Leesexemplaar Blij alcohol vrij

VOOR AMBITIEUZE

MENSEN DIE BLIJ ZIJN MET

HUN LEVEN, MAAR MINDER

WILLEN DRINKEN

BLIJ ALCOHOL VRIJ NANJA VAN VLIET

BLIJ ALCOHOL

Leesexemplaar

Leesexemplaar

VOOR AMBITIEUZE

MENSEN DIE BLIJ ZIJN MET

HUN LEVEN, MAAR MINDER WILLEN DRINKEN

BLIJ VLIET ALCOHOL VRIJ NANJA

Leesexemplaar

VAN

Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen

www.kosmosuitgevers.nl

kosmos.uitgevers kosmosuitgevers

© 2025 Nanja van Vliet/Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen, onderdeel van VBK | media

Tekst: Nanja van Vliet

Redactie: Carolien van der Ven

Omslagfoto: Daniëlle van Dongen

Omslagontwerp: Alexandra de Vries

Ontwerp binnenwerk: Elgraphic

Illustraties binnenwerk: Tamar Verkaik, Scribent Multimedia

Eerste druk, november 2025

ISBN 978 90 4394 016 0

ISBN e-book 978 90 4394 017 7

ISBN audioboek 978 90 4394 018 4

NUR 770

Kosmos Uitgevers vindt het belangrijk om op milieuvriendelijke en verantwoorde wijze met natuurlijke bronnen om te gaan. Bij de productie van het papieren boek van deze titel is daarom gebruikgemaakt van papier waarvan het zeker is dat de productie niet tot bosvernietiging heeft geleid.

Alle rechten voorbehouden / All rights reserved

Tekst- en datamining niet toegestaan / No text and data mining. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, online-publicatie of op welke andere wijze en/of door welk ander medium ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Deze uitgave is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. Noch de maker, noch de uitgever kan echter aansprakelijk gesteld worden voor eventuele schade als gevolg van eventuele onjuistheden en/of onvolledigheden in deze uitgave.

Leesexemplaar

Deel 2

De verhalen die jij jezelf vertelt over alcohol

6. Het eerste verhaal: eentje kan geen kwaad toch?

7. Het tweede verhaal: een glaasje is zo gezellig

8. De derde verhaal: alcohol ontspant me 91

9. Het vierde verhaal: het is een gewoonte 95

10. Het vijfde verhaal: alcohol staat synoniem aan genieten

11. Het zesde verhaal: ik vind het zo lekker

12. Het zevende verhaal: ik slaap er beter van

Deel 3

De stap naar duurzame verandering

13. Alle verandering vindt plaats aan de andere kant van bewustzijn

14.

15.

16. Creëer een

Voorwoord

door Annie Grace

Toen ik in 2015 begon met schrijven en mijn verhaal deelde, had ik geen idee welk effect dat zou hebben. Ik kon alleen maar hopen dat iemand, ergens, mijn woorden zou horen en zich daardoor een beetje minder alleen zou voelen. Dat diegene vragen zou gaan stellen bij de verhalen die hem of haar zijn verteld – die ze zichzelf zijn gaan vertellen – over alcohol, identiteit en wat het betekent om echt vrij te zijn.

Wat er sindsdien is gebeurd, is krachtiger dan ik ooit had durven dromen.  This Naked Mind werd niet alleen een boek, maar een ware beweging. Een nieuwe manier van kijken naar alcohol en, belangrijker nog, een nieuwe manier van kijken naar onszelf.

En een van de mooiste rimpelingen in die golf is Nanja van Vliet.

Nanja en ik leerden elkaar in 2022 kennen, toen zij deelnam aan ons Certified Coaching Program. Vanaf het allereerste moment zag ik een passie en een diep medeleven in haar die zo sterk resoneren met de kern van This Naked Mind (TNM). Als haar mentor en coach had ik het enorme voorrecht om haar te zien groeien –niet alleen in kennis en vaardigheden, maar vooral in doel en betekenis. Ze nam de tools van TNM over en maakte ze zich eigen, met een krachtige zachtheid die zo uniek is voor Nanja.

Haar reis, van het in twijfel trekken van haar eigen relatie met alcohol tot het worden van een daadkrachtige coach, mentor en

nu ook auteur, toont aan wat er gebeurt wanneer we stoppen met de vraag: ‘Wat is er mis met mij?’ en in plaats daarvan te vragen: ‘Wat is er met mij gebeurd?’ Als we alcohol niet langer als de vijand beschouwen, maar alcohol gaan zien voor wat die werkelijk is: een poging om af te rekenen met diepe pijn, stress, isolement, of simpelweg de druk van een wereld die ons vertelt dat we een middel nodig hebben om erbij te horen, te ontspannen of het leven aan te kunnen.

Dit idee – dat alcohol niet het probleem is, maar het symptoom –vormt de kern van alles wat we doen bij TNM. Dat verandert het hele verhaal. Het vervangt schuld en verwijt door begrip. Het creeert ruimte voor echte, blijvende verandering. Nanja belichaamt deze waarheid op elke pagina van Blij alcohol vrij. Haar stem is er een van wijsheid, vriendelijkheid en radicale eerlijkheid.

Ze veroordeelt niet. Ze plakt geen labels. In plaats daarvan nodigt ze de lezer uit naar een plek van nieuwsgierigheid en medeleven: dé kern van echte transformatie. Want het gaat er niet om dat je ‘slecht’ bent als je drinkt of ‘goed’ als je stopt. Het gaat niet om wilskracht of je krampachtig door het leven zonder alcohol worstelen. Het gaat erom dat je ontdekt wie je bent zonder al die ruis. Het gaat erom dat je je herinnert dat je al compleet bent.

Blij alcohol vrij is meer dan een boek. Het is een voortzetting van het werk dat we in 2015 zijn begonnen, dat nu mensen over de hele wereld bereikt, mede via Nanja’s perspectief, via haar verhaal, via haar hart. Het is een herinnering dat deze beweging niet alleen van mij is, maar van ons allemaal. Hij is van iedereen die de moed heeft de rol van alcohol in zijn of haar leven in twijfel te trekken. Van iedereen die durft te geloven dat vrijheid mogelijk is.

Nanja is het bewijs dat vrijheid niet alleen mogelijk is, maar ook vreugde brengt. Vrijheid is levend en werkt aanstekelijk. Via haar coaching, haar community en nu ook dit boek verspreidt zij die vreugde als kringen in het water. Ze raakt levens, verandert gezinnen en heelt generaties.

Dus of je je nu net begint af te vragen hoe een leven zonder alcohol eruit zou kunnen zien, of al verder onderweg bent op jouw eigen alcoholvrije reis, dit boek sluit aan bij waar je nu bent. Het zal je met zachtheid begeleiden, met moed ondersteunen en je helpen het geluk te vinden dat al die tijd al op jou heeft gewacht.

Nanja, dank je wel dat jij de rimpelingen verder verspreidt. Dank je wel voor je moed, je helderheid en je onwankelbare geloof in wat mogelijk is. Het is voor mij een grote eer om deel uit te maken van jouw reis en getuige te mogen zijn van de ongelooflijke impact die jij in deze wereld hebt.

Met liefde en diepe dankbaarheid, Annie Grace Oprichter van This Naked Mind

Leesexemplaar

Leesexemplaar

Voorwoord

door Ninette van Hasselt

Lange tijd werden drinken en problemen die daarmee samenhingen vooral met mannen geassocieerd. Vrouwen namen minder deel aan sociale activiteiten waar veel werd gedronken en vrouwen die zichtbaar te veel dronken, werden streng veroordeeld. Inmiddels is alcoholgebruik door vrouwen maatschappelijk breed geaccepteerd. Dat zien we terug in cijfers over gebruik onder zowel volwassen vrouwen als jonge meiden, maar ook in de alcoholmarketing die zich afgelopen decennia steeds meer op vrouwen richtte. De keerzijde daarvan is onmiskenbaar: meer tolerantie van alcoholgebruik door vrouwen leidde ook tot een toename van het aantal vrouwen met verslavingsproblemen.

Waar in 1916 slechts één op de tien cliënten in de verslavingszorg vrouw was, is dat aandeel inmiddels verdrievoudigd. Van de mensen die hulp zochten in de verslavingszorg vanwege een alcoholprobleem, was in 2024 ruim 30 procent vrouw. Schaamte en stigma spelen bij verslaving altijd een grote rol; het duurt vaak vele jaren voordat iemand de weg naar de verslavingszorg weet te vinden. Voor vrouwen zit die schaamte vaak nog dieper, waardoor zij de stap naar hulp nog minder snel durven te zetten. De oude normen over alcoholgebruik door vrouwen lijken nog altijd door te klinken.

Juist daarom is dit boek van Nanja zo waardevol. Ze is een Leesexemplaar

vrouw die de moed vond om zich niet langer te laten verlammen door schuld en schaamte. In haar verhaal klinkt eerlijkheid, kwetsbaarheid, kracht en doorzettingsvermogen. Ze beschrijft hoe moeilijk het is om jezelf écht onder ogen te komen en te erkennen dat je de grip verliest. Tegelijkertijd laat ze zien hoeveel respect en waardering het afdwingt als je die confrontatie durft aan te gaan.

Wie dit boek leest, ontmoet niet alleen een vrouw die zichzelf hervond, maar ook een gids die anderen de weg wijst. Nanja deelt inzichten, kennis en praktische handvatten die verder reiken dan alleen het thema alcohol en verslaving. Het boek biedt prachtige persoonlijke levenslessen, maar ook handige kennis over bijvoorbeeld de biologische effecten van alcohol. Terloops ontkracht ze daarbij diverse mythes en aannames. Daarmee is het niet alleen interessant voor vrouwen die hun relatie met alcohol willen onderzoeken, maar voor iedereen die nieuwsgierig is naar de invloed die drank heeft op lichaam en geest.

De toon van het boek maakt dit verhaal zo ontzettend bijzonder. Nanja nodigt je uit om kritisch naar je relatie met alcohol te kijken, om mild naar jezelf te zijn en tegelijkertijd om verantwoordelijkheid te nemen en niet weg te kijken. Ze laat zien dat kleur en vreugde niet verdwijnen in een nuchter leven – integendeel. Nanja is het voorbeeld van hoe een leven zonder drank rijker, vrijer en betekenisvoller kan worden. Daarmee is dit boek een ode aan moed, kwetsbaarheid en veerkracht.

Ninette van Hasselt

Hoofd Expertisecentrum Alcohol – Trimbos-instituut

Inleiding

What used to be my secret is now my story

Dinsdagochtend 12 november 2019

Het is vijf voor zeven en ik sta onder de douche. Ik voel me verschrikkelijk. Een hamer bonkt achter mijn slapen, ik ben misselijk en sta onvast op mijn benen. Het warme water stroomt over mijn lijf, maar kan er niet voor zorgen dat mijn ijskoude lichaam opwarmt.

Ik probeer door de mist in mijn hoofd de herinneringen aan de avond ervoor terug te halen. Dat lukt ten dele, maar na acht uur is alles één groot zwart gat. Ik puzzel de momenten aan elkaar: op de terugweg naar huis ben ik toch nog even langs de supermarkt gegaan voor een paar vergeten boodschappen. Als ik langs het wijnschap loop, denk ik nog heel even: nee, je zou niet... Het is alsof een onzichtbare kracht in mij het overneemt en zonder er verder bij na te denken leg ik twee flessen chardonnay in mijn karretje. Als ik thuiskom neem ik niet eens de tijd om mijn jas uit te doen en schenk ik allereerst een flink glas in.

Als ik de eerste slok neem, verspreidt een warm gevoel van thuiskomen zich door mijn lichaam. Dit is mijn manier om me te kunnen onttrekken aan alle onrust in mijn hoofd en lijf. Dit is míjn moment, waar ik al sinds drie uur vanmiddag onafgebroken aan denk. Ik praat het goed voor mezelf met de woorden dat ik het écht heb verdiend. In werkelijkheid heb ik het gewoon nodig, ik

Leesexemplaar

weet niet hoe ik mijn leven kan leven zonder eraan te ontsnappen.

Ik maak een simpele avondmaaltijd, voor meer dan dat heb ik de energie (en de eetlust) niet. Voordat Bas thuiskomt, heb ik mezelf al drie keer bijgeschonken en is de bodem van de eerste fles in zicht. Tijdens het eten drink ik water, want ik heb met Bas afgesproken dat ik niet meer zou drinken. We nemen samen de dag door, maar ik ben er met mijn hoofd niet bij. Ik word afgeleid door schaamte over mijn stiekeme gedrag en tegelijkertijd wordt het verlangen naar een nieuw glas wijn door diezelfde schaamte alleen maar verder aangewakkerd.

Onder de douche graaf ik verder in mijn geheugen. Bas is gaan sporten en ik verheugde me op een avondje Netflix. Naar welke serie heb ik gekeken? Hoe laat ben ik naar bed gegaan? De schrik slaat me om mijn hart: heb ik écht beide flessen opgedronken? Lag ik al in bed toen Bas thuiskwam, of trof hij me slapend op de bank? De beelden blijven wazig en de paniek golft door me heen.

Zonder dat ik me ervan bewust ben, lopen de tranen over mijn wangen en ze mengen zich met het water van de douche. Ik word overspoeld door allerlei emoties en de gedachten in mijn hoofd schieten alle kanten op. Ik ben zo boos, verdrietig en teleurgesteld. Maar ik ben ook verward, want ik snap het gewoon niet.

Gisterochtend stond ik hier op exáct hetzelfde tijdstip, met exáct dezelfde gedachten en gevoelens. Ik nam me toen voor de zoveelste keer voor dat ik dit niet meer wil. Ik wil niet meer drinken. Ik wil niet meer wakker worden met een kater, maar ik wil vooral niet meer wakker worden met deze gevoelens van schaamte en afschuw over mezelf. Vandaag móét het echt anders, ik weet zeker dat het vandaag écht de laatste keer is, want dit houd ik niet langer vol.

Terwijl ik de badkamer uit loop, plak ik een glimlach op mijn gezicht en loop ik de trap af alsof er niets aan de hand is. Maar ook vandaag lijkt het rond een uur of drie ’s middags alsof ik lijd aan geheugenverlies. De scherpe randjes van mijn verdriet en teleurLeesexemplaar

Dit patroon blijft zich jarenlang dag in dag uit herhalen. Onder de douche weet ik zeker dat ik nooit meer wil drinken, dat het vandaag écht zal stoppen, en aan het einde van de dag is er niets meer over van al die vastberadenheid.

In december 2019 kom ik op het punt waarop de angst voor verandering eindelijk minder groot is dan de pijn van toch maar weer niets doen. Het is zondagochtend en ik heb een verschrikkelijke kater. Ik ontwijk Bas al de hele ochtend want ik kan de teleurstelling in zijn ogen niet verdragen. Opeens staat hij achter me en vraagt hij me om naast hem te komen zitten. ‘Ik wil dat je naar een filmpje kijkt,’ zegt hij en hij drukt zijn telefoon in mijn handen. Ik voel paniek, want ik weet zeker dat ik niet wil zien wat hij heeft gefilmd. Ik zie mezelf de avond ervoor om een uur of kwart over zeven. Ik zit op de grond in de keuken, ik ben boos en ik zeg van alles, maar er is werkelijk geen touw aan vast te knopen. De wezenloze blik in mijn ogen snijdt dwars door me heen: ik zie een vrouw van wie ik had gezworen dat ik haar nooit zou worden.

Hoe pijnlijk dit moment ook is, ik ben Bas eeuwig dankbaar dat hij die moedige stap heeft gezet en mij, dwars tegen alle weerstand in, heeft geconfronteerd met mezelf. Dit filmpje zet alles op zijn plek: als ik niet iets ga doen, dan verlies ik alles wat me dierbaar is. Ik realiseer me tegelijk dat deze manier van leven simpelweg niet goed genoeg is. Ik neem er niet langer genoegen mee en wil de mensen om me heen niet weer steeds met me meeslepen in een eindeloze neerwaartse spiraal.

Dat is het moment waarop ik een besluit neem: het móét anders, want de manier waarop ik al jaren mijn alcoholgebruik probeer te beheersen, heeft overduidelijk niet gewerkt. Als er iets is wat al die

What used to be my secret is now my story | 15 stelling die ik ’s ochtends nog zo goed voelde, worden minder scherp en de gedachten aan een glas wijn dringen zich al snel weer aan me op. Eerst subtiel, maar al snel is het verlangen zo groot dat ik nauwelijks nog ergens anders aan kan denken.

Leesexemplaar

helse ochtenden onder de douche me in de afgelopen jaren pijnlijk duidelijk hebben gemaakt, dan is dat het wel. Hoe weet ik op dat moment nog niet, maar ik beloof mezelf dat ik er álles aan ga doen om los te komen van alcohol, daar moet echt alles voor wijken.

Die belofte aan mezelf is er een waaraan ik me eindelijk wél heb gehouden: 21 februari 2020 was de laatste dag dat ik wijn dronk.

Het allerbeste nieuws is dat ik alcohol niet mis. Ik voel me niet zielig dat ik niet mag drinken. Ik ben trots, blij en dankbaar dat ik niet meer hóéf te drinken. Sterker nog: ik wíl niet meer drinken. Ik verlang er niet langer naar en ik weet inmiddels: zonder verlangen is er geen verleiding.

Dit boek is ook voor jou

Misschien denk je nu meteen opgelucht: zo erg is het bij mij gelukkig echt nog niet. Ben je nooit écht dronken. Drink je niet eens iedere dag en al helemaal niet stiekem. En lukt het je nog best wel om soms een paar weken niet te drinken.

Maar toch heb je dit boek in handen. Omdat je voelt dat er iets wringt. Omdat je regelmatig meer drinkt dan je je had voorgenomen en je je afvraagt waarom het je maar niet lukt om de controle te houden. Omdat alcohol je gaandeweg meer is gaan kosten dan dat het je oplevert.

Dit boek is er dan zeker ook voor jou.

Je hoeft jezelf niet het label ‘alcoholist’ op te plakken, geen absoluut dieptepunt te bereiken en geen kliniek te overwegen. Je mag ook gewoon besluiten dat je klaar bent met de rol die alcohol in je leven speelt. En hoe eerder je die keuze maakt, hoe ‘makkelijker’ het is om het te veranderen.

Ik weet als geen ander hoe het leven eruitziet in het grijze gebied. Uiterlijk had ook ik, zelfs aan het einde van 2019, alles prima op orde: een fijne relatie, een mooi huis, leuke vrienden, een leaseauto en een goede baan. Maar ondertussen voerde ik dagelijks een stille strijd met mezelf en mijn beste ‘vriendin’ chardonnay.

Leesexemplaar

In dit boek deel ik mijn verhaal. Van hoe het zover heeft kunnen komen tot de stappen die ik heb gezet om te komen waar ik nu ben. Niet omdat ik geloof in dé oplossing, maar wel om je te laten zien dat er altijd een oplossing is. Ook voor jou. Na jaren van strijd leef ik vandaag in vrijheid. Dat is precies wat ik jou gun, ongeacht waar jij op dit moment staat.

This Naked Mind

Wat mij op mijn pad fundamenteel heeft geholpen, is de methodiek van This Naked Mind: een radicaal andere kijk op alcohol en verslaving, die me leerde waarom ik mezelf zo in alcohol kon verliezen, en me hielp de schuldvraag los te laten en met mildheid naar mezelf te kijken. Zonder oordeel en zonder schaamte.

Deze aanpak heeft mijn leven in verschillende opzichten veranderd. Hij gaf me mijn vrijheid terug en werd de basis van het werk dat ik vandaag de dag doe. Ik ben in 2020 opgeleid en sindsdien gecertificeerd in deze methodiek. Ik werk als Senior This Naked Mind Coach, ben in 2024 aanvullend gecertificeerd in This Naked Mind’s Affective Liminal Psychology en ben verbonden aan This Naked Mind Institute.

In mijn eigen praktijk vormt This Naked Mind nog altijd het fundament. In de loop van de tijd heb ik de methodiek aangevuld, verfijnd en vertaald naar de Nederlandse context en zo mijn eigen aanpak ontwikkeld. Annie Grace, oprichter van This Naked Mind, steunt mij daar volledig in, zoals je leest in haar persoonlijke voorwoord.

De hoofdstukken in de vorm van mijn Sober Soundbites

Ik ben gek op woorden en misschien nog wel gekker op oneliners. Op mijn pad naar een leven vrij van alcohol verzamelde ik er talloze. Ik kwam ze overal tegen: in boeken, in podcasts, op social media en in gesprekken met gelijkgestemden. Simpel in vorm en krachtig in betekenis.

De hoofdstukken in dit boek zijn dan ook vernoemd naar enkele van de vele Sober Soundbites die ik de afgelopen jaren heb verzameld: korte, krachtige quotes en oneliners die voor mij precies de kern raken van waar het werkelijk om gaat.

De eerste die me bewust bijbleef en niet losliet, was without desire there is no temptation, uit het boek This Naked Mind. Ik ben zo vrij geweest om deze te vertalen naar ‘zonder verlangen is er geen verleiding’. Mijn huidige persoonlijke favoriet is it’s a proud choice, not a sad consequence, die ik online vond in het manifest van Tempest, het voormalige bedrijf van Holly Whitaker. Deze vertaal ik expres niet, omdat hij in het Nederlands een hoop van zijn kracht en eenvoud verliest. Dergelijke oneliners geven exact weer waar ik me hard voor maak.

Dat mijn cliënten ook enthousiast zijn over de Sober Soundbites, blijkt wel uit de actie van oud-cliënt Astrid. Vlak voor de feestdagen in december 2023 stuurde ik aan alle deelnemers van mijn programma een kleine verrassing: neptattoos van 2 centimeter lang en 1 centimeter hoog met daarop de Sober Soundbite nqtd (Never Question The Decision). De deelnemers kunnen deze aan de binnenkant van hun pols plakken, als krachtige herinnering aan hun besluit om, óók tijdens de uitdagende feestdagen, niet te drinken. Cliënt Astrid was hierdoor zo geïnspireerd dat ze besloot om deze tattoo permanent te laten zetten. En weet je, Astrid heeft tot op de dag van vandaag niet meer gedronken. I rest my case.

De hoofdstukken zijn een ode aan mijn Sober Soundbites en de mensen die mij ermee hebben geïnspireerd. Ik hoop dat ze jou ook raken, inspireren en ondersteunen op een manier zoals alleen woorden dat kunnen. Kies vooral je eigen favorieten. Print ze uit, hang ze op de spiegel en mocht je écht zeker zijn, dan kun je er altijd een tattoo van laten zetten...

Leesexemplaar

De structuur van dit boek

Het boek is opgebouwd uit drie delen, waarin ik je stap voor stap meeneem in het proces van bewustwording, kiezen, loslaten en veranderen.

In het eerste deel leg ik het fundament. Ik begin bij het verleggen van de schuldvraag en laat je zien waarom het essentieel is dat stopt met jezelf afwijzen. Jouw strenge houding, schaamte en wilskracht hebben je tot nu toe niet gebracht waar je wilt zijn en zullen dat ook nooit doen. Je leest hoe het bij mij zover heeft kunnen komen, welke inzichten voor mij onmisbaar zijn geweest en hoe je jezelf betere vragen kunt stellen die je helpen om ook jouw perspectief te veranderen. Ook duik ik in de leugens rond alcohol en moedig ik je aan om stil te staan bij alles wat je nu denkt te weten over alcohol.

In het tweede deel ontleed en ontmantel ik zeven hardnekkige verhalen die je jezelf vertelt, en die we elkaar vertellen, over alcohol. Waarom denk je dat eentje geen kwaad kan en dat alcohol onmisbaar is voor een leuk en gezellig leven? Waarom praat jij het goed als gewoonte en houd je vol dat je het zo lekker vindt? Ik confronteer die verhalen met een andere waarheid, een waarheid die mogelijk schuurt met wat je nu nog gelooft, maar die juist daardoor de beweging in gang zet die nodig is om te kunnen veranderen.

In het derde deel verschuift de focus naar daadwerkelijke verandering. Wat is er nodig om écht te kunnen veranderen? Hoe buig je je overtuigingen om? Hoe maak je de stap van niet mogen drinken naar het niet meer willen? Ik neem je mee in de stappen die voor mij het verschil maakten en laat zien hoe jij zelf kunt onderzoeken wat daarin voor jou werkt. Ik plant een zaadje: dat stoppen met drinken geen straf is, maar een daad van trots, zelfbewustzijn en kracht en dat deze keuze je meer oplevert dan je nu kunt vermoeden.

Leesexemplaar

Waar jij je ook bevindt in je relatie met alcohol – of je nu alleen

nog maar voorzichtig nieuwsgierig bent, al verschillende pogingen hebt gedaan om te minderen, of weet dat het tijd is om afscheid te nemen – je bent hier op de juiste plek. Dit boek gaat over meer dan alleen jouw relatie met alcohol. Het gaat over vrijheid.

De vrijheid om weer jezelf te zijn.

Je staat er niet alleen voor. ♥

Leesexemplaar

| Blij alcohol vrij

DEEL 1

HET FUNDAMENT

Als je voelt dat je klaar bent met alcohol, dan is het heel verleidelijk om je volledig te focussen op je gedrag, je wilt immers niet meer drinken. Maar als je duurzaam iets wilt veranderen aan je relatie met alcohol, dan overstijgt dat je gedrag. Het gaat over veel meer dan alleen maar ‘niet drinken’. Hiervoor is het zinvol om te werken aan een stevig fundament.

In dit eerste deel werk ik samen met jou aan dat fundament en vertel ik je waarom dat zo belangrijk is. Want zolang jij jezelf de schuld blijft geven of jezelf blijft veroordelen, is er geen verandering mogelijk. En zolang je gelooft dat het eerst ‘erg genoeg’ moet worden voordat je iets mág veranderen aan je relatie met alcohol, ontzeg je jezelf de kans om echt in actie te komen, terwijl je er alle reden toe hebt. Om de simpele reden dat je verlangt naar een leven dat niet langer gedomineerd wordt door alcohol.

Ik deel de inzichten die voor mij het verschil hebben gemaakt, inzichten die mij hebben geholpen mezelf niet langer te zien als de enige schuldige en mijn schaamte te doorbreken, en die ervoor hebben gezorgd dat ik alcohol eindelijk kon zien voor wat het werkelijk was: een dikke vette leugenaar.

Leesexemplaar

Het is niet jouw schuld, maar wel jouw verantwoordelijkheid

Je hebt eigenlijk niet zoveel om over te klagen. De meeste dingen in je leven lopen op rolletjes. Je hebt een liefdevolle partner, een mooi gezin, een goede baan, een fijn huis, een hechte vriendengroep. Iemand die je niet echt kent, denkt dat jij je leven prima op orde hebt.

Ondertussen voer je in je eentje en in stilte een strijd tegen alcohol en wil je niets liever dan ‘normaal’ drinken. Waarom lukt het jou nou niet om na één of twee wijntjes over te schakelen op een frisje? Waarom lijkt iedereen om je heen zonder problemen te genieten van alcohol, behalve jij?

Misschien is het bij jou al wel een graadje erger. Schaam je je regelmatig voor wat je zegt of doet als je te veel hebt gedronken en schaam je je voor de keren waarop je niet meer precies weet wat er zich afspeelde na dat vierde glas wijn. Je weet zeker dat niemand in jouw omgeving zo obsessief met alcohol bezig is.

Laat me je meteen uit deze droom helpen: je bent echt niet de enige.

Ik weet hoe je je voelt. Ik heb het allemaal zelf ervaren. Ik heb mezelf dezelfde dingen voorgenomen, verweten en afgevraagd. Ik bevond me in precies dezelfde ongemakkelijke situaties. Tot een paar jaar geleden wist ik zeker dat ik de enige was die zo gefixeerd en buitensporig met alcohol omging.

Leesexemplaar

Maar dat klopt niet. Wat ik sindsdien heb geleerd, is dat er talloze anderen zijn zoals jij en ik. Vrouwen die in precies dezelfde situatie zitten. Voor de buitenwereld lijkt er niets aan de hand te zijn, maar diep vanbinnen voelen we dat alcohol een te grote rol in ons leven heeft ingenomen.

Het bizarre is: we weten het niet van elkaar. We praten er namelijk niet over. En omdat we er niet over praten, staan we toe dat het probleem voor ons allen groter wordt.

We schamen ons voor ons gebrek aan zelfbeheersing en voelen ons minder dan de mensen die wél ‘normaal’ kunnen drinken. Dit gevoel wordt verder versterkt door het maatschappelijke oordeel over ‘te veel’ drinken. De maatschappij plakt daar direct het label ‘alcoholist’ op.

Bij dat label heeft iedereen een beeld: iemand die niets meer heeft, die de hele dag drinkt, zijn relatie en baan kwijt is en zijn kinderen niet meer mag zien. En dat is niet hoe óns leven eruitziet. Wij hebben een mooi leven, waarin meestal niet veel mis is. Behalve dan dat we net iets te vaak net iets te veel alcohol drinken.

Het stereotype zorgt ervoor dat we geloven dat afhankelijkheid of verslaving iets is waarvoor we ons moeten schamen. Niet zo gek dat we dan ook niet dúrven te praten over de twijfels die we hebben over ons eigen alcoholgebruik. In plaats daarvan voeren we deze strijd in ons eentje, dag in dag uit, jaar in jaar uit.

Ik heb jarenlang niets durven zeggen over mijn steeds verder uit de hand lopende alcoholgebruik. Wat had ik graag geweten wat ik nu weet: een alcoholprobleem is niet voorbehouden aan ‘alcoholisten’. Alcohol is verslavend voor álle mensen, niemand is immuun.

We moeten stoppen met doen alsof er niets aan de hand is en het gesprek open en eerlijk voeren. Met openheid en eerlijkheid openen we deuren naar vrijheid voor zoveel vrouwen die nu nog in stilte lijden.

Mijn missie is kraakhelder: we moeten de manier waarop we

Inmiddels werk ik al jaren als coach en ontmoet ik dagelijks mensen die gebukt gaan onder alcohol. Ik krijg iedere maand tientallen berichten van vrouwen zoals jij en ik. Vrouwen die ’s ochtends zeker weten dat ze niet gaan drinken en aan het einde van de dag niet weten hoe ze zich aan dat voornemen kunnen houden. Stuk voor stuk slimme, sterke vrouwen met een fijn leven, die – net als jij – denken dat ze de enige zijn.

In de afgelopen drie jaar heb ik meer dan driehonderd van hen mogen begeleiden in hun verlangen om hun relatie met alcohol te veranderen. Dit zijn geen vrouwen die alles kwijt zijn. Het zijn vrouwen met een carrière, een partner, een gezin, een sociaal leven, die – zonder dat dit ooit een bewuste keuze is geweest – vertwijfeld om zich heen kijken en zich afvragen hoe ze ooit in deze afhankelijke positie zijn beland.

Weet je wat het is? Helemaal níemand kiest voor een verslaving. Maar verslaving discrimineert niet. Het raakt mannen en vrouwen, jong en oud, hoog- en laagopgeleid, succesvol en minder succesvol. En dus ook vrouwen zoals jij en ik.

Het is niet jouw schuld

Ken jij die situaties waarin je regelmatig meer alcohol drinkt dan waar je je goed bij voelt of dan je je had voorgenomen? En vind je dat dit je eigen schuld is?

Op het eerste gezicht is dat natuurlijk een logische redenering: jij bent degene die de fles ontkurkt, de wijn inschenkt en die opdrinkt. Daar is inderdaad geen ontkennen aan: jij bent degene die dat doet.

Denk dan eens na over deze vraag: heb jij er ooit bewust voor gekozen om alcohol zo’n grote rol in je leven te laten spelen? Natuurlijk niet. Als je van tevoren had geweten hoeveel gedoe en el-

Het is niet jouw schuld, maar wel jouw verantwoordelijkheid | 25 kijken naar alcohol en het hebben van een probleem met alcohol veranderen. Daarvoor moeten we de stilte doorbreken en openlijk vraagtekens durven zetten bij de rol van alcohol in ons leven.

Leesexemplaar

lende die wijntjes of biertjes zouden brengen, zou je beter hebben nagedacht voor je er ooit aan zou zijn begonnen.

Het is niet jouw schuld, net zoals ik niet langer voel dat het mijn schuld is dat ik verslaafd ben geraakt aan alcohol. De echte schuld ligt bij de verslavende stof alcohol én bij de manier waarop onze samenleving ermee omgaat.

Alcohol is een zwaar verslavend middel, waaraan ieder mens verslaafd raakt als je er maar genoeg van drinkt. Niet alleen mensen zoals jij en ik. Vooraanstaande wetenschappers, onder wie neuropsychofarmacoloog David Nutt, stellen zelfs dat als alcohol vandaag zou worden uitgevonden, het waarschijnlijk nooit een legale status zou krijgen. In een onderzoek uit 2010, gepubliceerd in The Lancet, werd alcohol beoordeeld als het schadelijkste middel, schadelijker dan veel drugs die vandaag wél illegaal zijn.1

Toch is alcohol overal. De manier waarop we omgaan met alcohol, staat lijnrecht tegenover alle risico’s van het gebruik ervan. Alcohol is volledig geaccepteerd en genormaliseerd en veel mensen kunnen zich geen voorstelling maken van een rijk, leuk en zinvol leven zonder dit elixer. We vinden het zo normaal dat je een goede reden moet hebben om het niet te drinken, want alcohol is ‘gezellig’.

Er leeft nog steeds het idee dat alleen alcoholisten verslaafd raken aan alcohol. Dat mensen zich er niet in herkennen dat ze ook risico lopen. Dat is een gevaarlijke illusie die in de hand werkt dat we de schuld bij het individu leggen zodra alcohol een probleem wordt.

Dat klopt niet.

Het is de hoogste tijd dat dit verandert en dat de verantwoordelijkheid op een rigoureuze wijze wordt verlegd. De sterk verslavende aard, de schadelijke effecten, de manier waarop we dit collectief negeren én van jongs af aan leren dat alcohol synoniem staat voor een goed leven, dát is waar de verantwoordelijkheid ligt. Niet bij jou. Niet bij mij. De enige ‘fout’ die jij en ik hebben gemaakt, is dat Leesexemplaar

Misschien schuurt deze manier van denken nog bij je en kun je je nog niet meteen vinden in het idee dat jij níet schuldig bent aan jouw worsteling met alcohol. Dat begrijp ik. Ook voor mij heeft het tijd gekost om te omarmen dat mijn afhankelijkheid van alcohol niet mijn eigen schuld was.

Mijn eigen proces op dit vlak is aangewakkerd door het lezen van boeken van diverse Amerikaanse en Engelse schrijfsters zoals Annie Grace, Holly Whitaker, Laura McKowen en Catherine Gray. Aan het einde van dit boek vind je een lijst met hun boeken. Toen ik in aanraking kwam met hun werk, dronk ik sinds een paar maanden geen alcohol meer en worstelde ik er nog enorm mee om met mezelf en mijn verleden in het reine te komen.

Deze vrouwen vertelden openlijk over hun eigen strijd met alcohol. De verhalen raakten me enorm. De herkenning was groot, wat allereerst zorgde voor een diepe opluchting: ik was niet de enige. Ze vertellen hoe diep ze hebben gezeten en hoe overtuigd zij er inmiddels allemaal van zijn dat hun problematische relatie met alcohol niet hun schuld is.

Op basis van de openhartige verhalen voelde ik meteen: nee, dit is inderdaad niet hun schuld. Dat besef zette iets in mij in gang: als ik zo duidelijk kon voelen dat zij niet schuldig waren aan hun probleem met alcohol, waarom zou dat dan niet ook voor mij gelden?

Dit was het begin van het proces waarin ik mezelf niet langer als de schuldige zag. De deur naar meer mildheid en begrip werd door het lezen van hun verhalen op een kier gezet. Want weet je wat het is? Niemand kiest bewust voor een leven dat geregeerd wordt door alcohol.

Stap voor stap kon ik aanvaarden dat ik verslaafd was geraakt aan een verslavend middel. Alcohol was mijn leven in geslopen,

Het is niet jouw schuld, maar wel jouw verantwoordelijkheid | 27 we ons naïef en onwetend hebben ingelaten met dat eerste glas, met als resultaat dat we ons nu, vele jaren later, gevangen voelen in een vicieuze cirkel van afhankelijkheid en schaamte.

had zich vermomd als een goede vriendin en was in de loop van de jaren mijn steun en toeverlaat geworden bij het omgaan met ongemakkelijke gevoelens als onzekerheid, verdriet, onmacht, perfectionisme en stress.

Ik ben opgegroeid in een wereld waarin alcohol een prominente rol speelt, waarin alcohol nooit ver weg is. In die wereld heb ik al vroeg geleerd dat alcohol een onmisbaar deel is van een aantrekkelijk en interessant leven.

Mijn probleem met alcohol is niet mijn schuld, net zomin als jouw probleem met alcohol jouw schuld is.

Tegelijk – en daar ga ik nu dieper op in – is er maar één persoon die de verantwoordelijkheid kan nemen om hier iets aan te doen, en dat ben jij.

Het is wel jouw verantwoordelijkheid Lang had ik het gevoel dat alcohol drinken me gewoon overkwam. ’s Ochtends wist ik zeker: vandaag drink ik niet, maar aan het einde van de dag deed ik het tóch weer. Gedurende de dag gebeurde er iets waar ik gewoon geen grip op had.

Ik voelde me machteloos en had het idee dat ik er geen controle over had. Ik zocht de oorzaak vaak buiten mezelf: het verdriet om het overlijden van dierbare mensen, de stress op mijn werk, gedoe met mijn partner Bas, de lange file naar huis. Elke keer als ik wakker werd en besefte dat ik, tegen alle goede voornemens in, tóch weer had gedronken, was ik oprecht verbaasd. Hoe kon het dat dit toch weer was gebeurd?

A an het einde van 2019 besloot ik dat het nu écht klaar was. Dat was het moment waarop ik besefte dat ik op een andere manier naar mezelf moest gaan kijken. Als ik mijn afhankelijkheid van alcohol bij de wortel wilde aanpakken, moest ik de volledige verantwoordelijkheid nemen voor wat er was gebeurd.

Door eerlijk onder ogen te zien welk probleem alcohol in mijn leven was geworden, gaf ik mezelf de kans om in actie te komen. Leesexemplaar

Niet langer toekijken vanaf de zijlijn, maar actief de regie nemen over mijn eigen leven.

Je bent niet schuldig aan het feit dat je afhankelijk bent van alcohol, dat heb ik al gezegd. Maar zodra je erkent dat je relatie met alcohol je niet langer bevalt, verandert er iets fundamenteels: het wordt dan wél jouw verantwoordelijkheid om daar iets mee te doen. En alleen die van jou.

Je bent niet verantwoordelijk voor wat er met je is gebeurd, voor je jeugd, voor wat je in je jeugd hebt meegemaakt, of voor de omstandigheden waarin je bent beland. Maar je bent wel verantwoordelijk voor de manier waarop je nu omgaat met dat wat je is overkomen.

Misschien voelt dit confronterend en oneerlijk. Alsof je na alles wat je hebt meegemaakt ook nog alle verantwoordelijkheid op je moet nemen. Maar juist daar ligt je kracht. Niet in het blijven meezeulen van de last, maar in de fundamentele keuze om iets te veranderen.

Erkenning van je situatie opent de deur naar keuzevrijheid en dat is waardevol. Je krijgt de mogelijkheid om niet langer machteloos te kijken naar een leven dat je overkomt. In plaats daarvan kun je zelf weer de regie nemen.

Tot ik besloot zelf weer de touwtjes in handen te nemen, was verantwoordelijkheid voor mij altijd synoniem met ‘moeten’: ik moest sterk zijn, ik moest bedrijfseconomie studeren, ik moest carrière maken, ik moest financieel onafhankelijk zijn. En vooral: ik moest mijn leven zo leven dat ik gezien en gewaardeerd werd.

Als onderdeel van mijn eigen reis naar vrijheid ben ik verantwoordelijkheid anders gaan zien. Eind 2019 ben ik, toen nog grotendeels onbewust, afgestapt van dat eindeloze moeten. Ik heb een keuze gemaakt voor een ander leven, een leven dat niet langer in het teken staat van alcohol.

Ik heb geleerd dat verantwoordelijkheid iets anders is dan moeten. Het gaat over de moed hebben om naar jezelf te kijken, om je

Het is niet jouw schuld, maar wel jouw verantwoordelijkheid | 29

bewust te worden van de invloed die je gedachten, gevoelens en gedrag hebben op je eigen leven en daar wat aan te doen als het je niet bevalt.

Door andere mensen of omstandigheden de schuld te geven leg je de controle buiten jezelf. Daarmee geef je ook je kracht uit handen: je kracht om te veranderen. Door verantwoordelijkheid te nemen stel je jezelf in staat weer achter het stuur van je eigen leven plaats te nemen.

Want stel je eens voor: hoe zou het zijn als je niet langer wakker wordt met het knagende besef dat je je beloftes aan jezelf wéér hebt gebroken, maar in plaats daarvan vóór de wekker wakker wordt, met een helder hoofd en zin in de dag?

De hulpvraag

Een van de meest concrete stappen die getuigt van verantwoordelijkheid, is het stellen van de hulpvraag. Zelf heb ik deze stap jarenlang vermeden. Ik was ervan overtuigd dat ik mijn problemen alléén moest oplossen. Ik dacht dat omdat ik mijn probleem zelf had veroorzaakt, ik het ook zelf moest zien te fixen. Eigen schuld, dikke bult.

Ik heb simpelweg ook nooit geleerd om hulp te vragen. De overtuiging dat ik het zelf moet kunnen, samen met een oneigenlijk gevoel van verantwoordelijkheid en de diepe schaamte voor mijn gebrek aan controle, maakte het voor mij lange tijd ondenkbaar om hulp te vragen bij mijn worsteling met alcohol.

Hulp vragen is niet eenvoudig. Het vereist moed. Maar hulp vragen betekent niet dat je zwak of incompetent bent. Integendeel. In de erkenning dat je het niet alleen kunt, schuilt juist een enorme kracht.

Als ik nu terugkijk op mijn eigen pad, zie ik dat het stellen van de hulpvraag mijn ultieme daad van verantwoordelijkheid was. Die vraag heeft alles veranderd. De reden dat ik sta waar ik sta en vandaag mijn verhaal kan opschrijven, is omdat ik de moed heb gehad om hulp te vragen.

Ik heb daar lang mee gewacht, veel te lang. Zó lang dat ik op het randje balanceerde en bijna verloor wat me lief was: mijn partner, mijn vrienden, mijn huis, mijn carrière en mijn laatste greintje zelfrespect.

Ik ken jou niet persoonlijk, maar als je een beetje op mij lijkt, ga jij ook de strijd met alcohol nog altijd in je eentje aan. Gedreven door schaamte over je gebrek aan wilskracht en zelfbeheersing, vastbesloten het zelf op te lossen.

Misschien ben je bang. Bang voor wat het betekent als anderen weten dat je een ‘probleem’ met alcohol hebt. Bang dat het erkennen van dat ‘probleem’ betekent dat je misschien ‘nooit meer’ mag drinken.

Sta dan eens stil bij de vraag: waar neem je genoegen mee? Blijf je ronddraaien in de eindeloze cyclus van drinken, ontkenning en zelfafwijzing? Of zet je de moedige stap? Neem je je verantwoordelijkheid en zet je de verandering in gang in de richting van een leven dat niet langer geregeerd wordt door alcohol?

