zekerheid, zegt Berkouwer verder. Tegelijk was er een vrijheidsgevoel: Ik citeer: ‘We leefden toen in een nieuw ruimtegevoel, dat aanleiding werd tot een geweldige leesdrift, tot een luisteren, zó samen, dat er vriendschappen werden geboren, waaraan later niets en niemand kon tornen’.7 Ik denk dat de jaren tussen 1946 en 1950 beslissende jaren zijn in de ontwikkeling van de gereformeerde theologie. Zij beleefde toen haar eigen aggiornamento. Berkouwer had toen briljante studenten. Namen zijn de bekende Harry Kuitert, de Zuid-Afrikaan Willie Jonker, Gerard Rothuizen, en Jan Bakker. Berkouwer herinnert zich de scriptie die Bakker schreef nog heel goed. Het ging over de leer van de verzoening bij de Zweedse theoloog Aulén. De verzoening was, zegt Berkouwer, voor Bakker geen begrip, maar een realiteit die ‘diepe sporen’8 in het leven zet. Theologie is geen abstracte wetenschap van principes. Zij erkent dat het geloof een existentiële zaak is. Voor het geloof zijn bijbel en traditie geen dode letter, maar reeksen van levende stemmen en spannende verhalen. Geloof staat met die traditie in contact. Men vatte dit contact samen onder het codewoord correlatie. Correlatie = betrekking van geloof en openbaring. Het woord correlatie houdt in dat het geloof in een spontane betrekking staat met bevrijdende woorden. De essentie is dat men leeft uit, leeft van een belofte. Geloven is een worp. Dat biedt geen garantie. Want, zo Bakker, ‘de belofte is in wezen niet anders dan de belovende God zelf.’9 En God kunnen wij nooit in regie nemen. En: ‘de belovende God’ laat zich niet nog eens herverzekeren via een polis, die buiten geloof en belofte om kan worden afgesloten’.10 Later zal deze denkvorm wel onder druk komen te staan. En in het gesprek hierover krijgen de vrienden het soms ook wel moeilijk. Voorlopig heeft Bakker er genoeg aan. In zijn dissertatie is het vooral deze grondvorm van geloof en belofte, die zijn interesse heeft. Hij beschrijft uitvoerig hoe juist bij Luther het inzicht doorbrak dat ‘de weg van het geloof de weg naar God is’. Deze studie vormt het begin van Bakkers theologie. 7. 8. 9. 10.
G.C. Berkouwer, ‘Jan Taeke Bakker (1956-1981)’, Gereformeerd Weekblad 36 (1980/1981) nr. 35 (1 mei 1981) 274-277. G.C. Berkouwer, ‘Jan Taeke Bakker (1956-1981)’, 274. J.T. Bakker, ‘Berkouwer en Luther’, KABATS, het faculteitsblad van de Theologische Faculteit aan de Vrije Universiteit 6 (1993) nr. 5 (juni 1993), 40. J.T. Bakker, ‘Berkouwer en Luther’, 40.
28
Jan Taeke Bakker-15juni.indd 28
15-06-15 15:20