren geacht werden

evenals experts van buiten

Harvard Kennedy School in

zich niet mee te bemoeien?

de overheid, vindt Raets. ‘Als

Boston, wordt het managen

Voor je het weet zijn ze niet

we een tijdje op de rit zijn,

van waardenbotsingen een

alleen bezig om politieke

zouden we op deze manier

van de grootste thema’s voor

randvoorwaarden te schep-

de drie decentralisaties eens

de komende tien jaar. ‘Dat

pen voor beleid, maar moeten

kunnen bespreken.’

is een taak van de politiek,

PAUL ’T HART

27 40

Volgens JORRIT DE

maar ambtenaren zullen daar

STEF BLOK

De vraag die LOES

een zeer belangrijke rol bij

SASKIA STUIVELING

41

MULDER , DG bij de Alge-

spelen.’ Reuring is volgens De

LOES MULDER

50

JANTINE KRIENS ,

mene Bestuursdienst, graag

Jong altijd een plek geweest

PHILIPPE RAETS

51

voorzitter van de directie-

aan de orde zou willen stellen

waar verkend werd waar de

JANTINE KRIENS

60

raad van de Vereniging van

tijdens een Reuring!Café is

rol en verantwoordelijkheid

JORRIT DE JONG

61

Nederlandse Gemeenten,

hoe de overheid zorgvuldig

van ambtenaren begint en

hoopt dat Reuring komend

informatie kan blijven ver-

ophoudt. Dat maakt Reuring

jaar input kan leveren voor

strekken in tijden van snelle

volgens hem bij uitstek de

de visie Gemeenten op weg

berichtgeving en sociale

plek waar het debat over deze

naar 2020, een traject van

media. ‘Als er bij het Rijk een

zaken op het scherp van de

de VNG. ‘Onze samenleving

incident plaatsvindt, komt

snede gevoerd moet worden.

verandert en dat heeft nogal

het nieuws daarover snel naar

wat consequenties voor ge-

buiten,’ zegt Mulder. ‘Als over-

meenten,’ aldus Kriens. ‘Meer

heid kun je echter niet altijd

samenwerken en minder zelf

direct reageren, want je moet

doen. Er zal een verschuiving

eerst de feiten checken. Doe

De Vereniging voor OverheidsManagement

moeten gaan plaatsvinden

je dat niet, dan is er een risico

(VOM) nodigt iedereen uit ook de komende

van piramide – zeg maar

dat de minister de Kamer

tien jaar mee te discussiëren in het

hiërarchie – naar horizontale

verkeerd informeert. Daar

Reuring!Café. Houd de agenda in de gaten

samenwerking.’

moet je rekening mee hou-

via www.vom-online.nl.

ze zittende bestuurders in het zadel weten te houden.’

UITNODIGING

REURING!CAFÉ

FRANK FABIAN VAN KEEREN

66

EVALUATIE

ALS BURGER VOEL IK MIJ BESLIST BETROKKEN BIJ WAT ZICH AFSPEELT IN DE MAATSCHAPPIJ DUS WOON IK OP ZIJN TIJD DISCUSSIES BIJ WAAR MEN MIJ MET EXPERTS NAAR WEET TE LOKKEN

TOCH IS ZO’N AVOND VEEL TE SAAI VOOR MIJ IK BEN NOG NOOIT VAN UITSPRAKEN GESCHROKKEN HET EINDIGT OOK NOOIT IN EEN POTJE KNOKKEN MEN DRAAIT ER DIKWIJLS OM DE HETE BRIJ

ZO KABBELT ZO’N DEBAT NAAR DE FINALE: DE BORREL, WAAR IK VAAK SPECIAAL VOOR KOM PLOTS WORDT DE SFEER EEN UITERST AMICALE

EEN DRANKJE WERKT VAAK DOOR IN HET VERBALE HET IS DAN OOK EEN KLEINE OPTELSOM: WEES SLIM EN DRAAI DE VOLGORDE EENS OM

REURING!CAFÉ

67

Het Reuring!Café wordt georganiseerd door de Vereniging voor OverheidsManagement.

De VOM wil – samen met overheidsmanagers uit alle bestuurslagen – bouwen aan hét podium voor ‘het vak van de ambtenaar/publiek manager’. Een dergelijk podium kan, zeker in deze tijd, een grote bijdrage leveren aan het debat en aan duurzame oplossingen voor de toekomst.

Als interbestuurlijk netwerk voor overheidsmanagement willen we een bijdrage leveren aan de ambities om dwars door de bestuurslagen en door organisaties heen grenzeloos ervaringen uit te wisselen over ons vak. Steeds meer collega’s zijn trots om overheidsmanager te zijn. De VOM helpt hier gezicht aan te geven. Door personen dicht bij het vuur direct te benaderen, bouwen we aan een krachtig netwerk en persoonlijke verbinding tussen de bestuurslagen.

Binnen de VOM ligt de nadruk op het organiseren van reuring, verrassing en vernieuwing.

Een bijdrage leveren aan de VOM of aan het Reuring!Café? Kijk op www.vom-online.nl of neem contact op met Bureau VOM via 06-11729225 of info@vom-online.nl.

ISBN: 978-90-12-39471-0 ISBN: ISBN: 978-90-12-39471-0 978-90-12-39471-0