Bij mij begon het met de erkenning dat ik een probleem met alcohol had én een onwankelbaar besluit dat ik niet langer bereid was daar genoegen mee te nemen. Dat betekende ook dat ik onder ogen moest zien dat ik niet langer in mijn eentje kon blijven aanmodderen. Die manier had al meer dan tien jaar niet gewerkt. Ik realiseerde me op dat moment dat ik hulp nodig had. Die stap leidde ertoe dat ik in februari 2020 werd opgenomen in een verslavingskliniek – daar kom ik later in dit boek uitgebreid op terug.

Misschien lees je dit eerste hoofdstuk en voel je nog steeds iets van opluchting: ‘Ja, maar zó erg is het bij mij echt nog niet, zover zal ík het nooit laten komen.’ Laat me je dan uit de droom helpen: dat dacht ik ook.

Als je dit boek leest, is de kans groot dat er iets aan je knaagt over je eigen relatie met alcohol. Daarmee wil ik niet zeggen dat jij verslaafd bent, maar als er iets knaagt, dan is dat echt een signaal dat je niet moet negeren.

Leesexemplaar

Mensen die geen moeite hebben met hun alcoholgebruik zijn er niet (voortdurend) mee bezig. Ze leggen zichzelf geen regels op in een poging hun alcoholgebruik onder controle te houden.

Als jij nu dus denkt dat het – vergeleken met mij – godzijdank nog wel meevalt met jouw probleem, weet dan dat ik ook ooit op het punt stond waar jij nu staat en mijn eigen alcoholgebruik eindeloos vergeleek met dat van anderen en jarenlang naliet om er iets aan te doen, omdat het me lukte om mezelf wijs te maken ‘dat het met mij allemaal nog wel meeviel’.

Als jij je op dit moment niet goed voelt bij de rol van alcohol in je leven, dan is het aan jou om er iets aan te doen.

Jij hoeft echt niet zo lang te wachten als ik heb gedaan. Je hoeft niet te wachten tot de opname in een kliniek de enige optie lijkt. Je mag echt eerder opstaan.

Het perfecte moment komt nooit

Misschien ben je het helemaal eens met wat je net hebt gelezen. Maar... is het nu níét het moment om er echt werk van te maken. Als je in je agenda kijkt, duizelt het je. Volgende week heb je een personeelsfeest waar gewoon verwácht wordt dat je gezellig meedrinkt. De week erna ben je jarig – dan móét je toch zeker kunnen toosten met een glas champagne. De maand daarna ga je naar Spanje, en tja... wat is een vakantie zonder een dat lekkere wijntje op het terras?

Precies dat is het probleem. Dit is zoals het altijd zal zijn. Het perfecte moment om die eerste stap te zetten komt nooit. Er zullen altijd situaties zijn die je goedbedoelde voornemens om iets aan je alcoholgebruik te gaan doen doorkruisen. Altijd is er een ‘logisch’ excuus dat je ervan weerhoudt om de eerste stap te zetten en je jaar in, jaar uit vasthoudt in hetzelfde patroon.

Het is heel menselijk om uit te stellen, zeker als het gaat om iets waar je tegen opziet. Je brein is van nature geneigd om pijn en ongemak te vermijden. Het kiest liever voor de makkelijke weg van

Leesexemplaar

de directe beloning dan voor de onzekerheid en het ongemak van de verandering. Dit natuurlijke uitstelgedrag is simpelweg een manier van je brein om je te beschermen tegen stress, onzekerheid of angst.

Je brein heeft de beste bedoelingen en wil je beschermen, maar in werkelijkheid houdt het je gevangen. Met uitstellen verandert er niets, behalve dan dat je oogluikend ‘toestaat’ dat je probleem met alcohol steeds wat groter wordt.

De waarheid is simpel: er verandert pas iets aan je alcoholgebruik als jij besluit dat het genoeg is geweest en er nú prioriteit aan geeft.

Als je wacht op het perfecte moment, dan kun je eindeloos blijven wachten. De kans bestaat dan dat je op enig moment wordt ingehaald door de realiteit. Waardoor je, net als ik eind 2019, op een bepaald moment wel wordt gedwongen het alsnog onder ogen te zien.

Als jij er klaar voor bent om je verantwoordelijkheid te nemen, is er maar één manier: zet alle argumenten aan de kant en kom nú in de actie. Niet morgen, volgende week of op 1 januari. Nú.

Deze stap houdt niet in dat je ook meteen moet besluiten dat je nooit meer zult drinken. Nooit meer is niet waar het om draait. Word nieuwsgierig. Nieuwsgierig naar wat een leven zonder alcohol je kan opleveren. Dat is voorlopig meer dan genoeg.

Geloof me: je gaat er geen spijt van krijgen. Dit is het grootste cadeau dat je jezelf kunt geven. En jij bent dat meer dan waard!

Leesexemplaar

Hoofdstuk 2

You cannot hate yourself into sobriety

Zolang ik me kan herinneren, ben ik ontzettend kritisch op mezelf, neem ik geen genoegen met half werk en is er een stem die mij hier 24/7 op niet mis te verstane wijze aan herinnert. Als ik iets uitprobeerde wat niet meteen lukte, dan voelde dat als falen; hiermee bevestigde ik mezelf in mijn overtuiging dat ik inderdaad niet goed genoeg was.

Op de middelbare school en tijdens mijn studie uitte zich dat in de manier waarop ik me onvermoeibaar stortte op het halen van goede cijfers en hoe boos ik op mezelf werd als het cijfer in mijn ogen ondermaats was. Een zes voelde als een onvoldoende, een zeven was een aansporing om beter mijn best te doen en een acht voelde ook nog niet als een echte prestatie. Pas bij een negen kon ik denken dat ik het deze keer goed had gedaan. Maar ook dat gevoel bleef niet lang hangen, want er was natuurlijk altijd een volgend proefwerk of tentamen, weer een volgende test van mijn waardigheid.

Een ander voorbeeld van de overmacht van die kritische stem is de studiekeuze die ik maakte. Al in mijn kindertijd was ik altijd met mijn handen bezig, ik breide de ene trui na de andere en leerde van mijn tante Mildred hoe ik kleding moest naaien. Maar in plaats van mijn hart te volgen koos ik voor de studie bedrijfseconomie, niet omdat ik daar ook maar enige passie voor voelde, maar omdat ik een negen haalde voor economie op mijn examen. Leesexemplaar

Het was dus overduidelijk de verstandige keuze. Veel liever ging ik naar de modeacademie, maar alleen al de gedachte daaraan werd door mijn innerlijke criticus direct overruled: wie denk je wel niet dat je bent? Daar heb je echt niet genoeg talent voor!

Dat is dezelfde stem die mij ’s ochtends onder de douche zo ontzettend bestraffend toesprak als ik tóch weer had gedronken, waar ik in de inleiding al over vertelde. Ik vond mezelf in die tijd zo ontzettend zwak en zo’n enorme mislukkeling als ik me weer een keer niet aan een voornemen hield. En dus strafte ik mezelf. Ik moest me niet zo aanstellen, niet zeuren, gewoon doorzetten. Ik geloofde op dat moment echt dat het een kwestie was van wilskracht en nog wat harder mijn best doen.

Elke dag wist ik zeker dat ik niet wilde drinken. En elke dag was die vastberadenheid aan het einde van de dag als sneeuw voor de zon verdwenen. Dan voelde het als een onmogelijke opgave om níet te drinken.

Jarenlang hield ik mezelf voor dat als ik maar nét wat beter mijn best zou doen, ik mijn probleem met alcohol wel onder controle zou krijgen. Maar dat klopte niet.

Waarom alleen wilskracht niet voldoende is Begrijp me niet verkeerd, je hebt zeker wilskracht nodig als je iets wilt veranderen. Maar alléén wilskracht is onvoldoende. Wilskracht is namelijk geen onuitputtelijke bron. Je kunt het vergelijken met de batterij van je telefoon: je laadt hem op, gebruikt hem de hele dag, en op een gegeven moment is hij leeg. Dan moet je eerst opladen voordat je weer verder kunt.

Zo werkt het ook met wilskracht. Je voorraad raakt gedurende de dag op. Iedere beslissing die je neemt, elke taak die je uitvoert, vraagt iets van die batterij. De file op weg naar je werk. De eindeloze vergaderingen terwijl je to-dolijst blijft groeien. De discussie met een collega of je partner. De rij bij de kassa van de supermarkt. Wat je ook doet, het kost energie.

Leesexemplaar

Niet zo gek dus dat die batterij aan het einde van de dag leeg is. En een lege wilskrachtbatterij maakt het een stuk lastiger om nee te zeggen tegen dat glas wijn dat in de koelkast op je staat te wachten. Terwijl je die ochtend nog zo zeker wist dat je er vandaag écht niet aan toe zou geven.

Wilskracht heb je wel degelijk nodig. Maar vertrouwen op alleen wilskracht werkt niet. Zeker niet als het gaat om iets wat je jezelf oplegt terwijl je het diep vanbinnen eigenlijk nog niet écht wilt. Dat kost bakken met energie. En als je dan tóch weer drinkt, voelt dat al heel snel als persoonlijk falen.

Dat gevoel van falen vond ik onaanvaardbaar. Er was maar één ding dat ik niet moest doen en dat was drinken, hoe moeilijk kon dat zijn? Ik eiste van mezelf dat ik nog beter mijn best zou doen en om die harde lijn kracht bij te zetten werd ik steeds strenger voor mezelf. In mijn hoofd speelden zich speeches af in bewoordingen die volstrekt ongeschikt zijn om hier op te schrijven.

Ik was keihard en nietsontziend voor mezelf. Hoe vaker ik faalde en hoe vaker ik de belofte aan mezelf brak, hoe meer ik mezelf verachtte en hoe meer mijn eigenwaarde afnam. De eindeloze stroom van negatieve oordelen over mezelf en de haat die ik koesterde voor de persoon die ik was geworden, maakten alleen maar dat ik steeds dieper wegzakte in het wittewijnmoeras. Op dat moment kon ik niet bedenken dat juist deze zelfhaat het compleet onmogelijk maakte om mezelf te bevrijden.

Al die innerlijke kritiek helpt je niet bij het stoppen met drinken

Inmiddels begeleid ik al een aantal jaren (voornamelijk) vrouwen die voelen dat ze zijn vastgelopen en dat alcohol hierbij een bepalende rol speelt. Wat me telkens opvalt: die strenge, boze en afwijzende houding naar onszelf hebben we allemaal gemeen. We denken dat streng zijn dé manier is om alcohol onder controle te krijgen. Maar ik weet één ding zeker: dat werkt niet. Het werkte Leesexemplaar

niet voor mij en het gaat jou ook niet helpen om jezelf duurzaam te bevrijden uit de greep van alcohol.

In mijn zoektocht naar de antwoorden op het ontstaan van mijn verslaving kwam ik in contact met het werk van onder anderen Gabor Maté, Annie Grace, Laura McKowen, Kristin Neff, Tara Mohr en Nicole LePera (zie het einde van dit boek voor een overzicht van hun werk). Zij benadrukken het allemaal en los van elkaar: zelfverwijt en zelfhaat maken het onmogelijk om te veranderen. Sterker nog, hoe meer je jezelf veroordeelt, hoe dieper je wegzakt.

Dit is ook aangetoond in neurowetenschappelijk onderzoek: je brein is evolutionair geprogrammeerd om beloning op te zoeken en pijn te vermijden. Vanuit die evolutie ervaar je een gevoel van beloning als je dingen realiseert die je helpen bij je overleving, zoals zoeken naar voedsel, sociale verbinding, voortplanting en veiligheid. Pijn ervaar je daarentegen als er gevaar dreigt. Onder invloed van pijnlijke emoties als stress, woede, verdriet en angst zoekt je brein instinctief naar iets wat verlichting biedt.

Je kunt je voorstellen dat als jij jezelf veroordeelt en bestraft, dit zorgt voor stress en pijnlijke gevoelens, en daar wil je brein dus zo snel mogelijk vanaf. Hoe hebben jij en ik onszelf de kortste route naar die ontsnapping aangeleerd? Precies: met dat glas wijn waarvan je gelooft dat het je de verlichting geeft waar je naar op zoek bent. Dus terwijl jij denkt dat deze strenge houding je helpt om je alcoholgebruik onder controle te krijgen, is het tegenovergestelde waar: al die onaardigheid jegens jezelf drijft je rechtstreeks in de armen van alcohol.

Zie je hoe dit mechanisme ertoe leidt dat je vast komt te zitten in een vicieuze cirkel? Je ontsnapt aan de pijn van alle zelfverwijten door dit gevoel te verdoven met alcohol en als je dan toch weer hebt gedronken, word je heel boos op jezelf waardoor het verlangen naar de ontsnapping opnieuw wordt aangewakkerd.

Leesexemplaar

Hoe je herhaling verwart met de waarheid

Een groot deel van onze gedachten wordt ‘gerecycled’: ongeveer tachtig procent van wat we denken is een herhaling van wat we gister ook al dachten. Het merendeel van die gedachten is ook nog eens negatief. Op deze manier komen we vast te zitten in een eeuwigdurende spiraal van negatieve gedachten.

En wat blijkt? Mensen verwarren herhaling met de waarheid.

Hoe vaker we een boodschap horen, of dat nu via opvoeding, omgeving, reclames of onze eigen gedachten is, hoe groter de kans dat we die boodschap daadwerkelijk gaan geloven.

Wat jij jezelf dag in dag uit over jezelf vertelt, ga je uiteindelijk als waarheid beschouwen. Het is gewoonweg onmogelijk om níét beïnvloed te worden door deze herhaalde negatieve boodschappen. Zelfs als je rationeel weet dat het niet klopt. Zelfs als je ze afdoet als onzinnig, als onschuldige gedachten of als een geintje, nestelen ze zich in je onderbewuste en beïnvloeden ze je zelfbeeld.

Het allerbeste advies dat ik je kan geven is dat je stopt met altijd zo ontzettend streng zijn voor jezelf. Dat is natuurlijk makkelijk gezegd, maar het is wel het beste wat je kunt doen.

Stop vandaag nog met jezelf verwijten maken over je uit de hand gelopen alcoholgebruik. Er zijn heel goede redenen waarom jij op dit punt bent beland en waarom het je niet lukt om er verandering in aan te brengen. In plaats van jezelf keihard te veroordelen is het veel beter om nieuwsgierig te worden naar die redenen: waarom heeft alcohol zo’n grote rol in je leven kunnen innemen?

Word je eigen BFF

Hoe zou het zijn als je vandaag iemand leert kennen die je volledig begrijpt, je niet veroordeelt, je onvoorwaardelijk steunt en er altijd voor je is? Lief, aardig en geduldig en ze neemt echt de tijd om naar je te luisteren. Wat zou het met je doen als je vandaag die persoon zou ontmoeten?

Leesexemplaar

Het goede nieuws is dat je haar al kent. Ze is altijd al in je leven geweest. Je bent haar alleen uit het oog verloren en jullie contact is sterk verwaterd. Want deze persoon ben je zelf.

En je kunt deze persoon weer voor jezelf worden. Je bent altijd in het gezelschap van jou. Het is onmogelijk om afscheid van elkaar te nemen. Jij hebt alles in je wat er nodig is om die lieve, aardige en zorgzame vriendin voor jezelf te worden. Alleen moeten er dan wel een paar dingen veranderen. Om te beginnen mag je eerlijk gaan kijken naar de manier waarop jij jezelf behandelt. Op welke manier zorg jij voor die waardevolle persoon? Wat zijn de woorden die je voor haar gebruikt? Ben je vriendelijk en geduldig? Of ben je, zoals velen van ons, hard, kritisch, streng en vol oordelen?

Word je bewust van je interne stem. Leer te luisteren naar de manier waarop je tegen jezelf praat. Zo gauw je opmerkt dat je een oordeel velt of je negatief uit, stop dan direct met wat je aan het doen bent en stel jezelf op dat moment de vraag: wat zou je in dezelfde situatie tegen een goede vriendin zeggen? Vraag je vervolgens af waarom je toestaat dat je jezelf op zo’n andere, onvriendelijke en respectloze manier toespreekt. Tolereer niet langer dat je jezelf op een andere manier behandelt dan hoe je andere mensen behandelt. Jij bent het waard om met liefde en respect behandeld te worden, juist en vooral door jezelf.

Toen ik me bewust werd van mijn innerlijke kritische stem kon ik grote stappen zetten. Toen ik hoorde welke oordelen ik over mezelf velde, snapte ik dat dit me niet verder ging helpen. Ik maakte toen een heel bewuste keuze: ik behandel mezelf nooit meer op die manier. En die keuze heeft geleid tot de beste en waardevolste vriendschap die ik ooit heb gehad: de vriendschap met mezelf.

Leesexemplaar

Liever worden voor jezelf – hoe doe je dat?

Ik geef je een praktische oefening waarmee jij je eigen innerlijke dialoog kunt herkennen en veranderen:

1. Word je bewust. Luister bewust naar wat je tegen jezelf zegt, vooral op momenten dat je je niet fijn voelt. Schrijf de woorden die je hoort letterlijk op. Laat het oordeel los, want het enige wat telt, is dat je eerlijk noteert wat er in je hoofd omgaat. Lees deze woorden vervolgens hardop. Wat doet dat met je? Hoe voelt het om dit over jezelf te horen? Stel jezelf dan de vraag: zou ik dit ook zeggen tegen een goede vriendin die zich zo voelt en dit tegen zichzelf zegt?

2. Draai het om. Wat zou je in diezelfde situatie tegen je vriendin zeggen? Welke woorden zou je voor haar kiezen? Zeg diezelfde woorden dan nu tegen jezelf. Want waarom accepteer je dat jij jezelf met minder liefde en respect behandelt dan een vriendin?

3. Oefening baart kunst. Word opmerkzaam en wees volhardend. Als je jezelf weer betrapt op strenge of oordelende woorden aan je eigen adres, sta daar dan bij stil. Herken de patronen en herhaal deze oefening zo lang als het nodig is. Vervang de strenge stem steeds heel bewust door een stem met een mildere toon. Je bent hoogstwaarschijnlijk al zo lang streng en onaardig voor jezelf dat dit een diep ingesleten patroon is. Het is niet reëel om te verwachten dat het ineens verandert. Maar iedere keer dat je het opmerkt en jezelf milder behandelt, is een stap in de richting van jij als jouw BFF.

Leesexemplaar

Shame dies when stories are told in safe places

Alcohol en schaamte gaan vaak hand in hand. Misschien drink jij ook omdat je je beter wilt voelen of om even te ontspannen. Dat lijkt geen probleem. Het probleem zit in wat er daarna gebeurt: dat je het niet bij een of twee glazen houdt. Als je je realiseert dat je toch weer meer hebt gedronken dan je van plan was, dan schaam je je. Want waarom lukt het jou nou niet gewoon? Je praat er niet over en doet alsof er niets aan de hand is. Maar jij weet wel beter. De schaamte zorgt voor stilte en eenzaamheid. En voor herhaling van precies dat patroon waar je zo graag vanaf wilt.

Schaamte was dé reden waarom ik mijn probleem met alcohol jarenlang niet toegaf. Ik schaamde me voor mijn gebrek aan controle en voor de dingen die ik (niet) deed als ik te veel had gedronken. Ik durfde er niet over te praten, laat staan dat ik hulp durfde te vragen. Ik veroordeelde mezelf keihard en was ervan overtuigd dat anderen hetzelfde zouden doen als ze de waarheid over mij zouden kennen. Ik was doodsbang dat ze me zouden afwijzen als ze het wisten.

Het gevoel van schaamte hoort al veel langer bij mij dan mijn verslaving aan alcohol. Zo lang ik me kan herinneren heb ik me geschaamd. Ik schaamde me voor wie ik was, voor hoe ik eruitzag en voor het gezin waarin ik opgroeide. Ik groeide op in Friesland en mijn moeder had een ‘westerse’ mentaliteit. Ze was anders dan

andere moeders: ze trok zich niets aan van wat anderen van haar dachten en dat uitte zich in haar directe, onomwonden taalgebruik en haar uitgesproken manier van kleden, en als het weer het toeliet liep ze op blote voeten. Ik vond het verschrikkelijk dat ze zo anders was; ik wilde veel liever dat ze deed wat andere moeders deden: me van school halen en thuis met een kopje thee de dag doornemen.

Ik heb me altijd een buitenbeentje gevoeld, terwijl ik niets liever wilde dan er gewoon bij horen. Dit heeft ervoor gezorgd dat ik me al op jonge leeftijd anders voor ging doen. Vaak deed ik dingen omdat ik wilde dat anderen me leuk zouden vinden, maar ondertussen verloor ik daarmee mijn eigen authentieke zelf volledig uit het oog. Dat gebeurde al op zo jonge leeftijd dat ik heel lang écht niet heb geweten wie ik nu werkelijk was.

De rode draad van schaamte heeft een grote bijdrage geleverd aan de manier waarop ik een bondgenoot vond in alcohol: als ik alcohol dronk, werd ik niet continu geconfronteerd met die zware gevoelens van er niet bij horen en anders zijn. Tegelijk raakte ik door diezelfde schaamte verder verstrikt in mijn alcoholgebruik omdat ik juist daarover nog meer schaamte voelde. Tot mijn kijk op schaamte rigoureus veranderde.

Schaamte versus schuld

Dankzij de boeken van Brené Brown (professor aan de universiteit van Houston) over kwetsbaarheid, schaamte en leiderschap heb ik afscheid kunnen nemen van het deel van mijn persoonlijkheid dat zich voor alles schaamde. Brené heeft me iets geleerd wat me enorm heeft geholpen om mijn schaamte los te laten: zij maakt een treffend onderscheid tussen schaamte en schuld. Gevoelens van schuld zeggen ‘ik héb een fout gemaakt’, terwijl schaamte zegt ‘ik bén een fout’.

Schuldgevoel is het ongemak of de spijt die we ervaren nadat we iets ‘verkeerds’ hebben gedaan, vaak ten opzichte van een anLeesexemplaar

der. We voelen ons dan schuldig over ons gedrag, maar dat gaat niet over wie we als persoon zijn.

Brené omschrijft schaamte als ‘een intens pijnlijk gevoel van ervaren en geloven dat er iets mis is met ons, waardoor we het niet waard zijn om liefde en verbondenheid te ontvangen’.2 Schaamte zorgt ervoor dat we onze waarde als mens in twijfel trekken, terwijl schuldgevoelens gaan over ons gedrag. Schaamte gaat over het idee dat je niet goed genoeg bent zoals je bent, wat absoluut niet en voor geen enkel mens klopt. Ieder mens maakt fouten, maar dat bepaalt nooit je waardigheid.

Het is vrij eenvoudig om schuld en schaamte te verwarren, waardoor elke fout die je denkt te maken een bron van schaamte kan worden.

Ik kan een hele reeks dingen opnoemen uit de tijd dat ik nog dronk waar ik me slecht over voelde: ik was vaak oneerlijk tegen Bas, loog over de hoeveelheid die ik dronk en verstopte wijnflessen zodat ik stiekem kon drinken zonder dat hij het merkte. Belangrijke afspraken zei ik op het laatste moment af met een slechte smoes, zoals de vijftigste verjaardag van een goede vriendin die ik op het laatste moment liet schieten. Niet omdat ik geen zin had, maar omdat ik dan naar huis zou moeten rijden en dus niet kon drinken. Ik gaf op dat moment de voorkeur aan thuisblijven en in mijn eentje drinken. Ik bracht mijn gezondheid in gevaar, met als dieptepunt dat ik van onze stalen trap viel, die niet aan beide kanten een leuning heeft. Gelukkig had ik alleen een paar gekneusde ribben, maar het had veel erger kunnen aflopen. Wanneer ik aan deze momenten terugdacht, schaamde ik me intens. Ik begon mezelf steeds meer te zien als een slecht en onwaardig mens. Daarmee herbevestigde ik wat ik al sinds mijn jeugd over mezelf dacht: ik ben niet goed genoeg. Dit zorgde voor een vicieuze cirkel waarin mijn zelfbeeld steeds verder afbrokkelde, en ik probeerde die pijn te verdoven door steeds weer terug te vallen in destructief gedrag.

Gevoelens van schaamte helpen dus absoluut niet bij het oplossen van wat er ook speelt. Voor schuldgevoel ligt dat anders. Ik mag me wel degelijk schuldig voelen over wat ik onder invloed heb gedaan of gezegd. Sterker nog, gevoelens van schuld kunnen juist helpen, omdat ze je bewust maken van gedrag waar je niet blij mee bent en dat je wilt veranderen. Deze gevoelens kunnen je het verlangen en de kracht geven om daadwerkelijk iets aan de situatie te veranderen. Schuldgevoel kan je morele kompas activeren en je motiveren om stappen te zetten naar verbetering. Op deze manier kan schuldgevoel wél een waardevolle emotie zijn die je verder helpt op een nieuwe weg.

Zodra ik dit onderscheid tussen schuld en schaamte begreep, veranderde er iets in hoe ik naar mijn eigen situatie keek. Ik besefte dat ik verslaafd was geraakt aan een sterk verslavend middel, en dat had ik op geen enkele manier bewust of expres gedaan. Het was heel oké om me schuldig te voelen over de dingen die ik had gedaan terwijl ik onder invloed was van alcohol, omdat dat mijn verandering ten goede zou kunnen komen. Maar als ik écht wilde helen, was het noodzakelijk om me daar niet langer voor te schamen.

Het tegengif tegen schaamte

Brené stelt dat schaamte drie dingen nodig heeft om te overleven: geheimhouding, stilte en veroordeling.3 Ik had precies gedaan wat schaamte nodig had om te groeien en te bloeien: ik sprak er niet over, probeerde uit alle macht me anders voor te doen dan wie ik werkelijk was en ik haatte mezelf... Bingo.

Het tegengif tegen de schaamte dat zij aanreikt, is empathie. In het licht van empathie is het onmogelijk voor schaamte om te overleven. Schaamte zal ook niet overleven als geheimen worden gedeeld met mensen die ze met empathie ontvangen.

Dit benadrukt dat jij deze strijd niet alleen blijft voeren, maar dat je in contact komt met mensen die je begrijpen, die weten hoe

Leesexemplaar

De herkenning en het oordeelloze begrip zijn nodig om de schaamte te overwinnen. Ik durf te stellen dat als je de schaamte niet overwint, het onmogelijk is om werkelijk te helen, al was het alleen maar omdat je de diepe pijn van die schaamte niet wilt voelen en dan altijd op zoek zult blijven naar een manier om die pijn te ontvluchten of te verdoven.

Ik volg het advies van Brené en kies ervoor om mijn verhaal met jou te delen omdat ik weet dat shame dies when stories are told in safe places.

Hoe heeft het met mij zover kunnen komen?

Dat is een vraag die me vanaf het prille begin van mijn herstel heeft beziggehouden. Logischerwijs begon die zoektocht bij alcohol. Wat was de eerste keer dat ik alcohol dronk? Vond ik het toen al meteen lekker? Wanneer ben ik meer gaan drinken en vanaf welk punt was ik de controle kwijt? Allemaal vragen die ik mezelf ging stellen. Ik ben op zoek gegaan naar de antwoorden om de verklaringen te vinden voor mijn totaal uit de hand gelopen alcoholgebruik.

Hoe heeft het zover kunnen komen?

Ik ben niet al op jonge leeftijd begonnen met drinken. Op de middelbare school ging ik weleens op stap en dan dronk ik af en toe een drankje, bij voorkeur iets zoets zoals bessen-jus of een witte martini met ijs. Ik deed wat mijn vriendinnen ook deden, maar ik dronk niet omdat ik het meteen al lekker vond en zelfs niet omdat ik genoot van het effect dat de alcohol had. Ik kan me ook niet herinneren dat het in die tijd ooit uit de hand is gelopen.

Mijn moeder ontwikkelde in die periode een flink alcoholprobleem en dat zorgde ervoor dat als ik na een avondje stappen Leesexemplaar

places | 45 het is om je dag in dag uit te verliezen in alcohol en om je eigen integriteit iedere dag te grabbel te gooien. Mensen die dezelfde mate van eenzaamheid, schuld, spijt, angst en wanhoop hebben gevoeld.

dies when stories are told in

thuiskwam, ik haar vaak nog beneden aantrof. Ze lag dan half over de tafel heen te slapen en kon me als ze wakker werd met die wezenloze blik aankijken, zonder te snappen waar ze was of waarom ik me in de kamer bevond. Er zijn genoeg avonden geweest dat ik stilletjes langs haar sloop om haar maar niet wakker te maken.

Verschrikkelijk vond ik dat toen en het zorgde ervoor dat ik op geen enkele manier de controle uit handen wilde geven. Alcohol was beladen en omgeven met flink wat negatieve gevoelens vanwege de impact die het op mijn moeder en daarmee ook op mij en mijn zusjes had.

Dit veranderde al snel toen ik op mijn achttiende ging studeren en op kamers ging in Groningen. Ik werd sindsdien niet meer dagelijks geconfronteerd met al het gedoe thuis en ik herinner me nog goed hoe bevrijd ik me daardoor voelde. Ik kreeg al snel de smaak te pakken van dat nieuwe leven, maakte een hoop nieuwe vriendinnen en beëindigde zonder er al te veel bij stil te staan de relatie met de jongen met wie ik sinds de vierde klas van het vwo samen was; alsof ik de banden met mijn leven vóór Groningen rigoureus doorsneed.

Ik leefde zoals iedere student: ik genoot van de vrijheid, ging regelmatig op stap en dronk dan veel alcohol. Wat ik nu zie, is dat alcohol toen al snel een functie vervulde die verder ging dan ‘gezelligheid’. Alcohol verlichtte mijn sociale ongemak en mijn eenzaamheid, liet mijn remmingen verdwijnen en zorgde ervoor dat ik me gezien en verbonden voelde. Voor het eerst in mijn leven hoorde ik ergens bij.

Op donderdagavond de stad in werd al heel snel de standaard. Dat startte steevast met een paar glazen wijn bij een van ons thuis, gevolgd door een betaalbare daghap in een van de vele eetcafétjes. We dronken tijdens het eten natuurlijk ook een paar glazen wijn; eten was echt minder belangrijk dan drinken. Daarna waren we er klaar voor om de stad in te gaan.

Al snel was ik degene die er aan het eind van de avond op aan-

Na een paar maanden vol feesten en overmatig alcoholgebruik begon mijn lichaam te protesteren. Mijn moeder moest me komen halen om thuis een beetje op krachten te komen. De huisarts hoorde mijn verhaal aan en weet mijn klachten aan ‘het studentenleven’. Mijn lichaam was gewoon niet gewend aan die manier van leven en kwam er duidelijk tegen in opstand.

Toen ik na een paar dagen terugkeerde naar Groningen, pakte ik de draad meteen weer op. Het goede gevoel dat mijn nieuwe levensstijl me gaf, was veel belangrijker dan luisteren naar het signaal dat mijn lichaam me duidelijk had gegeven. De manier waarop ik leefde, was ook niet apart of afwijkend. Iedereen om me heen deed wat ik deed en voor het eerst in mijn leven voelde ik dat ik leefde. Geen haar op mijn hoofd die erover dacht om dat gevoel in te ruilen en terug te keren naar het leven dat ik daarvoor had geleid.

Onbewust en ongemerkt werd alcohol in die tijd een belangrijk deel van mijn leven. Op dat moment had ik er nog geen idee van welke rol alcohol uiteindelijk zou gaan opeisen en ik heb nooit bewust de keuze gemaakt om zoveel te gaan drinken. Als ik toen had geweten wat ik nu weet, zou ik zeker voorzichtiger zijn geweest. Ik had heel direct ervaren wat alcohol met iemand kan doen, daar was ik jarenlang getuige van geweest bij mijn eigen moeder. Maar hoe pijnlijk deze ervaring ook was, ze bleek onvoldoende om mij op dat moment te waarschuwen voor het gevaar dat ook ik liep.

Na mijn studententijd stortte ik me vol op mijn carrière. Ik was vastbesloten succesvol te worden en werd daarin gedreven door de wens om een goed salaris te verdienen. Ik wilde afrekenen met

Shame dies when stories are told in safe places | 47 drong om nog even te blijven, niet zelden tot het moment waarop de lichten uitgingen. Flink zat en gelukkig zwalkten we dan door de Poelestraat naar huis en maakten we flauwe opmerkingen tegen studenten die in de vroege ochtend al onderweg waren naar het eerste college van de vrijdag. Dat ik op vrijdag mijn colleges vaak oversloeg, lijkt me duidelijk.

de financiële zorgen die ik in mijn jeugd had gekend. Als drieëntwintigjarige afgestudeerde bedrijfseconoom startte ik als assistent-accountant, maakte ik na een paar jaar de overstap naar abn amro en werd ik op mijn achtendertigste benoemd tot de eerste vrouwelijke partner in de transactiepraktijk van kpmg. Maar hoeveel ik ook bereikte, ik had nooit het gevoel dat het genoeg was. Zodra ik een doel had bereikt, was ik alweer bezig met het volgende.

Ik maakte een hoop uren en paste daarmee prima in de bedrijfscultuur: work hard, play hard. Werkweken van meer dan zestig uur en nachten doorhalen om deadlines te halen waren geen uitzondering. Maar als het werk gedaan was, was het tijd voor ontspanning. Vrijdagmiddagborrels, bedrijfsfeestjes en -uitjes waren altijd gedrenkt in alcohol.

Terwijl veel van mijn vriendinnen in die tijd een stapje terug deden, zich settelden en kinderen kregen, ging ik op volle snelheid door. Ik nam geen tijd om stil te staan bij wat er om me heen gebeurde en hoe ik me daar nou eigenlijk bij voelde. Destijds dronk ik nog niet iedere avond en ik had er geen enkele moeite mee om een aantal dagen achter elkaar niet te drinken. Maar als ik dronk, was het wel vaak te veel. Omdat de mensen met wie ik omging dat ook leken te doen, had ik nog steeds geen aanleiding om me zorgen te maken.

Toen werd ik voor het eerst in mijn leven tot over mijn oren verliefd. Ik had eerdere relaties gehad, maar het gevoel dat Maarten in mij losmaakte, was iets wat ik nog nooit eerder had ervaren. Maarten zag mij, vond mij mooi en aantrekkelijk en liet dat in alles merken.

Alcohol speelde vanaf het allereerste moment een belangrijke rol in onze relatie. Maarten was een levensgenieter en het feit dat ik altijd gezellig meedronk en daarbij nauwelijks voor hem en zijn vrienden onderdeed, maakte mij in zijn ogen nog leuker (althans,

dat dacht ik). De overtuiging dat alcohol ervoor zorgde dat ik erbij hoorde, dat ik geaccepteerd, gewaardeerd en geliefd werd, groeide in deze tijd alleen nog maar meer. Alcohol leverde mij exact datgene op waar ik sinds mijn jeugd zo naar had verlangd.

De hoeveelheid alcohol die ik dronk, kwam in 2004 in een stroomversnelling toen mijn moeder overleed. Hoewel ze al een paar jaar gestopt was met drinken, had de alcohol enorme gevolgen voor haar fysieke en mentale toestand. Een halfjaar voor haar overlijden nam ik uit zelfbescherming wat afstand. Dat zag ik destijds als iets tijdelijks. Toen mijn vader mij belde met het nieuws van haar overlijden, was het dan ook alsof ik een stomp in mijn maag kreeg. Wat was begonnen als een tijdelijke stap terug, was in één klap onomkeerbaar geworden. Ik zou onze relatie nooit meer kunnen herstellen en ik had het gevoel dat ik haar in de steek had gelaten. Ik voelde me enorm verantwoordelijk en het schuldgevoel vrat aan me. In de jaren die volgden, werd ik achtervolgd door beelden van haar eenzaamheid in de laatste maanden van haar leven. Haar dood bleek een enorm vruchtbare voedingsbodem voor alcohol, die zich daarop nog dieper in mijn wezen kon nestelen.

Vanaf dat moment werd drinken iets wat ik dagelijks deed. Overdag telde ik de uren tot ik weer thuis was en het sociaal acceptabel was mezelf een glas in te schenken, op zoek naar verstomming van de kritische stemmen en verlichting van de pijn en het schuldgevoel.

De functie van alcohol

Door het verhaal over het ontstaan van mijn band met alcohol voor mezelf op te schrijven, ontstond er voor het eerst iets van begrip met als gevolg dat ik mezelf niet meer zo hard veroordeelde. Voor het eerst zag ik in dat de functie die alcohol voor mij vervulde al vroeg in mijn leven was veranderd van ‘onschuldige gezelligheid’ in een manier om erbij te horen, het leven aan te kunnen en vooral niet te hoeven voelen.

Alcohol was tijdens mijn studententijd in mijn leven geslopen en na verloop van tijd dé manier geworden om met mijn leven om te gaan. Ik gebruikte alcohol als een vorm van zelfmedicatie, het was een soort paracetamol. Paracetamol doet zijn werk als je de hoofdpijn niet meer wilt voelen. Alcohol doet zijn werk als je ongemakkelijke gevoelens van leegte of onrust wilt onderdrukken. Maar in beide gevallen is het niet de oplossing voor de ware onderliggende oorzaak.

Ik leerde alcohol associëren met verbinding, liefde, een rijk leven en zakelijke kansen. Na het overlijden van mijn moeder kreeg alcohol er nog een belangrijke functie bij: het werd mijn manier om mezelf te beschermen tegen de pijn van het gemis en het schuldgevoel. Want ik had werkelijk geen idee hoe ik daarmee moest omgaan. Omgaan met mijn gevoelens was iets wat ik nooit had geleerd. Alcohol bleek een enorm effectieve manier om die intense gevoelens te verdoven en te verzachten.

Alcohol was, zonder dat ik me daarvan bewust was, heel belangrijke functies in mijn leven gaan vervullen: ontspanner, ontstresser, demper, verbinder en verdover. Dit is een rode vlag die ik tegenwoordig overal om me heen zie en ik ben er heel stellig in: íédere functie van alcohol die verder gaat dan de ogenschijnlijk ‘onschuldige’ gezelligheid, is een niet te negeren signaal.

Misschien drink jij om te ontspannen. Of om wat losser te worden in gezelschap. Om beter te slapen. Om je onzekerheid de baas te kunnen. Om je kritische stemmen even tot zwijgen te brengen. Of om je gevoel te dempen. Ondanks dat dit misschien onschuldig klinkt, weet dat je altijd met een levensgevaarlijk vuur speelt.

Leesexemplaar

Hoofdstuk 4

Je hoeft jezelf geen alcoholist te noemen om iets te mogen veranderen aan je relatie met alcohol

Ik ben lang als de dood geweest voor het label ‘alcoholist’. Het beeld daarvan was afschrikwekkend: een persoon zonder ruggengraat, die alles kwijt is. Die geen relatie, werk of huis meer heeft en wordt verstoten door familie en vrienden. Die zichzelf niet verzorgt en moederziel alleen eindigt onder een brug.

De angst dat ík zo was geworden en als zo iemand zou worden gezien als ik zou toegeven dat alcohol een probleem voor me was geworden, heeft me jarenlang verlamd. Ik was doodsbang voor wat anderen van me zouden denken. Bang dat ze me zouden veroordelen. Bang voor afwijzing. De herinneringen aan mijn moeder, die sinds mijn jeugd leed aan een alcoholverslaving, hebben ongetwijfeld een rol gespeeld bij de weerstand die ik heb ontwikkeld tegen het woord ‘alcoholist’.

En dus bleef ik de ernst van de situatie dwangmatig ontkennen. Ik was al tijden doodongelukkig met de impact die alcohol had op mijn leven en op dat van de mensen om me heen, maar ik bleef doen alsof het wel meeviel.

A an de buitenkant leek er geen vuiltje aan de lucht. Ik had een lieve man, fijne vriendinnen, een rijk sociaal leven, een heerlijk huis, een goede baan. Mijn leven voldeed op geen enkele manier aan het beeld dat ik had van de ‘alcoholist’. Behalve dan natuurlijk dat ik veel te vaak veel te veel wijn dronk. Leesexemplaar

Mogelijk is dit ook iets wat jou tegenhoudt om stappen te zetten: als je iets wilt veranderen aan je relatie met alcohol, zou dat meteen betekenen dat je een alcoholist bent. Je denkt misschien dat het eerst écht uit de hand moet zijn gelopen voordat je er iets aan mag doen. Maar dat klopt niet. Jij hoeft jezelf geen label op te plakken om te besluiten dat je het anders wilt.

De opname in een verslavingskliniek

Een paar dagen voor mijn opname in de verslavingskliniek – op 21 februari 2020 – dronk ik voor de allerlaatste keer alcohol. Op dat moment wist ik natuurlijk nog niet dat dit écht de laatste keer zou zijn en durfde ik daar ook nog niet echt op te hopen. Ik had al zoveel ‘mislukte’ pogingen gedaan om te stoppen, dat ik er nog geen vertrouwen in durfde te hebben dat het deze keer wel zou lukken.

Toch was er nu wel degelijk iets anders. Achteraf omschrijf ik het als een onwrikbaar vastberaden besef dat ik er écht klaar mee was. Ik wilde niet langer gecontroleerd worden door alcohol en besloot dat ik álles zou doen wat nodig was om een einde te maken aan die ellendige afhankelijkheid.

Dit ferme besluit heeft me regelmatig op de been gehouden. Dit bewuste commitment voorkwam, zeker in het begin, dat ik keer op keer moest terugvallen op wilskracht. Ik nam één besluit: drinken is geen optie. Dat bracht rust in mijn hoofd en de eindeloze interne discussies stopten.

Toen ik in 2019 besloot dat het echt anders moest, zag ik maar één optie: een opname in een verslavingskliniek. Een groots nieuw dieptepunt in mijn leven. Ik was zo teleurgesteld in mezelf en vroeg me elke keer af waarom ik het in godsnaam zover had laten komen dat ik me moest laten opnemen.

Ik kan me de dag dat ik me bij de kliniek meldde nog heel goed herinneren. Zodra we uit de auto stapten, begon het heel hard te hagelen, waardoor ik dwars over de parkeerplaats, met mijn rolkoffer achter me aan, een sprintje trok naar de voordeur. De hagelLeesexemplaar

bui zorgde ervoor dat twijfelen geen optie meer was en voor ik het wist, stond ik binnen en werd ik welkom geheten door de receptioniste.

Over de behandeling in de kliniek ben ik kort. Wat me zeker heeft geholpen, is dat ik me dertig dagen nergens anders druk over hoefde te maken dan over mezelf. Er was geen werkdruk, er waren geen deadlines, geen sociale verplichtingen, boodschappen, de was of koken. Er was niets anders dan Nanja en de volledige focus op het overwinnen van mijn verslaving.

Ik ben de mensen in de kliniek tot op de dag van vandaag dankbaar, want sinds deze opname drink ik niet meer. Dat neemt niet weg dat ik de tijd in de kliniek en de behandeling verschrikkelijk vond. Ik ervaarde de aanpak als hard en nietsontziend en de schaamte die ik toch al over mezelf voelde, werd tijdens de behandeling alleen maar verder aangewakkerd.

Ik ging heel klein de kliniek in, maar kwam er dertig dagen later nog veel kleiner uit. Daardoor wist ik één ding heel zeker: dit wil ik nooit meer hoeven meemaken. Dat was een door angst en afschuw gevoed gevoel dat me in de beginperiode ook heeft gemotiveerd om het niet op te geven.

