oom Abraham ons nu op. ‘Het is tijd om naar de sjoel te gaan. Ik stel voor dat we dit op een ander moment bespreken.’ Met boze gezichten verlieten we het huis en liepen we naar de synagoge. Ik haastte me met Mariah naar de vrouwengalerij boven in het grote gebouw. Ik trok haar mee naar voren om door het geschilderde houten hekwerk de voorzanger die de bieme beklom te zien. Ik hield van de manier waarop hij met zijn stem de hele zaal vulde, terwijl hij met zijn lichaam zachtjes heen en weer bewoog. Om me heen hoorde ik geroezemoes in het Nederlands, Duits en Jiddisch, nauwelijks verstaanbaar door het crescendo van de mannenstemmen die, nadat de mannen hun talles op de gebruikelijke manier hadden omgedaan, de bekende gebeden zongen. In het begin had ik moeite om me te concentreren vanwege wat er thuis was voorgevallen, maar de warmte van alle vertrouwde rituelen hier deed mijn boosheid langzaam wegsmelten. Wanneer ik hier was, voelde het alsof ik Duitsland nooit had verlaten, alsof Hitler daar nooit aan de macht was gekomen, alsof ik me nooit angstig had gevoeld. Hier voelde ik me veilig, hier was ik thuis. Ik keek naar Mariah. Ze had haar hoofd verborgen in het gebedenboek en wiegde langzaam met haar lichaam, waardoor haar zwarte lange rok en haar prachtige vurige haar tegelijkertijd van voren naar achteren bewogen. Mijn blik gleed van Mariah door de ruitvormige openingen in het hout van de balustrade naar beneden, naar mijn vader en mijn broer die naast elkaar dichtbij de dikke, marmeren pilaar stonden. Papa borg zijn wit-met-blauwe talles op in de bijbehorende hoes en keek daarna naar boven, naar mij. Ik glimlachte naar hem en zijn knappe ogen keken mij stralend aan. Ik wist zeker dat er geen knappere man bestond dan mijn vader, toen hij opging in de menigte mannen die naar de uitgang liep nadat de dienst was afgelopen. De eerste momenten thuis was iedereen onaangenaam stil, totdat oom Abraham de stilte doorbrak. ‘Ik stel voor dat we
38
Ik_zal_verborgen_zijn_ROSENHART_druk5_binnenwerk_proef3.indd 38
19-02-18 13:47