Mijn ervaring met de reguliere verslavingszorg is dus dubbel. Aan de ene kant voel ik dankbaarheid en aan de andere kant frustratie. Dankbaarheid omdat het me in beweging heeft gezet en omdat het aan de basis stond van het leven dat ik nu leid. Maar ook frustratie, omdat ik inmiddels weet dat het anders kan.

De harde, gedragsgerichte aanpak werkt voor sommige mensen ongetwijfeld, maar niet voor iedereen. Tenslotte is iedereen anders, en dat geldt ook voor ieders weg naar vrijheid.

Mensen zoals ik, die niet ‘lijden’ aan een te groot ego dat eerst gebroken moet worden, maar al jarenlang gebukt gaan onder een pijnlijk tekort aan zelfvertrouwen en eigenwaarde, hebben iets anders nodig – niet nog meer oordeel en nog meer veroordeling. Wij zijn gebaat bij een zachtere benadering, waarin bewustzijn,

nieuwsgierigheid en compassie belangrijker zijn dan het breken van de verslaafde persoonlijkheid en het opsporen en veranderen van karakterfouten.

Ik heb ervaren dat het anders kan en dat is waar dit boek over gaat: een benadering waarin begrip en compassie vooropstaan, waardoor de schaamte kleiner kan worden en er ruimte ontstaat om te onderzoeken waarom alcohol zo’n grote rol in je leven is gaan spelen.

Met behulp van de reguliere verslavingszorg ben ik gestopt met drinken en ik herhaal: daar zal ik ze altijd dankbaar voor blijven.

Maar de reguliere verslavingszorg heeft mij niet mijn vrijheid teruggegeven, daarvoor heb ik zelf een hoop aanvullende stappen gezet. In de rest van dit boek laat ik je zien wat ik heb gedaan om uit vrije wil en vol trots te kiezen voor een alcoholvrij leven.

De alcoholist versus de rest

Ondanks dat (een tijdje) niet drinken in sommige groepen steeds meer geaccepteerd wordt, wordt te veel alcohol drinken nog altijd gestigmatiseerd. Grofweg wordt er geredeneerd dat er twee groepen mensen zijn:

1. De mensen die geen probleem hebben met alcohol, die er ongestoord van kunnen genieten: de normale mensen.

2. De mensen die geen maat kunnen houden en vaak meer drinken dan goed voor hen is: de mensen met een alcoholprobleem of de alcoholisten.

Dit is een zwart-witbenadering die het stigma in stand houdt en die voorbijgaat aan de wetenschap dat verslaving een aandoening is die zich ontwikkelt langs een spectrum met aan de uiteinden zwart en wit, maar daartussen een heel groot grijs gebied. Aan het witte uiteinde bevinden zich de mensen die slechts heel af en toe van een glaasje nippen tijdens een feestelijke gelegenheid. Aan het

De zwart-witbenadering werkt in de hand dat je kunt denken dat verslaving iets is wat je hebt of niet hebt. Dit gaat voorbij aan het progressieve karakter van verslaving: het verslavende effect van alcohol zorgt ervoor dat je langzaam en vaak ongemerkt opschuift van links naar rechts. Je start wit, wordt lichtgrijs en schuift steeds een beetje op naar een donkerdere tint grijs.

Mensen die geloven dat ze in de categorie ‘normaal’ vallen, voelen zich vaak onbevangen en vrij ten opzichte van alcohol. Ze denken dat ze geen risico lopen, een probleem met alcohol hebben is iets voor anderen, niet voor hen. Een probleem hebben met drinken is in de samenleving tegelijk nog steeds een beladen onderwerp. En wat er met mij gebeurde, zie ik nu ook om me heen gebeuren: mensen die zich altijd onderdeel hebben gevoeld van kamp ‘normaal’, maar die zich inmiddels niet fijn voelen bij de impact die alcohol op hun leven heeft, durven niet de stap te zetten iets aan hun alcoholgebruik te doen. Ze zijn bang om vanaf dat moment onderdeel te worden van kamp ‘alcoholist’.

Je hoeft jezelf geen alcoholist te noemen | 55 zwarte uiteinde bevinden zich de mensen die alles zijn kwijtgeraakt aan alcohol. Iedereen die alcohol drinkt, bevindt zich ergens op dat spectrum, in zijn of haar eigen tint grijs.

Leesexemplaar

Feit is dat ieder mens opknapt van geen alcohol drinken. Werkelijk niemand wordt er beter van. Ik realiseer me dat veel mensen hier een andere mening over hebben, maar de vraag is gerechtvaardigd of ze überhaupt weten hoe ze zich voelen als ze een tijdje geen alcohol zouden drinken. Veel mensen gunnen zichzelf de kans niet om dit te ervaren – tenzij ze ertoe gedwongen worden natuurlijk.

Het is bizar dat we massaal suggereren dat het normaal is om een zwaar verslavend middel als alcohol te gebruiken en daarbij te veronderstellen dat je er niet verslaafd aan zult raken. Alcohol is verslavend voor álle mensen, niet alleen voor ‘alcoholisten’.

Alcohol is een harddrug, waarvan is bewezen dat de effecten schadelijker zijn dan van de meeste andere drugs, en toch trekken we het gebruik ervan geen moment in twijfel. Sterker nog, we moedigen het gebruik ervan juist aan.

Ons lichaam is niet ontworpen om de hoeveelheden alcohol die we normaal zijn gaan vinden te verwerken. En toch blijft de schuld liggen bij de persoon die verslaafd raakt, in plaats van waar deze thuishoort: bij het verslavende middel alcohol.

Het is echt de hoogste tijd dat de manier waarop het gesprek over alcohol wordt gevoerd drastisch verandert. Om dit gesprek op gang te brengen is het belangrijk dat er een omgeving wordt gecreëerd waarin je je veilig voelt om jouw alcoholbalans op te maken, zonder dat je bang hoeft te zijn om veroordeeld te worden tot het dragen van een levenslang label.

Ik ben Nanja en ik ben géén alcoholist

De kliniek waar ik werd opgenomen werkt met het twaalfstappenmodel. Dat betekende dat me werd aangeraden een sponsor te zoeken, met het stappenmodel aan de slag te gaan en AA-meetings te bezoeken.4 Dat is wat ik de eerste maanden na thuiskomst trouw ben gaan doen.

De kracht van lotgenotencontact was groot. Het was een opluchting om mijn verhaal terug te horen in dat van anderen. En

toch was er iets wat al heel snel begon te wringen. Als ik iets wilde zeggen tijdens een meeting van de AA, werd er van mij verwacht dat ik altijd begon met: ‘Ik ben Nanja en ik ben alcoholist.’ Die voortdurende identificatie met mijn verslaving ging me op een gegeven moment steeds meer tegenstaan. Ja, ik was verslaafd geraakt aan alcohol. Maar ik voelde ook dat ik meer was dan dat. En dat ik vooruit mocht kijken in plaats van mezelf steeds te blijven identificeren als ‘alcoholist’. Ik besloot te stoppen met de meetings en het twaalfstappenprogramma en mijn eigen pad te volgen. Ik heb mezelf sindsdien nooit meer een alcoholist genoemd.

Laat het helder zijn: als jij je wel prettig voelt bij het label ‘alcoholist’ of ‘verslaafd’, dan is dat helemaal aan jou. Iedereen gaat hierin zijn eigen weg. Maar als jij voelt dat de angst voor het label je tegenhoudt om stappen te zetten, dan wil ik je met dit hoofdstuk het vertrouwen geven dat er een andere weg is, dat je zonder jezelf een alcoholist te noemen ook altijd kunt kiezen voor een andere relatie met alcohol.

Stel jezelf de juiste vragen

Aan het einde van dit hoofdstuk nodig ik je uit om jezelf andere en betere vragen te gaan stellen. In plaats van de focus te leggen op vragen als ‘heb ik een alcoholprobleem?’, ‘ben ik een alcoholist?’ en ‘ben ik verslaafd?’ gaat het in werkelijkheid over de diepere en onderliggende vraag ‘ben ik vrij?’.

De eerste vragen zijn doodlopende wegen die je klein houden en het zwart-witdenken aanmoedigen. Belangrijker nog: het zijn vragen die ervoor zorgen dat je verlamd raakt in plaats van dat ze je in beweging brengen.

Stel jezelf daarom betere vragen, vragen die ruimte geven, die nieuwsgierigheid aanwakkeren in plaats van schaamte, die je helpen eerlijk te kijken naar wat alcohol je werkelijk kost, waarmee jij kunt bepalen of je bereid bent de prijs van alcohol te blijven betalen.

Betere vragen zijn:

• Hoe voel ik me echt over mijn alcoholgebruik?

• Zou mijn leven beter worden als ik (veel) minder of helemaal niet meer zou drinken?

• Neemt alcohol meer r uimte in mijn hoofd en leven in dan waar ik me prettig bij voel?

• Staat alcohol me in de weg om het leven te leiden waar ik diep vanbinnen naar verlang?

• Houdt alcohol me klein en weerhoudt het me ervan om mijn volledige potentieel te benutten?

• En misschien de belangrijkste: hoelang ben ik nog bereid dit te accepteren?

Je hoeft jezelf echt geen alcoholist te noemen om deze vragen te stellen. Je hoeft niet te wachten tot je een dieptepunt hebt bereikt om nieuwsgierig te zijn naar wat er mogelijk is zonder alcohol.

Als jij besluit dat je je vrij wilt voelen van alcohol, dan is dat aan jou. Als jij ervoor kiest om weer de regie te nemen over je leven en je keuzes, dan hoef je daar aan niemand verantwoording over af te leggen.

Het gaat er dus niet om of je ‘een probleem’ hebt. Nee, het gaat erom of je genoeg redenen hebt om te verlangen naar iets beters dan dit. Dat verlangen mag er zijn. Daarvoor heb je geen label nodig. Daar hoef je je niet voor te schamen. Het mag er zijn, gewoon omdat jij het voelt en omdat jij het wilt.

Leesexemplaar

Alcohol is a big fat liar

Wat nou als alles wat je denkt te weten over alcohol niet waar is? Als je erachter komt dat alcohol een grote leugen verkoopt? Dat het je helemaal niet ontspant? Dat je er niet beter van gaat slapen? Dat het je leven niet mooier maakt? Door je open te stellen voor die mogelijkheid zet je de deur open naar een ander leven, een leven waarin je niet langer klakkeloos hoeft te geloven wat alcohol en de maatschappij je al die tijd hebben voorgespiegeld, een leven waarin jij zelf onderzoekt wat er waar is en wat niet.

Alcohol is een meester in manipulatie. Het vermomt zich als een goedbedoelende vriendin die je ontspanning en plezier in het vooruitzicht stelt. Maar achter deze vriendelijke façade gaat iets heel anders schuil. Ze lokt je in de val, nestelt zich in je brein en laat je geloven dat je haar nodig hebt. Je verwart de kortstondige ontspanning die alcohol biedt met ware ontspanning en omdat iedereen het doet, stel je op geen moment de ware aard van alcohol ter discussie.

Als je alcohol kritisch tegen het licht houdt, worden de leugens die ze je vertelt onmiskenbaar duidelijk en valt ze echt keihard door de mand. In dit hoofdstuk ontmasker ik deze leugens en dat doe ik vanuit drie invalshoeken: de fysiologische leugen, de psychologische leugen en de maatschappelijke leugen.

De fysiologische leugen

Je gelooft dat alcohol je ontspant, maar in werkelijkheid wordt je brein op inventieve wijze voor de gek gehouden. Alcohol kaapt het beloningssysteem in je hersenen en laat je geloven dat het je tot rust brengt en zelfs dat je alcohol nodig hebt om te overleven. Ik heb het al eerder gezegd: als jij regelmatig meer drinkt dan je lief is, dan heeft dat niets te maken met een gebrek aan wilskracht of zwakte. Nee, jouw brein reageert exáct op de manier waarop het moet reageren op een giftige stof die de natuurlijke balans in je brein verstoort.

De manier waarop alcohol je brein manipuleert

Je brein is geprogrammeerd om voortdurend op zoek te gaan naar beloning en plezier. Dat heeft – zoals alle functies in je brein en je lijf – een reden: het is een evolutionair mechanisme dat ervoor zorgt dat je de dingen doet en herhaalt die essentieel zijn voor je overleving.

Activiteiten zoals eten, bewegen, seks en sociaal contact activeren het beloningssysteem in je hersenen, wat leidt tot de afgifte van dopamine. Dopamine is een neurotransmitter die je een gevoel van plezier en voldoening geeft. Je wordt via deze weg gemotiveerd om dit gedrag steeds opnieuw te vertonen, zodat je blijft doen wat nodig is om te overleven. Dopamine is daarmee een heel nuttige stof.

Maar wat gebeurt er? In de huidige samenleving word je dagelijks blootgesteld aan talloze prikkels die je beloningssysteem activeren via de afgifte van dopamine zonder dat ze ook maar iets met jouw overleving te maken hebben. Denk aan social media, suiker en ander bewerkt voedsel, (online) shoppen, gamen, porno kijken, bingewatchen op Netflix, Videoland of YouTube en zeker ook het gebruik van alcohol en drugs. Deze activiteiten stimuleren je beloningssysteem op een kunstmatige manier, ze geven namelijk een veel hogere dosis dopamine af dan de natuurlijke beloLeesexemplaar

ningen waarvoor dit systeem oorspronkelijk is ontworpen. Met als gevolg een overprikkeld beloningssysteem, dat al snel weer verlangt naar de volgende dopaminepiek.

Homeostase: de balans van je lichaam

Een belangrijke taak van je lichaam en je brein is zorgdragen voor het natuurlijke evenwicht. Dit geldt voor een heleboel processen; denk aan je lichaamstemperatuur, je bloedsuikerspiegel en je hormoonhuishouding. Als er iets is wat dit evenwicht verstoort, reageert je lichaam direct door de noodzakelijke balans te herstellen. Een goed voorbeeld van homeostase is de regulatie van je lichaamstemperatuur. Als je het te warm hebt, ga je zweten om af te koelen; als je het te koud hebt, vernauwen je bloedvaten en begin je te rillen om warmte vast te houden. Dit proces van het altijd herstellen van het evenwicht heet homeostase.

Om de kunstmatig hoge dopaminepiek en de verdovende werking van alcohol te compenseren en daarmee homeostase te herstellen zet je brein dan ook een tegenreactie in gang waardoor bijvoorbeeld de stresshormonen adrenaline en cortisol worden aangemaakt. Dit verklaart waarom je je na het drinken van alcohol angstiger, onrustiger en slechter voelt dan voordat je begon met drinken.

Ergens naar verlangen is niet hetzelfde als ergens van genieten Lange tijd werd gedacht dat dopamine vooral verantwoordelijk was voor een gevoel van plezier en genot. Recente onderzoeken laten echter zien dat dopamine sterker gekoppeld is aan verlangen en motivatie dan aan daadwerkelijk genieten. Dat lijkt misschien geen groot verschil, maar het heeft grote invloed op hoe je gedrag wordt gestuurd. Een voorbeeld om dit te illustreren: het gevoel dat dopamine geeft, kun je vergelijken met het bevredigende gevoel dat je krijgt wanneer je jeuk hebt en de mogelijkheid hebt om te krabben. Op dat moment vervul je het verlangen

naar de verlichting van de jeuk. Dit lucht op, maar dit betekent natuurlijk niet dat je ook daadwerkelijk geniet van het krabben zelf.

Als je vaker alcohol drinkt, dan gaat je brein geloven dat alcohol belangrijk is en leert het om dat gevoel van beloning keer op keer na te streven. Maar net zoals krabben de jeuk verder kan aanwakkeren, wakkert het drinken van alcohol het verlangen ernaar aan.

Dit verklaart waarom je blijft drinken, zelfs als je er niet eens meer van geniet. Bedenk dat de jeuk – het gevoel dat je nog een glas wijn nodig hebt – er zonder de alcohol überhaupt niet zou zijn geweest.

Dopamine is de ‘leermolecule’

Dopamine wordt ook wel de ‘leermolecule’ genoemd, omdat hij je brein helpt te onthouden welke handelingen je de beloning geven. Dat is precies waarom het zo’n grote rol speelt bij verslaving.

Dit wordt helder uitgelegd in bijvoorbeeld het werk van neurowetenschappers Judith Grisel en Andrew Huberman.5

Je brein maakt geen onderscheid tussen dopamine die vrijkomt bij de werkelijk belangrijke activiteiten en dopamine die wordt veroorzaakt door de kunstmatige prikkels. Je brein registreert simpelweg dat een bepaalde handeling je een beloning gaf en slaat dit op als iets belangrijks wat herhaald moet worden.

Ooit had dit lerende mechanisme een functie omdat het onze voorouders hielp bij het vinden van voedsel, een levenspartner of hun tribe. Maar dit systeem betekent ook dat als je hersenen dopamine aanmaken vanwege het gebruik van een verslavend middel, het jou als het ware verslaving ‘leert’.

Als je gewend bent om na je werk een glas wijn te drinken, leert je brein niet alleen dat die handeling zorgt voor dopamine, maar ook dat wat eraan voorafgaat: het moment waarop je de sleutel in het slot steekt, je jas uittrekt en naar de koelkast loopt. Na verloop van tijd herkent je brein deze patronen en begint het al dopamine af te geven nog voordat je ook maar één slok hebt genomen. Op

het moment dat jij de sleutel in het slot steekt, ontwaakt het verlangen naar alcohol, simpelweg omdat je brein weet wat er volgt.

Misschien herken je dit zelf ook, dat je zonder de alcohol te hebben gedronken al dat gevoel van opluchting of opwinding ervaart.

Dat als je de auto voor het huis parkeert je al voelt dat je humeur verbetert. Het is onmogelijk dat dit effect teweeg wordt gebracht door de fysieke effecten van de alcohol, want je hebt nog niet eens een slok genomen. Je brein verheugt zich op wat er komen gaat.

Als je ervoor kiest om deze patronen te doorbreken, bijvoorbeeld door (een tijdje) niet te drinken, blijft je brein in eerste instantie – zeker op specifieke momenten en in specifieke situaties –nog steeds die beloning verwachten. Dat heb je het met talloze ervaringen aangeleerd. Maar omdat jij niet meer drinkt, blijft die beloning uit en dat voelt enorm ongemakkelijk. Het sterke verlangen naar alcohol dat je op die momenten ervaart, wordt ook wel zucht of craving genoemd en komt direct voort uit een brein dat gelooft dat alcohol belangrijk is voor je overleving.

Dit is een van de redenen waarom het zo lastig is om (een tijdje) te stoppen met drinken: je hebt je brein eraan laten wennen. Je hersenen hebben diepgewortelde patronen ontwikkeld waarin alcohol een vaste rol is gaan spelen. Wanneer je die doorbreekt, komt je brein daartegen in verzet en vraagt het via die zucht of craving om dat wat het gewend is. Het doorbreken van deze patronen kost tijd én nieuwe ervaringen, waarmee je brein de kans krijgt zich aan te passen aan de nieuwe situatie.

Langzaam verliest het gewone leven zijn glans Door de voortdurende overprikkeling van je beloningssysteem raken je hersenen gewend aan hoge niveaus van externe stimulatie. De natuurlijke dopamineaanmaak raakt uit balans: de hersengebieden die normaal gesproken dopamine vrijgeven, worden minder actief en vertrouwen steeds meer op externe prikkels, zoals alcohol, om dat beloningsgevoel op te wekken. Leesexemplaar

Naarmate je hersenen gewend raken aan de kunstmatige dopaminepieken, worden ze minder gevoelig voor normale niveaus van dopamine. Met als gevolg dat je steeds minder voldoening haalt uit de natuurlijke beloningen, die je vroeger wel degelijk gelukkig maakten. Het kleine dopaminepiekje dat een goed gesprek, een fijne wandeling of samen lekker eten veroorzaakt, weegt niet langer op tegen de intense, maar kunstmatige piek van alcohol. Waar je voorheen genoot van alledaagse momenten, voelen deze nu als veel minder aantrekkelijk om überhaupt energie in te steken.

Je brein blijft zoeken naar de grote beloning en dit wakkert het verlangen naar alcohol alleen nog maar verder aan. Zonder dat je ervoor hebt gekozen, komt de lat voor plezier en ontspanning na verloop van tijd zo hoog te liggen dat niets anders nog echt bevredigend voelt.

De vicieuze cirkel

Wat ooit begon als een ‘onschuldig’ glaasje wijn om te kunnen ontspannen, verandert langzaam in iets waarvan je, zonder er vraagtekens bij te zetten, gelooft dat je het nodig hebt om je überhaupt goed te voelen.

De overprikkeling van je beloningssysteem leert je brein dat alcohol een snelle, toegankelijke en ogenschijnlijk perfecte oplossing is voor stress, ongemak of verveling.

De ontspanning die je denkt dat alcohol je geeft, is een illusie én heeft een keerzijde. Want terwijl je in eerste instantie dronk omdat je ervan genoot, ontstaat na verloop van tijd een patroon waarin je alcohol drinkt om het verlangen ernaar te bevredigen.

Naarmate je langer drinkt, past je brein zich aan en raakt het immuun voor meer natuurlijke vormen van beloning. Deze effecten zijn niet voorbehouden aan mensen met een ‘echt’ alcoholprobleem. Dit gebeurt bij iedereen die op regelmatige basis alcohol drinkt en de kans is aanwezig dat zij zich hiervan zelf niet bewust zijn.

Het verlangen naar een tweede of derde glas is dan ook geen teken van zwakte, maar een gevolg van de directe impact die alcohol heeft op je hersenen. Wat ook geldt, is dat hoe vaker je alcohol drinkt, hoe ‘efficiënter’ je hersenen worden in het aandragen van alcohol als de oplossing voor de situatie waarin je je bevindt. Als een ware snelweg die in je brein wordt aangelegd, vind je steeds makkelijker de route naar alcohol als reactie op stress, plezier, ongemak of verveling. Voor je het weet, zit je er middenin: een vicieuze cirkel van gewenning, afhankelijkheid en – ironisch genoeg –méér stress en onrust.

Het is belangrijk om deze fysiologische leugen die alcohol je voorhoudt te doorzien. Als jij alcohol ziet voor wat het werkelijk is, verliest hij zijn glans en ben jij onderweg naar het terugwinnen van jouw vrijheid.

De psychologische leugen

Naast de onvermijdelijke impact van alcohol op je lichaam en je brein nestelt alcohol zich ook in je psyche, in je onderbewuste. Juist dat zorgt ervoor dat je lang nadat je de fysieke afhankelijkheid van alcohol hebt overwonnen, nog weken, maanden of zelfs jaren nadat je bent gestopt met drinken kunt blijven verlangen naar alcohol.

Ik heb talloze stoppogingen gedaan, soms lukte het me dan om een paar weken of een paar maanden niet te drinken. Ondanks dat ik me in die periodes al vaak wel beter voelde dan in de periodes waarin ik wel dronk, was er altijd een onderhuids en sluimerend verlangen.

Ik baalde ervan dat ik het zover had laten komen dat ik mezelf moest dwingen om te stoppen en ik wilde nog steeds niets liever dan ooit een keer ‘normaal’ leren drinken. Vaak drukte ik dat verlangen weg, want ik wilde het niet voelen. Ik was als de dood waar dat gevoel weer toe zou kunnen leiden. Maar hoe meer ik dat gevoel probeerde te negeren, hoe vaster het zich in me zette.

Leesexemplaar

Altijd kwam er dan een punt waarop het verlangen weer zo groot was dat ik er niet langer weerstand aan kon bieden en dan kocht ik toch weer die eerste fles wijn. Zodra ik eraan toegaf, voelde ik even een enorme opluchting. Want dat verlangen waar ik zo lang tegen had gevochten, was op dat moment weg.

Ik maakte mezelf altijd wijs dat ik het deze keer echt niet meer zo uit de hand zou laten lopen en vanaf nu echt met mate zou drinken. Dat lukte vaak een tijdje, maar na een paar dagen, weken of maanden kwam ik altijd weer uit op het punt waarop ik toch weer meer dronk dan ik wilde.

Mogelijk herken je mijn ervaring ook bij jezelf: je hebt de bewuste keuze gemaakt om niet te drinken en toch blijft het verlangen aanwezig – een verlangen waar je na verloop van tijd altijd weer voor zwicht.

In de eerste periode nadat ik was gestopt, bezocht ik regelmatig meetings van de AA. Daar hoorde ik dit ook in de verhalen. Mensen dronken soms al vijf of zes jaar niet meer, maar voelden nog altijd het verlangen om dat wel te doen. Ze ontweken in de carnavalsperiode bewust Den Bosch en brachten die dagen met elkaar door in een kampeerboerderij in een deel van Nederland waar geen carnaval wordt gevierd. En ze waarschuwden ‘nieuwkomers’ in de meeting nog altijd met verheven stem dat een ‘terugval’ áltijd op de loer ligt.

Op dat moment boezemde me dat angst in, ik had al zo vaak ervaren dat het verlangen zo groot werd dat ik er geen weerstand aan kon bieden. Ik dacht: als zelfs mensen die al jaren niet meer drinken dit gevoel nog steeds hebben, wat betekent dat dan voor mij? Is dit hoe de rest van mijn leven eruitziet en blijf ik gevangen in een oneindig verlangen naar alcohol?

Inmiddels weet ik beter en is mijn verlangen naar alcohol volledig verdwenen. Ik heb geen enkele moeite meer om niet te drinken en voel geen gemis als mensen om me heen dat wel doen.

Leesexemplaar

Jouw waarheid is iets anders dan dé waarheid

Een belangrijke sleutel die je helpt om het verlangen naar alcohol kwijt te raken vind je in de onderbewuste overtuigingen die je hebt over alcohol. Het is belangrijk om te weten welke overtuigingen dat zijn, ze te onderzoeken en ze te weerleggen. Een voor een en stuk voor stuk.

Je kunt met je bewuste verstand besluiten dat je niet meer wilt drinken, maar zolang je onderbewustzijn nog overtuigd is dat alcohol je iets oplevert, blijft het verlangen ernaar bestaan.

Het zijn de verhalen over alcohol die je jezelf vertelt die ervoor zorgen dat je naar alcohol blijft verlangen. Verhalen die je vaak van jongs af aan hebt meegekregen en waar je zelf talloze ervaringen mee hebt. De verhalen die jij jezelf vertelt over alcohol, zijn jouw waarheid, maar dat betekent nog niet dat ze dé waarheid zijn.

Zo geloof jij waarschijnlijk dat alcohol je ontspant. Dat is een van die verhalen die we elkaar eindeloos vertellen. Daarnaast heb je dit effect van alcohol zelf ook talloze keren ervaren. Het is jouw waarheid. Maar het is niet dé waarheid. Alcohol biedt namelijk geen échte ontspanning, althans niet langer dan zo’n twintig minuten.

De chemische processen die in gang worden gezet als je alcohol drinkt, zorgen juist voor extra stress, onrust en angst. Later in dit boek leg ik je precies uit hoe dat in zijn werk gaat. Maar jouw waarheid is misvormd door de illusie van het kortstondige gevoel van euforie en ontspanning dat je voelt nadat je de eerste slokjes hebt genomen.

Het innerlijke conflict: de cognitieve dissonantie

Op dit punt ontstaat een intern conflict: je bewuste verstand weet dat je niet wilt drinken, maar je onderbewuste vertelt een ander verhaal. Het heeft jarenlang aan den lijve ervaren dat alcohol je wel degelijk ontspanning, demping en plezier brengt en gelooft daar dan ook heilig in. Dit is waarom het zo lastig is om je te hou-

Leesexemplaar

den aan je besluit om te niet te drinken. Je bewuste brein maakt een rationele keuze, maar je onderbewuste gelooft nog iets heel anders.

Dit wordt in de psychologie cognitieve dissonantie genoemd: een innerlijk conflict tussen wat je weet en wat je voelt. Je wéét dat je niet wilt drinken, maar diep vanbinnen geloof je nog steeds dat alcohol je iets oplevert. Je brein wil deze spanning oplossen en in zulke gevallen wint in de regel je onderbewuste het. Je valt dan automatisch terug op oude en bekende patronen. Je onderbewuste is een meester in het vergoelijken van je gedrag: ‘Dat ene glaasje kan vandaag echt geen kwaad...’ Daardoor verdwijnen je goede intenties als sneeuw voor de zon. Dit is precies de reden waarom het kan voelen alsof het je ‘overkomt’, hoewel je zeker wist dat je het niet zou doen.

Je verhalen zijn gekleurd door je ervaringen en niet gebaseerd op feiten, maar... je bent wel in staat om je verhalen te herschrijven op basis van feiten

Ook de psychologische leugen van alcohol doorbreek je door deze te doorzien. Als jij bereid bent om je overtuigingen over alcohol kritisch te onderzoeken, verliest de mentale verslaving na verloop van tijd zijn kracht.

Later ga ik hier dieper op in en leer ik je hoe jij jezelf kunt bevrijden uit de psychologische ban van alcohol.

De maatschappelijke leugen

We leven in een samenleving die doordrenkt is van alcohol. Er is altijd wel een reden om er ‘gezellig eentje’ te nemen. De wijnschappen in de supermarkt tellen vele meters, tijdens de eerste zonnestralen stromen de terrassen vol en zijn het bier en de wijn niet aan te slepen. Tijdens corona waren slijterijen zelfs ‘essentiële winkels’ met het recht open te blijven. Alcohol is er altijd, het wordt gevierd, gepromoot en is volkomen genormaliseerd.

De keuze om geen alcohol te drinken wordt nog vaak als afwijkend en vreemd gezien. Het roept vragen op als: ‘Ben je zwanger?’ of: ‘Ik wist niet dat je er een probleem mee had?’ Als je zegt dat je niet drinkt, worden er vaak pogingen gedaan je over te halen: ‘Doe nou niet zo ongezellig!’ En als je bij je besluit blijft, dan neemt het gesprek vaak een andere wending: ‘Wat knap zeg dat jij dat kunt, ik zou het niet kunnen, maar ik drink ook niet zoveel hoor...’

Dit is te gek voor woorden, zeker in het licht van alles wat inmiddels bekend is over de schadelijkheid van alcohol. De Gezondheidsraad adviseert sinds eind 2015 om geen alcohol te drinken, of in ieder geval niet meer dan één glas per dag. Dit advies is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek waaruit blijkt dat alcoholgebruik, zelfs in kleine hoeveelheden, het risico op diverse aandoeningen, waaronder verschillende typen kanker, verhoogt.

Alcohol is het enige verslavende middel waarvoor je jezelf moet verantwoorden als je het níét neemt. In de huidige maatschappij kijkt niemand meer vreemd op als je weigert om een sigaret aan te nemen, maar als je een glas wijn afslaat, heb je daar een verdraaid goede reden voor nodig.

Alcohol drinken is de normaalste zaak van de wereld. Volgens cijfers van het Trimbos-instituut drinken bijna acht van de tien van de Nederlanders van achttien jaar of ouder weleens alcohol.

Niet zo gek dat veel mensen niet of nauwelijks stilstaan bij de mate waarin alcohol schadelijk is. Want: als iedereen het doet, hoe slecht kan het dan zijn?

Dit fenomeen staat bekend als het bandwagoneffect: de neiging van mensen om meningen of gedrag over te nemen, simpelweg omdat anderen het ook doen. Hoe meer mensen iets doen en hoe vanzelfsprekender het daardoor lijkt, hoe minder het ter discussie wordt gesteld.

Dat alcohol zo diep in onze samenleving geworteld is, is geen toeval. De alcoholindustrie en de overheid verdienen er miljarden aan en hebben er belang bij dat we blijven drinken en dus blijven

Leesexemplaar

geloven dat het met de schadelijkheid van alcohol allemaal wel meevalt. Hier wordt door de industrie ook heel slim op ingespeeld door alcohol te verbinden aan gezelligheid, verbinding, ontspanning en succes. Alcohol is zo normaal geworden dat je nauwelijks nog stilstaat bij vragen als: ‘Waarom drink ik eigenlijk?’ en: ‘Wil ik dit echt, of doe ik het omdat iedereen het doet?’

Dit is de derde leugen rond alcohol, de maatschappelijke leugen: de normalisering van een verslavend middel. We doen collectief alsof het de normaalste zaak van de wereld is om alcohol te drinken, maar dat betekent nog niet dat het ook daadwerkelijk normaal ís.

Achter de maatschappelijke leugen schuilt een harde realiteit: alcohol is een van de meest schadelijke en verslavende stoffen die er bestaan. Het ontwricht talloze levens, van mensen die er zelf mee worstelen, maar ook van hun naasten. Alcohol verhoogt aantoonbaar het risico op ernstige gezondheidsproblemen. Alcohol wordt in verband gebracht met zeven verschillende vormen van kanker en meer dan tweehonderd andere aandoeningen. Daarnaast kost alcoholgebruik de maatschappij vele miljarden euro’s op jaarbasis, van zorgkosten tot productiviteitsverlies.6

Een nieuwe beweging

Toch zie ik wel degelijk een verandering. Steeds meer mensen worden zich bewust van de schadelijke effecten van alcohol en kiezen er uit vrije wil voor om minder of helemaal niet meer te drinken. Het gesprek erover wordt vaker en op een meer open manier gevoerd: op televisie, in kranten, in boeken, tijdschriften, op social media en in podcasts. Ik juich deze beweging enorm toe, want een houding van bewustzijn en openheid draagt bij aan het doorbreken van het stigma rondom niet drinken. Het laat zien dat het anders kan én mag. Onderzoeken tonen aan dat wereldwijd jongeren zich bewuster worden van hun alcoholgebruik en steeds vaker kiezen voor een leven zonder of met minder alcohol.

Leesexemplaar

De leugens ontmaskerd

Alcohol belooft gouden bergen, maar maakt daar niets van waar. Jarenlang geloofde ik dat alcohol mij hielp om me te ontspannen, van het leven te genieten, mijn onzekerheid te maskeren en erbij te horen. Maar achter die gouden bergen schuilt een pikzwarte waarheid, waarvan het mij jaren heeft gekost om die in volle omvang te zien, te erkennen en ertegen in opstand te komen. Maar toen ik doorkreeg dat het leugens waren, verloor alcohol zijn macht over mij en kreeg ik mijn leven terug.

Leesexemplaar

Leesexemplaar

DEEL 2 DE VERHALEN DIE

JIJ JEZELF VERTELT OVER ALCOHOL

Voordat ik je meeneem in de stappen die nodig zijn om je relatie met alcohol fundamenteel te veranderen, sta ik eerst stil bij de mogelijke verhalen die jij jezelf over alcohol vertelt. Want iets echt loslaten lukt pas als je niet langer gelooft dat het je iets waardevols oplevert.

Daarom neem ik je mee langs zeven hardnekkige overtuigingen die je waarschijnlijk maar al te bekend in de oren klinken. Niet zo gek: je hebt ze vaak genoeg gehoord, van mensen om je heen, maar vooral ook van jezelf.

Ik nodig je uit om deze verhalen kritisch onder de loep te nemen, om op die manier afstand te nemen van wat je tot nu toe altijd voor waar hebt aangenomen.

Leesexemplaar

Leesexemplaar

Hoofdstuk 6

Het eerste verhaal: eentje kan geen kwaad, toch?

Op de website van het Trimbos-instituut staat dat 76,8 procent van de volwassenen in 2024 weleens alcohol heeft gedronken.7 De overgrote meerderheid van de mensen om je heen drinkt dus alcohol. Mensen zijn kuddedieren, dat is de manier waarop onze hersenen zijn bedraad en die wordt ingegeven door de wens om te overleven. Mensen doen achteloos en zonder erbij na te denken wat anderen doen.

In een samenleving waarin de meeste mensen alcohol drinken, is er niets makkelijkers dan zelf ook drinken. Het is heel eenvoudig om te denken: hoe slecht kan het zijn als iedereen het doet?

Het is deze kuddementaliteit die ertoe bijdraagt dat je blijft doen wat de rest doet. Je laat het na om vraagtekens te zetten bij je eigen alcoholgebruik en hoe jij je daar nou werkelijk bij voelt.

Ik v ind het de hoogste tijd om kritisch te worden op ‘dat wat iedereen doet’, zodat ook jij je eigen mening vormt en op basis daarvan je eigen koers bepaalt.

Hoeveel alcohol is eigenlijk veilig?

Dat alcohol schadelijk is, weten de meeste mensen wel. Maar veel mensen verkeren nog steeds in de veronderstelling dat de schadelijke effecten alleen ontstaan als je véél alcohol drinkt. Maar dat klopt niet. Onderzoek heeft onomstotelijk aangetoond dat zelfs

Het eerste verhaal: eentje kan geen kwaad, toch? | 75

kleine hoeveelheden alcohol al schadelijk zijn voor je gezondheid.

Eind juni 2023 word ik ’s ochtends gebeld door een onbekend nummer: een redacteur van het televisieprogramma Een Vandaag was benieuwd naar mijn visie op alcohol en wilde me, naar aanleiding van nieuwe onderzoeksresultaten, een aantal vragen stellen. Nadat we een minuut of tien in gesprek waren, vroeg hij: ‘Heb je vandaag nog wat te doen? We zouden het leuk vinden om een interview met je op te nemen.’ Ik besloot om in te gaan op zijn verzoek, want ik krijg niet dagelijks de kans om op de nationale televisie mijn visie op alcohol toe te lichten.

Om 20.00 uur diezelfde avond zat ik voor de televisie, ik was benieuwd wat ze ervan hadden gemaakt. Toen het item startte, werd de boodschap meteen duidelijk: ‘Veel mensen hebben geen idee hoe ongezond alcohol werkelijk is. Alcohol wordt vooral geassocieerd met gezelligheid, terwijl de kans op bepaalde vormen van kanker al groter wordt bij het drinken van één glas per dag.’

Het item liet zien dat nieuw onderzoek8 dit had aangetoond en dat was voor het kwf en de Maag Lever Darm Stichting aanleiding om een kenniscampagne te starten, met als doel mensen meer bewust te maken van de relatie tussen alcohol en kanker.

Naast mijn bijdrage kwamen in het item artsen aan het woord die regelmatig patiënten spreken die na een kankerdiagnose aangeven dat ze geen idee hadden dat hun alcoholgebruik daarbij een rol van betekenis zou kunnen spelen. ‘Ik wist het niet, maar als ik het had geweten, dan had ik het anders gedaan,’ quootte een van de artsen een patiënt. Jaarlijks komen er in Nederland vierduizend kankergevallen bij die zijn veroorzaakt door alcohol; dat is een aantal dat niet te negeren is.

Ondanks dat ook de artsen die in het item werden geïnterviewd zich naar mijn mening sociaal wenselijk uitdrukten met ‘nul is natuurlijk het gezondst, maar twee per week is denk ik sociaal het handigst’, was de conclusie overduidelijk en die sluit aan bij het advies dat ook de Wereldgezondheidsorganisatie sinds januari

2023 geeft: er bestaat géén veilig niveau als het gaat over alcoholconsumptie.9

In het item werd mij gevraagd naar de reactie van mensen op het onderzoek en sprak ik mijn verwachting uit dat veel mensen het zouden zien als betutteling. ‘Er mag al zoveel niet, als dit dan ook al niet meer mag...’ Dit was ook zeker de strekking van een aantal reacties die ik naderhand op mijn bijdrage ontving.

Als mensen zich beperkt voelen in hun persoonlijke vrijheid, dan roept dat weerstand op: mensen bepalen zelf graag wat goed voor hen is en wat ze doen. En hier zit zeker een kern van waarheid in. Het staat iedereen vrij om zelf te kiezen of ze wel of niet drinken. We leven in een vrij land. Tegelijk ben ik van mening dat je deze keuze alleen kunt maken als je beschikt over álle informatie, die ook up-to-date is en die op een heldere en eerlijke manier wordt gebracht.

Daar hoort dan dus bij dat je niet klakkeloos achter de kudde aan loopt, maar dat je je eigen oordeel vormt en dat je kritische vragen stelt bij alles wat er zogenaamd als waar wordt aangenomen.

Alcohol is niet het eerste middel waarmee zo achteloos wordt omgegaan en waarbij de risico’s zo worden onderschat. Daarom een uitstapje naar de geschiedenis van de sigaret.

Treedt alcohol in de voetsporen van de sigaret?

Ik ben opgegroeid in de jaren zeventig en tachtig, jaren waarin roken nog volstrekt geaccepteerd was. Er werd in die jaren, voor zover ik het me kan herinneren, geen bezwaar gemaakt als iemand een sigaret opstak. Er werd ook werkelijk óveral gerookt: in huis, op kantoor, in de auto, in restaurants en in het vliegtuig. Op verjaardagen stonden sigaretten in glaasjes naast de pinda’s en de blokjes kaas. Niemand maakte zich druk over de impact van passief roken, niet op volwassenen en zelfs niet op kinderen.

Vandaag lachen we besmuikt om deze herinnering. Tieners van Leesexemplaar

Het eerste verhaal: eentje kan geen kwaad, toch? | 77

nu kunnen zich hier niets bij voorstellen. We zijn ons allemaal bewust van de enorme schadelijkheid van roken, zowel voor de rokers als voor de mensen in hun omgeving.

Campagnes om deze bewustwording te vergroten, accijnsverhogingen en aanvullende inperkende regels hebben er inmiddels toe geleid dat roken niet langer sociaal geaccepteerd is. Je mag bijna nergens meer roken en de plekken waar dat nog wel mag, worden steeds verder ingeperkt. Dit is niet van de ene op de andere dag gebeurd. Het heeft een flink aantal jaren geduurd voordat het bewustzijn rond de schadelijkheid van sigaretten en de noodzaak om daar iets aan te doen echt is doorgedrongen.

Ga ik dan terug naar alcohol, dan staan we nog aan het begin en is er absoluut geen sprake van bewustwording. Ondanks de onomstotelijke bewijzen voor de schadelijke effecten van alcohol is de sociale acceptatie ervan op dit moment nog steeds heel groot.

Toch zijn er steeds meer mensen die op een bewustere manier omgaan met alcohol. Deze keuze is in veel gevallen niet eens het gevolg van het feit dat ze een probleem met alcohol hebben, maar een bewuste keuze voor hun fysieke en mentale gezondheid. Dit zie ik echt als een positieve ontwikkeling: er wordt al veel meer over gesproken. En dat is precies hoe het begint, met die eerste, maar o zo belangrijke stappen richting een toekomst waarin alcohol dezelfde status krijgt als de sigaret: ongezond, schadelijk en achterhaald.

Bewustwording is essentieel, net als kennis delen. Want hoe meer mensen zich bewust worden van de schadelijke effecten van alcohol, hoe meer mensen uit eigen beweging andere keuzes zullen maken. Daarom geloof ik dat de kinderen van onze kinderen anders zullen omgaan met alcohol dan wij nu doen. Dat is de generatie waar alcohol écht in de voetsporen treedt van de sigaret.

De eerste studies die het verband aantonen tussen roken en longkanker, dateren uit de jaren veertig van de vorige eeuw. Het duurde daarna nog zo’n twintig jaar voordat de gevaren van roken doordrongen tot het grote publiek. De tabaksindustrie bleef lange

Leesexemplaar

Tegenwoordig is informatie veel makkelijker voorhanden en ben je niet meer afhankelijk van dat wat je op gezette tijden via krant of televisie meekrijgt. Dit biedt kansen: je kunt zelf op onderzoek uit gaan en als je dat op de juiste manier doet en je oordeel baseert op betrouwbare bronnen, dan geeft je dat een voorsprong waarmee je je eigen gefundeerde keuzes kunt maken.

Tegelijk is de mate waarin alles wordt gedeeld ook een risico.

Holly Whitaker schrijft in Quit Like A Woman: ‘Vandaag de dag is het geheime wapen van de alcoholindustrie een vrouw met een Instagramaccount.’

Moest de tabaksindustrie de sigaret nog zelf promoten, de alcoholindustrie heeft het dankzij social media een heel stuk makkelijker. Door de opkomst van Facebook, Instagram en TikTok heeft ze talloze marketeers in de schoot geworpen gekregen. Alcohol wordt er en masse gepromoot, door nauwelijks gereguleerde influencers, maar vooral ook door mensen die er niet voor betaald worden, maar wel pronken met de ‘gezelligheid’ van hun leven: door talloze foto’s te plaatsen met wijn, bier of iets anders alcoholisch prominent in beeld.

En als je denkt dat jij hier niet door beïnvloed wordt: think again. De schijnbaar onschuldige foto’s bekrachtigen in jouw onderbewuste alleen nog maar meer de illusie van alcohol als essentieel en onmisbaar onderdeel van een goed leven.

Deze vorm van marketing is uiterst effectief, juist omdat ze zo subtiel inspeelt op dat waar jij zo naar verlangt. Zelfs als je je daar niet van bewust bent en zelfs als je dit met je bewuste verstand denkt af te wijzen.

Het eerste verhaal: eentje kan geen kwaad, toch? | 79 tijd het zich opstapelende bewijs stelselmatig ontkennen, waarbij ze zich beriepen op het argument dat er onvoldoende onderzoek was gedaan. Die tactiek was erop gericht om verwarring te zaaien bij het grote publiek en die tactiek miste zijn uitwerking niet: het gevolg was dat veel mensen de harde bewijzen lange tijd gewoon niet serieus namen. Met alle gevolgen van dien.

Geniet, maar drink met mate

De tabaksindustrie liet ons jarenlang geloven dat het allemaal wel meeviel. De alcoholindustrie doet daar op dit moment echt niet voor onder door het verslavende middel te verpakken in gezelligheid en je op het verkeerde been te zetten door te stellen: ‘Geniet, maar drink met mate.’

Dit goedbedoelde advies duikt vanaf de jaren negentig van de vorige eeuw op in reclamespotjes en campagnes. De slogan is in het leven geroepen door stiva , de Stichting Verantwoorde Alcoholconsumptie, een organisatie van de alcoholindustrie zelf. Het zijn vijf ogenschijnlijk vriendelijke en zorgzame woorden, waar in werkelijkheid een geraffineerde boodschap achter schuilgaat. Met deze boodschap wil de industrie aantonen dat zij haar verantwoordelijkheid neemt. Hiermee wordt echter de verantwoordelijkheid afgeschoven op jou en mij – niet op de alcohol, de overheid of de miljardenindustrie die er veel aan gelegen is om jou en mij zo veel mogelijk te laten drinken.

Deze boodschap zorgt ervoor dat als jij niet in staat bent om maat te houden, de schuld hiervan in jouw schoenen geschoven wordt: jij bent degene die faalt, jij kunt er niet verstandig mee omgaan. Dit vergroot je schaamte en het maatschappelijke stigma én zorgt ervoor dat andere mensen zich veilig kunnen wanen: de schuld ligt bij jou en zij lopen dan ook geen risico, want zij ‘genieten met mate’.

De boodschap impliceert dat je kunt genieten van alcohol, maar als het misgaat, is dat jouw schuld. Jij kunt blijkbaar geen maat houden. Maar het is volstrekt onrealistisch om de verantwoordelijkheid voor het gebruik van een middel dat in zijn kern verslavend is voor álle mensen op deze manier af te schuiven.

Alcohol én drugs

Wat tevens opvalt is dat er eigenlijk nooit gesproken wordt over alcohol als een drug. Er wordt altijd gesproken over alcohol én Leesexemplaar

Het eerste verhaal: eentje kan geen kwaad, toch? | 81 drugs, waardoor heel makkelijk het idee kan ontstaan dat alcohol iets ánders is dan drugs, terwijl het niets meer of minder is dan een harddrug.

De mate waarin alcohol schadelijk is, wordt vaak onderschat. Verschillende studies tonen aan dat alcohol zelfs schadelijker is dan veel van de harddrugs waar we allemaal een mening over hebben, zoals cocaïne en heroïne.10 Dit is bijvoorbeeld het geval als wordt gekeken naar de schade die alcohol in totaal toebrengt, dus aan de mensen die het drinken en aan de samenleving als geheel. Het aandeel van alcohol in verkeersongelukken, huiselijk geweld en criminaliteit is enorm. Alcohol verdient geen speciaal plekje dat het afzondert van drugs. Alcohol is een van de meest verslavende stoffen die er bestaan, als gevolg van de enorme sociale acceptatie – je kunt het overal kopen, op ieder moment van de dag –en de geleidelijke manier waarop deze verslaving zich ontwikkelt. I rest my case: zélfs eentje kan kwaad. Sterker nog: juist eentje dóét kwaad.

Leesexemplaar

Het tweede verhaal: een glaasje is zó gezellig

Alcohol is altijd en overal: op feestjes, borrels, etentjes, het terras en in de kroeg. Het is het sociale smeermiddel geworden dat alles verbindt. Het zit zo ingebed in onze manier van denken en doen dat we er niet meer bij stilstaan en klakkeloos aannemen dat alcohol gezellig is.

Maar is dat eigenlijk wel zo? En hoe weet je dat zo zeker? Jij bent gaan geloven dat iets pas gezellig is als er een glas wijn of een biertje aan te pas komt. Maar er zijn echt tijden geweest, toen je nog geen alcohol dronk, die wel degelijk ook gezellig waren. Denk maar eens terug aan vroeger, toen alcohol nog geen standaard onderdeel van je leven uitmaakte. Toen had je ook plezier. En waar genoot je toen van?

En hoe onlogisch is het dat je al die gezelligheid nu toeschrijft aan alcohol? Hoe onlogisch is het om te denken dat je gezelligheid vindt in een glas?

Confirmation bias: hoe jouw brein je laat geloven wat je wilt geloven

De verhalen die je jezelf vertelt over alcohol, ontstaan niet zomaar. Een psychologisch fenomeen dat hierbij een rol speelt, is de confirmation bias, ook wel het bevestigingsvooroordeel genoemd. Dit is de neiging om vooral dát bewijs op te merken en te onthou-

den dat jouw bestaande overtuigingen bevestigt. Tegelijk negeer of vergeet je informatie die jouw overtuigingen tegenspreekt.

Een voorbeeld. Stel je voor dat jij ervan overtuigd bent dat je niet goed bent in spreken in het openbaar. Op een dag sta je voor een groep om je verhaal te doen en je hoort twee mensen achter in de zaal lachen. Dit bevestigt je in wat je al gelooft: zie je wel, ik kan dit niet, mensen lachen me zelfs uit. Je hebt op dat moment geen oog voor de andere mensen die wel geïnteresseerd zijn en met al hun aandacht naar je luisteren. Deze laatste signalen registreer je niet, omdat ze niet passen bij jouw overtuiging. Je brein pikt alleen datgene op wat past bij jouw verhaal. De twee lachende personen vallen je extra op en die sla jij op als bewijs dat je slecht bent in presenteren. Alle positieve signalen die aantonen dat je het wél kunt, vallen simpelweg weg.

Zo werkt het ook als het gaat om alcohol. Als jij gelooft dat alcohol gezellig is, dan gaat je brein op zoek naar bewijs dat deze overtuiging bevestigt. Met veel plezier denk je terug aan de avonden waarop je zo hebt gelachen terwijl je alcohol dronk, de met alcohol overgoten etentjes en de feestjes, momenten waarop je je gedragen voelt. Het is ditzelfde mechanisme dat ervoor zorgt dat je makkelijk vergeet wat er nog meer gebeurde op die momenten met alcohol, alle dingen waarvan je de volgende dag spijt had, waarvan je had gewild dat je ze niet had gedaan of gezegd, de onsamenhangende gesprekken en de katers en schaamte van the day after.

Dát is hoe confirmation bias werkt: je ziet wat je wilt zien, en negeert alles wat niet past binnen jouw overtuiging. Dit doe je niet bewust, dit is een proces dat zich grotendeels in je onderbewuste afspeelt.

Mijn eigen verhaal: van gezellige avonden naar één grote grijze massa

Toen ik nog te vaak en te veel dronk, leken de dagen, weken en maanden allemaal op elkaar. Alcohol zorgde ervoor dat mijn le-

Leesexemplaar

Het tweede verhaal: een glaasje is zó gezellig | 83

ven één grote grijze homogene blur werd. De avonden thuis na een dag op kantoor vloeiden moeiteloos in elkaar over. Thuisgekomen schonk ik mezelf opgelucht een glas wijn in en na een paar uur zocht ik mijn bed op. Voor de weekenden gold hetzelfde, het ene feestje of etentje was niet anders dan het andere feestje of etentje. Al mijn herinneringen raakten vertroebeld door dezelfde dikke zweem van alcohol.

Mijn fixatie op de momenten dat ik weer kon drinken, werd steeds groter. Ik begon mijn sociale leven om de alcohol heen te plannen. Tot ik op het punt kwam dat ik uitjes liever uit de weg ging. Ik vond thuisblijven makkelijker en veiliger dan ergens naartoe gaan. Thuis kon ik mezelf (en Bas) niet voor schut zetten en thuis had ik de ruimte om ‘gezellig’ in mijn eentje te drinken, zonder rekening te hoeven houden met de mensen om me heen.

Nu ik niet meer drink, is het voor mij glashelder. Alcohol is niet gezellig, integendeel: alcohol verwijdert juist alle gezelligheid uit mijn leven. Ik zie nu hoeveel waardevoller het is om ergens met mijn volle bewustzijn te zijn. Ik maak werkelijk contact met mensen en koester de herinneringen.

Natuurlijk is het loslaten van de overtuiging dat alcohol gezellig is spannend en ongemakkelijk, want hoe moet dat dan op feestjes en wordt je leven dan niet saai?

Alcohol en feestjes

In tegenstelling tot waar ik bang voor was, is mijn sociale leven er niet op achteruit gegaan nu ik niet meer drink. Ik ga nog steeds naar feestjes, verjaardagen, etentjes en borrels. Ik geniet er zelfs meer van. Het voelt als een bevrijding om niet langer gefixeerd te zijn op alcohol. Ik hoef me niet meer druk te maken over de vraag of ik al een volgend glas kan inschenken of hoe snel de mensen om mij heen drinken. Ik gun mezelf de ervaring van échte gezelligheid. Die vind ik niet in een glas, maar in de mensen, de gesprekken, de muziek en de omgeving.

Leesexemplaar

Wel ben ik selectiever en maak ik andere keuzes dan vroeger. Ik ga niet meer naar elk feestje waarvoor ik word uitgenodigd en ik ga zeker niet meer naar feestjes die vooral draaien om drank. Daar heb ik geen behoefte meer aan. Dat is niet langer mijn manier om een gezellige avond te beleven. Ik heb geen moeite om deze keuzes te maken. Ik sta steviger in mijn schoenen en heb niet langer het gevoel dat ik anderen moet pleasen.

Ik ga dan ook vaak eerder naar huis. Rond een uur of halfeen merk ik dat er een kantelpunt wordt bereikt: de gesprekken worden onsamenhangend, de blik in de ogen van mijn gesprekspartner wordt onscherp en ik word om de haverklap in een omhelzing getrokken. Dat is het moment waarop ik ervoor kies om naar huis te gaan en lekker in mijn bed te kruipen. Dit kost me geen moeite, want ik weet dat ik helemaal niets mis: na dit tijdstip gebeurt er niets waar ik nog bij hoef te zijn.

Word je vanaf nu ook eens bewust van andere mensen op een feestje die niet drinken. Die zijn er namelijk écht. Misschien zijn ze je tot nu toe nooit opgevallen, of wilde je ze niet zien (confirmation bias in actie!), maar ze zijn er wel degelijk. Observeer deze mensen eens en oordeel voor jezelf hoe ontzettend ongezellig zij het hebben. Of zie je juist dat zij zich prima vermaken? Zie je hoeveel plezier zij hebben, zonder dat ze daar alcohol voor nodig hebben?

‘Doe niet zo saai’

Nog zoiets waar ik bang voor was: dat mensen mij saai zouden vinden als ik niet meer dronk. Helemaal niet zo’n gekke gedachte, want al te vaak is de eerste reactie als je aangeeft dat je niet drinkt: ‘Doe niet zo saai!’

Een goede vraag om jezelf dan te stellen is: waarom sta jij toe dat andere mensen daar een oordeel over vellen?

Het antwoord op de reactie van die ander ligt nooit bij jou, maar altijd bij degene die op die manier reageert. Misschien wak-

Het tweede verhaal: een glaasje is zó gezellig | 85

kert jouw keuze om niet te drinken iets bij die ander aan. Misschien is het voor die ander confronterend omdat jij afwijkt van de ongeschreven regel. Zolang iedereen zich netjes aan die norm houdt, hoeven anderen niet stil te staan bij hun eigen alcoholgebruik. Maar omdat jij besluit een andere koers te varen, verander je de dynamiek. Je houdt een spiegel voor en dat is ongemakkelijk.

Bedenk dan dat die ongemakkelijkheid alleen maar iets zegt over de ander en niets over jou. Het roept vragen op: ik drink zeker net zoveel als zij, moet ik dan ook stoppen of zo? Of: als zij niet meer drinkt, veroordeelt ze mijn alcoholgebruik dan? De kans bestaat dat het voelt alsof jouw keuze een oordeel over hén is, terwijl het in werkelijkheid gewoon jouw keuze is. Dit kan ongemakkelijke situaties opleveren, maar dat betekent nog niet dat jij saai bent of dat het jouw taak is om het ongemak van die ander op te lossen. Niet drinken is niet saai. Niet drinken is een zelfbewuste keuze die alleen maar positief kan worden uitgelegd.

Mensen die geloven dat niet drinken saai is, mogen zich afvragen waarom ze dat denken. Wat zegt dat over hun eigen relatie met alcohol? Over hun eigen overtuigingen? En over hun idee van wat gezelligheid eigenlijk is?

Want weet je wat pas écht saai is? Een leven dat in het teken staat van een giftig en verdovend middel, dat ervoor zorgt dat de echte persoon in jou in no time is verdwenen, gesprekken inhoudsloos worden en de werkelijke verbinding ver te zoeken is. Echt, dát is pas saai.

De keerzijde van gezelligheid

Ik wil je heel graag anders laten kijken naar alcohol. Ik wil je uitnodigen om verder te kijken dan de eerste laag, waarin alcohol zich verhult in een zweem van gezelligheid.

Om je blikveld te verruimen neem ik je mee langs een aantal effecten van alcohol die we te vaak veronachtzamen, negeren en simpelweg voor lief nemen – effecten die onlosmakelijk verbon-

den zijn met het drinken van alcohol, maar die duidelijk de keerzijde van die gezelligheid laten zien.

Alcohol schakelt je gezonde verstand uit

Alcohol heeft een grote impact op de werking van je prefrontale cortex, dat deel van je hersenen waarmee je verstandige beslissingen neemt, de consequenties van je keuzes overziet, je grenzen bewaakt en je impulsen beheerst. mri-scans laten zien dat de activiteit in je prefrontale cortex al merkbaar afneemt na het drinken van één of twee glazen alcohol.11 Hoe meer je drinkt, hoe sterker de activiteit onderdrukt wordt. Op scans zie je dat terug als donkere, inactieve gebieden waar normaal levendige hersenactiviteit zou zijn.

De beschadiging van de prefrontale cortex, die het directe gevolg is van alcohol, zorgt ervoor dat je remfunctie wegvalt, de rem die je zonder alcohol helpt bij het reguleren van je emoties en je gedrag.

Wat er overblijft, is een brein dat vooral luistert naar wat op korte termijn aangenaam en lekker voelt. Dit kan ongezellige gevolgen hebben. Je zegt tegen jezelf dat je vanavond heel even meegaat, een of twee drankjes doet, maar dan op tijd naar huis gaat voor die belangrijke presentatie van morgen. Maar voor je het weet, wordt het toch later, drink je meer dan je je had voorgenomen en lig je veel te laat in bed, met alle gevolgen van dien voor de volgende dag.

Hoe gezellig is dat?

Je wordt dronken en staat op met een kater

Geniet jij van dat lekkere en aangename gevoel dat die eerste paar slokken wijn je geven, maar heb je een hekel aan de situatie waarin je doorschiet en dronken wordt? Er is inderdaad weinig gezelligs aan het verliezen van de controle, aan niet meer weten wat je doet. Om maar niet te spreken over de spijt en de schaamte die daar altijd weer op volgen. En wat dacht je van de onvermijdelijke kater?

Leesexemplaar

Iedereen die alcohol drinkt, moet daarvan fysiek en mentaal

Het tweede verhaal: een glaasje is zó gezellig | 87

Ik hoor mensen weleens zeggen dat ze nooit last hebben van een kater. Maar dat je de fysieke en mentale ongemakken misschien niet zo bewust ervaart, betekent niet dat je lichaam niet alsnog een hoop overuren maakt om de schade van de alcohol te herstellen.

Ik weet nog heel goed hoe ik me voelde als mijn lichaam alle zeilen bij moest zetten na een zware avond. Ik was vaak misselijk en door de dikke laag watten in mijn hoofd niet in staat om helder na te denken. Geen puf of energie om iets te ondernemen, behalve als het echt moest. Ik heb dagen gehad dat mijn handen zo erg trilden dat ik geen koffiekopje of soeplepel durfde vast te houden, uit angst dat ik de helft van de inhoud onderweg zou verliezen. Ik sloeg een kop koffie op een verjaardag op zondagmiddag in die situaties dan vaak af en het glas water stond aan het einde van de middag nog onaangeroerd op tafel.

Een kater is geen toeval of pure pech. Het is een belangrijk signaal. Het is het sein dat je lichaam het echt zwaar te verduren heeft gehad en dat het er op dit moment alles aan doet om de effecten van de ‘gezellige avond’ van gister onschadelijk te maken.

Hoe gezellig is dat?

De gaten in je geheugen: de black-outs

Ik had regelmatig last van black-outs. Dat vond ik misschien wel een van de meest verontrustende gevolgen van mijn alcoholgebruik: ’s ochtends wakker worden en merken dat er hele stukken uit mijn geheugen ontbraken. Ik vond het verschrikkelijk om op die manier de controle kwijt te zijn, om niet meer te weten wat ik had gezegd of gedaan. Alsof ik steeds een beetje van mijn leven kwijt was.

| Blij alcohol vrij herstellen. Je voelt je brak. Na een avond flink doorzakken heb je hoofdpijn en voel je je misselijk, ongemakkelijk, onrustig en zelfs angstig.

Ik deed er alles aan om de buitenwereld te laten geloven dat er Leesexemplaar

In het boek Why We Sleep legt Matthew Walker uit dat deze black-outs periodes van geheugenverlies zijn die ontstaan doordat de hippocampus, het deel van je brein dat nieuwe herinneringen opslaat, niet naar behoren functioneert. Als gevolg van de alcohol worden herinneringen minder goed vastgelegd, met als gevolg dat je wakker wordt met een zwart gat in je geheugen.

Normaal gesproken werkt je brein als een goed georganiseerd systeem: de hippocampus is als het bureaublad van je laptop waarop je tijdelijk nieuwe informatie opslaat. Deze informatie wordt later overgezet naar je langetermijngeheugen – dit is als de harde schijf waar je alles voor de langere termijn veilig bewaard. Als je alcohol drinkt, raakt dat proces verstoord. De hippocampus raakt overbelast: er is geen ruimte om nieuwe informatie op te slaan, met als gevolg dat die ook niet kan worden overgezet naar je harde schijf.

Een black-out is niet zomaar een vergeetachtig moment. Een black-out laat zien dat de normale werking van je hersenen is verstoord. Alcohol brengt schade toe aan je brein en hoe vaker en hoe meer je drinkt, hoe groter de impact.

Het verraderlijke aan een black-out is dat je de avond beleeft alsof je erbij bent, mensen merken vaak niets bijzonders aan je en toch herinner je je de volgende ochtend niets meer van wat er is gebeurd.

Misschien heb jij (nog) geen ervaring met black-outs, maar dat betekent niet dat alcohol bij jou geen schade in je hersenen aanricht. Want of je nou wél of geen gaten in je geheugen hebt, je brein krijgt altijd een klap te verduren. Het verschil zit in de gevoeligheid van je hersenen, maar dat betekent niet dat jij er ‘beter tegen

Het tweede verhaal: een glaasje is zó gezellig | 89 niets aan de hand was, terwijl ik inwendig probeerde te reconstrueren wat er was gebeurd. Dit constante doen alsof was een ware uitputtingsslag. En wat zo gek was, was dat ik helemaal niet heel veel hoefde te hebben gedronken om me niets meer te herinneren.

Leesexemplaar

kunt’. Je brein houdt zich gewoon nog wat langer staande voor het crasht.

Hoe gezellig kan iets zijn geweest als je je er niets van kunt herinneren?

Hoe gezellig is dat?

Leesexemplaar

90 | Blij alcohol vrij

Het derde verhaal: alcohol ontspant me

Het ontspannende effect van alcohol is voor veel mensen een belangrijke reden om te drinken. Het licht euforische gevoel dat ontstaat na die eerste paar slokken is aangenaam en juist door dit effect is de aantrekkingskracht van alcohol zo groot. Wat alcohol zo verraderlijk maakt, is dat het gevoel van deze ontspanning reëel is: als ik een paar slokken wijn had gedronken, dan voelde ik de ontspanning gewoon door mijn lijf trekken en werden mijn niet-aflatende kritische gedachten even minder luid.

Alcohol drinken is een ontzettend oneerlijke deal

Feit is dat alcohol drinken een ongekend slechte deal is: je ruilt een korte periode van ‘ontspanning’ in voor uren en dagen van ongemak. Veel mensen weten dit niet en misschien vind je dit nu nog lastig te geloven. Ik leg je uit hoe het werkt: de realiteit is namelijk dat het ontspannende effect van alcohol maar heel kort duurt. Als je alcohol drinkt, dan wordt het in je bloed opgenomen, waardoor het alcoholgehalte in je bloed stijgt. Dit duurt bij het eerste glas zo’n twintig minuten.12 In deze periode werkt alcohol als een stimulerend middel, je voelt je opgewekt en je hebt meer energie. Je ervaart dat licht euforische gevoel dat veel mensen zo fijn vinden aan het drinken van alcohol.

Daarna verandert er iets: je brein wil de ontstane disbalans op-

heffen. Je lichaam streeft immers altijd naar evenwicht – homeostase – waar ik het al eerder over heb gehad. Als gevolg hiervan komt er dan ook direct een tegenreactie op gang. Het gevolg: na die eerste twintig minuten begint je alcoholgehalte in je bloed te dalen.

Deze fase voelt niet fijn; je wordt ongemakkelijk en onrustig.

Vaak ben je je hier niet van bewust, want in de praktijk neem je dan een volgend drankje, waardoor het alcoholgehalte weer stijgt.

Als je je wél bewust bent van dat ongemakkelijke gevoel, legt je brein geen verband tussen dat gevoel en de alcohol die je even daarvoor hebt gedronken, omdat je nog gelooft dat alcohol ontspant.

Voor het onschadelijk maken van de alcohol maakt je brein verschillende stimulerende stoffen aan, waaronder de stresshormonen adrenaline en cortisol. Alcohol veroorzaakt dus stressreacties in je lichaam. Niet zo gek dat je je niet fijn voelt.

Het initiële ontspannende gevoel van alcohol is dus na een minuut of twintig op zijn retour, maar de impact van de stresshormonen voel je veel langer, gemiddeld zo’n twee tot drie uur per glas dat je drinkt.13 Het ontspannende effect van een glas wijn van zo’n twintig minuten ruil je dus in voor twee tot drie uur ongemak. Dat is toch een bizar slechte deal?

Mogelijk herken jij wel dat je na een avond drinken makkelijk in slaap valt, maar rond een uur of drie ’s nachts wakker schrikt. Het verdovende effect van de alcohol is op dat moment uitgewerkt, maar de stresshormonen gieren nog door je lijf. Je voelt je dan ook verschrikkelijk. Bedenk dat als je vier glazen alcohol hebt gedronken, daar een neergaande periode op volgt van zo’n acht tot twaalf uur. Als je om elf uur naar bed gaat, voel je de negatieve impact daarvan dus misschien wel tot elf uur de volgende ochtend.

Het duurt zelfs enkele dagen voordat de onrustige gevoelens die worden opgewekt door de stimulerende stoffen echt zijn verdwenen. Dat is ook de reden waarom veel mensen nooit het punt bereiken waarop ze niet meer onder invloed zijn van de (na-ijlende) effecten van alcohol.

| Blij alcohol vrij

Nu je dit weet, mag jij me vertellen wat er ontspannend is aan het drinken van alcohol...

Hoe het mij verging

Toen ik nog dronk, had ik hier werkelijk geen weet van. Ik kende alleen het ontspannende gevoel dat alcohol me gaf en stond er nooit bij stil dat datzelfde glas al na twintig minuten zorgde voor onrust en ongemak.

Als ik een avondje wijn dronk, dempte ik dat onrustige gevoel steevast met een volgend glas. Zonder dat ik het doorhad, verdoofde ik de nieuwe golf van onrust met meer alcohol. Ik realiseerde me niet dat die onrust door niets anders werd aangewakkerd dan door de alcohol zelf.

Vaak sprak ik met mezelf af dat ik één of maximaal twee glazen wijn zou drinken, maar de wens om het euforische roesje vast te houden én het ongemak niet te voelen wakkerde het verlangen naar nog een glas enorm aan.

Als ik midden in de nacht wakker schrok, werd ik overspoeld door gevoelens van spijt, schaamte en angst. Ik kon uren naar het plafond liggen staren, terwijl ik me zorgen maakte over mijn relatie, mijn gezondheid en mijn werk. Deze nachten putten me fysiek, emotioneel en mentaal steeds verder uit. ’s Ochtends was ik teleurgesteld en boos en nam ik me voor de zoveelste keer voor dat het nu echt klaar moest zijn.

Wat het zo verwarrend en complex maakt

Alcohol heeft twee gezichten. Het klopt dat alcohol ontspant, of beter gezegd: verdooft. Maar die ontspanning is van korte duur. Daarna is er van die zogenaamde ontspanning niets meer over.

Je brein leert dat alcohol een snelle oplossing is: een quick fix. Na een paar glazen voel je je even ‘normaal’ en dat bevestigt je idee dat alcohol ontspanning geeft. Voor je het weet, ontwikkel je een relatie met alcohol die draait om het opheffen van ongemak. Wat

je niet doorhebt, is dat het ongemak dat je voelt er nooit zou zijn geweest als je dat eerste glas zou hebben laten staan.

Als je regelmatig drinkt, is het makkelijk om overtuigd te raken van het ontspannende effect van alcohol. Maar dat beeld is niet gebaseerd op de realiteit. Tegelijk is het wel de manier waarop je jezelf onbewust gevangenhoudt in de illusie van ontspanning. Wat je voelt na dat eerste glas, is geen werkelijke ontspanning, maar een kortstondige roes die je brein onmiddellijk probeert te corrigeren. Het gevolg: je voelt je alleen maar onrustiger, angstiger en vermoeider.

Je belandt al snel in een vicieuze cirkel: je schenkt jezelf een glas in om te ontspannen, maar het is juist dat glas dat bijdraagt aan de onrust die je wilt dempen.

Stel jezelf, met de kennis die je nu hebt, opnieuw de vraag: hoe reëel is de ontspanning die alcohol je geeft?

Hoe zou het zijn om toe te geven dat alcohol je nooit ofte nimmer de rust en gemoedsrust zal geven waar je werkelijk naar verlangt?

Wat als je erkent dat die rust pas ontstaat als je stopt met drinken?

Wat als je bereid bent om dat zelf te ervaren door (een tijdje) geen alcohol te drinken?

Hoofdstuk 9

Het vierde verhaal: het is een gewoonte

Veel mensen rechtvaardigen hun drankgebruik door het af te doen als een gewoonte. Op het eerste gezicht is dat niet zo gek. Want natuurlijk zijn er die standaard momenten waarop je nou eenmaal gewend bent geraakt om jezelf iets in te schenken: na een dag op kantoor, tijdens het koken of als de kinderen naar bed zijn. Vaak drink je dan op de automatische piloot, je staat er niet bewust bij stil.

Drinken uit gewoonte is een veilige verklaring, want hoe slecht kan een gewoonte nou eigenlijk zijn? Het idee dat je afhankelijk bent van alcohol voelt veel angstaanjagender. Zolang je het voor jezelf kunt afdoen als een gewoonte, hoef je niet na te denken over de gevolgen van je afhankelijkheid. En toch stel ik je de vraag: is jouw alcoholgebruik inmiddels niet langer af te doen als een simpele gewoonte?

Natuurlijk speelt gewoontevorming wel een rol. Je brein is een efficiënt systeem dat alles wat je herhaaldelijk doet als het ware automatiseert. Als je vaak genoeg op vrijdag een glas wijn inschenkt zodra je thuiskomt van kantoor, dan raakt dat neurale pad ingesleten in je brein. Het gevolg hiervan is dat als jij op vrijdag thuiskomt, je zonder dat je erbij stilstaat door je brein wordt ‘geholpen’ en het idee van een glas wijn als vanzelf krijgt aangereikt.

Maar daarmee is het drinken van alcohol niet alléén maar een Leesexemplaar

Het vierde verhaal: het is een gewoonte

gewoonte. Alcohol is een verslavend middel en juist die verslavende eigenschappen maken alcohol meer dan een gewoonte.

• Hoe kun je volhouden dat alcohol slechts een gewoonte is als je jezelf keer op keer belooft vanavond niet te drinken en het dan toch weer doet? Dit gebeurt niet omdat je het even bent vergeten. Iets in jou is sterker dan je voornemen van die ochtend. Andere gewoontes hebben deze eigenschap niet, die laten zich niet op deze manier gelden.

• Hoe kun je volhouden dat alcohol slechts een gewoonte is als je ziet hoeveel schade het aanricht en je het tóch blijft gebruiken? Als je merkt dat het gedoe geeft in je relatie, je je schuldig voelt tegenover je kinderen en je werk eronder lijdt, maar je jezelf toch dat glas weer inschenkt?

• Hoe kun je volhouden dat alcohol slechts een gewoonte is als alleen al de gedachte aan stoppen je vervult met angst en afgrijzen? Een leven zonder alcohol staat voor veel mensen nog altijd gelijk aan saai en kleurloos, je moet er niet aan denken dat je nooit meer zou mogen drinken.

Ik kan geen enkele andere gewoonte verzinnen die zulke heftige emoties losmaakt. Je drinkt misschien wel zonder dat je erbij nadenkt, maar dat betekent nog niet dat je het kunt afdoen als simpele gewoonte.

Echte gewoontes zijn dingen als altijd dezelfde route rijden naar je werk, twee keer per dag je tanden poetsen of slapen aan jouw kant van het bed: automatische handelingen waar je verder geen gedachten of gevoelens aan verbindt en waar geen bijzondere emotie bij komt kijken. Als je er een keer van afwijkt, dan gebeurt er niets bijzonders. Geen paniek, geen schaamte en je raakt er ook niet van in de war.

Maar als het gaat over alcohol en je het gevoel hebt dat er iets zou moeten veranderen, dan raakt het wel van alles: je zelfbeeld en

de angst wat het idee om te moeten stoppen over jou zegt. Het voelt alsof je jezelf iets heel belangrijks ontneemt.

Zolang jij blijft geloven dat jouw alcoholgebruik te verklaren is als een gewoonte, dan kun je blijven denken dat je met wat wilskracht dat patroon kunt doorbreken. Zodra je ervaart dat dit niet werkt, is het heel makkelijk om de schuld bij jezelf te leggen en jezelf te veroordelen voor het feit dat je zwak bent.

Hiermee doe je jezelf tekort en ga je dus ook voorbij aan de ware aard van alcohol. Door jouw alcoholgebruik af te blijven doen als een gewoonte, houd je vast aan de illusie dat je er met een beetje extra discipline wel mee kunt stoppen. Op die manier negeer je het feit dat alcohol een verslavend middel is, een stof die je brein beïnvloedt, je verlangens aanwakkert en je keuzes ondermijnt.

Het wordt tijd om de waarheid onder ogen te komen: alcohol is geen onschuldige gewoonte, maar een middel waar je na verloop van tijd niet zomaar meer mee kunt stoppen. Het is een middel dat je gevangenzet, schaamte aanwakkert en je steeds verder verwijdert van wie je werkelijk bent en van het leven dat je écht wilt leiden.

Leesexemplaar

vierde verhaal: het is een gewoonte |

Het vijfde verhaal: alcohol is synoniem voor genieten

‘Alcohol’ en ‘genieten’ zijn woorden die voor veel mensen hand in hand gaan. Voor mij was dat jarenlang niet anders: alleen al het vooruitzicht van een vrijdagavond op de bank met een kaasplateau en een fles wijn binnen handbereik kon ervoor zorgen dat ik me ultiem gelukkig voelde.

Mogelijk geloof jij ook dat alcohol je leven verrijkt. Dat een glas prosecco in de zon of een wijntje tijdens een etentje je leven nét dat beetje extra geeft.

Alcohol staat synoniem voor genieten van het leven, alles eruit halen wat erin zit. Het idee dat je jezelf dat moet ontzeggen als je stopt met drinken, is vaak een goede reden om het besluit nog even uit te stellen.

Maar dit genieten komt met een hoge prijs. Je weet heel goed dat je niet áltijd geniet van alcohol, dat is waarom je dit boek in handen hebt. Je baalt van de manier waarop alcohol je laat voelen nadat je er zo van hebt genoten. Ik ga je uitleggen waarom dat zo is en ik beloof je: je kijk op alcohol en genieten zal voorgoed veranderen.

Dynorfine, de grote onbekende spelbreker

Ik heb eerder verteld over de rol van dopamine in je brein. Alleen al het vooruitzicht van dat glas wijn kan je een prettig gevoel geven door de beloning die via dopamine aan je wordt voorgespiegeld.

Maar dat is maar een deel van het verhaal. Dopamine komt namelijk niet alleen.

Elke keer dat je brein van de dopamine een beloningsprikkel krijgt, volgt er een tegenreactie waarbij een andere stof wordt aangemaakt: dynorfine. Dynorfine is, net als dopamine, een neurotransmitter, maar het heeft een tegenovergestelde werking. Dynorfine werkt als de natuurlijke rem van je brein, een ingebouwde tegenhanger, die het evenwicht – de homeostase – probeert te herstellen.14

Terwijl dopamine je een oppepper geeft, drukt dynorfine je juist omlaag. Het veroorzaakt negatieve en ongemakkelijke gevoelens zoals somberheid, lusteloosheid en een gevoel van leegte. Hoe vaker je je brein overprikkelt met alcohol (of andere middelen of activiteiten die een sterke dopaminestoot geven), hoe meer dynorfine je aanmaakt om de balans te herstellen.

Dynorfine verklaart waarom je je na het drinken van alcohol vaak slechter voelt dan daarvoor: somber, angstig of juist geprikkeld en een kort lontje. Het is een logische en natuurlijke reactie van je brein om het evenwicht te herstellen, maar jij ervaart alleen dat je je rot voelt. Al snel denk je (onbewust) dat je een wijntje nodig hebt, omdat je bent gaan geloven dat je je daarna beter voelt. Maar juist zo houd je de cirkel in stand waarbij je gevangen komt te zitten in een systeem van kunstmatige highs en de onvermijdelijke lows die daarop volgen.

En hier stopt het niet. De effecten van dynorfine zijn niet alleen merkbaar op het moment dat je drinkt. Ze blijven nog lang daarna in je lichaam aanwezig. Ook als de alcohol allang uit je systeem is verdwenen, blijft het verhoogde dynorfineniveau nog uren en zelfs dagen actief.

De onrust, de somberheid en de prikkelbaarheid die je voelt nadat je hebt gedronken, zijn een direct gevolg van de biochemische disbalans. Dit wakkert het verlangen naar alcohol alleen maar verder aan, in een poging van je brein om je van dat ellendige gevoel te verlossen.

De sluipende werking van tolerantie

Een effect dat hierbij een rol speelt, is tolerantie: het effect dat je steeds meer alcohol nodig hebt om hetzelfde effect te ervaren. Een enkel glas wijn of bier geeft je na verloop van tijd niet meer hetzelfde gevoel als in het begin.

Dit geldt niet alleen voor alcohol. Wanneer je regelmatig alcohol drinkt, maakt je brein telkens dynorfine aan als tegenreactie op de dopaminepiek. Dynorfine is immers een stof die het gevoel van beloning en plezier afremt. En dat proces verloopt in je brein niet selectief en dus niet uitsluitend bij alcohol. Nee, die afremming werkt door in álle gebieden van je leven. Dat betekent dat je niet alleen minder geniet van het drinken zelf, maar ook van alles wat zich daaromheen in je leven afspeelt.

Daardoor komt de drempel waarbij jij geluk en blijdschap ervaart steeds een beetje hoger te liggen. Wat je vroeger blij maakte – een lange wandeling, koken voor je gezin of vrienden, een rondje hardlopen, een goed boek lezen, spelen met je kinderen – verliest na verloop van tijd zijn impact en glans. De alledaagse momenten die voorheen zin gaven aan je leven, geven niet meer datzelfde gevoel van voldoening en plezier.

Als je regelmatig drinkt, beland je eenvoudig in een vicieuze cirkel: je brein wordt steeds minder gevoelig voor de natuurlijke prikkels die je een goed gevoel geven. Daardoor voelt het leven zonder alcohol steeds vlakker, saaier en zwaarder. Tot het punt dat je denkt dat je alleen nog écht kunt genieten als er alcohol bij komt kijken. Je grijpt steeds vaker terug op datgene wat je juist verder verwijdert van écht genieten.

De waarheid over genieten

Je gelooft dat alcohol je leven verrijkt, dat je met een glas wijn in je hand pas echt optimaal van het leven geniet. Maar ondertussen zorgen de onzichtbare en onvermijdelijke gevolgen van alcohol ervoor dat je juist minder geniet, van het drinken zelf en van het

Het vijfde verhaal: alcohol is synoniem voor genieten | 101 leven in het algemeen. Het middel dat je nu nog ophemelt als dat wat je leven de moeite waard maakt, ondermijnt in werkelijkheid je vermogen om werkelijk te genieten. Echt genot vind je niet in een glas. Dat vind je in jezelf, in de mensen om je heen, in een heldere geest en een fit lichaam dat je in staat stelt om te genieten van de grote en kleine dingen die het leven te bieden heeft.

Leesexemplaar

Het zesde verhaal: ik vind het zo lekker

Je drinkt alcohol omdat je het lekker vindt. Want waarom zou je het anders drinken? Maar ik nodig je uit om terug te denken aan de eerste keer dat je alcohol dronk. Vond je het toen meteen lekker?

Een van de eerste keren dat ik bewust alcohol dronk, was tijdens een feestje bij een vriendin. Ik was zestien en we waren bij haar thuis in de garage. Er werd gedanst, gelachen en geflirt. Haar broer studeerde al en ik vond alles aan hem indrukwekkend. Hij gaf mij een plastic bekertje met witte wijn en hoewel ik even twijfelde bij de gedachte aan mijn moeder, duwde ik dat snel weg. Ik wilde erbij horen, dat voelde toen zó goed.

De geur was chemisch, een beetje zuur zelfs. En eerlijk gezegd was de smaak nog erger: bitter, wrang en het brandde op mijn tong. De reflex om het uit te spugen hield ik in. Om me heen leek niemand er last van te hebben en leek iedereen het wel lekker te vinden.

Daarna volgden meer feestjes en gezelligheid en langzaam wende ik aan de typische vieze smaak van alcohol. Of beter gezegd: ik vergat dat ik het ooit vies had gevonden. Ik begon zelf ook te geloven dat het klopte wat me werd verteld: alcohol is lekker. Ik zei tegen mezelf dat ik het lekker vond, en dat het erbij hoort, zeker als je een leuk, gezellig en interessant leven leidt.

Maar nu ik terugkijk, weet ik dat het vanaf het begin niet de Leesexemplaar

In die garage begon mijn eigen relatie met alcohol. Later vond ik het geweldig om me te verdiepen in de wereld van wijn: ik volgde wijncursussen en leerde hoe wijn en spijs elkaar aanvullen. Op vakantie in Zuid-Europa boekten we wijnproeverijen en luisterden we naar de verhalen van de wijnboeren over de druivensoorten en de complexiteit van de smaken: een vleugje framboos en een hint van eikenhout. We namen dozen wijn mee terug naar Nederland en in de weekenden nodigden we vrienden uit om te komen eten en te genieten van onze vondsten.

Ik voelde me een vrouw van de wereld: ik was een liefhebber, een connaisseur die zich verdiepte in de diepere lagen van wijn. Ik vond de rituelen geweldig en ik genoot van het totale plaatje: de smaak, de sfeer, de saamhorigheid en het gevoel onderdeel te zijn van iets speciaals.

Stel jezelf nu eens heel eerlijk de vraag: hoe lekker vind je alcohol eigenlijk? Vind je het echt lekker, of ben je jezelf dat in de loop van de jaren gaan vertellen? Heb je je dat verhaal laten aanleunen? Denk je er niet eens meer over na hoe (on)logisch het is dat we zeggen dat alcohol lekker is?

Het is interessant om te weten dat alcohol in feite ethanol is. Er bestaan verschillende soorten alcohol, maar degene die geschikt is voor menselijke consumptie, heet ethanol. Ethanol heeft verschillende andere toepassingen waar je geen moment bij stilstaat als je denkt aan dat lekkere glas wijn.

Ethanol wordt bijvoorbeeld gebruikt in schoonmaakmiddelen als oplosmiddel en ontvetter, het is de actieve stof in desinfecterende producten zoals glasreinigers en handgels en het is de brandstof in onze benzineauto’s. Ja, je drinkt dus dezelfde stof als waar je auto op rijdt.

Pure alcohol is extreem giftig en absoluut ongeschikt voor men-

Het zesde verhaal: ik vind het zo lekker | 103 smaak was die me heeft doen vallen voor alcohol. Het was het gevoel erbij te horen en de illusie van zekerheid en zelfvertrouwen. Het roesje en de demping. De sfeer. Alles, maar níét de smaak.

selijke consumptie. Om ethanol überhaupt drinkbaar te maken is een ingewikkeld proces van vergisting en destillatie nodig, waarna er vaak van alles aan wordt toegevoegd om het ‘lekker’ te maken.

Als je alcohol drinkt, start er een complex proces in je lichaam. De alcohol wordt eerst afgebroken in je maag en daarna in je lever, waar het wordt omgezet in aceetaldehyde. En als je denkt dat ethanol schadelijk is: aceetaldehyde is nog veel giftiger. Het tast de menselijke cellen aan en kan deze zelfs vernietigen. Omdat alcohol zowel in water als in vet oplosbaar is, kan het ook nog eens makkelijk doordringen in al die cellen, maar ook in je organen en weefsels. Precies die eigenschap maakt de schadelijkheid van alcohol zo groot.

De reactie op je eerste slokken alcohol zou al genoeg moeten zijn om te beseffen hoe schadelijk het is. Je geur- en smaakzintuigen zijn er niet voor niets: ze waarschuwen je van nature voor bedorven of giftig voedsel. Dat je na verloop van tijd went aan de smaak, of dat alcohol met allerlei trucs ‘lekkerder’ wordt gemaakt, verandert niets aan de schadelijkheid ervan.

Ook overgeven na te veel alcohol is een duidelijke waarschuwing van je lichaam: ‘Dit is giftig, hier moet ik vanaf.’ Deze reactie is een beschermingsmechanisme dat je op dat moment redt van een mogelijke alcoholvergiftiging.

Desondanks laten we ons niet ontmoedigen en blijven we onszelf en elkaar continu vertellen hoe lekker we alcohol vinden. Na verloop van tijd is er natuurlijk niets in jou wat er nog op een andere manier over denkt.

Kijk eens met andere ogen naar de ‘aantrekkingskracht’ van alcohol. Zie je hoe je je drankgebruik blijft goedpraten en rationaliseren, terwijl je jezelf eigenlijk compleet voor de gek houdt?

Want echt, hoe lekker kan iets zijn als het in de basis een ontsmettingsmiddel is dat bewerkt moet worden om ‘lekker’ te worden gevonden, en dat in je lichaam een chemische kettingreactie met grote schade veroorzaakt?

| Blij alcohol vrij

Hoofdstuk 12

Het zevende verhaal: ik slaap er beter van

Denk jij ook dat alcohol je helpt om beter te slapen? Laat ik je dan meteen uit de droom helpen: ook dat klopt niet. Sterker nog, het tegenovergestelde is waar: alcohol is een enorme stoorzender voor je slaap.

Toch is het niet zo gek dat je denkt dat alcohol je slaap bevordert, want je hebt talloze keren aan den lijve ervaren dat je met een paar glazen wijn als een blok in slaap valt.

William Porter legt in zijn boeken Alcohol Explained en Alcohol Explained 2 op een heldere manier uit hoe dit werkt.15 Slaap wordt gekenmerkt door verschillende fasen die zich gedurende de nacht afwisselen: de diepe slaap en de remslaap. Tijdens de diepe slaap herstel je vooral fysiek, je ademhaling en je hartslag vertragen en je slaapt – zoals de naam al zegt – diep. Tijdens de remslaap verwerk je ervaringen waardoor je geest zich kan opfrissen. De naam van deze fase (rem = rapid eye movement) verwijst naar de snelle bewegingen die je ogen maken. Daarnaast verhoogt je hartslag en vertonen delen van je hersenen een mate van activiteit die te vergelijken is met de activiteit als je wakker bent. Tegelijkertijd zijn je spieren volledig ontspannen. Als je droomt, dan doe je dat tijdens de remslaap. Beide fasen blijken essentieel voor de kwaliteit van je nachtrust. Dankzij het patroon van de afwisseling rust je uit en word je ’s ochtends helder en fris wakker.

Het zevende verhaal: ik slaap er beter van |

Onderzoek toont aan dat zelfs na één enkel glas alcohol de kwaliteit van je slaap niet meer te vergelijken is met een alcoholvrije slaap. Slaap onder invloed van alcohol wordt ook wel pseudoslaap genoemd: je bevindt je in een soort hypnotische staat, die eenvoudig verward wordt met slaap.

Als je gedurende de avond alcohol drinkt en vrij snel daarna gaat slapen, dan heeft het verdovende effect van de alcohol de overhand. Die comateuze staat na een avond drinken is makkelijk te verwarren met de diepe slaapfase. Maar wat blijkt? Vanuit deze staat is het onmogelijk om de remfase te bereiken. Voor de remfase is het namelijk nodig dat je dicht bij het punt van ontwaken komt. Zolang je bedwelmd bent door de alcohol, ben je niet in staat om dat hogere bewustzijnsniveau te bereiken. Het gevolg is dat je gedurende de nacht de remfase helemaal niet bereikt, of veel minder (en van mindere kwaliteit) dan je nodig hebt voor een goede nachtrust.

Als na ongeveer vier tot vijf uur het verdovende effect van de alcohol is uitgewerkt, krijgen de stimulerende effecten die het gevolg zijn van de ontwenning de overhand. De overprikkeling van je brein onder invloed van stresshormonen zoals adrenaline en cortisol zorgt ervoor dat je je gespannen, onrustig en angstig voelt. Je wordt wakker en vaak lukt het dan niet om weer in slaap te vallen. William Porter vergelijkt het met proberen te slapen nadat je acht of negen mokken heel sterke koffie hebt gedronken.

Ik had hier nooit bij stilgestaan. Ik werd áltijd tussen drie en vier uur wakker en dat blijkt dus allesbehalve toeval. Dit patroon was een direct gevolg van mijn alcoholgebruik. En zodra ik wakker werd, voelde ik grote paniek. Mijn hoofd sloeg op hol en ik kon uren liggen malen over de avond ervoor en de dag die nog moest komen.

Toen ik hier voor het eerst van hoorde, viel er een hoop op z’n plek.

De impact die het drinken van alcohol op je slaap heeft, is twee-

Je kunt je voorstellen hoe je je voelt als dit patroon zich nacht in nacht uit, week in week uit, en jaar in jaar uit herhaalt. Hoe gek is het dan nog dat je je inmiddels regelmatig uitgeput voelt? Slaap is onmisbaar voor je fysieke en mentale gezondheid en alcohol berooft je daarvan.

Meten is weten

Sinds ik een smartwatch heb, ben ik me veel bewuster geworden van het bestaan en de impact van de twee slaapfasen. Als ik een nacht minder goed heb geslapen en moe wakker word, dan is dat eenvoudig terug te zien in de statistieken van mijn horloge.

Toen ik nog dronk, omzeilde ik dit soort confronterende informatie en droeg ik mijn horloge nooit tijdens mijn slaap, waardoor ik zelf niet beschik over objectief vergelijkingsmateriaal.

Wat ik vaak hoor in de groepen waar ik mee werk, is dat de verschillen tussen nachten met en nachten zonder alcohol onmiskenbaar terug te zien zijn in de data die je horloge verzamelt. Als jij een smartwatch hebt en de moed wel kunt opbrengen, dan nodig ik je uit deze check voor jezelf te doen. Er is geen beter bewijs dan zélf zien wat er met jouw lichaam, hartslag en conditie gebeurt met en zonder alcohol.

De sleutel in al deze verhalen

Wat ik je in dit deel heb laten zien, is hoe hardnekkig de verhalen en overtuigingen over alcohol zich kunnen nestelen. Het lijken onschuldige en logische aannames, maar in feite zijn het de overtuigingen die je gevangenhouden in patronen waar je allang niet meer gelukkig mee bent.

De verhalen waarin ik je heb meegenomen, zijn perfecte voor-

Het zevende verhaal: ik slaap er beter van | 107 ledig. Ten eerste gaat de kwaliteit van je slaap sterk achteruit, omdat je de remfase onvoldoende bereikt. Daarnaast word je midden in de nacht wakker, lig je te piekeren en kun je de slaap niet meer vatten.

beelden van de manier waarop diepgewortelde overtuigingen ontstaan: vanaf je jeugd leer je dingen doordat je ze ziet bij je ouders, door rolmodellen in je omgeving en door je eigen ervaringen. Op deze manier creëer je, zonder dat je je ervan bewust bent, stap voor stap jouw realiteit. Een realiteit die voelt als dé waarheid en die je op zeker moment nooit meer in twijfel trekt.

Hier ligt dan ook een heel belangrijke sleutel om jezelf te bevrijden uit de greep van alcohol: stel kritische vragen bij alle aannames die je doet, bij alles wat je denkt dat waar is en bij al die overtuigingen die jij hebt ten aanzien van dat wat je gelooft dat alcohol je oplevert.

Hiervoor is het nodig dat je onbevangen en zonder oordeel je overtuigingen gaat onderzoeken. Bekijk ze vanuit andere invalshoeken, geloof niets meer klakkeloos vanuit het idee dat het nou eenmaal zo is en wees bereid om nieuwe inzichten mee te nemen in de keuzes die je vanaf dat punt maakt.

Als je hiertoe bereid bent dan geef je jezelf de kans om los te komen, om alcohol te zien voor wat het werkelijk is, om te ontdekken dat de verhalen die je bent gaan geloven niet vaststaan, maar herschreven kunnen worden, en om te ervaren dat je verlangen naar alcohol niet verdwijnt door ertegen te vechten, maar juist door je overtuigingen kritisch tegen het licht te houden.

Met dit werk leg je de basis voor de volgende stap: de beweging van niet mógen drinken naar niet wíllen drinken. Daar ga ik in het volgende deel dieper op in.

Leesexemplaar

DEEL 3 DE STAP NAAR DUURZAME

VERANDERING

Stoppen met drinken is één ding. Gestopt blíjven vraagt om veel meer; meer dan alleen een besluit of een periode waarin je met wilskracht je gedrag onder controle houdt.

In dit derde deel laat ik je zien wat er nodig is om de verandering die je nastreeft ook echt blijvend te maken, zodat het niet langer voelt als volhouden of als een strijd tegen het verlangen naar alcohol. Want volhouden en strijden is geen vrijheid. Echte vrijheid voel je pas wanneer je uit vrije wil de keuze maakt voor een leven zonder alcohol, een leven dat zo waardevol is dat je geen enkele reden meer hebt om eraan te ontsnappen.

Ik neem je mee langs de stappen die daarvoor onmisbaar zijn: blijvend bewustzijn ontwikkelen, je verlangen naar alcohol doorgronden, inzicht krijgen in de diepere lagen onder dat verlangen en bouwen aan een leven dat stevig en aantrekkelijk genoeg is om jou te dragen.

Leesexemplaar

Leesexemplaar

Hoofdstuk 13

Alle verandering vindt plaats aan de andere kant van bewustzijn

Veel mensen leven een groot deel van hun leven op de automatische piloot. Het is alsof je met 130 kilometer per uur door je dagen raast. Je denkt te weten waar je naartoe gaat, maar tijdens de rit neem je nauwelijks de tijd om uit het raam te kijken. Het leven trekt op die manier ongemerkt aan je voorbij, en dat geldt zeker voor de keuzes die je maakt. Of beter gezegd: voor alles waar je eigenlijk geen echt bewuste keuze in maakt.

Ik weet zeker dat je nooit bewust hebt gekozen voor de rol die alcohol nu in je leven inneemt. Misschien dronk je in je tienerjaren je eerste bessen-jus, baco of biertje omdat dat nou eenmaal was wat iedereen deed. Misschien ben je pas later de ‘genoegens’ van een glas wijn gaan waarderen.

Langzaam maar zeker is alcohol een vanzelfsprekend en onmisbaar onderdeel van je leven geworden. Tot het punt waar je nu staat, waarop je je realiseert dat je er niet blij van wordt.

Wat ontbreekt, is bewustzijn – bewustzijn van wat je doet en waarom je het doet. Bewustzijn van de ware impact van je gedrag op je leven en wat het je in werkelijkheid kost. Pas op het moment dat je je bewust wordt van het bestaan van een probleem, kun je er écht iets aan veranderen. Zonder bewustzijn is verandering niet mogelijk.

Bewustzijn is dan ook een onmisbare sleutel als je iets wilt ver-

Alle verandering vindt plaats aan de andere kant van bewustzijn | 111

anderen aan je relatie met alcohol. Of dat nou gaat om minderen of stoppen, het is essentieel dat je je bewust wordt van je eigen gedachten en patronen, van de redenen waarom je eigenlijk drinkt. Het goede nieuws is dat als jij oog krijgt voor wat je doet, waarom je het doet, welke verhalen daaronder liggen en wat je daar nou eigenlijk van vindt, je een eerste krachtige stap zet in de richting van het terugkrijgen van je keuzevrijheid.

In dit hoofdstuk neem ik je mee in het verschil tussen leven op de automatische piloot en leven vanuit bewustzijn. Ik vertel je hoe je brein werkt – bewust en onderbewust – en hoe je deze kennis in je voordeel kunt laten werken. Ik start met het proces van ontwaken en dat doe ik aan de hand van de vier fasen die deel uitmaken van ieder veranderingsproces. Daarna laat ik je zien hoe krachtig je onderbewuste werkelijk is en wat er nodig is om je relatie met alcohol blijvend te veranderen.

Wake up

Verandering gebeurt niet van de ene op de andere dag. Het is een proces. Dat laat ik je zien aan de hand van een model dat de vier niveaus van bewustzijn beschrijft, de vier A’s: Asleep, Aware, Awake en Alive. 16 Dit model is gebaseerd op het bewust-bekwaamheidsmodel dat is ontwikkeld door Noël Burch in de jaren zeventig van de vorige eeuw en beschrijft het proces van verandering: vanaf het begin, als je je nog totaal onbewust bent van het probleem, tot het punt waarop je de verandering in je leven hebt geïntegreerd en deze als vanzelfsprekend voelt.

Deze vier A’s helpen je begrijpen waar je nu staat en waarom je je soms zo machteloos kunt voelen, zelfs als je alles denkt te weten en al vaak hebt geprobeerd iets te veranderen.

Leesexemplaar

Aware Awake

Je weet het

Asleep

Je ziet het probleem niet

Bewust

Onbewust

Je bent onderweg

Alive

Je doet het

Asleep – je ziet het probleem niet

In deze fase ben je je er nog niet van bewust dat alcohol een probleem is. Je ziet je eigen alcoholgebruik als normaal, iedereen om je heen drinkt, dus waarom zou je je zorgen maken? Ondanks dat alcohol een negatieve impact heeft op je leven, leg jij die link (nog) niet. Je zoekt de oorzaak van onvrede, ongemak en klachten in andere zaken: je werk, je zorgtaken, je partner, alle ballen die jij hooghoudt. Zolang je het probleem niet erkent, voel je geen urgentie om iets te veranderen.

Aware – je weet het, maar je kunt nog niet veranderen

Dit is het moment waarop het kwartje valt. Je voelt aan alles dat de rol die alcohol in jouw leven heeft ingenomen niet oké is. Dat het je de regie uit handen neemt. Je voelt dat dit niet het leven is dat jij wilt leiden en dat je hier niet gelukkig van wordt.

Dit is een pijnlijke fase. Je ziet het patroon. Je voelt de negatieve consequenties en bent je bewust van de oorzaak: alcohol. Tegelijk heb je geen idee hoe je het kunt stoppen. Je doet pogingen om te minderen of te stoppen, maar die stranden iedere keer. Je zelfvertrouwen wordt ondermijnd. Je voelt je zwak. Je schaamt je dat je je alcoholgebruik niet onder controle krijgt. Je bent je inmiddels be-

Leesexemplaar

Alle verandering vindt plaats aan de andere kant van bewustzijn | 113

wust van het probleem, maar het ontbreekt je simpelweg aan de tools om er duurzaam écht iets aan te veranderen.

Awake – je bent onderweg, maar het gaat nog allesbehalve vanzelf

Je komt in beweging. Je kiest ervoor om (een tijdje) niet te drinken. Misschien zoek je er hulp bij of verdiep je jezelf in boeken, podcasts en alles wat je maar over het onderwerp kunt vinden.

Ondanks de moedige stappen die je zet, kost het je ook nog veel energie. Je moet continu alert zijn en bewuste keuzes maken. In veel gevallen is het nodig om terug te vallen op wilskracht. Het verlangen naar alcohol is op bepaalde momenten nog indringend aanwezig en het is ook nog niet vanzelfsprekend dat je je moeiteloos houdt aan je besluit om niet of minder te drinken.

Je voelt je nog niet vrij, het verlangen naar alcohol is nog niet verdwenen. Het beheerst een groot deel van je dag. Toch is dit het punt waarop veel programma’s en behandelingen rond verslaving eindigen. Je doel – het veranderen van je gedrag – is immers bereikt.

En als je dan toch een keer drinkt – wat een reëel risico is in deze fase van verlangen naar alcohol en vertrouwen op wilskracht –dan voelt dat direct als falen. Je koppelt je eigenwaarde nog steeds aan je gedrag, waardoor dat ene glas het bewijs wordt dat je het inderdaad niet kunt. Het is dan heel eenvoudig om de handdoek in de ring te gooien en structureel terug te vallen in oude patronen, met alle gevolgen van dien voor je zelfbeeld en vertrouwen dat het ooit goed komt.

Alive – je doet het en het voelt als vanzelfsprekend

In deze fase is het gevecht ten einde. Je drinkt geen alcohol, niet omdat het niet mag, maar omdat je het simpelweg niet meer wilt. Je verlangt er niet meer naar. Het is niet nodig om jezelf te overtuigen of eraan te herinneren waarom je deze keuze maakt. Niet drinken is een vanzelfsprekendheid. Je nieuwe houding ten opzichte

van alcohol is deel geworden van wie je bent. Het gaat niet langer over volhouden.

Dit is het punt waarop ik me, na jaren van strijd, inmiddels bevind: ik ben het verlangen naar alcohol echt volledig kwijt. Ik mis het niet en ik heb nooit meer het gevoel dat ik iets waardevols opgeef. Ik voel me volledig vrij van alcohol.

Dit is het punt dat ik jou ook gun en waar mijn werk, mijn aanpak en dit boek op zijn gericht. Want alleen op dit punt ben je echt vrij en in staat om volledig van het leven te genieten.

Waarom is dit zinvol om te weten?

Als je begrijpt waar jij staat in jouw proces, creëert dat helderheid en inzicht in wat je volgende stap is. Misschien herken je jezelf in de pijnlijke Aware-fase, waarin je het probleem erkent maar niet weet hoe je verder moet. Of je bevindt je in de Awake-fase, waarin je worstelt met het verlangen naar alcohol en het voortdurende beroep op wilskracht.

Door dit inzicht begrijp je ook waarom eerdere pogingen steeds opnieuw strandden: échte verandering komt niet uit nóg harder je best doen, maar uit je bewust worden van het feit dat alcohol de veroorzaker is van je ongemak en het gedoe in je leven door op dat punt nieuwsgierig te worden, jezelf de juiste vragen te stellen en je onderbewustzijn deelgenoot te maken van jouw veranderproces. Daar komt de Alive-fase in zicht: het punt waarop je nieuwe gedrag rond alcohol vanzelfsprekend voelt; dát is de echte vrijheid.

Maar hoe kom je daar? Hiervoor is het essentieel om kennis te maken met een krachtige speler: je onderbewuste.

De kracht en macht van je onderbewuste

Ik kan me voorstellen dat jij gelooft dat jij aan het roer staat van de dingen die je denkt en doet. Maar dat klopt maar ten dele, want veel van wat je dagelijks denkt en doet, gebeurt zonder dat je er bewust bij stilstaat, op een soort automatische piloot.

Leesexemplaar

Alle verandering vindt plaats aan de andere kant van bewustzijn | 115

Dat is geen tekortkoming, maar het is hoe je brein werkt. Je brein verwerkt zo’n elf miljoen prikkels per seconde, terwijl jij je bewust bent van slechts veertig daarvan (dat is een schamele 0,0003 procent). De overige prikkels gaan niet aan je voorbij, maar worden opgevangen en geïnterpreteerd door je onderbewuste brein. Dit onbewuste proces bepaalt daardoor voor een groot deel wat jij denkt, voelt en doet – volgens sommige schattingen is dat wel 90-95 procent.17

Je bewuste en je onderbewuste brein

Het is daarom goed om eerst eens te kijken wat dit onderbewuste nou eigenlijk is. Want hoe beter jij begrijpt hoe het in je brein werkt, hoe duidelijker het wordt waarom eerdere pogingen om je alcoholgebruik onder controle te krijgen zijn gestrand.

Je beschikt over twee cognitieve systemen: je bewuste brein en je onderbewuste brein. Je bewuste brein denkt, plant, maakt keuzes en is rationeel. Dit bewuste deel zegt dingen als: ‘Vanaf morgen drink ik écht niet meer.’

Maar achter je bewuste brein schuilt een grotere, stille kracht: je onderbewuste. Dit deel van je brein reageert op gevoel en emotie. Hier liggen je verlangens, angsten, gewoontes en overtuigingen. Dit deel is snel, efficiënt en krachtig, maar niet rationeel. Het stuurt je gedrag op basis van eerdere ervaringen, overtuigingen, culturele en sociale conditionering, alles wat je herhaaldelijk hebt meegemaakt of gedacht, en het onthoudt wat prettig en vooral ook veilig aanvoelde. Hierbij geldt dat alles wat je vaak genoeg hebt gehoord, gezien of ervaren, wordt opgeslagen als zijnde ‘de waarheid’.

Je onderbewuste werkt associatief; het slaat verbanden op zonder dat jij daar ooit bewust bij stil hoeft te staan, maar die dus wel een belangrijke drijvende kracht achter je gedrag zijn.

Met alleen een bewuste keuze kom je er niet. Zolang je onderbewuste gelooft dat alcohol je ontspanning, plezier of troost geeft,

Leesexemplaar

Conditionering: dat wat je gelooft omdat je het al je hele leven hebt gezien, gehoord of ervaren Een krachtige invloed op je onderbewuste brein is conditionering. Conditionering wil zoveel zeggen als dat je meningen, je overtuigingen en je gedrag worden gevormd door herhaling, door dat wat je keer op keer ziet, hoort of meemaakt. Vooral dat wat je in je jeugd hebt ervaren, speelt hierbij een belangrijke rol. Je brein is dan nog volop in ontwikkeling en neemt alles als een ware spons op.

Via conditionering leer je al op jonge leeftijd wat voor jou normaal is. Je ziet hoe het drinken van alcohol de normaalste zaak van de wereld is als je je ouders, familie en andere volwassenen ziet drinken bij het eten, op feestjes, als beloning na een lange dag. Er wordt op een luchtige manier over gesproken. Er worden grapjes gemaakt over oom Henk die weer eens te veel had gedronken tijdens een verjaardag. Je ziet reclames waarin bier gelijk wordt gesteld aan vriendschap en gezelligheid. Je kijkt naar series of films waarin een hoop scènes niet compleet zijn zonder een glas wijn, bier of een kleurrijke cocktail.

Alles wat je meemaakt wordt opgeslagen in je onderbewuste. Je leert op deze manier ongemerkt dat alcohol erbij hoort. Dit wordt versterkt als geen ouder of andere volwassene hierover met jou praat en je helpt om dit in een gezonde context te plaatsen. In de huidige maatschappij is het eenvoudig om te gaan geloven dat alcohol het leven aantrekkelijker en kleurrijker maakt. Dat het nor-

Alle verandering vindt plaats aan de andere kant van bewustzijn | 117 blijft het verlangen bestaan. En zolang dat verlangen blijft bestaan, blijft minderen of stoppen voelen als iets wat je jezelf ontzegt. Pas als ook je onderbewuste ervaart en gelooft dat alcohol niet doet wat het belooft, verdwijnt het verlangen ernaar en daarmee eindigt de strijd: zonder verlangen is er geen verleiding. Maar hiervoor is het dus essentieel dat je je bewust wordt van wat er zich in je onderbewuste afspeelt.

maal is om te pas en te onpas met een glas wijn of bier in je hand te staan. Hoe vaker je hieraan wordt blootgesteld, hoe vanzelfsprekender het wordt. Zó vanzelfsprekend dat je er later geen moment meer bij stilstaat en er geen kritische vragen over stelt.

Als je je relatie met alcohol wilt veranderen, dan is het belangrijk dat je je bewust wordt van deze conditionering die in jouw onderbewuste ligt opgeslagen. Word nieuwsgierig en kijk kritisch naar wat jij gelooft over alcohol, waar dit vandaan komt en of het eigenlijk wel klopt. Deze nieuwsgierige en kritische houding gaat je helpen om je onderbewuste in lijn te brengen met wat jij vanuit je bewustzijn werkelijk wilt en waar je naar verlangt.

De kracht van het placebo-effect

Het placebo-effect is het krachtige fenomeen waarbij alleen al jouw verwachting ervoor zorgt dat iets effect heeft. Niet omdat er een concrete oorzaak is, maar puur omdat je brein gelooft dat het werkt. Je verwachtingen zijn krachtiger dan je denkt: ze bepalen letterlijk wat je ervaart.

Je kent het placebo-effect waarschijnlijk uit de hoek van de geneeskunde, waarbij mensen reageren op medicijnen mét en zonder werkzame stof. Onderzoek toont overtuigend aan hoe sterk dit effect is: uit diverse studies blijkt zelfs dat meer dan de helft van het effect van sommige medicijnen is toe te schrijven aan het placebo-effect. Mensen ervaren verbetering simpelweg omdat ze geloven dat het medicijn hen zal helpen, zelfs als er in werkelijkheid helemaal geen actieve stof in zit.18

Het placebo-effect gaat veel verder dan alleen het geloof in de werking van medicijnen. Het is een fascinerend neurologisch fenomeen dat laat zien hoeveel kracht er uitgaat van je verwachtingen en overtuigingen, en ook hoe sterk deze overtuigingen je gedachten, gevoelens, gedrag en zelfs fysieke reacties beïnvloeden.

Een spraakmakend voorbeeld komt uit de sportwereld. Uit onderzoek blijkt dat sporters die denken dat ze een speciale, presta-

Ook rond alcohol en de werking van het placebo-effect bestaat er opmerkelijk onderzoek. In een experiment kregen deelnemers drankjes aangeboden waarvan ze dachten dat ze alcohol bevatten, terwijl deze drankjes volledig alcoholvrij waren. Wat gebeurde er?

De deelnemers gedroegen zich al snel toch aangeschoten. Ze werden overduidelijk losser en luidruchtiger en gaven aan dat ze zich ontspannen voelden. Dat zijn effecten die horen bij het drinken van alcohol, maar die in werkelijkheid werden veroorzaakt door niets meer dan de verwachting dat ze alcohol hadden gedronken.20

Ik ken het placebo-effect dat alcohol veroorzaakt: als ik na mijn werk thuiskwam en een glas uit de kast pakte, dan voelde ik op dat moment mijn lichaam al reageren, nog voordat ik de wijn had ingeschonken. Mijn schouders ontspanden zich en ik voelde heel duidelijk al de eerste signalen van euforie en opluchting.

Op dat moment stond ik absoluut niet stil bij wat er gebeurde. Pas toen ik leerde over het placebo-effect, begreep ik hoe bijzonder dat was. Ik had nog geen druppel alcohol gedronken en toch voelde ik het effect ervan. Mijn brein was perfect voorbereid op wat er ging komen en reageerde daar al op.

Denk maar eens aan je eigen ervaringen met alcohol. Herken je momenten waarop je lichaam zich al ontspant, alleen al bij het idee dat je straks een glas wijn zult drinken?

Ook jouw brein reageert niet alleen op wat er feitelijk gebeurt, maar ook op wat het verwacht dat er gaat gebeuren. Precies daar ligt een essentiële sleutel voor de verandering van je relatie met alcohol: door je verwachtingen van alcohol te veranderen, verandert de manier waarop je het drinken van alcohol ervaart en be-

Alle verandering vindt plaats aan de andere kant van bewustzijn | 119 tie bevorderende energiedrank drinken – terwijl het drankje in werkelijkheid geen bijzondere ingrediënten bevat – daadwerkelijk betere prestaties leveren. Ze lopen harder, hebben meer uithoudingsvermogen en ervaren minder vermoeidheid. Het geloof in de werking van het drankje zorgt ervoor dat ze in staat zijn om hun grenzen te verleggen.19

Leesexemplaar

Dit klinkt misschien te simpel om waar te zijn en toch is dit hoe het werkt. Ik heb het zelf aan den lijve ondervonden en zie het iedere dag om me heen bij de mensen met wie ik werk en die ik leer om op een andere manier naar alcohol te kijken.

Stel je maar eens voor dat je heel lang hebt geloofd dat alcohol essentieel is om een gezellige avond te hebben. Als je deze verwachting loslaat en ervaart dat een avond zónder wijn ook heel leuk en waardevol kan zijn, ontstaat er een nieuwe manier om naar alcohol te kijken, waarbij je je oude verlangens loslaat en nieuwe, helpende overtuigingen ontwikkelt die beter passen bij wie jij nu bent en die wel passen bij het leven dat jij wilt leiden.

Door bewust stil te staan bij de overtuigingen die jij over alcohol hebt en ze kritisch te herzien krijg je stap voor stap weer grip op je relatie met alcohol. Niet alleen op wat je denkt of doet, maar vooral op wat je diep vanbinnen ervaart en voelt. Dáár, in het domein van je onderbewuste, is waar je de basis legt voor duurzame verandering.

In het volgende hoofdstuk ga ik dieper in op het verlangen naar alcohol. Je ontdekt hoe het ontstaat, hoe jouw overtuigingen dat verlangen in stand houden en hoe je de interne strijd in jezelf kunt oplossen.

120 | Blij alcohol vrij leeft. Door deze ervaring te veranderen verandert je verlangen naar alcohol.

Leesexemplaar

Hoofdstuk 14

Zonder verlangen is er geen verleiding

Jarenlang probeerde ik mezelf ervan te overtuigen dat stoppen met alcohol vooral een kwestie was van wilskracht en gewoon niet drinken. Iedere ochtend stond ik onder de douche, vastberaden om nooit meer te drinken. En iedere avond zwichtte ik opnieuw voor het glas wijn dat mijn hoofd eindelijk stil kreeg. Ik voerde een eindeloze strijd tegen mezelf.

Pas toen ik ging inzien wat er werkelijk gebeurde – dat mijn bewuste keuze om niet meer te drinken voortdurend werd ondermijnd door mijn onderbewuste verlangen – snapte ik waarom die strijd zo zwaar en uitzichtloos voelde. Ondanks dat een deel van mij het echt niet wilde, geloofde een ander deel nog steeds dat alcohol essentieel was voor ontspanning, plezier en verbinding. Dit diepe, innerlijke verlangen zorgde ervoor dat ik mezelf bleef saboteren, ondanks al mijn goede bedoelingen.

In het vorige hoofdstuk ontdekte je hoe belangrijk het is om je bewust te worden van de verhalen en overtuigingen die in je onderbewuste leven. Maar bewustzijn alleen is niet genoeg.

In dit hoofdstuk ga ik dieper in op het verlangen zelf: waarom je überhaupt verlangt naar alcohol, welke overtuigingen dit verlangen voeden, en vooral hoe je dit mechanisme kunt doorbreken. Je gaat ontdekken dat verlangen niet verdwijnt door nóg meer wilskracht te tonen, maar door nieuwsgierig en eerlijk naar je eigen

Zolang het verlangen naar alcohol bestaat, blijf je verleiding ervaren. Maar zodra je begrijpt hoe het verlangen werkt, hoe je je onderbewuste overtuigingen kunt veranderen en hoe je deze nieuwe inzichten daadwerkelijk in je dagelijks leven kunt verankeren, verdwijnt het verlangen als vanzelf. En zonder verlangen hoef je ook niets meer te weerstaan. Dat is wat echte vrijheid van alcohol betekent: het punt waarop je alcohol niet meer mist, omdat je het simpelweg niet meer wilt.

Het onweerstaanbare verlangen naar alcohol Het onweerstaanbaar sterke verlangen naar alcohol, dat ook wel zucht of craving wordt genoemd, vormt vaak een van de grootste uitdagingen bij het ‘volhouden’ van je wens om duurzaam iets te veranderen aan je relatie met alcohol. Het verlangen naar alcohol kan je bij momenten overweldigen en het gevoel geven dat het werkelijk ónmogelijk is om er weerstand aan te bieden. Het is alsof je verstand op dat moment uitschakelt en iets buiten jezelf de controle overneemt.

Als je wilt minderen of stoppen, dan probeer je het verlangen dat je voelt vaak te negeren of te onderdrukken. Je wilt het niet voelen, want je weet waar dit toe leidt. Dat heb je vaak genoeg meegemaakt Feit is dat hoe harder je probeert dit gevoel te onderdrukken, hoe sterker het wordt: what you resist, persists.

Maar wat gebeurt er nu precies tijdens zo’n craving? Om antwoord te geven op die vraag maak ik onderscheid tussen wat er op fysiologisch niveau en wat er op psychologisch niveau speelt.

De fysiologie achter het verlangen naar alcohol Op fysiologisch niveau zijn bij een craving krachtige processen gaande in je hersenen. Een stof die hierbij centraal staat, is dopamine. Ik heb het al eerder gehad over dopamine, een neurotrans-

| Blij alcohol vrij overtuigingen te kijken. Je leert hoe je van niet mógen drinken kunt bewegen naar niet wíllen drinken.

mitter die verantwoordelijk is voor gevoelens van beloning en ergens naar verlangen. Als je alcohol drinkt, wordt er dopamine aangemaakt en je brein leert gaandeweg alcohol te associëren met de positieve gevoelens van die beloning.

Wanneer je brein eenmaal geleerd heeft alcohol als beloning te zien, wordt het verlangen naar die beloning diep verankerd in je onderbewuste. Iedere keer dat je geconfronteerd wordt met een situatie of gevoel waarbij je gewend bent alcohol te drinken, activeert je brein automatisch het beloningssysteem, wat leidt tot dat plotselinge en intense verlangen naar alcohol.

De psychologie achter het verlangen naar alcohol Er is nog een andere interessante invalshoek om cravings te bekijken, namelijk als een signaal vanuit je psyche, als een teken vanuit je brein dat wordt opgewekt door het geloof dat je hebt dat alcohol je iets oplevert. Dit kan een geloof zijn waar je je bewust van bent, maar zoals ik in het vorige hoofdstuk heb verteld, is het vaker een geloof dat ligt opgeslagen in je onderbewuste.

In je onderbewuste liggen talloze overtuigingen over alcohol opgeslagen: dat alcohol je ontspant, beloont, troost geeft. Dat het verlichting brengt, of verzachting van pijn die je voelt. De overtuigingen die je hebt over alcohol, bepalen hoe je reageert in situaties waarin je gewend bent om alcohol te drinken. Je overtuigingen wakkeren het verlangen ernaar aan omdat jij gelooft dat alcohol dé oplossing is voor wat je op dat moment nodig hebt.

Door op deze manier naar je verlangen te kijken, aan de hand van de fysiologische en psychologische verklaringen die ik je geef, wordt het je hopelijk langzaam duidelijk dat het verlangen ernaar niets te maken heeft met zwakte of gebrek aan discipline. Nee, dit verlangen is een natuurlijk, logisch en verklaarbaar gevolg van de manier waarop je brein functioneert en hoe het op basis van talloze eerdere ervaringen geprogrammeerd is geraakt. Ik hoop dat het begrip van deze processen jou helpt om met meer mildheid te be-

kijken hoe jouw relatie met alcohol zich heeft kunnen ontwikkelen en dat het daardoor ook mogelijk is om de weg naar verandering in te kunnen slaan.

De rol van je overtuigingen

Je overtuigingen over alcohol spelen dus een grote rol in de manier waarop je het verlangen ernaar ervaart. Hoe sterker die overtuigingen zijn, hoe intenser het verlangen dat je voelt. Daarom is het essentieel om je overtuigingen te onderzoeken én te veranderen. Dit zorgt ervoor dat het verlangen minder vat op je gaat hebben en uiteindelijk helemaal zal verdwijnen.

Eerder is het effect van conditionering ook al aan de orde geweest. Deze conditionering versterkt het proces van het verlangen naar alcohol. Vanaf jonge leeftijd leer je om alcohol te verbinden aan specifieke gevoelens en situaties. Denk bijvoorbeeld aan een glas champagne bij iets wat gevierd mag worden, bijpassende wijnen bij etentjes in een goed restaurant en een biertje op het terras. Je leert van jongs af aan alcohol te associëren met allerhande situaties en emoties zoals plezier, verbinding, troost en ontspanning.

Iedere keer dat je alcohol drinkt in een dergelijke context, wordt die emotionele koppeling in je brein versterkt. Het gevolg is dat wanneer je je verdrietig, gestrest, eenzaam of juist vrolijk voelt, je brein ‘automatisch’ alcohol als passende oplossing aanbiedt.

Een belangrijke aantrekkingskracht van alcohol is dat het je in staat stelt om negatieve gevoelens en ongemakkelijke situaties uit de weg te gaan. Voor veel mensen is alcohol dé manier geworden om pijn, angst, verdriet of onzekerheid tijdelijk te verzachten en uit de weg te gaan. Dit patroon versterkt zichzelf voortdurend: doordat je de onaangename gevoelens niet volledig aangaat, maar verdooft, leer je nooit op welke manier je ermee om kunt gaan zonder alcohol. Voor je het weet, zit je gevangen in een vicieuze cirkel waarin je ervan overtuigd raakt dat alcohol noodzakelijk is om het leven aan te kunnen.

Ook de manier waarop je jezelf hebt aangeleerd om met stress en andere uitdagingen om te gaan, beïnvloedt je verlangen naar alcohol. Als alcohol jouw vaste copingmechanisme is geworden – jouw standaard manier om te ontspannen na een drukke dag, conflicten te vermijden of gevoelens van onzekerheid te dempen – dan worden deze patronen opgeslagen in je onderbewuste. Met als gevolg dat als je je gestrest, boos of onzeker voelt het verlangen naar alcohol automatisch wordt geactiveerd.

Het herschrijven van je overtuigingen

Om het verlangen naar alcohol duurzaam te veranderen is het noodzakelijk om álle overtuigingen over alcohol die jij hebt aan te pakken. Niet door jezelf nog harder te pushen, maar juist door eerlijk en nieuwsgierig te worden naar wat er zich in jouw onderbewuste afspeelt. Bijvoorbeeld door jezelf vragen stellen als:

• Op welke momenten en bij welke emoties komt het verlangen naar alcohol naar boven?

• Wat geloof ik dat alcohol me oplevert in deze situaties?

• Welke situaties of emoties ga ik uit de weg door alcohol te drinken? Welke emoties probeer ik te vermijden met alcohol?

Door eerlijke antwoorden op dit soort vragen te vinden krijg je een beeld van wat er zich werkelijk afspeelt onder jouw verlangen naar alcohol. Vanuit dit bewustzijn kun je andere strategieën en manieren ontwikkelen waardoor je alcohol niet langer nodig hebt. Met de kennis en het begrip van al je overtuigingen over alcohol word jij in staat ze te herschrijven en dan ga je merken dat je gaandeweg het verlangen naar alcohol achter je laat.

Leesexemplaar

Het innerlijke conflict: het grijze gebied tussen weten en voelen

Je weet inmiddels dat je onderbewuste krachtiger is dan je bewuste brein. Het zet alles op alles om je te overtuigen, bijvoorbeeld door je gedrag goed te praten of te rationaliseren: ‘Zo erg was het toch niet?’ of: ‘Vandaag neem ik er echt maar eentje, dat kan toch wel?’ Op die manier overtuigt je onderbewuste je ervan dat het vandaag wel acceptabel is om af te wijken van je bewuste besluit. De volgende dag, wanneer je toch weer meer hebt gedronken dan je van plan was, vraag je je opnieuw verbaasd af hoe dit nou toch weer heeft kunnen gebeuren.

Er ontstaat een innerlijk conflict omdat je bewuste intenties (‘ik wil geen alcohol drinken’) botsen met je onderbewuste overtuigingen (‘vandaag heb ik dat wijntje echt wel verdiend’). Dit innerlijke conflict wordt in de psychologie cognitieve dissonantie genoemd en vormt een belangrijk obstakel bij het duurzaam loslaten van alcohol.

Mogelijk ervaar jij de cognitieve dissonantie als een niet-aflatende stroom van innerlijke stemmen. Alsof er verschillende delen in huizen en die delen opmerkingen, kritiek en commentaar hebben op alles wat er gebeurt én op elkaar. Deze innerlijke delen kunnen allerlei gedaanten aannemen, van een vriendelijke verleidster of een bange wezel tot een strenge criticus die je zelfvertrouwen compleet ondermijnt.

Misschien herken jij het bij jezelf: de kritische stem die je streng toespreekt zodra je wakker wordt na een avond waarop je weer meer hebt gedronken dan je van plan was: ‘Wat ben je toch een ongekende slappeling! Dit moet echt stoppen, je maakt alles kapot. Vanaf vandaag drink je geen druppel meer.’

En dan, in de loop van de dag, verdwijnt de harde stem naar de achtergrond en hoor je een zachtere, vriendelijkere stem die begripvol tegen je zegt: ‘Ach, het valt toch allemaal wel mee? Je hebt vandaag zo hard gewerkt, eentje kan best. Morgen pak je het weer Leesexemplaar

op.’ Mogelijk ken jij ook dat deel dat altijd vergelijkt met anderen: ‘Heb je gezien hoeveel zij drinkt? Dan valt het met jou écht wel mee hoor!’ Vaak is er óók nog een stem die het allerlaatste restje zelfvertrouwen ondermijnt: ‘Waarom zou je het nog proberen, het lukt je toch nooit. Dat heb je inmiddels wel bewezen.’

There are no bad parts

Het is belangrijk om te begrijpen dat deze interne delen állemaal goede bedoelingen hebben, ook al voelt dat anders en lijken ze totaal tegengesteld aan elkaar te opereren. Het is zoals Richard Schwartz, de grondlegger van Internal Family Systems (ifs), zegt: ‘There are no bad parts.’21 In de kern willen al deze delen in jou maar één ding: jou beschermen tegen pijn, ongemak, onveiligheid en verdriet.

De strenge stem motiveert je om sterk te zijn en nooit meer te drinken, want dit deel weet hoeveel pijn en ellende alcohol je in het verleden heeft gebracht. De begripvolle stem wil ook voorkomen dat je de pijn en het ongemak voelt en motiveert je daarom om jezelf dat glas wijn te gunnen, je even te laten ontspannen en niet te hoeven voelen.

Op het eerste gezicht lijken deze twee delen lijnrecht tegenover elkaar te staan. Maar als je iets dieper kijkt, zie je dat ze beide in wezen precies hetzelfde voor jou willen: ze willen je beschermen en behoeden. Ze willen dat jij je veilig en goed voelt. Alleen gebruiken ze daarvoor strategieën die lijnrecht tegenover elkaar staan en jou compleet in verwarring brengen.

De interne strijd tussen deze goedbedoelende maar botsende delen kost veel energie. Denk maar eens aan wat er met je gebeurt als je getuige bent van een werkelijke ruzie, zelfs zonder dat je daar persoonlijk bij betrokken bent. Je lichaam reageert direct: je spieren spannen zich aan, je ademhaling versnelt en je hartslag gaat omhoog. Dat is een natuurlijke stressreactie van je lichaam op een situatie die mogelijk onveilig of zelfs gevaarlijk is.

Als dat conflict zich afspeelt in je hoofd, reageert je lichaam precies hetzelfde, hoewel je dat misschien zelf niet zo ervaart. Het gevolg is stress, spanning en ongemak. En precies dát ongemak wil je brein oplossen. Op zulke momenten grijpt het automatisch naar de manier die je hebt aangeleerd om van dat vervelende en ongemakkelijke gevoel af te komen: door alcohol te drinken.

Om blijvend los te komen van het verlangen naar alcohol is het essentieel dat je de interne strijd in je hoofd beëindigt. Dat doe je niet door harder tegen jezelf te vechten of jezelf nóg strengere regels op te leggen, maar juist door vrede te sluiten met al je innerlijke delen.

Dit begint ermee dat je ze niet langer ziet als lastige stemmen die niet welkom zijn, maar als goedbedoelende delen van jezelf die je beter mag leren kennen, begrijpen en geruststellen. Als je leert te begrijpen waarom deze delen boos, verdrietig of bang zijn en je ze ervan kunt overtuigen dat jij nu veilig bent, stopt deze interne strijd in je hoofd.

Waarom traditionele methodes vaak tekortschieten

Veel traditionele manieren richten zich vooral op het veranderen van gedrag. Je wilt niet meer drinken, dus dan stop je ‘gewoon’ met drinken. Dit klinkt natuurlijk heel logisch en jarenlang heb ik geloofd dat dit de manier was om mijn alcoholgebruik onder controle te krijgen. Het enige wat ik niet moest doen, was drinken; hoe moeilijk kon dat nou zijn?

Maar dan ga je voorbij aan wat ik heb verteld over de diepere, onderbewuste overtuigingen, behoeften en verlangens die achter jouw gedrag – het drinken van alcohol – schuilgaan. Als je niet ook op dit niveau aan de slag gaat, blijft er sprake van verlangen en innerlijke strijd. Je houdt dan het gevoel dat niet drinken iets is wat je jezelf oplegt, in plaats van iets waar je uit vrije wil voor kiest.

De afgelopen jaren heb ik regelmatig met mensen gesproken die al jaren geen alcohol meer drinken, maar nog altijd gevangen-

zitten in een strijd van niet mogen drinken. Hoewel ze hun gedrag hebben aangepast, voelen ze zich verre van vrij en velen leggen zich daar gelaten bij neer. Dat is niet bepaald een levensstijl waar ik jaloers op ben, vooral omdat ik uit eigen ervaring weet dat het écht anders kan.

Een belangrijke sleutel om het verlangen en de cognitieve dissonantie rond alcohol duurzaam op te lossen vind je in het kritisch en bewust onderzoeken van al je overtuigingen. Want ik garandeer je: als jouw overtuigingen, waarden en gedrag weer met elkaar in lijn komen, komt er als vanzelf een einde aan je interne strijd.

Dit is precies hoe ik, na een jarenlange strijd, uiteindelijk mijn vrijheid heb gevonden. En dat is hoe ik nu werk, wat ik anderen leer en wat ik je met dit boek geef. In het tweede deel heb ik een aantal van de meest voorkomende hardnekkige verhalen over alcohol kritisch ontleed. Nu kun jij ook stap voor stap ontdekken hoe je de verhalen die jij gelooft over alcohol kunt herzien, waardoor je na verloop van tijd niet langer de behoefte voelt om vast te houden aan alles wat je ooit over alcohol bent gaan geloven.

Baas in eigen brein: neuroplasticiteit

Veel mensen geloven dat je het moet doen met het brein dat je bij je geboorte hebt gekregen. Het goede nieuws is dat dit niet klopt. Je brein is enorm veranderbaar, ofwel plastisch.

Dit principe heet in de wetenschap neuroplasticiteit en dat betekent simpel gezegd dat je brein zich voortdurend aanpast aan wat je denkt, voelt en doet. Je zit dus niet voor altijd opgescheept met aangeleerde gedachten, aangeleerd gedrag of aangeleerde patronen. Nee, je bent wel degelijk in staat om te veranderen.

Hoe werkt neuroplasticiteit?

Elke gedachte en elke handeling voor een verbinding in je hersenen, een zogenaamd neuraal pad. Als je een bepaalde gedachte va-

ker denkt, of als je een handeling vaker uitvoert, dan wordt deze verbinding – dit pad – sterker. Vergelijk het met een zijden draadje dat uitgroeit tot een staalkabel of een hobbelig zandpad dat langzaam verandert in een snelweg.

In het boek The Biology of Desire legt neurowetenschapper Marc Lewis uit dat verslaving geen ziekte is, maar een vorm van aangeleerd gedrag. Hij beschrijft hoe je brein verandert door herhaling en gewoontevorming volgens het principe neurons that fire together, wire together. Vrij vertaald: wat je aandacht geeft, groeit. Ook in je brein.22

Het goede nieuws is dat jij invloed hebt op wat je aandacht geeft. Dat betekent ook dat de neurologische verbindingen in je brein niet vaststaan. Ze zijn veranderbaar: oude paden worden minder makkelijk begaanbaar en nieuwe paden worden makkelijker te betreden. Hoe vaker je denkt ‘ik heb alcohol nodig om te ontspannen’, hoe sterker deze verbinding in je brein verankerd raakt. Door andere overtuigingen, zoals ‘er zijn andere manieren om te ontspannen, zonder alcohol’ bewust te versterken maak je ruimte voor een nieuw perspectief en dus een compleet nieuw neurologisch netwerk.

A anvankelijk voelt zo’n nieuwe gedachte als een hobbelig bospad: ongemakkelijk en onnatuurlijk. Maar elke keer dat je die nieuwe route kiest, wordt het pad duidelijker en steviger. Uiteindelijk kom je op het punt waarop de nieuwe gedachte net zo natuurlijk en vanzelfsprekend voelt als de oude ooit deed.

Een bekende studie onder pianospelers illustreert op een mooie manier hoe je zelfs met alleen je gedachten nieuwe neurologische verbindingen kunt creëren. Onderzoekers verdeelden pianisten in twee groepen: één groep oefende fysiek op de piano, terwijl de andere groep alleen maar in gedachten oefende. De uitkomst was verrassend: bij beide groepen ontstond er meetbare verandering en groei in de delen van het brein die actief zijn bij pianospelen.23

Dit wetenschappelijke voorbeeld laat zien hoe krachtig je gedachten zijn. Maar soms zegt een verhaal meer dan cijfers of hersenscans. Een van de mooiste verhalen die dit duidelijk maken, is de oude Cherokee-legende over een grootvader en zijn kleinzoon. Op een avond zitten ze samen bij het vuur. De jongen heeft die dag iets meegemaakt waar hij boos en gefrustreerd over is. Hij vertelt zijn opa openhartig over zijn neiging om te vechten. Zijn opa luistert aandachtig, knikt en zegt: ‘Ik begrijp je gevoel heel goed, jongen. Ook ík ken dat gevecht en ik vergelijk het altijd met de strijd tussen twee wolven. Het is een strijd die zich in ieder mens afspeelt.’ De jongen kijkt zijn opa nieuwsgierig aan terwijl de oude man verder gaat: ‘De ene wolf is donker en wordt gevoed door woede, jaloezie, arrogantie, hebzucht, wrok, zelfmedelijden, schuld, minderwaardigheid, leugens en ego. De andere wolf is licht en leeft van vreugde, vrede, liefde, hoop, nederigheid, vriendelijkheid, empathie, waarheid en compassie.’ De kleinzoon vraagt na een tijdje: ‘Welke wolf wint, opa?’ Zijn opa laat even een stilte vallen, kijkt hem vriendelijk aan en zegt: ‘De wolf die jij voedt.’

Deze legende is een mooie metafoor voor de werking van neuroplasticiteit in jouw eigen proces naar een leven in vrijheid van alcohol. Want dat wat jij kiest om te voeden, wint aan kracht en terrein. Door de negatieve gedachten en niet-helpende overtuigingen te blijven voeden wint de donkere wolf. Maar als jij ervoor kiest om nieuwe, positieve gedachten en overtuigingen over jezelf en je leven zonder een hoofdrol voor alcohol te voeden, dan voed je de lichte wolf.

De wolf die je voedt, bepaalt jouw werkelijkheid. De keuze is aan jou.

Jij kiest welke wolf wint.

Neuroplasticiteit biedt niet alleen hoop en perspectief, maar ook een praktische en haalbare aanpak om je verlangen naar alcohol blijvend te veranderen. Dit doe je door bewust nieuwe gedachten te creëren en te herhalen, nieuwe ervaringen op te doen waarin alcoLeesexemplaar

Zonder verlangen is er geen verleiding | 131

hol geen rol speelt, en je open en nieuwsgierig op te stellen naar je eigen gedachtepatronen. Elke bewuste stap, elk nieuw inzicht en elke positieve ervaring helpt jouw brein om nieuwe verbindingen aan te leggen en de nieuwe paden makkelijker begaanbaar te maken: van een hobbelig bospad naar een makkelijk begaanbare snelweg.

En ja, in het begin kost dat moeite. Het vergt moed om steeds opnieuw te kiezen voor een andere, onbekende weg. Maar als je blijft oefenen, verandert niet alleen je gedrag, maar ook het diepste gevoel van verlangen in je brein. Tot het punt waarop je alcohol niet meer mist, het punt waarop het verlangen ernaar is verdwenen, het punt waarop jij je alive voelt.

Nieuwe overtuigingen creëren: van nieuwsgierigheid naar blijvende verandering

Hoe verander je nou iets wat zo diep in je geworteld is? Het antwoord op die vraag is verrassend eenvoudig en toch heel krachtig: met nieuwsgierigheid. Nieuwsgierigheid gaat over een houding van openheid waarin je je gedrag, gedachten en gevoelens met aandacht observeert. Niet vanuit oordeel of zelfkritiek, maar vanuit oprechte interesse.

Op het moment dat ik stopte met de niet-aflatende stroom zelfkritiek en in plaats daarvan nieuwsgierig werd naar het waarom, gebeurde er iets wonderlijks. Ik begon mezelf vragen te stellen als: waarom ben ik zo afhankelijk geworden van alcohol? Waarom geloof ik zo heilig in wat alcohol me oplevert?

Met deze nieuwe houding creëerde ik afstand en ruimte – afstand van de zelfkritiek en de oordelen die ik al jaren dag in dag uit over mezelf uitstortte en ruimte om mijn eigen gedachten en gedrag aan een eerlijk onderzoek te onderwerpen.

Nieuwsgierigheid is oordeelloos en door het oordeel over mezelf en mijn gebrek aan wilskracht en doorzettingsvermogen los te laten kon ik eindelijk eerlijk kijken naar wat alcohol nou echt voor me deed en betekende.

Leesexemplaar

Van negatieve verwachtingen naar positieve mogelijkheden

Heel lang wist ik zeker dat als ik zou moeten stoppen met drinken dit zou betekenen dat mijn leven grijs, saai en zwaar zou worden. Deze gedachte vormde lange tijd het grote obstakel om vanuit die eerlijke blik een leven zonder alcohol serieus in overweging te kunnen nemen.

Vanuit de nieuwe, nieuwsgierige houding kon ik mezelf wel de andere vragen stellen zoals: welke delen van mijn leven hebben baat bij het afscheid nemen van alcohol? Ik zag steeds meer in welk positief effect niet drinken op alle delen in mijn leven had: mijn relaties, mijn gezondheid, mijn energie, mijn focus en mijn eigenwaarde.

Ik voelde direct hoeveel krachtiger dit nieuwe perspectief van nieuwsgierigheid en hoop was, in vergelijking met al die jaren van krampachtig vasthouden aan die diep ingesleten overtuigingen over alcohol.

Mijn verlangen naar alcohol verdween niet omdat ik mezelf streng toesprak of situaties met alcohol ben gaan vermijden. Mijn verlangen naar alcohol verdween omdat ik alcohol niet meer zag als iets wat ik opgaf, maar juist als iets waar ik mezelf van mócht bevrijden.

Vandaag de dag hoef ik geen strijd meer te voeren tegen alcohol, simpelweg omdat ik het niet meer wíl drinken. Door een open en nieuwsgierige houding en de bereidwilligheid om alles wat ik dacht te geloven aan een kritisch onderzoek te onderwerpen, heb ik mezelf blijvend bevrijd. Ik weet dat jij dit ook kunt. Ook jij bent niet veroordeeld tot een leven dat gevuld is met strijd. Ook jou staat het vrij om te kiezen voor een leven waarin alcohol niet langer bepaalt wat er gebeurt. Ook jij kunt je verlangen naar alcohol verliezen, waardoor je uit vrije wil de keuze maakt om niet te drinken.

Zonder verlangen is er geen verleiding.

Leesexemplaar

Zonder verlangen is er geen verleiding | 133

The only way out is through

Het vraagt moed om naar binnen te keren, om oog te krijgen voor de impact van wat je hebt meegemaakt en wat je gevormd heeft. In dit hoofdstuk neem ik je mee in hoe dat pad er voor mij uitzag. Een intens, maar bijzonder onderzoek, dat onmisbaar is geweest in het terugveroveren van mijn leven en mijn vrijheid.

Wat ik onderweg heb ontdekt, is dat de enige weg naar werkelijke vrijheid (van alcohol) dwars door alles heen loopt, dwars door de pijn van herinneringen en al het ongemak. Niet eromheen, achterlangs of eronderdoor: The only way out is through.

Toen was het écht klaar

Het is januari 2008 en ik ben samen met Maarten en zo’n veertig van mijn collega’s en hun partners in Lillehammer, Noorwegen. Ik werk in de consultingpraktijk van een van de Big Four en het afgelopen jaar hebben we opnieuw keihard gewerkt. Als beloning daarvoor krijgen we een trip waarbij alles tot in de puntjes verzorgd is. Een lang weekend vol sneeuwpret, feestjes, gezelligheid en – uiteraard – veel alcohol.

In de nacht van zaterdag op zondag gaat het verschrikkelijk mis. Na afloop van het feest gaan we naar onze hotelkamer. Met een handjevol collega’s praten we nog wat na onder het genot van de inhoud van de minibar. Maarten en ik wisselen net een korte blik

Ik v lieg overeind en ben in twee sprongen bij hem. Wat ik dan zie, vergeet ik nooit meer. Zijn ogen zijn grijs en leeg, er zit geen spoor van leven meer in. Ik weet meteen: dit is foute boel. Ik sluit me af voor dat gevoel en klamp me vast aan de hoop dat dit niet werkelijk gebeurt.

Iedereen komt meteen in beweging. Collega’s schuiven meubels opzij om ruimte te maken en een van hen begint met reanimeren. De ambulance is er snel en zij nemen het direct over.

Ik ijsbeer heen en weer tussen de hotelkamer en de gang. Ik ben zo ontzettend bang, mijn maag draait om iedere keer als ik de hotelkamer in loop. Ik vind het onmogelijk om erbij te zijn, tegelijk kan ik het niet loslaten. Na een eindeloos lijkende tijd besluiten de ambulancebroeders om Maarten naar het ziekenhuis te brengen.

In het ziekenhuis krijgen we een kleine kamer toegewezen om te wachten. In de loop van de nacht druppelen daar nog een aantal collega’s binnen. Ze omhelzen me en praten me moed in. Ik wil ze geloven, maar ik weet ook dat hoe langer het duurt, hoe kleiner de kans is dat hij het overleeft.

Rond een uur of vijf komt een arts de volle kamer binnen. Hij kijkt rond, ziet mij zitten en loopt op me af. Diep vanbinnen weet ik wat hij gaat zeggen, maar ergens hoop ik nog dat ik het fout heb.

Die hoop vervliegt als hij voor me staat en zegt: ‘I am sorry...’ Met die drie woorden breekt mijn wereld in duizend stukjes.

De dagen daarna verglijden in een bizar waas. In een vreemd land met een taal die ik niet spreek moet er van alles geregeld worden: de autopsie, het papierwerk, de repatriëring. Ik functioneer op de automatische piloot. Ik wil hier niet zijn. Ik wil dit niet doen. Ik wil alleen maar vluchten.

Terug in Nederland volgt meer geregel en natuurlijk de dag van

The only way out is through | 135 van verstandhouding: wij vinden het mooi geweest en gaan zo slapen. Nog voor ik mijn collega’s kan vragen of ze hun avond elders willen voortzetten, zakt Maarten van de vensterbank waarop hij zit op de grond.

de uitvaart. We doen er alles aan om dit een Maarten-waardig afscheid te laten zijn. Hij was een echte levensgenieter, nog lang niet klaar met leven en hij deed nooit iets ‘een beetje’. Tijdens de uitvaart herdenken we hem in die geest: met ‘Bloed, Zweet en Tranen’ van Andre Hazes, oesters van De Oesterman, frikandellen en champagne.

De eerste weken na zijn overlijden word ik geleefd en gedragen.

Maar als voor anderen het gewone leven het weer overneemt, val ik in een diep gat. Ik ben 35, woon in een tijdelijk huurhuis in een plaats waar ik bijna niemand ken. We woonden daar in afwachting van de verhuizing naar ons droomhuis, het huis waarvan we het koopcontract slechts een week voor zijn overlijden ondertekenden. Op die nieuwe plek zouden we onze kinderen grootbrengen.

In plaats daarvan ben ik alleen en heb ik werkelijk geen idee waar ik moet beginnen.

Mijn alcoholgebruik loopt opnieuw de spuigaten uit. Ik ben niet in staat om met de heftige gevoelens rond zijn dood om te gaan. Dus doe ik wat ik gewend ben: ik vlucht. Aan het einde van de dag trek ik me terug en drink ik witte wijn om de pijn en leegte maar niet te hoeven voelen.

Toch duurt het na zijn overlijden nog ruim twaalf jaar voordat ik in staat ben te erkennen dat mijn alcoholgebruik een probleem is. Voor de buitenwereld is er in al die jaren nog steeds weinig zichtbaar. Ik houd alle ballen in de lucht en functioneer op alle vlakken, zoals ik denk dat van mij verwacht wordt: ik werk hard, ga naar feestjes, etentjes en verjaardagen met een grote glimlach op mijn gezicht geplakt, terwijl ik ondertussen niemand laat zien hoe ik me echt voel.

Als ik na een paar jaar een nieuwe relatie krijg, wordt alcohol al snel onderwerp van gesprek. We kennen elkaar al langer en Bas maakt duidelijk dat hij zich zorgen maakt. Ik doe alles om hem gerust te stellen. Keer op keer beloof ik dat het goed komt. Keer op keer breek ik die belofte.

Leesexemplaar

Niet omdat ik niet wil veranderen. Maar omdat ik niet weet hóé. Uit angst voor afwijzing en gezichtsverlies durf ik niet toe te geven dat ik de controle steeds meer begin te verliezen. Dan start ook het stiekeme drinken. Ik verstop flessen in de hoop dat Bas niet merkt dat ik drink. Soms verstop ik een fles zo goed dat ik zelf de volgende dag niet meer weet waar ik hem heb gelaten.

Natuurlijk komt er altijd een moment waarop hij me confronteert. De pijn en de teleurstelling in zijn ogen snijden dan dwars door mijn ziel. Hij blijft zijn hand uitsteken en ik durf hem niet te pakken. Ik ben doodsbang om hem te verliezen als hij ziet wat voor mens ik werkelijk ben: zwak, stiekem, slecht en doortrapt.

Ik doe steeds meer concessies aan wat ‘acceptabel’ is. Nooit heb ik kunnen vermoeden dat ik ’s ochtends zou drinken, tot ik dat wel doe. Nooit heb ik gedacht dat ik met alcohol op zou autorijden, tot ik dat toch doe. Iedere keer schuift mijn morele grens een stukje op en iedere keer verlies ik een volgend stukje van mezelf.

De helling wordt steiler en ik glijd steeds verder richting een diepe afgrond. Tot ik eind 2019 niet anders kan dan erkennen: dit is niet wie ik wil zijn. Dit is niet het leven dat ik nog langer bereid ben te leven. De confrontatie met mijn eigen gedrag, vastgelegd op een video van de avond ervoor, geeft me het laatste zetje. De maandag erna pak ik de telefoon en maak ik een afspraak voor een intake. Een paar weken later begint mijn behandeling.

Ik v ind het doodeng, maar ik weet op dat moment ook: er is geen weg terug. Mijn wens om te overleven is sterker dan de angst die ik voel. Hoe bang en onzeker ik ook ben, op dat moment neem ik een vastberaden besluit: nu is het écht klaar.

Met die stap erken ik eindelijk dat er iets moet veranderen en voel ik voor het eerst oprecht dat ik dat ook wil. Het is een noodzakelijke stap, maar het blijkt pas het begin. Als ik alcohol echt los wil laten, dan moet ik dieper gaan.

Leesexemplaar

De diepere laag achter mijn verslaving Na mijn opname in de kliniek heb ik nooit meer gedronken. Maar dat betekent niet dat het daarmee klaar is. Integendeel. Op dat punt begon mijn reis pas. Want ondanks het feit dat ik niet drink, beheerst alcohol nog altijd een groot deel van mijn leven.

Steeds vaker dringt de vraag zich aan mij op: hoe heeft het zover kunnen komen? Met iedere nuchtere dag groeit het verlangen om te begrijpen: waarom?

Ik ben op zoek gegaan naar de antwoorden op die ene vraag. Ik heb professionele hulp gehad. Ik heb veel gepraat, gelezen, geluisterd, gedacht en gevoeld. En stap voor stap vind ik mijn antwoorden.

Een podcast die mijn leven verandert

In het voorjaar van 2021 luister ik tijdens een wandeling in het bos naar de podcast Soberful. De titel van de aflevering grijpt me: Is trauma at the root of my alcohol problem?24

Tot dat moment roept het woord ‘trauma’ bij mij vooral associaties op met grote, heftige gebeurtenissen. Maar wat ik in deze podcast hoor, verandert mijn kijk daarop. Ik hoor voor het eerst dat trauma ook kan ontstaan uit minder zichtbare, niet-levensbedreigende ervaringen. Ze maken een onderscheid tussen trauma met een hoofdletter T en trauma met een kleine t. Trauma met een hoofdletter T gaat over grootse ervaringen zoals fysiek of seksueel geweld, misbruik, oorlog of een ernstig ongeval – situaties waarin iemands fysieke of emotionele veiligheid ernstig wordt bedreigd. Trauma met een kleine t verwijst naar ervaringen die minder groot lijken, maar net zo goed diepe sporen kunnen achterlaten. Denk aan gepest worden, financiële zorgen, een (vecht)scheiding, verhuizen of het gebrek aan emotionele beschikbaarheid van een ouder.

Het zijn precies deze ervaringen die wel degelijk een gevoel van onveiligheid en verlatenheid kunnen veroorzaken, zeker als er op

Als ik de laatste bocht naar huis neem, voel ik dat de tranen over mijn wangen stromen. Ik stop even om mijn emoties de baas te worden en om tot me door te laten dringen wat ik net heb gehoord.

Voor de eerste keer in mijn leven realiseer ik me dat wat ik in mijn jeugd heb meegemaakt wél van invloed is: de scheiding van mijn ouders, mijn vader die naar de andere kant van het land verhuist, de alcoholverslaving van mijn moeder en de grote financiële zorgen die er ontstaan. Ik heb dit altijd afgedaan als iets wat nou eenmaal is gebeurd. Ik heb nooit stilgestaan bij wat dit werkelijk voor mij heeft betekend en wat dit met mij heeft gedaan.

Die middag gaan mijn ogen open. Wat ik zelf altijd heb afgedaan als ‘niet belangrijk’, blijkt wel degelijk belangrijk. De erkenning die ik door het luisteren naar die aflevering voor de eerste keer voel, raakt iets heel wezenlijks. Er ontspruit een zaadje: misschien is mijn verslaving aan alcohol niet te wijten aan moreel falen van mijn kant. Nee, misschien is mijn verslaving aan alcohol een gevolg van de pijn die ik nooit heb leren dragen, die ik nooit heb willen voelen.

Ik weet meteen dat ik hier meer over wil weten. Wat me verbaast, is dat niemand mij dit eerder heeft verteld. Niet in de kliniek en ook niet in therapie, terwijl ik toch al maanden in behandeling ben.

Tot dat punt ben ik afwachtend, laat ik over me heen komen wat ik vanuit de verschillende instellingen aangeboden krijg. Maar nu neem ik het heft in eigen handen. Ik bestel boeken, luister podcasts, neem alles in me op wat ik maar te pakken kan krijgen. Ik graaf door, net zolang tot ik het begrijp. Mijn nieuwsgierigheid is niet te stoppen. Het voelt alsof er een grote puzzel voor me ligt waarvan ik steeds een nieuw stukje op zijn plek leg.

The only way out is through | 139 dat moment niemand is die je opvangt. De impact van deze ‘kleine’ trauma’s wordt vaak onderschat, terwijl ze wel een degelijk belangrijke voedingsbodem blijken voor het ontwikkelen van een verslaving.

Adverse Childhood Experiences

Niet lang daarna kom ik in aanraking met de ace-studie: Adverse Childhood Experiences. Dat is een grootschalig onderzoek dat de relatie aantoont tussen negatieve ervaringen in de kindertijd en latere fysieke, psychische en sociale problemen.

In dit onderzoek uit de jaren negentig van Felitti en Anda kregen duizenden volwassenen tien vragen over hun jeugd,25 zoals:

• Was er sprake van f ysiek, seksueel of emotioneel geweld?

• Ben je verwaarloosd?

• Heeft een familielid in de gevangenis gezeten?

• Woonde je samen met iemand die psychische problemen had of suïcidaal was?

• Was er sprake van verslaving in het gezin?

Op verschillende websites kun je zelf een ace-test doen. De uitslag voorspelt niet of je ziek wordt of verslaafd raakt, maar laat wel zien of je een verhoogd risico loopt op serieuze gezondheidsproblemen, waaronder dus verslaving.

Natuurlijk deed ik de test en ik scoorde op vijf van de tien vragen een ‘ja’. En wat blijkt? Bij een score van vier of hoger is de kans op een alcoholverslaving maar liefst zeven keer zo groot als bij iemand met een score van nul. De uitslag is confronterend, maar tegelijk verhelderend. Het is een volgende bevestiging dat mijn gedrag en mijn neiging om niet te willen voelen niet uit de lucht komen vallen.

Wat ik als klein meisje heb meegemaakt, heeft me gevormd. Het effect daarvan stopte niet toen ik volwassen werd, hoe stoer ik er ook altijd over doe. Het beïnvloedt tot op de dag van vandaag hoe ik me voel, hoe ik naar mezelf kijk, en hoe ik me verhoud tot de wereld om me heen. En juist op die vlakken bood alcohol jarenlang een eenvoudige en ogenschijnlijk effectieve uitweg. Als ik me overweldigd voelde. Als ik me niet goed genoeg voelde. Als ik me

ace’s staan volop in de belangstelling. Er komt steeds meer erkenning voor de impact die deze ervaringen kunnen hebben op de rest van iemands leven. Op de website numberstory.org vind ik veel toegankelijke informatie over dit onderwerp.26 Daar lees ik ook: ‘ace’s are what happened to us. They do not define who we are. They’re simply an entry point to our own personal story. Our history and our future aren’t fully written yet. It’s up to us to decide what is in the next chapter.’

Een krachtige reminder: wat jou is overkomen, bepaalt niet wie je bent. Je verleden ligt vast, maar wat je vanaf hier doet, is aan jou. Door eerlijk te kijken naar de invloed van vroeger, krijg jij de kans het stuur van je leven weer in eigen handen te nemen.

Childhood trauma is at the root of addiction

Een volgend stuk van mijn puzzel vind ik in het werk van Gabor Maté, een Hongaars-Canadese arts gespecialiseerd in trauma en verslaving. Zijn boeken over dit onderwerp zijn verhelderend en op Google stuit ik op zijn korte animatiefilm How Childhood

Trauma Leads to Addiction. 27

De beelden en woorden komen hard binnen. Ik heb de film na die eerste keer vaak opnieuw gekeken en deel hem sindsdien regelmatig met cliënten bij wie trauma een rol speelt. In nog geen acht minuten weet Gabor een complex en wezenlijk onderwerp op een ongekend heldere manier uit te leggen.

Gabor stelt dat ieder mens twee fundamentele behoeften heeft: hechting en authenticiteit. Hechting is onze behoefte aan nabijheid, veiligheid en verbinding met anderen. Zeker in je kindertijd is hechting essentieel voor je overleving. Authenticiteit betekent dat je trouw blijft aan wat je voelt en wie je bent, dat je in contact blijft met je emoties en intuïtie.

Leesexemplaar

Waar het ingewikkeld wordt, is als die twee met elkaar in bot-

The only way out is through | 141 niet gezien, gehoord of veilig voelde. Altijd vond ik heil in de oplossing om te ontsnappen en even niet te hoeven voelen.

sing komen: als je als kind het gevoel krijgt dat jouw emoties of ‘jouw zijn’ niet worden geaccepteerd door de mensen van wie je afhankelijk bent, geef je onbewust je authenticiteit op om de (niet-onderhandelbare) hechting te behouden. Met als gevolg een pijnlijke innerlijke strijd, waarin je de verbinding met jezelf langzaam maar zeker verliest.

Jonge kinderen voelen dit haarfijn aan. Als je al vroeg leert dat jezelf zijn niet veilig is, dan pas je je aan. Dan doe je concessies omwille van je veiligheid. Je stopt met voelen, met je uiten. Je gaat pleasen, vermijden en trekt je terug op je eigen eiland. Dat zijn overlevingsstrategieën die helpen om je staande te houden, maar die je losmaken van wie je werkelijk bent.

Als ik terugkijk op mijn eigen jeugd, herken ik dit maar al te goed. Bij mij thuis werd niet over gevoelens gesproken. Emoties waren voor mijn moeder al gauw te veel. Hard lachen werd baldadig genoemd en als ik verdrietig was, dan moest ik me niet zo aanstellen. Mijn natuurlijke en onbewuste behoefte aan hechting ging op die manier ten koste van mijn authenticiteit. Ik leerde al vroeg dat het veiliger was om me aan te passen dan mezelf te zijn, om conflicten te vermijden en te voorkomen dat ik zou worden afgewezen.

Ik heb nooit geleerd mijn gevoelens te voelen, ze te uiten of erover te praten. En dus kon ik dat later in mijn leven ook niet. Ik geloofde onbewust dat ik zou worden afgewezen als ik liet zien wie ik werkelijk was.

Precies dát weet Gabor Maté feilloos te vangen in zijn uitleg over trauma. Hij stelt: ‘Trauma is niet iets wat je overkomt, maar wat er ín je gebeurt als reactie op wat je overkomt. Dit innerlijke proces zorgt ervoor dat je losraakt van jezelf. Je verliest het contact met je lichaam, met je emoties en met je kern. Je ontwikkelt een negatief beeld van jezelf en van de wereld. Dat is pijnlijk. Pijn die je niet wilt voelen, waaraan je wilt ontsnappen. Niet zelden leidt dat tot het ontstaan van verslaving.’28

Leesexemplaar

Gabor zegt dat verslaving een overlevingsmechanisme is waarmee je de pijn van traumatische ervaringen uit je kindertijd even niet te hoeft te voelen. De echte oplossing voor je innerlijke pijn ligt niet in de focus op het veranderen van het gedrag, maar in het herstellen van de verbinding met jezelf.

De impact van dat wat er níét was

Na mijn behandeling in de verslavingskliniek volgde ik een tijd schematherapie, een voor mij nieuwe vorm van therapie, waar ik veel aan heb gehad. Schematherapie is een vorm van gedragstherapie die helpt om hardnekkige patronen – de schema’s – te herkennen en te doorbreken. Vaak ontstaan deze in de kindertijd en bepalen ze hoe je naar jezelf en de wereld kijkt. Het doel van de therapie is om ongezonde schema’s te vervangen door gezondere gedachten en gedrag.

Een van de schema’s waar ik mij destijds in herkende, is die van de emotionele verwaarlozing. In het bijbehorende boek onderstreep ik de zinnen die ik wil onthouden. Als ik het boek nu opensla, zie ik dat ik de hele paragraaf heb gemarkeerd:‘Als je emotioneel verwaarloosd bent, heb je meestal niet het idee dat er iets ernstigs aan de hand was in je jeugd. Maar toch heb je ook niet het gevoel dat je veel liefde hebt gekregen en dat er goed voor je gezorgd werd. Je hebt je nooit echt geborgen, veilig en gekoesterd gevoeld. Het lijkt alsof je eigenlijk niet zoveel problemen hebt, want je weet niet wat je hebt gemist. Je hebt niet het gevoel dat je slecht behandeld werd. Maar je hebt ook niet het gevoel dat je voor anderen echt de moeite waard bent en je kunt je niet voorstellen dat anderen echt van je houden.’ 29 Dit ben ik – alsof degene die dit schreef in mijn hoofd keek tijdens het schrijven. Nooit eerder heb ik stilgestaan bij het begrip ‘emotionele verwaarlozing’. Maar dit boek geeft woorden aan een gevoel dat ik al jaren met me meedraag. Achteraf begrijp ik waarom ik de link nooit eerder heb gelegd tussen mijn verleden, mijn gevoel en mijn

Leesexemplaar

The only way out is through | 143

gedrag. Zoals er letterlijk staat: ‘Als je emotioneel verwaarloosd bent, heb je meestal niet het idee dat er iets ernstigs aan de hand was... want je weet niet wat je hebt gemist.’

Ik w ist simpelweg niet wat ik had gemist.

Als ik dieper graaf, dan vind ik dat emotionele verwaarlozing veel voorkomt. Veel mensen blijken een ongrijpbaar gevoel van gemis met zich mee te dragen zonder te weten wat het is of waar het vandaan komt.

Omdat er geen sprake is van ‘echte’ mishandeling, herinneren veel mensen zich hun kindertijd als gewoon of zelfs gelukkig. Ook ik omschreef mijn eigen jeugd altijd als ‘prima’. Tot ik ontdekte dat ‘wat er níét was bepalender kan zijn dan wat er wél was’.

In haar boek Running on Empty schrijft klinisch psycholoog Jonice Webb: ‘Als je als kind niet leert dat je het waard bent om aandacht aan te geven, raak je het contact met je eigen emotionele behoeften kwijt.’ Ook benadrukt ze dat de schade niet zit in wat er wél gebeurde, maar juist in wat er ontbrak: ‘Emotionele verwaarlozing is als de witte ruimte in een familiefoto, meer op de achtergrond dan op de voorgrond.’30

Wat het onderzoek voor mij doet

De uitkomsten van mijn eigen zoektocht zijn een verlichting voor me. Mijn verslaving blijkt niet langer simpelweg toe te schrijven aan mijn gebrek aan discipline. Mijn verslaving vindt zijn oorsprong in iets veel diepers.

Tegelijk voel ik ook weerstand. Ik hou van mijn beide ouders en ik wil absoluut niet de indruk wekken dat ik hun de schuld geef. Mijn ouders hebben gedaan wat ze konden, binnen de grenzen van hun eigen mogelijkheden en bagage. Ik verwijt hun dan ook niets. Ik weet zeker dat ze van me houden (of in het geval van mijn moeder, die in 2004 is overleden: hebben gehouden). Dat neemt niet weg dat er ook dingen zijn misgegaan.

Leesexemplaar

Jonice Webb schrijft hierover: ‘Het is heel goed mogelijk dat

| Blij alcohol vrij

Ook jij bent meer dan je verleden

Het werk dat ik doe om mijn verleden te begrijpen, is voor mij meteen al een vorm van verwerking. Het geeft me helderheid over waarom ik bepaalde keuzes maakte en hoe ik me zo kon verliezen in alcohol.

De inzichten in trauma, verslaving en emotionele verwaarlozing zijn voor mij geen droge theorie, maar erkenning van mijn verhaal. Voor het eerst kan ik met compassie naar mezelf kijken, een verademing na jaren van veroordeling en schaamte.

Het geeft me de kans om mijn verleden onder ogen te zien. Ik hoef er niet langer omheen te draaien of te doen alsof er niets is gebeurd. Op dit punt begint mijn heling.

Deze eerlijke zoektocht is onmisbaar geweest bij het (her)vinden van mezelf. Het resultaat is dat ik me bevrijd voel. Ik ben oké met wie ik ben – niet perfect, maar wel vrij. En ik heb geen alcohol meer nodig om overeind te blijven.

Bewustwording is de rode draad, ook in deze reis. Je kunt pas veranderen als je bereid bent om te kijken. Om bewust te worden én te blijven.

Door te erkennen hoe ver ik van mezelf verwijderd was geraakt, en de wil om dat te keren, ben ik op zoek gegaan. En ik ben niet halverwege gestopt. Ik ben blijven zoeken tot ik vond wat ik nodig had om het stuur van mijn leven terug te pakken.

Ik ben mijn puzzel gaan leggen. Die is nog steeds niet af. Nog steeds ontdek ik nieuwe stukjes. Dat ervaar ik niet als een eindelo-

The only way out is through | 145 een ouder van zijn kind houdt en toch emotioneel tekortschiet. Van een kind houden is iets anders dan afgestemd zijn op de emoties van het kind. Daarvoor is nodig dat een ouder zijn eigen emoties kent, ermee kan omgaan en bereid is om het innerlijke leven van het kind te leren kennen. Goedbedoelende ouders die tekortschieten op een van deze vlakken lopen het risico om hun kinderen emotioneel in de steek te laten.’

ze worsteling. Allesbehalve. Het is voor mij een fascinerende reis; een reis waar ik dankbaar voor ben, juist omdat ik ervoor kies om niet langer te verdoven.

Terug naar jou

Misschien herken je je in mijn verhaal. Natuurlijk is jouw verhaal anders dan het mijne, maar misschien voel jij ook dat er onderhuids iets schuurt, iets waar je nu nog geen woorden voor hebt. Misschien had je een ‘normale’ jeugd, maar is er toch ook dat gevoel van gemis. Iets wat je probeert te negeren, maar wat zich een weg naar buiten baant. In onrust, controle of perfectionisme. In pleasegedrag, uitstel of vermijding. En: via alcohol.

Ik hoop dat je inziet dat je geen levensbedreigende situaties hoeft te hebben meegemaakt om toch geraakt te zijn. Het gaat niet om wat er is gebeurd, maar om wat er ín jou is gebeurd als reactie daarop. Wat je hebt meegemaakt bepaalt niet wie jij bent, maar het heeft je wel gevormd. Als je dat durft te erkennen, zonder het te veroordelen, dan begint het echte werk. Dan start een nieuw verhaal – een verhaal waarin jij de regie terugpakt en zelf bepaalt hoe jouw leven vanaf hier verdergaat.

Jij bent niet wat je hebt meegemaakt. Ook jij bent meer dan je verleden.

Als jij jezelf wilt (terug)vinden en inziet dat het duurzaam loslaten van alcohol daar onlosmakelijk mee is verbonden, dan is het onvermijdelijk dat je het niet langer uit de weg gaat of wegkijkt.

Dan geldt ook voor jou: the only way out is through.

Leesexemplaar

Hoofdstuk 16

Creëer een leven waaraan je niet hoeft te ontsnappen

Op 26 maart 2020 haalt Bas mij op uit de kliniek. Ik stap in een totaal andere wereld naar buiten, want het uitbreken van corona heeft de wereld tot stilstand gebracht. Nederland blijft massaal thuis en de wegen zijn leeg. Het is een onwerkelijk beeld, dat alleen maar bijdraagt aan mijn ongemakkelijke gevoel.

Ik heb Bas in de dertig dagen van mijn opname – mede door de coronamaatregelen – maar één keer gezien. Je zou verwachten dat ik een hoop te vertellen heb. Maar in werkelijkheid heb ik geen idee wat ik tegen hem moet zeggen. Op dat moment ben ik mezelf volledig kwijt. Misschien zelfs nog wel meer dan toen ik een kleine maand daarvoor de kliniek binnenging.

We zitten zwijgend naast elkaar, maar in mijn hoofd is het allesbehalve stil. Hoe voeren wij ooit weer een normaal gesprek? Hoe leer ik me weer te verhouden tot hem, nu ik me zo bewust ben van de pijn die ik hem heb gedaan? Gaan we het redden samen? In de dagen en weken erna kan ik me nog geen voorstelling maken van mijn leven zonder alcohol. Wat moet ik met de eindeloze avonden, met mijn emoties en vooral ook: wat moet ik met mezelf?

Het voelt alsof ik me begeef in een soort niemandsland, een vreemd vacuüm waarin ik niet meer drink, maar ook nog allesbehalve vrij ben.

Het gaat níét om de alcohol

In dat niemandsland loop ik tegen zoveel meer dingen aan dan alleen niet drinken. Ik kom mezelf op allerlei vlakken tegen. Ik moet mezelf opnieuw leren kennen, me leren verhouden tot anderen, tot mezelf en tot de wereld. Ik moet leren omgaan met emoties en met de dieperliggende triggers rond mijn zelfbeeld die me voorheen altijd konden verleiden om te drinken.

Toen ik eind 2019 eindelijk erkende dat alcohol een groot probleem was geworden in mijn leven, geloofde ik in eerste instantie nog dat de oplossing lag in het veranderen van mijn gedrag. Als ik een manier vond om te stoppen met drinken, dan kon ik door met mijn leven, dan kon ik die ellendige tijd achter me laten, diep wegstoppen en het liefst zo snel mogelijk vergeten.

Al snel zag ik in hoe naïef die gedachte was.

Want wat bleek? Het probleem dat ik had ontwikkeld met alcohol, ging helemaal niet over de alcohol. Het probleem was niet de alcohol zelf, maar alles wat daaronder lag.

Gabor Maté, die ik in het vorige hoofdstuk ook al aanhaalde, verwoordt dit feilloos: ‘Verslaving is niet het probleem, het is een poging tot een oplossing.’ En dat is precies wat alcohol voor mij was geworden: een poging tot een oplossing. Om niet te hoeven voelen. Om de leegte te vullen. Om te ontsnappen aan alles wat te pijnlijk, verwarrend of confronterend voelde. Met een paar glazen wijn kon ik mezelf prima onttrekken aan de voortdurende chaos en kritiek in mijn hoofd.

Maar door de alcohol weg te nemen verdwijnt de onrust en de kritiek niet. Sterker nog, zonder alcohol is er geen ontkomen meer aan. Ik sta vol in de wind en word gedwongen om het leven aan te gaan zoals het zich aandient, inclusief al dat ongemak dat ik eerder zorgvuldig wegdronk.

Het probleem was nooit de alcohol. Alcohol was een overlevingsstrategie, mijn manier om om te gaan met alles wat als een probleem voelde. Op de korte termijn werkt dat prima. Alcohol

Alcohol is nooit de oplossing. Het is een vlucht en een pleister. Een destructieve en een onhoudbare strategie waarmee je je staande denkt te houden.

Als jij op dit moment nog gelooft dat jij je probleem met alcohol oplost door alleen je gedrag te veranderen, door simpelweg te stoppen, dan kom ook jij bedrogen uit. Want ook bij jou gaat het niet om de alcohol.

Als je echt het punt wilt bereiken waarop alcohol, ook op de langere termijn, geen vat meer op je krijgt, dan is het nodig dat jij een leven creëert waaraan je niet langer hoeft te ontsnappen, een leven dat voldoet aan wat jij nodig hebt en wat jou gelukkig maakt. Stoppen is namelijk niet zo moeilijk. Dat is een besluit dat je neemt als je voor de zoveelste keer baalt van die wijnovergoten avonden, doorwaakte nachten en ochtenden vol spijt. Op die momenten weet jij hoe je moet stoppen. Dat heb je vaker gedaan. Een paar dagen, een paar weken, misschien zelfs een paar maanden.

In het begin voel je je goed. Je knapt zienderogen op. Je zit lekkerder in je vel, sport meer, geniet van de heldere ochtenden en de rust in je hoofd. Maar dan komt de klad erin. Je alcoholvrije leven begint te wennen. De euforie verdwijnt naar de achtergrond. Het leven gaat gewoon door. Ineens sta je weer oog in oog met alles wat je eerder kon verdoven: je emoties, je onzekerheden, je verveling en je overprikkeling. En dan komen de gedachten: is dit het nou? Zo erg was het toch allemaal niet? Eentje kan toch echt geen kwaad?

Je besluit er eentje te nemen en soms lukt het je dan om even ‘met mate’ te drinken. Waarmee je aan jezelf bewijst dat je het deze keer toch ‘onder controle’ hebt. Je vroegere zorgen over je relatie Leesexemplaar

Creëer een leven waaraan je niet hoeft te ontsnappen | 149 dempt, waardoor je je tijdelijk niet bewust bent van het probleem dat je probeert te maskeren. Maar op de langere termijn werkt dat natuurlijk niet. Je schuift de problemen alleen maar voor je uit. En ondertussen groeien ze, want als je wakker wordt, zijn ze er nog steeds, nu aangevuld met schaamte, teleurstelling en zelfverwijt omdat je tóch weer hebt gedronken.

met alcohol verdwijnen naar de achtergrond. Maar er komt een moment dat je ’s nachts wakker schrikt en je beseft dat je toch weer meer hebt gedronken. Daar ben je weer: terug bij af.

Stoppen is niet zo moeilijk, maar gestopt blijven is iets heel anders.

Wat er gebeurt is dat je je in slaap laat sussen. Je geloofde dat je er was. En precies daar schuilt het gevaar. Zodra je gelooft dat je ‘klaar’ bent, dat het achter je ligt, verdwijnt je bewustzijn. Je oude leven neemt het weer over, je focus verslapt en zonder dat je je ervan bewust bent, val je terug op het copingmechanisme dat je zo goed kent: alcohol.

Ik zeg dit bewust en met een hoop stelligheid. Dat komt omdat ik het zelf talloze keren heb meegemaakt. En omdat ik het ook zie gebeuren bij mensen met wie ik heb gewerkt. Die tijdens onze samenwerking grote stappen hebben gezet, vrij moeiteloos zijn gestopt en na een paar maanden denken: ik ben er. Dat is geen onwil, maar dit is wat er gebeurt als je aandacht verslapt. De oplossing is niet zo moeilijk: het vraagt van jou dat je wakker blijft. Dat je jezelf niet opnieuw in slaap laat sussen. Dat je, ook als het goed gaat, de juiste vragen blijft stellen. Ik geef een voorbeeld. Een paar maanden nadat haar traject was afgelopen, stuurde Annemarie mij deze mail:

‘Dit is een van de moeilijkste mails die ik ooit in mijn leven heb geschreven, misschien wel de moeilijkste. Het is eigenlijk een noodkreet, want het gaat niet goed. Je kunt je vast nog herinneren dat ik je appte dat ik een avond gedronken had en hoe ik daarvan geschrokken was. Ik heb mezelf daarna kunnen herpakken, maar nu lukt het me niet meer. Ik heb het gevoel dat ik met volle vaart terug onderweg ben naar hoe het was. En dat wil ik niet.

Toen ik met jou begon, had ik er echt ruimte voor gemaakt. Ik had vakantie en ik voelde me geweldig. Sinds ik weer werk, is

de ruimte voor mezelf naar de achtergrond verdwenen en heeft die zich opnieuw gevuld met idioot veel werken. Ik weet waar dit naartoe leidt en dat wil ik niet meer, daarom deze mail aan jou.’

Wat gebeurt hier nou? Toen we startten, wist Annemarie heel goed waarom ze niet meer wilde drinken. Ze had haar waarom glashelder. Na afloop van het traject liet ze alleen wel toe dat haar ‘normale’ leven weer de overhand nam, met als gevolg dat ze haar waarom uit het oog verloor. Dat gaf ruimte aan oude patronen. Voor ze het wist, stond ze toch weer op het punt dat ze eerder dacht voorgoed achter zich te hebben gelaten. Een ander voorbeeld; Esther schreef mij:

‘Het gaat momenteel wat lastiger. Ik merk dat ik boos ben en een kort lontje heb. De twijfels steken de kop op. Ik ben weer heel onaardig naar mezelf en voel zoveel zelfafwijzing. Dat is helemaal niet de bedoeling.

Ik dacht zelfs even: zou ik binnenkort niet gewoon een glas wijn kunnen drinken? Gewoon, bij een leuk diner? Ik heb het niet gedaan, maar het blije en euforische gevoel van de eerste alcoholvrije maanden is weg.

Toch heb ik besloten dat, zolang ik een aantal cruciale antwoorden nog niet heb, ik sowieso niet drink. Maar man, wat is dit een rare fase. Ik weet rationeel zó goed dat ik het gewoon niet moet doen... maar ik heb er tegelijk geen zin meer in om er altijd zo mee bezig te moeten zijn.’

Esther had niet gedronken, maar alles in haar stond op scherp. Haar waarom was minder voelbaar. De glans van de eerste maanden zonder alcohol was vervaagd. Precies dat is het moment waarop twijfel voet aan de grond kan krijgen. Beide v rouwen begonnen heel sterk en gemotiveerd. Beiden

Creëer een leven waaraan je niet hoeft te ontsnappen |

konden zich na een paar maanden niet drinken niet voorstellen dat ze ooit nog de behoefte zouden voelen om weer te drinken. Toch kwamen ze allebei op een punt waarop het verlangen opdook. Niet omdat zij zwak zijn of het niet snappen, maar omdat ze in hun ‘normale leven’ werden geconfronteerd met uitdagingen die de behoefte aan de tijdelijke ontsnapping voedden: de druk van een baan die té veel vraagt, een relatie die schuurt of momenten waarop je toch weer over je grenzen gaat.

De ervaringen van Annemarie en Esther staan niet op zich. Iedereen die stopt met drinken, komt op een punt waarop het nieuwe ervan af is, waarop je ontdekt dat je normale leven ook gewoon doorgaat, waarop je wordt geconfronteerd met dat wat je daarvoor zorgvuldig uit de weg ging met wijn.

Alleen stoppen is niet genoeg. Als jij je relatie met alcohol duurzaam onder controle wilt krijgen, is het belangrijk dat je een leven creëert waaraan je niet langer wilt ontsnappen.

De bezem erdoor

Het klinkt mooi: een leven waaraan je niet langer hoeft te ontsnappen. Maar hoe doe je dat? Het is belangrijk om te beseffen dat kennis en inzichten alleen niet genoeg zijn. Je kunt zien waar het wringt, maar als je blijft leven in een omgeving die je steeds opnieuw uitnodigt om te vluchten, dan ligt terugvallen in oude patronen op de loer.

Behalve dat ik innerlijk onderzoek deed, waarover ik je in het vorige hoofdstuk vertelde, moest ik ook om me heen kijken en was het nodig dat ik de bezem door mijn leven ging halen.

Ik ben mijn leven deel voor deel gaan bekijken. Alles wat ik vanzelfsprekend was gaan vinden – mijn werk, mijn relatie, mijn vrienden en familie, mijn woonomgeving, mijn agenda – bekeek ik opnieuw. Want als ik echt niet meer wilde drinken, dan moest ik zorgen dat ik mijn leven zo inrichtte dat ik er niet langer aan hoefde te ontsnappen.

Ik stelde mezelf steeds dezelfde vraag: word ik er blij van, zoals het nu is of levert het me onrust, schaamte of gedoe op? Als het antwoord in die laatste categorie viel, wist ik: hier moet iets gebeuren. Niet alles tegelijk, maar als ik die punten ongemoeid zou laten, zou ik het risico lopen dat alcohol ooit een weg terug zou vinden.

Ik kwam voor mezelf uit op drie belangrijke thema’s waar de bezem rigoureus doorheen moest: mijn zelfbeeld, mijn sociale leven en mijn carrière. Daarna heb ik mijzelf een volgende vraag gesteld: wat is er nodig om dit deel van mijn leven zo in te richten dat ik er wél blij van word?

Voor jou zijn het mogelijk andere thema’s, maar wat ik duidelijk wil maken, is dit: sta eens stil bij je eigen leven. Kijk om je heen.

Waar schuurt het? Waar word je niet blij van? Neem geen genoegen met een leven waarin je vooral overleeft en uiteindelijk onherroepelijk gaat verlangen naar een escape. Kies voor een leven dat jij ten volle kunt leven, een leven waarin je buiten jezelf niets meer nodig hebt.

Het onderzoek naar mijn zelfbeeld

In het vorige hoofdstuk vertelde ik al over het innerlijke werk dat ik heb gedaan. Een onderdeel daarvan was schematherapie, waardoor ik belangrijke inzichten heb gekregen in de patronen (ofwel de schema’s) die ik in de loop van mijn leven heb gevormd. Waarom ze zijn ontstaan? Welke functie vervullen ze nog steeds? Helpen ze me vandaag de dag nog? En zo niet: hoe kan ik er op een andere manier mee omgaan, op een manier die me wel dient?

Na de therapie ging de reis verder en hierbij heb ik hulp gehad van verschillende coaches. De stappen die ik op dit vlak heb gezet, hielpen me om een realistischer en vriendelijker zelfbeeld te ontwikkelen. Want ik leefde met een aantal diepgewortelde overtuigingen over mezelf. Om er een paar te noemen:

• Ik ben niet goed genoeg.

• Ik mag geen fouten maken.

• Ik moet alles zelf oplossen.

Die overtuigingen had ik onbewust al vroeg in mijn leven gevormd en alcohol was mijn manier geworden om de last ervan even niet te hoeven voelen.

Ik ben aan mijn onzekerheid gaan werken, aan mijn angst voor verlating en afwijzing en aan mijn perfectionisme. Stap voor stap kon ik aanvaarden dat ik er mag zijn, dat ik fouten mag maken en dat ik goed genoeg ben zoals ik ben. Ik ben allesbehalve perfect, maar dat hoeft ook helemaal niet. Ik leerde te gaan staan voor mijn eigen keuzes. En ik leerde dat ik mag leunen op een ander, zonder dat dit betekent dat ik zwak ben en mezelf of mijn onafhankelijkheid verlies.

Deze stappen hebben eraan bijgedragen dat de behoefte om te drinken volledig is verdwenen. Niet omdat het leven altijd makkelijk is of omdat ik me altijd goed voel over mezelf, maar omdat ik nu weet hoe ik mezelf kan dragen, zonder ooit terug te grijpen naar de illusie dat alcohol daar iets aan zou kunnen verbeteren.

Het onderzoek naar mijn sociale leven en het leren stellen van grenzen

Mijn sociale leven was altijd druk en vol. Ik was overal bij, zei zelden nee. Ik vond het belangrijk om gezien te worden als gezellig en spontaan. Onder die uiterlijke levendigheid ging alleen iets anders schuil, want ik paste me voortdurend aan en liep mezelf daarbij vaak volledig voorbij.

Juist in sociale situaties had ik moeite met het stellen van grenzen. Ik bewonderde mensen die dat wel konden, maar voor mij voelde het als een onmogelijke opgave om trouw te zijn aan mijn eigen behoeften en verlangens. Toen ik net alcoholvrij was, maakte dit mij kwetsbaar. Zolang ik niet ging staan voor wat ik zelf nodig had en geen eigen keuzes durfde te maken, bleef ik mezelf ver-

Tegenwoordig stel ik mezelf altijd de vraag: wat is goed voor mij? En: wil ik dit echt, of doe ik het om een ander te plezieren?

Als het antwoord daarop niet een oprecht ‘ja’ is, maak ik een andere keuze. Zo blijf ik trouw aan mezelf en aan wat ik werkelijk nodig heb.

Natuurlijk zijn er altijd situaties waar ook ik niet omheen kan of wil, maar zolang ik zorg dat de balans klopt, werkt deze houding in mijn voordeel en in het voordeel van mijn relatie met de mensen om me heen.

In deze zoektocht deed ik nog een andere interessante ontdekking: Ik hield mezelf jarenlang voor dat ik een extraverte persoonlijkheid heb. Maar wat blijkt? Ik ben eigenlijk juist heel introvert. Ik heb veel tijd en ruimte met en voor mezelf nodig om lekker in mijn vel te zitten. Het extraverte beeld had ik mezelf aangeleerd. Ik geloofde dat extraverte mensen leukere mensen zijn, dat zij een leuker leven hebben, meer waardering krijgen en meer vrienden hebben. Alcohol bleek het middel waarmee ik mijn ware introverte aard verhulde. Het hielp me om me staande te houden in gezelschap, zodat ik kon doen alsof ik volop genoot van een leven vol feestjes, etentjes en drukte. Terwijl ik me in werkelijkheid vaak leeg en overprikkeld voelde, een gevoel dat ik steevast weer onderdrukte met alcohol.

Sinds ik dit over mezelf weet en het ook niet langer veroordeel, is er veel veranderd. Ik hoef mijn grenzen niet langer te overschrijden om erbij te horen. Ik maak tegenwoordig heel bewust keuzes voor wat voor mij wel werkt. Ook als dat betekent dat ik nee zeg tegen wat vroeger vanzelfsprekend was.

Het onderzoek naar mijn werkende leven

Zolang ik me kan herinneren, heb ik mezelf geïdentificeerd met mijn werk. Als ik goed presteerde op mijn werk, was ik een goed

Creëer een leven waaraan je niet hoeft te ontsnappen | 155 loochenen. Alcohol zou dan altijd een welkome afleider zijn om het grote ongemak daarvan niet te hoeven voelen.

mens in de zin dat ik meetelde, dat mensen mij waardeerden, aardig en interessant vonden. Het gevolg van deze overtuiging was dat ik veel tijd en energie in mijn carrière stak. Ik was altijd onderweg naar de volgende stap, of dat nou een promotie was of een nieuwe functie bij een ander bedrijf. Als het maar meer verantwoordelijkheid, meer aanzien en een hoger salaris opleverde.

Dat ik diep vanbinnen helemaal niet gelukkig werd van deze continue hang naar erkenning, noch van de inhoud van het werk dat ik al die jaren deed, realiseerde ik me pas veel later. Dit kwartje viel in 2020, toen ik na de opname in de kliniek een tijd afstand nam van werk en de kans kreeg om bewust stil te staan bij mijn werkende leven tot dan toe. Al snel werd me duidelijk hoe groot de rol van werk en mijn zucht naar ‘meer’ was geweest in het versterken van mijn behoefte aan alcohol.

In het begin voelde dat enorm spannend: wat zou er van mij overblijven als ik mijn ‘carrièretijgerige’ levensstijl losliet? Vanaf het moment dat ik mezelf toestond de corporate carrièreladder los te laten, voelde dat als een enorme bevrijding.

De eerste angst maakte al snel plaats voor enthousiasme over wat er allemaal mogelijk zou zijn in de tweede helft van mijn werkende leven. De ruimte die ontstond, werd de voedingsbodem voor een nieuw verlangen: anderen helpen. Anderen die net als ik toen vastzitten in de greep van alcohol, die zich schamen, die er niet over praten en zich alleen wanen, die niet zien dat het ook anders kan, die bang zijn dat stoppen het einde betekent van alles wat leuk en gezellig is aan het leven.

Ik wil dat jij weet dat je niet alleen bent, dat een ander leven – een leven in vrijheid van alcohol – niet alleen mogelijk is, maar mooier dan je je nu kunt voorstellen.

Mijn eigen ervaring met verslaving is van onschatbare waarde in het werk dat ik nu doe. Maar ervaring alleen is niet genoeg als het gaat om professionele, effectieve coaching van een thema dat zo groot is als dit. Daarom ben ik opgeleid door Annie Grace van

This Naked Mind en volg ik daar nog altijd bijscholingen en maak ik deel uit van een krachtig netwerk. Dit houdt me scherp en mijn begeleiding actueel. Ik doe het niet langer alleen. Jij hoeft dat ook niet te doen.

Wat heb jij hierin te doen?

Met deze stappen heb ik voor mezelf belangrijke randvoorwaarden gecreëerd. Op ieder vlak in mijn leven klopt het nu in de basis en als dat verandert, dan stuur ik bij. Dit geeft ontzettend veel rust en vooral ook levenslust. Het voorkomt dat alcohol opnieuw de ruimte krijgt om me in te fluisteren dat ‘eentje nu echt wel weer kan’.

Als jij serieus bent in je verlangen om alcohol los te laten, neem dan zeker je eigen leven onder de loep. Waar leef jij niet in lijn met wat je nodig hebt om je écht goed te voelen? Hoe ziet jouw leven eruit als het wel klopt, een leven waarin jij floreert op alle fronten? Hier start het mee en natuurlijk verander je je zelfbeeld niet van de ene op de andere dag – woon je niet morgen ineens ergens anders, ben je niet meteen happy in je relatie en heb je ook niet direct je droombaan. Maar dat hoeft ook niet. Als jij weet waar het bij jou schuurt, kun je stap voor stap gaan bouwen aan dat wat wel klopt, aan het creëren van een leven waaraan je nooit meer wilt ontsnappen.

Omarm jouw reis van persoonlijke groei

Zie in dat niet drinken niet het eindstation is, maar juist een begin. Stap ook niet in de valkuil om, als je een tijdje niet drinkt, te denken: nu weet ik hoe het moet. Alsof het een kunstje is dat je kunt leren, waarna je terug kunt naar de orde van de dag. Been there, done that. En door. Ik heb je in dit hoofdstuk willen laten zien dat dit niet is hoe het werkt.

Het gebeurt regelmatig dat een cliënt aangeeft dat ze de samenwerking niet verlengt omdat ze denkt er ‘te zijn’. Mijn tegenvraag is dan altijd: waar ben je dan precies? Wat betekent dat, ‘er zijn’?

Creëer een leven waaraan je niet hoeft te ontsnappen | 157

Wat ik heb ontdekt is: je bent er niet. En je bent er nooit. Nee: je bent onderweg. En precies dat is de bedoeling. De beslissing om alcohol los te laten is niet het doel en evenmin het eindpunt. Het is het begin van iets veel groters. Het is het startsein van jouw reis van persoonlijke groei, een reis zonder vaste route of eindbestemming. Maar wel eentje die je steeds dichter bij jezelf brengt.

Als je niet bereid bent om alcohol los te laten dan voorspel ik je dat het een zinloze reis wordt, een waarin je om hetzelfde punt heen blijft cirkelen en steeds weer terug bij af komt. Tot je, maanden of zelfs jaren later, tot de pijnlijke conclusie komt dat er eigenlijk weer niets is veranderd.

Ik nodig je dan ook uit om deze reis voluit te omarmen. Luister naar wat er in je leeft. Wees moedig, zelfs als je op dit moment nog niet weet waar je naar onderweg bent.

Want stel je voor... dat ook jij ontdekt hoe bevrijdend, vervullend en verrassend mooi een alcoholvrij leven kan zijn.

When there's no one else

Look inside yourself

Like your oldest friend

Just trust the voice within

Then you'll find the strength

That will guide your way

You'll learn to begin to

Trust the voice within

– Christina Aguilera – ‘The Voice Within’

Deze stem is allang aanwezig in jou.

Het is aan jou om ernaar te gaan luisteren.

It’s a proud choice, not a sad consequence

Als je alcohol leert zien voor wat het werkelijk is, dan verandert er iets fundamenteels. Niet drinken voelt dan niet langer als iets wat je jezelf ontzegt. Het wordt de logische en vanzelfsprekende keuze.

Lange tijd kon ik me niet voorstellen dat ik ooit écht vrede zou hebben met het besluit om niet te drinken, dat ik de wens om een ‘normale drinker’ te worden ver achter me zou laten, dat er een moment zou komen waarop ik me er niet langer voor schaam dat ik niet ‘kan’ drinken.

Maar uiteindelijk is dat wel mijn realiteit geworden. Want vandaag bevind ik me op dat punt. Ik verlang er niet naar om normaal te kunnen drinken en ik schaam me niet meer. Sterker nog, ik voel me oprecht trots – trots op de moedige keuze die ik in 2020 heb gemaakt.

Dat trotse gevoel komt voort uit het feit dat ik mijn verslaving heb overwonnen en voel dat ik geen alcohol meer nodig heb. Niet om het leven te vieren, niet om te genieten van gezellige momenten, niet om het gevoel te hebben dat ik erbij hoor en niet om lastige gevoelens of situaties het hoofd te kunnen bieden. Gewoon niet.

Het enorme contrast tussen de diepe schaamte en de trots drijft mij om te doen wat ik nu doe: mijn verhaal open en eerlijk delen. Leesexemplaar

It’s a proud choice, not a sad consequence | 159 Hoofdstuk 17

Niet vanuit ‘kijk mij nou’ of omdat ik trots ben op het verhaal zelf, maar omdat ik trots ben op het feit dat ik óndanks dat verhaal sta waar ik nu sta. Dat ik met dit verhaal en mijn stem jou mag inspireren om ook de stap te zetten, om te kiezen voor een andere richting. Een richting waarin je leven niet langer bepaald wordt door alcohol.

What if this is not happening to you, but for you?

Wat als de worsteling die jij doormaakt met alcohol er niet voor niets is? Alle keren dat je beloftes aan jezelf hebt gebroken en wakker werd met spijt. Alle keren dat je toch weer dat glas inschonk, hoewel je diezelfde ochtend zeker wist dat je het nooit meer wilde. Wat als die momenten er niet zijn om je te breken, maar om je iets te leren en je sterker te maken? Om je te laten groeien als mens en je te laten zien dat je meer kunt dragen en over meer veerkracht beschikt dan je je ooit hebt kunnen voorstellen? En wat als al dit gedoe niet het einde van je ‘gezellige’ leven inluidt, maar juist het begin van iets heel moois?

Ik weet hoe verleidelijk het is om al die slechte herinneringen en de rol die alcohol in je leven is gaan spelen zo snel mogelijk te willen vergeten, om je probleem ‘op te lossen’ en daarna te doen alsof het nooit is gebeurd.

Stel je voor dat je je verleden niet hoeft te begraven of te ontkennen, maar dat je het kunt gebruiken als startpunt voor iets totaal nieuws?

Want dat is hoe het mij is vergaan. Begrijp me niet verkeerd: ik ga echt niet zeggen dat ik dankbaar ben dat ik verslaafd ben geraakt aan alcohol. Dat gaat echt te ver. Maar ik kijk er niet langer met gevoelens van spijt en schaamte op terug. Omdat die zware periode me wel degelijk ook heel veel heeft gebracht. Ik heb geleerd om het leven niet voor lief te nemen, om mijn helderheid te koesteren en om aanwezig te zijn, op de mooie momenten, maar net zo goed op de verdrietige en intense dagen.

Leesexemplaar

Het heeft me veranderd. De manier waarop ik mijn leven inricht en de keuzes die ik maak, zijn niet meer hetzelfde. De jaren waarin ik verslaafd was en de weg daarvandaan hebben me lessen geleerd die ik anders niet zou hebben geleerd. Ze hebben me gevormd tot de persoon die ik nu ben, de persoon die allesbehalve perfect is, maar waar ik wel helemaal oké mee ben. Daardoor heb ik ervoor gekozen om niet langer alleen maar te overleven, maar het leven ten volle te leven.

Ik voel me niet langer een slachtoffer en gedraag me daar ook niet meer naar. In plaats daarvan neem ik eigenaarschap over mijn leven en over de keuzes die ik maak.

Mijn verslaving heeft me een aantal zure lessen geleerd, maar ik kies ervoor om die lessen zo aan te wenden dat ze betekenis geven aan mijn leven, zonder dat ik blijf hangen in mijn verleden.

Daarom stel ik jou nu ook de vraag: what if this is happening for you, not to you? Wat als jouw verhaal met alcohol niet iets is wat jou is overkomen, maar iets wat jij juist kunt gebruiken om je leven meer betekenis en een andere wending te geven?

De illusie van ‘normaal’ drinken

Een belangrijke stoorzender in dit proces is de diepgewortelde wens van veel mensen om uiteindelijk toch ‘normaal’ te kunnen drinken. Niemand verlangt terug naar de ellende van te veel drinken, de katers of de schaamte. Maar als we eenmaal een tijdje niet drinken, borrelt toch vaak het verlangen op om ‘zo af en toe gezellig een glaasje te kunnen drinken’.

Mogelijk koester jij diezelfde hoop. Misschien heb je nu dit boek in handen omdat je baalt van de greep die alcohol op je leven heeft. Daar wil je echt vanaf. Maar als dat is gelukt, wil je nog steeds niets liever dan ‘met mate’ leren drinken.

Ik heb geen oordeel over die wens. Tegelijkertijd voel ik de verantwoordelijkheid om je te waarschuwen en je eerlijke informatie te geven over wat ‘normaal’ drinken allemaal behelst.

It’s a proud choice, not a sad consequence | 161

Als jij hoopt dat je op een zeker moment weer kunt drinken – en dan natuurlijk met mate – baseer die keuze dan op volledige informatie en op de uitkomsten van een radicaal eerlijk zelfonderzoek, waarbij de ervaring van een langere periode niet drinken onmisbaar is. Als je dat niet doet, blijft je verlangen gebaseerd op aannames, conditionering en overtuigingen die je – onbewust – jaren hebt gevoed, zonder dat je zelf echt hebt ervaren hoe het is om vrij te zijn van alcohol.

Ik noem het een radicaal zelfonderzoek, omdat het verder gaat dan alleen ‘niet drinken’. Het vraagt dat je uitstijgt boven de verwachting dat je jezelf iets belangrijks ontzegt als je niet drinkt. Dat je jezelf openstelt voor wat er allemaal op je ligt te wachten als je bestaande overtuigingen en verwachtingen durft los te laten.

Ik heb heel lang vastgehouden aan het verlangen om ‘normaal’ te leren drinken. Ik wilde af van de excessen en alle gevolgen daarvan, maar ik wilde heel graag ‘genieten’ van één of twee glaasjes wijn. Maar juist dat verlangen heeft ervoor gezorgd dat het zo lang duurde voordat ik het – voor mij – onvermijdelijke onder ogen durfde te zien: dat het tijd was om definitief afscheid te nemen van die zogenaamde ‘allerbeste vriendin’.

Ik weet nu dat mijn wens om ‘met mate te drinken’ een grote illusie is die me jarenlang gevangen heeft gehouden in een eindeloze herhaling van stoppen en toch weer drinken, afglijden en opnieuw stoppen. Het hield me weg van de ervaring die ik nodig had: zelf ontdekken hoe een leven zonder alcohol echt is en voelt.

In die tijd stopte ik altijd omdat ik vond dat het ‘moest’. Ik worstelde me door periodes van niet drinken op basis van heel veel wilskracht. Ik had geen idee welke toegevoegde waarde een nieuwsgierig zelfonderzoek zou hebben. En ik bleef hopen dat ‘normaal’ drinken ooit ook voor mij zou zijn weggelegd.

Als ik eenmaal een tijdje niet dronk, werden de scherpe randjes van de pijn en de schaamte altijd minder scherp. De herinnering aan de katers, de eenzaamheid, de angst en de schaamte vervaagLeesexemplaar

En dus kwam er altijd een moment waarop de stemmetjes weer begonnen te fluisteren. Dan vertelden ze me vriendelijk dat ik het – nu ik al zo’n tijd niet had gedronken – echt wel zou kunnen. Het feit dat ik liet zien dat ik langere tijd kon stoppen, was voor mij het bewijs dat het niet nodig was om voor altijd te stoppen. Ik vertelde mezelf dan dat ik het vanaf nu onder controle zou houden en het nooit, echt nóóit meer uit de hand zou laten lopen.

Het verraderlijke was dat me dit vaak ook lukte. Ik hield mijn alcoholgebruik in het begin daadwerkelijk onder controle. En precies dat vervulde me met het misplaatste vertrouwen dat ik deze keer de code toch echt had gekraakt.

Het vertrouwen was inderdaad misplaatst, want zodra ik dit vertrouwen toeliet en op die manier mezelf weer in slaap sukkelde, ging het altijd mis – áltijd. En als het misging, dan zakte ik naar een punt dat net zo diep was als voor mijn laatste stoppoging, en vaak dieper. Het aantal keren dat dit me is overkomen, is niet op twee handen te tellen.

Dat is precies waarom ik nu zeker weet dat met mate drinken een illusie is. Maar in plaats van dat als een verlies te zien, voelt het nu alleen maar als een enorme bevrijding. Ik ken deze valkuil in al zijn vormen en maten en ik kies ervoor er nooit meer in te trappen, door ‘gewoon’ nooit meer te geloven dat ‘eentje echt wel kan’.

De veranderingen in je brein

Het is belangrijk dat je weet waarom ‘met mate drinken’ in veel gevallen niet werkt. Als je het goed beschouwt, is het eigenlijk helemaal niet zo vreemd, en zelfs best arrogant als je gelooft dat je het gebruik van een verslavend middel überhaupt kunt controleren. Je gelooft dit toch ook niet als het gaat over heroïne of cocaïne? Waarom krijgt alcohol hier dan wel het dubieuze voordeel van de twijfel?

It’s a proud choice, not a sad consequence | 163 den. Dat is hoe ons brein werkt: het verzacht de pijn van het verleden, zodat het makkelijk is om na een tijdje te geloven dat het eigenlijk best wel meeviel.

Alcohol is een verslavend middel dat invloed heeft op de manier waarop je brein functioneert; daar heb ik je uitgebreid in meegenomen. Als gevolg van langdurige blootstelling aan alcohol treden er fysieke en chemische veranderingen op in je hersenen.

Dat maakt dat matigen niet simpelweg een kwestie is van ‘gewoon een keuze maken’, maar dat het een gevecht blijft tegen je eigen brein. Dit geldt zeker als je een geschiedenis hebt van overmatig drinken.

In haar boek Not Drinking Tonight schrijft therapeut en ervaringsdeskundige Amanda E.31 White dat de volgende ervaringen het moeilijker maken om je alcoholgebruik langdurig te matigen. Hoe meer van deze situaties op jou van toepassing zijn, hoe kleiner de kans dat je ooit in staat zult zijn om de controle te houden:

• Als je lichamelijk verslaafd bent geweest aan alcohol.

• Als je lange tijd (veel) hebt gedronken.

• Als je dagelijks drinkt of hebt gedronken.

• Als je alcoholgebruik een ritueel kent, zoals iedere dag op dezelfde tijd drinken.

• Als je het gevoel hebt dat alcohol de oplossing is voor je problemen of zorgen.

• Als je alcohol gebruikt om te dealen met stress of gevoelens van sociale angst.

• Als je een geschiedenis hebt met trauma, ptss, angst of andere mentale aandoeningen.

• Als je een geschiedenis hebt van zelfsabotage en moeite hebt om op je eigen woord te vertrouwen.

Toen ik dit lijstje onder ogen kreeg, was dit voor mij een grote eyeopener. Ook hier scoorde ik op álle punten. Hoe naïef was mijn verlangen al die jaren geweest?

Bovendien kún je niet weten in hoeverre jouw hersenen al zijn veranderd door je alcoholgebruik. En zelfs als dit voor jou op dit

Leesexemplaar

Je weet inmiddels dat je hersenen – via de ‘leermolecule’ dopamine – leren om te verlangen naar alcohol. Als je stopt met drinken, vervaagt dat verlangen na verloop van tijd onder invloed van veranderende neurale verbindingen. Maar dat betekent niet dat je brein het ‘vergeet’: als je toch besluit om weer te gaan drinken, dan herinnert je brein zich onmiddellijk wat het ooit heeft aangeleerd. De snelweg is dan misschien wel weer veranderd in een slecht begaanbaar en overwoekerd zandpad, maar dat zandpad bestaat zeker nog. Door alcohol weer ruimte te geven, weet je brein dat pad feilloos te vinden. Precies dat is waarom je in no time weer terug bij af kunt zijn, hoe zeker je ook dacht te weten dat je het deze keer echt anders zou doen.

Niet drinken is één keuze, matigen vraagt om een eindeloos aantal keuzes

Nog een reden waarom het moeilijk is om met mate drinken op langere termijn vol te houden, is dat je telkens opnieuw een besluit moet nemen. Drink ik vandaag? Hoeveel drink ik? En wat doe ik morgen als ik vandaag al drink?

De keuze om helemaal niet te drinken bevrijd je van de voortdurende interne discussie en de talloze keuzes waar je anders mee wordt geconfronteerd. Als je wilt matigen, moet je bij elke gelegenheid, elk etentje, elk aangeboden glas wijn opnieuw kiezen. Niet drinken is duidelijk, geeft rust en is een stuk eenvoudiger voor je brein dan al die kleine beslissingen. Hierbij geldt dat je die ene keuze heel weloverwogen en bewust kunt maken, terwijl je in het andere geval heel vaak zult moeten blijven vertrouwen op je wilskracht. En je hebt al talloze ervaringen met de betrouwbaarheid van je wilskracht.

Een interessant fenomeen in dat kader is de decision fatigue, de

It’s a proud choice, not a sad consequence | 165 moment nog niet het geval is, dan weet je nooit welk glas je over dat randje duwt: het punt waarop ook jij voorgoed de controle kwijt bent.

beslissingsmoeheid, zoals sociaal psycholoog Roy F. Baumeister dat noemt.32 Volgens hem ontstaat er beslissingsmoeheid door emotionele en mentale uitputting, als gevolg van de continue stroom van keuzes die je de hele dag moet maken. Hoe meer beslissingen je neemt, hoe meer energie dat kost. Zelfs kleine, ogenschijnlijk onbelangrijke keuzes dragen bij aan die uitputtingsslag. Hoe vermoeider je raakt, hoe groter de kans dat je op een bepaald moment toch een ‘slechte’ beslissing neemt.

Dit verklaart ook waarom het aan het einde van de dag vaak zoveel moeilijker is om je aan het goede voornemen van de ochtend te houden. Je bent simpelweg uitgeput door alle keuzes die je daarvoor al hebt moeten maken.

Precies daarom is het zoveel eenvoudiger om één besluit te nemen: ik drink niet. Het elimineert in één klap alle keuzes die je anders iedere keer opnieuw moet maken.

De aantasting van je gezonde verstand en het opbouwen van tolerantie

Nog een belangrijk effect is dat alcohol je vermogen om verstandige en rationele beslissingen te nemen aantast. Dat komt doordat alcohol direct inwerkt op je prefrontale cortex, het deel van je brein dat verantwoordelijk is voor je beoordelingsvermogen, je impulscontrole en het vermogen om vooruit te denken. Ik weet zeker dat je dit herkent: als je je eerste glas inschenkt, weet je heel zeker dat je het bij eentje gaat houden. Maar al na de eerste slokken wordt je oordeelsvermogen beïnvloedt, waardoor je al snel denkt: ach, nog ééntje dan, dat kan echt geen kwaad.

Zelfs als je van jezelf vindt dat je niet veel drinkt, bouw je toch een tolerantie op. Die paar glazen verliezen na verloop van tijd hun effect, waardoor je er meer van nodig hebt om hetzelfde gevoel te bereiken. Het risico bestaat dan dat je langzaam maar zeker toch naar meer gaat verlangen.

Leesexemplaar

Er is gewoon geen manier om zeker te weten dat je altijd in staat

Het verslavende effect van alcohol maakt dat je nooit kunt voorspellen wanneer jij de controle kwijtraakt. Je weet niet welk glas jouw kantelpunt is, het punt waarop je je keuzevrijheid (opnieuw) verliest, maar één ding is zeker: ieder glas dat je drinkt, brengt je een stapje dichter bij dat punt.

Hoe zit het met mensen die wél normaal lijken te kunnen drinken?

Misschien kijk je afgunstig naar anderen, mensen die ogenschijnlijk moeiteloos genieten van één of twee glazen wijn en het daarbij laten. Dat wil jij ook! Geef dan eens antwoord op de vraag: hoe weet jij zeker dat zij niet ook hun eigen worsteling met alcohol hebben? Je hebt geen idee wat er zich achter hun voordeur afspeelt. Ga maar eens na: hoeveel mensen kennen het echte verhaal van jouw strijd? Precies. Wat weet jij over de werkelijke relatie van die ander met alcohol?

Natuurlijk zijn er mensen die geen probleem met alcohol hebben. En toch vind ik het belangrijk om te benadrukken dat de verslavende werking van alcohol het ‘normale’ gebruik ervan inherent een uitdaging maakt. Mensen die op dit moment ‘normaal’ drinken, zijn niet gevrijwaard.

Als je nu ‘normaal’ drinkt, bestaat er geen enkele garantie dat je dat over zes maanden, één jaar of vijf jaar nog steeds doet. Ik wil op geen enkele manier de indruk wekken dat iedereen die alcohol drinkt verslaafd raakt, maar alcohol drinken is simpelweg nooit zonder risico.

It’s a proud choice, not a sad consequence | 167 zult zijn om maat te houden. Het simpele feit dat je alcohol drinkt, laat zien dat je er op de een of andere manier waarde aan hecht. En wat gebeurt er als er iets in je leven verandert? Als er een moeilijke periode aanbreekt, of als de stress toeneemt, als je te maken krijgt met verlies of tegenslag? Wat gebeurt er dan? Alcohol kan dan een heel aantrekkelijke en makkelijk toegankelijke manier zijn om met die situatie om gaan, met alle gevolgen van dien.

Er zijn volgens mij twee groepen mensen die langere tijd in staat zijn om hun alcoholgebruik onder controle te houden:

• De eerste groep bestaat uit mensen voor w ie alcohol werkelijk geen functie heeft. Ze drinken niet om te ontspannen, niet omdat ze het gevoel hebben dat ze het verdienen en niet omdat ze het nodig hebben om even afstand te nemen van de drukte in hun leven of hun hoofd. Ze drinken af en toe een glaasje of twee in gezelschap en raken niet van de leg als ze op vrijdagmiddag om halfzes een kop thee aangeboden krijgen.

• De t weede groep bestaat uit mensen die bereid zijn hun hele leven lang de afspraken die ze met zichzelf maken over alcoholgebruik volledig te respecteren. Ze plaatsen extreem strakke vangrails rondom hun alcoholgebruik en er is niets wat hen ertoe kan bewegen die ook maar een centimeter te verplaatsen. ‘Door de week niet drinken’ betekent écht nooit drinken van maandag tot vrijdag. ‘Twee wijntjes bij het eten in het weekend’ betekent twee glazen wijn, en nooit meer. Niet omdat er op donderdag toevallig iets te vieren valt en niet omdat Esther en Steven komen eten. Regels zijn regels. De afspraken zijn niet onderhandelbaar.

Het feit dat jij dit boek leest, doet vermoeden dat jij niet in de eerste groep valt. En misschien klinkt de tweede optie voor jou nog steeds aantrekkelijk en zelfs haalbaar, maar een waarschuwing is dan echt op zijn plaats: voor veel mensen blijkt het uiteindelijk onmogelijk om zulke strikte regels op langere termijn vol te houden.

Eerder in dit hoofdstuk heb ik je uitgebreid uitgelegd waarom dit zo lastig is, en dat dit helemaal niets te maken heeft met een gebrek aan discipline van jouw kant, maar dat het de werking van al-

Als je met de kennis en inzichten die je tot nu toe hebt opgedaan toch nog graag met mate zou willen drinken, dan stel ik je de vraag: waarom?

Waarom?

Waarom houd jij nog vast aan het verlangen om met mate te drinken? Wat geloof jij dat alcohol je oplevert? Waaraan hecht jij nog waarde in je relatie met alcohol?

Het is aan jou. Blijf je vasthouden aan alles wat je in de loop van je leven bent gaan geloven over alcohol en blijf je het zien als iets begerenswaardigs? Neem je genoegen met de impact die alcohol op je leven heeft en berust je in het gevoel dat je iets wordt ontnomen als je niet drinkt? Of sta je op en weiger je je nog langer te laten tegenhouden door onzekerheid, weerstand of angst, gevoelens die volkomen logisch zijn om op dit punt in je proces te voelen? Die gevoelens proberen je te weerhouden van het opzoeken van wat onbekend is. Maar onbekend betekent niet dat het niet de moeite waard is. Onbekend betekent alleen dat je het nog niet eerder hebt gedaan of ervaren. Niets meer en niets minder. Welke prijs ben jij bereid te betalen voor die schaarse ‘fijne’ momenten met alcohol? Durf jij te erkennen dat deze prijs op geen enkele manier in verhouding staat tot de ellende die het veroorzaakt?

Ik garandeer je dat als jij de sprong durft te wagen, dit je gaat brengen naar een punt waarop ook jij de vrijheid ervaart: de vrijheid die tot uiting komt in de vrije keuze om niet meer te willen drinken. Ik ben ervan overtuigd dat de enige keuze die past bij vrijheid en bij een leven waarin je werkelijk de regie voert over wat er gebeurt, die van niet drinken is.

It’s a proud choice, not a sad consequence | 169 cohol is die dit veroorzaakt. Vanaf het moment dat je versoepelingen aanbrengt in de afspraken met jezelf, luid je het einde in van die periode waarin jij succesvol ‘met mate’ hebt gedronken. Trust me: I know...

Leesexemplaar

Ik gun jou hetzelfde. Maar ik kan het niet voor jou doen. Jij zult zelf degene moeten zijn die opstaat en besluit dat het klaar is.

Een trotse tegenbeweging – het nieuwe normaal begint bij jou

Een belangrijk statement dat ik op dit punt nog wil maken, is dat de keuze om alcoholvrij door het leven te gaan geen zwaktebod is. Het is geen beslissing die je alleen maar neemt omdat je geen andere optie meer hebt of omdat je niet sterk genoeg bent om je alcoholgebruik te matigen. De keuze voor een alcoholvrij te leven is niets minder dan een stoere, moedige en trotse keuze. Stoer en moedig omdat ze ingaat tegen het huidige mainstream denken. In een wereld waarin drinken in veel kringen nog steeds de norm is, valt jouw ‘nee’ op. Mensen hebben er een mening over en niet zelden word je ter verantwoording geroepen. Maar jij zwicht niet langer voor de druk van buitenaf. Jij snapt dat je aan niemand verantwoording schuldig bent over wat jij in je lichaam giet.

Het is een trotse keuze omdat je hiermee kiest voor jezelf, voor je welzijn, voor je gezondheid, voor je relaties, voor je dromen en je volle aanwezigheid in je eigen leven. Het is een trotse keuze omdat je handelt naar je gevoel dat alcohol je niet langer dient, maar juist afhoudt van wat er echt toe doet.

Je bent niet veroordeeld tot levenslang. De keuze om niet te drinken is niet zielig, niet jammer of sneu. Jij kiest ervoor om je leven te leven zoals het zich aandient, zonder enige vorm van afleiding of verdoving.

Als mijn statement je raakt, dan is het er een voor jou. Start dan met het loslaten van je schaamte en je spijt. Geloof niet langer dat je iets mist door niet te drinken. Ga staan voor wie je werkelijk bent.

Trots is een ijzersterke emotie omdat ze lijnrecht staat tegenover schaamte. Het is het punt waarop jij voelt dat je je door niets

Leesexemplaar

It’s a proud choice, not a sad consequence | 171 of niemand meer laat tegenhouden om het leven te leiden dat op jou ligt te wachten aan die andere kant van alcohol. Word onderdeel van de tegenbeweging en laten we samen bouwen aan het ‘nieuwe normaal’, aan de zelfbewuste keuze om niet te drinken, waar alleen deze ene reden voor nodig is: omdat jíj daarvoor kiest.

Leesexemplaar

Sobriety is the gift that keeps on giving

Je bent bij het laatste hoofdstuk aangekomen en je bent er nog steeds. Dat zegt iets. Misschien herken je je in mijn verhaal en voel je je aangesproken door mijn manier van kijken naar alcohol en verslaving, voel je dat er voor jou ook een andere weg is.

Het is tijd voor een laatste sprankje hoop. In dit hoofdstuk laat ik je zien en voelen wat er allemaal mogelijk is, wat er op je ligt te wachten als jij bereid bent om de stap te zetten, als jij de moed hebt om te kiezen voor vrijheid in plaats van controle, voor verbinding in plaats van verdoving, voor jezelf in plaats van de ander. Wat er gebeurt als je voelt dat niet meer mógen drinken daadwerkelijk is vervangen door het niet meer wíllen.

Er is wel degelijk een derde optie: die van vrijheid

Geloofde jij voordat je dit boek in handen kreeg ook dat je twee opties hebt met alcohol, ermee doorgaan of ermee stoppen? Geen van beide opties is aantrekkelijk, want blijven drinken betekent dat je moet leven met de spijt en de schaamte, met de katers en de zorgen. En als je stopt, dan voel je je tekortgedaan, alsof je iets heel belangrijks opgeeft en je leven vanaf dat punt voor altijd minder leuk en gezellig zal zijn.

Waarschijnlijk beweeg je al jaren tussen deze twee opties. Je drinkt, tot het moment dat je besluit dat het klaar moet zijn. Dus je

Met dit boek wil ik je laten voelen dat er een derde optie bestaat, een optie die ver uitstijgt boven wilskracht of controle: de optie van vrijheid. Dan gaat het niet langer over moeten stoppen.

Deze optie brengt je naar het punt waarop je niet meer wílt drinken omdat je alcohol ziet voor wat het werkelijk is en voelt dat het je niets brengt. Dan vallen het verlangen en de fixatie weg en voel jij je bevrijd.

Deze optie is ook voor jou bereikbaar. Door toe te passen wat ik je in de vorige tien hoofdstukken heb aangereikt. Door niet langer genoegen te nemen met een leven waarin alcohol de hoofdrol speelt.

De derde optie is geen magische shortcut. Het bereiken van vrijheid vraagt wel degelijk iets van je – iets nieuws. Geen oogkleppen, doordouwen en volhouden, maar openheid en de bereidheid om eerlijk te kijken, naar jezelf én naar alcohol.

Het is geen eenvoudig proces. Alcohol is er altijd en overal en hoewel het langzaam aan het kantelen is, is wél drinken in grote delen van de samenleving nog steeds de norm. Alcohol is verslavend, waardoor je brein gekaapt wordt en je leert dat je het nodig hebt. Het kost tijd, energie, aandacht en toewijding om dat te veranderen. Maar dat het niet makkelijk is, is geen reden om het dan maar niet te doen.

Het pad naar vrijheid verloopt zelden in een rechte lijn omhoog. Je hebt waarschijnlijk jarenlang geloofd dat alcohol je leven verrijkt. Dan is het niet realistisch om te verwachten dat je dat geloof van de ene op de andere dag loslaat. Als ‘niet drinken’ dan niet meteen lukt, is dat geen bewijs dat je faalt. Je faalt níét als je toch een keer drinkt. In elke keer dat het je niet lukt, zit een les om iets nieuws te leren. Mits jij bereid bent om er op die manier naar te kijken. Zonder oordeel en met nieuwsgierigheid. Je faalt pas als je opgeeft. En dat doe

Sobriety is the gift that keeps on giving | 173 stopt, op wilskracht. Maar ja, je hebt het aan jezelf te danken, want je bent nou eenmaal niet in staat om maat te houden. Tot je op het punt komt dat je denkt dat het toch wel weer kan en teruggaat naar wel drinken.

jij niet, want dan had je het einde van dit boek niet gehaald.

Wees je bewust van het feit dat ieders pad uniek en anders is. Ik heb je mijn pad verteld, om je te laten zien dat het echt mogelijk is, zelfs als je zo diep bent gezonken als ik. Maar wat voor mij heeft gewerkt, hoeft niet voor jou te werken. Ga op zoek naar jouw pad. Neem geen genoegen met die twee ellendige opties. En als iets niet werkt voor jou, dan betekent dat dus niet dat jij faalt. Dan heb jij gewoon iets anders nodig: don’t try harder, try different.

Voor mij is het duidelijk

Herinner jezelf aan die extreem slechte deal die alcohol is. Die twintig minuten aan euforie wegen niet op tegen de prijs die je daarvoor betaalt. Echt niet. Dat is de grote illusie die jij mag doorzien en doorbreken: alcohol belooft gouden bergen, maar maakt het niet waar.

Voor mij is het heel duidelijk: ik ben op geen enkele manier bereid om nog de prijs van alcohol te betalen. Ik krijg vaak de vraag of ik het niet mis. Mijn antwoord is direct en simpel: absoluut niet. Zelfs als ik een miljoen euro zou krijgen, zou ik nog niet drinken. Zelfs als iemand me zou kunnen garanderen dat ik de rest van mijn leven met mate zou kunnen drinken, dat ik dus nooit meer zou doorslaan, geen katers meer zou hebben, nooit meer midden in de nacht badend in het zweet wakker zou schrikken, nooit meer zou verdwalen in zelfhaat of schaamte, dan nóg zou ik het niet doen.

Waarom zou ik? Alcohol heeft al zijn glans voor mij verloren. Het heeft me niets meer te bieden. Alles wat ik vandaag heb, dank ik aan het besluit dat ik eind 2019 eindelijk nam.

Toen ik nog aan die andere kant van alcohol stond, was ik bang om te stoppen met drinken, bang dat ik het leven niet aan zou kunnen, dat het leven saai zou worden, dat ik nooit meer echt zou kunnen genieten. Maar niets van waar ik toen bang voor was is uitgekomen. Helemaal niets. Mijn leven is niet saai of eenzaam. Ik ben geen sociale paria en sta niet buitenspel. Integendeel: ik voel me levend, energiek en juist méér mezelf dan ooit.

174 | Blij alcohol vrij

Ik zie nu dat alcohol niet was wat mijn leven kleur gaf. Alcohol bleek juist het obstakel te zijn. Alcohol stond het leven waar ik mijn hele leven naar heb verlangd in de weg: een leven van innerlijke rust, zelfrespect en echte verbinding.

Door één ding niet meer te doen, heb ik werkelijk alles gewonnen.

Dus waarom zou ik?

Voor mij is het duidelijk.

Nu jij nog...

The gifts of a sober life

Ik pleit al het hele boek tegen het idee dat niet drinken een straf is. Nu is het tijd om je concreet te laten voelen wat het ook jou kan opleveren.

Ik was 47 toen ik voor de laatste keer stopte met drinken. En één ding kan ik in alle oprechtheid zeggen: sindsdien ben ik gelukkiger dan de 46 jaar ervoor. Niet een beetje gelukkiger, maar gelukkiger op een manier die ik toen niet voor mogelijk had gehouden.

Niet omdat al mijn dagen nu een negen zijn. Zo werkt het leven niet. Maar wel omdat de basis van mijn bestaan op alle fronten beter is geworden.

In dit boek heb ik me enorm kwetsbaar opgesteld. Ik heb je schaamteloos meegenomen in de zware tijd die voorafging aan mijn besluit. Nu is het tijd om je te vertellen waarom ik zo blij ben dat ik die keuze heb gemaakt. Ik wil dat jij ook voelt dat er veel te winnen is, zelfs als je dat nu nog niet kunt geloven. Want stel je voor, wat als een leven zonder alcohol inderdaad geen straf is, maar juist een groot cadeau?

Focus niet alleen op wat je denkt kwijt te raken, maar open ook je ogen voor wat ervoor in de plaats komt en wat het je oplevert. Dit is een belangrijke verandering in je mindset, die niet alleen veel meer mogelijk maakt, maar er ook voor zorgt dat je onderweg veel meer geniet van je reis.

Leesexemplaar

Sobriety is the gift that keeps on giving | 175

De lijst met cadeaus die ik heb ontvangen sinds ik niet meer drink, is eindeloos. Ik geef je mijn top drie.

Met stip op één: mijn relatie met Bas

Voor ik stopte, voelde ik me altijd de mindere in onze relatie. We hadden het vaak fijn en gezellig, maar de verhoudingen waren niet gelijkwaardig. Sinds ik niet meer drink, is dat totaal veranderd. Ik doe niet meer alsof, ben eerlijk en durf mezelf te laten zien en horen. De jaloezie die ik vaak voelde, die gevoed werd door onzekerheid, is helemaal weg.

De kers op de taart: op 19 februari 2021 – na één jaar niet drinken – vroeg Bas me ten huwelijk. Een halfjaar later zijn we getrouwd. Ik stond altijd nogal sceptisch tegenover het huwelijk. In mijn jeugd heb ik niet het beste voorbeeld gekregen en ik zag de meerwaarde dan ook niet. Tot die zondagmiddag van zijn aanzoek.

De hardop uitgesproken keuze voor elkaar, ten overstaan van de mensen die ons na staan, heeft veel gedaan, met mij en met ons. Ik durf voor het eerst in mijn leven op iemand anders te leunen. Ik voel meer verbinding en oneindig veel liefde voor hem. Niet omdat er voorheen geen liefde was, maar omdat ik nu in staat ben die zonder voorbehoud te geven én te ontvangen.

Een goede tweede: mijn nieuwe carrière

Werk was altijd belangrijk voor me. Ik was succesvol en goed in wat ik deed, maar mijn hart zat er nooit echt in. Ik werkte hard en streefde naar succes, vooral om me gezien en gewaardeerd te voelen.

Toen ik stopte met drinken, moest ik mezelf, juist ook op het vlak van werk en carrière, opnieuw vinden. Terug naar mijn corporate leven was echt een no-go. Ik ben met een blanco canvas begonnen en heb mezelf afgevraagd: waar word ik nou echt blij en gelukkig van?

De pijn van mijn verslaving bleek de bron van iets onverwachts: een richting. Meer dan een richting zelfs: een missie. Die missie

draag ik uit in alles wat ik nu doe: in dit boek, in mijn podcast, in mijn programma’s en in mijn directe contact met jou. Voor het eerst voel ik dat ik op mijn (werk)plek ben. Hier ben ik volledig mezelf en werk ik vanuit bezieling in plaats van bewijsdrang.

Een geweldige derde: mijn gezondheid

Zowel lichamelijk als mentaal voel ik me zoveel beter sinds ik gestopt ben. Ik belast mijn lijf en mijn brein niet langer met een extreem schadelijk gif. Dat werpt zijn vruchten af.

Ik ben kilo’s lichter. Mijn conditie is stukken beter. Mijn ogen stralen en mijn lach is oprecht. Maar het zit dieper dan dat. Ik heb de demonen uit mijn verleden aangekeken. Ik heb geleerd dat ik het verleden niet kan veranderen, maar dat het aan mij is hoe ik daar nú mee om ga. Ik heb leren relativeren en vergeven, niet in de laatste plaats mezelf. Het lukt me steeds beter om grenzen te stellen en ik maak nu keuzes die me voeden in plaats van uitputten.

Voor het eerst ben ik in het reine met mezelf. Man, wat is dat fijn. Het geeft me een innerlijke rust die ik nooit heb gekend en dat maakt me een intens dankbaar mens.

Maar het gaat niet om mij

In dit boek vertel ik veel over mezelf, maar het gaat niet om mij, het gaat om jóú.

Ik kan me heel goed voorstellen dat je nog veel twijfels hebt. Dat je je afvraagt wat er nou eigenlijk allemaal te winnen is als je niet drinkt. Daarom deel ik niet alleen mijn verhaal, maar ook verhalen van anderen. In mijn werk hoor ik dagelijks van mijn cliënten, lezers en luisteraars wat een alcoholvrij leven hun oplevert. Deelnemers aan mijn groepsprogramma krijgen standaard de vraag om een lijstje bij te houden van de voordelen. Een tijdje geleden vroeg ik of ze die lijstjes met mij wilden delen. Ik kreeg een heleboel reacties en zelfs nadat ik ze had geclusterd, hield ik een lijst over van ruim 80 voordelen.

Leesexemplaar

Laat je inspireren door deze kleine greep uit een lange lijst van kleine en grote cadeaus die hun leven hebben veranderd:

1. Mijn huid ziet er veel beter uit: minder droog en minder rood.

2. Mijn wallen zijn zo goed als verdwenen.

3. Mijn ogen staan helder en zijn minder dof.

4. Ik hoef nooit meer te herstellen van een kater.

5. Ik heb geen last meer van paniekaanvallen.

6. Ik ben een paar kilo afgevallen, mijn kleren zitten een stuk lekkerder.

7. Mijn bloeddruk is een stuk verbeterd en ik kan minderen met medicatie.

8. Ik heb geen pijn meer in mijn rechterzijde, iets wat me altijd herinnerde aan het ongezonde aspect van te veel drinken.

9. Ik slaap een stuk beter en word veel frisser wakker.

10. Ik maak me geen zorgen meer over mijn gezondheid.

11. Ik ben nieuwsgierig naar wat de toekomst me gaat brengen in plaats van dat ik me daar zorgen over maak.

12. Ik heb een helder hoofd, vrij van de mist die alles schimmig maakte.

13. Ik voel me trots en heb mijn zelfrespect terug.

14. Ik kan me altijd alles herinneren.

15. Ik hoef niet iedere dag te denken: morgen stop ik (echt).

16. Ik leer om te gaan met mijn emoties in plaats van dat ik ze moet verdoven.

17. Ik zeg geen afspraken meer af omdat ik liever thuisblijf om ongestoord te drinken.

18. Ik hoef me niet meer druk te maken over het ‘flessenmanagement’: heb ik nog wel genoeg in huis en naar welke glasbak ga ik vandaag?

19. Ik hoef me niet meer te schamen.

20. Koffie smaakt lekkerder, eigenlijk smaakt alles lekkerder.

21. Ik voel me veel minder onzeker, zelfs bij mensen die ik niet ken.

22. Ik mis de alcohol niet eens meer, het voelt als een soort ex-vriendje.

23. Ik heb geen foute dates meer.

24. Nu ik niet meer drink, is mijn leven veel minder voorspelbaar: alcohol verdoofde de verveling maar ook alle andere emoties en ervaringen.

25. Ik geniet tegenwoordig echt van gemberdrankjes en kruidenthee.

26. Ik heb de controle over mijn leven terug.

27. Ik ben creatiever, pak nieuwe dingen op.

28. Ik maak keuzes waar ik honderd procent achter kan staan.

29. Ik weet nu dat ik geen fout persoon ben, ik ben het juist waard om op een andere manier te willen leven.

30. Ik ervaar vrijheid.

Als je ervoor openstaat, zul ook jij ervaren dat niet drinken je heel veel oplevert. En al die cadeautjes zijn het waard om gezien en erkend te worden, juist omdat ze je sterken in een keuze voor een alcoholvrij leven.

Een van de voordelen uit de lijst licht ik er speciaal uit: ‘Ik ben nieuwsgierig naar wat de toekomst me gaat brengen in plaats van dat ik me daar zorgen over maak.’ Deze is niet belangrijker dan de andere maar deze raakt een belangrijke kern. Hieruit blijkt namelijk dat het niet meer gaat over fixatie, angst of overleven, maar over hoop en vertrouwen, over uitkijken naar wat het leven nog voor je in petto heeft.

Wees niet bang dat je eindeloos moet wachten voordat je die voordelen gaat merken. Nee, je voelt ze vanaf de eerste dag, mits je bereid bent ze te zien. En je ziet ze niet allemaal tegelijk. Het beLeesexemplaar

Sobriety is the gift that keeps on giving | 179

Dan weet ik zeker dat ook jij voelt dat het niet langer gaat om moeten stoppen met drinken, maar om starten met leven.

You be the one

Ik ben aan het einde van dit boek gekomen. Ik hoop dat dit einde een nieuw begin voor jou markeert.

Maar voordat ik je loslaat, deel ik een paar laatste woorden die ik ooit zelf zó nodig had. En die jij misschien ook goed kunt gebruiken. Ze komen uit het boek Push Off from Here van Laura McKowen.33 Ik heb haar in dit boek vaker geciteerd, zij is een van de vrouwen die mij op mijn eigen reis naar een leven vrij van alcohol vaak heeft geïnspireerd.

You be the hope.

You be the brave.

You be the house where the truth is told.

You be the one who says help – and you be the one to give it.

You be the one who chooses you.

You be the one who chooses your life – the most incredible story of being here.

You be the one to push off from here.

Spot on, als ik ze vertaal naar het Nederlands dan zouden ze zo klinken:

Jij bent de hoop.

Jij bent de moedige.

Jij bent het veilige huis waar de waarheid gezegd mag worden.

Jij bent degene die om hulp durft te vragen – én degene die hulp geeft.

180 | Blij alcohol vrij gint met eentje, dan een paar en daarna steeds meer. Terwijl je onderweg bent, in kleine stappen en in grote doorbraken. In je helderheid bij het ontwaken, je groeiende zelfvertrouwen en de blik waarmee je jezelf in de spiegel aankijkt. De cadeaus stapelen zich echt op, mits jij bereid bent ze te zien.

Leesexemplaar

Jij bent degene die voor zichzelf kiest.

Jij bent degene die voor haar leven kiest – een ongelofelijk verhaal door alleen maar hier te zijn.

Jij bent degene die het vanaf hier anders gaat doen.

Deze woorden geven exact weer wat ik zelf heb ervaren. De vrijheid die ik nu leef, is niet vanzelf gekomen. Ik heb moeten leren om eerlijk te zijn en om hulp te vragen. Ik heb moeten leren om voor mezelf te kiezen. Ook, of juist, als het moeilijk is. Ik heb mogen leren dat ik goed ben, precies zoals ik ben.

Dat is mijn laatste uitnodiging aan jou. Wacht niet op toestemming van een ander. Wacht niet op het perfecte moment. Wacht niet tot het erg genoeg is om te moeten stoppen.

Stel je open en stel je eens voor dat het leven aan die andere kant van alcohol beter is dan je ooit hebt durven hopen. Geef het een eerlijke kans. Ervaar hoe het is om een tijd niet te drinken. En met ‘een tijd’ bedoel ik niet een maand. Minstens drie maanden, liever nog wat langer. Zie het als een boeiend experiment, gedreven door een onbevangen nieuwsgierigheid naar wat er voor jou mogelijk is.

Blijkt het dan toch verschrikkelijk te zijn, wat ik niet geloof, dan kun je altijd terug. Je bent een weldenkend mens, met volledige wilsbeschikking. Er is niemand die je tegenhoudt.

Maar stel je eens voor dat het wel klopt. Dat het precies is waar jij al zo lang naar op zoek bent. Dat je niet meer terug wilt naar hoe het was omdat niets in jou het gevoel van helderheid, rust, trots en vrijheid nog wil inruilen voor dat korte moment van euforie of de illusie van gezelligheid.

Stel je voor.

De keuze is aan jou: ga jij het vanaf hier anders doen?

You be the one.

Leesexemplaar

nu?

Ik wil je bedanken voor je tijd en je aandacht en ik hoop dat ik je heb geholpen om op een andere manier naar alcohol, je relatie ermee én jezelf te kijken. Als dit boek dat al heeft bewerkstelligd, dan heb ik een belangrijk doel bereikt.

Het gaat er niet om dat je nu álles weet en dat het je in één keer lukt ‘nooit meer’ te drinken. Als je mijn verhaal goed gelezen hebt, dan weet je dat inmiddels. Het gaat erom dat je besluit dat je niet langer genoegen neemt met je leven zoals het nu is. Een onwrikbaar besluit waarin je bovenal kiest voor jezelf en een leven waarin alcohol niet langer de boventoon mag voeren.

Nadat je dat besluit hebt genomen, is het essentieel dat je in actie komt. Niet morgen of 1 januari, maar nú. Want veranderen kan alleen maar nú. Stap niet in de valkuil dat je je afvraagt ‘hoe dan?’ en je laat ontmoedigen door het feit dat je dit antwoord nog niet hebt. Natuurlijk weet je nog niet hoe, dat is waarom je staat waar je staat. Juist daarom is het essentieel dat je volgende stap is dat je op zoek gaat naar de juiste ondersteuning. Want het lezen van boeken en het luisteren naar podcasts is absoluut waardevol, maar in verreweg de meeste gevallen niet genoeg.

Je moet deze grootse stap niet alleen willen zetten. Je worstelt al veel te lang in je eentje. Als jij écht verlangt naar een duurzame verandering van je relatie met alcohol, stop dan met alleen aan-

En die ondersteuning kun je vinden bij mij, in een van mijn programma’s. Maar als je niet het gevoel hebt dat ik en mijn aanpak bij je passen, zoek deze dan ergens anders. Blijf zoeken tot jij de persoon of de plek vindt die je kan helpen bij de volgende stap op jouw pad.

Het is zoals ik je in het laatste hoofdstuk al vertelde: sobriety is the gift that keeps on giving.

Het mooiste cadeau dat je jezelf op dit moment kunt geven, is dat je vandaag besluit de volgende stap te zetten, hoe eng, spannend en onzeker dat ook voelt. Het is de eerste stap naar een leven in vrijheid van alcohol.

Je staat er niet alleen voor.

184 | Blij alcohol vrij modderen. Zoek de hulp die je verdient en die bij je past.

Leesexemplaar

Dankwoord

Ik heb nooit de ambitie gehad om een boek te schrijven. De reden waarom ik er in het voorjaar van 2023 toch aan begon, is omdat het me niet lukte om de Nederlandse vertaling van This Naked Mind die ik in de maanden daarvoor had geschreven, uitgegeven te krijgen. Ondanks vele pogingen bleek de Amerikaanse partij die de vertaalrechten bezit niet geïnteresseerd.

Op dat moment wist ik één ding zeker: de kennis en inzichten die mijn leven zo fundamenteel hebben veranderd, verdienen een groter podium. Als het me niet via die vertaling lukte, dan moest ik het zelf doen. Niet gehinderd door enige kennis van het schrijven van een boek ben ik begonnen. Zonder te weten hoe nam ik het besluit dat dit boek er zou komen.

Heel eerlijk: het loslaten van alcohol en het overwinnen van mijn verslaving zijn de moedigste en moeilijkste stappen geweest die ik ooit heb gezet. Meteen daarna komt dit boek. Schrijven kan ik, dat wist ik. Maar een samenhangend verhaal met structuur, opbouw en logica op papier krijgen op een manier die interessant genoeg is voor anderen, dat was een uitdaging van een heel andere orde. Periodes van genieten werden afgewisseld door periodes van worstelen. Er zijn zeker momenten geweest dat de moed me in de schoenen zonk en dat ik dacht: waar ben ik aan begonnen? Nu ik terugkijk, voel ik vooral trots en dankbaarheid dat ik niet

heb opgegeven. Dat ik me ook bij deze uitdaging heb vastgehouden aan het adagium: opgeven is géén optie.

Ik ben degene geweest die dit boek heeft geschreven, elke letter en elk woord heb ik getypt, maar ik heb het niet alleen gedaan. Veel mensen hebben me gesteund. Aan al deze mensen wijd ik dit woord van dank.

Allereerst gaat mijn dank uit naar Bas. Voor je grote hart, je liefde en je onvoorwaardelijke steun. Toen ik zelf eigenlijk niet meer geloofde dat ik het nog waard was om voor te vechten, deed jij dat wél. Zonder jou zou ik vandaag niet staan waar ik sta. Je laat me zijn wie ik ben en steunt me in elke stap op mijn alcoholvrije pad. Dit maakt me blij en ik ben me er heel erg van bewust dat dit niet vanzelfsprekend is. Ik geniet voluit en zonder voorbehoud van ons leven samen. Love you.

Ik w il Annie Grace bedanken. Sinds ik jou en je werk heb leren kennen, is mijn leven voorgoed veranderd. Ik ben blij en trots dat ik je al een aantal jaren mijn coach en mentor mag noemen. Jij gaf mij de woorden die ik zelf jarenlang niet kon vinden, maar ook de moed om te doen wat ik nu doe en in alle eerlijkheid mijn eigen verhaal openlijk te delen. De methodiek van This Naked Mind heeft me mijn vrijheid teruggegeven en vormt tot op de dag van vandaag het fundament van alles wat ik doe.

Dank ook aan uitgeverij Kosmos, in het bijzonder Claudia, Cecilia, Eva en Dominique. Ik vergeet nooit hoe ik me voelde toen ik op 2 januari 2025 de mail van Claudia las: of ik geïnteresseerd was om samen met Kosmos een boek uit te brengen?! Het was het begin van een samenwerking die me veel heeft geleerd en waar ik intens van geniet. Dank voor jullie vertrouwen, jullie scherpe blik en de ruimte om dit verhaal op mijn manier te vertellen.

Een speciaal woord van dank aan mijn schrijfcoach Eveline Broekhuizen. Vanaf het begin wist ik: dit moet ik niet alleen doen. Dat is een van de lessen die ik in mijn herstel van mijn verslaving heb geleerd. Zonder Eveline was dit boek er nu nog niet geweest.

Haar inhoudelijke bijdrage, haar motivatie en haar vertrouwen hebben ervoor gezorgd dat ik altijd door ben blijven schrijven.

Dank ook aan Lucia, Pien, Karin, Peggy, Suzanne, Ingrid en Liny, die de ruwe versie van dit manuscript lazen en me voorzagen van eerlijke feedback. Jullie mening en commentaar vond ik spannender dan die van Kosmos of Eveline, juist omdat jullie de lezers zijn voor wie ik schrijf. Dank voor jullie openheid en vertrouwen.

Natuurlijk bedank ik ook alle andere mensen die bewust of onbewust en op hun manier hebben bijgedragen aan het ontstaan van dit boek. Van lieve familie, vrienden, vriendinnen en collegacoaches die me aanmoedigden en me het vertrouwen gaven dat het me zou lukken, tot andere auteurs die hun ervaringen met me hebben gedeeld en zo het schrijf- en uitgeefpad voor mij begaanbaarder hebben gemaakt.

De laatste dankjewel is voor al mijn (toekomstige) cliënten. Voor jullie doe ik wat ik doe. Toen ik zelf eenmaal voelde hoe mooi en rijk een leven zonder alcohol is, wist ik wat ik in de tweede helft van mijn werkzame leven te doen heb. Daarna heb ik nooit meer getwijfeld aan deze route, want ik wist dat ik niet de enige was. En dat is gebleken.

Dit boek is mijn verhaal, mijn pad naar vrijheid. Maar ik draag het op aan jou. Jij, die het nu in handen hebt. Omdat je de moed hebt om niet op te geven. Omdat je voelt dat er meer mogelijk is dan het leven zoals het nu is.

Dank je wel. ♥ Leesexemplaar

Leesexemplaar

Mijn inspiratiebronnen

Tijdens mijn eigen zoektocht naar vrijheid van alcohol heb ik oneindig veel boeken gelezen – boeken van schrijvers die open en eerlijk hun eigen verhaal deelden, boeken die mij een ander perspectief gaven, boeken die me lieten begrijpen wat er in mijn brein en in mijn lichaam gebeurde, die mij mijn ogen openden en me mijn vrijheid hebben teruggegeven. Deze boeken hebben mij gesteund, geïnspireerd, laten lachen én laten huilen. Een aantal titels heb ik specifiek in dit boek genoemd, andere niet, maar hun betekenis was net zo waardevol. Omdat ze voor jou misschien ook van betekenis kunnen zijn, neem ik hier een lijstje op met de boeken die voor mij het verschil hebben gemaakt. Veel ervan zijn alleen in het Engels beschikbaar, ik hoop dat je je daar niet door laat weerhouden.

Over alcohol en verslaving

• Annie Grace – This Naked Mind

• Catherine Gray – The Unexpected Joy of Being Sober

• Catherine Gray – Sunshine Warm Sober

• Marc Lewis – The Biology of Desire

• Gabor Maté – Hongerige geesten

• Laura McKowen – We Are the Luckiest

Leesexemplaar

• Laura McKowen – Push off from Here

• William Porter – Alcohol Explained, deel 1 en deel 2

• Holly W hitaker – Quit Like a Woman

• Amanda E. W hite – Not Drinking Tonight

Overige onderwerpen

• Brené Brown – De moed van imperfectie, De kracht van kwetsbaarheid en Atlas van het hart

• James Clear – Atomic Habits

• Hannie van Genderen, Gitta Jacob en Laura Seebauer –Patronen Doorbreken

• Bessel van der Kolk – Traumasporen

• Anna Lembke – Dopamine Nation

• Nicole LePera – How to Do the Work, How to Meet Yourself (workbook) en How to be the love you seek

• Gabor Maté – Wanneer je lichaam nee zegt en De mythe van normaal

• Tara Mohr – Playing Big

• Kelly McGonigal – The Willpower Instinct

• Kristin Neff – Krachtige zelfcompassie

• Richard Schwartz – Alle delen welkom

• Matthew Walker – Why we Sleep

• Jonice Webb – R unning on Empty

Leesexemplaar

190 | Blij alcohol vrij

De Sober Soundbites

De Sober Soundbites die ik in dit boek gebruik, zijn niet van mijzelf. Het zijn woorden die ik onderweg heb gehoord en die me altijd zijn bijgebleven omdat ze precies de kern raken van wat ik voelde. Op deze plek geef ik de credits aan de mensen die mij hebben geïnspireerd met deze woorden.

Het is niet jouw schuld, wel jouw verantwoordelijkheid

Deze is geïnspireerd op het werk van Laura McKowen. In haar boek Push Off from Here beschrijft zij negen waarheden die haar hielpen in haar eigen herstelproces. De eerste twee luiden: ‘It’s not your fault,’ en: ‘It is your responsibility.’ Deze waarheden vormden voor haar de essentie van wat ze zelf had moeten horen in haar donkerste dagen. Ze benoemt deze principes ook al in haar eerdere boek We Are the Luckiest, waarin ze terugblikt op haar eigen worsteling met alcoholverslaving en het pad naar herstel.

You cannot hate yourself into sobriety

Deze soundbite is eveneens gebaseerd op het werk van auteur Laura McKowen. In haar boek Push Off from Here benadrukt ze hoe belangrijk zelfcompassie is bij herstel. Volgens Laura ontstaat echte verandering niet vanuit zelfkritiek, zelfhaat of schaamte,

maar vanuit begrip, mildheid en liefdevolle zelfacceptatie: ‘You can’t shame yourself sober, and you can’t punish yourself into change.’

Shame dies when stories are told in safe places

Deze uitspraak is van Ann Voskamp, een Canadese schrijfster en spreker. Zij publiceerde deze uitspraak in oktober 2016 via haar social-mediakanalen.

Je hoeft jezelf geen alcoholist te noemen om iets te mogen veranderen aan je relatie met alcohol

Hierbij heb ik mij laten inspireren door het werk van mijn eigen coach en mentor Annie Grace, oprichter van This Naked Mind. In haar boek This Naked Mind: Control Alcohol stelt zij dat het label ‘alcoholist’ niet alleen onnodig is voor verandering, maar zelfs een obstakel kan vormen. In haar woorden: ‘You don’t have to be an alcoholic to decide alcohol is no longer serving you.’

Alcohol is a big fat liar

Deze is niet afkomstig van of toe te wijzen aan één specifieke auteur of bron, maar het is een uitspraak die ik regelmatig tegenkom op diverse social-media-accounts. Hij vat voor mij perfect samen wat ik zelf ook heb ontdekt: dat alcohol mij jarenlang iets heeft beloofd wat het nooit heeft waargemaakt. Het is een dikke vette leugenaar.

Alle verandering vindt plaats aan de andere kant van bewustzijn

Deze quote is gebaseerd op het werk van Annie Grace van This Naked Mind. Hiermee geeft zij uitdrukking aan de filosofie van This Naked Mind dat verandering begint bij bewustwording. In haar eigen woorden: ‘All change happens on the other side of awareness.’

192 | Blij alcohol vrij

Zonder verlangen is er geen verleiding

Deze is wederom geïnspireerd op het werk van coach en mentor Annie Grace. In haar boek This Naked Mind: Control Alcohol beschrijft ze hoe het verlangen naar alcohol verdwijnt als je de overtuigingen en verwachtingen over alcohol doorziet. Zonder verlangen hoef je niets meer te weerstaan, omdat er dan simpelweg geen verleiding meer is.

The only way out is through

Deze quote hoorde ik voor het eerst in een coachcall tijdens mijn opleiding aan This Naked Mind Institute en sindsdien is hij me bijgebleven. De officiële credits gaan naar de Amerikaanse dichter Robert Frost (1914): hij komt uit zijn gedicht A Servant to Servants. Hij formuleerde het daar als: ‘The best way out is always through.’ De kern van deze wijsheid blijft onveranderd: de enige weg naar werkelijke verandering en herstel loopt dwars door pijnlijke of moeilijke ervaringen heen.

Creëer een leven waaraan je niet hoeft te ontsnappen

Geïnspireerd op het werk van Amanda E. White. In haar boek Not Drinking Tonight beschrijft ze in het derde en laatste deel dat duurzaam herstel niet draait om het vermijden van alcohol, maar juist om het creëren van een leven waarin alcohol niet meer nodig is als ontsnapping: ‘Make it stick: How to build a life you don’t need to escape from.’

It’s a proud choice, not a sad consequence

Deze is gebaseerd op het manifest van Tempest en is van de hand van Holly Whitaker. Zij is de oprichter van de sober community Tempest en auteur van het boek Quit Like a Woman. Zij benadrukt hiermee dat niet drinken niet het trieste gevolg is van er niet mee om kunnen gaan, maar juist een bewuste, krachtige en trotse keuze.

Sobriety is the gift that keeps on giving Ook deze is niet toe te wijzen aan een specifieke auteur maar kom ik vaak tegen op verschillende platformen. Hij vat in een paar woorden samen wat veel mensen die langere tijd kiezen voor een leven zonder alcohol ervaren: niet drinken opent een weg van zelfzorg en persoonlijke groei die blijft verbazen en waar geen einde aan komt. Het is een cadeau dat zichzelf blijft vermenigvuldigen.

Leesexemplaar

194 | Blij alcohol vrij

Noten

Hoofdstuk 1

1. Nutt, D.J., King, L.A. & Phillips, L.D. (2010). Drug harms in the UK: a multicriteria decision analysis. The Lancet, 376(9752), 1558-1565, https:// doi.org/10.1016/S0140-6736(10)61462-6.

Hoofdstuk 3

2. Brown, B. (2012). De kracht van kwetsbaarheid. Amsterdam: Lev.

3. Brown, B. (2010, juni). The Power of Vulnerability (TEDx talk)[Video]. TEDxHouston, https://www.ted.com/talks/brene_brown_the_power_of_vulnerability.

Hoofdstuk 4

4. A A staat voor Anonieme Alcoholisten (Alcoholics Anonymous), een wereldwijde zelfhulporganisatie waarin mensen met een alcoholprobleem elkaar ondersteunen bij het vinden van herstel. Het programma is gebaseerd op het twaalfstappenmodel.

Hoofdstuk 5

5. Judith Grisel (2019), Never Enough: The Neuroscience and Experience of Addiction. New York: Anchor Book. Andrew Huberman (2021, 29 september), Understanding Dopamine and Motivation, podcastaflevering Huberman Lab Podcast, Episode 39.

6. Wereldgezondheidsorganisatie (who) (2018). Alcohol and Cancer. What you need to know; Trimbos-instituut (2021). Alcohol: Feiten & Cijfers; kwf (2022). Alcohol en Kanker – de feiten op een rij; rivm (2024). Cijfers en feiten alcoholgebruik. Geraadpleegd via rapporten en websites van de desbetreffende organisaties.

Hoofdstuk 6

7. Trimbos-instituut (2025). Feiten en cijfers over gebruik van alcohol. Geraadpleegd via https://www.trimbos.nl/kennis/cijfers/alcohol/

8. kwf Kankerbestrijding & Maag Lever Darm Stichting (2023). Kenniscampagne Op je gezondheid. Gebaseerd op onderzoek van het Trimbosinstituut.

9. Wereldgezondheidsorganisatie (who) (4 januari 2023). No level of alcohol consumption is safe for our health. Geraadpleegd via https://www. who.int/europe/news/item/04-01-2023-no-level-of-alcohol-consumption-is-safe-for-our-health.

10. Nutt, D.J., King, L.A. & Phillips, L.D. (2010). Drug harms in the UK: a multicriteria decision analysis. The Lancet, 376(9752), 1558-1565, https:// doi.org/10.1016/S0140-6736(10)61462-6. gbd 2016 Alcohol Collaborators. (2018). Alcohol use and burden for 195 countries and territories, 1990-2016: a systematic analysis. The Lancet, 392(10152), 1015-1035, https://doi.org/10.1016/S0140-6736(18)31310-2.

Hoofdstuk 7

11. Volkow, N. D., Wang, G.-J., Franceschi, D., Fowler, J. S., Thanos, P. K., Maynard, L., Gatley, S. J., Wong, C., Veech, R. L., Kunos, G., & Li, T. K. (2002). Low doses of alcohol substantially decrease glucose metabolism in the human brain. NeuroImage, 29(1), 295–301. https://doi.org/10.1016/j.neuroimage.2005.07.004

Leesexemplaar

Hoofdstuk 8

12. King, A.C., Wit, H. de, McNamara, P.J. & Cao, D. (2011). Rewarding, stimulant, and sedative alcohol effects and relationship to future binge drinking. Archives of General Psychiatry, 68(4), 389-399, https://doi. org/10.1001/archgenpsychiatry.2011.26.

Earleywine, M. & Martin, C.S. (1993). Anticipated stimulant and sedative effects of alcohol vary with dosage and limb of the blood alcohol curve. Alcoholism: Clinical and Experimental Research, 17(1), 135-139, https://doi.org/10.1111/j.1530-0277.1993.tb00738.x.

13. Stephens, M.A.C., Wand, G. (2012). Stress and the hpa axis: role of glucocorticoids in alcohol dependence. Alcohol Research: Current Reviews, 34(4), 468-483, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3860380/. Sillaber, I., & Henniger, M.S. (2004). Stress and alcohol drinking. Annals of Medicine, 36(8), 596-605, https://doi.org/10.1080/07853890410018862

Hoofdstuk 10

14. Bruchas, M.R., Land, B.B. & Chavkin, C. (2010). The dynorphin/kappa opioid system as a modulator of stress-induced and pro-addictive behaviors. Brain Research, 1314, 4455, https://doi.org/10.1016/j.brainres. 2009.08.062.

Hoofdstuk 12

15. Porter, W. (2015). Alcohol Explained. CreateSpace Independent Publishing Platform. Porter, W. (2024). Alcohol Explained 2. Alcohol Explained Publishing.

Hoofdstuk 13

16. This Naked Mind Institute: Coach Certification. Core Methodology Manual – Foundational Science: The 4 A’s.

17. Bargh, J.A. & Chartrand, T.L. (1999). The unbearable automaticity of being. American psychologist, 54(7), 462-479, https://doi.org/10.1037/ 0003-066X.54.7.462.

18. K am-Hansen, S., Jakubowski, M. et al. (2014). Altered placebo and drug

labeling changes the outcome of episodic migraine attacks. Science Translational Medicine, 6(218), 218ra5, https://doi.org/10.1126/scitranslmed.3006175.

19. Beedie, C.J. & Foad, A.J. (2009). The placebo effect in sports performance: a brief review. Sports Medicine, 39, 313-329, https://doi. org/10.2165/00007256-200939040-00004.

20. Marlatt, G.A. & Rohsenow, D.J. (1980). Cognitive processes in alcohol use: Expectancy and the balanced placebo design. In: Mello, N.K. (red.), Advances in Substance Abuse: Behavioral and Biological Research. jai Press.

Hoofdstuk 14

21. Schwartz, R.C. (2021). No Bad Parts: Healing Trauma & Restoring Wholeness with the Internal Family Systems Model. [Nederlandse vertaling: Alle delen welkom. (vert. G. de Thouars)]. Uitgeverij Mens!

22. Lewis, M. (2015). The Biology of Desire: Why Addiction Is Not a Disease. PublicAffairs.

23. Pascual-Leone, A., Nguyet, D., Cohen, L.G., Brasil-Neto, J.P., Cammarota, A. & Hallett, M. (1995). Modulation of muscle responses evoked by transcranial magnetic stimulation during the acquisition of new fine motor skills. Journal of Neurophysiology, 74(3), 1037-1045, https://doi. org/10.1152/jn.1995.74.3.1037.

Hoofdstuk 15

24. Soberful Podcast (2021, 24 februari) Episode 129: Is trauma at the root of my alcohol problem? Geraadpleegd via https://soberful.com/2021/02/ 24/is-trauma-at-the-root-of-my-alcohol-problem/.

25. Felitti, V.J., et al.(1998). Relationship of childhood abuse and household dysfunction to many of the leading causes of death in adults. American Journal of Preventive Medicine, 14(4), 245-258, https://doi.org/10.1016/ S0749-3797(98)00017-8.

26. Number Story. Geraadpleegd in 2024 en 2025, https://numberstory.org.

27. Maté, G. (2022, 4 april) Dr. Gabor Mate – How Trauma Leads to Addiction. [Video]. YouTube, https://www.youtube.com/watch?v=TUTqOr0w8Hc. Leesexemplaar

198 | Blij alcohol vrij

28. Maté, G. (2022). Hongerige geesten: De psychologie van verslaving. Rotterdam: AnkhHermes.

29. Van Genderen, H., Jacob, G. & Seebauer, L. (2023). Patronen doorbreken. Negatieve gevoelens en gewoonten herkennen en veranderen (2e geactualiseerde editie). Uitgeverij Nieuwezijds.

30. Webb, J. (2012). Running on Empty: Overcome Your Childhood Emotional Neglect. Morgan James Publishing.

Hoofdstuk 17

31. W hite, A E. (2022). Not Drinking Tonight: A Guide to Creating a Sober Life You Love. Morgan James Publishing.

32. Baumeister, R.F. & Tierney, J. (2011). Willpower: Rediscovering Our Greatest Human Strength. Penguin Press.

Hoofdstuk 18

33. McKowen, L. (2024). Push Off from Here: Nine Essential Truths to Get You Through Sobriety (and Everything Else). Random House Publishing Group.

Leesexemplaar

Leesexemplaar

OF JE NU NET BEGINT JE AF TE VRAGEN HOE EEN LEVEN

ZONDER ALCOHOL ERUIT ZOU KUNNEN ZIEN, OF AL VERDER ONDERWEG BENT IN JOUW EIGEN ALCOHOLVRIJE

REIS, DIT BOEK SLUIT AAN BIJ WAAR JIJ NU BENT.

– ANNIE GRACE, OPRICHTER VAN THIS NAKED MIND

Je hebt een fijne relatie, een rijk sociaal leven en een goede baan. Je geniet van een glas wijn of een biertje, en toch schuurt er iets. Je drinkt geregeld meer alcohol dan waar jij je goed bij voelt. In Blij alcohol vrij breekt

Nanja van Vliet met het idee dat je pas mag minderen met alcohol als je er een ‘probleem’ mee hebt.

Ze prikt hardnekkige overtuigingen door en laat zien wat er écht gebeurt in je lichaam en hoofd als je drinkt. Ze moedigt aan de juiste vragen te stellen die je kijk op alcohol voorgoed zullen veranderen.

Blij alcohol vrij gaat niet over nooit meer drinken, maar over vrijheid om zelf te kiezen. Kiezen voor een leven waarin jíj weer de regie hebt, met heldere ochtenden en avonden zonder spijt en schaamte. Kiezen voor jezelf.

Nanja van Vliet (Vught) was een succesvolle bedrijfseconome (ABN AMRO, KPMG) én verslaafd aan alcohol. Toen ze was gestopt met drinken ontwikkelde ze een eigen methode waarmee ze anderen helpt de controle terug te krijgen over hun alcoholgebruik.